ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI AB KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI BÜLTENİ

Transkript

1 ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI AB KOORDİNASYON DAİRESİ B U S A Y I D A : S A Y I 1 0 BAŞKANLIĞI BÜLTENİ M A R T Eşitlik İçin Yol Haritası ve Avrupa Cinsiyet Enstitüsü Avrupa da Kadınların Durumu Avrupa Hareketlilik Yılı Avrupa Küreselleşme Uyum Fonu Fransa ve Serbest Dolaşım Almanya ve Serbest Dolaşım Lizbon Stratejisine İlişkin İki Rapor AB Zirvesi ve Gençlerin İstihdamı Sosyal Politika ve İstihdam Faslı Ayrıntılı Taraması KOMİSYON, YENİ YOL HARİTASI VE 50 MİLYON BÜTÇELİ BİR CİNSİYET ENSTİTÜSÜNÜN KURULMASI İLE CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ SORUNUNU ÇÖZMEYE ÇALIŞIYOR Önümüzdeki beş yıl boyunca, Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan cinsiyet eşitliğine ilişkin yeni yol haritasında çerçevesi ortaya konan 21 özel eylem planı ile Avrupa Birliği nde cinsiyet eşitsizliğinin üstesinden gelinecek Kadın ve Erkekler Arasında Eşitlik İçin Yol Haritası nda önerilen Komisyon eylemleri, cinsiyet eşitliği için 50 milyon bütçeli yeni bir Avrupa Enstitüsünün kurulmasına yardımcı olmayı, mevcut AB cinsiyet eşitliği mevzuatını gözden geçirmeyi, cinsiyet eşitliği konusunda bilincin arttırılmasını, tüm politikalarda cinsiyet eşitliğinin dikkate alınmasını ve daha iyi istatistiklerin sağlanması için baskı yapmayı içermektedir. Bunların yanısıra yol haritası, erkek ve kadınlar arasındaki ücret farklılıkları ile mücadele etmeyi, daha iyi iş-yaşam dengesini sağlamayı, kadına yönelik şiddet ve yasadışı ticareti bertaraf etmeyi, cinsiyet konusunda bütçelemeyi desteklemeyi ve hem AB içinde hem de dışında cinsiyet eşitliğini geliştirmesinin teşvik edilmesini de amaçlamaktadır. AB İstihdam, Sosyal İşler ve Fırsat Eşitliği Komisyonu Üyesi Vladimir Spidla, 4-7 Mart tarihleri arasında Türkiye ye yapmış olduğu ziyaretinde cinsiyet eşitliğini AB dışındaki ülkeler için geliştirmemiz gerekirken; Birlik içerisinde de yapılacak çok şeyin olduğunu belirtmiştir: AB de kadınlar hala, özellikle iş yerinde eşit bir muamele görmemektedir. Çalışan üç kadından biri, kısmi zamanlı çalışma ile sınırlandırılmış durumdadır. Cinsiyet eşitliği, hem kişilerin potansiyelini ortaya çıkarmada, hem de AB yi daha rekabetçi hale getirmede kilit bir rol oynamaktadır. Sadece daha fazla istihdama ihtiyacımız yok; bununla birlikte kadın ve erkeklerin iş ve özel yaşamlarını dengeleyebilmelerini sağlamak suretiyle, daha iyi işlere ve bu işlerde kadınların istihdam edilmesini sağlamaya ihtiyacımız bulunmaktadır. Yol haritası, dönemindeki eylemler için altı öncelikli alan ortaya koymaktadır: Kadın ve erkekler için eşit ekonomik bağımsızlığın sağlanması; İş yaşamı, özel yaşam ve aile yaşamı uzlaşısının geliştirilmesi; Karar alma süreçlerine kadın ve erkeklerin eşit katılımının arttırılması; Cinsiyete dayalı şiddet ve yasadışı ticaretin ortadan kaldırılması; Toplumdaki cinsiyet önyargılarının ortadan kaldırılması; AB dışında cinsiyet eşitliğinin teşvik edilmesi. Her amaç, hedefi daha yakına getirmek için tasarlanmış özel kilit eylemler tarafından izlenmektedir. Eylemler, okullarda cinsiyet eşitliği bilincinin arttırılmasını, kadın girişimciliğinin geliştirilmesini, 2007 yılında ekonomik ve politik karar alma pozisyonlarındaki kadınlar arasında AB ağının oluşturulmasını,

2 S A Y F A Herkes İçin Avrupa Fırsat Eşitliği Yılı boyunca cinsiyete dayalı ücret farklılıkları ve cinsiyet meselelerini vurgulayan bir tebliğ yayınlanmasını kapsamaktadır. 1 Ocak 2007 tarihinde faaliyete geçecek olan Avrupa Cinsiyet Enstitüsü, uzmanlık sağlayarak ve bilgi birikimini geliştirerek cinsiyet eşitliği konularında seçkin bir merkez olacaktır. Geçen yıl Uluslararası Kadınlar Günü vesilesiyle kabul edildiği üzere, cinsiyet eşitliği konusundaki yeni Avrupa Enstitüsü, 1 Ocak 2007 itibariyle faaliyete geçecektir. Onaylanması durumunda, 2013 yılına kadar olan süre için bu Enstitünün bütçesi, 52,5 milyon olacaktır. Enstitü, uzmanlık sağlayarak ve bilgi birikimini geliştirerek cinsiyet eşitliği konuları nda seçkin bir merkez olacaktır. Görevleri arasında AB vatandaşları arasında cinsiyet eşitliği politikası bilincinin arttırılması, AB seviyesinde kıyaslanabilir güvenilir verilerin bir araya getirilmesi ve analiz edilmesi ile yeni metodolojik araçlar geliştirmesi yer almaktadır. Yeni Cinsiyet Enstitüsü için fonlarla birlikte, önerilen yeni 650 milyon luk İlerleme Programı, yol haritasında özetlenen eylemlerden bazılarına fon sağlamaktadır. Çeşitli politika alanlarındaki AB yapısal fonları ve mali programları, hem yol haritası hem de diğer AB cinsiyet eşitliği eylemleri için fon sağlanmasına da yardımcı olacaktır. Yeni ulusal cinsiyet eşitliği kurumları ağı, 2002/73 Sayılı AB Direktifi hükümleri uyarınca oluşturulacaktır. Ayrımcılık mağdurlarına yardım sağlayarak ve şikâyetlerini ileri sürmede onlara yardımcı olarak, eşitlik kurumları Üye Ülkelerde cinsiyet temelinde ayrımcılıkla mücadele etmekte, bu konuda analiz ve denetim yapmaktadır. Mevcut cinsiyet eşitliği mevzuatının incelenmesi, Başkan Barroso nun daha az fakat daha iyi mevzuat kampanyası ile aynı çizgide ilerlemektedir. Bu inceleme, tüm mevzuatın güncellenmesini sağlayacak ve AB çapında kadın ve erkekler için fırsat eşitliği sağlanması amacıyla muhtemel en iyi çerçeveyi oluşturacaktır. Yol haritası, 8 Martta Uluslararası Kadınlar Günü dolayısıyla kabul edilmiştir. Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

3 S A Y I 1 0 S A Y F A 3 AVRUPA DA KADINLARIN DURUMU: KADINLAR, DAHA EĞİTİMLİ VE DAHA DÜŞÜK ÜCRETE TABİ ÇALIŞIYOR Uluslararası Kadınlar Günü dolayısıyla Eurostat tarafından yayınlanan bir araştırmaya göre, ortalamaya bakıldığı zaman AB de kadınlar erkeklerden daha iyi eğitim almış olmalarına rağmen; para kazanmaya daha az, ev işleri yapmaya daha fazla vakit harcamaktadırlar. Bazı AB ülkelerinde kadınlar, temizlik, yemek pişirme ve çocuk bakımı gibi ev işlerine erkeklerden üç kat daha fazla zaman ayırmaktadır. Buna karşılık, pek çok ülkede erkekler para kazanmaya kadınların harcadığı zamanın iki katından fazla zaman harcamaktadır. İtalya ve İspanya gibi Akdeniz ülkelerinde fark daha da kötüdür; bununla birlikte Almanya örneği, cinsiyet eşitliğinde kendilerini gelişmiş kabul eden ülkelerde bile yapısal eksiklikler olduğunu göstermektedir: Almanya daki yetersiz çocuk bakımı hizmetleri, AB çapında kadınların daha düşük mesleki aktivite düzeyinin nedenini açıklamaktadır. Kadınların eğitim seviyesi, onların iş piyasasında bulunmayışının nedeni olarak görülmemektedir. Hemen hemen tüm Avrupa ülkelerinde erkeklerden daha fazla kadın en az orta eğitimi bitirmiştir ve üniversite öğrencilerinin çoğunluğunu temsil etmektedir. Bununla birlikte kadınların oranı, güzel sanatlar ve soysal bilimler gibi muhtemelen hemen istihdama yönelik olmayan eğitim alanlarında teknolojik alanlara göre neredeyse iki kat daha yüksek durumdadır.

4 S A Y F A Mart 2006 tarihinde düzenlenen Avrupa Konseyinde, İsveç, Fransa, İspanya, Finlandiya, Çek Cumhuriyeti ve Danimarka AB Avusturya Başkanlığına yeni bir Avrupa Cinsiyet Eşitliği Paktı önermişlerdir. Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

5 S A Y I 1 0 S A Y F A 5 AVRUPA HAREKETLİLİK YILI, BİR MİLYON ONLİNE İŞ FIRSATIİLE BAŞLADI AB çapında yaklaşık bir milyon iş fırsatı, İşçiler İçin Avrupa Hareketlilik Yılı nın başlamasının bir parçası olarak açılan yeni iş arama internet sitesinde ilan edilmiştir. Söz konusu internet sitesi ve İşçiler İçin Avrupa Hareketlilik Yılı, Avrupa Komisyon Başkanı José Manuel Barroso, Komisyon Üyesi Vladimir Spidla ve Avusturya Ekonomi ve Çalışma Bakanı Martin Bartenstein tarafından Brüksel de düzenlenen İşçilerin Serbest Dolaşımı: Bir Hak, Bir Tercih, Bir Fırsat? konulu konferansta tanıtılmıştır. İşçiler İçin Avrupa Hareketlilik Yılı, Avrupa Birliği nin işçilerin hareketliliğine nasıl yardımcı olabileceğini vurgulamasının yanısıra yeni bir ülkede ve/veya işte çalışmanın yararlarının daha iyi anlaşılmasını ve bu konudaki bilincin artırılmasını amaçlamaktadır. Avrupalıların sadece % 2 si, kendi ülkelerinden başka bir AB ülkesinde yaşamaktadır. Bu oran, son 30 yıldır büyük oranda değişmeden kalmıştır ve bu kişiler, genellikle kendi işlerini sürdürmektedirler. AB de ortalama bir işte kalma süresi, 10.6 yıl iken; ABD de bu oran, 6.5 yıldır. AB, daha fazla büyüme ve istihdam hedeflediğinden dolayı, işçilerin yeni ülkelere/sektörlere yönlenmelerine yardımcı olmak daha da önem kazanmaktadır: bu yönelim, bugünün küresel ekonomisi içinde hem işçiler hem de işverenler için yararlı olup, bir şekilde işçilerin yeni beceri ve deneyim kazanmalarını sağlamaktadır. AB İstihdam, Sosyal İşler ve Fırsat Eşitliği Komisyonu Üyesi Vladimir Spidla, hareketliliğin neden önemli olduğunu şu şekilde vurgulamıştır: Serbest dolaşım, AB de dört temel haktan birisidir. Bu hakkı olabildiğince tam olarak kullanmamız gerekmektedir. Hareketlilik; öğrenme, çalışma ve yeniden beceri kazanma fırsatları bir arada sağlamaktadır. İşçilerin yeni becerilere ve Avrupa nın da uyum sağlayabilen işçilere ihtiyacı bulunmaktadır. Bu nedenle, Avrupa harekete geçmelidir.. Söz konusu konferansta, Avrupa çapında 28 ülkede AB deki yaklaşık bir milyon iş ilanının yer alacağı yeni EURES adlı internet sitesinin ( eures) başlatılması görüşülmüştür. Site, işçilere yardım sağlamak amacıyla 700 danışmandan oluşan bir iletişim ağı sunmasının yanısıra, tüm AB de ve diğer Avrupa ülkelerinde kamu istihdam hizmetleri tarafından ilan edilen açık iş pozisyonlarını da yayınlayacaktır. İşçiler İçin Avrupa Hareketlilik Yılı nın 60 milyon luk bütçesi, Haziran ayındaki Viyana Hareketlilik Konferansı ve 50 den fazla Avrupa şehrinde düzenlenecek olan iş fuarları gibi önemli organizasyonlara ve hareketlilik bilincinin yükseltilmesi projelerine tahsis edilecektir. Projeler, Avrupa TV kanallarında işçilerin hareketliliğine ilişkin programlar, tüm Avrupa metrolarında Metro magazinlerinde bir tanıtım kampanyası, hareketliliğin önemini gösteren yeni filmler ve internet sitesini içerecektir. Hareketliliğin etkisini değerlendirmek ve istatistikî verileri geliştirmek için pek çok çalışmaların yapılması planlanmaktadır. Daha çok sayıda işçinin hareketliliğine katkıda bulunan kuruluşa, bir Avrupa ödülü verilecektir. İşçiler İçin Avrupa Hareketlilik Yılı, Avrupa Birliği nin işçilerin hareketliliğine nasıl yardımcı olabileceğini vurgulamasının yanısıra yeni bir ülkede ve/veya işte çalışmanın yararlarının daha iyi anlaşılmasını ve bu konudaki bilincin artırılmasını amaçlamaktadır.

6 S A Y F A 6 En son Eurobarometer çalışması, ankete katılanların hareketliliğin çoğunlukla iş beklentilerine yardımcı olabileceğini kabul ettiklerini göstermektedir. Aynı araştırma,bir yıl içinde kendi oturduğu bölge dışında iş arayan kişilerin % 59 unun iş bulmuş olmalarına rağmen; oturduğu bölgede iş bulanların oranının, sadece % 35 olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle dünya ticaret biçimlerinde ortaya Hareketlilik sınırlı kalmasına rağmen, Avrupalılar arasında hareketliliğe gösterilen ilgi yüksektir. Herhangi bir dilde AB hakkındaki soruları yanıtlayan EuropeDirect hizmetinin almış olduğu soruların yaklaşık % 25 inin hareketlilik ile ilgili olduğunu rapor edilmektedir. çıkan önemli değişikliklerin vurduğu bölgeler ve sektörlerde, her yıl kadar Avrupa Birliği işçisinin yararlanabileceği 500 milyon tutarında yeni bir yıllık fon ile Avrupa Birliği, işçilerinin işe geri dönmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. KOMİSYON, İŞÇİLERİ DESTEKLEMEK İÇİN YENİ BİR AVRUPA KÜRESELLEŞME UYUM FONU İÇİN YILDA 500 MİLYON YA KADAR ÖDEME YAPMAYI ÖNERMEKTEDİR Özellikle dünya ticaret biçimlerinde ortaya çıkan önemli değişikliklerin vurduğu bölgeler ve sektörlerde, her yıl kadar Avrupa Birliği işçisinin yararlanabileceği 500 milyon tutarında yeni bir yıllık fon ile Avrupa Birliği, işçilerinin işe geri dönmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Komisyon tarafından önerilen yeni Avrupa Küreselleşme Uyum Fonu (EGF), küreselleşmeden etkilenen işçilere örneğin bireysel ücret ödenekleri, yeniden eğitim programları veya yeni bir iş bulmaları için somut yardım sağlamak amacıyla verilen hizmetler için bir kerelik, sınırlı süreli bireysel destek verecektir. Ekonomilerin uluslararası rekabete açılması, ekonomik dinamizm, rekabet edebilirlik ve yüksek kalitede işler yaratılması bakımından yeni fırsatlar getirmektedir. Birliğin bu olumlu küreselleşme çabasına karşılık veren genel politikası, Üye Devletlerin ve vatandaşların teknolojik yenilik ve küresel piyasaların fırsatlarından yararlanmalarına yardım eden Büyüme ve İş Stratejisi ne dayanmaktadır. Bununla birlikte daha az rekabet edebilen sektörlerdeki iş kayıpları, ticaret açığı ve küreselleşmenin kaçınılmaz bir etkisidir. Bu bağlamda söz konusu fonun amacı, Avrupa Birliği ni ticaret bağlantılı uyum değişikliklerinin bir sonucu olarak işten çıkarılan işçileri destekleyebilir duruma getirmektir. Avrupa Komisyonu Başkanı Barroso, bu öneriye neden olan düşünceyi şu şekilde özetlemiştir: Küreselleşme Uyum Fonu, Birliğin ticari düzenlemeler nedeniyle işten çıkarmalardan ciddi anlamda ve kişisel olarak etkilenenlere yönelik dayanışmasını ifade etmektedir. Böylece, piyasa açığının olumsuz etkisine uygun ve etkin bir şekilde karşılık vermek için bir teşvik sağlanacaktır. Bu fon, işten çıkarılan işçilerin işe geri dönmelerine Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

7 S A Y I 1 0 S A Y F A 7 yardım edecektir; çünkü biz rekabet edebilen, fakat aynı zamanda adil bir Avrupa Birliği istiyoruz.. AB İstihdam, Sosyal İşler ve Fırsat Eşitliği Komisyonu Üyesi Vladimir Spidla şu hususları vurgulamıştır: Küreselleşen ekonomide belirli sektörlerdeki bazı işçiler, ne yazık ki işlerini kaybetmişlerdir. Küreselleşme nedeniyle işlerini kaybeden işçilerin değişen ekonomik çevrede unutulmamalarını ve ihmal edilmemelerini sağlamak için, Avrupa Birliği nin bu yeni Avrupa Küreselleşme Uyum Fonu vasıtasıyla sorumluluk alması makuldür. AB dayanışmasının bir işareti olarak işleyen Avrupa Küreselleşme Uyum Fonu, ulusal, bölgesel ve yerel seviyelerde Üye Devletlerin çabalarını tamamlar niteliktedir. Avrupa Küreselleşme Uyum Fonu tarafından fon sağlanacak hizmetler, iş arama yardımı, kişiselleştirilmiş yeniden eğitim programları, girişimciliğin geliştirilmesi veya bağımsız iş kurma yardımlarını kapsamaktadır. Önlemler, KOBİ ler (küçük ve orta ölçekli işletmeler) dahil olmak üzere, çok uluslu veya ulusal şirketler tarafından işten çıkarılmış işçilere yardımcı olmak, yeni bir iş bulmak ve bu işi sürdürmek için tasarlamıştır; eylemler, 18 aya yayılacaktır. FRANSA, İŞ PİYASASINI TEDRİCİ OLARAK DOĞULU İŞÇİLERE AÇIYOR İspanya, Portekiz ve Finlandiya nın sekiz Orta Avrupa ülkesinden gelen işçilerin serbest dolaşımı konusunda getirilen sözde geçici önlemleri sona erdireceklerini açıklamalarının ardından, Fransa kısıtlamaları daha uzun bir sürede ortadan kaldıracağını beyan etmiştir. Fransa Başbakanı Dominique de Villepin, kararı 13 Mart 2006 tarihinde Avrupa Birliği konulu Bakanlar Kurulu toplantısının ardından açıklamıştır. Villepin basın açıklamasında şunları belirtmiştir: Fransız hükümeti, 2004 yılında Avrupa Birliği ne katılan sekiz ülkeden gelen işçilerin serbest dolaşımı ile ilgili kısıtlamaları adım adım kaldıracaktır. Bu önlemlerin kaldırılması, öncelikle bu kişilerin işe alınması konusunda birtakım zorluklar yaşanan meslekler için olacaktır. Kısıtlamaların sona erdirilmesi ile ilgili ayrıntılar sosyal ortaklarla tartışılarak belirlenecektir. Fransa, 1 Mayıs 2006 tarihinden önce söz konusu ülkelerden gelen işçilerin serbest dolaşımına getirilen kısıtlamalar konusunda gelecekteki politikasını Komisyona bildirmek durumunda olduğundan dolayı, bu tartışmalar gelecek haftalar içinde bitmiş olacaktır. Tartışmaların çok zorlu geçmesi beklenmemektedir, çünkü Fransız sendikaların çoğu (sadece Hıristiyan Sendikası [CFTC] ve Yönetici Personeli Sendikası [CFE-CGC] hariç), kısıtlamaların hemen kaldırılmasına karşı çıkmaktadırlar. Villepin in açıklaması, kısıtlamaların sona erdirilmesi için Macaristan Başkanı Laszlo Solyom un savunmasının ardından ve herhangi bir kısıtlama getirmeyen

8 S A Y F A 8 Villepin in açıklaması, kısıtlamaların sona erdirilmesi için Macaristan Başkanı Laszlo Solyom un savunmasının ardından ve herhangi bir kısıtlama getirmeyen ülkelerin ekonomik olarak kar ettiğini açıklayan Komisyon un işçilerin serbest dolaşımı ile ilgili raporundan birkaç hafta sonra yapılmıştır. Bu önlemler, Mayıs 2009 a kadar bir diğer üç yıllık süre için ve bunu izleyen iki yıl için tekrar uzatılabilir, fakat işçilerin dolaşımı için tüm kısıtlamalar, 1 Mayıs 2011 itibariyle sona erecektir. ALMANYA EN AZ ÜÇ YIL DAHA DOĞULU İŞÇİLERİ ENGELLEYEBİLİR Berlin de muhafazakâr-sosyal demokrat hükümet, 21 Mayıs 2006 tarihinde sekiz Orta Avrupa ülkesinin işçilerini 2009 yılına kadar kendi iş piyasasına almamayı oylayacak. Merkel hükümetinin bakanları, Sosyal Demokrat Çalışma Bakanı Franz Müntefering tarafından hazırlanan tasarıyı oylayacaklar. Franz Müntefering söz konusu ülkelerden gelen işçilerin serbest dolaşımı hakkında şu hususları belirtmiştir: Eğer serbest dolaşım konusundaki mevcut kısıtlamalar sona erdirilmiş olsaydı; sonuç, özellikle düşük ücretli sektörde, daha fazla göçmen işçi akını olacaktı. Bu da, Alman iş piyasasında kabul edilemez gerilimlere neden olabilirdi. Yedi eski AB ülkesi (İngiltere, İrlanda, İsveç, Portekiz, İspanya, Finlandiya ve Fransa) ne tamamıyla eski demir perde ülkelerinden gelen işçiler için kısıtlamaları dayatmaktadır, ne de 1 Mayıs 2006 itibariyle önlemleri kaldıracaklarını ilan etmektedirler. 1 Mayıs 2006 tarihi itibariyle, sözde geçici önlemleri uzatmak isteyen tüm AB ülkeleri, bu kararlarını Komisyona bildirmek zorundadırlar. Kendi iş piyasasına girişi engellerken, Angela Merkel (Hıristiyan Demokrat) başkanlığındaki koalisyon, Komisyonun Tavsiye Kararına aykırı davranmaktadır AB genişlemesinden sonra doğudan gelen işçilerin girişini engellemeyen İngiltere ve İrlanda nın iş piyasaları incelendi ve iki ülkenin bu karar dolayısıyla ekonomik olarak kar ettiği sonucuna ulaşıldı. Ancak, Merkel hükümeti, koalisyon anlaşmasında zaten sınırlarını belirlemişti: Alman iş piyasası politikası ve ekonomik politikasındaki belirli gelişmelerle, yeni sekiz katılımcı ülkeden işçilerin dolaşımı ile ilgili geçici önlemlerin uzatılması gerekli görünmektedir. Alman koalisyonu, ayrıca önlemlerin Alman iş piyasasını artan göçten koruduğunu belirtmiştir. Bu anlaşmanın yapıldığı zamanda, Alman bakanlar, hükümetin önlemlerin tüm AB de kalkacağı en son tarih olan 2011 yılına kadar uzatılmasına çalışabileceğinin ipucunu vermişlerdir. Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

9 S A Y I 1 0 S A Y F A 9 LİZBON STRATEJİSİNE İLİŞKİN İKİ RAPOR: İYİ VE KÖTÜ ÖĞRENCİLER AB Zirvesinden bir hafta önce, iki düşünce-araştırma kuruluşu (think tank), Lizbon stratejisinin ilerlemesine ilişkin değerlendirmesini sunmaktadır. Her iki çalışma da, iyi ve kötü üye ülkeler için teşhir et utansın (name and shame) yaklaşımını uygulamaktan çekinmemektedir Mart tarihlerinde, Devlet ve Hükümet Başkanları, büyüme ve istihdam için reformlar stratejisindeki ilerlemeyi tartışmak üzere yıllık Bahar Zirvesinde bir araya gelmişlerdir. Ulusal Lizbon Reform Programları, Devlet ve Hükümet Başkanlarının ilgilenecekleri başlıca konulardan biri durumundadır yılında Komisyon, ekonomik büyüme ve istihdam üzerine yoğunlaşarak ve sürecin yürütümünü daha fazla ulusal hükümetlere ve paydaşlara vererek, Lizbon gündemini yeniden başlatmıştır. Yeniden başlatılan Lizbon Stratejisi, eski Hollanda Başbakanı Wim Kok başkanlığında oluşturulan bir grup tarafından hazırlanan rapordaki tavsiyelerine dayanmaktaydı. Kok Raporu nun tavsiyelerinden biri, yeniden başlatılan Lizbon Stratejisi tarafından kabul görmedi: ülkelerin sosyo-ekonomik reformlar konusundaki performanslarına göre teşhir et utansın fikri. İki Avrupa düşünce-araştırma kuruluşu, Üye Devletlerde reformların ilerlemesi konusunda değerlendirme raporları hazırladılar ve çok farklı sonuçlara ulaştılar. Aynı zamanda, her iki düşünce kuruluşu da Komisyonun kaçındığı şeyi yapmaya cesaret etti Lizbon reform sürecinin kahramanları ve kötü adamlarını kesin olarak saptamak. Brüksel de bulunan düşünce kuruluşu Bruegel, yeniden başlatılan Lizbon gündemine ilişkin değerlendirmesini 14 Martta sunmuştur. Raporun sonuç bölümünde, Jean Pisani-Ferry ve André Sapir, Lizbon a son çıkışı kaçırmamaları için AB - ni uyarmaktadır. Rapor, genel olarak ulusal reform programlarını ve Komisyonun bu programlarla ilgili raporunu değerlendirmektedir. Lizbon gündeminin sahiplenilmesine gelince, 1 den 12 ye kadar puanlama üzerinden, birçok ülke 6 dan az puan almıştır. Bu bağlamda, sahiplenme, ulusal parlamentoların, sosyal tarafların ve sivil toplumun ulusal reform programlarının kriterlerine ilgisine işaret etmektedir. Bruegel sıralamasında, Estonya en yüksek sahiplenme derecesini aldı (12 üzerinden 11), ardından 12 üzerinden 7 ile diğer 9 ülke (Avusturya, Danimarka, Polonya, İspanya ve diğerleri) gelmektedir. Bu paylaşımcıların en az ilgi gösterdiği ülkeler, Belçika (3), Almanya (2) ve Birleşik Krallık (2) olmuştur. Pisani-Ferry ve Sapir, Komisyonun ulusal reform programlarına ilişkin raporunun değerlendirilmesinde rehberlerin çok fazla olmasını eleştirmekte ve Komisyonu Lizbon rehberlerinin basitleştirilmesi ve öncelikli olarak ele alınmasını sağlamak için teşvik etmektedirler. Londra da bulunan düşünce kuruluşu Avrupa Reform Merkezi (CER), Lizbon Stratejisi ve bu husustaki ilerleme konusunda daha olumlu düşünmektedir. Avru-

10 S A Y F A 1 0 Avrupa Reform Merkezi, basın açıklamasında şunları belirtmiştir: Birçok temel eğilimler olumludur. Yavaşça, ama istikrarlı olarak Lizbon gündemi kapsamındaki alanlardan çoğunda, AB ileriye doğru gitmektedir. Avrupa Reform Merkezi nin en iyi performans gösteren ülkeler sıralamasında, Danimarka bir numaradır ve İsveç ve Avusturya ise, ikinci ve üçüncü sırayı almaktadır. Avrupa Reform Merkezi nin en iyi performans gösteren ülkeler sıralamasında, Danimarka bir numaradır ve İsveç ve Avusturya ise, ikinci ve üçüncü sırayı almaktadır. Birleşik Krallık, Hollanda ve Finlandiya da, yüksek puan alan ülkeler arasında yer alırken; Akdeniz ülkeleri İtalya, Yunanistan ve Portekiz kötü puan alan ülkeler arasında yer almaktadır. Ama raporun bir numaralı kötü adamı Polonya olmuştur. 17 Marttaki Avrupa İş Zirvesi sırasında bir basın toplantısında, Komisyon İkinci Başkanı Verheugen, bu raporlar konusunda tepkisi sorulduğunda, Bruegel raporunu eleştirmiştir. Girişimcilikten sorumlu Komisyon Üyesi, Ulusal Reform Programlarının sadece birkaç haftadır ortadayken, yeni stratejiyi yargılamak zamansız olduğunu belirtmiştir. Aynı zamanda, uluslararası ilişkilerde teşhir et utansın yaklaşımının herhangi bir başarı elde etmiş olduğunun hiçbir delili olmadığını da eklemiştir. Sayın Verheugen sözlerini şöyle sonlandırmıştır: Bu rapor, bir bilimsel bir araştırma olmaktan ziyade bir ideolojiyi yansıtmaktadır. Aynı basın toplantısında, Avrupa işverenler federasyonu UNICE Başkanı Philippe de Buck, teşhir et utansın yaklaşımını reddetmesinde Komisyon Üyesini desteklemektedir. Bu, birkaç ay önce başka bir UNICE basın toplantısında, kuruluşunun sözünü tutmayan ülkelerin utandırılmasından kaçınmayacağını belirten UNICE Başkanı Selliére ile açıkça zıt düşmektir. Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

11 S A Y I 1 0 S A Y F A 1 1 AB LİDERLERİ, GENÇLERİN İSTİHDAMI VE EĞİTİMİ HEDEFLERİNE YÖNELİYOR AB Zirvesi, kendisini büyük oranda mevcut Lizbon hedeflerinin yeniden ortaya koyulması ile sınırlamış durumda; bununla birlikte, gençlerin istihdamına yönelik yeni hedefler belirlenmiştir. AB nin dünyanın en rekabetçi ve bilgiye dayalı ekonomisi olması yönünde ilerlemesinin değerlendirilmesi için yıllık Lizbon toplantısı, Mart 2006 tarihindeki AB Zirvesinde yapılmıştır. AB, 2005 yılında Lizbon gündemine yeniden yoğunlaşmaya karar verdiğinden; bu, planın ilk incelenmesi niteliğindeydi. Ancak Avrupa Konseyi, farklı ulusal reform programlarının değişen kalitesi hakkında sert ifadeler kullanmaktan büyük ölçüde kaçınmaktadır. Teşhir et utansın yaklaşımına yer verilmemektedir. Fikir ayrılığına düşen AB liderleri Komisyonun, bazı Ulusal Reform Programlarının daha özel hedefler ve takvimler içerebileceği ve aynı zamanda bunların rekabet ve pazara katılımın önündeki engelleri kaldırmaya ilişkin olmaları nedeniyle daha ayrıntılı olabileceği görüşü ne işaret etmektedir. Zirvede aşağıdaki hususlar kabul edilmiştir: İşsizlik: Uluslararası piyasalarda yoğunlaşan rekabet, yaşlanan nüfus, yüksek enerji fiyatları ve enerji temininin korunması ihtiyacı na karşılık; AB, üç yıllık döneminde, 2004 yılında % 9 ile en yüksek noktasına ulaşan işsizliğin 2007 yılında yaklaşık % 1 e indirilmesine yardımcı olacak altı milyon yeni iş yaratılmasını beklemektedir. Avrupa Konseyi şu hususları vurgulamaktadır: Çabalar, okulu erken bırakan çocukların sayısının % 10 azaltılması ve 22 yaşındakilerin en az % 85 inin üst orta eğitimi tamamlamış olmasının sağlanması üzerinde yoğunlaştırılmalıdır yılı sonu itibariyle, okulu bırakmış ve işsiz olan her genç insana altı ay içinde ve 2010 yılı sonu itibariyle en fazla 4 ay içinde, bir iş, çıraklık, ek eğitim veya diğer çalıştırılabilme yolu sunulmalıdır. KOBİ ler: Avrupa Konseyi, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ ler) için daha uygun iş ortamı yaratılmasının önemini kabul etmekte ve basit, şeffaf ve uygulaması kolay bir ortam için çağrıda bulunmaktadır Girişimcilik: Üye devletler, 2007 itibariyle, bir şirket kurulması için tek-durakofis veya aynı etkiye sahip düzenlemeler oluşturmalıdır. Amaç, bunu 2007 itibariyle AB de herhangi bir yerde bir hafta içerisinde yapabilmektir. Üye Devletler, girişimcilik öğrenimi ve öğrenimin uygun bir seviyesinde eğitim dâhil olmak üzere ayrı ayrı önlemleri güçlendirmek için teşvik edilmelidir.

12 S A Y F A 1 2 Hizmetler Direktifi: Birinci okuma raporunda, Avrupa Parlamentosunun son oyu memnuniyetle karşılanmıştır. Avrupa Konseyi, Komisyonun değişiklik önerisini büyük ölçüde Avrupa Parlamentosunun birinci okuma raporu sonuçlarına dayandırma niyetini dikkate almakta ve kurumların yasal süreci hızla sonuçlandırabileceği umudunu ifade etmektedir. İngiltere Başbakanı Tony Blair şunları belirtmektedir: Ekonomik liberalizm argümanının her yerde kazanmış olduğunu söylemenin bir bakıma cüretkar olacağını düşünüyorum. Diğer taraftan, gidişatın yönü hakkında herhangi bir soru olmadığını da düşünmüyorum. Ekonomik vatanseverlik konusunda büyük bir tartışma bulunmakta, daha açık pazarlara taraftar olanların kazandığı sağlıklı bir tartışma. Almanya Başbakanı Angela Merkel, bir devrim olarak nitelendirdiği hizmetler direktifi konusunda tartışmadan çok tatmin olduğunu belirtmektedir. Angela Merkel, Avrupa Parlamentosunun son oyunu memnuniyetle karşılamıştır. Avrupa KOBİ İşverenleri Örgütü UEAPME Genel Sekreteri Hans- Werner Müller, şunları belirtmiştir: Avrupa Konseyinin, özellikle idari masrafların değerlendirilmesi, uyum masraflarının azaltılması ve prosedürlerin hızlandırılması gibi konularla ilgili çabalarını takdirle karşılıyoruz. Diğer taraftan, bugün alınan kararlar, eğer Avrupa da büyüme ve istihdam için güçlü ve somut önlemlere dönüştürülmezlerse, tek girişimci için çok küçük bir değişiklik getirecektir. Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

13 S A Y I 1 0 S A Y F A 1 3 SOSYAL POLİTİKA VE İSTİHDAM FASLI AYRINTILI TARAMA TOPLANTISI Sosyal Politika ve İstihdam Faslı Ayrıntılı Tarama Toplantısı, Mart 2004 tarihlerinde üç tam gün olarak gerçekleştirilmiştir. Bu Faslın Koordinasyonu Başmüzakereci ve Devlet Bakanı Sayın Ali BABACAN tarafından DPT Müsteşarlığı ile Bakanlığımıza verilmiştir. Ağırlıklı olarak Bakanlığımızca yürütülen tarama çalışmalarına Adalet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı başta olmak üzere yirmiye yakın Kurum ve Kuruluş katkı vermiştir. Tarama süreci başarıyla tamamlanan 19 numaralı Sosyal Politika ve İstihdam Faslına ilişkin AB Komisyonu tarafından hazırlanacak tarama sonu raporu beklenmekte olup, Mayıs ayı içerisinde anılan raporun tamamlanabileceği Komisyon yetkililerince ifade edilmiştir. 611 slâyttan oluşan sunumlar 10 oturum halinde sunulmuştur.sunumlar Şu Başlıklar Altında Yapılmıştır: İş Sağlığı ve Güvenliği Özürlüler Avrupa Sosyal Fonu İş Hukuku Sosyal Diyalog İstihdam Politikası Ayrımcılık Sosyal Koruma Sosyal İçerme Eşit Fırsatlar Özürlüler başlığı Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Avrupa Sosyal Fonu ile Sosyal Diyalog başlığı altındaki Ekonomik ve Sosyal Konsey konusu DPT tarafından anlatılmış olup diğer tüm sunumlar Bakanlığımızca gerçekleştirilmiştir. Sualnamede yer alan 400 e yakın soruya yaklaşık 200 sayfa cevap verilmiştir. KONU BAŞLIKLARINA GÖRE ÖNE ÇIKAN HUSUSLAR İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İş kazaları yönünden en riskli sektörler hangileri olduğu, İş sağlığı ve güvenliği alanındaki çerçeve yönetmeliğin iptal edilmesinin uygulamaları ne yönde etkilediği, İş sağlığı ve güvenliği hükümlerinin kamu çalışanlarını kapsayıp kapsamadığı, İş Kanunu kapsamında olmayan 3 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerine iş sağlığı güvenliği hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı, İş Müfettişlerinin sayısının yeterli olup olmadığı, Yıpratıcı işlerde çalışanlara erken emeklilik hakkının verilip verilmediği, İşyerlerinde özürlülerin ihtiyacına cevap verecek düzenlemelerin olup olmadığı sorulmuştur.

14 S A Y F A 1 4 İŞ HUKUKU İş Kanunun kapsamı dışında kalanlar, İşyerinin devri, Ücret garanti fonu, Toplu işten çıkarmalar konusunda yorumlar da bulunulmuştur. SOSYAL DİYALOG Sosyal Diyalog başlığındaki sorular 2821 sayılı Sendikalar ve 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunlarına ilişkin olup, bu kanunlarda yapılması planlanan değişikliklerin takvimini ve içeriğini öğrenmeye yönelik olmuştur. İSTİHDAM POLİTİKASI İstihdam politikası başlığı altında ise JAP belgesi hakkında ve daha çok sürece ilişkin sorular gelmiştir. Bu başlık altında incelenen Kayıtdışı istihdam da ise vergi alanında düzenlemelere gidilip gidilmeyeceği ve Sosyal güvenlik sisteminin kapsam sorununa yönelik sorular yöneltilmiştir. AYRIMCILIK Yaş ve cinsel yönelime yönelik düzenlemelerin yapılmamış olduğu, Bu alandaki iki adet direktifinde yer alana ayrımcılık taciz, cinsel taciz gibi tanımlara hukukumuzda yer verilmemiş olduğu, Tanımların yargı içtihatlarıyla oluşturulmasının asıl olmadığı, Yine sadece iş ilişkisinde değil işe girişte de ayrımcılık olmaması gerektiği, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığının siyasi ve mali bağımsızlığının nasıl sağlanacağı sorulmuştur. SOSYAL KORUMA Sosyal güvenlik reformunun beyan edilmemiş iş ve kayıtdışı çalışmayı nasıl önleyeceği, Sadece emeklilik yaşının arttırılmasının aktüeryal dengenin sağlanmasında yeterli olup olmayacağı sorulmuştur. SOSYAL İÇERME Sosyal içerme konusunda ise JIM sürecinde gecikme olduğu, Komisyon görüşlerinin daha kapsamlı biçimde dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır. Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I

15 S A Y I 1 0 S A Y F A 1 5 EŞİT FIRSATLAR Eşit ücret uygulamasının toplu sözleşmeler içerisinde de yer alması gerektiği belirtilerek İş Kanunundaki ücret tanımının Avrupa Topluluğunu Kuran Antlaşmanın 141. maddesi ile uyumlu olması gerektiği, İşçilerin işten çıkarılmasına karşı verilen tazminatlardaki üst sınırın ATAD içtihatları ile uyuşmadığı üst sınırın Kanunlarca belirlenemeyeceği, Kadın- Erkek Eşitliğine ait zorunlu sosyal güvenlik direktiflerinde emeklilik yaşında farklılık olabileceği, İş Kanunumuz da işe erişimde cinsiyet temelinde ayrımcılık yapılamayacağı belirtilmekte ancak biyolojik nedenler ve işin gerekliliği tabirlerinin kapsamının açılması gerektiği ve bu iki ifadenin çok geniş kapsamlı olduğu, Mesleki sosyal güvenlik direktifi ile ilgili birçok ülkenin sorun yaşadığını ancak her hal ve karda bu alana ilişkin direktifi uyumlaştırmamız gerektiği, Doğrudan, dolaylı ayrımcılık, taciz ve cinsel taciz tanımlarının İş Kanununda yer alması gerektiği, AB müktesebatı uyarınca kurulması gereken Eşitlik Kurumu nun devlete bağlı bir kurum olsa bile mutlaka özerk bir biçimde yapılanması gerektiği, Kadınların ağır işlere, gece işlerine, vs karşı korunması konusunda ATAD içtihadının bu alanda çok net kurallar koyduğunu, kadınların fiziki özelliklerinin daha zayıf olduğu yönündeki yaklaşımın ATAD tarafından kabul görmediği belirtilerek Türkiye nin de taraf olduğu ILO sözleşmesini gözden geçirmesi gerektiği ve gerekirse bu sözleşmeden çıkması gerektiği, Ayrıca, İş Kanunumuzun 4. maddesinin, 50 den az işçi çalıştıran tarım işyerleri gibi bazı sektör ya da grupları Kanunun kapsamı dışında bıraktığını AB Müktesebatının ise belirli bir ölçek veya özellikteki işletmelere yönelik istisnaların tanınmasına izin vermediği belirtilerek bu hususun değiştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

16 ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI İnönü Bulvarı No: Emek/ANKARA Telefon: 0 (312) Faks: 0 (312) E-posta: calisab@csgb.gov.tr ab.calisma.gov.tr Ç A L I Ş M A V E S O S Y A L G Ü V E N L İ K B A K A N L I Ğ I