Examen VMBO-GL en TL. Turks CSE GL en TL. tijdvak 1 donderdag 20 mei uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Transkript

1 Examen VMBO-GL en TL 2010 tijdvak 1 donderdag 20 mei uur Turks CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Beantwoord alle vragen in de uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 46 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. GT-0101-a-10-1-o

2 Let op: beantwoord een open vraag altijd in het Nederlands, behalve als het anders is aangegeven. Als je in het Turks antwoordt, levert dat 0 punten op. Tekst 1 1p 1 Wat heeft het onderzoek aangetoond volgens de tekst? Dat je in een panieksituatie A geuren niet uit elkaar kunt houden. B gevaar kunt ruiken. C niets meer kunt ruiken. D opwinding kunt ruiken. 1p 2 Heeft het onderzoek een praktisch nut? Citeer de eerste twee en de laatste twee woorden van de zin waarop je je antwoord baseert. Nelerin kokusunu al yoruz? ABD'de 12 gönüllü üzerinde yap lan bir ara t rmada, ok an nda insan burnunun tehlikeyi sezdi i saptand. ki benzer kokuyu alg lamalar istenen 12 gönüllüye dü ük voltajda elektrik dalgalar verildi. Çal man n sonunda elektrik dalgalar sayesinde çal mada denek olarak kullan lan insanlar n iki benzer kokuyu ayr t rabildi i belirlendi. Çal mada yer alan bilimadamlar, bunun evrimsel bir sonuç oldu unu söyledi. Ara t rmaya ba kanl k yapan Dr. Wen Li sonucu u sözlerle de erlendirdi: "Yapt m z çal ma bize insan burnunun tehlikeyi önceden sezebildi ini ortaya koydu. Panik an nda iki benzer kokuyu ayr t rmak bu anlama geliyor. nsan burnunda tehlikeyi sezen bir nevi sensörün oldu unu ke fetmi olduk. Ya anan ani paniklerde insan burnu 175 kiloluk bir aslan n kokusunu alabilir." Uzmanlar bu çal man n psikiyatrik terapilerde yeni tedavi yöntemlerinin geli tirilmesinde öncü olabilece ini söyledi. GT-0101-a-10-1-o 2 lees verder

3 Tekst 2 1p 3 Een kennis uit Turkije wil als au pair binnen de Europese Unie gaan werken en zij vraagt zich af of haar verblijfsvergunning na een jaar verlengd kan worden. Welke gerechtelijke instantie heeft daarover een belangrijke uitspraak gedaan? Schrijf de naam daarvan op in de uitwerkbijlage. Je moet in het Turks antwoorden. Au Pair Çal an Avrupa'da Oturum Hakk Kazanabilir mi? Avrupa Birli i'nin en yüksek yarg organ olan Avrupa Birli i Adalet Divan tarihinde verdi i bir kararda au pair olarak bir y ll k çal man n baz haklar do uraca na i aret etmektedir. Belirtilen karar ngiltere'ye dil ö renmek için gelen, oradaki bir ailede kal p, o aileye özellikle çocuk bak m nda yard mc olan (au pair çocuk bak c s ) bir Türk vatanda ile ilgili al nd. Bu Türk vatanda au pair çal an olarak ngiltere'ye gelmi ti ve oturma iznine göre çal ma hakk bulunmamaktayd. Bir ngiliz ailesinde kalan Türk han m haftada 15 ile 25 saat aile için çal p, haftal k 103 Euro kar l ngiliz sterlini harçl k almaktayd. Ayn ailede bir y ldan fazla çal t ktan sonra oturum izninin uzat lmas n talep etti ve dört sene bu ailede çal t ktan sonra sat eleman olarak yeni bir i e girdi. Avrupa Birli i Adalet Divan (ABAD) bu Türk vatanda n i çi olarak de erlendirdi ve Türkiye - AB Ortakl k Konseyi 1/80 karar n n 6. maddesini uygulad. Bu maddeye göre bir y l ayn i yerinde çal an Türk vatanda lar hala bu i yerinde çal yorlarsa oturma ve çal ma haklar n n uzat lmas n talep edebilmektedirler. Türk vatanda lar üç y l ayn i yerinde çal t ktan sonra ayn bran ta ba ka bir i yerinde ve dört y l çal ma süresinden sonra istedi i i yerinde çal p oturma hakk talep edebilirler. ABAD, benzeri kararlar bir Avrupa Birli i ülkesinde okurken masraflar n ç karmak için, örne in garson olarak çal an ö renciler ile ilgili olarak da ald. GT-0101-a-10-1-o 3 lees verder

4 Tekst 3 1p 4 Welke twee instanties hebben de in de tekst genoemde studie verricht? A de 'Atatürk Üniversitesi E itim Fakültesi' en de 'Erzincan Üniversitesi E itim Fakültesi' B de 'Atatürk Üniversitesi E itim Fakültesi' en de 'Erzincan Üniversitesi T p Fakültesi' C de 'Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi' en de 'Erzincan Üniversitesi E itim Fakültesi' D de 'Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi' en de 'Erzincan Üniversitesi T p Fakültesi' 2p 5 Welke van onderstaande beweringen zijn volgens de tekst juist en welke onjuist? Kruis 'juist' of 'onjuist' aan in je uitwerkbijlage. 1 Hoe beter het linkeroor, hoe hoger de wiskundige intelligentie. 2 Hoe beter het rechteroor, hoe hoger de wiskundige intelligentie. 3 Linkshandige kinderen zijn beter in wiskunde dan rechtshandige kinderen. 4 Rechtshandige kinderen zijn beter in wiskunde dan linkshandige kinderen. GT-0101-a-10-1-o 4 lees verder

5 Kendi kula n za bak n 'zekan z ö renin' Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi'nde görevli Prof. Dr. enol Dane, Erzincan Üniversitesi E itim Fakültesi ö retim üyesi Yrd. Doç. Dr. Çetin Do ar ile 'Üniversite Matematik Bölümü Ö rencilerinde itme Süresi ve Göz Kayma Derecesi ile Non-Verbal Zeka Aras ndaki li ki' konulu bir çal ma gerçekle tirdiklerini söyledi. Erzincan Üniversitesi E itim Fakültesi Matematik Bölümü'nden 36 erkek ile 34 k z ö renci üzerinde ara t rmay gerçekle tirdiklerini anlatan Prof. Dr. enol Dane, sol kulak i itme sürecinin solaklarda sa ellerini kullananlara göre anlaml derecede yüksek oldu unu belirlediklerini ifade etti. Prof. Dr. Dane, "Ara t rmada sol kulak i itme süresi art kça zeka puan n n artt n ortaya koyduk." dedi. Yap lan çal ma ile matematiksel ba ar da sol kula n i itmesinin sa kulaktan daha önemli oldu unu kaydeden Dane, u bilgileri verdi: "Sol elini kullananlar n sol kulaklar, sa elini kullananlar n sa kulaklar n n daha iyi i itti ini belirledik. Ayr ca sol kulak i itme süresi artt kça matematiksel zekan n artt n ortaya ç kard k. Bu sonuçlar n nda i itmenin hatta özellikle sol kulak i itmesinin matematiksel ba ar aç s ndan önemli oldu u söylenebilir." lkö retim ve liselerde okuyan çocuklar n matematikte ba ar l olmamas n n çe itli nedenleri olabilece ini anlatan Dane, anne ve babalar n matematikte beklenen ba ar y gösteremeyen çocuklar n n kulaklar n mutlaka uzman doktora muayene ettirmelerini de önerdi. Ö rencinin sol kulak muayenesinin çok dikkatli yap lmas gerekti ini sözlerine ekleyen Dane, "Matematik ba ar s nda kulak muayenesi çok önemli. Çocuklar n KBB uzmanlar taraf ndan kontrol edilmesi matematik ba ar s n art rabilir." diye konu tu. GT-0101-a-10-1-o 5 lees verder

6 Tekst 4 3p 6 In de tekst worden de eigenschappen van de oudste, de middelste en de jongste kinderen genoemd. Kruis op je uitwerkbijlage aan welke eigenschappen bij welke kinderen horen. Siz kaç nc çocuksunuz? lk çocuk, lider ve agresif oluyor ABD'li psikolog Kevin Leman, ailenin ilk, ortanca ya da son çocu u olman n insan n ki ili ini etkiledi ini ileri sürüyor. lk çocuklar n do al olarak liderlik özelliklerine sahip oldu unu söyleyen psikolog, tek çocuklar n da kendilerinden daha büyük ki ilerle iyi anla t n ifade ediyor. CBS'in haberine göre karde lerin do um s ras, karakterlerinin geli imi üzerinde do rudan etkili oluyor. Karde lerin en büyü ü olmak ya da tek çocuk olarak büyümek, farkl karakter özellikleri geli tirmeye neden oluyor. lk göz a r s Ailenin ilk çocu u, dolay s yla karde lerin en büyü ü olmak, ki inin liderlik vasf n geli tiriyor. Amerikan ba kanlar n n yar s ndan fazlas n n ilk çocuk olmalar bunun kan t. lk çocuklar ayr ca güvenilir, bilinçli ve mükemmelliyetçi ki iler olarak tan n yor. Sürprizlerden ho lanm yor ve biraz da agresif özellikler ta yorlar. lk çocuklar ailenin 'örnek çocu u' olarak da görüldü ü için, ba kalar n n onay n alma, kabul görme ihtiyac n fazlas yla hissediyorlar. lk çocuklardan çok ba ar l irket yöneticileri ç kabilir. Ortanca karma k Ortanca çocuklar, karde ler aras nda en karma k özelliklere sahip olanlar. Ortanca çocuklar, a abey ya da ablalar ndan çok farkl. Bu ki iler, bütün ilgiyi a abey ya da ablalar n n toplad n hissederken, küçük karde lerinin de bütün aile içi disiplin kurallar ndan kurtuldu unu dü ünüyor. Bu da ortanca çocu un daha az ilgi gördü ünü dü ünmesine yol aç yor. Ortanca çocuklar di erlerine göre daha iyi s r tutabilen, dü ünce ve duygular n aç kça payla amayan ki iler olarak yeti iyor. Ortancalar, ailede 'özel bir yerleri' olmad n dü ündükleri için arkada l a daha çok önem veriyor. nsanlar n duygular n okumak ve onlar uzla t rmak konusunda yetenekli olan ortancalar, olay n farkl yönlerini görebiliyor. Ba ms z ve yarat c özellikleri dikkat çekiyor. lk çocuklar irket yöneticisi olacak özellikler ta rken, ortanca çocuklar giri imci ruhuna sahip oluyor. GT-0101-a-10-1-o 6 lees verder

7 Sonuncu öhret dü künü Ailenin son çocuklar, sosyal yönü bask n ve giri ken bir ki ilik ta yor. Psikolog Kevin Leman, en küçük karde lerin maddi aç dan en sorumsuz ki iler oldu unu belirterek, genelde bunlar n tek amaçlar n n e lenmek oldu unu söylüyor. lgi çekmeye al k olan ve bundan çok ho lanan en küçük karde ler öhreti seviyor. Billy Crystal, Goldie Hawn, Jim Carey ve Steve Martin gibi dünyaca ünlü y ld zlar, ailelerinin en küçü ü olmalar yla dikkat çekiyor. En küçükler sevimli olmalar yla tan n yor. Ya fark olursa Uzmanlara göre baz de i kenler, çocuklardaki bu özellikleri etkileyebiliyor. Örne in e er ilk çocuk ile ikinci çocuk aras nda ya fark büyükse, ikinci çocuk da ilk çocu un özelliklerini ta yabiliyor. Tek çocuk olmak Psikolog Kevin Leman, '' lk çocuklar n özelliklerini üçle çarp n, kar n za tek çocu un özellikleri ç kar.'' diyor. Tek çocuklar a r mükemmelliyetçi olmalar yla tan n yor. Ayr ca kendilerinden ya l insanlarla daha kolay anla abiliyorlar. GT-0101-a-10-1-o 7 lees verder

8 Tekst 5 Ayder Yaylas Ayder Yaylas 'na ula mak için Rize'den ç k p Artvin istikametine do ru devam ediyorsunuz, Çayeli ilçesinden Sahil yolundan ayr larak Çaml hem in ilçesi yönüne dönerek, F rt na Vadisi boyunca güneye do ru yönelip t rmanmaya ba l yorsunuz. Milli park statüsündeki F rt na Vadisi, Dünya'n n öncelikli korunmas gereken 200 ekolojik bölgesinden birisi. F rt na Deresi bir zamanlar baraj yap m ile gündeme 7. Fakat do al yap n n bozulmas na neden olaca için uzun bir yarg sürecinden sonra proje iptal edildi. Dereyi solumuza al p a r a r yolda ilerlerken, ye ilin bin bir tonunu görünce bunun nedenini anlamakta zorlanmayacaks n z. F rt na Vadisi'nin gerçekten muhte em bir do as var. nsan kendinden 8 bir güzelli e sahip. Dar ve derin bir vadi içinde akan bir dere, her yandan ona ula an küçük su kaynaklar, bin bir çe it a aç ve rengarenk çiçeklerden olu an manzara Zaman zaman bu dere 9 kurulmu kemer köprülere ve yamaçlardan dökülen küçük elalelere rastlan yor. Tepelerinde ve yamaçlar nda Karadeniz'e özgü de i ik mimari tarzda evleri ve ilkel görünümlü teleferikleri de unutmamak laz m. Karadeniz k y s yla Ayder Yaylas aras ndaki tek yerle im yeri Çaml hem in. Çaml hem in yolu gayet bak ml. lçe, ortas ndan akan derenin iki kenar ndaki dik yamaçlara kurulmu. Ah ap ve eski evler ile kar la t m z kad nlar n rengarenk yöresel 10 hemen dikkatimizi çekiyor. Çaml hem in - Rize aras toplam 69 km. Çaml hem in ile Ayder Yaylas aras 19 km. Çaml hem in'den yola devam edince 20 dakika kadar sonra Ayder Yaylas 'na ula t k m. yükseklikteki Ayder Yaylas, Karadeniz 11 en me hurlar ndan biridir. Bu yayla Milli Park Sahas içinde olmakla birlikte Turizm Merkezi ve Belediye Mücavir Alan kapsam ndad r. Yeni geli mekte olan bir yerle im birimidir. Bu yaylada küçük büyük yakla k 25 adet otel ve pansiyon bulunmaktad r. Bunlar n ço unlu u aile i letmecili i eklinde çal maktad r. Alt yap hizmeti tamamlanm olan yayla daha çok bir kasabay hat rlatmaktad r. Ayder'in en bilinen ve en me hur görüntüsü yamaçtaki çimenlikler aras nda yer alan ah ap ve eski evler. Ayder'de bulunmak bile kendinizi iyi hissetmenizi sa layacakt r. lk yapaca n z i, çe meden akan buz gibi sudan içmek olmal. Yaylan n her taraf nda mutlaka bir p nar ya da çe meye rastlamak mümkün. Do ayla bütünle mi yayla evleri, oteller ve pansiyonlar n yan s ra çad rlar ve karavanlar olanlar için kamp yapma olanaklar da var. Ayder'de beton bina yapmak yasak. Yap lacak binalar n mutlaka ah ap olma zorunlulu u var. Yayla, bölgenin di er kesimlerine göre kalabal k. A rl kl olarak turistler var; dünyan n her yerinden gezmeye gelen 12 rastlayabiliyorsunuz. GT-0101-a-10-1-o 8 lees verder

9 Ayder'in ' ifa Yaylas ' olarak tan mlanmas n sa layan özellikleri havas, suyu, kapl cas ve bal d r. Ayder Yaylas 'n n havas n n ast m hastal na iyi geldi i söyleniyor. Kapl ca sular egzama ve sedef, ergenlik sivilceleri gibi cilt hastal klar n n tedavisinde de kullan l yor. Ayder Yaylas 'nda, orman gülünden (Rhodedendron) elde edilen bal; turistik e ya satan küçüklü büyüklü dükkan ve tezgahlar dikkat çekiyor. Bal sat c lar bunu ifal bal olarak sunuyorlar. Ayder bal n n en önemli özelli i tamamen do al olmas. Ayder bal n elde etmek için yöre halk, tahta kovanlar iplerle yüksek çam a açlar n n tepesine çekiyor ve orada b rak yorlar. Kafkas orman güllerinden 13 alan ar lar da ald klar bu polenlerle me hur Ayder bal n yap yorlar. Görü tü ümüz ar c lara göre bu bal ilk bak ta di er ballardan ay ran özelli i rengi. Klasik bal renginden daha aç k, fakat berrak de il. Mum gibi bulan k bir rengi var. Bu bal n balmumu, a zda hemen eriyecek kadar yumu ak. Ayder Yaylas yerle im alan yak n nda günübirlik kullan ma yönelik 14 sunan düzenlenmi saha mevcuttur. Milli park ayr ca do a yürüyü üne uygun topografyas ile da c l k faaliyetlerine olanak sa lamaktad r. Ayder'e gelenlerin pek ço u yürüyü yapmak için geliyor. Ba ta F rt na Deresi ve Hem in Deresi olmak üzere; bitki çe itlili i ve zenginli i ile fauna çe itlili inin yo unla t bütün vadiler görülmeye de er niteliktedir. A açlar n yüksekli i metreye ula maktad r. Da çay rlar aras nda çok say da k r çiçekleri ve frambuazlar bulunmaktad r. Kies bij iedere open plek in de tekst het juiste antwoord uit de gegeven mogelijkheden. 1p 7 A B C D bakm t gelmi ti sorulmu tu yönlenmi ti 1p 8 A B C D b kt racak geçirecek koparacak so utacak 1p 9 A B C D aya na k y s na üzerine yak n na 1p 10 A B C D k yafetleri iveleri tav rlar ya ant lar GT-0101-a-10-1-o 9 lees verder

10 1p 11 A B C D a açlar n n derelerinin ma aralar n n yaylalar n n 1p 12 A B C D bitkiye insana kurda ku a 1p 13 A B C D koku polen renk yaprak 1p 14 A B C D bak m beceri görünüm hizmet GT-0101-a-10-1-o 10 lees verder

11 Tekst 6 Antarktika'da bir milyon y ll k buz bulundu Antarktika'da sondaj çal malar yapan Japon ara t rmac lar, bir milyon y ll k buz parças buldular. E itim ve Bilim Bakanl 'nda çal an Yuji Umezaki, buz örne inin üç bin yirmisekiz metre derinlikten ç kar ld n söyledi. Umezaki, buz parças üzerindeki ya incelemesinin baharda Japonya'da yap laca n, ancak buzun bulundu u derinlik ve di er faktörlerden bunun bir milyon y ll k oldu unu tahmin ettiklerini söyledi. Buz örne inin iklim de i ikli i konusunda önemli bilgiler ihtiva edebilece ini belirten Umezaki, buzun içindeki hava bo luklar nda o dönemlerden kalma hava örneklerinin bulundu unu söyledi. Umezaki, buzun Japonya'ya nisan ay nda ara t rma gemisiyle getirilece ini söyledi. Antarktika'da imdiye kadar bulunan en eski buz kütlesi sekizyüz bin y ll kt. 1p 15 Wat voor iemand is Yuji Umezaki? A een historicus B een journalist C een ontdekkingsreiziger D een rijksambtenaar 1p 16 Welke van onderstaande beweringen over het gevonden stuk ijs is juist? A Het is het alleroudste stuk ijs dat gevonden is. B Het is het op één na oudste stuk ijs dat gevonden is. C Het is het op twee na oudste stuk ijs dat gevonden is. 1p 17 Waaruit leidt men onder andere de ouderdom van het gevonden stuk ijs af? A uit de diepte waarop het gevonden is B uit de dikte van het stuk ijs C uit de mate van doorzichtigheid van het stuk ijs 1p 18 Wat wordt onderzocht aan de hand van de luchtbellen in het gevonden stuk ijs? A Hoe diep het ijs onder de Zuidpool is. B Hoe het klimaat er op de Zuidpool vroeger uit zag. C Hoe oud de Zuidpool is. GT-0101-a-10-1-o 11 lees verder

12 Tekst y l nda Amerikal lar DI HABERLER ABD'de resmi tahminlere göre, beyaz Amerikal lar 2050 y l na kadar art k nüfusun ço unlu unu olu turmayacak. Önceki tahminlerde bu süre 2050 olarak belirlenmi ti. Son y llarda nüfusu etnik çe itlilikle büyüyen ABD'de bu süreç, göç ve az nl klar aras ndaki yüksek do um oran yla daha da h z kazand. Uzmanlar n bu yeni tahmininin nedenlerinden biri de beyaz nüfusun ya lanmas oldu. Nüfus Bürosu'nun, do um, ölüm ve göç oranlar na bakarak 2050'ye kadar yapt tahminlere göre, ABD'nin 305 milyon olan nüfusu, 2039'da 400 milyon, 2050'de 439 milyona ç kacak. ABD'de 2050'ye kadar beyazlar nüfusun yüzde 46's n ve siyahlar yüzde 15'ini olu turacak. ABD nüfusunun bugün yüzde 15'ini olu turan Güney Amerikal Latinlerin oran 2050'de yüzde 30'u bulacak. Nüfusun yüzde 5'ini olu turan Asyal lar n oran n n ise 2050'ye kadar yüzde 9'a ç kaca tahmin ediliyor. 85 ya ve üzeri ya l nüfusun ise, 2050'ye kadar 3 kat na ula arak 19 milyona ula mas bekleniyor. GT-0101-a-10-1-o 12 lees verder

13 1p 19 In het artikel wordt gezegd dat de blanke Amerikanen in 2050 in de minderheid zullen zijn. Dit betekent dat het aantal blanke Amerikanen zal worden overtroffen door A het aantal Afro-Amerikanen. B het aantal Aziaten. C het aantal Zuid-Amerikanen. D al deze drie bevolkingsgroepen bij elkaar opgeteld. 1p 20 Bij hun berekeningen houden de autoriteiten, behalve met het geboortecijfer en het migratiecijfer, ook nog rekening met een ander soort cijfer. Wat voor soort cijfer is dat? Schrijf dat op in je uitwerkbijlage. Je moet in het Turks antwoorden. 1p 21 Kruis op het schema in je uitwerkbijlage aan welke bevolkingsgroep in 2050 de grootste, welke de middelste en welke de kleinste zal zijn. 1 Afro-Amerikanen 2 Aziaten 3 Zuid-Amerikanen GT-0101-a-10-1-o 13 lees verder

14 Tekst 8 Top Secret'in yönetmeni son filminde ba rolü bir Türk'e verdi. Siz kimsiniz? Ad m Serdar Burhan Kals n. 74 stanbul do umluyum. Varl kl bir aileden geldim. 25 ya na kadar aval aval gezdim. Ne yapmak istedi imi bilmiyordum. Sonra birden ke fettim ve hayallerimin pe inden Amerika'ya gittim... Nedir hayaliniz? Ben bir 'hikaye anlat c s ' olmak istiyorum. Ve dünyan n en güzel hikayelerini anlatmak istiyorum. Yönetmen yani... Evet. Ama güzel hikayeler anlatabilmek için i i çok iyi bilmeniz gerekiyor, sette yap lan her i i. O yüzden imdi oyunculuk yap yorum. Öyle bir söylüyorsunuz ki sanki figüranl k yap yorsunuz. Siz gittiniz David Zucker'in 20 milyon dolarl k yeni filminde ba rol oynad n z! Evet. Ad American Carol. Affedersiniz ama bu nas l oldu? David Zucker, Top Secret, Airplane, Naked Gun gibi filmlerin yönetmeni. Ne münasebetle ba rol oynad n z? Neden siz? Zucker'le bir reklam çekiminde tan t k. Aktörlü ümü çok be endi ini söyledi, "Gelecek filmimde sana ba rol oynataca m." dedi. Herkes sizin gösterdi iniz tepkiyi gösterdi: "Hollywood palavras. Sak n inanma!" Ama sözünde durdu. Benim bir suçum yok yani. Aileniz peki? Onlar neyin nesi, kimin fesi... Babam s f r sermayeyle i kurmu müthi bir adam. Mu 'tan geliyor. stanbul Üniversitesi'nde iktisat ve gazetecilik okuyor. Annem de Ayval kl ayd n bir ailenin k z. 6 k z karde i var. Hepsi de üniversite mezunu. Beyaz t'ta üniversitenin kampüsünde birbirlerine a k olup evleniyorlar. Ben 3 erkek çocu un en küçü üyüm. Sorunsuz, rahat bir çocukluk geçirdim. Pekala baban z n i inde çal abilir, ahane bir hayat ya ayabilirdiniz. Derdiniz neydi? Ka nd m diyelim. Anneme sorarsan z ben delinin tekiyim. ansl bir çocuktum. 9 ya nda yurtd na ç kt m. 17 ya na gelmeden de bütün Avrupa'y gezmi tim. ki kanall TRT y llar nda, bizim evde neredeyse bütün Avrupa kanallar vard. Dolay s yla dünya görü üm erken ya ta geli ti. Olaylara farkl bakan biri oldum. stedim ki zor bir i yapay m, e itimini alsan da kolay kolay kimsenin yapamayaca bir i... GT-0101-a-10-1-o 14 lees verder

15 Sinemaya nas l ve ne münasebetle bula t n z? 25 ya na kadar stanbul'un alt n üstüne getiren biriydim. Bir yerin adresini " u bar n arkas, u kulübün eski binas n n yan " diye tarif ederdim. stanbul Erkek Lisesi'den sonra TÜ'de g da mühendisli i okudum. Sonra Tayfun Dinçer'in yan na Set Film'e girdim. Do ru insanlar n yan nda i e ba lamak, çizgimi do ru çizmeme sebep oldu. Kalkt m Amerika'ya gittim. New York Üniversitesi Tish School of Arts'ta film okudum. Yetmedi, Los Angeles Film School'da görüntü yönetmenli i e itimi ald m. Sineman n nesi sizi ba tan ç kar yor? Heyecan verici, büyüleyici ve 100 sene geçse de eskimiyor. u anda herhangi bir sinemaya gidip 1910'da çekilmi bir filmin 35 milimetre printini bir makineye koysak, o filmi izleyebiliriz. Bu ola anüstü de il de ne? Bir de tabii milyonlarca insana ula abilme, onlar n hayatlar na de ebilme meselesi var. ki saatlik zaman diliminde, insanlar benliklerini b rak p seninle bir maceraya ç k yorlar, bundan daha seksi bir ey dü ünemiyorum ben. yi bir yönetmen olabilmek için gerçekten aktörlük yapmak zorunda m insan? Bence öyle. Ben bir görüntü yönetmeniyim. Üstelik piyasadaki her kamerayla çal m bir görüntü yönetmeniyim. ki filmim Amerika'da vizyona girdi. Ama bunlar yetmez. Gerçekten iyi bir yönetmen-prodüktör olmak istiyorsan, evet aktörlük de yapmak zorundas n. Amerika'da bir Türk star olabilir mi? Çok zor. Amerika'da 36 milyon siyah Amerikal ve 45 milyon Latin Amerika kökenli (Hispanik) var. Tam da bu yüzden filmlerde siyah cumhurba kan ya da Hispanik belediye ba kan tiplemelerine rastl yoruz. Her eyin bir sebebi, pazar ve al c s var. Henüz bir Türk star olamaz, çünkü sadece 100 bin Türk ya yor Amerika'da. Bu da fazla seyirci çekmeyece ini gösterir. Do ru dürüst bir pazar yok yani. Siz Ortado u temal filmlerde mi yönetmenlerin ak llar na geliyorsunuz? Yani sadece Afgan rollerinde mi sizi izleyebilece iz... Amerika'da etnik az nl a ait olan aktörler, ilk ba ta kendi orijinlerine yak n rollerde kendilerini kan tl yorlar, ondan sonra 'blockbuster' denen büyük filmlerde rol alabiliyorlar. Yani Hollywood diyor ki: "Sen önce kendini oyna. Bana bir filmi ba ndan sonuna kadar ta yabilecek iyi bir aktör oldu unu kan tla. Ondan sonra ben sana etnik yap n d nda roller vereyim." San r m bir tek Türkiye'de kendini kan tlamam aktörlere zart diye ba rol veriyorlar. Bu tabii 3 ayl na Amerika'ya tatile gelen ya da sevgilisiyle Hollywood'da tak l p geri dönen Türk oyuncular n neden ba ar s z oldu unu da aç kl yor. Burada hiçbir ey küt diye olmuyor... Gerçekten herkes aktör olup kapa Hollywood'a m atmak istiyor? Aynen öyle. Amerika'n n nüfusu 300 milyon. Neredeyse lise ve üniversitelerin 'En güzel k z ve erkek' seçilmi bütün ö rencileri, hayatlar n n en az 3-4 senesini Los Angeles'ta anslar n deneyerek geçiriyorlar. ehirde her gün 300 bine yak n aktör rol kapmak için kendini paral yor. Her gelen 100 aktörden sadece biri, para kazanaca bir rol kapabiliyor. Yine o 100 taneden sadece biri, eline böyle bir f rsat ikinci kez geçirebiliyor. Ve yine o 100 ki iden sadece 5'i hayat n n geri kalan n film i inden kazanabiliyor. Zor yani. Anlad k iyi bir görüntü yönetmenisiniz, iyi de bir oyuncusunuz ama bir kad n sizi neden be ensin? oförlere, garsonlara, temizlikçilere insan gibi davran r m. Hatam olursa özür dilerim. S n f ayr m na inanmam. yi kalpliyim. Güldürürüm bir de... Yetmez mi? GT-0101-a-10-1-o 15 lees verder

16 GT-0101-a-10-1-o 16 lees verder

17 1p 22 Serdar Burhan Kals n niçin Amerika'ya gitti? A Amerikal bir k za a k oldu u için B bir film irketinden teklif ald için C ideallerini gerçekle tirmek için D ngilizce ö renmek için 1p 23 Serdar Burhan Kals n 'American Carol' filminde nas l rol ald? A ba l oldu u sinema ajans n n giri imiyle B filmin görüntü yönetmeni oldu u için C kat ld bir yar mada ödül ald için D oynad bir reklam filminde ba ar l oldu u için 1p 24 Serdar Burhan Kals n, Türkiye'de hangi e itimi ald? A g da mühendisli i B güzel Sanatlar e itimi C müzik e itimi D tiyatro e itimi 1p 25 Serdar Burhan Kals n' n sinemaya ilgisi nas l ba lad? A ailesinin te vik etmesiyle B babas n n oyuncu olmas ndan dolay C birlikte çal t insanlar n etkisiyle D Türkiye'de ald e itimden dolay 1p 26 Serdar Burhan Kals n'a göre bir Türkün Amerika'da star olmas neden zordur? A Amerika'da az Türk ya ad için B Amerika'da fazla ayr mc l k oldu u için C Türklerin dil sorunu oldu u için D Türklerin film sektörüne ilgisi az oldu u için 1p 27 Serdar Burhan Kals n'a göre iyi bir yönetmen olmak için ne gereklidir? A aktörlük yapm olmak B Amerika'da çal mak olmak C Amerikal olmak D iyi e itim alm olmak 1p 28 Serdar Burhan Kals n' n Amerika'daki yabanc oyuncular n büyük rolleri alabilmeleri ile ilgili görü ü a a dakilerden hangisidir? A Farkl etnik kökenden gelenler di er oyuncularla e it artlara sahipler. B Farkl etnik kökenlerinden dolay çok kolay ba rol alabiliyorlar. C Yabanc lar n Amerika'da hemen hemen hiç anslar yoktur. D Yabanc lar önce etnik kökenli rolünde kendilerini kan tlamal lar. GT-0101-a-10-1-o 17 lees verder

18 Tekst 9 Dünya Gerçekten Küçükmü Y llard r tart lan 'Küçük Dünya Teorisi', geli en teknoloji sayesinde sonunda kan tland. Dünyan n farkl bölgelerinde ya ayan ve birbirini tan mayan iki insan n, ortak tan d klar yoluyla, yakla k 7 ad mda birbirlerine ula abilecekleri kan tland. Birbirleriyle yeni tan an iki insan, ortak bir arkada lar n n oldu unu tesadüfen ke fedince "dünya küçük" der, geçer. Bilim de bu tür olaylara uzun süre tesadüf gözüyle bakt. Microsoft ara t rmac s Eric Horvitz ile meslekta Jure Leskovec, meseleyi ilk kez küresel boyutta ele ald lar. ki y l süren son ara t rmalar n yeni tamamlayan Amerikal bilim adamlar, Microsoft'un internet sohbet program Messenger'a ait kay tlar kulland. Dünyan n yar s n n mesajla mak için kulland yaz l m n 2006 Haziran ndaki devasa veri taban n inceleyen ikili, 180 milyon insan n gerçekle tirdi i 30 milyar yaz may analiz etti. Kullan c lar n kimlerle yaz t klar, nerede bulunduklar gibi bilgiler kaydedildi. Birbirine mesaj gönderen herkesi 'tan d k' kabul eden ara t rmac lar, tüm veri taban ndaki 180 milyon insan birbirine ba layan 'en k sa zinciri' say sal veriler sayesinde tespit etti. Buna göre, insanlar n yüzde 78'i, ortalama 6.6 ad mda birbirleriyle temas kurabilirdi. 29 ad mda birbirine ula abilecek çiftler de görüldü; ancak, sonuç teoriyi kan tlamaya yetti. Bir insan n, 'tan d n n tan d n n tan d n n tan d n n tan d n n tan d n n tan d ' vas tas yla dünyadaki herkese ula abilece i ispatland. lk kez 60'larda Stanley Milgram taraf ndan ortaya at lan teorinin iddias, ortalama 6.2 tan d k vas tas yla dünyadaki herkese ula labilece i yönündeydi. ki ABD eyaletindeki 296 ki i üzerinde yap lan deneyle bu sonuca var lm t. Deneklere hiç tan mad klar birinin isim ve adresi verilip, "Bu ki iyi tan yabilece inizi dü ündü ünüz bir yak n n za mektup yollay n" denmi ti. Ayn mektupla ma deneyi, dünya çap nda 2003 y l nda Columbia Üniversitesi taraf ndan denendi ve var lan sonuç 6 oldu. Küçük Dünya Teorisi'ni popülerle tiren ise 1990'lar n ba nda Amerikal üniversite ö rencilerinin oynad 'Kevin Bacon' n Alt Derecesi' adl oyun oldu. Oyunun amac, herhangi bir aktörün filmlerdeki rol arkada lar yoluyla Hollywood'un ünlü oyuncusu Bacon ile ba lant land r lmas yd. GT-0101-a-10-1-o 18 lees verder

19 1p 29 Ba l ktaki 'Dünya gerçekten küçükmü ' sözüyle ne kastediliyor? A herkesin birkaç a amayla birbirine ula abildi i B insanlar n ortak atalar n bulabilmek için birkaç nesil geriye bakmalar gerekti i C sokakta at lan her ad mda tan d k biriyle kar la ld D yeryüzünün san ld ndan daha küçük oldu u 1p 30 Door wie is de laatste studie naar de 'Kleine Wereld-theorie' verricht? Schrijf de namen van de twee personen op in je uitwerkbijlage. 1p 31 Altm l y llarda 'Küçük Dünya Teorisi'ni kan tlamak için hangi yöntem kullan lm t r? A mektup B oyun C radyo D telefon E televizyon F telgraf 1p 32 Door welk spel werd de 'Kleine Wereld-theorie' populair? Schrijf de naam van dat spel op in je uitwerkbijlage. Je moet in het Turks antwoorden. GT-0101-a-10-1-o 19 lees verder

20 Tekst 10 Do u'nun Picasso seferi Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ö rencileri ve ö retim üyelerinden olu an 70 ki ilik bir grup Sak p Sabanc Müzesi'ndeki Picasso sergisini gezmek için Erzurum'dan trenle yola ç kt. Do u'nun zorlu k artlar na ald r etmeden 37 saatlik yolculu a ç kan gençler, aylard r sanat dolu bu gezinin hayalini kuruyorlard. Güzel Sanatlar Fakültesi Dekan Prof. Dr. Salih Zeki Bayram' n giri imleri ile TCDD taraf ndan ücretsiz ula m imkan sa lanan gençler sonunda stanbul'a ula t. Kimi hayat nda ilk kez müze gezecek olan ö renciler, 3 gün boyunca stanbul'da sanat soluyacak. Geziyi düzenleyen Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatlar Bölümü Ö retim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Selda Kulluk Yerdelen, ö rencilerinin ço unun sanata uzak kald klar n n alt n çizerek "Biz, Do u'da kurulan ilk güzel sanatlar fakültesiyiz. Amac m z Do u-bat aras nda bir sanat köprüsü kurmak." diyor. En az ö rencileri kadar heyecanl olan Yerdelen, "Sanat evrenseldir ve do usu-bat s yoktur. Amac m z mesafeleri k saltmak ve köprü olmak. Do u'da sanata ilgi duyan ve yetenekli çok say da gencimiz var. Bu gençler te vik edilmeli, sanattan kopar lmamal." diye konu tu. 37 saat süren yolculuk boyunca Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü Ba kan Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kavukçu, ö rencilere Picasso ile ilgili seminer verdi. Pablo Picasso'nun resim sanat na ve di er dallara yapt katk lar hakk nda tart an ö renciler, treni adeta Picasso atölyesine çevirdiler. Ünlü sanatç n n e siz eserleri üzerine konu an gençler, sanatta ç r açan ressam n tablolar n n benzerlerini yapmaya çal t lar. Resim bölümü 4. s n f ö rencisi Kahramanmara l O uzhan Demir (26) ise hayat na ve çal malar na yön veren Picasso'nun eserlerini yak ndan görmenin heyecan verici oldu unu söyledi. GT-0101-a-10-1-o 20 lees verder

21 1p 33 In welk seizoen wordt de Picassotentoonstelling gehouden? A in het voorjaar B in de zomer C in het najaar D in de winter 1p 34 Waar bevindt zich het Sak p Sabanc Museum? A in Ankara B in Erzurum C in Istanbul D in Izmir 1p 35 Wat wordt in de tekst bedoeld met Do u-bat? A de Oosterse landen tegenover de Westerse landen B Oost-Europa tegenover West-Europa C Oost-Turkije tegenover West-Turkije 1p 36 Aan welke faculteit studeren de studenten? Schrijf de naam daarvan op in je uitwerkbijlage. Je moet in het Turks antwoorden. 2p 37 Wat deden de studenten tijdens de treinreis? Kruis in je uitwerkbijlage aan welke van onderstaande beweringen 'juist' en welke 'onjuist' zijn. 1 De studenten beschilderden de trein van buiten met Picassoschilderijen. 2 De studenten hingen een echte Picasso op in de trein. 3 De studenten discussieerden over Picasso. 4 De studenten werden voorbereid op de Picasso-tentoonstelling. GT-0101-a-10-1-o 21 lees verder

22 Tekst 11 Bo aza üçüncü köprü Bay nd rl k ve skan Bakan Faruk Nafiz Özak, Türkiye n aat Sanayicileri veren Sendikas 'n n ( NTES) Sheraton Otel'de düzenledi i, ' n aat Sektörü' konulu toplant ya giri i s ras nda, gazetecilerin üçüncü köprüye ili kin sorular n yan tlad. Üçüncü köprüyle ilgili çal malar stanbul Büyük ehir Belediyesi ile koordineli yürüttüklerini belirten Özak, " in teknik yetkilisi biziz. Mali olarak da biliyorsunuz, geçmi te Japonlar ve ngilizler taraf ndan yap ld, yap-i let-devret olabilir, d krediyle olabilir." diye konu tu. Özak, üçüncü köprüyle ilgili çal malar n, ikinci köprünün yap m n n ard ndan ba lat ld n, hatta 90'l y llarda bir defa imara i lenip daha sonra ç kar ld n anlatt. Üçüncü köprüyle ilgili olarak ön ara t rma proje çal malar n n devam etti ini kaydetti. Bakan Özak, çal malar n hangi a amada oldu una ili kin soruya da u kar l verdi: "Baya ileri bir a amaday z. 3 tanesi kuzeyde, 1'i ortada, 1'i güneyde bulunan be güzergah tespit ettik. Bu güzergahlardan en manzaral olan, çevreyi bozmayan, stanbul'un su sorununa zarar getirmeyen, di er ula m yollar yla entegrasyon sa layabilen ve tüm ula m imkanlar n, yani demiryolu ve metroyu birle tiren ve tabii ki ekonomik olan bir tanesini seçece iz. Bu konuda gelip çal an, diyalog kuran, bizden trafik yo unlu u gibi birtak m veriler isteyen ve bunu yap-i let-devret ile yapmak isteyen firmalar da var, ayr ca kamu-özel sektör ortakl da olabilir. Bu konuda son karar Say n Ba bakan, stanbul Büyük ehir Belediyesi Meclis üyelerinin görü lerini de ald ktan sonra verecek. Çünkü biz, stanbullular n da bu kararda bir pay olsun istiyoruz." dedi. GT-0101-a-10-1-o 22 lees verder

23 1p 38 Wat is Faruk Nafiz Özak voor iemand? A een architect B een minister C een vakbondsbestuurder 1p 39 Wie zijn verantwoordelijk voor de bouw van de derde Bosporusbrug? A Engelsen B Japanners C Turken 1p 40 Welk concreet resultaat is er inmiddels geboekt inzake de besluitvorming rondom de derde Bosporusbrug? A De beurt is aan het bestemmingsplan. B De voorstudies zijn afgerond. C Er zijn vijf mogelijke trajecten vastgesteld. 1p 41 Faruk Nafiz Özak noemt in totaal drie verschillende financieringsmodellen. Twee daarvan zijn 'yap-i let-devret' en 'd kredi'. Wat is het derde financieringsmodel? Je moet in het Turks antwoorden. 1p 42 Wie neemt de uiteindelijke beslissing over de aanleg van de derde Bosporusbrug? A de burgemeester van stanbul B de minister van Verkeer en Waterstaat C de minister-president GT-0101-a-10-1-o 23 lees verder

24 Tekst 12 1p 43 Jij hebt de laatste drie jaar al eens meegedaan aan de gedichtenwedstrijd van het tijdschrift Platform. Je wilt weten of je ook dit jaar mee mag doen. Welk artikel van het reglement zegt daar iets over? Schrijf het nummer van dat artikel op in de uitwerkbijlage. 4. Avrupa iir Yar mas Platform Dergisi taraf ndan, iiri sevdirmek, iir yazmay özendirmek ve Türk edebiyat na yeni yetenekler kazand rmak amac yla 4. Avrupa iir Yar mas düzenlenmektedir. Bugün bu yar maya ba vuru için son gün. Kat lmakta acele edin. 4. Avrupa iir Yar mas ile ilgili artlar öyledir: 1 Bu yar maya Avrupa'da ya ayan airler kat labilir. (Türkiye'de ikamet eden airlerin kat lmas mümkün de ildir.) 2 Yar maya gönderilen iirlerin daha önce hiçbir yerde yay nlanmam ve hiçbir yar maya kat lmam olmalar gerekir. 3 Önceki üç yar mam za kat lan airler 4. Avrupa iir Yar mas 'na kat lamazlar. 4 Her air yar maya en fazla üç iiri ile kat labilir. 5 iirlerde konu ve ekil serbesttir. Ama iirlerin belli bir seviyenin üzerinde olmalar gerekir. 6 iirler iki bilgisayar sayfas ndan uzun olmamal. 7 iirler bilgisayarda yaz lm olmal. Mümkünse yoluyla veya cd'ye al nm ekilde bize ula t r lmal. 8 Sonuçlar Platform'un 15 Mart say s nda ilan edilecek. mkan olursa bir iir program organize edilecek ve derece alanlara bu programda ödülleri verilecek. 9 Yar mac lar n, k sa biyografilerini, adreslerini, varsa adreslerini bize mutlaka göndermeleri gerekir. Zira sonradan ileti im sorunu ya an yor. 10 Yar maya gönderilen iirlerin telif haklar yar mac lara ait olmakla beraber, Platform bu iirleri dergide, internet ortam nda veya olabilecek bir kitapta yay nlama hakk n sakl tutar. 11 Yar madan amaç, iir yazmay te vik etmek ve yeni airleri desteklemektir. Al nt iirlerle veya ba kas ndan çal nt yaparak yar malara kat lmak hem hak ihlali hem de suçtur. Böyle oldu u tesbit edilen kat l mc lar te hir edilece i gibi, mahkemeye de verilebilecek. ÖDÜLLER: Birinciye: 250 euroluk hediye kinciye: 200 euroluk hediye Üçüncüye: 150 euroluk hediye 5 mansiyona: 50 euroluk hediye iirlerin gönderilece i adresler: Platform Dergisi Postbus GA Amsterdam Hollanda Tel : Fax : info@platformmedia.nl GT-0101-a-10-1-o 24 lees verder

25 Tekst 13 Heba çama r makinesi Samsung'un üretti i yeni çama r makinesi Heba, normal y kama özelli inin yan s ra susuz, deterjans z çama r y k yor ve k yafetlerdeki tozu ve kokuyu otuz dakika içinde sadece s cak hava kullanarak gideriyor. Heba, yeni seramik rezistans teknolojisi ile di er makinelere oranla sudaki kirecin makineye verdi i zarar da en aza indiriyor. Böylece hem makinenin kullan m ömrünü on y la kadar uzat yor hem de yüzde üç, dört daha az enerji tüketimine imkan veriyor. Heba'n n sahip oldu u bir di er yeni özellik de 'elmas kazan'. Bu kazan sudaki minerallerin yüzeye sürtünmesini yüzde seksen azaltarak k yafetlerin y pranmas n engelliyor. Samsung, dokunmatik ekrana sahip olan makinesi ile pazardaki yerini güçlendirecek. 1p 44 Waarmee kan de Heba wasmachine ook wassen, behalve met water? A met hete lucht B met spray C met straling D met wastabletten 1p 45 Hoe snel kan de Heba de was doen? A in 10 minuten B in 30 minuten C in 60 minuten D in 80 minuten 1p 46 Waardoor gaat de Heba veel langer mee dan vroeger? A door de geringe kalkaanslag B door de nieuwe wastrommel C door het lagere energieverbruik D door het touch screen Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. GT-0101-a-10-1-o* 25 lees verder einde