Ayşe TEKİN Esin KAYA Mustafa DEMİREL Sercan ÖZBEK YAZICI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ayşe TEKİN Esin KAYA Mustafa DEMİREL Sercan ÖZBEK YAZICI"

Transkript

1 SOSYOLOJİ DERNEĞİ İNTERNETİN HASTALARI GÜÇLENDİRME POTANSİYELİ VE HASTA-HEKİM İLİŞKİLERİNE ETKİSİ: BURDUR DA HASTANELERE BAŞVURAN İNTERNET KULLANICILARINA YÖNELİK BİR ALAN ARAŞTIRMASI Ayşe TEKİN Esin KAYA Mustafa DEMİREL Sercan ÖZBEK YAZICI VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Ekim 2009, Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.

2 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması İNTERNETİN HASTALARI GÜÇLENDİRME POTANSİYELİ VE HASTA-HEKİM İLİŞKİLERİNE ETKİSİ: BURDUR DA HASTANELERE BAŞVURAN İNTERNET KULLANICILARINA YÖNELİK BİR ALAN ARAŞTIRMASI 1 Ayşe TEKİN 2 Esin KAYA 3 Mustafa DEMİREL 4 Sercan ÖZBEK YAZICI Öz Yaşam boyu öğrenmenin günlük hayatın bir parçası haline geldiği günümüz toplumlarında, bilişim teknolojisi alanında yaşanan gelişmelere paralel olarak internet kullanımı giderek yaygınlaşmaya başlamıştır. Bireyler, bulundukları ortamdan kolaylıkla sağlık sitelerine erişebilmekte; genel sağlık bilgisi, hastalıklar, tedavi seçenekleri, ilaçlar, beslenme ve egzersiz gibi birçok konuda bilgi edinebilmektedir. İnternetin hasta-hekim ilişkileri üzerine etkileri hakkındaki tartışmalar, genellikle internetin sadece uzmanların erişebildiği bilgiye, uzman olmayan kişilerin de erişimini sağlamasının ortaya çıkardığı sonuçlarla ilgilidir. Sağlıkla ilgili konularda daha yetkin hale gelen bireylerin olumlu sağlık davranışları geliştireceği, kendi sağlıklarıyla ilgili karar verme süreçlerine daha etkin katılacağı ve geleneksel hasta-hekim ilişkisindeki pasif konumlarından, daha aktif bir konuma geçecekleri belirtilmektedir. Bu çalışmada, son dönemde giderek artan internet kullanımı, internetin hastaları güçlendirme potansiyeli ve güçlenen hastaların geleneksel hasta-hekim ilişkilerini ne şekilde dönüştüreceği bir alan araştırmasından elde edilen veriler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: internet, sağlık bilgisi, güçlendirme, hasta-hekim ilişkileri. 1 Bu çalışmada, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenen, E-Sağlık Kapsamında İnternet Kullanıcılarının Sağlık Web Sitelerini Kullanma Durumu ve Beklentilerinin Belirlenmesi adlı araştırmanın verilerinden yararlanılmıştır (Proje No: 0016-NAP-07). 2 Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyoloji ABD, Doktora Öğrencisi, aysetekin@mehmetakif. edu.tr 3 Süleyman Demirel Üniversitesi Kamu Yönetimi ABD, Doktora Öğrencisi, ekaya@mehmetakif. edu.tr 4 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Yrd.Doç.Dr., mdemirel@mehmetakif. edu.tr Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

3 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI INTERNET S POTENTIAL FOR PATIENT EMPOWERMENT AND ITS EFFECTS ON DOCTOR PATIENT RELATIONSHIP: A FİELD STUDY ON THE INTERNET USERS TREATED İN THE HOSPİTALS İN BURDUR Abstract In today s society in which life long learning come to be a part of daily life, internet usage has become more and more widespread in line with the developments on the information technology. Individuals can easily access the web sites on health, general hygiene, illnesses, treatment options, medicaments, diet and exercises and gather any necessary knowledge from these open knowledge sources. Internet s effects on doctor patient relationships generally focus on the results of the access to the knowledge it provided to the non specialists once only accessible to the specialists. It s obvious that individuals get more competent on health issues, develop positive health attitudes, take an active part in decisions to be made on their own health problems and giving up their passive role in the doctor-patient relationship, acquire an active part in this process. In this paper such issues as ever growing internet usage in our daily life, internet s potential for patient empowerment and how will empowered patients contribute to the doctor-patient relationship are handled and results are evaluated in line with the field study conducted. Keywords: internet, health information, empowerment, doctor-patient relationship 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1207

4 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması Giriş 21. yüzyıl bilgi toplumu na doğru değişim ve dönüşümün en önemli aracı olarak kabul edilen bilgisayarlar ve internet, insanların her geçen gün artan bilgiyi saklama, yayma, paylaşma ve ona kolayca erişme isteklerini karşılayan teknolojik bir devrim olarak görülmektedir. Bu teknoloji yardımıyla insanlar bilgiye kolay, ucuz ve hızlı bir şekilde erişebilmektedir. İnternet, birçok alanda olduğu gibi sağlık alanında da bilgiye erişimi sağlayan önemli kaynaklarından biri olmuştur. İnsanlar internetin küresel yapısına bağlı olarak, bulundukları ortamdan kolaylıkla sağlık sitelerine erişebilmekte; genel sağlık bilgisi, hastalıklar, tedavi seçenekleri, ilaçlar gibi pek çok konu hakkında internetten bilgi alabilmektedir. Dünyada 2008 yılı için, yaklaşık 1,5 milyar internet kullanıcısının olduğu (%21,9) tahmin edilmektedir ( İnternette sayısı gün geçtikçe artan sağlık web siteleri, sağlık ve hastalıkla ilgili güncel bilgiler sunmasının yanı sıra diyabet, yüksek tansiyon, kalp hastalığı gibi kronik hastalıkların yönetimi ile ilgili egzersiz, diyet, ilaç kullanımı gibi konularda eğitim materyali sağlamaktadır. İnterneti etkin kullanabilen hastaların kendi sağlıklarının sorumluluğunu alabilmeleri ve kendi sağlık durumları üzerinde daha kontrollü olmaları beklenmektedir. Ülkemizde özellikle son on yıldır sağlık alanında da internet kullanımı giderek yaygınlaşmıştır. Artan internet kullanımının, bireylerin sağlık bilgisine erişimini kolaylaştırarak, sağlığın geliştirilmesinde ve hastaların güçlendirilmesinde önemli bir potansiyele sahip olduğu açıktır. Güçlendirme kavramı, hastaların öz yeterlilik, yetkinlik ve kontrol kazanarak kendi seçimlerini yapabilmeleri, karar verme süreçlerine etkin olarak katılabilmeleri, gereksinim duydukları kaynaklara ulaşabilmeleri, diğer kişilerle etkili ilişkiler kurabilmeleri ve bu yolla yaşam kalitelerini artırabilmeleri gibi, bir dizi sonuçlara ulaşmayı amaçlayan bir süreç olarak tanımlanabilir. Sağlık sistemi içinde örgütsel düzeyde düzenlenen sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme programları hastaların formal bir süreç içinde güçlendirilmelerine olanak sağlarken, sağlıkla ilgili yayınlar, gazete, internet gibi araçlar da informal olarak hastaların kendi kendilerini güç Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

5 lendirmelerine yardım edebilir. Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI İnternetin, sağlık alanında bilgi ve deneyim sağlamasının ötesinde yeni bir mücadele alanı yarattığı ve bunun sağlık profesyonelleri ile onların hastaları arasındaki ilişkilerin biçimini değiştireceği konusu tartışılmaktadır (Hardey, 1999:820). Haug a göre, hastalar artık eskisi gibi profesyoneller karşısında edilgen bir durumda değildir. Doktora giden hasta ilkin doktorun ne yapmak istediğini öğrenmek istemekte, mevcut tedavilerin neler olduğu nun anlatılmasını talep etmekte, hatta kendince küçük araştırmalar yapmaktadır (Haug, 1973 den aktaran Cirhinlioğlu, 1996: ). Geleneksel hasta-hekim ilişkisinde ise hastalar, teşhis, hastalığın gidişi ve tedavisi hakkında bilgiyi öncelikle hekimlerden alan, genellikle hekimlerin tavsiyelerini olduğu gibi kabul eden ve belirlenmiş tedavileriyle ilgili soru sormayan hastalardır. Bu hiyerarşik ilişki modelinde hastalar hekimler tarafından verilen ve filtrelenen bilginin pasif alıcısı konumundadır (Akerkar ve Bichile, 2004:121). Bilgiye erişimin kolaylığı ve yaygınlaşması, hastaların klinik durumlarını araştırmak, tıbbi verileri yorumlamak için gerekli araçları elde edebilmesine olanak tanımakta ve giderek artan hasta otonomisi hastaların kendileriyle ilgili karar verme süreçlerine katılımını artırmaktadır (Woolf vd., 2005:294). Böylece, hastanın hekimle birlikte karar verme süreçlerine ortak (partner) olarak katıldığı ve bilgilenerek seçim yapma gereksinimlerinin kabul edildiği yeni bir karar verme modeli karşımıza çıkmaktadır (Eysenbach ve Jadad, 2001; Kivits, 2006:280). İnternetten edinilen bilgileri kendilerine taşıyan hastalar karşısında hekimlerin tutum ve davranışları değişkenlik gösterebilir. Bu konudaki yaygın endişe, hastaların kasıtsız olarak iyi düzenlenmemiş ve güvenli olmayan kaynaklara maruz kalabilmeleri ve sağlık okuryazarlığı düşük olan hastalar için sağlık mesajlarını anlamanın ve yorumlamanın zorluğudur. Diğer endişeler, internetten bilgi edinmenin, kendi kendine tanı koyma, kendi kendini tedavi etme gibi hastalar arasında sonuçları zararlı olabilecek uygulamalara ve hekimlerden uygun olmayan taleplerde bulunmaya neden olabileceği konusundadır. Ayrıca hekim karşısında, internetten bilgi edinen hastaların bir uzman tavrıyla bilgilerini ortaya koymaları, hekimlerin bunu tıbbi otoritelerine bir meydan okuma olarak algılamaları ve bu hastalar karşısında kontrolü kaybettikle- 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1209

6 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması rini hissetmeleri nedeniyle hasta-hekim ilişkilerinde sorunlar yaşanabilmektedir (Ahmad vd., 2006). Hasta-hekim ilişkileri açısından internetin olumlu katkıları olacağını düşünen hekimler, internetten edinilen sağlık bilgisinin hastaların kendi sağlıkları üzerinde daha fazla kontrol duygusu sağladığını ve bu bilgilerin daha kapsamlı tartışmalara yol açarak ilişkileri güçlendirdiğine inanmaktadırlar (Helft vd., 2003:945; Ahmad vd., 2006). Hastaların hastalıklar ve tedavi seçenekleri konusunda daha fazla bilgi edinmeye istekli olduğu durumlarda ve hastanın hekime getirdiği bilgilerin doğru olduğu varsayıldığında, hekim klinik görüşmede hastaya temel bilgi vermek için harcayacağı zamanı, hastanın öğrenmek istediği şeylerin belirlenmesi ve tedavi seçenekleriyle ilgili daha derin bilgi vermeye ayırabilir. Bununla beraber, hekimlerin internet gibi dış kaynaklardan öğrenen hastalara uygun yönlendirmeyi yapabilmesi için hazırlıklı olması gerekmektedir (Gerber ve Eiser, 2001). Bu gibi durumlar hasta-hekim ilişkilerinin, işbirliğini destekleyici bir şekilde yeniden düzenlenmesinde bir fırsat olarak düşünülmelidir. Araştırmanın Yöntem ve Teknikleri: Tanımlayıcı olarak planlanan bu araştırma, tarihleri arasında Burdur Devlet Hastanesi ve Burdur Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi polikliniklerinde yapılmıştır. Çalışmada örneklem seçme uygulamasına gidilmemiş, araştırma yukarıda belirtilen süre zarfında polikliniklere başvuran kişiler içerisinden 18 yaş ve üstü, internet kullanan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 586 kişi üzerinde yürütülmüştür. Burdur Devlet Hastanesi polikliniklerine başvuran 546 (%93,2) ve Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi polikliniklerine başvuran 40 (%6,8) internet kullanıcısı ile görüşülmüştür. Araştırmada veri toplama teknikleri soru formu ve mülakat ile sınırlandırılmıştır. Soru formları, polikliniklerde hasta yoğunluğunun fazla olduğu sabah saatlerinde uygulanmıştır. Toplanan ham veriler bilgisayar ortamında sosyal bilimler için geliştirilmiş olan SPSS (Statistical Package for Social Sciences, 15.0 versiyonu) programı kullanılarak değerlendirilmiştir Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

7 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI Bulgular ve Tartışma: Çalışmaya katılanların %48,5 i kadın, %51,5 i erkek olup, %46,4 ü yaş grubundadır. Örneklemin %63,1 i 29 yaş ve altı iken, %85,5 i 39 yaş ve altındadır. Çalışmamızda internet kullanıcılarının çoğunun genç ve genç yetişkinlerden oluştuğu görülmektedir (Tablo 1). TUİK tarafından gerçekleştirilen 2008 yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırmasına göre, bilgisayar ve internet kullanım oranının en yüksek olduğu yaş aralığı olup bunu yaş grubu izlemektedir ( İnternet kullanıcılarının yaş aralığında yoğunlaşması; bu kişilerin eğitim-öğretim döneminde olmaları ve eğitimin bu teknolojileri kullanmayı desteklemesine, internetin ülkemizde son on yıldır kullanılan yeni bir teknoloji olmasına, gençlerin ileri yaşlardakilere göre teknolojik yenilikleri öğrenme ve kullanmaya daha eğilimli olmalarına bağlanabilir. Çalışmamızda, özellikle 39 yaş sonrası internet kullanıcısı sayısı gittikçe azalmakta, 55 yaş ve üzeri internet kullanıcıların oranı %1 e düşmektedir. Gelişmiş ülkelerde ileri yaş grubunun internet kullanma oranları ülkemize göre daha yüksek olmakla birlikte, 65 yaş ve üzeri internet kullanıcılarının oranı Amerika da %28, İngiltere de ise %22 dir. Yaşlı nüfusun internet kullanma oranlarının düşük olmasında, alışkanlıklar ve geleneksel tutumlar gibi kültürel faktörlere göre, eğitim düzeyinin daha belirleyici bir etken olduğu kabul edilmektedir (Kirschning ve Kardorff, 2008: ). 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1211

8 Tablo 1. Çalışmaya Katılan İnternet Kullanıcılarının Sosyo-Demografik Özellikleri İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması N=586 Sayı Yüzde (%) Yaş , , , , , , ,6 55 yaş ve üstü 6 1,0 Cinsiyet Kadın ,5 Erkek ,5 Eğitim İlkokul 24 4,1 Orta ve Dengi Okul 34 5,8 Lise ve Dengi Okul ,6 Önlisans * ,4 Lisans Mezunu * ,8 Yüksek Lisans * 30 5,1 Doktora 1,2 Hane Geliri 1000 YTL , YTL , YTL 53 9, YTL 57 9,7 Toplam ,0 (* Mezun ya da öğretime devam ediyor.) Çalışmaya katılanların genel olarak eğitim düzeyi yüksek olup %31,6 sı lise ve dengi okul, %58,5 i üniversite düzeyinde eğitim görmüş ya da eğitimine devam etmektedir (Tablo 1). TUİK 2008 yılı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırması sonuçlarına göre; lise ve dengi okul mezunlarının %64 ü, yüksekokul, fakülte ve daha üst eğitim almış olanların % 87,2 si internet kullanmaktadır ( Eğitim düzeyi bilgisayar ve internet kullanımında belirleyici olmakla birlikte, eğitim düzeyi yüksek olanların sağlık web sitelerini daha Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

9 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI etkili bir şekilde kullanmaları; online sağlık hizmetlerinden yararlanmaları, seçici davranmaları, sağlık mesajlarını doğru anlayıp uygulayabilmeleri daha muhtemeldir. Çalışmaya katılan internet kullanıcılarının %56,7 si 1000 TL ve altı gelir grubu içinde yer almaktadır (Tablo 1). Teknolojideki hızlı gelişmelere paralel internet kullanım olanaklarının giderek yaygınlaşması ve ucuzlamasıyla beraber internet kullanmak sadece üst gelir gruplarına özgü bir imkân olmaktan çıkarak, düşük ve orta gelir grubundakilerin de erişebildiği bir teknoloji olmuştur. Amerika da da, yılları arasında internet kullanım oranının artmasında düşük gelirli grupların internet kullanma oranlarının artmasının önemli bir payı olduğu belirtilmektedir ( ). Tablo 2. Araştırmaya Katılanların Sağlıkla İlgili Olarak İnterneti Kullanma Durumları ve Kullanım Amaçları Sayı Yüzde (%) Araştırmaya katılan internet kullanıcısı sayısı ,0 En az bir defa sağlıkla ilgili arama yapanların sayısı ,9 Sağlıkla ilgili internet kullanım amaçları Hastalıklar ,2 Tedavi yöntemleri ve seçenekleri ,3 Muayeneye gitmeden önce var olan hastalık belirtilerine yönelik ön bilgi edinmek ,3 Hastane ve doktor seçimi ile ilgili bilgi almak ,9 Alternatif tıp (akupunktur, kaplıca, şifalı bitkiler vb.) ,7 Reçeteli veya reçetesiz ilaç bilgisi almak 53 9,5 İnternet, giderek artan bir şekilde dünyada birçok insanın sağlıkla ilgili bilgi almak için kullandığı önemli kaynaklardan biri haline gelmiştir. Çalışmamızda, internet kullananlar arasında en az bir defa sağlıkla ilgili arama yaptığını belirtenlerin oranı yaklaşık %95 gibi yüksek bir orana sahiptir (Tablo 2). İnternette tıbbi bilgi sağlayan web sitelerinin sayısının artmasının yanında sağlıklı yaşam tarzı konularına odaklanan sağlık sitelerinin sayısı da gün geçtikçe 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1213

10 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması artmaktadır. Halkın çoğunun ilgisini çeken bu gibi genel sağlık siteleri, farklı sağlık konularında geniş bilgi sağlamaktadır (Korp, 2006:78). İnternet kullanıcıları sağlıkla ilgili birçok farklı nedenden dolayı interneti tercih etmektedirler. Bazı hastalıklar veya tedaviler hakkında bilgi almak, hastane ve doktor seçiminde yardımcı olacak bilgi edinmek, yeni veya alternatif tedavi seçeneklerini aramak, teşhis edilen bir hastalığın nedenleri ve sürecini anlamak, kullandıkları ilaçlar hakkında bilgi almak, destek gruplarını araştırmak ve onlarla bağlantı kurmak başlıca nedenlerdir (Craan and Oleske, 2002:512). Çalışmamızda, sağlıkla ilgili olarak interneti kullananlar çoğunlukla hastalıklar, tedavi yöntemleri-seçenekleri ve muayeneye gitmeden önce hastalık bilgilerine yönelik ön bilgi edinmek amacıyla interneti kullanmaktadırlar (Tablo 2). İnternet üzerinde her yaştan ve eğitim seviyesinden kullanıcının anlayabileceği dil ve içerikte sağlık siteleri yer almaktadır. İnsanlar yalın ve anlaşılır bir dille hazırlanmış siteler yanında daha uzman bir dille hazırlanmış sağlık sitelerine de rahatlıkla ulaşabilirler. Özellikle ABD ve Avrupa da, sağlık web siteleri, hastalıklar, tedavi yöntemleri ve ilaçlarla ilgili bilgi sahibi olmak isteyen bireyler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir (Erdal vd., 2004:48). Amerika da internet kullanıcılarının yaklaşık %80 i (Fox, 2006), Avrupa da %71 i en az bir defa sağlık bilgisi araştırmıştır (Andreassen vd., 2007:1). Ülkemizde, TUİK tarafından gerçekleştirilen Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı Araştırmasına göre internet kullananların oranı 2007 de %26,67 den 2008 de %35,8 e yükselirken, sağlık bilgisi arayanların oranı %37,17 den %45,1 e yükselmiştir ( Sağlık hizmetlerinin sunumundaki yetersizlikler ve aksaklıklar insanların sağlıkla ilgili konularda internet gibi kolay ve hızlı erişimin sağlanabildiği bir kaynağa yönelmelerinde etkili olabilir. Hekim başına düşen hasta sayısının fazla olması ya da hekimlerin kişisel özellikleri gibi nedenlerle hastalarına yeterince zaman ayıramaması hasta ya da sağlıklı kişilerin hizmetlerden tatmin olmamalarına neden olmaktadır. Buna ek olarak, bilişim teknolojilerinin sağlık hizmetlerinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanması kişilerin interneti, sadece bilgi almak amacıyla değil hizmet almak amacıyla da tercih etmesine neden olmaktadır. İnternetin kullanıcıya sağladığı kolaylıklar ve imkânlar sayesinde sağlıkla ilgili işlemler hızlı ve kolay bir şe Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

11 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI kilde yürütülmektedir. Tercih edilen hastanenin web sayfasından hekim muayenesi için online randevu alabilme, hastane ve hekim seçimi için araştırma yapabilme, laboratuvar sonuçlarına ulaşma, öneri ya da memnuniyetsizlikler konusunda dilekleri bildirme bugün kolayca yapılabilen uygulamalardan bazılarıdır. İnternet, aynı zamanda sağlık profesyonelleri için de önemli bir bilgi kaynağıdır. Sağlıkla ilgili veritabanlarına erişimin giderek artması ve kolaylaşması araştırmacılar için önemli bir destek sağlamaktadır. Klinisyenler ve araştırmacılar internet yoluyla kanıt, yöntem, rehberlik, deneyim ve mesleki gelişmelere kolayca erişerek yarar sağlayabilirler (Powell vd., 2003:74). Tablo 3. Sağlıkla İlgili İnternetten Edinilen Bilgilerin Etkililiği N=556 Sayı Yüzde (%) Sağlık Sitelerinden Edinilen Bilgilerin Sağlık Kararlarını Etkileyip Etkilemediği Çok Etkilidir ,4 Az Etkilidir ,4 Hiç Etkili Değildir 40 7,2 Sağlık Sitelerinden Edindikleri Bilgiler Doğrultusunda Uygulama Yapıp Yapmadıkları Evet ,0 Hayır ,0 Sağlık Sitelerinden Edindiği Bilgilerden ya da Uygulamalardan Zarar Görüp Görmedikleri Evet 7 1,3 Hayır ,7 Online İlaç Alma Durumu Evet 20 3,6 Hayır ,4 İnternetten edinilen bilgiler kişilerin sağlıklarıyla ilgili kararlarını etkileyebilmektedir. Çalışmaya katılanların %92,8 inin sağlıkla ilgili kararlarında internetten edindiği sağlık bilgisinin az ya da çok etkili olduğu görülmektedir (Tablo 3). İnternetten edinilen bilgilerin kullanılması, hekim-hastane-tedavi tercihlerinden beslenme-egzersiz gibi sağlıklı yaşam alışkanlıklarına kadar uzanan geniş bir yelpazede yer alan konularda kendi kararlarını vermelerini ko- 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1215

12 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması laylaştırabilir. Kanserli hastalarla yapılan bir çalışmada katılımcıların %60,3 ü internetten edindikleri bilgilerin kişisel karar verme süreçlerinde etkili olduğunu ifade etmiştir. Aynı çalışmada internet bilgisinin daha çok önerilen tedavileri tasdik etmek için kullanıldığı belirtilmiş, sadece küçük bir grubun paralel bir tedavi ya da ek bir tedaviye başlamak için internet bilgisinden yararlandığı ifade edilmiştir (Kırschning ve Kardorff, 2008:138). Başka bir çalışmaya göre, sağlık bilgisi aramak için internet kullananların %68 i bunun sağlık bakım kararları üzerinde biraz etkisinin olduğunu belirtmiştir (Fox ve Rainie, 2002:6). Görüşülenlerin yarısı edindiği bilgiler doğrultusunda uygulama yapmaktadır. Yalnızca 7 kişi (%1,3) internetten edindiği bilgiler nedeniyle zarar gördüğünü ifade etmiştir (Tablo 3). Görüşmeler sırasında özellikle diyet, egzersiz, masaj, cilt bakımı, dengeli beslenme, sigara bırakma, şifalı bitki kullanımı gibi uygulamaların sık yapıldığı belirlenmiştir. Sadece bir kişi internetten almış olduğu ilacın yan etkisi nedeniyle zarar gördüğünü belirtirken, diğerleri bu konuda açıklama yapmak istememişlerdir. Çalışmamızda sadece 20 kişi (%3,6) internetten ilaç aldığını ifade etmiştir (Tablo 3). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin çoğunda insanlar, reçeteli ilaçlar, tezgah üstü ilaçlar (over the counter drug), kişisel bakım ürünleri, besin destek ürünleri ve sağlık destek ürünlerini online olarak satın alabilmekte ve bunlara evlerinden çıkmadan ulaşabilmektedir. Engelli ya da yatağa bağımlı hastalar açısından bakıldığında reçeteli ilaçların internetten satın alınması kolaylık sağlarken, yasal olmayan eczanelerden alınan ilaçlar ve reçetesiz olarak satılan birçok sağlık ürününün (bitkisel ilaçlar, kişisel bakım ürünleri, vitaminler vb.) alınması, kullanıcılar için birtakım riskleri beraberinde getirmektedir (Erdal vd., 2004: ). Özellikle, reçeteli ilaçların tüketiciye yönelik, reklâmının yasal olduğu ABD de internet eczaneleri kullanıcılara ilaç satın alma imkânı sunmaktadır. Avrupa birliğine üye ülkeler ve aday ülkelerin çoğunda reçeteli ilaçların online satın alınması konusunda yasal sınırlamalar mevcuttur. Ülkemizde benzer şekilde, ilaçların tüketiciye yönelik reklâm ve satışı yasak olup, internette sadece genel ilaç bilgisi, ilaç firmaları ve eczanelere ait adres ve telefonlara erişim mümkün olmaktadır Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

13 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI Kişilerin doğru bilgilere dayanarak sağlıklarıyla ilgili aldıkları kararlar, kişisel sağlığın gelişmesine katkıda bulunabilir, ancak yanlış ve yanlı bilgilerle yapılan uygulamalar istenmeyen sonuçlara yol açabileceğinden, bu riskin göz önünde bulundurulması büyük önem taşımaktadır. Tablo 4. İnternetten Edinilen Sağlık Bilgisini Hekimlerle Paylaşma Durumu Yığılımlı N=556 Sayı Yüzde (%) Yüzde (%) Sıklıkla 92 16,5 16,5 Nadiren ,6 40,1 Hiç paylaşmadım ,9 100,0 Toplam ,0 İnternetten edindikleri bilgiyi hekimleriyle yaptıkları görüşmelere taşıma hastalar arasında yaygınlaşmaya başlamıştır. Çalışmamızda, interneti sağlıkla ilgili kullanma oranı (%95) yüksek olmasına karşın, edinilen bilgilerin hekimle paylaşılması konusunda kişiler daha çekimser davranmaktadır. Çalışmaya katılanların yaklaşık %60 ı internetten edindiği bilgileri hekimiyle paylaşmadığını belirtmiştir. İnternet bilgisini hekimiyle sıklıkla paylaştığını belirtenlerin oranı %16,5, nadiren paylaştığını belirtenlerin oranı %23,6 dır (Tablo 4). Yapılan bir çalışmada, internetten sağlık bilgisi edinenlerin yarısının bu bilgiyi hekimleriyle paylaştıkları bulunmuştur (Murray vd., 2003/a:1731). Aynı araştırmacılar hekimlerle yaptıkları başka bir çalışmada, hekimlerin %85 inin görüşmeye internet bilgisi getiren en az bir hastayla karşılaştığını belirlemişlerdir (Murray vd., 2003/b). Ülkemizde kanser hastalarıyla yapılan bir çalışmada, hastaların yaklaşık %36 sının kendilerinin veya birinci-derece yakınları aracılığıyla internetten sağlık bilgisi aradığı, % 16 sının elde ettikleri bilgileri hekimleri ile tartıştığı bulunmuştur (Yirmibeşoğlu vd., 2005:125). Kişilerin internetten edindikleri bilgileri hekimlerine götürmesindeki en önemli nedenler; edinmiş olduğu bilgilerin doğruluğunu hekimine onaylatma, görüşmeye daha hazırlıklı gidebilme, sağlık sorunlarıyla ilgili kritik sorular sorabilme ve bilgiden bahsetmenin hekimiyle iletişime geçmek için bir fırsat olarak görülmesidir. Kanserli hastalarla yapılan başka bir çalış- 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1217

14 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması mada, kadınların internetten edindikleri bilgileri daha çok hekimiyle iletişime geçmek için kullandığı, erkeklerin ise daha çok hekimin yaptığı uygulamaları kontrol etmek için kullandığı belirlenmiştir (Kirschning ve Kardorff, 2008:141). Tablo 5. İnternetten Edinilen Sağlık Bilgisini Hekimler ile Paylaşmama Nedenleri N=333 Hekimler meşgul olduğundan dolayı zamanlarını almak istememe Cevap Sayısı Kişi Yüzde (%) Cevap Yüzde (%) 95 28,5 24,4 Hekimin olumsuz tepkisiyle karşılaşmaktan çekinme 96 28,8 24,6 Hekim bilgisinin daha doğru ve güvenilir olduğunu düşünme ,7 28,0 Utandığı, çekindiği için 29 8,7 7,4 Edindiği bilgileri hekimle paylaşacak değerde bulmama/ gereksinim duymama 61 18,3 15,6 Toplam cevap ,0 Çalışmamızda, hekimin bilgisini daha doğru ve güvenilir bulma (%32,7), internetten edinilen bilgilerin hekimle paylaşılmamasının en önemli nedenidir. Hekimlerin meşgul olduklarını düşünme, zamanlarını almak istememe ve olumsuz bir tepkiyle karşılaşmaktan çekinme diğer nedenler olarak belirtilmiştir (Tablo 5). Yapılan bir çalışmada, internetten edindiği bilgiyi hekime götürmeyenlerin %42 sinin, elde ettikleri bilgiyi yeterince önemli görmediği için hekime götürmediği bulunmuştur (Murray vd., 2003/a:1731). Hormon Replasman Tedavisi hakkında bilgi araştıran kadınlarla yapılan bir çalışmada, kadınların uzman ve hasta arasındaki sınırı aşıyor görünmeleri konusundaki endişeleri ve işlerinin yoğun olduğunu düşündükleri hekimler üzerinde gereksiz bir baskı oluşturmak istememeleri nedeniyle bilgiyi hekimle paylaşmada isteksiz kaldıkları tespit edilmiştir (Henwood vd., 2003:602). İnternetin sağlıkla ilgili konularda bir başvuru kaynağı olarak sıklıkla kullanılmasına karşın uzman bilgisine olan güvenin büyük oranda devam ettiği söylenebilir. Kişilerin hekim karşısında kendilerini ifade etme konusunda kişisel özellikleri ya da hekimlerin geleneksel ilişkileri devam ettirme eğilimleri gibi nedenler karşılıklı etkileşime dayalı bir hasta-hekim ilişki Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

15 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI sinin kurulmasını zorlaştırarak, hastaların hekimlerle bilgilerini paylaşmada daha çekimser kalmalarına neden olmaktadır. Tablo 6. İnternetten Edinilen Sağlık Bilgisini Hekime Götürmenin Hasta-Hekim İlişkilerini Nasıl Etkileyeceği Konusunda Katılımcıların Görüşleri Sayı Yüzde (%) Olumlu yönde etkiler ,2 Olumsuz yönde etkiler 63 11,3 Fikrim yok ,4 Toplam ,0 Sağlık amaçlı internet kullanıcılarının %62,2 si sağlık bilgisini hekime götürmenin hekim-hasta ilişkilerini olumlu yönde geliştireceğini, %11,3 ü ise olumsuz yönde etkileyeceğini düşünmektedir (Tablo 6). Yapılan bir çalışmada, internetten edindiği sağlık bilgisini hekimine götürenlerin % 30 u ilişkileri geliştirdiğini, %66 sı aynı kaldığını, %4 ü kötüleştirdiğini ifade etmiştir (Murray vd., 2003/a: ). 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1219

16 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması Tablo 7. İnternetten Edindiği Bilgiyi Hekimle Paylaşma Durumuna Göre Bilgiyi Paylaşmanın Hasta-hekim İlişkilerini Ne Yönde Değiştireceğine İlişkin Katılımcıların Görüşleri İnternetten Edinilen Bilgilerin Hekimle Paylaşılmasının Hasta-hekim İlişkilerini Ne Yönde Değiştireceğine İlişkin Düşünceler Olumlu Yönde değişir Olumsuz yönde değişir Fikrim yok Toplam İnternetten Edindiği Bilgiyi Hekimle Paylaşma Durumu Toplam Paylaşanlar Paylaşmayanlar Sayı % Bilgiyi Paylaşma % Hasta-Hekim İlişkileri 70,4% 9,4% 20,2% 100,0% 45,4% 33,3% 30,6% 40,1% % Toplam 28,2% 3,8% 8,1% 40,1% Sayı % Bilgiyi Paylaşma % Hasta-Hekim İlişkileri 56,8% 12,6% 30,6% 100,0% 54,6% 66,7% 69,4% 59,9% % Toplam 34,0% 7,6% 18,3% 59,9% Sayı % Bilgiyi Paylaşma % Hasta-Hekim İlişkileri 62,2% 11,3% 26,4% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % Toplam 62,2% 11,3% 26,4% 100,0% Çalışmamızda, internetten edindiği bilgiyi hekime götürmenin ilişkileri ne yönde etkileyeceği konusunda bilgilerini paylaşanlar ile paylaşmayanlar karşılaştırıldığında aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bilgilerini hekimlerle paylaşanların (%70,4) paylaşmayanlara (%56,8) göre ilişkilerin olumlu yönde gelişeceğine ilişkin beklentileri daha güçlüdür [X 2 =10,719; p<0,05] (Tablo 7). Hekimlerin hastalarıyla kurdukları ilişkilerde, karşılıklı Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

17 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI etkileşim ve paylaşım düzeyi arttıkça, hastalar böyle bir ilişkiden daha fazla memnun olabilirler. Hastalar hekimle görüşmeleri sırasında kontrol duygularının arttığını hissediyorlarsa, hekimlerine götürdükleri bilgileri olumsuz bir tepkiyle karşılaşmadan tartışabiliyorlarsa internet bilgisinin ilişkileri geliştirdiği yönünde değerlendirme yapmaları daha olasıdır. Bununla birlikte eğer hekim hastaların getirmiş olduğu bilgiyi kendine meydan okuma şeklinde yorumlarsa, reddedici davranacak ve ilişki olumsuz yönde etkilenebilecektir. Kısaca, sağlık bilgisinin hekime götürülmesi kararı ve ilişkinin ne yönde gelişeceği konusunda hekimin yaklaşımı önem taşımaktadır. Tablo 8. Hekimlerle Online İletişim N=556 Sayı Yüzde (%) Online olarak bir hekim ile iletişime geçmiş 33 5,9 Hekim sağlık web sitesi tavsiye etmiş 73 13,1 Kendi hekimi ile iletişim kurabileceği web sitelerinin olmasını istiyor ,8 Hastaların hekimleriyle online iletişime geçebilmesinin önemli bir yanı, yüz yüze görüşmeden de etkileşimin sürdürülebilmesine olanak tanımasıdır. Çalışmamızda, sağlıkla ilişkili olarak internet kullananlar arasında online olarak bir hekim ile iletişime geçenlerin oranı %5,9 dur. Online iletişime geçme oranı düşük olmasına karşın, %37,8 i hekimleriyle iletişime geçebileceği web sitelerinin olmasını istemektedir (Tablo 8). Yapılan bir çalışmada, sağlık bilgisi arayanların % 9 unun aracılığıyla bir hekimle iletişime geçtiği, %10 unun ise online olarak bir hekimden tavsiye almak amacıyla tıbbi bir durumunu ya da sorununu paylaştığı saptanmıştır. Hastalarıyla online iletişime geçen hekimler, bunun hasta-hekim ilişkilerini güçlendirdiğine inandıklarını ve diğer iletişim araçlarından daha etkili olduğunu söylemişlerdir. Hastalarıyla bu yolla iletişime geçmeyenlerin %80 i elektronik etkileşimin hasta-hekim görüşme sıklığını azalttığına ve ilişkiyi önemsizleştirdiğine inanmakta, yüz-yüze etkileşimi daha uygun bulmaktadır. Hekimlerin internet aracılığıyla online iletişime geçmeye direnç göstermelerinin diğer nedenleri; çok fazla miktarda alma, 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1221

18 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması doğabilecek yanlış anlama problemlerinden dolayı profesyonel sorumluluk hissetme ve bunun için harcadıkları zamana para ödenmemesi olarak belirtilmektedir (Sibbald, 2001:1198). Çalışmamızda, hekimlerin sağlıkla ilgili web sayfalarına kullanıcıları yönlendirme oranının (%13,1) düşük olması, kullanıcıların hekimlerden bu konuda yeterli destek alamadıklarını göstermektedir. Hekim ve diğer sağlık çalışanlarının internet kullanıcılarına yeterli ve uygun destek sağlamadığı durumlarda, kişiler daha çok arama motorları, eş-dost önerisi, görsel ve yazılı basında yer alan bilgileri referans alarak web sitesi seçimi yapabilirler. Bunun sakıncası, kişilerin doğru ve güvenilir olmayan bilgiler içeren web sayfalarıyla karşılaşmaları riskini artırmasıdır. Sonuç İnternetin günümüz toplumları için artık vazgeçilmez bir bilgi kaynağı ve iletişim aracı olduğu kuşkusuzdur. Giderek artan internet kullanımı, birçok toplumsal değişim ve dönüşümü beraberinde getirmektedir. Bu değişim ve dönüşümün yaşanmaya başladığı alanlardan biri de sağlıktır. İnternet sağlıkla ilişkili birçok alanda geniş ölçüde kullanılmaya başlamıştır; sağlık hizmetlerinin sunumu, hizmet ve ürün pazarlaması, kurumsal uygulamalar, bireysel başvuru ve bilgi kaynağı olarak internetin kullanılması bunlardan bazılarıdır. Günümüzde birçok insan sağlıkla ilgili alacağı kararlar ya da yapacağı birçok uygulamanın öncesinde ve sonrasında internete sıklıkla başvurmaya başlamıştır. İnternete erişim olanaklarına sahip olmak ya da interneti etkin bir şekilde kullanabilmek için, eğitim düzeyi çok önemli bir faktördür. Eğitim düzeyi yükseldikçe internet kullanım oranları artmakta, kişiler internetin sağladığı olanaklardan daha fazla yararlanabilmektedir. Teknolojinin ucuzlaması ve daha kolay ulaşılabilir hale gelmesi nedeniyle, gelir düzeyinin internet kullanımındaki belirleyiciliğinin görece azaldığını söylemek mümkündür. Günümüzde, internet kafelerin en küçük yerleşim birimlerinde bile bulunması ve sayılarının giderek artması, internetin çok sayıda kişinin kolaylıkla erişebileceği bir teknoloji haline gelmesinde etkili olmaktadır Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

19 Ayşe TEKİN - Esin KAYA - Mustafa DEMİREL - Sercan ÖZBEK YAZICI İnternet, hastaların güçlenmesini sağlayarak, kendi sağlıkları üzerinde öz yeterlilik, yetkinlik ve kontrol kazanmalarını, kendi sağlığına ilişkin kararlara ve sağlık bakımına aktif olarak katılmalarını kolaylaştırabilir. Güçlenen hastaların geleneksel hasta-hekim ilişkilerini bir değişime uğratacağı kuşkusuzdur. Bu değişimin yönünün hastanın hekimle birlikte karar verme sürecine ortak olarak katıldığı ve bilgilenerek seçim yapma gereksinimlerinin kabul edildiği daha eşitlikçi bir karar verme sürecine doğru gerçekleşmesi, sağlığın geliştirilmesine yapacağı katkı nedeniyle istenilen bir durumdur. Çalışmamızın bulgularına dayanarak, sağlıkla ilişkili internet kullanımının yüksek olduğu ve bunun hastaları güçlendirme, hekimler karşısında pasif bir konumdan daha aktif bir konuma geçirme noktasında bir potansiyel taşıdığı söylenebilir. Ancak hekimler hastalar karşısında yıllardır süregelen, gücü elinde bulunduran konumlarından vazgeçmek istemedikleri ve geleneksel hasta-hekim ilişkilerini değiştirme yönünde çaba sarfetmedikleri sürece daha eşitlikçi, daha katılımcı bir hasta-hekim ilişkisine doğru değişimin yaşanması zordur. İnternet kullanımı, özellikle genç ve genç yetişkinler arasında yaygındır. Yaş ilerledikçe sağlık hizmetlerine duyulan ihtiyacın arttığı göz önüne alındığında; artan, değişen ve gelişen bilgi karşısında kendini sürekli olarak geliştiren, kendisi için gerekli bilgiyi elde etme yöntemlerini bilen, bulduğu bilgiyi değerlendirebilen ve gerekli durumlarda kullanabilen eğitimli ve genç nüfusun, önümüzdeki yıllarda daha farklı bir hasta profili oluşturarak, sağlık sisteminden ve hekimlerden daha farklı talep ve beklentiler içinde olacağı ve bunun hasta-hekim ilişkilerini de etkileyeceği söylenebilir. Bu nedenle, sağlık profesyonellerinin bu değişim ve dönüşümü izlemeleri ve kendilerini değişmekte olan hasta ihtiyaç ve taleplerini karşılamaya hazırlamaları gerekmektedir. Hekimlerin, kişisel web sayfası oluşturma, internetten kendisine getirilen bilgileri dinlemek için zaman ayırma ve bunları hastalarıyla tartışma, hastaları güvenilir ve doğru bilgi veren sitelere yönlendirme gibi tutum ve davranışları benimsemeleri, internet kullanan hastaların talep ve beklentilerinin belirli ölçüde karşılanmasına yardım edebilir. Bu konuda kurumsal 6. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı 1223

20 İnternetin Hastaları Güçlendirme Potansiyeli ve Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi: Burdur da Hastanelere Başvuran İnternet Kullanıcılarına Yönelik Bir Alan Araştırması düzeyde düzenlemelerin yapılması ve yeterli desteğin sağlanması önem taşımaktadır. Gelecekte bu konuda yapılacak çalışmalarda, örneklem seçimi açısından hasta-hekim ilişkisinin süreklilik arzettiği, yani belirli bir hekimin izleminde olan kişilerin (örneğin kronik hastalıklarda) tercih edilmesinin, internetin hasta-hekim ilişkilerine etkisinin anlaşılmasında daha yararlı olacağı düşünülmektedir. Ayrıca ilişkinin tek taraflı olmadığı düşünüldüğünde, hekimlerin de dahil edildiği çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı

Sağlık Hizmetlerinde Yeni Rakip: Hastalar ve İnternet

Sağlık Hizmetlerinde Yeni Rakip: Hastalar ve İnternet Sağlık Hizmetlerinde Yeni Rakip: Hastalar ve İnternet Elif Perihan ÖNCEL İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği Antalya - 2018 Z kuşağı İnternet ( Interconnected

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi Değerli Hekim Arkadaşımız, Bu anket ülkemizdeki farklı eğitim kurumlarınca uygulanan örnekler temel alınarak UÜTF Tıp

Detaylı

GÜÇLENDİRME BAĞLAMINDA İNTERNETİN HASTA-HEKİM İLİŞKİLERİNE ETKİSİ Ayşe Tekin * - Esin Kaya*- Mustafa Demirel ** - Sercan Özbek Yazıcı*

GÜÇLENDİRME BAĞLAMINDA İNTERNETİN HASTA-HEKİM İLİŞKİLERİNE ETKİSİ Ayşe Tekin * - Esin Kaya*- Mustafa Demirel ** - Sercan Özbek Yazıcı* GÜÇLENDİRME BAĞLAMINDA İNTERNETİN HASTA-HEKİM İLİŞKİLERİNE ETKİSİ Ayşe Tekin * - Esin Kaya*- Mustafa Demirel ** - Sercan Özbek Yazıcı* ÖZET Yaşam boyu öğrenmenin günlük hayatın bir parçası haline geldiği

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR

HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük

Detaylı

KOCAELİ 1. ÜNİVERSİTE TANITIM FUARI VE KARİYER GÜNLERİ FİNAL RAPORU

KOCAELİ 1. ÜNİVERSİTE TANITIM FUARI VE KARİYER GÜNLERİ FİNAL RAPORU KOCAELİ 1. ÜNİVERSİTE TANITIM FUARI VE KARİYER GÜNLERİ FİNAL RAPORU Bu yıl birincisi düzenlenen Üniversite Tanıtım Fuarı ve Kariyer Günleri organizasyonunun katılımcılar ve ziyaretçiler gözünden etkililiğin

Detaylı

HEALTH-TIC 2012 PALANTE. Erdem ALPAY SRDC Ltd.

HEALTH-TIC 2012 PALANTE. Erdem ALPAY SRDC Ltd. HEALTH-TIC 2012 PALANTE Erdem ALPAY SRDC Ltd. 1 PALANTE Proje Numarası: Proje Kısaltması: ICT-CIP-297260 PALANTE Proje İsmi: PAtient Leading and managing their healthcare through EHealth Hastaların esağlık

Detaylı

ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI

ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI 15. MİLLİ ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ KONGRESİ ÇOCUK HEMŞİRELİĞİ EĞİTİMİNDE BİLİŞİM VE TEKNOLOJİNİN KULLANIMI Doç. Dr. Ayşe GÜROL Atatürk Üniversitesi, ayseparlak42@gmail.com Bilim ve teknoloji alanında değişim

Detaylı

AVRUPA ÇEVRİMİÇİ ÇOCUKLAR (EU KIDS ONLINE) PROJESİ ve SONUÇLAR

AVRUPA ÇEVRİMİÇİ ÇOCUKLAR (EU KIDS ONLINE) PROJESİ ve SONUÇLAR AVRUPA ÇEVRİMİÇİ ÇOCUKLAR (EU KIDS ONLINE) PROJESİ ve SONUÇLAR Projenin Amacı Çocuklar ve çevrimiçi teknolojiler konusunda Avrupa çapındaki sosyal, kültürel ve düzenleyici etkilerin neler olduğunu belirlemek

Detaylı

Fatma HAZER, Şengül ŞİŞE Sağlık Bilimleri Fakültesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta

Fatma HAZER, Şengül ŞİŞE Sağlık Bilimleri Fakültesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta SS-011 Sunum Tarihi: 29 Nisan 2015 Çarşamba Sunum Saati: 10.45-12.00 Salon Adı: Kongre Kültür Merkezi Salon III Oturum Adı: Sözel Bildiri Oturumu II Fatma HAZER, Şengül ŞİŞE Sağlık Bilimleri Fakültesi,

Detaylı

Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi

Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Tuna USLU Gedik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Özel Gebze Doğa Hastanesi Sağlık Hizmetleri A.Ş.

Detaylı

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ Zelha Türk*, Serpil Türker **, Pelin Gökoğlu***,Eda Ulutaş**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi

Detaylı

City Security Group OKUL GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI

City Security Group OKUL GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI City Security Group OKUL GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI Ağustos 2013 Araştırma Künyesi PROJE ADI ARAŞTIRMA EVRENİ AMAÇ CSG OKUL GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI İstanbul da Yaşayan 18 Yaş Üzeri Bireyler. Katılımcıların 68

Detaylı

Tıp ve Sağlık Okuryazarlığı

Tıp ve Sağlık Okuryazarlığı Tıp ve Sağlık Okuryazarlığı Mehmet ÜYÜKLÜ Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı Sağlık Okuryazarlığı Okuryazarlık kavramı geleneksel olarak kişinin okuma ve yazma becerisi

Detaylı

13. ULUSAL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI. 07-09 Ekim, 2015 Mersin

13. ULUSAL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI. 07-09 Ekim, 2015 Mersin 13. ULUSAL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI 07-09 Ekim, 2015 Mersin 2 İÇİNDEKİLER Davet Mektubu... 5 Genel Bilgiler... 7 Kurullar... 8 Davetli Konuşmacılar... 12 Paneller

Detaylı

Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kütüphane Hizmetlerine Yönelik Tutumu ve Kütüphane Kullanım Alışkanlığı Balıkesir Üniversitesi Örneği

Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kütüphane Hizmetlerine Yönelik Tutumu ve Kütüphane Kullanım Alışkanlığı Balıkesir Üniversitesi Örneği Üniversite Birinci Sınıf Öğrencilerinin Kütüphane Hizmetlerine Yönelik Tutumu ve Kütüphane Kullanım Alışkanlığı Balıkesir Üniversitesi Örneği Öğr.Gör. Okan KOÇ Giriş Araştırmamızda, üniversite birinci

Detaylı

E-DEVLET UYGULAMALARINI KULLANANLARLA KULLANMAYANLAR ARASINDAKİ FARKLARIN VE ETKİLERİN İNCELENMESİ

E-DEVLET UYGULAMALARINI KULLANANLARLA KULLANMAYANLAR ARASINDAKİ FARKLARIN VE ETKİLERİN İNCELENMESİ E-DEVLET UYGULAMALARINI KULLANANLARLA KULLANMAYANLAR ARASINDAKİ FARKLARIN VE ETKİLERİN İNCELENMESİ Dr. Tuna USLU Gedik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Özel Gebze Doğa Hastanesi Sağlık Hizmetleri

Detaylı

YETİŞKİNLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI

YETİŞKİNLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI YETİŞKİNLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI Zeynep ÖZTÜRK Düzce İbn-i Sina MTAL Müdür Yardımcısı (Sağlık Hizmetleri Alanı) Okuryazarlık Nedir? Değişik türdeki yazılı kaynakları, kayıtları kullanarak tanımlama,

Detaylı

Yapı Malzemesi Enformasyon Sistemi - YMES. Y.Doç.Dr. Elçin TAŞ Y.Doç.Dr. Leyla TANAÇAN Dr. Hakan YAMAN

Yapı Malzemesi Enformasyon Sistemi - YMES. Y.Doç.Dr. Elçin TAŞ Y.Doç.Dr. Leyla TANAÇAN Dr. Hakan YAMAN Yapı Malzemesi Enformasyon Sistemi - YMES Y.Doç.Dr. Elçin TAŞ Y.Doç.Dr. Leyla TANAÇAN Dr. Hakan YAMAN 1.Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi Hilton, İstanbul - 11 Ekim 2002 Bildirinin Amacı Bu bildiride ülkemizde

Detaylı

Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağ Bilgi Güvenlik Farkındalıkları

Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağ Bilgi Güvenlik Farkındalıkları Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağ Bilgi Güvenlik Farkındalıkları M. Emre SEZGİN, Ozan ŞENKAL Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi BÖTE Sosyal Ağlar-I Yaşamakta olduğumuz yüzyılda ortaya çıkan en önemli

Detaylı

geniş kapsamlı özet doktorlar tarafından doktorlara referanslı doğruluk ve güvenirlikleri

geniş kapsamlı özet doktorlar tarafından doktorlara referanslı doğruluk ve güvenirlikleri UpToDate Nedir? UpToDate kanıta dayalı geniş kapsamlı bir tıbbi bilgi kaynağıdır UpToDate; doktorların kullanımı kolay ve özet bilgilere en çok ihtiyaç duydukları anda erişmelerini sağlamak üzere tasarlanmıştır.

Detaylı

D DOĞAL ÜRÜNLERİN ECZANEDEKİ YERİ DR.ECZ.CANAN ERİŞ

D DOĞAL ÜRÜNLERİN ECZANEDEKİ YERİ DR.ECZ.CANAN ERİŞ D DOĞAL ÜRÜNLERİN ECZANEDEKİ YERİ DR.ECZ.CANAN ERİŞ eczacıların doğal sağlık ürünü rolleri ve sorumlulukları konusunda bir araştırma Kanada da eczane ve paydaş liderlerin (eczacılar,alternatif tedavi

Detaylı

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ MEMNUNİYET ANKETİ

T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ MEMNUNİYET ANKETİ Memnun im im Hiç T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ MEMNUNİYET ANKETİ KİŞİSEL BİLGİLER Biriminiz (Fakülteniz/Yüksekokulunuz/Meslek Yüksekokulunuz/Enstitünüz): Bölümünüz: Anabilimdalınız/Programımız: Program

Detaylı

DEÜKARİYERİM KARİYER YÖNETİM SİSTEMİNİN AMACI Dokuz Eylül Üniversitesinde, öğrenimi devam eden ve mezun öğrencilerin etkin bir şekilde kariyer

DEÜKARİYERİM KARİYER YÖNETİM SİSTEMİNİN AMACI Dokuz Eylül Üniversitesinde, öğrenimi devam eden ve mezun öğrencilerin etkin bir şekilde kariyer 1 PROBLEM Mezunlar İle İletişim Problemi Mezunların Güncel Bilgilerine Erişim Problemi Öğrenciler İle İletişim Problemi Kariyer Planlama Koordinatörlüğü ve Birim Sekreterlerinin Öğrencilerle İletişim Problemi

Detaylı

Özgün Problem Çözme Becerileri

Özgün Problem Çözme Becerileri Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ

Detaylı

Cochrane Library. http://www.cochranelibrary.com/ Trusted evidence. Informed decisions. Better health.

Cochrane Library. http://www.cochranelibrary.com/ Trusted evidence. Informed decisions. Better health. Cochrane Library http://www.cochranelibrary.com/ Trusted evidence. Informed decisions. Better health. Güvenilir kaynak Bilinçli kararlar Daha iyi sağlık Cochrane daha iyi sağlık kararları ve daha iyi teşhisler!

Detaylı

İNTERNET KAFELERE GİDEN BİREYLERİN ÖĞRENİM DÜZEYLERİ İLE İNTERNETİ KULLANMA AMAÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ (Elazığ İli Örneği)

İNTERNET KAFELERE GİDEN BİREYLERİN ÖĞRENİM DÜZEYLERİ İLE İNTERNETİ KULLANMA AMAÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ (Elazığ İli Örneği) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat University Journal of Social Science Cilt: 13, Sayı: 2, Sayfa: 129-146, ELAZIĞ-2003 İNTERNET KAFELERE GİDEN BİREYLERİN ÖĞRENİM DÜZEYLERİ İLE İNTERNETİ KULLANMA

Detaylı

Tablo 41. 2011 Yılında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey-1 e göre Bireylerin Bilgisayar ve İnternet Kullanım Oranı

Tablo 41. 2011 Yılında İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey-1 e göre Bireylerin Bilgisayar ve İnternet Kullanım Oranı 1.9 Hanehalklarında Bilişim Teknolojileri Kullanımı Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına göre, 2011 yılında Türkiye genelinde internete erişim imkânı olan hanehalkı oranı %42,9

Detaylı

Cochrane Library. http://www.cochranelibrary.com/ Trusted evidence. Informed decisions. Better health.

Cochrane Library. http://www.cochranelibrary.com/ Trusted evidence. Informed decisions. Better health. Cochrane Library http://www.cochranelibrary.com/ Trusted evidence. Informed decisions. Better health. Güvenilir kaynak Bilinçli kararlar Daha iyi sağlık Cochrane daha iyi sağlık kararları ve daha iyi teşhisler

Detaylı

Araştırma Notu 18/226

Araştırma Notu 18/226 Araştırma Notu 18/226 20 Nisan 2018 23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI NDA ÇOCUĞA BAKIŞ Sebahat Kurutaş *, Simay Şevval Baykal ** Yönetici Özeti 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı vesilesiyle

Detaylı

Gençlerin Kozmetik Kullanma Davranışları

Gençlerin Kozmetik Kullanma Davranışları Gençlerin Kozmetik Kullanma Davranışları Prof. Dr. Gülsen DEMİR Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Selahattin YAMAN Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat

Detaylı

MÜŞTERİ MEMNUNİYETİNİN ETKİLİ YÖNETİMİ

MÜŞTERİ MEMNUNİYETİNİN ETKİLİ YÖNETİMİ MÜŞTERİ MEMNUNİYETİNİN ETKİLİ YÖNETİMİ Timur Akarsu, 24.05.2011 KURULUŞLARIN TEMEL ÖNCELİKLERİ KARLILIK BÜYÜME VARLIĞINI DEVAM ETTİRME KURUMSAL DEĞER ARTIŞI İŞLETMELER BÜYÜMEK VE VARLIKLARINI SÜRDÜREBİLMEK

Detaylı

Psikiyatri Araştırma Hastanesi Poliklinik Uygulamalarında Tıp Fakültesi Öğrencisinin Bulunması Hakkında Hastaların Tutumları

Psikiyatri Araştırma Hastanesi Poliklinik Uygulamalarında Tıp Fakültesi Öğrencisinin Bulunması Hakkında Hastaların Tutumları Psikiyatri Araştırma Hastanesi Poliklinik Uygulamalarında Tıp Fakültesi Öğrencisinin Bulunması Hakkında Hastaların Tutumları Dr. Alparslan CANSIZ BRSHH,İstanbul Dr. Tevfik Kalelioğlu BRSHH Dr. Akif Taşdemir

Detaylı

Bu Proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından

Bu Proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından Değerli Üyemiz; 6012 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununa göre, bütün şirketlerin bir web sitesi olmalıdır ve mali belgelerini bu web sitesinde paylaşmaları gerekmektedir. Dolayısıyla, şeffaflık ilkelerine

Detaylı

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR KULLANIMI VE TEKNOLOJİK YENİLİKLERİ İZLEME EĞİLİMLERİ (YEREL BİR DEĞERLENDİRME)

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR KULLANIMI VE TEKNOLOJİK YENİLİKLERİ İZLEME EĞİLİMLERİ (YEREL BİR DEĞERLENDİRME) FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR KULLANIMI VE TEKNOLOJİK YENİLİKLERİ İZLEME EĞİLİMLERİ (YEREL BİR DEĞERLENDİRME) Hatice GÜZEL Selçuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, Fizik Eğitimi A.B.D.,

Detaylı

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yeni Kütüphane Binası Anketi-2014

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yeni Kütüphane Binası Anketi-2014 Abant İzzet Baysal Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Yeni Kütüphane Binası Anketi-214 Projesi üzerinde çalışılan yeni kütüphane binası ile ilgili öğrenci, akademik ve idari personel

Detaylı

NÜKLEER SİLAHLAR ARAŞTIRMASI - SONUÇ RAPORU RAŞTIRMASI - S

NÜKLEER SİLAHLAR ARAŞTIRMASI - SONUÇ RAPORU RAŞTIRMASI - S NÜKLEER SİLAHLAR ARAŞTIRMASI RAŞTIRMASI - S V.01A - 18 HAZİRANH 2004 - SONUÇ RAPORU Nükleer Silahlar Araştırması - Sonuç Raporu v.01a - 18 Haziran 2004 Proje Ekibi Güçlü Atılgan Proje Sorumlusu Infakto

Detaylı

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİRİMİ ÇALIŞMALARI

REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİRİMİ ÇALIŞMALARI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİRİMİ ÇALIŞMALARI PDR Bülteni 2017-2018 Sayı: 07 YÖNDER OKULLARI 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİRİMİ ÇALIŞMALARI Yönder Okulları

Detaylı

ODTÜ KÜTÜPHANESİ YENİ WEB SAYFASININ TASARIMI VE KULLANILABİLİRLİK ÇALIŞMASI

ODTÜ KÜTÜPHANESİ YENİ WEB SAYFASININ TASARIMI VE KULLANILABİLİRLİK ÇALIŞMASI ODTÜ KÜTÜPHANESİ YENİ WEB SAYFASININ TASARIMI VE KULLANILABİLİRLİK ÇALIŞMASI Mustafa DALCI *, Özge ALÇAM*, Yasemin Oran SAATÇİOĞLU*, Feride ERDAL* * Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Bilgi İşlem Daire Başkanlığı,

Detaylı

Yaşam Temelli Öğrenme. Yazar Figen Çam ve Esra Özay Köse

Yaşam Temelli Öğrenme. Yazar Figen Çam ve Esra Özay Köse Bilginin hızla yenilenerek üretildiği çağımızda birey ve toplumun geleceği, bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve üretme becerilerine bağlı bulunmaktadır. Bu becerilerin kazanılması ve hayat boyu sürdürülmesi

Detaylı

Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar. Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır

Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar. Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır Giriş Gelişimsel sorunlar bütün uluslarda önemli bir çocukluk

Detaylı

Kullanıcı kılavuzu.

Kullanıcı kılavuzu. Kullanıcı kılavuzu İçindekiler Giriş 2 Kanıt bulma 3 Bölüme göre bulma Listeden bulma Tarayarak bulma Bir incelemede gezinme 5 Tam metni okuma 6 Ek kaynaklar 7 Araçlar Bağlantılar İlaç bilgileri EBM (Kanıta

Detaylı

DAYANIKLI TÜKETİM SEKTÖRÜ TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI VE MARKA GÜCÜ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI

DAYANIKLI TÜKETİM SEKTÖRÜ TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI VE MARKA GÜCÜ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI DAYANIKLI TÜKETİM SEKTÖRÜ TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI VE MARKA GÜCÜ DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMASI ZENNA Araştırma ve Danışmanlık tarafından gerçekleştirilen araştırma 15-23 Mayıs 2016 tarihleri arasında Dayanıklı

Detaylı

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Fulya USLU, Rıdvan KETE Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi,

Detaylı

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Kanser Kontrolü ndeki Rolü DR. PINAR SAİP TÜRK TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ BAŞKANI Misyonumuz Ülkemizdeki tıbbi onkologların özlük haklarını savunmak, birlikte çalışma kültürünü

Detaylı

YAŞLI BAKIMI MESLEK ELEMANI

YAŞLI BAKIMI MESLEK ELEMANI _ TANIM Yaşlı bireylerin yaşlanma ile ortaya çıkan fiziksel, ruhsal ve sosyal yetersizliklerinin azaltılmasına katkı sağlamak amacıyla tıbbi ve sosyal bakım hizmeti veren kişidir. _ A-GÖREVLER KULLANILAN

Detaylı

İnternet Teknolojisi. İnternet Teknolojisi. Bilgisayar-II - 4. Hafta. Öğrt. Gör. Alper ASLAN 1. Öğrt. Gör. Alper Aslan. İnternet Nedir?

İnternet Teknolojisi. İnternet Teknolojisi. Bilgisayar-II - 4. Hafta. Öğrt. Gör. Alper ASLAN 1. Öğrt. Gör. Alper Aslan. İnternet Nedir? İnternet Teknolojisi Öğrt. Gör. Alper Aslan ENF102 Bilgisayar - II İnternet Teknolojisi İnternet Nedir? İnternet Kime Aittir İnternet in Türkiye deki Gelişimi İnternet in Türkiye de Kullanımı Yakın Gelecekte

Detaylı

PAZARLAMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

PAZARLAMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Ünite 1 Yrd. Doç. Dr. Polat TUNCER Pazarlama: Müşteri talep, istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmek için değişim yönetimini kolaylaştırmaya yönelik birtakım insan aktiviteleridir. Pazarlama: Tüketicileri

Detaylı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI

AKILCI İLAÇ KULLANIMI AKILCI İLAÇ KULLANIMI Sunum Planı Akılcı İlaç Kullanımı (AİK) Kavramı AİK te Paydaşlar AİK Süreç Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı ve Problemin Boyutu Türkiye deki AİK Uygulamalarına Genel Bakış AKILCI İLAÇ

Detaylı

DENİZLİ İLİ ÇALIŞAN NÜFUSUN İÇME SUYU TERCİHLERİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER. PAÜ Tıp Fak. Halk Sağlığı A.D Araş. Gör. Dr. Ayşen Til

DENİZLİ İLİ ÇALIŞAN NÜFUSUN İÇME SUYU TERCİHLERİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER. PAÜ Tıp Fak. Halk Sağlığı A.D Araş. Gör. Dr. Ayşen Til DENİZLİ İLİ ÇALIŞAN NÜFUSUN İÇME SUYU TERCİHLERİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER PAÜ Tıp Fak. Halk Sağlığı A.D Araş. Gör. Dr. Ayşen Til Su; GİRİŞ ekosisteminin sağlıklı işlemesi, insanların sağlığı ve yaşamının

Detaylı

GENÇ TÜRK MİLLİYETÇİLERİ NİN SİYASETTEN BEKLENTİLERİ ANKETİNİN RAPORU

GENÇ TÜRK MİLLİYETÇİLERİ NİN SİYASETTEN BEKLENTİLERİ ANKETİNİN RAPORU GENÇ TÜRK MİLLİYETÇİLERİ NİN SİYASETTEN BEKLENTİLERİ ANKETİNİN RAPORU Burçin ÖNER Selim UYSAL 30 NİSAN 2017 GENÇ TÜRK MİLLİYETÇİLERİ NİN SİYASETTEN BEKLENTİLERİ ANKETİNİN RAPORU GİRİŞ: 19 Nisan 2017 tarihinde,

Detaylı

Araştırma Notu 18/229

Araştırma Notu 18/229 Araştırma Notu 18/229 18 Mayıs 2018 15-19 YAŞ ARASINDAKİ 700 BİN GENÇ NE İŞGÜCÜNDE NE EĞİTİMDE Gökçe Uysal * ve Yazgı Genç ** Yönetici Özeti 2012-2016 dönemine ait Hanehalkı İşgücü Anketi verileri kullanılarak

Detaylı

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi SBF Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Program Yeterlilikleri TYYÇ Yaşam Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 BİLGİ (Kurumsal ve Olgusal)

Detaylı

ANAOKULU 5 YAŞ 3. SORGULAMA ÜNİTESİ VELİ BİLGİLENDİRME BÜLTENİ Eğitim - Öğretim Yılı

ANAOKULU 5 YAŞ 3. SORGULAMA ÜNİTESİ VELİ BİLGİLENDİRME BÜLTENİ Eğitim - Öğretim Yılı ANAOKULU 5 YAŞ 3. SORGULAMA ÜNİTESİ VELİ BİLGİLENDİRME BÜLTENİ 2017-2018 Eğitim - Öğretim Yılı DİSİPLİNLERÜSTÜ TEMA Dünyanın İşleyişi Doğa ve kanunları hakkında sorgulama (fiziksel ve biyolojik) doğa ile

Detaylı

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VATANDAŞ MEMNUNİYET ANKETİ/ANKETLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI Haziran 214 1 Sayfa İçindekiler 1 ANKETE/ANKETLERE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER...

Detaylı

KURUMSAL TELEFON KÜLTÜRÜ GELİŞTİRME PROGRAMLARI

KURUMSAL TELEFON KÜLTÜRÜ GELİŞTİRME PROGRAMLARI KURUMSAL TELEFON KÜLTÜRÜ GELİŞTİRME PROGRAMLARI KURUMSAL TELEFON KÜLTÜRÜ GELİŞTİRME PROGRAMLARI 01 02 03 TELEFONDA TEMEL İLETİŞİM BECERİLERİ TELEFONDA MÜKEMMEL MÜŞTERİ HİZMETİ VERMEK TELEFONDA BAŞARILI

Detaylı

İŞ BAŞINDA DEĞERLENDİRME FORMLARI

İŞ BAŞINDA DEĞERLENDİRME FORMLARI İŞ BAŞINDA DEĞERLENDİRME FORMLARI ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ - DÖNEM VI OLGUYA DAYALI TARTIŞMA FORMU: KLİNİK DURUM / HASTALIK Staj: Ele Alınan Klinik Sorun/Olgu Olgunun/Sorunun Karmaşıklık Düzeyi

Detaylı

BURDUR İLİNDE SPORA KATILIMIN SOSYO EKONOMİK BOYUTUNUN ARAŞTIRILMASI

BURDUR İLİNDE SPORA KATILIMIN SOSYO EKONOMİK BOYUTUNUN ARAŞTIRILMASI 996 I.BURDUR SEMPOZYUMU BURDUR İLİNDE SPORA KATILIMIN SOSYO EKONOMİK BOYUTUNUN ARAŞTIRILMASI Kemal FİLİZ * Kadir PEPE ** ÖZET Araştırmada, Burdur ilinde aktif spor yapan sporcuların sosyoekonomik profillerinin

Detaylı

MYO Öğrencilerinin Facebook Kullanım Sıklıkları. Mehmet Can HANAYLI

MYO Öğrencilerinin Facebook Kullanım Sıklıkları. Mehmet Can HANAYLI MYO Öğrencilerinin Facebook Kullanım Sıklıkları Mehmet Can HANAYLI İçerik Giriş Kuramsal Çerçeve İnternet Web 2.0 ve Sosyal Medya Facebook Sosyal Medya Reklamcılığı Bulgular Sonuç ve Öneriler Kaynaklar

Detaylı

E-GOVERNMENT: BASICS METE YILDIZ 2017

E-GOVERNMENT: BASICS METE YILDIZ 2017 E-GOVERNMENT: BASICS METE YILDIZ 2017 CONTEXT: INFORMATION SOCIETY BROADBAND CONNECTION HISTORY OF E-GOVERNMENT IN TURKEY STRATEGY & E-GOVERNMENT STRATEGIC OBJECTIVES OF E-GOVERNMENT THE E-GOVERNMENT

Detaylı

SOSYAL MEDYADA EĞİTİM UYGULAMALARI. Yasin YÜKSEL

SOSYAL MEDYADA EĞİTİM UYGULAMALARI. Yasin YÜKSEL SOSYAL MEDYADA EĞİTİM UYGULAMALARI Yasin YÜKSEL Araştırma konusu: Sosyal medyanın -özellikle yüksek öğretimde olmak üzere- eğitime katkısını, bu konuda yapılan araştırmaları, istatistikleri ve uygulamaları

Detaylı

MÜ DAD ONLİ NE Ü YELİ K

MÜ DAD ONLİ NE Ü YELİ K MÜ DAD ONLİ NE Ü YELİ K MÜDAD (Mümessil Dayanışma Derneği) resmi sitesi www.mudad.org, 20 Temmuz 2015 tarihinde yeni yüzüyle yayına başlamıştır. Yeni tasarımı ile birçok yeni özelliği de beraberinde getiren

Detaylı

ODTÜ Kütüphanesi Yeni Web Sayfasının Tasarımı ve Kullanılabilirlik Çalışması

ODTÜ Kütüphanesi Yeni Web Sayfasının Tasarımı ve Kullanılabilirlik Çalışması Akademik Bilişim 2008 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, 30 Ocak - 01 Şubat 2008 ODTÜ Kütüphanesi Yeni Web Sayfasının Mustafa DALCI, Özge ALÇAM, Yasemin Oran SAATÇİOĞLU, Feride ERDAL Orta

Detaylı

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 2016 ANKET SONUÇLARI

OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 2016 ANKET SONUÇLARI 2016 OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 2016 ANKET SONUÇLARI KIBRIS TÜRK ÖĞRETMENLER SENDİKASI ÖNSÖZ KTÖS Okul Öncesi Öğretmenlerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Anketi Sonuçları 2

Detaylı

Okul Temelli Mesleki Gelişim Nedir?

Okul Temelli Mesleki Gelişim Nedir? Okul Temelli Mesleki Gelişim Nedir? Okul Temelli Mesleki Gelişim (OTMG), okul içinde ve dışında öğretmenlerin mesleki bilgi, beceri, değer ve tutumlarının gelişimini destekleyen, etkili öğrenme ve öğretme

Detaylı

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2):

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2): Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2): 100-104 Editöre Mektup Basol ve ark. Amerika da Acil Servis Hekimlerine Palyatif Bakım Üzerine Uygulanan Bir Anket Çalışması A survey Study

Detaylı

Türkiye İç Denetim Kongresi, 11 Kasım 2013. Sosyal Medya Riski ve Denetimi. Doğan Tanrıseven EY Danışmanlık Hizmetleri, Direktör

Türkiye İç Denetim Kongresi, 11 Kasım 2013. Sosyal Medya Riski ve Denetimi. Doğan Tanrıseven EY Danışmanlık Hizmetleri, Direktör Türkiye İç Denetim Kongresi, 11 Kasım 2013 Sosyal Medya Riski ve Denetimi Doğan Tanrıseven EY Danışmanlık Hizmetleri, Direktör Sosyal Medya Kavramı Anket Soruları Sayfa 2 Sosyal Medya Kavramı Geleneksel

Detaylı

6. BÖLÜM: BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

6. BÖLÜM: BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 6. BÖLÜM: BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Bu bölümde araştırma bulgularının değerlendirilmesine yer verilecektir. Yerleşik yabancılara yönelik demografik verilerin ve ev sahibi ülkeye uyum aşamasında gereksinim

Detaylı

Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Fakülteyi Seçmelerinde Etkili Faktörler

Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Fakülteyi Seçmelerinde Etkili Faktörler 21 Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Fakülteyi Seçmelerinde Etkili Faktörler Füsun Yarış*, Kemal Turhan**, Gamze Çan***, Yavuz Özoran**** ÖZET Amaç: Çalışmada Karadeniz Teknik

Detaylı

BASIN BÜLTENİ. Araştırmanın Künyesi: Yeni Jenerasyon Teknolojik Cihaz Tercihleri...

BASIN BÜLTENİ. Araştırmanın Künyesi: Yeni Jenerasyon Teknolojik Cihaz Tercihleri... Tarih: 12 Haziran 2012 Daha fazla bilgi için Nurgül Usta Genel Md. Yardımcısı Tel: 0212 349 48 50 E mail:nurgul.usta@dorinsight.com BASIN BÜLTENİ Hitay Yatırım Holding firmalarından Türkiye nin en büyük

Detaylı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr. M. Kürşat Tigen

AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr. M. Kürşat Tigen AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. M. Kürşat Tigen İLAÇLAR Hastalıklardan korunma, teşhis, tedavi veya vücudun herhangi bir faaliyetini değiştirmek amacıyla kullanılan kimyasal, bitkisel, biyolojik kaynaklı ürünler

Detaylı

ÖĞRENEN LİDER ÖĞRETMEN EĞİTİM PROGRAMI 2014 YILI ÖLÇME DEĞERLENDİRME RAPORU

ÖĞRENEN LİDER ÖĞRETMEN EĞİTİM PROGRAMI 2014 YILI ÖLÇME DEĞERLENDİRME RAPORU ÖĞRENEN LİDER ÖĞRETMEN EĞİTİM PROGRAMI 2014 YILI ÖLÇME DEĞERLENDİRME RAPORU Öğretmen Akademisi Vakfı, Öğrenen Lider Öğretmen (ÖLÖ) eğitimi ile ilk ve ortaokul düzeyindeki öğretmenlere iletişim becerileri,

Detaylı

YÖK DOKÜMANTAYON MERKEZİ HİZMETLERİ

YÖK DOKÜMANTAYON MERKEZİ HİZMETLERİ TÜBİTAK-ULAKBİM CAHİT ARF BİLGİ MERKEZİ DANIŞMA HİZMETLERİ NDEKİ GELİŞMELER VE MAKALE FOTOKOPİ İSTEK SİSTEMİ Filiz YÜCEL Internet ve bilgi teknolojisindeki hızlı gelişmeler bilgi merkezlerinin verdiği

Detaylı

Doç.Dr. Emine EFE. Akdeniz Üniversitesi Antalya Sağlık Yüksekokulu eefe@akdeniz.edu.tr

Doç.Dr. Emine EFE. Akdeniz Üniversitesi Antalya Sağlık Yüksekokulu eefe@akdeniz.edu.tr Türkiye de Bazı İllerde Çocuk Servislerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin 0-6 Ay Arası Bebeklerin Yatış Pozisyonları Konusundaki Bilgi ve Uygulamaları Akdeniz Üniversitesi Antalya Sağlık Yüksekokulu eefe@akdeniz.edu.tr

Detaylı

Salih AKYÜZ Hasta ve Çalışan Hakları ve Güvenliği Derneği Başkanı

Salih AKYÜZ Hasta ve Çalışan Hakları ve Güvenliği Derneği Başkanı Salih AKYÜZ Hasta ve Çalışan Hakları ve Güvenliği Derneği Başkanı Hak Kavramı Herhangi bir varlığın, kanuni veya ahlaki gerekçelerle, sahip olması veya yapabilmesi olağan şeyler.. Hak Kavramı Kazanımlara

Detaylı

Oyder Toplu Sms Gönderimi MART 2014

Oyder Toplu Sms Gönderimi MART 2014 Oyder Toplu Sms Gönderimi MART 2014 OTOMOTİV SEKTÖRÜ Satışlarınızı ve karlılığınızı arttıracak kampanyaları hedef kitlenize toplu SMS ile duyurabilirsiniz, Müşterilerinizi özel günlerini, doğum günlerinin,

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ DOÇ.DR. ZEHRA ALTINAY SINIF YONETIMI Bu derste, Sınıf ortamı ve grup etkileşimi Grup türleri Grup ve lider Liderlik türleri Grup içi etkileşimin hedefleri

Detaylı

Yeme Davranışlarının SAĞLIK ETKİLERİ. Ziyneti Kocabıyık Türkiye Gazetesi Sağlık Editörü

Yeme Davranışlarının SAĞLIK ETKİLERİ. Ziyneti Kocabıyık Türkiye Gazetesi Sağlık Editörü Yeme Davranışlarının SAĞLIK ETKİLERİ Ziyneti Kocabıyık Türkiye Gazetesi Sağlık Editörü Bu yılın konusu yeme davranışının etkileri Bu yılın cevap aranan soruları ise: Toplum sağlığının iyileştirilmesinde

Detaylı

T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı

T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı ANKARA 2018 2 İçindekiler Sayfa 1. Giriş ve Amaç... 4 2. Gereç ve Yöntem... 4 2.1. Araştırmanının Türü ve Örneklem...

Detaylı

İNTERNETİN GÜVENLİ KULLANIMI İHTİYACI

İNTERNETİN GÜVENLİ KULLANIMI İHTİYACI İNTERNETİN ÖNEMİ İnternet, Dünyamızı değiştiriyor Ailemizin yeni bir üyesi Hayatımızın vazgeçilmez bir parçası Bir tıkla dünya ayaklarımızın altında Eşsiz bir kütüphane bir okul Bilinçli kullanıldığı takdirde

Detaylı

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yeni Kütüphane Binası Anketi-2014

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yeni Kütüphane Binası Anketi-2014 Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yeni Kütüphane Binası Anketi-214 Abant İzzet Baysal Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı, yapılacak olan yeni kütüphane binası ile ilgili öğrenci, akademik,

Detaylı

M-CARE. Anket Sonuçları Raporu - Yönetici Özeti

M-CARE. Anket Sonuçları Raporu - Yönetici Özeti M-CARE Engelli ve Yaşlı Bireylere Evde Bakım ve Sağlık Hizmeti Sağlayıcılarının Mobil Eğitimi Anket Sonuçları Raporu - Yönetici Özeti İş Paketi No: İş Paketi Adı: İP2 Durum Taslak 1 Araştırma ve Analiz

Detaylı

Diyarbakır da Anayasa Değişiklik Paketi ve Referandum Algısı. 10 Ağustos 2010 Diyarbakır

Diyarbakır da Anayasa Değişiklik Paketi ve Referandum Algısı. 10 Ağustos 2010 Diyarbakır Diyarbakır da Anayasa Değişiklik Paketi ve Referandum Algısı 10 Ağustos 2010 Diyarbakır 2 DİYARBAKIR DA ANAYASA DEĞİŞİKLİK PAKETİ VE REFERANDUM ALGISI 10 Ağustos 2010 Doç. Dr. Behçet Oral Doç. Dr. İlhan

Detaylı

KALKINMANIN YOLU EĞİTİMDEN GEÇER

KALKINMANIN YOLU EĞİTİMDEN GEÇER KALKINMANIN YOLU EĞİTİMDEN GEÇER Melisa KORKMAZ Giriş Türkiye, 2023 te küresel güç olma yolunda kararlı adımlarla ilerliyor. Bilişim teknolojilerinin ucuzlaması ve yaygınlaşması bilgi akışını hızlandırması

Detaylı

Temel Bilişim Eğitiminin Yükseköğretimdeki Yeri: 2005-2012 Analizi

Temel Bilişim Eğitiminin Yükseköğretimdeki Yeri: 2005-2012 Analizi Temel Bilişim Eğitiminin Yükseköğretimdeki Yeri: 2005-2012 Analizi Ercüment YILMAZ 1, Ali Haydar DOĞU 2 1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Enformatik Bölümü, Trabzon 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Enformatik

Detaylı

İKİNCİ KISIM İNTERNET KULLANIMININ BİREYSEL VE TOPLUMSAL BOYUTU

İKİNCİ KISIM İNTERNET KULLANIMININ BİREYSEL VE TOPLUMSAL BOYUTU 451 İKİNCİ KISIM İNTERNET KULLANIMININ BİREYSEL VE TOPLUMSAL BOYUTU BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE DE İNTERNET KULLANIMI 1.1. KULLANICI PROFİLLERİ VE KULLANIM ŞEKİLLERİ Son yıllarda bilgi teknolojilerindeki hızlı

Detaylı

DOĞRUDAN PAZARLAMA SEKTÖR ARAŞTIRMASI ÖZET RAPOR

DOĞRUDAN PAZARLAMA SEKTÖR ARAŞTIRMASI ÖZET RAPOR DOĞRUDAN PAZARLAMA SEKTÖR ARAŞTIRMASI ÖZET RAPOR TEMMUZ 2009 Bu araştırma projesi Doğrudan Pazarlama İletişimcileri Derneği için tarafından hazırlanmıştır. Yazılı izin alınmadan çoğaltılamaz ve üçüncü

Detaylı

Araştırma Notu 17/212

Araştırma Notu 17/212 Araştırma Notu 17/212 18 Mayıs 2017 15-19 YAŞ ARASINDAKİ 850 BİN GENÇ NE İŞGÜCÜNDE NE EĞİTİMDE Gökçe Uysal * ve Selin Köksal ** Yönetici Özeti 2014 ve 2015 Hanehalkı İşgücü Anketi verileri kullanılarak

Detaylı

T.C. Niğde Üniversitesi

T.C. Niğde Üniversitesi T.C. Niğde Üniversitesi Ayhan Şahenk Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi (TBTF) Lisans Öğrenci iyet Anketi 2015-2016 Bu veri toplama aracı, Ayhan Şahenk Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi

Detaylı

Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching Ağustos 2018 Cilt: 7 Sayı: 3 ISSN:

Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching Ağustos 2018 Cilt: 7 Sayı: 3 ISSN: MALATYA İLİ HALK EĞİTİM MERKEZİ KURSİYERLERİNİN KURS KAZANIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Öğr. Gör. Aslı Ümran Ulaş İnönü Üniversitesi Arapgir Meslek Yüksekokulu asli.ulas@inonu.edu.tr Öğr. Gör. Naci Bulur

Detaylı

sivil toplum kuruluşları başvuru rehberi

sivil toplum kuruluşları başvuru rehberi sivil toplum kuruluşları başvuru rehberi bir programıdır İlk Fırsat Nedir? Esas Sosyal tarafından geliştirilen ve uygulanan İlk Fırsat, üniversite eğitimini yeni tamamlamış, başarılı ve iş aramakta olan

Detaylı

Aday Araştırma ve Bulma. İnsan Kaynakları Planlaması ve Seçimi Yrd. Doç. Dr. Rıza DEMİR

Aday Araştırma ve Bulma. İnsan Kaynakları Planlaması ve Seçimi Yrd. Doç. Dr. Rıza DEMİR Aday Araştırma ve Bulma Aday Araştırma ve Bulmanın Önemi ve Amacı Aday Araştırma ve Bulmayı Etkileyen Faktörler Yrd. Doç. Dr. Rıza DEMİR İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İnsan Kaynakları Planlaması

Detaylı

5. BÖLÜM: BULGULAR Yerleşik Yabancılara Yönelik Bulgular

5. BÖLÜM: BULGULAR Yerleşik Yabancılara Yönelik Bulgular 5. BÖLÜM: BULGULAR Bu bölümde proje süresince belirlenmiş hedefler ışığında ulaşılan bulgulara yer verilmiştir. Bulgular, yerleşik yabancılar ve halk kütüphaneleri olmak üzere iki farklı bölümde sunulmuştur.

Detaylı

City Security Group STADYUM GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI

City Security Group STADYUM GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI City Security Group STADYUM GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI Ağustos 2013 Araştırma Künyesi PROJE ADI ARAŞTIRMA EVRENİ AMAÇ SAHA ÇALIŞMASI ÖRNEKLEM SAYISI CSG STADYUM GÜVENLİĞİ ARAŞTIRMASI İstanbul da Yaşayan 18

Detaylı

e-öğrenme KONUSUNDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR

e-öğrenme KONUSUNDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-öğrenme KONUSUNDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-öğrenme ve Uzaktan Eğitim için Araştırma Alanları Uzaktan eğitim konusunda yapılan araştırmalar için ilk sınıflandırma önerilerinden

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi Sayı : Tarih : 11.1.216 Diploma Program Adı : MEDYA VE İLETİŞİM, ÖNLİSANS PROGRAMI, (UZAKTAN ÖĞRETİM) Akademik

Detaylı

T.C. ANKARA VALİLİĞİ İl Sağlık Müdürlüğü DAĞITIM YERLERİNE

T.C. ANKARA VALİLİĞİ İl Sağlık Müdürlüğü DAĞITIM YERLERİNE T.C. ANKARA VALİLİĞİ İl Sağlık Müdürlüğü Sayı : 72108019/710.01 Konu : e-nabız Kullanımının Teşvik Edilmesi Hk. DAĞITIM YERLERİNE Bakanlığımız, sağlık hizmetlerinden faydalanan hastaların kişisel sağlık

Detaylı