10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Atom ve Elektrik / Elektriklenme Deneyimlerinden Atoma. 1- Kırılabilir Cam Malzeme -----

Transkript

1 Atom ve Elektrik / Elektriklenme Deneyimlerinden Atoma K Ebonit ve Cam Çubuktaki Elektriklenme Farklı elektrik yüklerinin varlığını ayırt edebilme Plastik Çubuk (Ebonit Çubuk Yerine) 2 Adet Baget Cam 1 Adet Üçayak Büyük 1 Adet Destek Çubuğu (/Ø10x500) 2 Adet Bağlama Parçası İkili 1 Adet Yünlü Kumaş Çuha (10x10 cm) 1 Adet İp (Naylon ağ ipliği) 1- Destek çubuklarından birini üç ayağa dik olarak bağlayın, diğer destek çubuğunu bağlama parçası yardımı ile yatay olarak bağlayın. Ebonit (plastik) çubuğu yatay destek çubuğuna paralel olacak şekilde salıncak görünümünde iplerle bağlayın. 2- İpe bağlı serbest sallanan ebonit (plastik)çubuğa sırası ile önce plastik sonra çam çubuğu yaklaştırıp gözlemleyelim. 3- Diğer plastik çubuğu yünlü kumaşa sürtüp asılı olan plastik çubuğa yaklaştıralım ve gözleyeli. 4- Cam çubuğu yünlü kumaşa sürtüp asılı olan plastik çubuğa yaklaştıralım ve gözleyeli.

2 Atom ve Elektrik / Faraday'ın Elektroliz Deneyleri ve Atom Altı Parçacıklar K Atom Altı Parçacıkların Varlığı İçin Deliller Elektriklenme olayı ile maddenin tanecikli yapısı arasındaki ilişkiyi kavrayabilme. 1- Aşındırıcı Madde 2- Kırılabilir Cam Malzeme 3- Elektrik Enerjisi ile Çalışma Bakır Elektrot (1,5x40x80) 2 Adet Kurşun Elektrot (2x40x80) 2 Adet Beher 400 ml 2 Adet Kurşun Nitrat [0,5M Pb(NO 3 ) 2 ] Çözeltisi 400 ml Bakır Sülfat [1M CuSO 4 ] Çözeltisi 400 ml Terazi elektronik (0.1 g Duyarlılığında, g tartar) 1 Adet Güç Kaynağı (0-12 Volt, 80 Watt) 1 Adet Bağlantı Kablosu Krokodilli 50 cm 3 Adet 9 Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 1- Pb(NO 3 ) 2 ve CuSO 4 çözeltilerini ayrı ayrı beherlere koyalım. 2- Kurşun (Pb) ve bakır (Cu) elektrotları ayrı ayrı tartıp aşağıdaki çizelgeye kaydedelim. 3- Pb elektrotları Pb(NO 3 ) 2 çözeltisine, Cu elektrotları CuSO4 çözeltisine, biri birine temas etmeyecek şekilde güç kaynağının negatif ucuna bağlayarak yerleştirin. 4- Bağlantı kabloları yardımı ile deneyin elektrik devresini kurun. 5- Güç kaynağının 6 volt kademesinde dakika çalıştırın. 6- Güç Kaynağının enerjisini keserek deneye son verin. elektrotları saf su ile yıkayarak terazide tartarak sonucu gözlemleyin Negatif Kutba Bağlı Elektrot Pb Cu Deney Öncesi Ağırlığı (g) Deney Sonrası Ağırlığı (g)

3 Atom Modellerinin Tarihsel Gelişimi / Elektro Manyetik Işınların Dalga Modeliyle Açıklanması K Isıtılan Bazı Maddelerin Işıması Işıma ile atomun yapısı arasındaki ilişkiyi açıklayabilme. 3- Koruyucu Gözlük Kullanın 1- Parlayıcı Madde veya Yüksek Isı 2- Kırılabilir Cam Malzeme Bünzen Beki (Hortumu ve Adaptörü ile) 1 Adet Deney Tüpü (18x180mm) 1 Adet Spatül Metal 1 Adet Hidro Klorik HCl Asit Çözeltisi (%37, 1000 ml, Cam Şişe) Sodyum Klorür NaCl Katı (Saf, 500 g) Potasyum Klorür KCl Katı (Saf, 250 g) Potasyum Nitrat KNO 3 Katı (Saf, 250 g) Baryum Klorür BaCl 2 Katı (Saf, 250 g) Sodyum Karbonat Na 2 CO 3 Katı (Saf, 500 g) Sodyum Nitrat NaNO 3 Katı (Saf, 100 g) Bakı Klorür CuCl Katı (Saf, 100 g) Bakı Nitrat Cu(NO 3 ) 2 Katı (Saf, 250 g) Dereceli Silindir (250 ml) 1 Adet Baget Cam 1 Adet Saat Camı (Ø100 mm) 1 Adet Tüplük Plastik 1 Adet Ans Ağaç Saplı 1 Adet Kullanılan Madde NaCl KCl KNO 3 BaCl 2 Na 2 CO 3 NaNO 3 CuCl Cu(NO 3 ) 2 Gözlenen Renk 1- Ağaç saplı ans ile sırası bir miktar NaCl tuzu alıp bek alevine tutun, alevin rengini gözleyerek çizelgeye yazın 2- Ağaç saplı ansı HCl içerisine daldırarak yıkayın, ateşe tutarak temizleyin. 3- aynı işlemi sırası ile diğer tuzlar ile yaparak gözlemlerinizi çizelgeye kaydedin.

4 Zayıf Etkileşimler / Hidrojen Bağının Maddenin Fiziksel Özelliklerine Etkisi K Tatlınızı Karamel İstermisiniz. Hidrojen bağı ile kovalent bağın kuvvetini karşılaştırma 1- Parlayıcı Madde veya Yüksek Isı 2- Kırılabilir Cam Malzeme Bünzen Beki (Hortumu ve Adaptörü ile) 1 Adet Deney Tüpü (18x180mm) 2 Adet Spatül Metal 1 Adet Tüplük Plastik 1 Adet Tüp Maşası (Plastik Saplı Metal) 1 Adet 6 Şeker (toz şeker) (yerinde temin edilir) 1- Deney tüplerine eşit miktarda şeker (toz şeker) koyun. 2- Tüplereden birini bek üzerinde çevirerek hafifçe ısıtın. 3- Diğer tüpü içerisindeki şeker kömür rengini alıncaya kadar ısıtın.

5 Zayıf Etkileşimler / Kimyasal Türler Arasındaki Etkileşim Tiplerinin Belirlenmesi K Kimyasal Türler Kimyasal türler arasındaki etkileşim türlerinin belirlenmesi Deney Tüpü (18x180mm) 10 Adet 2 Saf Su (H 2 O) (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN Etil Alkol (C 2 H 5 OH) (/%95, 1000ml) İyot (I 2 ) (Saf, 250 g) Aseton (C 3 H 6 O) (Teknik, 500 ml) 6 Şeker (C 12 H 22 O 11 ) (yerinde temin edilir) 7 Karbon Tetra Klorür (CCl 4 ) (yerinde temin edilir) CCl 4 - H 2 O H 2 O - C 2 H 5 OH CCl 4 - C 2 H 5 OH H 2 O - I 2 CCl 4 - I 2 Karışımlar H 2 O - C 12 H 22 O 11 CCl 4 - C 12 H 22 O 11 H 2 O - C 3 H 6 O CCl 4 - C 3 H 6 O Çözündü / Çözünmedi Moleküller Arasındaki Etkileşimin veya Etkileşimlerin Adı 1-5 adet tüpe yarısına kadar su dolduralım 1den 5 e kadar etiketleyelim, diğer 5 tanesine ise Karbon Tetra Klorür dolduralım bunları da 1 den 5 e kadar etiketleyelim. 2- Birinci deney tüplerindeki H 2 O ve CCl 4 ' biri birleri ile karıştıralım. 3- İkinci deney tüplerine Etil Alkol (C 2 H 5 OH) koyarak karıştıralım. 4- Üçüncü deney tüplerine eşit miktarda İyot (I 2 ) ekleyerek karıştıralım. 5- Dördüncü deney tüplerine eşit miktarda şeker (C 12 H 22 O 11 ) ekleyerek karıştıralım. 6- Beşinci deney tüplerine eşit miktarda aseton (C 3 H 6 O) ekleyerek karıştıralım.

6 Gazların Genel Özellikleri / Gazlrın Kinetik Teorisi / Graham Difüzyon Kanunu K Gazların Difüzyonu Gazların yayılma özelliğini ve yayılma hızlarını kavrama. 1- Aşındırıcı madde 2- Kırılabilir Cam Malzeme Cam Boru (Ø 7mm, 75cm boyunda, iki ucu açık) 1 Adet Lastik Tıpa (8/4x20 Deliksiz) 2 Adet Destek Çubuğu (Ø 10x500 mm) 2 Adet Bağlama Parçası (İkili) 1 Adet Hidro Klorik HCl Asit Çözeltisi (%37, 1000 ml, Cam Şişe) Amonyak (NH 3, %25 -D 0,91 1 Litrelik Şişe) Toplu İğne (250 g) Pamuk (100 g) Damlalık (Cam, 2 ml, Kapiler lastikli) 1- İki ucu açık cam boruyu yatay olarak destek çubuğu üzerine yerleştirin. 2- Lastik tıpalara toplu iğneleri tutturup, iğnelere biraz pamuk dolayın. 3- Pamuklardan birini üzerine 8 damla hidroklorik asit, diğerinin üzerine 8 damla amonyak damlatın. 4- Pamuklar, cam borunun içine gelecek şekilde, cam borunun iki ucunu lastik tıpalar ile kapatın. 5- Bir süre sonra cam borunun içerisinde oluşan beyaz halkanın (NH 4 Cl)iki uca mesafesini ölçerek deneye son verin.

7 Sıvılar ve Özellikleri / Sıvıların Yüzey Gerilimi K Yüzey Gerilimi Farklı sıvıların yüzey geriliminin incelenmesi Büret (50 ml, musluklu) 1 Adet Beher (100 ml.) 1 Adt Etil Alkol (Etanol )(% 95'lik 1 Lt.'lik Cam Şişe) 4 Su 1- Büretlerden birine su diğerine alkol (etanol) koyalım. 2- Su dolu büretin musluğunu suyun damla damla akmasını sağlayacak şekilde açalım. Damlaların şeklini ve boyutunu inceleyelim. 3- Aynı işlemi etanol için yapalım. Damlaların şeklini ve boyutunu inceleyelim.

8 Sıvılar ve Özellikleri / Yüzey Gerilimine Etki Eden Faktörler K Sıvıların Yüzey Gerilimine Etki Eden Faktörler Sıvıların yüzey gerilimine etki eden faktörlerin incelenmesi Beher 400 ml 3 Adet 2 Asetat Kağıdı (yerinde temin edilir) 3 Deterjan (yerinde temin edilir) Makas (Kağıt makası orta boy) 1 Adet 5 Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 1- Asetat kağıdını 2x4 cm ölçülerinde kesin. 2- Beherlere sırası ile birine saf su, diğerine deterjanlı su, üçüncüsüne sıcak su koyalım. 3-2x4 cm kestiğimiz asetatları her behere 1 tane olmak üzere yüzeye paralel olarak koyarak gözlemleyelim.

9 Sıvılar ve Özellikleri / Viskozite K Viskozite ve Akış Hızı Sıvıların viskoziteleri ile akış hızları arasındaki ilişkinin incelnmesi Beher (100 ml) 4 Adet Kronometre 1 Adet Gliserin (Saf, 100 gr.'lık Şişe) 4 Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 5 Zeytinyağı (yerinde temin edilir) 6 Bal (yerinde temin edilir) 1- Oda sıcaklığında bulunan eşit miktardaki su, gliserin ve zeytinyağını behere sırası ile boşaltarak kronometre ile akış sürelerini tespit edin.

10 Çözücüler ve Çözeltiler / Çözücüler ve Çözeltiler K Karışımlar Arasındaki Farklılıklar Karışımlar arasındaki farklılıklar Beher (100 ml) 4 Adet 2 Su 3 Zeytinyağı Etil Alkol (Etanol )(% 95'lik 1 Lt.'lik Cam Şişe) İyot (Tuz) (I 2 ) (Saf, 250 g) 6 Kum 1- Beherlere yarısına kadar su koyalım. 2- Yarısına kadar su dolu olan beherlere sırası ile zeytinyağı, alkol, tuz, kum kuyup beher içindeki karışımları gözleyelim.

11 Çözücüler ve Çözeltiler / Çözelti Derişimleri K İstenilen Derişimde Çözelti Hazırlanması İstenilen derişimde çözelti hazırlama 3- Koruyucu Gözlük Kullanın 1- Toksit (Zehirli) Madde 2- Aşındırıcı Madde 3- Kırılabilir Cam Malzeme Balon Joje (250 ml. B Sınıfı Pls. Kapaklı) 1 Adet Dereceli Silindir 100 ml 1 Adet Terazi (0.1 g Duyarlılığında, Min g) 1 Adet Spatül (Metal) 1 Adet Potasyum İyodat (KIO 3 ) (Saf, 100 gr. Şişe) Hidroklorik asit (HCl) (%37, 1 Lt'lik Şişe) Sodyum Hidroksit (NaOH) (Saf, 500 g Şişe) Baryum Nitrat (BaNO 3 ) 2 (Saf, 250 gr. Şişe) Sodyum Kromat (Na 2 CrO 4 ) (100 gr Şişe) Potasyum Kromat (K 2 CrO 4 ) (Saf, 500 gr. Şişe) Alüminyum Sülfat (Al 2 (SO 4 ) 3 ) (Saf, 100 gr. Şişe) Alüminyum Klorür (AlCl 3 ) (Saf, 100 gr. Şişe) Cam Şişe (Kapaklı) 500 ml. 8 Adet Etiket 15 Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 1- Aşağıdaki tabloda verilen değişik derişimlerdeki çözeltileri hazırlamak için madde miktarlarını hesaplayarak çizelgeye kaydedin. 2-Hesapldığınız madde miktarlarını terazide tartarak 250 ml'lik balon joje ye koyun. Üzerine 50 ml su koyarak çalkalayın, çözüldükten sonra üzerine su koyarak 100 ml'ye tamamlayın. 3- Hazırladığınız çözeltileri ileriki deneylerde kullanılmak üzere üzerine etiketlerini de yapıştırarak şişeleyin ve göneş görmeyecek şekilde saklayın. No Madde Adı Molaritesi (M) Hacmi (ml) 1 KIO 3 0, HCl NaOH 0, Ba(NO 3 ) 2 0, Na 2 CrO 4 0, K 2 CrO 4 0, Al 2 (SO 4 ) 3 0, AlCl 3 0, Hesaplanan Miktarı (g)

12 Çözücüler ve Çözeltiler / Çözelti Derişimleri K İki Çözelti Arasındaki Tepkimenin Nicel İncelemesi Çözeltiler arasındaki tepkimelerde çöken madde miktarını belirleme. 1- Toksit (Zehirli) Madde 2- Kırılabilir Cam Malzeme Deney Tüpü (18x180 mm) 5 Adet Süzgeç Kağıdı (Adi, Tabaka Halinde) 1 Tb Tüplük 1 Adet Balon Joje (250 ml. B Sınıfı Pls. Kapaklı) 2 Adet Pipet (10 ml, dereceli) 1 Adet Latik Tıpa (8/4x20 Deliksiz) 5 Adet Saat Camı (Ø100 mm) 1 Adet ,5 M Kurşun Nitrat (Pb(NO 3 ) 2 ) (Saf, 500 g Şişe) ,5 M Potasyum İyodür (KI) (100 g Katı, Saf) Etiket 11 Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 12 Grafik Kağıdı 1- % deney tüpü alın, bunları etiket ile numaralandırın. Pipet yardımı ile bütün tüplere 4'er ml 05 M (KI) koyun. 2- Pipeti saf su ile iyice yıkadıktan sonra, tüplere sırası ile 0,5, 1, 2, 3, 4 ml Pb(NO3)2 çözeltisi ilave edin. Tüplerin ağızlarını tıpa ile kapatarak iyice çalkalayın. 3-5 adet süzgeç kağıdı hazırlayın, bunları numaralandırın ve ağırlıklarını tartın. 4-1 numarılı süzgeç kağıdını karlayıp huniye yerleştirin, 1 numaralı tüpteki çözeltiyi süzün süzgeç kağıdını kurumaya bırakın. Bu işlemi diğer tüpler içinde yapın. Tüplerin içerisinde artık kalmayacak şekilde tüpleri saf su ile çalkalayarak gerçekleştirin. 5- Çökeltileri kurumuş süzgeç kağıtlarını tartarak süzgeç kağıdı darasını çıkartarak çökelek miktarlarını hesaplayın. Pb(NO 3 ) 2 hacimlerini X ekseninde, PbI 2 çökelti kütlesini Y ekseninde göstererek grafiğini çizin. Kurşun Nitrat Sıra No Pb(NO 3 ) 2 (ml) 1 0, Kurşun (II) İyodür PbI 2 (g)

13 Çözücüler ve Çözeltiler / Çözelti Derişimleri K Çözelti Derişimlerinin Karşılaştırılması Derişim farklılıklarını kavrayabilme Balon Joje (250 ml. B Sınıfı Pls. Kapaklı) 5 Adet Etiket 3 Bakırsülfat Pentahidrat (CuSO 4.5H 2 O Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 4 1- Balon jojelere sırası ile (0,1 M - 0,05 M - 0,025 M M M derişimlerinde 250 ml için) her balon jojeye konulacak CuSO 4.5H 2 O hesaplanır, tartılan miktarlar balon jojelere konularak üzerlri 250 ml ye tamamlayacak miktarda saf su konularak cözülmesi sağlanır. 2- Hazırlanan çözeltilerin renkleri karşılaştırılır

14 Çözeltilerin Derişime Bağlı (Koligatif) Özellikleri / Çözeltilerin Derişime Bağlı Özellikleri / Buhar Basıncının Düşmesi K Hangimizin Buharlaşma Hızı Daha Fazladır. Değişik çözeltiler arasındaki buharlaşma farklılığını çörme ve açıklama. 1 Bakırsülfat Pentahidrat (CuSO 4.5H 2 O) Beher 250 ml 12 Adet Streç Film Etiket Dereceli silindir 20 ml 1 Adet Balon Joje 500 ml 1 Adet Terazi (0.1 g Duyarlılığında, Min g) 1 Adet 8 Saf Su (45001 KOD NOLU DAMITMA CİHAZINDAN TEMİN 1- Begerleri aşağıda olduğu gibi (1A,1B vb) gibi etiketleyin. 2- Balon jojeye 100 ml su koyup üzerine 60 gr CuSO 4.5H 2 O (toz halinde) bileşiğini ekleyip çalkalayın. 500 ml ye tamamlayana kadar su koyun 0,5 M CuSO 4.5H 2 O etiketini yapıştırın. 3- Aşağıdaki tabloya bakarak beherlere gerekli olan çözeltiyi ve suyu ilave edin. Renk, hacim, kimyasal madde derişimi açısından eşit iki gurup oluşturun. 4- İkinci guruptakilerin ağzını streç film ile kapatın. Her iki gurubu aynı yerd 10 gün süreyle bekletin. 1. Gurup 2. Gurup Beher 1A 1B 1C 1D 1E 2A 2B 2C 2D 2E CuSo 4.5H 2O Çözeltisi (ml) , ,5 0 Su (ml) , ,5 100

15 Heterojen Karışımlar / Heterojen Karışımlar K Homojen miyiz? Heterojen miyiz? Homojen ve heterojen karışımları mikroskop altında gözleme ile aralarındaki benzerlik ve farklılıkları ayırt edebilme Mikroskop 600 büyütmeli (İbn-i Sina) 1 Adet 2 Metal Para (yerinde temin edilir) 3 Yemek Tuzu Çözeltisi (yerinde temin edilir) 4 Süt (yerinde temin edilir) Büyüteç (Plastik Saplı 2,5 büyütmeli) 1 Adet 6 Ayran (yerinde temin edilir) 7 Kaya Parçaları (yerinde temin edilir) 8 Pipet (yerinde temin edilir) 2 Adet 1- Metal para, yemek tuzu çözeltisi, süt, ayran ve kaya parçasını çıplak gözle gözleyin. 2- Çıplak gözle yaptığınız gözlemleri mikroskop altında inceleyin.