SAMSUN BÖLGESİNDEN TOPLANAN SÜTLERDE MİLK RİNG TEST VE AGLÜTİNASYON TESTİ İLE BRUCELLA ANTİKORUNUN ARAŞTIRILMASI

Transkript

1 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2006: 5 (3) ARAŞTIRMA RESEARCH ARTICLE SAMSUN BÖLGESİNDEN TOPLANAN SÜTLERDE MİLK RİNG TEST VE AGLÜTİNASYON TESTİ İLE BRUCELLA ANTİKORUNUN ARAŞTIRILMASI Göknur TERZİ Ondokuz Mayıs Üniv. Veteriner Fakültesi, Besin Hijyeni ve Teknolojisi AD., Samsun. ÖZET Bu çalışmada Samsun merkez ve köylerinden temin edilen 50 adet inek süt ve 50 adet keçi sütü olmak üzere toplam 100 adet süt örneğinde aglütinasyon testi (Whey-AT) ve Milk Ring Test (MRT) ile Brucella antikorlarının varlığı araştırıldı. Yapılan Milk Ring Test (MRT) sonuçlarına göre inek sütü örneklerinin 10 u (%20), keçi sütü örneklerinin de 6 sı (%12) Brucella antikorları yönünden pozitif bulundu. Serum aglütinasyon testinde (Whey-AT) saptanan antikor titrelerine göre inek sütü örneklerinin 4 ü pozitif (%8), 3 ü şüpheli (%6), 43 ü negatif (%86), keçi sütü örneklerinin ise 3 ü pozitif (%6), 2 si şüpheli (%4), 45 i de (%90) negatif olarak bulundu. Anahtar kelimeler: Aglütinasyon testi, Brucella, çiğ süt, Milk Ring Test. ABSTRACT THE INVESTIGATION OF BRUCELLA ANTIBODY WITH MILK RING TEST AND AGGLUTINATION TEST IN MILK COLLECTED FROM SAMSUN REGION In this study Brucella antibodies were investigated with agglutination test (Whey-AT) and Milk Ring Test (MRT) in a total of 100 milk samples as 50 of cow milk and 50 of goat milk collected from center and villages of Samsun. According to MRT Brucella antibodies was positive at 10 samples (20 %) of cow milk and 6 samples (12 %) of goat milk. In cow milk, 4 (8 %) positive, 3 (6 %) suspicious and 43 (86 %) negative samples; in goat milk 3 (6 %) positive, 2 (4 %) suspicious and 45 (90 %) negative samples were determined according to antibodies titre of serum agglutination test (Whey-AT). Key Words: Agglutination Test, Brucella, raw milk, Milk Ring Test GİRİŞ Brucellosis, sığır, koyun, keçi, domuz ve geyik gibi hayvanlarda genital organlara yerleşerek yavru atmalara ve infertiliteye neden Brucella grubu bakterilerin oluşturduğu zoonoz bir hastalıktır. Evcil hayvanlarda bulaşıcı yavru atma hastalığı olarak bilinen bu hastalığın, coğrafik bölgelere göre değişen Akdeniz humması, Malta humması, Kıbrıs humması, Dalgalı humma ve Bang hastalığı gibi pek çok ismi bulunmaktadır. Hastalığa neden olan Brucella cinsi içinde Brucella melitensis, Brucella abortus, Brucella suis, Brucella neotomae, Brucella ovis ve Brucella canis olmak üzere 6 bakteri türü bulunmaktadır (1, 2). Gönderildiği Tarih: 15 Şubat 2006, Kabul Tarihi: 20 Nisan Halk Sağlığı Günleri nde poster olarak sunulmuştur. Sorumlu Yazar (Corresponding Author): Göknur TERZİ, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Besin Hijyeni ve Teknolojisi AD., Samsun. Tel: /2816 E-posta: goknurt@omu.edu.tr 196

2 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) Brucella bakterileri gram negatif, kokoid, hareketsiz, sporsuz, çomakçık tarzında, 0.5x1 µm büyüklüğünde bakterilerdir (1). İnsanlar infekte hayvanlarla direk temas ya da bakteri ile kontamine et ve pastörize edilmemiş süt ürünlerini tüketmek yoluyla hastalığı almaktadırlar (3). Hastalığı alan insanlarda brucellosis grip benzeri semptomlarla seyretmekte, ateş, terleme (özellikle gece), baş ağrısı, sırt ağrısı ve fiziksel güçsüzlük şekillenmektedir. Ciddi infeksiyonlarda merkezi sinir sistemi, kalp ve genital sistemde bozukluklar ortaya çıkmaktadır Brucellosisde semptomlar infeksiyondan 8-20 gün sonra meydana gelmekte ve kronik vakalarda 1 yıla yakın sürmektedir (4). Koyun, keçi ve sütçü sığırlarda brucellosisin izlenmesinde Brucella Milk Ring Test yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir (5). Milk Ring Test antijeni (MRT) sütte Brucella antikorlarının tespitine yönelik geliştirilen Anti- Brucella abortus serum (ISAbS) ile standardize edilmiş haemotoxylin ile boyalı bir süspansiyondur. Bu testte pozitif reaksiyonlarda yağ globüllerini aglütine eden antikorlar tarafından yağ globülleri süt yüzeyinde toplanırlar. Ve daha sonraki aşamada ilave edilen boyalı Brucella hücreleri yağ globüllerine yapışırak krema tabakasında renkli reaksiyon meydana getirirler (6). Brucellosis ülkemizde hem hayvanlarda hem de insanlarda ihbarı mecburi bir hastalıktır. Türkiye de hayvanlarda brusellosisin prevalansını belirlemek amacıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yılları arasında yapılan projede hastalığın prevalansı sığırlarda %1.43, koyunlarda ise % 1.97 olarak bildirilmiştir (7). Ülkemizde yapılan bölgesel çalışmalara bakıldığında Türütoğlu ve ark. (8) Burdur bölgesinden topladıkları 404 inek sütü ve 226 koyun sütü örneğinde Milk Ring Test (MRT) ve aglütinasyon testi (Whey-AT) ile Brucella antikorlarının varlığını araştırmışlardır. Milk Ring Test (MRT) ile inek sütü örneklerinin 12 sinde (%3), koyun sütü örneklerinin 40 ında (%17.7), aglütinasyon testi (Whey-AT) ile inek sütü örneklerinin 9 unda (%2.2) ve koyun sütü örneklerinin de %31 inde (13.7) Brucella antikorlarını pozitif bulmuşlardır. Araştırmacılar aglütinasyon veren süt serumlarının titre dağılımlarını incelediklerinde inek sütü serumlarının 1 inin (%0.2) pozitif, 8 inin (%2) şüpheli, koyun süt serumlarının ise 8 inin (%3.5) pozitif, 23 ünün de (10.2) şüpheli olduğunu bulmuşlardır. Brucella enfeksiyonları özellikle pastörize edilmemiş çiğ süt ve süt ürünlerinin tüketilmesiyle insanlara bulaşmakta ve halk sağlığı açısından önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada Samsun bölgesindeki inek ve keçi sütlerinde Brucella antikorlarının varlığının araştırılması ve titrelerinin belirlenmesi ile bu konuda yapılan diğer epidemiyolojik çalışmalara katkıda bulunması amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışmada Nisan-Ağustos 2005 tarihleri arasında Samsun merkez ve köylerinde bulunan 5 çiftlikten temin edilen 50 adet inek, 50 adet keçi sütü 197

3 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2006: 5 (3) olmak üzere toplam 100 adet süt örneği materyal olarak kullanılmıştır. Brucella abortus S 19 ve Brucella Melitensis Rev 1 aşıları uygulanmamış hayvanlardan temin edilen süt örnekleri aseptik koşullarda 500 ml lik cam şişelere alınarak soğuk zincirde laboratuvara getirilmiştir. Antijen ve kontrol serumları Brucella Milk Ring Test (MRT) antijeni, Brucella tüp aglütinasyon test antijeni, pozitif ve negatif kontrol serumları ile A ve M monospesifik antiserumlar Pendik Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü nden sağlandı. Kontrol suşları Çalışmada B.abortus ve B.melitensis saha suşları kullanıldı. Süt serumunun çıkarılması Süt örnekleri 20ml lik plastik viallere alındı. Üzerine 1 ml %0.3lük peynir mayası ilave edilerek 37 o C lik su banyosunda 20dk pıhtının oluşması beklendi. Serumun daha iyi çıkarılması için oluşan pıhtı oda ısısında 80dk bekletildikten sonra çizildi. Süt serumu süzgeç kağıdı ile cam tüplere süzüldü. Süzüntü 3000 rpm de 5 dk santrifüj edildi. Üstte toplanan süt kaymağı atıldı. Altta kalan berrak süt plastik godelere alınarak -30 o C de saklandı (9). Milk Ring Test (MRT) Brucella Milk Ring Test (MRT) antijeni; internasyonel Standart Anti- Brucella abortus serum (ISAbS) ile standardize edilmiş B.abortus ve B.melitensis'in teşhisinde kullanılan boyalı bir süspansiyondur. İnek ve keçilerden alınan süt örnekleri yalancı pozitif reaksiyon vermemesi için analize alınmadan önce buzdolabında saat bekletildi. Daha sonra iyice karıştırılarak homojenize edildi. 1 ml süt ince bir test tüpüne (11x100mm) konularak üzerine bir damla (0.03ml) Brucella Milk Test antijeni damlatıldı. Test tüpünün ağzı kapatılarak köpürtmeden birkaç defa alt üst edildi. 1 dakika bekletildi, antijenin karışıp karışmadığı kontrol edildi. Daha sonra tüpler 37 o C lik etüvde inek sütü için 1 saat, keçi sütü için 3 saat bekletildi. İnkubasyon sonunda inek sütlerinde üstteki kremanın rengi sütün renginden daha koyu kırmızı ise reaksiyon pozitif olarak değerlendirildi. Keçi sütlerinde ise antijenin dibe çökmesi ya da ender olarak yağ partikülleri ile birlikte halka şeklinde yüzeye çıkması pozitif olarak değerlendirildi (10). Süt serumu ile aglütinasyon testi (Whey-AT) Brucella tüp aglutinasyon antijeni; internasyonel Standart Anti-Brucella abortus serum (ISAbS) ile standardize edilmiş B.abortus ve B.melitensis'in teşhisinde kullanılan bir antijendir. Bu antijen kan serumunda IgM ve IgG'leri saptamak amacıyla kullanılır. Süt örneklerinin serumları Alais (9) e göre çıkarıldı. Serum dilüsyonları için 5 adet temiz tüp (13x100mm) alınarak %0.5 fenollü fizyolojik tuzlu sudan birinci tüpe 0.8 ml, ikinci ve diğer tüplere 0.5 er ml kondu. Birinci tüpe 198

4 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) muayene edilecek serumdan 0.2 ml ilave edildi, iyice karıştırıldıktan sonra 0.5 ml alınarak ikinci tüpe kondu. Bu sulandırma işlemine son tüpe kadar devam edildi. Son tüpten 0.5 ml alınıp atıldı. Her bir tüpe 0.5 ml Brucella aglütinasyon antijeni ilave edildi. Serum antijen karışım oranları 1/10, 1/20, 1/40, 1/80 ve 1/160 oldu. Tüpler 37 o C de saat inkubasyona bırakıldı. İnkubasyon sonunda sonuçlar pozitif ve negatif kontrol örnekleri ile karşılaştırılarak değerlendirildi. Değerlendirmede aşısız keçilerde 1/20, aşılılarda 1/40 dilusyonlarında, aşısız ineklerde 1/40, aşılılarda 1/80 dilüsyonlarında, (++) ve üzeri titre veren örnekler pozitif, daha aşağı titre veren örnekler şüpheli olarak kabul edildi (10). BULGULAR Samsun merkez ve köylerinden temin edilen toplam 100 adet çiğ süt örneğinde Milk Ring Test (MRT) ve aglütinasyon testi (Whey-AT) kullanılarak Brucella antikorlarının varlığı araştırıldı. Milk Ring Test (MRT) sonuçları: İncelenen 100 adet çiğ süt örneğinin 16 (%16) sının MRT testi sonucu pozitif olduğu belirlendi. Sütlerin türlere göre ayrımı yapıldığında 50 adet inek sütü örneğinin MRT ile 10 unun (%20) pozitif, 40 ının (%80) negatif olduğu, 50 adet keçi sütü örneğinin de 6 sının (%12) pozitif ve 44 ünün (%88) negatif olduğu tespit edildi (Tablo 1). Aglütinasyon testi (Whey-AT) sonuçları: Toplam 100 adet süt serumunda yapılan aglütinasyon testi sonucunda örneklerin 7 sinin (%7) pozitif, 5 inin (%5) şüpheli, 88 inin (%88) negatif olduğu belirlendi. İncelenen 50 adet inek sütü örneğinde MRT testi ile negatif bulunan 40 adet süt örneği Whey-AT ile de negatif bulundu. MRT testi ile pozitif bulunan 10 adet süt örneğinin ise Whey-AT testi sonucunda 4 ünün (%8) pozitif, 3 ünün (%6) şüpheli, 3 ünün (%6) negatif olduğu bulundu. Buna göre inek sütü örneklerinde Whey-AT testinin toplam sonucunda 4 ünün (%8) pozitif, 3 ünün (%6) şüpheli, 43 ünün (%86) negatif olduğu tespit edildi. Tablo 1. İnek ve keçi sütlerinin MRT ve Whey-AT sonuçlarına göre değerlendirilmesi MRT Whey-AT Süt örnekleri Süt sayısı Pozitif Negatif Pozitif Şüpheli Negatif n % n % n % n % n % İnek Keçi Toplam İncelenen 50 adet keçi sütü örneğinde MRT testi ile negatif bulunan 44 adet süt örneği Whey-AT ile de negatif bulundu. MRT testi ile pozitif bulunan 6 adet süt örneğinin ise Whey-AT testi sonucunda 3 ünün (%6) pozitif, 2 sinin (%4) şüpheli, 1 inin (%2) negatif olduğu bulundu. Buna göre keçi sütü 199

5 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2006: 5 (3) örneklerinde Whey-AT testinin toplam sonucunda 3 ünün (%6) pozitif, 2 sinin (%4) şüpheli, 45 inin (%90) negatif olduğu tespit edildi (Tablo 1). Whey-AT testine göre süt örneklerindeki antikor titre dağılımları Tablo2 ve Tablo 3 de belirtildi. Tablo 2. MRT pozitif inek sütü örneklerinin Whey-AT sonuçlarına göre değerlendirilmesi Tablo 3. MRT pozitif keçi sütü örneklerinin Whey-AT sonuçlarına göre değerlendirilmesi Süt MRT Whey- Brucellosis örnekleri AT 1 + 1/40 Pozitif 2 + 1/40 Pozitif 3 + 1/20 Şüpheli 4 + 1/40 Pozitif 5 + 1/10 Negatif 6 + 1/10 Negatif 7 + 1/20 Şüpheli 8 + 1/10 Negatif 9 + 1/40 Pozitif /20 Şüpheli Süt MRT Whey- Brucellosis örnekleri AT 1 + 1/40 Pozitif 2 + 1/40 Pozitif 3 + 1/20 Pozitif 4 + 1/10 Şüpheli 5 + 1/10 Şüpheli Negatif TARTIŞMA Samsun merkez ve köylerinden temin edilen 50 adet inek sütü ve 50 adet keçi sütü olmak üzere toplam 100 adet çiğ süt örneğinde Milk Ring Test (MRT) ve aglütinasyon testi (Whey-AT) kullanılarak Brucella antikorlarının varlığı araştırıldı. İncelenen 50 adet inek sütü örneğinin Milk Ring Test (MRT) sonucunda 10 unun (%20) pozitif, 40 ının (%80) negatif, aglütinasyon testi (Whey-AT) sonucunda 4 ünün (%8) pozitif, 3 ünün (%6) şüpheli, 43 ünün (%86) de negatif olduğu tespit edildi. İncelenen 50 adet keçi sütü örneğinin ise Milk Ring Test (MRT) sonucunda 6 sının (%12) pozitif, 44 ünün (%88) negatif, aglütinasyon testi (Whey-AT) sonucunda ise, 3 ünün pozitif (%6), 2 sinin şüpheli (%4), 45 inin de (%90) negatif olduğu bulundu. Çalışmada toplam 100 adet çiğ süt örneğinde Milk Ring Test (MRT) ile %16 oranında Brucella antikoru pozitif bulunurken bu çalışmada bulunan değerlerden daha yüksek olarak Güllüce ve Leloğlu (11) Kars bölgesinden topladıkları 712 inek sütü örneğinin 401 inde Milk Ring Test ile %56.32 oranında Brucella abortus antikorunu pozitif bulmuşlardır. Bu çalışma ile benzer olarak ise Uraz ve Yücel (12) 211 çiğ süt örneğininde yaptıkları Milk Ring Test sonucu örneklerin 32 sinde %15.16 oranında Brucella antikorunu pozitif olarak bulmuşlardır. Çalışmadan bulunan değerlerden daha düşük olarak Alpar ve Tunus (13) Ankara ve civarından temin ettikleri 31 inek sütü ve 9 karışık süt örneği olmak üzere toplam 40 örnekte MRT ile % 8.7 oranında Brucella antikoru tespit etmişlerdir. Abbasoğlu (14) ise Ankara nın farklı semtlerinden temin ettiği 32 adet çiğ süt ve 100 adet pastörize şişe ve poşet süt örneğinde yaptığı çalışmada pastörize şişe ve poşet sütlerde Brucella antikoru bulamazken 32 adet çiğ süt örneğinden 200

6 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) 1 inde MRT ile Brucella antikoru izole etmiştir. Yine çalışma bulgularından düşük olarak Kenar ve Altındiş (15) Afyon bölgesinden topladıkları 120 süt örneğinde yaptıkları Aglütinasyon testi ve Ring testi sonucunda 6 örnekte %5 oranında Brucella antikoru bulmuşlardır. Çalışmada Samsun bölgesinden toplanan süt örneklerinde Milk Ring Test (MRT) ile Brucella antikorunun hayvan türlerine göre izolasyon oranlarına bakıldığında incelenen 50 inek sütünün 10 unun (%20), 50 keçi sütü örneğinin de 6 sının (%12) pozitif olduğu bulundu. Çalışmada inek sütü örneklerinde Brucella antikoru keçi sütü örneklerinden daha yüksek bulundu. Çalışmadan farklı olarak Türütoğlu ve ark. (8) ise Burdur bölgesinden topladıkları süt örneklerinde Milk Ring Test (MRT) ile 404 inek sütünün 12 sinde (%3), 226 koyun sütü örneğinin 40 ında (%17.7) Brucella antikorunu pozitif bulmuşlardır. Çalışmada süt serumunda yapılan aglütinasyon testi (Whey-AT) sonucunda 50 inek sütü örneğinin 4 ünün (%8) pozitif, 3 ünün (%6) şüpheli, 43 ünün (%86) de negatif olduğu tespit edilirken Türütoğlu ve ark. (8) aglütinasyon testi (Whey-AT) ile inceledikleri 404 inek sütünün 1 inin (%0.2) pozitif, 8 inin (%2) şüpheli olduğunu bulmuşlardır. Çalışmada 50 adet keçi sütü örneğinin süt serumundaki aglütinasyon testi (Whey-AT) sonucunda ise sütlerin 3 ünün pozitif (%6), 2 sinin şüpheli (%4), 45 inin de (%90) negatif olduğu tespit edilirken Türütoğlu ve ark. (8) aglütinasyon testi (Whey-AT) ile inceledikleri 226 koyun sütü serumlarının 8 inin (%3.5) pozitif, 23 ünün de (10.2) şüpheli olduğunu bulmuşlardır. Brucellosisin serolojik olarak teşhisinde Milk Ring Test, plate aglütinasyon testi, tüp aglütinasyon testi, complement fikzasyon testi ve enzymelinked immunosorbent assays (ELISA) gibi testler yapılmaktadır (16,17). Brucella infeksiyonlarında konakçı hayvanda farklı antikor tipleri nedeniyle bu testlerden en az ikisinin yapılması önerilmektedir (5). Bu nedenle çalışmada Milk Ring Test (MRT) ve serum aglütinasyon testi (Whey-AT) olmak üzere iki test kullanılmıştır. Vanzini ve ark. (18) Brucella abortus antikorlarının teşhisinde ELISA testinin MRT ye göre daha duyarlı olduğu fakat MRT nin de ELISA dan daha spesifik olduğu belirtmişlerdir. Milk ring test brucellosis olgularında Brucella abortus antikorlarının izlenmesinde yaygın olarak kullanılan bir test olmasına karşın mastitisli sütler, kolostrum sütü, kuru dönemdeki inek sütleri, bozuk sütler, kaynamış ya da pastörize sütlerde hatalı sonuçlar vermektedir (19). Bu çalışmada MRT ile pozitif bulunan sonuçlar Whey-AT aglütinasyon testi uygulandığında pozitif, zayıf pozitif veya negatif olarak tespit edilmiştir. MRT testi prensip olarak süt yüzeyinde ve krema tabakasında yağ globüllerine bağlı olarak bulunan antikorların boyalı antijen ilavesi ile oluşan renk reaksiyonuna dayanmaktadır. Eğer süt Brucella abortus antikoru içeriyorsa Haemotoxylin boyalı antijen ilave edildiği zaman antijen ile antikor 201

7 TAF Preventive Medicine Bulletin, 2006: 5 (3) reaksiyona girerek kırmızı renk oluşmaktadır. Oluşan bu kırmızı rengin derecesi sütteki antikor miktarına göre açık kırmızıdan koyu kırmızıya kadar değişmektedir. MRT testte açık ya da koyu kırmızı olarak ifade edilen sonuçlar aglütinasyon testinde antikorun titresine göre pozitif ya da şüpheli olarak tespit edilmektedir. Brucella türleri Vibrio, Campylobacter, Pasteurella ve Salmonella türleri ile kros reaksiyon vermektedir (5). Çalışmada MRT ile Whey-AT testlerinde farklı sonuçların alınması Türütoğlu ve ark. (8) tarafından da ifade edildiği gibi doğal antikorlar ile antijenik yakınlığı bulunan diğer bakterilere karşı oluşan antikorlardan ileri gelen non-spesifik reaksiyonlara bağlanabilir. Sonuç olarak halk sağlığı açısında önemli bir zoonoz olan brucellosisin Samsun bölgesindeki süt örneklerinde serolojik yönden tespiti amacıyla yapılan bu çalışmada inek sütü örneklerinde (%20) brucellosis oranının keçi sütü örneklerinden (%12) daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu nedenle brucellosisin kontrol ve eradikasyon programlarının aksatılmadan yürütülmesi, Türk Gıda Kodeksi Çiğ Süt ve Isıl İşlemi Görmüş İçme Sütleri Tebliği inde (20) belirtildiği gibi süt ve ürünlerinin işlenmesinde gerekli hijyenik ve teknik koşulların sağlanması, halkın sütün pastörizasyonu konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Arda M, Minbay A, Aydın N, Akay Ö, İzgür M, Leloğlu N ve ark. Brucella İnfeksiyonları. In: Özel Mikrobiyoloji. 4. baskı. Ankara: Medisan Yayınevi; p Center for Disease Control and Prevention (Mayıs, 2005) 3. Witter JF, O Meara D. Brucellosis. In Infectious Diseases of Wild Mammals,Davis, JW, et al. (eds) Iowa State University Press, Ames, 1970, p Leclerc V, Dufour B, Lombard B, Gauchard, F, Garin-Bastuji, B, Salvat G, Brisabois A, Poumeyrol M, De Buysel ML, Besse NG, Lahellec C. Pathogens in meat and milk products:surveillance and impact on human health in France. Livestock Product Sci. 2002; 76, Alton GG, Jones LM, Angus RD, Verger JM. Techniques for the Brucellosis Laboratory. Institut National de la Recherche Agronomique, Paris, France; Sutra L, Caffin JP, Dubray G. Role of milk immunoglobulins in the Brucella milk ring test. Vet Microiol. 1986; 12, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü (Mayıs, 2005). 8. Türütoğlu H., Mutluer B, Uysal Y. Burdur yöresinden toplanan sütlerin Brucella infeksiyonu yönünden araştırılması. Turk J Vet Anim Sci.2003; 27, Alais C. Science du lait. Eds.: Sepaic. In: Principes des techniques laitieres. Paris; p

8 TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2006: 5 (3) 10. Alton GG, Jones LM, Pietz DF. Laboratory techniques in brucellosis. 2nd ed, World Health Organization, Geneva, Switzerland; Güllüce M, Leloğlu N. Kars ve çevresinde süt sığırlarında, Brucella abortus a karşı oluşan antikorların ELISA ve MRT ile saptanması, sonuçlarınun karşılaştırılması. Turk J Vet Anim Sci. 1996; 20, Uraz G, Yücel N. Çiğ süt örneklerinde ring test ile Brucella varlığının araştırılması. Gazi Üniv Fen Bilimleri Enst Derg. 1998; 11 (2), Alpar S, Tunus M. Ankara ve civarındaki pastörize ve pastörize olmayan sütlerde çeşitli hastalık etkenlerinin orijin ve nisbetlerinin tayini üzerinde araştırmalar. Etlik Vet Enst Derg. 1967; 3 (3-4): Abbasoğlu U. İnsan serumlarında ve bazı süt örneklerinde Brucella antikorlarının araştırılmasıyla ilgili bir çalışma. Mikrobiyol Bült. 1988; 22: Kenar B ve Altındiş M. Afyon Bölgesi Süt Örneklerinde Brucella Antikoru Araştırılması. Türk Hij Biyol Derg. 2001; Gall D, Nielsen K. Serological diagnosis of bovine brucellosis: a review of test performance and cost comparison. Rev Sci Tech Off Int Epiz.2004; 23 (3), Kolar J. Diagnosis and control of brucellosis in small ruminants. Prev Vet Med. 1984; 2, Vanzini VR, Aguirre NP, Valentini BS, Echaide ST, Lugaresi CI, Marchesino MD, Nielson K. Comparison of an indirect ELISA with the Brucella milk ring test for detection of antibodies to Brucella abortus in bulk milk samples. Vet Microbiol. 2001; 82, Nielsen K, Smith P, Gall D, Perez B, Samartino L, Nicoletti P, Dajer A, Rojas X, Kelly W. Validation of the fluorescence polarization assay for detection of milk antibody to brucella abortus. J Immunoass Immunoch. 2001, 22 (3), Anon. Türk Gıda Kodeksi Çiğ Süt ve Isıl İşlemi Görmüş İçme Sütleri Tebliği (Tebliğ No: 2000/6), Resmi Gazete, 14 Şubat 2000, Sayı: