TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI SÜREÇ KATKI MUHASEBESİ VE BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULAMA

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI SÜREÇ KATKI MUHASEBESİ VE BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULAMA"

Transkript

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI SÜREÇ KATKI MUHASEBESİ VE BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULAMA Halil FERDİŞ YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA / 2010

2 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI SÜREÇ KATKI MUHASEBESİ VE BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULAMA Halil FERDİŞ Danışman: Yrd. Doç. Dr. Elif Nursun DEMİRCİOĞLU YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA / 2010

3 Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü ne, Bu çalışma, jürimiz tarafından İşletme Anabilim Dalı nda YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Başkan: Yrd. Doç. Dr. Elif Nursun DEMİRCİOĞLU (Danışman) Üye: Prof. Dr. Veyis Naci TANIŞ Üye: Doç. Dr. Harun BAL ONAY Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım..././2010 Prof. Dr. Azmi YALÇIN Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ndaki hükümlere tabidir.

4 i ÖZET SÜREÇ KATKI MUHASEBESİ VE BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULAMA Halil FERDİŞ Yüksek Lisans Tezi, İşletme Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Elif Nursun DEMİRCİOĞLU Eylül 2010, 107 Sayfa Değişen ve gelişen teknolojiyle birlikte işletmelerin üretim sistemleri de değişmiştir. Artık modern yöntemler kullanarak üretim yapan işletmeler için geleneksel muhasebe sistemleri yetersiz kalmaya başlamıştır. Bu yetersizliği gidermek için yeni maliyet ve yönetim muhasebesi sistemleri geliştirilmiştir. Bunlardan bir tanesi kısıtlar teorisi temelli süreç katkı muhasebesidir. Süreç katkı muhasebesi geleneksel yöntemlere göre daha doğru ürün maliyeti bilgileri sağlayabilmektedir. Bununla birlikte süreç katkı muhasebesi kısıtların maliyetini dikkate alarak kısıtın önemine vurgu yapmaktadır. Bu çalışmada süreç katkı muhasebesinin işletme kârına nasıl etki ettiğini vurgulamak amaçlanmıştır. Bu amaçla bir üretim işletmesinde tanımlayıcı ve keşifsel olay çalışması yapılmıştır. Tanımlayıcı olay çalışması ile işletmenin mevcut muhasebe sistemi açıklanmış, keşifsel olay çalışması ile de süreç katkı muhasebesinin işletme kârına nasıl bir etki yaptığı ortaya konmuştur. Sonuçta süreç katkı muhasebesinin süreç zamanı ve ürünlerin satış fiyatını dikkate alan yöntemi uygulandığında, geleneksel yönteme göre A ve B ürünlerinin kârlılığı artarken, C ürününün kârlılığının azaldığı tespit edilmiştir. Süreç katkı muhasebesinin süreç zamanı ve kısıtların maliyetini dikkate alan yöntemine göre ise, geleneksel yönteme göre A ve B ürünlerinin kârlılığı azalırken, C ürününün kârlılığının arttığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Geleneksel Muhasebe Sistemleri, Kısıtlar Teorisi, Süreç Katkı Muhasebesi

5 ii ABSTRACT THROUGHPUT ACCOOUNTING AND AN APPLICATION IN A PRODUCTION FIRM Halil FERDİŞ Master Thesis, Business Administration Department Supervisor: Assistant Prof. Dr. Elif Nursun DEMİRCİOĞLU September 2010, 107 Pages Production systems of the firms have changed along with the changing and developing technology. Traditional accounting systems are no longer adequate in the firms which use modern production systems. To solve this problem, new cost and management accounting systems have been developed. One of these systems is Throughput Accounting which is based on Theory of Constraints. Throughput accounting can provide more accurate cost information than the traditional accounting systems. In addition to this, throughput accounting emphasizes the importance of constraints through taking into the consideration of the cost of constraints. The purpose of this study is to emphasize how throughput accounting affects the firms profit. At this point, to be able to show this effect, descriptive and exploratory case studies were applied in a production firm. Descriptive case study was applied to determine the existing cost system of the selected firm. Then, exploratory case study was applied to show how throughput accounting affects the firm s profit. In conclusion, when the method of throughput accounting which recognizes the throughput time and the selling price of products was applied, it was determined that the profitability of product A and B was increased while the profitability of product C was decreased compared to the traditional method. When the method of throughput accounting which recognizes the throughput time and cost of the constraints was applied, it was determined that the profitability of product A and B was decreased, while the profitability of product C was increased compared to the traditional method. Keywords: Traditional Accounting Systems, Theory of Constraints, Throughput Accounting

6 iii ÖNSÖZ İşletmelerin kârlılıklarını arttırmaları, yaşamlarını sürdürebilmeleri için oldukça önem taşımaktadır. İşletmeler kârlılıklarını arttırmak için doğru maliyet biligilerine ihtiyaç duymaktadırlar ve maliyet bilgilerinin yanlış olması işletmelerin yanlış kararlar almalarına neden olmakta ve alınan yanlış kararlar kârlılığı olmsuz yönde etkilemektedir. Daha doğru maliyet bilgilerini sağlamak açısından geleneksel yöntemler yetersiz kalmaktadırlar. Bu nedenle yeni sistemler ortaya çıkmıştır. Bunlardan bir tanesi de süreç katkı muhasebesidir. Bu çalışmada, bir üretim işletmesinde üretim ortamında bir kısıt olup olmadığı ve süreç katkı muhasebesinin işletme kârlılığına olumlu bir etki yapıp yapmadığı belirlemek amaçlanmış ve bunun için bir üretim işletmesinde uygulama yapılmıştır. Bu çalışmada, bana yardım eden, yol gösteren Yrd. Dç. Dr. Elif N. Demircioğlu na sabrı ve anlayışından ötürü teşekkürlerimi sunarm. Ayrıca Prof. Dr. Veyis Naci Tanış a da teşekkürü bir borç bilirim. Bu çalışmada benden yardımlarını ve desteklerini esirgemeyen aileme de teşekkürlerimi sunarım.

7 iv İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET.... i ABSTRACT. ii ÖNSÖZ. iii KISALTMALAR LİSTESİ... viii TABLOLAR LİSTESİ. ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xi 1. BÖLÜM GİRİŞ 1.1. Problemin Tespiti Çalışmanın Amacı Araştırma Metodolojisi Ünitelerin Planı BÖLÜM GELENEKSEL VE MODERN MALİYET/YÖNETİM MUHASEBESi SİSTEMLERİ 2.1. Giriş Geleneksel Maliyet Sistemleri Üretim Sürecine Göre Maliyet Sistemleri Sipariş Maliyet Sistemleri Safha Maliyet Sistemleri Kullanılan Maliyet Türüne Göre Maliyet Sistemleri Fiili Maliyet Sistemi Normal Maliyet Sistemi Standart Maliyet Sistemi Maliyetlerin Tümünün Veya Bir Kısmının Yüklenmesine Göre Maliyet Sistemleri. 11

8 v Tam Maliyet Sistemi Değişken Maliyet Sistemi Geleneksel Maliyet Sistemlerinin Yetersizliği Modern Maliyet Sistemleri Hedef Maliyetleme Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi (FDM) Kalite Maliyetleri Tam Zamanında Üretİm Sİstemİ (TZÜ) Kısıtlar Teorisi Ve Süreç Katkı Muhasebesi Kısıtlar Teorisi Süreç Katkı Muhasebesi Sonuç ve Özet BÖLÜM KISITLAR TEORİSİ 3.1. Giriş Kısıtın Tanımı Ve Türleri Kısıtlar Teorisinin Tanımı Ve Önemi, İlkeleri ve Aşamaları Kısıtlar Teorisinin Tanımı Ve Önemi Kısıtlar Teorisini İlkeleri Kısıtlar Teorisinin Aşamaları Kısıtların Tespit Edilmesi Kısıtların Nasıl Düzeltileceğine Karar Verilmesi İlgili Her Şeyin İkinci Aşamanın Uygulanması İçin Seferber Edilmesi Kısıtların Ortadan Kaldırılması Kısıtlar Kaldırıldığında İlk Aşamaya Geri Dönülmesi Kısıtlar Teorisi Ve VAT Analizi Kısıtlar Teosirisinin Amacı Ve Varsayımları Kısıtlar Teorisinin Gelişim Aşamaları Sonuç ve Özet..42

9 vi 4. BÖLÜM SÜREÇ KATKI MUHASEBESİ 4.1. Giriş Süreç Katkısı Kavramı Süreç Katkı Muhasebesi Kavramı, Unsurları, Önemi Ve Özellikleri Süreç Katkı Muhasebesİnİn Ve Kısıtlar Teorisinin Performans Ölçütleri Faaliyet Ölçütleri Finansal Ölçütler Ürün Maliyetinin Hesaplanmasında Süreç Katkı Muhasebesi Süreç Zamanını Ve Ürünlerin Satış Fiyatının Dikkate Alan Yöntem Süreç Zamanını ve Kısıtların Maliyetini Dikkate Alan Yöntem Süreç Katkı Muhasebesinin Geleneksel Ve Modern Muhasebe Yaklaşımları İle İlişkisi Süreç Katkı Muhasebesi Ve Geleneksel Muhasebe Yaklaşımı Süreç Katkı Muhasebesi ve Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi Süreç Katkı Muhasebesi Ve Tam Zamanında Üretim Sistemi Süreç Katkı Muhasebesinin Yararları Ve Sınırları Sonuç ve Özet BÖLÜM ARAŞTIRMA YÖNTEMİ 5.1. Giriş Araştırma Yöntemi Türleri Olay Çalışması Yöntemi Olay Çalışması Yönteminin Türleri Olay Çalışması Yönteminin Aşamaları Olay Çalışması Yönteminin Yararları ve Sınırları Araştırma Yöntemi Olarak Olay Çalışması Sonuç ve Özet....81

10 vii 6. BÖLÜM SÜREÇ KATKI MUHASEBESİNİN BİR ÜRETİM İŞLETMESİNDE UYGULANMASI 6.1. Giriş Araştırmanın Amacı ve Önemi İşletme İle İlgili Genel Bilgiler işletmenin Üretim Sistemi İşletmenin Muhasebe Sistemi Verilerin Toplanması Verilerin Analiz Edilmesi Sonuçların Tartışılması BÖLÜM SONUÇ 7.1. Özet Çalışmanın Literatüre Katkısı Çalışmanın Kısıtları Geleceğe Yönelik Çalışma Alanları..99 KAYNAKÇA 100 ÖZGEÇMİŞ. 107

11 viii KISALTMALAR LİSTESİ FDM: Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi TZÜ: Tam Zamanında Üretim Sistemi GÜG: Genel Üretim Giderleri

12 ix TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo 3.1. Kısıtlar Teorisinin Kullanan İşletmeler, Kısıtları ve Kısıtlar Teorisi Uygulandıktan Sonra Elde Edilen Sonuçlar...26 Tablo 3.2. X Firmasının Ürün Bilgileri...32 Tablo 3.3. X Firmasında Kısıtın Tespit Edilmesi...33 Tablo 3.4. X Firmasında Süreç Katkısının ve Üretim Önceliğinin Hesaplanması...33 Tablo 3.5. X Firmasında Hangi Ürününün Hangi Miktarda Üretileceğinin Hesaplanması...34 Tablo 3.6. Düşünce Süreçlerinde Kullanılan Yöntemler 41 Tablo 4.1. Y İşletmesinin Ürün Bilgileri.55 Tablo 4.2. Y İşletmesinde Geleneksel Yönteme Göre Ürün Maliyeti Hesaplanması..56 Tablo 4.3. Y İşletmesinde Süreç Zamanına Göre Ürün Maliyetinin Hesaplanması 57 Tablo 4.4. V Firması Ürün İşleme Süreleri...58 Tablo 4.5. Geleneksel Muhasebe Ve Süreç Katkı Muhasebesinin Amaçlarına Ulaşmadaki Öncelikleri Tablo 4.6. Değişken Maliyet Sistemi Ve Süreç Katkı Muhasebesinin Özet Gelir Tablosu Tablo 4.7. Geleneksel Sistemler ve Süreç Katkı Muhasebesinin Temel Kavramları..62 Tablo 4.8. Geleneksel Muhasebe, FDM, TZÜ ve Süreç Katkı Muhasebesinin Belirli Kavramlarının Karşılaştırılması 71 Tablo 5.1. Araştırma Yöntemi Türlerinin Belirli Kavramlar Açısından Karşılaştırılması.76 Tablo 6.1. İşletmenin Ürün Bilgileri...86 Tablo 6.2. İşletmede Geleneksel Yöntem İle Ürün Maliyeti Hesaplanması 87 Tablo 6.3. İşletmede Süreç Zamanı Kullanılarak Ürün Maliyeti Hesaplanması Tablo 6.4. İşletmede Makine 1 in Ürün İşleme Süresi

13 x Tablo 6.5. İşletmede Makine 2 nin Ürün İşleme Süresi Tablo 6.6. İşletmede Makine 3 ün Ürün İşleme Süresi Tablo 6.7. İşletmede Kısıtların Maliyetini Kullanarak Ürün Maliyetinin Hesaplanması Tablo 6.8. Yapılan Ürün Maliyet Hesaplamalarının Karşılaştırılması.. 91

14 xi ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa Şekil 3.1. Kısıt Türleri..22 Şekil 3.2. Sürekli İyileşme Süreci...31 Şekil 4.1. Süreç Katkı Muhasebesinin Hesap Akış Şeması...48 Şekil 4.2. Finansal Ölçütler ve Faaliyet Ölçütleri Arasındaki Doğrudan İlişki 53 Şekil 4.3. Finansal Ölçütler ve Faaliyet Ölçütleri Arasındaki Dolaylı İlişki..53 Şekil 4.4. Geleneksel Muhasebe Ve Süreç Katkı Muhasebesinin Kapasiteye Bakış Açısı...62 Şekil 4.5. Üretim Yönetiminin Yeni Söylemi...63 Şekil 4.6. Ankete Katılan İşletmelerin Kullandıkları Muhasebe Sistemleri...64 Şekil 6.1. Ürünlerin Üretimi...85

15 1 1. BÖLÜM GİRİŞ İşletmelerin yüksek rekabet şartlarında rakipleri ile rekabet etmeleri için stratejilerini iyi belirlemeleri ve gelecekte yaşanabilecek olumsuzlukları önceden görebilmeye çalışmaları hayati önem taşımaktadır. Bunu yapabilmek için ise muhasebeyi etkin bir şekilde kullanmaları gerekmektedir. Muhasebe bir işletmenin en önemli faaliyetlerinden biridir. Özellikle gelecek ile ilgili planlamalar, stratejiler ve bütçeler belirlenirken muhasebenin rolü önemini arttırmaktadır. Bu nedenle işletmeler muhasebenin işletmedeki rolünü iyi anlamalı ve muhasebeyi etkin olarak kullanmalıdırlar. Özellikle üretim yapan işletmelerde muhasebenin önemi daha da artmaktadır. Üretimin sekteye uğramaması için gerekli hammaddelerin tespiti, üretim sonucunda ortaya çıkan ürünün tespiti, bu ürünlerin satışından kaynaklanan gelir ve kâr ve bunların daha önceden tespit edilen bütçelerle karşılaştırılması muhasebenin önemini vurgulayan örneklerdir. Özellikle günümüzde rekabet ortamının işletmeleri etkileme oranının hızla artması ve işletmelerin bu ortamda ayakta durabilmeleri için müşteri isteklerini hızlı ve zamanında yerine getirmesi gittikçe daha önemli hale gelmektedir. Bu noktada muhasebenin rolü oldukça önemlidir. Çünkü işletmelerin kârlılıklarını arttırmaları ve müşteri isteklerine hızlı cevap verebilmeleri ancak olabildiğince sürekli bir üretim ve bundan kaynaklanan verileri hızla işleyip, yorumlayıp ona göre karar vermelerine bağlıdır. İşletmelerin, özellikle üretim yapan işletmelerin kullandıkları maliyet sistemleri o işletmelerin ihtiyaçlarını karşılamayabilir. Bu nedenle işletmeler yeni sistem arayışlarına girebilirler. Özellikle zamanın çok önemli olduğu günümüzde ürünlerin maliyetlerinin üretimde geçirdiği süreyi dikkate alarak hesaplanması işletmelerin bu yönde yeni bir maliyet sistemine ihtiyaç duyabileceklerini kanıtlar niteliktedir. Bir ürün veya ürün grubunun üretim sürecinde sebep olduğu veya tükettiği zaman dikkate alınarak oluşturulan yeni yönteme süreç katkı

16 2 muhasebesi denilmektedir(tanış, 2005:48,49). İşletmeler bu yeni yöntemi kullanarak ürün karması kararları alabilirler. Optimal ürün karması kararları alınarak işletmeler kapasitelerini daha iyi kullanabilir ve kârlılıklarını arttırabilirler Problemin Tespiti İşletmeler ürün maliyeti hesaplarken geleneksel yöntem kullandıklarında, bu yöntemlerin sağladığı bilgiler yanıltıcı olabilmektedir. Çünkü geleneksel sistemler genelde hacim temelli olarak maliyetleri dağıtırlar. Fakat günümüzde bu tür dağıtımlar artık işletmeler için doğru bilgiler üretememektedir. İşletmelerin üretim sürecini akıcı hale getirmeleri oldukça önem taşımaktadır. İşletmeler bunu başarabilmek için üretim sürecindeki kısıtları bulmalı ve ortadan kaldırmalıdır. Aksi halde stoklar artacak, üretim süreci daha uzun sürecek ve siparişlerin zamanında teslim edilemeyecektir. İşletmeler ürün maliyetlerini hesaplarken hem bu kısıtların maliyetini hem de zamanı kullanarak daha doğru ürün maliyetleri hesaplayabilirler. Aksi halde ürün maliyetleri yanlış hesaplanacak ve işletmelerin yanlış kararlar almasına neden olarak kârlılık düşecektir. Bu durum müşterilerin işletme hakkında olumsuz düşünmelerine neden olacaktır. Bunun sonucu ise işletmenin tahmin dahi edemeyeceği zararlara yol açabilecektir. Günümüzde zaman önemi artmıştır. İşletmeler için ise üretim sürecinde harcanan zaman üzerinde önemle durulması gereken bir faktör haline gelmiştir. Maliyet hesaplamalarında zamanın kullanılması ise daha doğru maliyet bilgileri hesaplanmasına olanak sağlayacaktır. Geleneksel olarak maliyet dağıtımı işletmelerin zamanın önemini anlamasına yardımcı olmamaktadır ve bu durum ise yanlış ürün maliyeti hesaplamaları ve dolayısıyla kârlılığın düşmesine neden olmaktadır. İşletmeler ürün maliyetlerini kullanarak çok önemli kararlar almaktadırlar. Bu kararlara örnek olarak, fiyatlandırma kararları, ürün karması kararları gibi kararlar gösterilebilir. Eğer işletmeler bu tür kararları alırken yanlış ürün

17 3 maliyetleri kullanacak olurlarsa, işletmenin hedeflerine ulaşması oldukça zor hale gelecektir. Ayrıca bu durum işletmelerin pazardan pay kaybetmesine, rekabette geri düşmesine ve kârlılığın azalmasına neden olacaktır. Dolayısıyla işletmeler bu tür stratejik kararları alırken ürün maliyetlerinin hesaplanmasının üzerinde dikkatle durmalı ve gelişen ve değişen teknoloji ve üretim yöntemlerine muhasebe sistemlerini de uyarlamalıdırlar. Sonuç olarak, işletmeler zamanı dikkate almadıkları takdirde maliyetlerin artma riskleriyle karşı karşıya kalacak, siparişler zamanında teslim edilemeyecek ve kârlılık düşecebilecektir. Ayrıca işletmelerin üretim süreçlerindeki kısıtlar stokların artmasına neden olmakta maliyetleri arttırmakta dolayısıyla kârlılığın düşmesine neden olmaktadır. İşletmelerin değerli olan zamanlarını iyi kullanmaları, kaybedilen her zamanın bir maliyetinin olduğunu hatırlamaları ve kısıtları bulup onları ortadan kaldırmaları onlara rekabet avantajı sağlayacak ve kârlılıklarını arttırmalarına yardım edecektir Çalışmasının Amacı Bu çalışmada bir üretim işletmesinde süreç katkı muhasebesi uygulaması yapılacak ve ardından süreç katkı muhasebesinin işletmenin kârlılığına etkisi ortaya konulacaktır. Böylece geleneksel sistemlerle süreç katkı muhasebesi arasında karşılaştırma yapma imkanı bulunacaktır. Geleneksel sistemler maliyetleri genellikle ürünlere üretim hacmine bağlı olarak yüklerler. Fakat süreç katkı muhasebesi bu noktada daha farklı yöntemler geliştirmiştir. Bu çalışmada bu yöntemler kullanılarak bu yöntemlerin işletmenin kârlılığı üzerindeki etkisi incelenecektir. Böylece işletmenin süreç katkı muhasebesi kıstaslarına göre başarılı olup olmadığı anlaşılmaya çalışılacaktır. Bu çalışmada konunun teorik olarak anlatılmasından sonra aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır; İşletmede üretim ortamında kısıtın olup olmadığı İşletmede süreç katkı muhasebesi uygulanırsa işletmenin kârına olumlu bir etki yapıp yapmayacağı

18 4 Bu soruların cevaplanması suretiyle süreç katkı muhasebesine göre ürün maliyeti hesaplamaları ile geleneksel yöntemlere göre ürün maliyeti hesaplamalarını karşılaştırma imkanı bulunacaktır Araştırma Metodolojisi Bu çalışmada izlenecek yöntem olay çalışması yöntemidir. Olay çalışmasının seçilme nedeni işletmede yapılacak uygulamanın detaylı verilere ihtiyaç duymasıdır. Bu uygulamanın yapılabilmesi için verilerin detaylı ve derinlemesine incelenmesi gerekmektedir. Çünkü yapılacak uygulama ile işletmenin halihazırda kullandığı maliyet sistemi ile süreç katkı muhasebesinin işletme kârlılığına yapacağı etki araştırılacaktır. Bu uygulamada iki tür olay çalışması yapılacaktır. Bunlar tanımlayıcı ve keşifsel olay çalışmalarıdır. Işletmenin mevcut muhasebe ve üretim sistemini ortaya koymak tanımsal olay çalışması olarak belirtilebilirken, süreç katkı muhasebesinin uygulanması ise keşifsel olay çalışması olarak belirtilebilir. Veri toplamada ise konularla ilgili kaynak taraması yapılacaktır. Bunun için kütüphanelerden ve internet ortamından yararlanılacaktır. Ayrıca uygulama bölümü için işletmenin kayıtlarından da veri temin edilecektir Ünitelerin Planı Çalışmanın bu bölümünde problemin tespiti, çalışmanın amacı ve araştırma metodolojisi anlatılmıştır. İkinci bölümde ise geleneksel ve modern maliyet/yönetim sistemlerine değinilecektir. Öncelikle geleneksel yöntemlerden bahsedilecek, ardından geleneksel yöntemlerin neden yetersiz kaldığı anlatıldıktan sonra modern sistemler açıklanacaktır. Üçüncü bölümde ise kısıtlar teorisi etraflıca incelenecektir. Öncelikle kısıtın tanımı ve türleri, kısıtlar teorisinin anlamı ve önemi, ilkeleri ve kısıt yönetim süreci, kısıtlar teorisinin amacı ve varsayımları ve son olarak kısıtlar

19 5 teorisinin gelişim aşamalarına değinilecektir. Dördüncü bölümde ise süreç katkı muhasebesi detaylarıyla irdelenecektir. İlk olarak süreç katkısının tanımı ve unsurlarından bahsedilecektir. Sonrasında ise süreç katkı muhasebesi ve önemine değinilecek ve süreç katkı muhasebesinin ve kısıtlar teorisinin performans ölçütleri anlatılacaktır. Ardından süreç katkı muhasebesinin ürün maliyetinin hesaplanmasında nasıl kullanılabileceği ortaya konulacaktır. Daha sonra süreç katkı muhasebesinin geleneksel ve modern maliyet/yönetim yaklaşımları ile ilişkisi anlatılacak ve son olarak süreç katkı muhasebesinin yararları ve sınırları açıklanacaktır. Beşinci bölümde araştırma yöntemi teorik olarak ele alınacaktır. Bu bölümde ilk olarak olay çalışması hakkında teorik bilgi verilecektir. Ardından olay çalışmasının tanımı, türleri, aşamaları ve son olarak yararları ve sınırları açıklanacaktır. Altıncı bölümde bir üretim işletmesinde süreç katkı muhasebesi uygulaması yapılacak, uygulamanın sonucunda elde edilen bulgular sunulacak ve tartışılacaktır. Son bölüm olan yedinci bölümde ise çalışmanın kısa bir özeti anlatılacaktır. Sonrasında geleceğe yönelik çalışma alanları, çalışmanın literatüre katkısı ve kısıtları sunulacaktır.

20 6 2. BÖLÜM GELENEKSEL VE MODERN MALİYET/YÖNETİM MUHASEBESİ SİSTEMLERİ 2.1. Giriş Maliyet sistemleri üretilen mamüllerin hesap dönemleri ya da faaliyet dönemleri itibarıyla maliyetlerini hesaplayan, giderleri izleyen, kontrol edilmesine yardımcı olan sistemlerdir (Çabuk, 2004:111). Bu bölümde öncelikle geleneksel maliyet sistemlerine kısaca değinilecek, geleneksel maliyet sisteminin neden yetersiz kaldığı açıklanacak ve ardından bu yetersizlikleri ortadan kaldırmak için geliştirilen modern maliyet sistemleri üzerinde durulacaktır 2.2. Geleneksel Maliyet Sistemleri 1980 li yıllardan itibaren, küreselleşmenin etkisiyle, işletmeler arasındaki rekabetin boyutları değişmeye başlamış ve yeni rekabet koşullarına uyum sağlamak için yeni çözüm arayışlarına yönelinmiştir (Gersil, 2007:108). Bu dönemlerden itibaren özellikle üretim, yönetim, pazarlama ve bilgi teknolojileri alanlarında çok hızlı gelişmeler olmuştur. Gersil'e göre (2007:108), işletmelerin bu değişen rekabet koşullarına uyum sağlamasında en önemli unsurlardan birisi, üretim sistemi ve teknolojisidir ve bu nedenle üretim sisteminin tüketici isteklerine hızlı bir şekilde ve istenen kalitede cevap verebilmesi, üretim sisteminin yüksek seviyede otomasyonunu ve aynı zamanda üretim sisteminin esnekliğinin yüksek olmasını gerektirmektedir. Geleneksel maliyet sistemleri, temeli birkaç yüzyıl öncesine dayanan, içinde bulunduğumuz geliştirmelerin gösterdiği gibi günümüz ileri üretim sistemlerinde sık sık yetersiz kalan sistemlerdir (Tanış,2005:24). Bu tür maliyet sistemleri geleneksel üretim ortamlarında, bir başka deyişle standart mamullerin üretildiği, otomasyonun fazla olmadığı, üretimin daha çok emeğe dayalı olarak yapıldığı ortamlarda kullanılmaktadırlar (Tanış, 2005:24).

21 7 Bu ortamlarda maliyet muhasebesinin temel görevi, stok değerleme ve finansal tabloların hazırlanması amacıyla üretilen mamullerin maliyetlerinin hesaplanmasıdır (Çabuk, 2004:110). Bu sistemler, üretim sürecine göre, kullanılan maliyet türüne göre ve maliyetlerin tümünün veya bir kısmının yüklenmesine göre maliyet sistemleri olarak sınıflandırılabilirler. Bu maliyet sistemleri aşağıda ana hatlarıyla incelenecektir Üretim Sürecine Göre Maliyet Sistemleri Üretim sürecine göre maliyet sistemleri sipariş ve safha maliyet sistemleri olarak ikiye ayrılır. Bu bölümde sipariş maliyet sistemi, ardından safha maliyet sistemine değinilecektir Sipariş Maliyet Sistemleri Bir sanayi işletmesinde bir mamulün veya mamul grubunun veya bir siparişin maliyet unsurlarını ayrı ayrı belirleyen ve mamul veya siparişin maliyetini hesaplayan bir maliyet sistemidir (Çetiner, 1995:221). İşletmede: Üretilen her birimin veya grubun diğer birim ya da gruplara göre ayrıcalıkları varsa, Bu ayrıcalıklar çoğu kez müşteriler tarafından belirleniyorsa; bu işletmede sipariş maliyet sistemi uygundur denilebilir (Erdoğan, 2002:310). Sipariş maliyet sistemlerinde, giderlerin mamule veya gider yerlerine göre belirlenmesi birinci plandadır (Kishalı ve Işıklılar, 1999:459). Sipariş maliyet sistemlerinde, direkt ilk madde ve malzeme giderlerinin ait oldukları mamul partilerine göre saptanıp izlenmesinde istek fişlerinden yararlanılır. Direkt işçilik giderlerinin ait oldukları mamul partileri itibariyle saptanıp izlenmesinde işçilik puantaj kartları kullanılır (Büyükmirza, 2003:244). Genel üretim giderlerinin mamul partilerine yüklenmesinde ise yükleme oranı kullanılır (Büyükmirza, 2003:245).

22 8 Genel Üretim Gideri Yükleme Oranı= Toplam Genel Üretim Gider Tutarı Toplam İş Birimi Sayısı Sipariş maliyet sistemlerinde üretim siparişe göre farklılık göstereceğinden standart maliyetler bu sistemde pek etkin kullanılmazlar (Tanış, 2005:26). Sipariş maliyet sisteminin yararları yanında sakıncalarıda bulunmaktadır. Yararları; alınacak benzer siparişlerin maliyetinin hesaplanmasını kolaylaştırır, gerçek maliyetlerin tahmini maliyetlerle karşılaştırılmasını sağlar ve denetler, son olarak maliyet verilerini işletme yönetiminde kullanılabilir hale getirir (Erdoğan, 2002:313). Bu yararların yanında sipariş maliyet sisteminin birtakım sakıncaları da bulunmaktadır. Bu sakınacalardan en önemlileri; bu maliyet sisteminin masraflı ve zaman alıcı olmasıdır Safha Maliyet Sistemleri Bir üretim işletmesinde üretilen ürünler mamul haline gelinceye kadar çeşitli birimlerde işlem görürler. Belli mamul veya mamul grubunun hesaplanmasından çok, üretimin belli bir safhasına ilişkin maliyetlerin hesaplanmasına safha maliyet sistemi denir (Çetiner, 1995:239). Bir diğer tanımla homojen ya da benzer mamullerin kitle halinde üretildiği sanayi kollarında kullanılan birim maliyet hesaplama yöntemidir (Gürsoy, 1999:191). Bu sistemde üretim farklı safhalardan geçtiği için önceki safhanın çıktısı sonraki safhanın girdisi durumundadır (Tanış, 2005:27). Safha maliyet sistemleri hem yarar hem de sakıncaları içinde barındırmaktadır. Safha maliyet sistemin yararları şu şekilde özetlenebilir (Erdoğan, 2002:350): Maliyetler belli zaman aralıklarında düzenli olarak hesaplanır. Böylece yöneticilerin gerek birim maliyetlere gerekse toplam maliyetlere ilişkin

23 9 düzenli bilgi edinme olanağı bulunur. Üretilen mamullerin homojen olması halinde birim maliyetlerin hesaplanması daha doğru ve kolaydır. Sipariş maliyet sistemine göre daha az emeği ve gideri gerektirdiğinden uygulanması kolaydır. Safha maliyet sisteminin sakıncaları ise aşağıdaki gibi sıralanabilir (Erdoğan, 2002:351): Fiili maliyetler kullanıldığında maliyetler dönem sonunda hesaplandığından gerek birim maliyetlerin gerekse maliyet raporlarının düzenlenmesi gecikmektedir. Mamullerin homojen olmaması halinde ortalama birim maliyetlerin hesaplanması zordur. Yarı mamul stoklarının bulunması halinde bunların tamamlanma derecelerinin yanlış saptanması birim maliyetlerin hesaplanmasına da yansır. Bu durum stokların değerlemesini satılan mamullerin maliyetini de etkiler Kullanılan Maliyet Türüne Göre Maliyet Sistemleri Kullanılan maliyet türüne göre maliyet sistemleri fiili maliyet sistemi, normal (tahmini) maliyet sistemi ve standart maliyet sistemi olarak üçe ayrılmaktadır. Aşağıda sırasıyla fiili maliyet sistemi, normal maliyet sistemi ve standart maliyet sistemine değinilecektir Fiili Maliyet Sistemi Fiili maliyetler, üretim süreci içerisinde gerçekleşmiş maliyetlerdir. Bu çerçevede üretim yapılırken ortaya çıkan direkt hammadde ve direkt işçilik giderleri ile genel üretim giderleri gerçekleşen giderlerdir (Tanış, 2005:27). Fiili maliyet yönteminde maliyetlerin gerçeğe en yakın bulunmasına karşın maliyet tablolarının hazırlanması üretim çalışmalarının tamamlanmasından çok sonra yapılabilir. Bu sistemde gerçek giderlerin toplanması ile bulunan maliyetler fiyat dalgalanmalarının etkisi altında kalacağından aynı miktar ve kalitedeki malların

24 10 maliyetleri farklı olacaktır (Gürsoy, 1999:15) Üretim giderlerinin çalışma hacmine göre değişimi izlenmediği gibi zaman faktörüne göre de farklılaşmaya gidilmez (Erdoğan, 2002:60). Fiili maliyetin kullanılmasının sebeplerinden en önemlisi dönem mali kârının bu yöntemle bulunmasıdır. Diğer bir sebep ise üretme-üretmeme, sipariş kabul etme-etmeme kararları fiili maliyetler kullanılarak alınır (Kishalı ve Işıklılar, 1999:311). Bununla beraber fiili maliyetlerin sınırları da bulunmaktadır. Bu sınırlar; fiili tutarlar beklenirken maliyetlerin çıkarılmasının gecikmesi ve olumsuz gelişmeler karşısında tedbir alınmasını önlemesidir (Kishalı ve Işıklılar, 1999:312) Normal Maliyet Sistemi Normal maliyet yöntemine göre ürün maliyeti hesaplanırken direkt hammadde ve direkt işçilik maliyeti fiili rakamlardan, genel üretim giderleri ise planlanan kapasiteye göre bütçelenmiş giderlerden oluşur (Tanış, 2005:28). Bu yöntemin tam maliyet yöntemine üstünlüğü, üretim hacmindeki dalgalanmaların birim üretim maliyetlerini etkilemesine izin vermemesidir (Büyükmirza, 2003:504). Normal maliyet yönteminin bir sakıncası sabit ve değişken giderlerin birbirinden ayrılması ve kapasite sapmalarının hesaplanması gibi ek külfetlere yol açmasıdır. Bir başka sakıncası ise, dönem kârındaki tutarsızlıklardır (Büyükmirza, 2003:504) Standart Maliyet Sistemi Standart maliyetler dikkatli incelemeler sonucu saptanan öngörülen koşullar altında maliyetlerin ne kadar olması gerektiğini gösteren değerlerdir. Bir başka ifadeyle olan değil, olması gereken maliyetlerdir (Tanış, 2005:28). Gelecekte belirli bir dönem içerisinde maliyetlerin ne kadar olması gerektiğini gösteren standart maliyetler söz konusu dönem geldiğinde ortaya çıkacak fiili maliyetlerin normal sayılıp sayılmayacağı konusunda bir yargıya ulaşmak amacıyla kullanılabilecek temel ölçü niteliği taşırlar (Büyükmirza, 2003:606). Standart maliyet yönteminde üretilecek bir malın bir biçimi için kaç liralık

25 11 endirekt maliyetin harcanması gerektiği önceden belirlenir. Belirli bir dönemde üretilen mal miktarı bu maliyetlerle çarpılarak üretimin toplam standart maliyeti bulunmuş olur (Gürsoy, 1999:279). Standart maliyet sisteminin yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir (Erdoğan, 2002: ; Gürsoy,1999: ; Büyükmirza, 2003:610): Üretim giderlerinin etkin bir şekilde kontrol edilmesini sağlar. Çalışanları maliyet konusunda bilinçlendirir. Bütçelemede büyük kolaylık sağlar. Yöneticilerde maliyet bilincinin yerleşmesine yardımcı olur. Standart maliyetler muhasebe kayıtlarında tasarruf sağlayabilir. İşletmede etkin bir iş değerlemesi ve adil bir ücret politikası uygulanmasına olanak sağlar. Planlama ve kontrol sayesinde üretim faktörlerinin verimi arttırılır. Böylece maliyetlerin düşmesine yardımcı olunur. Standart maliyet sisteminin sakıncaları işe şu şekilde sıralanabilir (Erdoğan, 2002:418): Standartların özen gösterilmeksizin saptanmış olması analizlerde yanılmalar neden olur. Maliyet hesaplamalarında standartlara özen gösterilmemesi fiili maliyetlerin izlenmesininde etkinliğini yitirir. Çalışanlar üzerinde baskı yaratarak olumsuzluklara neden olur. Sistemin kurulması güç olup her işletmesinin yapısına uygun değildir Maliyetlerin Tümünün Veya Bir Kısmının Yüklenmesine Göre Maliyet Sistemleri Maliyetlerin tümünün veya bir kısmının yüklenmesine göre maliyet sistemleri tam maliyet sistemi ve değişken maliyet sistemi olarak ikiye ayrılır. Aşağıda bu sistemlere değinilecektir.

26 Tam Maliyet Sistemi Bu yöntemde üretim sürecinde kullanılan tüm maliyet unsurları(direkt hammadde, direkt işçilik ve genel üretim giderleri) sabit yada değişken olup olmadığına bakılmaksızın üretim maliyeti içerisinde kullanılır. Bu nedenle safha ve sipariş maliyet, standart maliyet ve faaliyete dayalı maliyet sistemi birer tam maliyet sistemi sayılırlar (Tanış, 2005:24). Tam maliyet sistemleri basit olmaları, genel üretim giderlerini sabit veya değişken olarak ayırmamaları, her mamulün satış fiyatına göre tüm giderlerden sonra işletmeye bırakabileceği kâr tutarını görme olanağını işletme yöneticilerine sağlaması sebebleri ile işletmeler tarafından tercih edilirler (Erdoğan, 2002:57; Büyükmirza, 2003:498). Bunlara karşılık tam maliyet sistemleri, dönem kârında tutarsızlıklara yol açması ve üretim maliyetlerinin üretim hacmi ile ters yönde dalgalanmalar göstermesi gibi sakıncaları da içermektedir (Büyükmirza, 2003:499; Erdoğan, 2002:58) Değişken Maliyet Sistemi Sadece değişken üretim giderlerini üretim maliyetlerine yükleyen sabit genel üretim giderlerinin tamamını ise üretim maliyetleri dışında tutarak doğrudan gelir-gider tablosuna yansıtan yöntemdir (Büyükmirza, 2003:507). Değişken maliyet sistemi uygulanmasında mamullere veya gider yerlerine direkt olarak yüklenen giderler değil üretim hacmiyle ilişkili olarak değişken nitelik gösteren giderler dikkate alınır (Erdoğan, 2002:467). Değişken maliyet sistemi; satışların maliyetini satış miktarına bağlı olarak vermesi ve buna bağlı olarak kârın da satışlara bağlı olarak gerçekleşmesi ve kâr planlamasına yardımcı olması, giderlerin çeşitli üretim hacimlerinde nasıl bir değişiklik gösterdiğinin saptanması, stok değişikliğinin kâr üzerindeki etkisini azaltması gibi yararları taşır (Büyükmirza, 2003:507; Erdoğan, 2002:467). Bu yöntemin sakıncaları ise; finansal tabloların bu yöntemle

27 13 hazırlanmasının kabul edilmemiş olması, bu yöntem kullanılarak alınan kararların sadece kısa dönemde yararlı olması, maliyetleri sabit ve değişken olarak ayırmanın zorluğu ve bunun ek masrafa yol açması olarak sıralanabilir (Büyükmirza, 2003:508; Erdoğan, 2002:468; Tanış, 2005:26) Geleneksel Maliyet Sistemlerinin Yetersizliği Günümüzün teknoloji açısından oldukça gelişmiş ve bir o kadar da karmaşık üretim ortamı ve piyasa şartlarında geleneksel maliyet sistemler yeterli bilgi sağlayamamaktadır. Bu nedenle işletmeler doğru kararlar verememekte ve bunun sonucu olarak hem yanlış kararlar alınmakta hem de yoğun rekabet ortamında işletmeleri rakiplerinin gerisine düşürmektedir. Geleneksel maliyet sistemlerinin yetersizliği işletmelerin kârlılıklarını düşürmekte ve düşen kârlılık nedeniyle işletmeler zor durumda kalmaktadır. Geleneksel maliyet sistemlerine yöneltilen eleştiriler şu şekilde açıklanabilir (Çabuk, 2004: ): Yönetimin ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalması Üretim sürecini tam olarak yansıtmaması Performans değerlemenin yanlış ölçülere göre yapılması Sağladığı bilgilerin çok genel olması Kaynak (malzeme, işçilik, sermaye) tüketimini doğru olarak ölçmemesi ve kaynak maliyetlerini yüklemede gerçekçi olmaması Bilgi sağlamada çok geç kalması Sağladığı bilgilerin güvenilir olmaması Fazla stokları teşvik edici olması Gerçekçi olmayan maliyet dağıtımları yapması Geleceğe yönelik üretim planlama ve programlama için gerekli bilgileri sağlamaması Bu çerçevede bu eleştirilere cevap vermek ve geleneksel maliyet sistemlerinin yetersizliğini gidermek için günün şartlarına uygun modern maliyet sistemleri geliştirilmiştir. Aşağıdaki bölümde bu sistemlere değinilecektir.

28 Modern Maliyet Sistemleri Geleneksel maliyet sistemlerinin gelişen ve değişen yeni üretim sistemlerine uyum sağlayamaması ve işletmelerin yeni maliyet sistemleri arayışına girmeleri modern maliyet sistemlerinin önemini arttırmıştır. Teknolojik gelişmelerle birlikte değişen ve gelişen yeni üretim ortamında, maliyet unsurlarının da yapısı değişmeye başlamıştır (Tanış, 2005:35). Tanış'a göre (2005:35), bu değişimin temel sebebi otomasyona giden ve yeni teknolojileri uygulayan işletmelerin ürün maliyeti içerisindeki işçilik payının giderek düşmesi, yapılan sabit yatırımlar ve bunların işletme maliyetlerinin genel üretim giderleri üzerindeki etkilerinin de artması olarak açıklanmıştır. Bu değişimden maliyet/yönetim muhasebesi de etkilenmiş ve buna göre yeni sistemler geliştirilmiştir. Aşağıda hedef maliyetleme, faaliyet dayalı maliyetleme sistemi, kalite maliyetleri, tam zamanında üretim sistemi, kısıtlar teorisi ve süreç katkı muhasebesi incelenecektir Hedef Maliyetleme Hedef maliyetleme yöntemi bir mamulün tasarım geliştirilmesi sürecini uzatmaksızın ve mamullerin kalite ve fonksiyonelliğini azaltmaksızın mamul ömrü süresince üretim maliyetlerinin etkin olarak azaltılmasına yönelik bir sistemdir (Kaygusuz, 2006:25). Hedef maliyet; basitçe bir ürünün hedeflenen bir kârdan satılabilmesi için, o ürünü üretirken tüketilecek kaynakların maliyetidir ve aşağıdaki gibi hesaplanabilir (Coşkun, 2003:26): Hedef Maliyet = Hedef Fiyat Beklenen Kâr Hedef maliyetleme ürün fiyatının pazar temelli olduğunu var sayar ve altı anahtar prensibe odaklanır (Gopalakrishanve diğerleri, 2007:38): Fiyata göre maliyetleme Müşteriler üzerine odaklanma

29 15 Ürün dizaynı ve işlemleri üzerine odaklanma Süreçler arası iletişim Mamul yaşam dönemi maliyetlerinin azaltılmasına odaklanma Değer zinciri katılımı Hedef maliyetleme çalışanları motive etmesi, iyi bir rekabet aracı olması gibi avantajlarının yanında belirlenen hedeflerin çok zor ya da çok kolay olmasının çalışanları olumsuz yönde etkilemesi ve hedef maliyetlerin zamanında farkedilmediğinde zaman ve para kaybına neden olması gibi dezavantajları da mevcuttur (Acar, 1998:93) Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi (FDM) Faaliyete dayalı maliyet sisteminin (FDM) temel prensibi faaliyetler kaynakları tüketir, ürünler ise faaliyetleri şeklinde açıklanmıştır. Bu temel ve teorik prensibe göre faaliyete dayalı maliyet sistemi şu şekilde tanımlanabilir (Tanış, 2005:36); faaliyetlerin temel maliyet objesi olarak dikkate alındığı ve bunların kullanılarak ürün maliyetlerinin hesaplandığı bir yöntemdir. FDM'nin dayandığı temel varsayımlar; faaliyetlerin kaynakları tükettiği, ürün veya siparişlerin faaliyetleri tükettiği, harcamayı değil tüketimi ölçen bir sistem olduğu, kaynakların tüketimi için çok sayıda neden olduğu, maliyet havuzlarının homojen bir yapıya sahip olduğu ve her bir maliyet havuzundaki tüm maliyetlerin değişken olduğu şeklinde sıralanabilir (Holmen, 1995:38). Faaliyet dayalı maliyetleme, ürün maliyetlerinin hesaplanmasında bir guruplamaya gitmiştir. Bu guruplamanın en önemli faydası, geleneksel muhasebe sistemleri içinde tamamen birer sabit gidermiş gibi düşünülen ve bu nedenle ürünlere onları temsil etmeyen dağıtım anahtarları ile yüklenen maliyetleri birbirinden ayırmasıdır(tanış, 2005:37). Bu gruplar birim seviyesi maliyetler, parti seviyesi maliyetler, ürün seviyesi maliyetler ve işletme seviyesi maliyetler olarak sıralanabilir (Tanış, 2005:37-38; Özkan ve Aksoylu, 2002:59). FDM getirdiği yeni yaklaşım tarzı ile işletmelere büyük yararlar

30 16 sağlamıştır. Bu yararlardan bazıları şöyle açıklanabilir; endirekt maliyet unsurlarının net bir görüntüsünü açığa çıkarması, faaliyetlerle ürünler arasında bağlantı kurulmasını sağlaması, değer eklemeyen faaliyetler hakkında bilgi sağlaması gibi avantajlarının yanında sistemin kullanılmasının maliyetli olması, maliyet taşıyıcısı seçiminde yaşanan zorluk ve kısa vadeli kararlar açısından yetersiz olması bu sistemin sınırları arasında sayılabilir (Cooper and Kaplan, 1988:101; Çabuk, 2004: ; Tanış, 2005:45-46; Ünal ve diğerleri, 2006:330) Kalite Maliyetleri Kalite maliyeti; oluşacak hataları önlemek amacıyla yürütülen faaliyetlerin planlı kalite gözlemlerinin ve mamulün üretim sürecinde veya üretim sonrasında kullanımında görülen hataların sonucunda ortaya çıkan maliyetler olarak tanımlanabilir (Erdoğan, 2002:551). Kalite maliyetleri yöneticilere düzenli olarak rapor edildiği takdirde, yöneticilerin daha iyi kararlar almalarına yardımcı olur (Dalcı ve Tanış, 2002:140). Alınan bu kararlar işletmelerin kârlılığını arttıracak ve müşterilerin gözünde değerini arttıracaktır. Kalite maliyetleri işletmelerin maliyetlerinin büyük bölümünü oluştururlar ve iyi yönetilmedikleri takdirde işletmelere yarardan çok zarar sağlayacaklardır. Örneğin IBM'in 1980'nin ilk aylarında kalite maliyetleri toplam üretim maliyetlerinin %30'unu oluşturmaktadır (Giakatis ve diğerleri, 2001:181). Bu nedenle kalite maliyetleri üzerinde önemle durulması gereken önemli maliyetlerdir. Kalite maliyetleri kusurları önlemek ve faaliyetleri değerlendirmek için yapılan harcamalar ve ürün ve hizmetlerin belirlenen özellikleri karşılayamamasından doğan iç ve dış başarısızlık sonucu kayıplar olarak tanımlanabilir (Tanış, 2005:53). Kalite maliyetleri yöneticilere verimliliği arttırma ve maliyetlerde tasarruf

31 17 sağlamak için gerekli düzeltici, önleyici faaliyetlerin nerelerde ve ne zaman gerekli olduğu konusunda yardımcı olurlar (Tanış, 2005:55). Bunun dışında işletmelerde direkt işçilik zamanlarının kalite maliyetleri içerisindeki payını belirlemek kolaysa da, endirekt işçiliklerde daima bir bilgi eksikliği vardır (Çabuk, 2005: 6-7). Bu durum kalite maliyetlerinin bir sınırı olarak belirlenebilir Tam Zamanında Üretim Sistemi (TZÜ) Tam zamanında üretim (TZÜ); ham maddelerin ve kullanılacak parçaların üretimin yapılacağı yere tam zamanında(genellikle üretimden birkaç saat önce) gelmesini ifade etmektedir ve buna ilave olarak üretilen mamul mallar da tamamlanır tamamlanmaz müşterilere gönderilmektedir (Tanış, 2005:58). TZÜ ortamlarında üretimi faaliyete geçiren hareket müşteri siparişleridir (Kaygusuz, 2006:60). Bu nedenle TZÜ ortamlarında gereksiz yere üretim veya tüketim yapılmaz, bunun yerine gerektiği zaman gerektiği kadar üretim yapılarak israftan kaçınılır. TZÜ stoklar gibi değer eklemeyen faaliyetleri ortadan kaldırarak işletmelere hem mali açıdan hem de yer açısından fayda sağlar. Böylece işletmeler üretimlerini daha az stokla ve daha akıcı şekilde yapabileceklerdir. TZÜ sistemlerinde, üretim bölümünde çalışanların performansı ve yöntemleri geliştirme hakkında tecrübeleri ve yükümlülükleri tam zamanında üretimin önemli faktörlerindendir (Benton ve Shin, 1998:5). Bu nedenle işletmeler çalışanlarının bunun bilincine varmasını sağlamalı ve gerekirse bu yönde eğitmelidir. TZÜ her iş merkezinde devamlı süreç gelişimi üzerinde durarak istatiksel dalgalanmayı azaltır, toplam stok düzeyini sistemin çıktısına zarar vermeden azaltır (Watson ve Patti, 2008:3). Böylelikle üretime ara verilmeden sürekli geliştirme sağlanarak işletmenin verimliliği arttırılabilir. Bunlar doğrultusunda TZÜ'nün amaçları söyle sıralanabilir (Acar ve diğerleri, 2006:23-24):

32 18 Müşterinin istediği ürünü üretmek, Ürünleri müşterilerin istedikleri miktarda üretmek Mükemmel kalitede üretmek, Anında üretmek, sıfır tedarik süresi, İş gücü, malzeme ve aletleri israf etmeksizin üretmek, İnsanların gelişimini sağlayan metotlarla üretmektir. TZÜ, israfı ortadan kaldırması, kaliteyi arttırması, maliyetleri düşürmesi, ve firelerin azalması gibi yararlarının yanısıra TZÜ'nün güvenin olmadığı ortamlarda başarısız olması, muhasebe sisteminin bu sisteme göre yeniden düzenlenmesi gerekliliği gibi sınıları da bulunmaktadır (Tanış, 2005:58; Gürsoy,1999:229) Kısıtlar Teorisi Ve Süreç Katkı Muhasebesi Geleneksel sistemlerin yetersizliğini gidermek için geliştirilen yeni yaklaşımlardan ikisi kısıtlar teorisi ve kısıtlar teorisi temelli süreç katkı muhasebesidir. Aşağıda bu yöntemler kısaca açıklanacaktır Kısıtlar Teorisi Kısıtlar teorisi, 1980 lerin başında Dr. Eliyahu M. Goldratt tarafından kitap ve makaleler serisi ile geliştirilen bir yönetim sistemi felsefesidir ve temel çıkış noktası her işletmenin en az bir kısıta sahip olduğudur (Tollington, 1998:46). Kısıtlar teorisi işletmelerin sahip oldukları kısıtları ortadan kaldırarak, üretim sürecinin sekteye uğramadan devam etmesini amaçlar ve bunu yapabilmek için beş adımlı kısıt yönetim sürecini kullanır (Tanış, 1998:186). a) Kısıtların tespit edilmesi b) Kısıtların nasıl düzeltileceğine karar verilmesi c) İlgili her şeyin İkinci aşamanın uygulanması İçin seferber edilmesi d) Kısıtların ortadan kaldırılması e) Kısıtlar ortadan kaldırıldığında ilk aşamaya geri dönülmesi

33 Süreç Katkı Muhasebesi Süreç katkı muhasebesi genel imalat giderlerini ürünlere süreç katkısı için gerekli zamanı dikkate alarak dağıtan bir maliyet sistemi olarak tanımlanabilir (Tanış, 1998:188). İşletmelerin temel hedeflerinin kârlılıklarını arttırmak olduğunu savunan bu yöntem öncelikle yatırım üzerinden elde edilecek getiriyi maksimum yapmaya çalışır ve bunu şu şekilde formule eder (Tanış, 1998:188): Yatırımın Getirisi = Süreç Katkısı Faaliyet Gideri Stok Bu bölümde kısıtlar teorisi ve süreç katkı muhasebesine çok değinilmemiş olup, ayrıntıları diğer bölümlerde ele alınacaktır Sonuç ve Özet Geleneksel maliyet ve yönetim sistemleri üretim sürecine göre, kullanılan maliyet türüne göre maliyetlerin tümünün veya bir kısmının yüklenmesine göre sınıflandırılırlar. Geleneksel maliyet sistemleri günümüzün gelişen ve değişen üretim ortamlarında artık yetersiz kalmaya başlamıştır. Bu nedenle günün ihtiyaçlarına karşılık veren modern maliyet sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler hedef maliyetleme, faaliyet dayalı maliyetleme ve kalite maliyetleri, tam zamanında üretim sistemi, kısıtlar teorisi ve süreç katkı muhasbesi olarak belirtilebilir.

34 20 3. BÖLÜM KISITLAR TEORİSİ 3.1. Giriş İşletmelerin rekabet gücü kazanmaları, kârlılıklarını arttırmaları ve müşteri isteklerine hızlı ve zamanında cevap verebilmeleri üretim sürecinin kesintisiz işlemesine bağlıdır. Bu noktada işletmeler üretim sürecini kesintisiz hale getrimek için ortaya çıkabilecek kısıtları yok etmelidirler. Böylece üretim kesintisiz hale gelecek ve müşteri memnuniyeti artabilecektir. Artan müşteri memnuniyeti işletmeye kâr ve rekabet avantajı olarak geri dönebilecektir. Kısıtlar teorisi bu bölümde etraflıca incelenecek, kısıtın tanımı, türleri, beş aşamadan oluşan kısıt yönetim süreci ele alınacaktır Kısıtın Tanımı ve Türleri Kısıtlar teorisine geçmeden önce kısıtın tanımının yapılması yerinde olacaktır. Louderback ve Patterson (1996:189)'a göre kısıt bir sistemin amacına yönelik olarak performansını sınırlayan her şeydir. Fakat kısıtlar tek bir biçimde ortaya çıkmamaktadırlar ve değişik biçimler alabilmektedirler. Aşağıda kısıt türleri açıklanmıştır (Hutagalung, 2003:42; Kaygusuz, 2005: ; Ünal ve diğerleri, 2007:26; Kartal, 2006: 11): Pazar Kısıtları; İşletmenin ürettiği ürüne yeterince pazar talebinin oluşmaması biçiminde meydana gelebilir. Piyasadan yeterli talep gelmemesi, işletmenin, kapasitesini etkin bir şekilde kullanarak üretim yapmasını engellemektedir Piyasa kısıtları muhtemelen en önemli kısıt türüdür. Kapasite Kısıtları; Pazar kısıtının tersine, işletmenin piyasadan gelen talebi karşılayamaması, kapasitenin yetersiz olduğu anlamına gelmektedir. Kapasite kısıtı, piyasadan gelen talebin işletmenin kapasitesinin üstünde olması durumunda ortaya çıkmaktadır. Makine ve çalışanların yetersizliği genelde kapasite kısıtı olarak ifade edilmektedir.

35 21 Politik Kısıtlar; Yönetimin işletme faaliyetlerini sınırlayacak kurallar koyması gibi kısıtlardan oluşmaktadır. Etkin olmayan yönetim politikaları, işletmenin olası imkanlardan yararlanmasını engelleyebilir. Diğer taraftan, geliştirilen politikalar sadece kısıtların yönetiminde engelleyici olmakla kalmayıp kısıtlı olmayan kaynaklardan etkin bir şekilde faydalanılmasını da engelleyebilir. Örneğin fazla mesai ve işe almaları durdurmak veya satın almaları sınırlamak gibi. Malzeme Kısıtları; Dışarıdan satın alınan hammaddelerin istenilen miktarda alınamaması durumunda ortaya çıkabilir. Malzeme kısıtları kısa veya uzun vadeli olabilmektedir. Kısa vadeli malzeme kısıtları genellikle tedarikçi zamanında ürünü teslim etmediğinde veya ürün hatalı çıktığında gerçekleşebilirken uzun vadeli malzeme kısıtları pazardaki malzeme sıkıntısı ile ilgilidir. Lojistik Kısıtları; Faaliyetleri sınırlayan prosedürlerin uygulanması şeklinde ortaya çıkabilir veya organizasyon içindeki planlama ve kontrol sistemlerinden meydana gelebilirler. Kapasiteye duyarsız malzeme ihtiyaç planlama sistemleri kaynakların düzgün senkronizasyonu açısından problemler yaratabilir ve mevcut olan stok ve üretim ile ilgili problemlerin miktarlarını arttırabilir.bu tür kısıtlar genelde üretim sisteminde oluşurlar ve değiştirilmeleri zor olmakla beraber, yöneticiler tarafından kolaylıkla farkedilmezler. Davranışsal Kısıtlar; Davranışlar, eğitim, deneyim ve mantıksal anlayışa göre değişme göstermektedir. Davranışın gerçek durum ile ters düşmesi ve bunun işletme performansına olumsuz şekilde yansıması davranışsal kısıt olarak tanımlanır. Değiştirilmesi en zor davranışlardan biri, belki de en zararlısı, kaynakların sürekli meşgul tutulması yaklaşımıdır. Bu varsayım işçileri her zaman meşgul tutmanın üretkenliği arttıracağı varsayımından kaynaklanmaktadır. Bu varsayım tüm kaynaklar yüksek oranlarda kullanılmalıdır, aksi halde zarar etme tehlikesiyle karşı karşıya kalırız fikrinden doğan kullanım yüzdesi ölçümleri bu tür kısıtların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu kavram aynı sebeplerden olmasa da hem yönetim hem de çalışanlar tarafından kabul görür.

36 22 Bu davranışın sonucu olarak da stok miktarları artar, ürün karmaları dengesiz hale gelir, çizelgeler kayar ve malzeme açıkları meydana gelir (Kartal, 2006:12) Pazar Kısıtları Kapasite Kısıtları Davranışsal Kısıtlar KISITLAR Politik Kısıtlar Lojistik Kısıtlar Malzeme Kısıtları Şekil 3.1. Kısıt Türleri Kaynak: Şekil Kaygusuz, 2005:138'den uyarlanmıştır. Özetle işletme kısıtları temel olarak içsel veya dışsal olarak sınıflandırılabilir. İçsel kısıtlar; yönetim politikaları, çalışanların tutumları veya üretim sürecinin kapasitesi gibi örneklerle açıklanabilir. Dışsal kısıtlar ise işletmelerin müdahale etmesinin mümkün olmadığı pazar talebi gibi değişkenlerden oluşmaktadır (Bayazıtlı ve diğerleri, 2005:194). Sistemin kısıtları fiziksel ya da stratejik kısıtlar olabilir. Fiziksel kısıtlar genellikle belirlenmesi ve ortadan kaldırılması daha kolay kısıtlardır. Stratejik kısıtların ise, belirlenmesi ve ortadan kaldırılması daha zordur. Ancak ortadan kaldırıldığında fiziksel kısıta oranla sistemde daha fazla gelişme görülmesi söz konusudur ( Üretim ortamı tasarımında geleneksel yaklaşım, herbir iş merkezinin kapasitesini dengelemek ve herbir iş merkezindeki herbir faaliyetin etkin olarak yerine getirilmesi üzerine odaklanmaktadır. Geleneksel yaklaşıma göre, herbir iş istasyonunun sürekli olarak meşgul edilebilmesi için üretim hattına yeterince

FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ

FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Doktora Programı Yönetim Muhasebesi PROF. DR. Kadir GÜRDAL FDM Maliyetleme (Activity-BasedCosting-ABC)

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ I. MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ... 3 1. MALİYET MUHASEBESİNE İLİŞKİN ANA KAVRAMLAR... 3 1.1. Gider Kavramı... 3 1.2. Harcama Kavramı... 3 1.3. Maliyet

Detaylı

Maliyet ve Yönetim Muhasebesine Giriş 1

Maliyet ve Yönetim Muhasebesine Giriş 1 İŞLE 305 Maliyet ve Yönetim Muhasebesine Giriş 1 Yrd. Doç. Dr. Ali COŞKUN İşletme (Türkçe) Bölümü 2007-2008 Güz Yarıyılı Muhasebe Sistemi İşletme hakkında, işletmede çıkarı bulunan taraflara bilgi sağlayan

Detaylı

Endirekt Giderler II. ÜRETİM GİDERLERİ İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İlk Madde ve Malzemeler

Endirekt Giderler II. ÜRETİM GİDERLERİ İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İlk Madde ve Malzemeler İÇİNDEKİLER I. YÖNETİM MUHASEBESİNE GİRİŞ... 2 1. YÖNETİM MUHASEBESİNİN TANIMI VE KAPSAMI... 2 2. YÖNETİM MUHASEBESİNİN AMAÇLARI... 4 3. YÖNETİM MUHASEBESİ, MALİYET MUHASEBESİ VE FİNANSAL MUHASEBE ARASINDAKİ

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ Muhasebe Döngüsünü Hatırlayalım... 2 Maliyet Muhasebesi ve Üretim İşletmeleri... 5 Üretim İşletmelerinin İki Ana Grubu... 6 Mamül ve Hizmet Üretiminin

Detaylı

TEKP 409 TEKSTİL TERBİYESİNDE ÜRETİM VE MALİYET HESAPLARI

TEKP 409 TEKSTİL TERBİYESİNDE ÜRETİM VE MALİYET HESAPLARI T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TEKSTİL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2017-2018 Öğretim Yılı Güz Dönemi TEKP 409 TEKSTİL TERBİYESİNDE ÜRETİM VE MALİYET HESAPLARI Seçmeli Lisans Dersi (2 0 2) Yrd. Doç. Dr. İlhan ÖZEN Erciyes

Detaylı

ÖZET İÇERİK KISIM I MALİYET HESAPLARI VE MUHASEBESİ... 1

ÖZET İÇERİK KISIM I MALİYET HESAPLARI VE MUHASEBESİ... 1 ÖZET İÇERİK KISIM I MALİYET HESAPLARI VE MUHASEBESİ... 1 BÖLÜM 1 YÖNETİM VE MALİYET MUHASEBESİNE GİRİŞ... 3 BÖLÜM 2 MALİYET KAVRAMI, TERİMLERİ VE SINIFLANDIRILMASI... 29 BÖLÜM 3 ÜRETİM İŞLETMELERİNDE DÖNEM

Detaylı

Muhasebe ve Ürün Fiyatlandırma

Muhasebe ve Ürün Fiyatlandırma Muhasebe ve Ürün Fiyatlandırma İçindekiler - Muhasebede Uzmanlık Alanları - Satış Fiyatı Tespitinde Maliyetlerin Kullanılması - Satış Fiyatı Tespit Yöntemleri 1) Üretim Maliyetine Dayanan Satış Fiyatı

Detaylı

ÜNİTE:1. Maliyet Muhasebesine Giriş ÜNİTE:2. İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri ÜNİTE:3. İşçilik Maliyetleri ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Maliyet Muhasebesine Giriş ÜNİTE:2. İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri ÜNİTE:3. İşçilik Maliyetleri ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Maliyet Muhasebesine Giriş ÜNİTE:2 İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri ÜNİTE:3 İşçilik Maliyetleri ÜNİTE:4 Genel Üretim Maliyetleri ve Maliyet Dağıtımı Birinci Aşaması ÜNİTE:5 Genel Üretim Maliyetleri

Detaylı

Editörler Mustafa Kırlı & Hakan Seldüz. Maliyet Muhasebesi

Editörler Mustafa Kırlı & Hakan Seldüz. Maliyet Muhasebesi Editörler Mustafa Kırlı & Hakan Seldüz Maliyet Muhasebesi Yazarlar C. Yunus Özkurt Cengizhan Karaca Mehmet Akif Ayarlıoğlu Muhammed Ardıç Nurcan Günce Süleymen Dönertaş Ümmehan Erdil Şahin Editörler Doç.Dr.Mustafa

Detaylı

MALİYETE GÖRE FİYATLANDIRMA

MALİYETE GÖRE FİYATLANDIRMA MALİYETE GÖRE FİYATLANDIRMA Ürün fiyatlama kararlarında ilk adım fiyat belirleme olduğuna göre öncelikle fiyatın belirlenmesi gerekmektedir. Maliyete göre fiyatlandırma yapılırken ürünün maliyeti dikkate

Detaylı

KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ

KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ Kuruluş yeri belirlenen bir üretim biriminin üretim miktarı açısından hangi büyüklükte veya kapasitede olması gerektiği işletme literatüründe kapasite planlaması

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNDE GELİR YÖNETİMİ

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNDE GELİR YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM YİYECEK İÇECEK İŞLETMELERİNDE GELİR YÖNETİMİ GİRİŞ... 5 1.1. GENEL KAVRAMLAR... 6 1.1.1. Gelir ve Kâr Kavramları... 6 1.1.2. Maliyet, Gider, Harcama ve

Detaylı

DERS İÇERİĞİ. Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. Seçmeli DERS HEDEFİ

DERS İÇERİĞİ. Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. Seçmeli DERS HEDEFİ DERS İÇERİĞİ Ders Adı Ders Türü Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Seçmeli DERS HEDEFİ Maliyet ve Yönetim Muhasebesi dersini alan öğrenciler aşağıdaki becerileri kazanacaktır: İşletme yöneticilerinin planlama,

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon HST

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon HST DERS BİLGİLERİ Sağlık Kurumlarında Yönetim ve Organizasyon HST901 3+0 6.0 6.0 Öğrencilerin yönetim ve organizasyon kavramlarını anlamaları, sağlık hizmetleri ve sağlık kurumlarının değerlendirmeleri, sağlık

Detaylı

ÜRÜN TASARIMI KAVRAMI VE ÖNEMİ

ÜRÜN TASARIMI KAVRAMI VE ÖNEMİ ÜRÜN TASARIMI ÜRÜN TASARIMI KAVRAMI VE ÖNEMİ İşletmeler pazarda rekabet gücü yüksek, tüketici ihtiyaçlarını karşılayabilen üstün teknik özelliklere sahip yeni ürünler üretebilmek amacıyla, ürün tasarımı

Detaylı

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.

İKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri. Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.

Detaylı

Bölüm 6 - İşletme Performansı

Bölüm 6 - İşletme Performansı Bölüm 6 - İşletme Performansı Performans Kavramı Performans, genel anlamda amaçlı ve planlanmış bir etkinlik sonucunda elde edileni, nicel ya da nitel olarak belirleyen bir kavramdır. Performans Kavramı

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi -Tedarikçi Seçme Kararları- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Satın Alma Bir ișletme, dıșarıdan alacağı malzeme ya da hizmetlerle ilgili olarak satın alma (tedarik) fonksiyonunda beș

Detaylı

Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri 01.06.2011. Genel Tanıtım

Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri 01.06.2011. Genel Tanıtım Kısaca Müşteri İlişkileri Yönetimi Genel Tanıtım Başar Öztayşi Öğr. Gör. Dr. oztaysib@itu.edu.tr 1 MİY Genel Tanıtım 2 MİY Genel Tanıtım İçerik Müşteri İlişkileri Yönetimi Nedir? Neden? Tipleri Nelerdir?

Detaylı

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ 13 1.1. Üretim, Üretim Yönetimi Kavramları ve Önemi 14 1.2. Üretim Yönetiminin Tarihisel Gelişimi 18 1.3. Üretim Yönetiminin Amaçları ve Fonksiyonları

Detaylı

MALİYET MUHASEBESİ. PROF. DR. MİKAİL EROL Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

MALİYET MUHASEBESİ. PROF. DR. MİKAİL EROL Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi MALİYET MUHASEBESİ PROF. DR. MİKAİL EROL Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi DOÇ. DR. METİN ATMACA Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi DOÇ. DR. SERKAN TERZİ Çankırı Karatekin Üniversitesi ii Maliyet Muhasebesi

Detaylı

SMMM YETERLİLİK MALİYET / SAPMA ANALİZİ

SMMM YETERLİLİK MALİYET / SAPMA ANALİZİ 1. Maliyeti hesaplamalarında Standart Maliyet Yöntemini uygulayan bir işletme; tek bir üretim bölümünde, tekbir mamul üretmektedir. İşletmenin standart maliyet kartından aşağıdaki bilgiler tespit edilmiştir.

Detaylı

TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JUST IN TIME MANUFACTURING)

TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JUST IN TIME MANUFACTURING) TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JUST IN TIME MANUFACTURING) TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JUST IN TIME MANUFACTURING) İstenilen zamanda İstenilen miktarda Her türlü kaynak israfını önleyecek şekilde yapılan üretim Tam Zamanında

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK YATIRIM VE YATIRIM PROJELERİ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK YATIRIM VE YATIRIM PROJELERİ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK YATIRIM VE YATIRIM PROJELERİ PLANLAMA... 1 PLANLAMANIN ÖZELLİKLER... 3 YATIRIM PROJESİ... 4 YATIRIM PROJELERİNİN SINIFLANDIRILMASI... 5 Yeni Mal ve Hizmet Üretmeye

Detaylı

www.saitkaygusuz.com skaygusuz@uludag.edu.tr STOKLAR TMS-2

www.saitkaygusuz.com skaygusuz@uludag.edu.tr STOKLAR TMS-2 1 STOKLAR TMS-2 Üretim İşletmelerinde Stoklar 2 Stoklar aynı zamanda işletme tarafından üretilen mamulleriya da üretimde olan yarı mamulleri ve üretim sürecinde kullanılmak üzere bekleyen ilk madde ve

Detaylı

Maliyet Muhasebesi GENEL BİLGİLER

Maliyet Muhasebesi GENEL BİLGİLER Maliyet Muhasebesi GENEL BİLGİLER Kürşat ÖZDEMİR Genel Bilgiler Temel Kavramlar İşletme Bilgi Sistemi Maliyet Muhasebesi - Tanımı - Amacı MALİYET NEDİR? Bir malı veya hizmeti yapmak ve satmak için, doğrudan

Detaylı

BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ

BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ BÖLÜM 4 İÇ KONTROL SİSTEMİ Öğr. Gör. Mehmet KÖRPİ KONTROL KAVRAMI İşletmenin belirlenen amaçlarına ulaşması için, işletme yöneticilerinin almış olduğu önlemlere, uyguladığı yöntemlere kontrol usul ve yöntemleri

Detaylı

Önemli Not unuz varsa, buraya yazınız. Versiyon: [Gün Ay Yıl] [İletişim Bilgileri]

Önemli Not unuz varsa, buraya yazınız. Versiyon: [Gün Ay Yıl] [İletişim Bilgileri] İş Planı ÖNEMLİ NOT Önemli Not unuz varsa, buraya yazınız. Versiyon: [Gün Ay Yıl] [İletişim Bilgileri] Firma Bilgileri Firma İsmi İlgili Kişi / Pozisyonu İş Adresi Telefon / Faks Numaraları E-Posta / Web

Detaylı

SEÇKİN İşletme & Finans

SEÇKİN İşletme & Finans Dr. Cem Niyazi DURMUŞ M. Vefa TOROSLU İŞLETME BÜTÇELERİ SEÇKİN İşletme & Finans İçindekiler Önsöz... 5 Şekiller Listesi... 13 Kısaltmalar... 15 Birinci Bölüm İŞLETME KAVRAMI 1.1. İŞLETME KAVRAMI... 17

Detaylı

KAPSAMLARINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ SAĞLIK YÖNETİMİ. HAZIRLAYAN Meltem TAŞLI

KAPSAMLARINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ SAĞLIK YÖNETİMİ. HAZIRLAYAN Meltem TAŞLI KAPSAMLARINA GÖRE MALİYET YÖNTEMLERİ SAĞLIK YÖNETİMİ HAZIRLAYAN Meltem TAŞLI İÇERİK Kapsamlarına Göre Yöntemleri Tam Yöntemi Değişken Yöntemi Normal Yöntemi Asal (Direkt) Yöntemi Örnek 1 Örnek 2 2 Kapsamına

Detaylı

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir.

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. Bölüm 4 İşletme Analizi İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu analizde

Detaylı

2. Hafta DEPOLAR VE DEPOLAMA 1. DEPO VE DEPOLAMA KAVRAMLARI. 2. Hafta

2. Hafta DEPOLAR VE DEPOLAMA 1. DEPO VE DEPOLAMA KAVRAMLARI. 2. Hafta Öğr. Gör. Murat BURUCUOĞLU Gerek üretim hattı için gereken malzeme ve hammaddeler, gerekse dağıtım için bekleyen tamamlanmış ürünleri genel olarak stok olarak tanımlamaktayız. Stoklar ekonomik gelişmenin

Detaylı

Üretim/İşlemler Yönetimi 4. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Üretim/İşlemler Yönetimi 4. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Üretim/İşlemler Yönetimi 4 Verimlilik En genel anlamıyla bir sistem içerisindeki kaynakların ne derece iyi kullanıldığının bir ölçüsüdür. Üretim yönetimi açısından ise daha açık ifadesi ile üretimde harcanan

Detaylı

GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM

GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM Grup Teknolojisi Ve Hücresel Üretim Kavramları Grup teknolojisi oldukça geniş bir kavramdır. Üretim ve endüstri mühendisliği alanlarında

Detaylı

MALİYET MUHASEBESİ. 1- Maliyet muhasebesi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?(2004/2)

MALİYET MUHASEBESİ. 1- Maliyet muhasebesi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?(2004/2) MALİYET MUHASEBESİ 1- Maliyet muhasebesi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?(2004/2) A) Olanaklar ölçüsünde maliyetlerin düşürülmesini sağlayacak yöntemler geliştirir. B) Üretim

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi -Dağıtım Planlaması- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Dağıtım Tedarik zinciri içerisindeki ürün akıșları incelendiğinde üç temel akıș görülmektedir: Tedarik edilen girdilerin akıșı İmalat

Detaylı

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ POSTA HİZMETLERİ ÖN LİSANS PROGRAMI TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ Öğr. Gör. MURAT BURUCUOĞLU 1 Ünite: 3 TEDARİZ ZİNCİRİNİN TEMEL FONKSİYONLARI Öğr. Gör. Murat BURUCUOĞLU İçindekiler 3.1. TEDARİZ ZİNCİRİNİN

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI OPTİMAL ÜRÜN KARMASI BELİRLEMEDE FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ VE KISITLAR TEORİSİ UYGULAMASI Elif N. ÜNAL DOKTORA TEZİ ADANA /

Detaylı

3SİSTEMLERİN YÖNETİMİ (1-14)

3SİSTEMLERİN YÖNETİMİ (1-14) ÜRETİM YÖNETİMİ: SİSTEMSEL BİR YAKLAŞIM İÇİNDEKİLER sayfa no 3SİSTEMLERİN YÖNETİMİ (1-14) 1. Sistem Teorisine Giriş 3 1.1 Sistemin Tanımı 4 1.2 Sistemlerin Temel Yapısı 6 1.3 Sistemlerin Önemli Özellikleri

Detaylı

BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ

BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ Herhangi bir işe girişirken, genellikle o iş için harcanacak çaba ve kaynaklarla, o işten sağlanacak fayda karşılaştırılır. Bu karşılaştırmada amaç, kaynaklara (üretim faktörlerine)

Detaylı

TOS 408 EKONOMİ İnşaat Mühendisliği Bölümü

TOS 408 EKONOMİ İnşaat Mühendisliği Bölümü TOS 408 EKONOMİ İnşaat Mühendisliği Bölümü Ekonomi Bölüm 1 Gider Mühendisliği ve Değer Mühendisliği 3 Giriş İşletmeler kar, getiri sağlamak veya bir amacı elde etmek için kurulurlar. Yaşam döngüsü içerisinde

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi -Temel Kavramlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Tedarik Zinciri Yönetimi -Temel Kavramlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Tedarik Zinciri Yönetimi -Temel Kavramlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Neden? Bir ișletme sistemi için en kilit etken MÜȘTERİdir. Müșteri açısından ișletmeleri etkileyen güncel etkiler: Müșteri sayısı artmaktadır.

Detaylı

Tedarik Zinciri Performans Ölçümü

Tedarik Zinciri Performans Ölçümü Tedarik Zinciri Performans Ölçümü Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tedarik Zinciri Yönetim Etkinliğinin Artırılmasında Kullanılan Performans Ölçüleri 1. Maliyet

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

2 İŞLETMENİN ÇEVRESİ VE İŞLETME TÜRLERİ

2 İŞLETMENİN ÇEVRESİ VE İŞLETME TÜRLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İŞLETMECİLİK 13 1.1. İnsan İhtiyaçları 14 1.1.1. Ekonomik Mal ve Hizmetler 16 1.1.2. Talep ve Arz 17 1.1.3. Tüketim ve Tüketici 18 1.1.4. Üretim ve Üretim Faktörleri 18 1.2.

Detaylı

İşletme Analizi. Ülgen&Mirze 2004

İşletme Analizi. Ülgen&Mirze 2004 İşletme Analizi Baraz, 2010 İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir. İşletmenin ne durumda olduğu ve nelere sahip olduğu bu

Detaylı

Gürcan Banger 21 Mayıs 17 Haziran 2012

Gürcan Banger 21 Mayıs 17 Haziran 2012 Gürcan Banger 21 Mayıs 17 Haziran 2012 Üretim Yatırımı Girişim kapsamında hedeflenen ürün veya hizmetlerin üretilmesi için gerekli işletme faaliyetleri planlanmalıdır. Girişimcinin uzmanlığına da bağlı

Detaylı

2014/3.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 2 Kasım 2014-Pazar 13:30-15:00

2014/3.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 2 Kasım 2014-Pazar 13:30-15:00 2014/3.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 2 Kasım 2014-Pazar 13:30-15:00 SORULAR SORU 1: ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 31.12.2013 tarihli Bilançosu aşağıdaki

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ ÜNİTE FİNANSAL YÖNETİM VE FONKSİYONLARI 1. GİRİŞ... 19

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ ÜNİTE FİNANSAL YÖNETİM VE FONKSİYONLARI 1. GİRİŞ... 19 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ ÜNİTE FİNANSAL YÖNETİM VE FONKSİYONLARI 1. GİRİŞ... 1 2. FİNANSAL YÖNETİMİN FONKSİYONLARI... 2 2.1. Yatırım Kararları... 2 2.1. Finansman Kararları... 3 2.1. Dividant Kararları... 4

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Şekiller Listesi... xvi Tablolar Listesi... xvii. Birinci Bölüm İŞLETMECİLİKTE TEMEL KAVRAMLAR. Yrd. Doç. Dr.

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Şekiller Listesi... xvi Tablolar Listesi... xvii. Birinci Bölüm İŞLETMECİLİKTE TEMEL KAVRAMLAR. Yrd. Doç. Dr. İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Şekiller Listesi... xvi Tablolar Listesi... xvii Birinci Bölüm İŞLETMECİLİKTE TEMEL KAVRAMLAR Yrd. Doç. Dr. Onur KÖPRÜLÜ Giriş... 1 1.1. Güdü, İhtiyaçlar ve Maslow un İhtiyaçlar

Detaylı

Pazarlama araştırması

Pazarlama araştırması Pazarlama araştırması Etkin bir pazarlama kararı alabilmek için gerekli olan enformasyonun ve bilginin toplanması ve kullanılmasıdır. Bu sayede, pazarla ilgili risk ve belirsizlik azalacak ve başarı artacaktır.

Detaylı

2015/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 30 Mart 2015-Pazartesi 18:00

2015/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 30 Mart 2015-Pazartesi 18:00 2015/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 30 Mart 2015Pazartesi 18:00 SORULAR SORU 1 (25 Puan) : Tek bir mamul üretip satan ve normal kapasitesi 10.000 birim olan bir imalat işletmesinde

Detaylı

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN Dersle İlgili Konular Üretim Yönetimi Süreç Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Üretim Planlama ve Kontrolü Proje Yönetimi Kurumsal Kaynak Planlaması-ERP Kalite Yönetimi Modern

Detaylı

İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI Bu Dersimizde; Kuruluşla İlgili Bazı Temel Kavramlar Genel Olarak İşletmenin Kuruluş Aşamaları Fizibilite Çalışmalarının

Detaylı

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE LOJİSTİK KAVRAMI Lojistik, malzemelerin tedarikçilerden işletmeye ulaştırılmasına, işletme içi süreçlerden geçişinden ve müşteriye ulaştırılmasından

Detaylı

İŞLETMELER AÇISINDAN KAPASİTE

İŞLETMELER AÇISINDAN KAPASİTE İŞLETMELER AÇISINDAN KAPASİTE 8.11.2016 osenses@ktu.edu.tr 1 İşletmeler açısından kapasite planlaması üzerinde önemle durulması gereken bir kavramdır. İşletmeler ancak kapasiteleri ölçüsünde üretim yapabilirler.

Detaylı

YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I

YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I İŞLETME BİRİMİ VE İŞLETMEYİ TANIYALIM YONT 101- İŞLETMEYE GİRİŞ I 1 İŞLETME VE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR ÖRGÜT KAVRAMI: Örgüt bir grup insanın faaliyetlerini bilinçli bir şekilde, ortak

Detaylı

ÜRETİM YÖNETİMİ VE SİSTEMİ

ÜRETİM YÖNETİMİ VE SİSTEMİ ÜRETİM YÖNETİMİ VE SİSTEMİ İŞLETMELERDE ÜRETİM SİSTEMLERİ VE TÜRLERİ Basit olarak, girdileri mal ve hizmetlere dönüştüren sisteme üretim sistemi adı verilmektedir. Sistemin temel elemanları olan girdi,

Detaylı

İŞLETME BÜTÇELERİ VE KONTROL. Prof. Dr. Dursun ARIKBOĞA

İŞLETME BÜTÇELERİ VE KONTROL. Prof. Dr. Dursun ARIKBOĞA İŞLETME BÜTÇELERİ VE KONTROL Stratejik planın bir parçası olan bütçelerin hazırlanması ve etkin bir kontrol aracı olarak kullanılması konularında bilgi vermek, ilgi uyandırmak. Bütçeler, faydaları Bütçelerin

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Tedarik Zinciri Bileşenleri Tedarik zincirlerinde üç temel bileșenden söz edilebilir: Aktörler: Tedarik zinciri

Detaylı

Planlama Nedir? Planlama Ne Değildir? Başarılı Bir Plan. www.eminkaya.net 1. Pazarlama Planlaması

Planlama Nedir? Planlama Ne Değildir? Başarılı Bir Plan. www.eminkaya.net 1. Pazarlama Planlaması 2 Pazarlama Planlaması Planlama Nedir? Plan, bir amaca ulaşmada izlenecek yol ve davranış biçimini gösterir. Planlama ise, bir yöneticinin ileriye bakmasına ve kendine açık olan seçenekleri bulmasına yardım

Detaylı

Üretim Yönetimi Nedir?

Üretim Yönetimi Nedir? Üretim Yönetimi Üretim Yönetimi Nedir? Üretim süreçlerini ilgilendiren tüm kararların alınması ile ilgili disiplindir. Üretilen malların istenilen nicelikte ve zamanda en az giderle oluşmasını amaçlar

Detaylı

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Levent KOŞAN Doğum Tarihi: 13.05.1976 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Y. Lisans Doktora Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Giriş... 1

İÇİNDEKİLER. Giriş... 1 İÇİNDEKİLER Giriş... 1 Bölüm 1: İŞLETME KAVRAMI... 3 1.1 Ekonomik Sistem... 3 1.2 Üretim Ögeleri... 4 1.3 Gereksinme ve İstekler... 5 1.3.1 Talep... 6 1.3.2 Mal ve Hizmet... 7 1.3.3 Tüketim ve Tüketici...

Detaylı

Proje/Sipariş/İş Emri (PSI) Bazında Maliyet Analizi

Proje/Sipariş/İş Emri (PSI) Bazında Maliyet Analizi Proje/Sipariş/İş Emri (PSI) Bazında Maliyet Analizi Amaç ve Fayda Bilindiği gibi mamul maliyetleri direkt hammadde (direkt ilk madde ve ambalaj), direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden oluşmaktadır.

Detaylı

2016/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 28 Mart 2016-Pazartesi 18:00

2016/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 28 Mart 2016-Pazartesi 18:00 2016/1.DÖNEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI YÖNETİM MUHASEBESİ 28 Mart 2016-Pazartesi 18:00 SORULAR Soru 1 Aşağıdaki kavramları kısaca açıklayınız (25 puan) a. Fırsat maliyeti (5 puan) b. Faaliyet kaldıracı

Detaylı

Bütünleşik Örnek Olay Çalışması: Bandon Grup Şirketi. Bölüm 1 Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerine Giriş 1

Bütünleşik Örnek Olay Çalışması: Bandon Grup Şirketi. Bölüm 1 Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerine Giriş 1 iv Bütünleşik Örnek Olay Çalışması: Bandon Grup Şirketi K onular Bölüm 1 Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemlerine Giriş 1 Bölüm 2 Yeniden Yapılanma ve KKP Sistemleri 17 Bölüm 3 KKP Sistemlerinde Planlama,

Detaylı

İktisada Giriş (TOUR 122) Ders Detayları

İktisada Giriş (TOUR 122) Ders Detayları İktisada Giriş (TOUR 122) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS İktisada Giriş TOUR 122 Güz 4 0 0 4 7 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili Dersin Türü

Detaylı

Rekabet Avantajının Kaynağı: Satış

Rekabet Avantajının Kaynağı: Satış Rekabet Avantajının Kaynağı: Satış Satıcılar Hizmetlerini Nasıl Farklılaştırırlar? Wilson Learning in beş farklı kuruluşla yaptığı araştırmanın amacı, satıcıların farklılık ve rekabet avantajı yaratmadaki

Detaylı

Pazarlama Yönetiminin 2 temel fonksiyonu: Talep Yaratma ve Talep Tahminidir. Pazarlama; hangi mamullerin üretileceği ve özellikleri ile hangi

Pazarlama Yönetiminin 2 temel fonksiyonu: Talep Yaratma ve Talep Tahminidir. Pazarlama; hangi mamullerin üretileceği ve özellikleri ile hangi SATIŞ YÖNETİMİ Pazarlama Yönetiminin 2 temel fonksiyonu: Talep Yaratma ve Talep Tahminidir. Pazarlama; hangi mamullerin üretileceği ve özellikleri ile hangi fiyattan ve hangi dağıtım kanalları ile ve nasıl

Detaylı

Çalışma Sermayesi. Yönetimi. Çalışma Sermayesi. Ocak, 2013. Satış. Ham Madde- Mal. Üretim. Tahsilat. Ödemeler

Çalışma Sermayesi. Yönetimi. Çalışma Sermayesi. Ocak, 2013. Satış. Ham Madde- Mal. Üretim. Tahsilat. Ödemeler Çalışma Sermayesi Yönetimi Satış Tahsilat Üretim Çalışma Sermayesi Ham Madde- Mal Ödemeler Ocak, 2013 Çalışma Sermayesi Yönetimi Bir işletmenin hazır değerler, ticari alacaklar ve stoklar gibi dönen varlık

Detaylı

MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMLERİ. Normal Maliyet Sistemi: DİMM+DİS+DGÜG+(SGÜG x Kapasite kullanım oranı)

MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMLERİ. Normal Maliyet Sistemi: DİMM+DİS+DGÜG+(SGÜG x Kapasite kullanım oranı) 1 MALİYET MUHASEBESİ TÜM FORMÜLLER MALİYET MUHASEBESİ SİSTEMLERİ Tam Maliyet Sistemi: (DİMMG+DİG+DEĞİŞKEN GÜG+SABİT GÜG) Değişken Maliyet Sistemi: (DİMMG+DİG+DEĞİŞKEN GÜG) Normal Maliyet Sistemi: DİMM+DİS+DGÜG+(SGÜG

Detaylı

3. HAFTA MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ. Nakit Yönetimi Para-Zaman İlişkisi Basit-Bileşik Faiz Ekonomik Eşdeğerlilik. Yrd. Doç. Dr.

3. HAFTA MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ. Nakit Yönetimi Para-Zaman İlişkisi Basit-Bileşik Faiz Ekonomik Eşdeğerlilik. Yrd. Doç. Dr. 3. HAFTA MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ Yrd. Doç. Dr. Tahir AKGÜL Nakit Yönetimi Para-Zaman İlişkisi Basit-Bileşik Faiz Ekonomik Eşdeğerlilik NAKİT YÖNETİMİ Nakit Yönetimi ile işletmeler; bir yandan işletmenin

Detaylı

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri boyunca tedarik ve zinciri içinde müşteri tatmin düzeyini

Detaylı

İÇ TETKİKÇİ DEĞERLENDİRME SINAVI

İÇ TETKİKÇİ DEĞERLENDİRME SINAVI 13.07.2018 ISO 9001:2015 İÇ TETKİKÇİ DEĞERLENDİRME SINAVI Soru Sayısı: 33 Süre: 40 Dakika Ad SOYAD: Bölüm: ADL Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri OĞUZ ÖZTÜRK Soru-1) Aşağıdakilerden hangisi ISO 9001:2015

Detaylı

cevap verebilmek için hazır olarak elinde bulundurduğu madde ve malzemelerin en genel

cevap verebilmek için hazır olarak elinde bulundurduğu madde ve malzemelerin en genel ÖZET Stok yönetimi İşletmelerin faaliyet alanına göre ya üretimi gerçekleştirmek için ya da müşterilerin isteğine cevap verebilmek için hazır olarak elinde bulundurduğu madde ve malzemelerin en genel adına

Detaylı

BÖLÜM KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI

BÖLÜM KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI BÖLÜM 10 -- KÜÇÜK İŞLETMELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI DIŞ SORUNLAR Küçük işletmelerin gelişmekte olan ülkelerde önüne çıkan engeller aşağıdaki gibi listelenebilir: 1. Finansman sorunu - Kaynak çeşidi

Detaylı

Muhasebe Bilgi Sisteminin Temel Yapısı. Bilgi Sistemleri Muhasebe Bilgi Sisteminin Niteliği ve İçeriği

Muhasebe Bilgi Sisteminin Temel Yapısı. Bilgi Sistemleri Muhasebe Bilgi Sisteminin Niteliği ve İçeriği Muhasebe Bilgi Sisteminin Temel Yapısı Bilgi Sistemleri Muhasebe Bilgi Sisteminin Niteliği ve İçeriği Bilgi Sistemleri Yönetim Bilgi Sistemleri Para, insangücü, malzeme, makine, teknoloji ve bilgi gibi

Detaylı

MALİ ANALİZ TEKNİKLERİ

MALİ ANALİZ TEKNİKLERİ 1 MALİ ANALİZ TEKNİKLERİ Mali analiz, bir işletmenin mali durumunun ve mali yönden gelişmesinin yeterli olup olmadığını belirlemek için, mali tablo kalemlerindeki değişikliklerin, aralarındaki ilişkilerin,

Detaylı

Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu. I) Pazarlama Stratejilerine Giriş

Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu. I) Pazarlama Stratejilerine Giriş Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu I) Pazarlama Stratejilerine Giriş Pazarlama Nedir? Pazarlama: Müşteriler için değer yaratmayı, bunu tanıtma ve sunmayı; örgütün ve paydaşlarının yararına olacak şekilde müşteri

Detaylı

İŞLETMENİN GELİR- GİDER VE KÂR HEDEFLERİ

İŞLETMENİN GELİR- GİDER VE KÂR HEDEFLERİ İŞLETMENİN GELİR- GİDER VE KÂR HEDEFLERİ İşletme yöneticileri belli bir dönem sonunda belli miktarda kâr elde etmeyi hedeflerler. Kâr = Gelirler - Giderler Olduğuna göre, kârı yönetmek aslında gelirler

Detaylı

GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN (Bütçe - Anapara - Kredi) FINANCING IN ENTREPRENEURSHIP (Budget - Capital - Credit)

GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN (Bütçe - Anapara - Kredi) FINANCING IN ENTREPRENEURSHIP (Budget - Capital - Credit) GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN (Bütçe - Anapara - Kredi) FINANCING IN ENTREPRENEURSHIP (Budget - Capital - Credit) GİRİŞİMCİLİKTE FİNANSMAN Girişimcinin finansman ihtiyacı: Finansman ihtiyacının karşılanmasında

Detaylı

Üretim/İşlemler Yönetimi 2. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Üretim/İşlemler Yönetimi 2. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN Üretim/İşlemler Yönetimi 2 Sistem Kavramı Belirli bir ortak amacı elde etmek için birlikte çalışan bileşenlerden oluşan bütündür. Büyük sistemler kendilerini oluşturan alt sistemlerden oluşur. Açık sistem:

Detaylı

FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ

FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 2011/2.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 3 Temmuz 2011-Pazar 13:30-15:00 SORULAR SORU 1: Tek Düzen Muhasebe Sistemine göre düzenlenen (Çok Kademeli Rapor Tipi-Özet-Ayrıntılı)

Detaylı

Bölüm 5. Çevre Unsurlarının Ölçülmesi ve Durum Belirleme Matrisleri Ülgen&Mirze Genel Çevre Ölçümleme Teknikleri

Bölüm 5. Çevre Unsurlarının Ölçülmesi ve Durum Belirleme Matrisleri Ülgen&Mirze Genel Çevre Ölçümleme Teknikleri Bölüm 5 Çevre Unsurlarının Ölçülmesi ve Durum Belirleme Matrisleri Genel Çevre Ölçümleme Teknikleri Çevresel Unsurun Olasılık Derecesi, Çevresel Unsurun İşletmeye Etki Derecesi, Çevresel Unsurun İşletme

Detaylı

FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER. Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER. Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ 1 İçerik Finansal Yönetim, Amaç ve İşlevleri Piyasalar, Yatırımlar ve Finansal Yönetim Arasındaki İlişkiler İşletmelerde Vekalet Sorunu (Asil

Detaylı

SANAYİ KURULUŞLARINDA ÜRETİM ORGANİZASYONU PLANLAMA VE MALİYET MUHASEBESİ. REFA Uzmanı Haluk EKE - Nilgün EKE. SİSTEM Kontrol Ltd.

SANAYİ KURULUŞLARINDA ÜRETİM ORGANİZASYONU PLANLAMA VE MALİYET MUHASEBESİ. REFA Uzmanı Haluk EKE - Nilgün EKE. SİSTEM Kontrol Ltd. SANAYİ KURULUŞLARINDA ÜRETİM ORGANİZASYONU PLANLAMA VE MALİYET MUHASEBESİ REFA Uzmanı Haluk EKE - Nilgün EKE SİSTEM Kontrol Ltd. Şti. 5 EKİM 1991 SANAYİ KURULUŞLARINDA ÜRETİM ORGANİZASYONU, PLANXAMA VE

Detaylı

KAPSAMINA GÖRE MALİYET SİSTEMLERİ

KAPSAMINA GÖRE MALİYET SİSTEMLERİ SMMM YETERLİLİK / KAPSAMINA GÖRE LEME KAPSAMINA GÖRE SİSTEMLERİ Üretilen mamullerin maliyeti üç ana unsurdan oluşmaktadır 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 2. Direkt İşçilik Giderleri 3. Genel Üretim

Detaylı

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ Tedarik Zinciri Nedir? Hammadde temini yapan, onları ara mal ve nihai ürünlere çeviren, nihai ürünleri müşterilere dağıtan, üretici ve dağıtıcıların oluşturduğu bir ağdır. TARLADAN

Detaylı

PAZARLAMA YAKUP BAROUH M.A.

PAZARLAMA YAKUP BAROUH M.A. PAZARLAMA PAZARLAMA Pazarlama, ürünlerin üreticilerden tüketicilere doğru akışını sağlayan işletme faaliyetleridir. PAZARLAMA 1960-1970 li yıllarda pazarlamada ortaya çıkan yeni gelişmeler daha önceki

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501

DERS BİLGİLERİ. Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501 Müfredat I. Yarıyıl Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ders Adı Kodu Yarıyıl T+U Saat İŞL YL 501 Kredi AKTS Güz 3 3 6 Dili Seviyesi Yüksek Lisans Türü Zorunlu Amacı Öğrencilerin bilim ve bilim felsefesi konusunda

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii Şekiller Listesi... xi Tablolar Listesi... xii BİRİNCİ BÖLÜM AĞIRLAMA ENDÜSTRİSİNE GENEL BAKIŞ

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii Şekiller Listesi... xi Tablolar Listesi... xii BİRİNCİ BÖLÜM AĞIRLAMA ENDÜSTRİSİNE GENEL BAKIŞ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii Şekiller Listesi... xi Tablolar Listesi... xii BİRİNCİ BÖLÜM AĞIRLAMA ENDÜSTRİSİNE GENEL BAKIŞ 1.1. Ağırlama Endüstrisine Giriş... 1 1.1.1. Ağırlama Endüstrisi ve Turizm Endüstrisi

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM: TASARIM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA GİRİŞ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM: TASARIM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA GİRİŞ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v TEŞEKKÜR... vi İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR... vii İÇİNDEKİLER... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xviii TABLOLAR LİSTESİ... xx BİRİNCİ KISIM: TASARIM BİRİNCI BÖLÜM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA

Detaylı

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ II

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ II SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ II KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKAT Burada ilk 4 sayfa gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE-

Detaylı

A Class MRP-II Performans Ölçekleri

A Class MRP-II Performans Ölçekleri diyalog / eğitim yayınları A Class MRP-II Performans Ölçekleri İş Planı Satış Planı Üretim Planı Ana İmalat Planı Malzeme Planı Kapasite Planı Ürün Ağaçları Envanter Yönetimi Üretim Rotası Satınalma Planı

Detaylı

GİDERLERİN HİZMET MALİYETİNE YÜKLENMESİ

GİDERLERİN HİZMET MALİYETİNE YÜKLENMESİ ÖĞR. GÖR. PINAR DOĞANAY PAYZİNER GİDERLERİN HİZMET İNE YÜKLENMESİ 13. HAFTA DERS İÇERİĞİ Giderlerin Hizmet Maliyetlerine Yüklenmesi (3. Dağıtım) Maliyetlendirme Yöntemleri Maliyetin Kapsamına Göre Maliyetlendirme

Detaylı

Stratejik Performans Yönetimi ve Dengeli Sonuç Kartı (Balanced Scorecard-BSC)

Stratejik Performans Yönetimi ve Dengeli Sonuç Kartı (Balanced Scorecard-BSC) Stratejik Performans Yönetimi ve Dengeli Sonuç Kartı (Balanced Scorecard-BSC) Kontrol Fonksiyonu Gerçekleştirilmek istenen amaçlara ne ölçüde ulaşıldığını belirlemek, planlanan amaçlar (standartlar), ile

Detaylı

MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ CRM

MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ CRM MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ CRM Küreselleşme ve bilgi teknolojilerindeki gelişmeler sonucunda ortaya çıkan değişim işletmelerin müşteri profilini de değiştirmiştir. Müşteriler eskiden pazarda ne bulursa

Detaylı

BT Maliyetlerinde Etkin Yönetim Stratejileri *

BT Maliyetlerinde Etkin Yönetim Stratejileri * PwC Türkiye V. Çözüm Ortaklığı Platformu BT Maliyetlerinde Etkin Yönetim Stratejileri * Anıl l Erkan, Kıdemli K Müdür, M Danış ışmanlık Hizmletleri Seda Babür, Danış ışman, Danış ışmanlık Hizmletleri PwC

Detaylı