ISBN: Basım: Aydan Yayıncılık Sanayi veticaret A.Ş. - ANKARA Kapak Görseli:

Transkript

1

2 2012

3 ISBN: Basım: Aydan Yayıncılık Sanayi veticaret A.Ş. - ANKARA Kapak Görseli: (NASA) TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Adres : Cihannüma Mahallesi Akdoğan Sokak Başar Apt. No: 30 D:6-7 Beşiktaş/İstanbul Tel : Faks : e-posta : spoist@spoist.org spoistanbul@spo.org.tr Web Adresi :

4 TMMOB Şehir Plancıları İstanbul Şubesi 2013 Ocak Yayına Hazırlayanlar Öznur Akalın Gürkan Akgün Zeynep Arman Akyürek Akif Burak Atlar Süleyman Balyemez Çare Olgun Çalışkan Tuba İnal Çekiç Tayfun Kahraman Aysun Koca Ahmet Kıvanç Kutluca Ece Özden Pak Evrim Yılmaz Tasarım-Düzenleme Ece Özden Pak

5 KISALTMALAR AİHM: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (ECHR European Court of Human Rights) AKUT: Arama Kurtarma Derneği AKP: Adalet ve Kalkınma Partisi BİMTAŞ: Boğaziçi İnşaat Müşavirlik A.Ş. CHP: Cumhuriyet Halk Partisi ÇDP: Çevre Düzeni Planı ÇŞB: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı DATİ: Denizciler Ataköy Turizm ve İnşaat A.Ş. ICOMOS: Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi (International Council on Monuments and Sites) İBB: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı İETT: İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri İKK: İl Koordinasyon Kurulu İMO: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İTÜ: İstanbul Teknik Üniversitesi KANİP: Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı KAUİP: Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı KGM: Karayolları Genel Müdürlüğü KVKK: Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu MO İST: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi NİP: Nazım İmar Planı MSGSÜ: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ŞPO: TMMOB Şehir Plancıları Odası TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi TCDD: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TDİ: Türkiye Denizcilik İşletmeleri TMMOB: Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği TOKİ: Toplu Konut İdaresi Başkanlığı UIA: The International Union of Architects UİP: Uygulama İmar Planı UNESCO: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) YPK: Yüksek Planlama Kurulu YTÜ: Yıldız Teknik Üniversitesi

6 SUNARKEN İstanbul Almanağı nı, TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi olarak İstanbul gündemini kamuoyu ve meslektaşlarımız ile paylaşmak üzere bu yıl ilk kez hazırladık. İstanbul un bir yıllık gündeminde bazen keyifle bazen ise kızarak okuyacağınız haberlere, demeçlere ve yazılara yer verdik. Tabii ki bu akış içerisinde Odamız tarafından gerçekleştirilen çalışmaları ve açıklamaları da yeniden hatırlattık. Ve sizlere İstanbul un uzun soluklu, bol projeli bir yılını aktarmaya çalıştık. Almanak, İstanbul un bir yılını ve o yıl gündemde olanları sizlere özetlemek için kaleme alınan bir arşiv belgesidir. Fakat elinizdeki İstanbul Almanağı size farklı bir almanak tecrübesi sunuyor. Bu eser ile İstanbul kent gündemine ilişkin her ayın öne çıkan haberlerine yer verilirken, ayrıca o ay şehrimize damgasını vuran konu başlığı da masaya yatırıldı. Bunlara ek olarak da, o ayın konu başlığında ek alınan gündem hakkında çıkan yazılara yer verildi. İstanbul a dair toplu bir gündem sunulurken, İstanbul da dillerden düşmeyen projeler, planlar ya da yıkımların kendi tarihleri aktarılmaya çalışıldı. İstanbul gündemini bu şekilde aktarırken Ocak ayında Afet Yasası, Şubat ayında Taksim Meydanı, Mart ayında Tarihi Yarımada, Nisan Ayında Üçüncü Köprü, Mayıs ayında Çamlıca Camii, Haziran ayında Sulukule, Temmuz Ayında Sevda Tepesi, Ağustos ayında Haydarpaşa, Eylül ayında Okmeydanı, Ekim ayında Galataport, Kasım ayında Maslak 1453, Aralık ayında Kanal İstanbul için ayrı birer parantez açtık. Parantez içinde İstanbul da sıkça konuşulan gündemlere eğilerek ilk gündeme gelişlerinden bugüne kronolojilerine yer verdik. Kollektif çaba ürünü İstanbul 2012 Almanağı, yıllarca sürecek bir geleneğin miladı olması temennesi ile hazırlandı. Bu eserin ilerleyen yıllarda da zenginleşerek devam etmesi elbette en büyük dileğimiz. Sizlere 2012 yılında İstanbul da yaşananlara dair bir hatırlatma ve yeniden düşünme olanağı tanıyan İstanbul Almanağı nı, beğeni ile karşılamanız temennisi ile sunuyoruz.

7 6 OCAK Tokludede (Ayvansaray) yerleşmesinde l2012 yılının ilk günü itibariyle tahliyeler tamamlandı. Haydarpaşa-Ankara, HaydarpaşaKiracıların hepsi Eskişehir, Haydarpaşa-Adapazarı yerleşmeyi terk etti, seferlerine son verildi. lçevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan yerleşmede mülk sahibi ve yaşamaya Bayraktar: İstanbul da deprem devam eden sadece 10 riskli bölgedeki sağlam bina da aile kaldı (bianet.org). yıkılacak İstanbul Boğazı na 3. Köprü yapımını da içeren Kuzey Marmara Otoyolu ihalesi teklif gelmediği için gerçekleştirilemedi Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay: Başbakan İstanbul da silueti bozan binalara gerekirse yıkın talimatını verdi. İstanbul da yıkılamayacak yapı yok (radikal.com.tr) İBB Meclisi Tarihi Kent Merkezi Görünümünü (siluetini) Etkileyen Alanlarda Olumsuz Yapılaşma Koşullarının Engellenmesine Yönelik 1/5.000 Ölçekli NİP Plan Notu İlavesi ni oybirliğiyle kabul etti. 1/ ölçekli ÇDP ye eklenen düzenlemenin ardından ilçeler bazında binaların yükseklik seviyeleri de belirlendi. İstanbul un siluetini etkileyeceği düşünülen Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Bayrampaşa, Esenler, Eyüp, Gaziosmanpaşa, Güngören, Küçükçekmece ve Zeytinburnu nda belirlenen yüksekliklerden fazla inşaat yapılamayacak.

8 7 OCAK Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı Bakanlar Kurulu nda imzaya açıldı. 21 Mimarlar Odası: Afet Yasası eliyle Türkiye TOKİ ye bağlanıyor (Cumhuriyet). Afet Yasası İmar Darbesidir (Özgür Gündem). 28 ŞPO İstanbul Şubesi nin dava konusu ettiği Sancaktepe 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarının plan hükümlerine yönelik, plan bütünlüğünü bozarak sosyal-teknik donatı dengesini ortadan kaldırması ve plan kademeleri arasındaki uyuşmazlığın doğurabileceği zararlar nedeni ile yürütmeyi durdurma kararı alındı. 23 TMMOB: Afet Yasası ile imar yetkisi Başbakanlık ta toplandı. 25 İMO Afet Yasası hakkında açıklama yaptı: Kentsel dönüşüm değil rantsal bölüşüm olacak (BirGün). 30 Haydarpaşa Dayanaşması nın başlattığı Haydarpaşa Nöbeti nin ilki gerçekleştirildi İBB Başkanı Kadir Topbaş siluet hakkında: Tarihi Yarımada ya etki edecek alanların maketi çıkarılacak. Gökdelen yapıldığında bu makete oturtulacak. Siluete etkisi değerlendirildikten sonra imar izni verilecek. Kuşbakışı alana etki edecek yapılar için de çalışmalar yapıldı dedi (radikal.com.tr). Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar kentsel dönüşüm projelerinin 36 milyon doları bulacağını açıkladı (Sabah). 24 Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar: 2B arazilerinin sahiplerine satışı için yasa taslağında son aşamaya geldik, 20 gün içerisinde yasayı çıkartacağız. (TOKİ Haber) B alanlarında yenileme ve kentsel dönüşüm projelerinin süper yetkilerle donatılmış genel müdürlükte toplanacağı, başına da tecrübeli bürokrat Vedat Gürgen in getirileceği açıklandı (Türkiye). 31 Haydarpaşa Garı yenileme projesinin yürütücüsü Prof. Dr. Atilla Dikbaş; Tarihsel, kentsel ve işlevsel süreklilik kriterleri kapsamında buranın bir istasyon binası dışında her hangi bir işlevle restorasyon projesini yürütmedik. Burası bir istasyondu, istasyon olarak kalacak açıklamasında bulundu (ntvmsnbc.com).

9 8 AFET RISKI ALTINDAKI ALANLARIN DöNüSTüRüLMESI HAKKINDA KANUN 8 TARIHLERLE AFET YASASI 23 EkIm 2011 Saat de Van ın Tabanlı köyünde 7,2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Başbakan R. Tayyip Erdoğan: Seçimleri kaybetmek pahasına da olsa, çürük, çarık, kaçak binaları yıkıp, yerine sağlam, depreme dayanaklı, kentsel dönüşüm sistemine geçeceğiz. 23 Kasım 2011 Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Afet Riski Taşıyan Alanlarda Dönüşüm adıyla hazırladıkları yasa taslağını Başbakanlığa gönderdiklerini açıkladı. 6 Aralık 2011 Kanun, Bakanlar Kurulu nun imzasına açıldı. 01 Ocak 2012 Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar: İstanbul da deprem riskli bölgedeki sağlam bina da yıkılacak. 02 Subat 2012 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı, TBMM Başkanlığı na sunuldu. 21 Subat 2012 ŞPO, Kanun Tasarısı hakkında değerlendirme raporu yayınladı. 23 Subat 2012 Kanun Tasarısı, TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu nda kabul edildi (haberturk.com). 23 Subat 2012 YTÜ lü akademisyenler Kanun Tasarısı ve Kentsel Dönüşüm uygulamalarına dair açıklama yaptı: Sürdürülebilir kentleşme ve hakça yaşanabilir kentler yaratmak üzere Yıldız Teknik Üniversitesi nde Şehir ve Bölge Planlama alanında emek veren ve aşağıda adları bulunan bizler, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı nın ve kentsel dönüşüm adı altında yapılmış ve yapılabilecek olan uygulamaların kayıtsız şartsız savunucuları ve uygulayıcıları olmayacağımızı beyan ediyoruz. 02 NIsan 2012 Başbakan R. Tayyip Erdoğan: Şimdi gideceğiz gerekirse evleri yıkacağız. Bunun yetkisini aldık mı aldık. Yasal düzenlemeleri buna göre, kentsel dönüşüm değişimle beraber yaptık, yapıyoruz, yapacağız (ntvmsnbc.com). 11 Nisan 2012 ŞPO, Kanun Tasarısı ile ilgili bir değerlendirme yaptı ve broşür bastı. 17 Nisan 2012 Kanun Tasarısına dair bilgilendirme metni, altında birçok sivil toplum kuruluşunun imzasıyla birlikte İnsan Hakları Yüksek Komiseri- Konut Hakkı Raportörü ne (OHCHR) gönderildi.

10 12 MaYIs 2012 İstanbul Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu, İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ile ŞPO İstanbul Şubesi tarafından Afet Yasası ve Kentsel Dönüşüm konulu forum düzenlendi. 16 mayis 2012 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun yasalaştı. 17 Mayis 2012 ŞPO, Yasanın Meclis Genel Kurulu ndan geçmesi üzerine bir basın açıklaması yayınladı: Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun İnsan Haklarına ve Anayasa ya Aykırıdır. 18 MayIs 2012 Kanuna yönelik bir birçok meslek örgütü, inisiyatif ve sivil toplum kuruluşu tarafından imzalanan Kentsel Dönüşüm Yasası Yaşam Alanlarımızı Talana Açan En Büyük Afettir! başlıklı Ortak Deklarasyon Çevre ve Şehircilik İstanbul İl Müdürlüğü binası önünde okundu. 19 Mayıs 2012 Yasaya karşı Ortak Deklarasyon metninin okunduğu eylem, ulusal medyada gündem oldu: Hayatlar rayiç bedelden satılık değildir (Radikal). 19 Mayıs 2012 TBMM tarafından onaylanan Yasanın yol haritası manşetlere yansıdı. Vatandaşları bilgilendirmek üzere kentsel dönüşüm ofisleri kurulacağı açıklandı (Milliyet). 31 Mayıs 2012 Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun un tam metni Resmi Gazete de yayınlandı. 31 Mayıs 2012 CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin: Kentsel dönüşüm değil, rantsal dönüşüm. 400 milyar dolar kentsel dönüşümle peşkeş çekildi. 04 Agustos 2012 Afet Riski Altında Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği Resmi Gazete de yayımlandı. 05 EkIm 2012 Kentsel dönüşümde büyük yıkım başladı. 6,5 büyüklüğündeki depreme dayanıklılık baz alınarak belirlenen 35 ildeki 6 bin 500 binayı kapsayan yıkım süreci başladı. 15 Aralık 2012 Afet Riski Altında Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun un Uygulama Yönetmeliği Resmi Gazete de yayınlanarak tekrar yürürlüğe girdi. 4 Ağustos tarihli yönetmelik yürürlükten kaldırıldı. Getirdikleriyle Afet Yasası Anayasaya aykırılığı, Şeffaflık içermemeyi, belirsizlikleri, Yaşayanları görmezden gelmeyi, Barınma hakkından yoksun bırakılmayı, Yargıya başvurma hakkını devre dışı bırakmayı, hak arama özgürlüğünü kısıtlamayı ve cezalandırmayı, Temel yaşamsal kamu hizmetlerinden mahrum bırakılmayı, Kentsel sosyal altyapı alanlarının tasfiyesini, Doğal alanların tahrip edilmesini, Yerel yönetimlerin yok sayılmasını, katı bir merkezileşmeyi, Bütüncül planlamanın yok edilmesini, Şehircilik ve planlama ilkelerinin bir kenara bırakılmasını, Yeni ve büyük kentsel riskler oluşmasını, Maliyeti halka fatura ederken inşaat sektörünü ihya etmeyi, Usulsüz ihalelerin önünü açmayı, Diğer tüm yasaları hükümsüz kılmayı getirmektedir. 9 9

11 10 10 YORUMLARLA AFET YASASI Emlak Konut GYO Genel Müdürü Murat Kurum: Bu yasa rantsal değil deprem odaklı dönüşümün önünü açıyor. Sektördeki inşaat firmaları, sivil toplum örgütleri ve özellikle de riskli binalarda yaşayanlar için bu yasanın önemi büyük. Dönüşümün maliyetinin 400 milyar olacağı düşünüldüğünde ülke ekonomisine ve istihdama katkısının büyük olacağı görülecektir. İstanbul un çehresini değiştirecek bu yasaya sahip çıkmak vicdani bir borç ve sorumluluktur (sabah.com.tr, ). AKUT Yönetim Kurulu Başkanı Nasuh Mahruki: Afet dönüşümünü dört gözle bekliyoruz. Afet dönüşümünün kamuoyunda karşılığı var. Yeni yeni mahalleler kurulmalı, afete dayanıklı yeni binalar yapılmalı, herkes yeni kentler, yeni mahalleler kurma konusunda birbiriyle çalışmalı (AA, ). Sulukule Derneği Av. Hilal Küey: Bu tasarıya getirilecek en temel eleştiri asla mahkemede yürütmeyi durdurma verilemez maddesi. Yürütmeyi durdurma kararının hangi koşullarda verileceği İdari Yargılama Usul Kanunu nun 27 nci maddesinde düzenlenmiştir ve her olayın özelliğine göre hakim tarafından karar verilir. Bu konuda idarenin önceden bir yasa maddesi düzenlemesi, yargının yetki alanına müdahale anlamını taşır, bu da anayasaya aykırıdır (emlak. ensonhaber.com, ). MO Genel Başkanı Eyüp Muhcu: Yasayla imar ve çevre alanında yürürlükte bulunan tüm yasalar uygulanmayacak mevzuat kılınacak, kentlerin tümü riskli alan ilan edilebilecek. Bakanlık gerekli gördüğünde yıkabilecek, kamulaştırabilecek, kamulaştırma değerleri de reel değerler üzerinden değil, emlak vergisi bedelleri üzerinden yapılacak. Yapınızı yıktırmamak için direnemeyeceksiniz, aksi halde hakkınızda suç duyurusunda bulunulacak (emlak.ensonhaber. com, ). Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar: Bu işi yasalara, bilime dayalı olarak belediyelerle birlikte yapacağız ve vatandaşlarımızı incitmemek birinci görevimiz (emlak.ensonhaber.com, ). MSGSÜ - Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Doç. Dr. Murat Cemal Yalçıntan: Afet Yasası tasarısı doğal afetlere ve kentsel meselelere çözüm getirmek üzere değil, inşaat sektöründeki büyüme oranlarını yükselterek kısa dönemli ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi ve küresel ekonominin gereklerinin yerel siyaseti güçlendirecek şekilde kullanılması olarak okunmalı (bianet.org, ).

12 11 Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar: Milli bir politika izlenecek. Şehirler yeniden yapılandırılacak. İlk etapta hedefte 6 milyon konut var. Önce ev sahibine Sen yık denecek. Yıkmazsa da kaçış yok. Devlet düzenleyici olacak, fiyatlar aşağıya çekilecek. Yani tam da halk ekmek modelinde olduğu gibi... Yasal dayanağımız sağlam. Vatandaş için bunu göze alıyoruz... Oy verirmiş vermezmiş dinlemeyeceğiz... (haber.gazetevatan.com, ) İTÜ - Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Prof. Dr. Nuran Zeren Gülersoy: İstanbul gibi bir kentte tarihi yapıların yıkılıp yapılması söz konusu olamayacak. İstanbul da 25 binin üzerinde sadece sivil mimarlık örneği dediğimiz tescilli yapı var. Sosyal, kültürel boyutun ötesinde işlevsel ve ekonomik boyutu var. Bunların hepsinin birlikte ele alınıp bir planlama anlayışı çerçevesinde süreç içinde değerlendirilmesi gerekiyor (aksam.com.tr, ). Greenpeace Türkiye: Afet yasası biyoçeşitlilik adına bir afettir (greenpeace.org/turkey/tr, ). ŞPO İstanbul Şube Başkanı Tayfun Kahraman: Afet Yasası Afet gibi (haberdar.com.tr, ). Cihan Uzunçarşılı Baysal (AGFE Yerel Heyet Üyesi / Yerel Temsilci): Yıkım odaklı, yasalar üstü bir yasa (sendika.org, ). CHP İstanbul Milletvekili Melda Onur: Kentsel Dönüşüm adı altında Kentsel Katliam (BİA Haber Merkezi, ). Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan: İnsanlar Afet Yasası nı devlet kafadan atlayacak her yeri yıkacak sanıyor. Afet yasası aslında bir imtiyaz yasası, yeşil kart gibi bir şey. Başvurduğunda İmkan sağlıyor devlet. Başbakan aslında ne diyor? Siz bir araya gelin ben size yardım edeceğim kardeşim. Önünüze çıkan adamları da ben bertaraf edeceğim diyor (radikal. com.tr, ) m BASINDA AFET YASASI BAYRAKTAR IN AFET ÖNLEMLERİ Milliyet Ekonomi, Başbakan Erdoğan ın Van Depremi sonrası adım atılması yönünde talimat verdiği depreme dayanıksız binaların yıkılmasıyla ilgili yasa tasarısı netleşti. Almanya dan röntgen cihazları geldi, çürük binalar tespit edilecek. Yıkımlarda 3 te 2 çoğunluk aranacak. Van Depremi nin ardından ortaya atılan kentsel dönüşüm projesiyle ilgili tasarının tamamlandığını ifade eden Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar: Çürük binalar röntgen cihazlarıyla tespit edilecek. Binası çürük çıkana yıkması için bir süre vereceğiz. Bu sürede yıkılmazsa biz yıkacağız ve masrafını da bina sahibinden alacağız Yıkım sonrası, binanın bulunduğu alan hisseli arsa haline gelecek Yıkıma itiraz için dava açılamayacak. Bina yıkıldıktan sonra ortaya çıkacak arsanın değerlendirilmesi konusunda üçte iki çoğunluk sağlanamazsa bu kez de devlet devreye girerek arsayı rayiç değer üzerinden kamulaştıracak Türkiye genelinde 19 milyon konut bulunduğunu söyleyen Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, % 40 ının 11

13 12 12 yenilenmesi gerektiğini söyledi. Bayraktar, Bu 7,6 milyon konut demek. Ancak bunu öyle hemen yapılacakmış gibi düşünmemek lazım. Bu 20 yıllık bir proje olacak. Bunun için de 400 milyar dolar gibi bir para gerekiyor şeklinde konuştu. Bu dönüşümü tüm partilerin ve halkın mutabakatıyla yapmak istediklerini söyleyen Bayraktar, Parayı nereden bulacaksınız sorusuna, Kaynak bulmayı Başbakan Yardımcısı Ali Babacan düşünsün dedi. GAYRİMENKUL LİDERLERİ KENTSEL DÖNÜŞÜM İÇİN BULUŞTU! ntvmsnbc.com, Gayrimenkul sektöründe birçok başarılı proje üreten inşaat şirketlerinin patronları, kentsel dönüşüm için bir araya geldi. Meclis Genel Kurulu nda görüşülmeye başlanan Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesine İlişkin Yasa Tasarısı ile ilgili olarak sektörün önde gelen isimleri dün Dedeman İstanbul da gerçekleşen 1. Gayrimenkulde Liderler Zirvesi nde değerlendirmelerde bulundu. Teknik Yapı Holding Yönetim Kurulu Başkanı- İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım da Kentsel Dönüşüm Yasası nın milat olacağını belirterek Sektör için büyük bir canlılık olacak ancak kontrollü olmamız, denetimi elden bırakmamız gerekiyor dedi. AFET YASASI SERMAYE DİKTATÖRLÜĞÜNÜN GELDİĞİ NOKTAYI GÖSTERİYOR! Sol haber, AKP Genel Merkezi nde düzenlenen Yerel Yönetimler ve Aile Sempozyumu nda konuşan Başbakan R. Tayyip Erdoğan, ustalık dönemlerinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nı kurarak çok önemli bir adım attıklarını vurgulayarak, Şimdi gideceğiz, gerekirse evleri yıkacağız. Bunu yetkisini aldık mı aldık. Yasal düzenlemeleri buna göre, kentsel dönüşüm değişimle beraber yaptık, yapıyoruz, yapacağız sözleriyle afet yasası olarak pazarlanan yasa tasarısıyla kentlerin ve kentlilerin geleceğinin nasıl bir felakete sürükleneceğini tekrar gözler önüne serdi. 23 Şubat ta yasayla ilgili Meclis te gerçekleştirilen 4. toplantıda TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu ndan geçen ve 20 Mart ta TBMM Genel Kurulu nda ilk 12 maddesi kabul edilen yasanın önüne birtakım engeller çıktıkça yasa askıya alınıyor ve yenileniyor. Son olarak, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı nın, 2B Orman Arazilerinin Satışı Hakkındaki Yasa Tasarısı Meclis te görüşüldükten sonra komisyonda yeniden ele alınacağı Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar tarafından açıklandı. KENTSEL YIKIM YASALAŞTI BirGün, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile TOKİ ye geniş yetkiler veren ve kamuoyunda rantsal yıkım projesi olarak bilinen Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Yasa Tasarısı TBMM den geçti. Meslek odaları ve halk yasaya tepkili. Deprem bahanesiyle risk taşımayan yapılarda oturan kişilerin hukuksal güvenceleri, konut dokunulmazlığı ortadan kalkacak. Altyapı maliyetlerinin konutları yıktırılanlara ödetilmesi,

14 13 yoksul kesimlerin borç miktarını büyütecek. Ülkenin tüm kıyılarında, tarım alanlarında, orman alanlarında ve hatta sit alanlarında yaygın bir talanın önünü açılmış olacak. Sosyal devlet ilkesi hiçe sayılarak riskli alanlardaki yapılara verilen kamusal hizmetler (elektrik, su, doğalgaz) durdurulacak. Bakanlığa tanınan yetkiler, belediyeleri kentlerinde yetkisiz bırakacak, halk ile belediye, belediye ile bakanlık karşı karşıya gelecek. KONUT GÜVENCESİ ARTIK BİTTİ Cumhuriyet, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun önceki gün TBMM Genel Kurulu nda kabul edildi. TMMOB Şehir Plancıları Odası na göre hiç kimsenin konutu ve barınma hakkı güvende olmayacak. TMMOB Şehir Plancıları Odası Genel Başkanı Necati Uyar, afet riski gerekçe gösterilerek hazırlanan kentsel dönüşüm yasası ile doğal varlıkların talan edileceğini ve halkın devlet eliyle afet yaşayacağını belirtti. Uyar, hiç kimsenin konutu ve barınma hakkı güvende olmayacak uyarısında bulundu. Uyar, yasanın insan haklarına ve anayasaya açıkça aykırı olduğu değerlendirmesini yaparak, yasayla en temel insan haklarından biri olan barınma hakkını savunmanın ve dayatılan anlaşmaya karşı çıkmanın cezalandırılacağı bilgisini verdi. Uyar, barınma hakkı direnişlerine karşı geliştirilen bu tehdit, bugünden sonra dönüşüme konu olan alanlarda hukuk kurallarının yerini mafya kurallarının alması anlamına gelecektir ifadelerini kullandı. Riskli alanlara elektrik, su ve doğalgaz hizmetlerinin verilmeyeceğini, verilen hizmetin ise durdurulacağını kaydeden Necati Uyar, bu tür yapılarda yaşayan insanların önemli sağlık ve güvenlik sorunları ile karşı karşıya kalacağını belirtti. Risk taşımayan yapıların da uygulama bütünlüğü gerekçesiyle yasa hükümlerine tabi olacağını belirten Uyar, böylece güvenli yapılarda oturan kişilerin hukuksal güvenceleri, barınma hakları ve konut dokunulmazlıklarının ortadan kalkacağını kaydetti. 13 AFET YASASI BİYOÇEŞİTLİLİĞİ YOK EDECEK Bianet, Biyoçeşitlilik gıda dahil insanların temel ihtiyaçlarının karşılamasındaki canlı kaynakların temeli. Greenpeace Türkiye nin verdiği bilgilere göre, Avrupa nın sahip olduğu bitki çeşitliliğinin dörtte üçü Türkiye de bulunuyor. Türkiye deki 800 cins altında toplanan, bir kısmının türü tehlikede olan 9000 bitki çeşidinin üçte birini endemik türler oluşturuyor. Afet Yasası yla birlikle, bir süredir birçok kanun ve yönetmelikte afet yasasına uyumlu olacak değişiklikler yapılmaya başlandı. Örneğin Afet Yasası Meclis te kabul edildikten hemen bir gün sonra, 17 Mayıs ta Bakanlar Kurulu TBMM ye Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı nı gönderdi. Orman Kanunu nda yapılan değişikliklerle orman arazilerinin tarıma ve imara açılmasına izin verildi. Afet Yasası na göre, bu yasadan doğan uygulamaların Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Orman Kanunu, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Mera Kanunu, Zeytincilik Kanunu, Kıyı Kanunu nun hükümleriyle çeliştiği

15 14 durumlarda bu kanunların çelişen hükümleri geçersiz kılınıyor. Söz konusu kanunlar ise biyolojik çeşitliliği doğrudan etkileyen kanunlar. Ancak Afet Yasası nın hükümleri tüm bu kanunların üzerinde kabul ediliyor. Dahası Afet Yasası yla, bu yasanın uygulanması ile ilgili açılan davalarda mahkemelerin yürütmeyi durdurma kararı vermesi yasaklanıyor. Bu durum fiilen mahkemelerin kadük hale gelmesi ve biyolojik çeşitliliğin korunması konusunda yargı erkinin devre dışı bırakılması anlamına geliyor. Bizler, insanca, güvenilir, sağlıklı, kimlikli alanlarda barınma hakkımızı sonuna kadar savunmaya devam edeceğimizi kamuoyu ile paylaşıyor, bu mücadelede rant hırsına karşı yaşamdan, adaletten, dayanışmadan ve eşitlikten yana olan herkesi bir arada durmaya çağırıyoruz. Hayatlar Rayiç Bedelden Satılık Değildir Deklarasyonu, KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN İÇSELLEŞTİRİLMESİ LAZIM EKONOMİYE OTORİTER KATKILAR! Nihal Kemaloğlu, Akşam, Cumhuriyet, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Marmara Belediyeler Birliği ve Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın desteğiyle düzenlenen Medya ve Halkla İlişkiler Boyutuyla Kentsel Dönüşüm Sempozyumu nda konuştu. Bayraktar, Türkiye de 6,5 milyon konutun zaman içinde mutlaka yenilenmesi gerektiğini vurgulayarak, Bu tabii zor bir iş. Dünyanın en zor işi. Bu iş için çok ciddi kaynak lazım. Demokrasilerle idare edilen ülkelerde vatandaşa rağmen bir adım atamazsınız, devlete rağmen de bir şey yapamazsınız. Vatandaş ve devletin bu işi içselleştirmesi, kabul etmesi lazım diye konuştu. Şehirlerin marka değerinin arttırılması gerektiğine işaret eden Bayraktar, konuşmasını şöyle sürdürdü: Türkiye nin, hatta dünyanın en önemli meselesi kentsel dönüşümdür. Bunu anlatmamız, benimsetmemiz, kabullendirmemiz, gönüllülük boyutunu yakalamamız, vatandaşların rızasını almamız lazım yılı, otoriter kapitalistleşme süreci olarak, halka milli politika adıyla pazarlanan ama halkın yaşam alanına ve mülkiyet hakkına el koyan yasalarla bina edilecekti. Dünya cari açık ikincisi Türkiye, ekonomik kırılganlığını telafi etmek üzere inşaat ve emlak sektörüne, adında afetli-risk geçen yasalarla sınırsız kaynak aktaracaktı. Zamanın küreselleşmeci ruhu, popüler siyasi rantını 11 imar affıyla dağıttığı gecekondu tapusuna borçlu ve çarpık kentleşmeyi emzirerek yıllarca muhafazakar oy deposu olarak kullanan popülist siyasete sermayeperver müteahhit aklını buyuruyordu. Dolayısıyla her milim toprağından rant fışkıran İstanbul dan başlanacak milli yıkım/yapım seferberliğiyle inşaat sektörü 7 milyon konut üretecekti ve devlet 2002 yılından beri toplanan 44 milyar lira Deprem Vergisi ni otoyollara ve duble yollara döktüğünden daha otoriter yasalara ihtiyaç vardı. Böylelikle milli gelirdeki payı %6 olan inşaat sektörünün etkinliği, %25 lere çıkarken yabancı sermayenin konut projelerine ve şişecek konut stokumuza ilgisi

16 15 tetiklenip, bizler de önümüzdeki yıllık dilimlere yayılan süreçte topyekûn her an olası bir depreme dayanıklı hale gelecektik. Ayrıca inşaat ve emlak piyasalarını uçurarak, şişirerek büyüme modelimizin selameti adına en az 400 milyar dolarlık kaynak transferi ve ekonomik dinamizm söz konusuysa, sahiden de demokrasi ikincildi. Afet Ya sası tahakkümcü vasfı tartışılmadan sessizce yasalaştı ve %90 deprem bölgesi ve %70 kaçak yapılaşma diyarı ülkemizde depreme karşı yegane ve sanki tek çözüm dayatmasıyla medyada PR propagandası başlatıldı. Yasa afet riskli alanların dönüştürülmesi başlığıyla her türlü mülkiyet ihlali ve hak gasplarına karşı zırhlandırılmış ve antidemokratik özü mahirce gerekirse oy kaybetsek de yıkarız, yakarız cebri söylemine vardırılmıştı. Böylesi büyük sosyal-ekonomikdemografik yer değiştirme ve kamu kaynaklarının sermayeye transferi vatanın depreme karşı korunması milli politikası retoriğinin ardına yerleştirilmişti. TOKİ-Hükümet-Bakanlık tan mürekkep merkezi otorite, Afet Yasası gereğince verdiği yıkım kararlarına yargı yolunu kapatmakla kalmıyor, itiraz eden olursa sonra suç duyurusunda bulunacağı eğer iflah olmazsa biber gazıyla çıkar amaçlı çete kurmakla suçlayacağı vatandaşa, senin yaşam alanı hakkına ben vesayet ederim derken anayasal barınma hakkını da süresiz askıya alıyordu. Yasanın 5. maddesi yıkım kararı sonrası tahliye edilen yapı sahiplerine, işyeri sahiplerine, kiracılarına geçici konut ve işyeri tahsisi yapabilir diyor yani kesinlik içermeyen bir olasılığı ima ediyor. Açıkçası yapabilir de ya da yapmayabilir de müphemliğiyle merkezi rantlı bölgelerde evlerinden çıkartılan emekli, yaşlı, yoksul kesimler, belki 60 km uzakta bakım masraflarını bile yüklenemeyecekleri konut adresleri gösterilip sonra sokağa bırakılabilirler. Hükümetin belirleyeceği kurulların riskli alan ve riskli yapı kararları yargı dışı- totaliter nitelikte olurken binanız depreme dayanıklı olsa bile, bilimsel raporlarla kanıtlansa dahi eğer riskli alanda yer alıyorsa 60 gün içinde yıkılacaktı. Çünkü muhtemelen konutunuz milli kentsel dönüşümümüz dahilinde TOKİ tarafından taltif edilmiş bir yapı firmasının çok katlı marka konut projesine hanidir katılmış olacaktı. Yasanın sınırsız yıkım/yapım kepçesinin kapsamına afet riski taşımayan, koruma altındaki kamuya ait taşınmazlar, tarım, mera alanları, zeytinlikler, orman arazileri ve sitlerin katılmasının depreme dayanıklı yapı üretmeyle ilgisi tabii ki yoktu ama imara açılmalarıyla tartışılamaz ilişkileri vardı. m Görseller 1. haber.sol.org.tr 2. haber.marmara.edu.tr 3. kayitsizkalamamak.blogspot.com 4. gorkorg.blogspot.com 5. yurttahaber.com 6. istanbulium.blogspot.com 7. iguneltr.wordpress.com 8. Mustafa İzberk 9. Mustafa İzberk 10. blublu.org 11. Kent Hareketleri - AGFE Eylemi Atilla Özer 13. blublu.org 14. Armand Homsi 15. haberturk.com.tr 15

17 16 SUBAT Uzun zamandır üzerinde tartışılan 2B orman arazilerine yönelik yasa tasarısı, TBMM ye gönderildi Taksim Platformu Taksim Gezi Parkı nın bir kültür varlığı olarak korunması gerekliliği talebiyle 2 Numaralı KVKK ya tescil başvurusu yaptı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, AKM de tadilat, tamirat ve güçlendirme yapmak üzere ihaleye çıkılacağını açıkladı. UNESCO nun danışman kuruluşu olan ICOMOS Beyoğlu, İstiklal Caddesi, Taksim ve Tarlabaşı nda gerçekleşen plan, proje ve kentsel uygulamalar hakkında yayınladıkları ortak açıklamayla ilgili kurumları şeffaf ve açık olmaya, gerçek katılımcı planlama sürecini uygulamaya davet etti. İBB Meclisi nin oy birliğiyle onayladığı Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi, İstanbul II Numaralı KTKK den plan tadilatı adı altında geçti (Agos). 12 Taksim Platformu nun çağrısıyla İstanbullular, Taksim Projesi kapsamında kesilecek Gezi Parkı ndaki ağaçları sahiplendiler. Eyleme katılan milletvekili, sanatçı, yazar birçok kişi isimlerini ağaçlara yazdı İBB Başkanı Kadir Topbaş Haydarpaşa Garı nın fonksiyonunun değişeceğini ifade etti: Trenler mevcut Marmaray ı kullanmak suretiyle kesintisiz geçecekler. Yani bir gar ihtiyacı kalmayacak. Haydarpaşa tren garını, kısmen belki bir konaklama fırsatı verebilecek şekilde değerlendirilebileceğiz (Radikal). Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, İstanbul a 3. Köprü için 5 Nisan da teklif alacaklarını anımsatırken, Eğer yine talep olmazsa, C planımız da hazır. Bu köprüyü her halükarda yapacağız. dedi (Hürriyet). YTÜ Senatosu üretilecek kentsel dönüşüm projelerinin mutfağında yer almak istiyoruz açıklamasını yaptı. 09 Projesi için teklifi iki yıl önce alınan Taksim Camii ve Dinler Tarihi Müzesi halka açıklandı Köprü Yerine Yaşam Platformu tarafından Karayolları Genel Müdürlüğü önünde Yaşam İhaleye Çıkarılamaz protestosu gerçekleştirildi Taksim Yayalaştırma Projesi, İBB Başkanlığı tarafından onaylanarak askıya çıkarıldı. 5

18 17 SUBAT İETT arazisinde eski plana dönüldü. Belediye ile ŞPO ve İMO arasında hukuk savaşına neden olan eski imar planı İBB Meclisi nde oy çokluğuyla kabul edildi (Hürriyet). MO İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından yapılan dayanışma çağrısı üzerine 70 e yakın kuruluşun katılımıyla Taksim Dayanışması adı altında toplanıldı. Dayanışma sekretaryasının MO İstanbul Büyükkent Şubesi ile ŞPO İstanbul Şubesi tarafından yürütülmesine karar verildi. 20 İBB Meclisi, Danıştay ın Kadıköy de ibadet alanına ihtiyaç var kararına dayanarak Göztepe Parkı nın bir kısmında cami yapımına onay verdi. 21 ŞPO, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı hakkında kamuoyu açıklamasında bulunarak yasanın amaca hizmet etmekten uzak olduğunu vurguladı Kadıköy Göztepe Parkı nda 7 yıl önce mahkeme kararı ile yapımı durdurulan cami projesi, Danıştay ın bozma kararı ile İBB Meclisi nin gündemine yeniden geldi (Hürriyet). 19 Türkiye mega projelerle İstanbul u baştan yaratıp, trafiği düzeltmek amacıyla 2020 Olimpiyatları na adaylığını resmileştirdi (Sabah). Bizans Tarihi, Sanatı, Mimarlığı ve Arkeolojisi Uzmanları yayınladıkları açıklama ile yetkilileri ve İstanbul halkını Tarihi Yarımada ya sahip çıkmaya çağırdı. 22 YTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü nden bir grup öğretim üyesi yaptıkları açıklama ile Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı nın ve kentsel dönüşüm adı altında yapılmış ve yapılabilecek olan uygulamaların kayıtsız şartsız savunucuları ve uygulayıcıları olmayacaklarını beyan etti

19 18 l TAKSIM MEYDANI l l TARIHLERLE Taksim Meydanı Taksim Meydanı na adını veren tarihi su maksemi Sultan I. Mahmut Dönemi nde şehre hizmet vermeye başladı. Maksem bugünkü halini 1839 da aldı. Meydan ın önemli anıt eserlerinden Aya Triada Kilisesi inşaatı tamamlandı Taksim Cumhuriyet Anıtı törenle açıldı Lütfi Kırdar döneminde Atatürk ün onayıyla görevlendirilen şehirci ve mimar Henri Prost un planları kapsamında Topçu Kışlası nın yıkımına ve 2 No.lu Park alanı olarak adlandırılan Taksim Gezisi nin düzenlenmesine başlandı Gezi Parkı nın meydana bakan tarafına İsmet İnönü heykeli için büyük bir kaide yerleştirildi fakat heykelin açılışı gerçekleşmedi. Uzun yıllar meydanda yer alan kaide 1982 de Maçka ya taşındı Taksim Gezi Parkı tamamlanarak kamusal kullanıma açıldı Mayıs Darbesinin ardından Taksim Meydanı na Süngü Anıtı yerleştirildi. Anıt 12 Eylül 1980 darbesinin ardından meydandan kaldırıldı Taksim Meydanı nın ve Cumhuriyet Dönemi nin simge yapılarından Atatürk Kültür Merkezi hizmete açıldı Mayıs Kutlamalarında kalabalığa ateş açılması sonucu çıkan olaylarda 34 kişi hayatını kaybetti. Bu olay tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti Belediye Başkanı Bedrettin Dalan dönemindetarlabaşıbulvarı nınaçılması sebebiyle Şişhane ve Tarlabaşı nda yıkımlar gerçekleşti. Meydan ın araç trafiği zamanla yoğunlaştı. 9

20 1990 İstiklal Caddesi nin araç trafiğine kapatılmasıyla caddenin Taksim Cumhuriyet Anıtı ile ilişkisi güçlendi İstanbul 1 Numaralı Anıtlar Kurulu, Taksim Meydanı, AKM, Tarihi Su Maksemi ve Taksim Gezi Parkı nın bir bütün olarak korunması gerektiği yönünde karar verdi Kanlı 1 Mayıs ın 30. yıl dönümünde sendikaların 1 Mayıs ı yeniden Taksim Meydanı nda kutlama talebine İstanbul Valiliği üç yıl boyunca izin vermedi yılında Taksim yeniden 1 Mayıs kutlamalarının adresi oldu Beyoğlu Kentsel Sit Alanı na ilişkin Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı yürürlüğe girdi. Planda Taksim Meydanı na ilişkin yeraltı ulaşım projesi ve Taksim Gezi Parkı na Topçu Kışlası nın ihya kararı yer almıyordu yıl sonra Taksim Meydanı yeniden 1 Mayıs Kutlamalarına açıldı Beyoğlu Kentsel Sit Alanı na ilişkin Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı yürürlüğe girdi yıl önce yıkılan Topçu Kışlası II No.lu Anıtlar Kurulu tarafından korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edildi Taksim Meydanı Projesi ve Topçu Kışlası 12 Haziran Genel Seçimlerinden önce Başbakan R. Tayyip Erdoğan ın seçim programında yer alan Çılgın Projelerden biri olarak kamuoyuyla paylaşıldı. 03 SUbat 2012 İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi nin oy birliğiyle onayladığı Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesi, İstanbul II Numaralı KTVKK tarafından onaylanan plan değişikliği ile yasal zemin kazandı. 14 Subat 2012 Taksim Yayalaştırma Projesi İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından askıda ilan edildi. 30 Ekim 2012 Taksim Meydan düzenlemeleri kapsamında tünel inşaatları için ilk kazma Zambak Sokak a vuruldu. 06 Kasım 2012 Taksim Meydanı düzenleme projesi kapsamında Tarlabaşı ile Cumhuriyet Caddeleri bariyerlerle kapatıldı. İnşaat fiilen başladı. 08 Kasım 2012 Taksim Gezi Parkı na yapımı onay bekleyen Topçu Kışlası için kesilecek ağaçların yanı sıra avlusunda buz pisti yapılacağı açıklandı. Projenin mimarı Halil Onur Keşke yarışmayla tasarlansaydı. açıklamasında bulundu (Radikal)