GAZİANTEP VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ GAZİANTEP İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 GAZİANTEP VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ GAZİANTEP İL ÇEVRE DURUM RAPORU 2006 I

2 II

3 T.C. GAZİANTEP VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ GAZİANTEP İLİ ÇEVRE DURUM RAPORU Hazırlayan: ÇED ve Planlama Şube Müdürlüğü Gaziantep-2006 Sertaç Bilgisayar Eğit. İlet. Org. San. Tic. Ltd. Şti Tel.: (342) pbx Faks: (342) III

4 IV

5 İÇİNDEKİLER Sayfa A. COĞRAFİ KAPSAM... 1 A.1. Giriş... 2 A.2. İl ve ilçe sınırları... 2 A.3. İlin coğrafi durumu... 2 A.4. İlin topoğrafyası ve jeomorfolojik durumu... 3 A.5. Jeolojik yapı ve stratigrafi... 3 A.5.1. Metamorfizma ve magmatizma... 5 A.5.2. Tektonik ve paleocoğrafya... 5 B. DOĞAL KAYNAKLAR... 7 B.1 Enerji Kaynakları... 8 B.1.1. Güneş... 8 B.1.2. Su Gücü... 8 B.1.3. Kömür... 9 B.1.4. Doğalgaz... 9 B.1.5. Rüzgar... 9 B.1.6. Biyokütle B.1.7. Petrol B.1.8. Jeotermal sahalar B.2. Flora ve fauna B.2.1. Ormanlar B.2.2. Çayır ve mera B.2.3. Sulak alanlar B.2.4. Flora B.2.5. Fauna B.2.6. Milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parkları B.3. Toprak B.4. Su kaynakları B.4.1. İçme suyu kaynakları ve barajlar B.4.2. Yeraltı su kaynakları B.4.3. Akarsular B.4.4. Göller-göletler B.5. Mineral kaynakları B.5.1. Sanayi Madenleri B.5.2. Metalik madenler B.5.3. Enerji madenleri B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1. İklim ve hava C.1.1. Doğal Değişkenler C Rüzgar C Basınç C Nem C Sıcaklık C Buharlaşma ve transparasyon C Yağışlar C Seller C Kuraklık C.1.2. Yapay etmenler C Plansız kentleşme C Yeşil alanlar C Isınmada kullanılan yakıt C Endüstriyel emisyonlar C Trafikten kaynaklanan emisyonlar C.2. Hava kirletici gazlar ve kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit konsantrasyonu ve duman V

6 C.2.2. Partikül madde emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit C.2.4. Azotoksit NOx Emisyonları C.2.5. Hidrokarbon ve kurşun emisyonları C.3. Atmosferik kirlilik C.3.1. Ozon tabakasının incelenmesinin etkileri C.3.2. Asit yağmurlarının etkileri C.4. Hava kirleticilerinin çevreye etkileri C.4.1. Doğal çevreye etkileri C Su üzerine etkileri C Toprak üzerine etkileri C Flora fauna üzerine etkileri C İnsan sağlığı üzerindeki etkisi C.4.2. Yapay çevreye etkisi C Gürültü Kirliliğine etkisi D. SU D.1. Su kaynaklarının kullanımı D.1.1. Yeraltı suları D.1.2. Akarsular D.1.3. Göller, göletler ve rezervuarlar D.1.4. Deniz D.2. Doğal drenaj sistemleri D.3. Su kaynaklarının kirliliği ve çevreye etkileri D.3.1. Yeraltı suları ve kirlilik D.3.2. Akarsular ve kirlilik D.3.3. Göller, göletler ve rezervuarlardaki kirlilik D.3.4. Denizlerdeki kirlilik D.4. Su ve kıyı yönetimi, strateji ve politikaları D.5. Su kaynaklarında kirlilik etkenleri D.5.1. Tuzluluk D.5.2. Zehirli gazlar D.5.3. Azot ve fosforunyol açtığı kirlilik D.5.4. Ağır metaller ve iz elementleri D.5.5. Zehirli organik bileşikler D Siyanurler D Petrol ve türevleri D Polikloro Naftalinler ve Bifeniller D Pestisitler ve Su Kirliliği D Gübreler ve Su Kirliliği D Deterjanlar ve Su Kirliliği D.5.6 Çözünmüş Organik Maddeler D.5.7 Patojenler D.5.8 Askıda Katı Maddeler D.5.9 Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1. Genel toprak yapısı E.2. Toprak kirliliği E.2.1. Kimyasal Kirlenme E Atmosferik kirlenme E Atıklardan kirlenme E.2.2. Mikrobiyal kirlenme E.3. Arazi E.3.1. Arazi varlığı E Arazi sınıfları E Kullanım durumu E.3.2 Arazi problemleri VI

7 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ekosistem tipleri F.1.1. Ormanlar F Ormanların ekolojik yapısı F İlin orman envanteri F Orman Varlığının Yararları F Orman Kadastro Ve Mülkiyet Konuları F.2. Çayır Ve Merelar F.1.3. Sulak Alanlar F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb) F.2. Flora F.2.1. Habitat ve Toplulukları F.2.2. Türkler ve Populasyonları F.3. Fauna F.3.1. Habitat ve Toplulukları F.3.2. Türkler ve Populasyonları F.3.3. Hayvan Yaşama hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar F Sahipsiz Hayvanlar F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel olan Evcil Hayvanlar F Hayvan Hakları İhlalleri F Valilikler,Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup Bölümdeki Bilgilerin İsteneceği Alanları F.4.1 Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Alanları ve Tabiat Koruma Alanları F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayatını Yerleştirme Alanları F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a-tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları F /9/1988 tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19., ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar F /11/1986 tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin 49. maddesinde Tanımlanan F Hassas Kirlenme Bölgeleri Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve ilan Edilen Alanlar F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler F Sayılı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar VII

8 F.4.2 Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları F /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3. Korunması Gereken Alanlar F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar G TURİZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum G Fiziki Özellikleri G.1.2. Kültürel Değer G.2. Turizm Çeşitleri G.3.. Turistik Altyapı VIII

9 G.4. Turist Sayısı G.5. Turizm Ekonomisi G.6. Turizm Çevre İlişkisi H TARIM VE HAYVANCILIK H.1 Genel Tarımsal Yapı H.2. Tarımsal Üretim H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller H Baklagiller H Yem bitkileri H Endüstriyel Bitkiler H Bahçe Bitkileri H Meyve üretimi H Sebze Üretimi H Süs Bitkileri H.2.2 Hayvansal Üretim H Büyükbaş Hayvancılık H Küçükbaş Havancılık H Kümes Hayvancılığı(Kanatlı Üretimi) H Su Ürünleri H Kürk Hayvancılığı H Arıcılık Ve İpekböcekçiliği H.3. Organik Tarım H.4. Tarımsal İşletmeler H.4.1. Kamu İşletmeleri H Özel İşletmeler H.5. Tarımsal Faaliyetler H Pestisit Kullanımı H.5.2. Gübre Kullanımı H.5.3. Toprak Kullanımı I. MADENCİLİK I.1. Maden Kanununa Tabi olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi olan Doğal Malzemeler I.1.1. Sanayi Madenleri I.1.2. Metalik Madenler I Enerji madenleri I.1.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I. 2 Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri I. 3 Cevher Zenginleştirme I. 4 Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkisi I. 5. Madencilik Faaliyetleri sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon çalışmaları J. ENERJİ J.1. Birincil Enerji Kaynakları J.1.1. Taşkömürü J.1.2. Linyit J.1.3 Asfaltit J.1.4. Bitümlü Şist J.1.5 Hampetrol J.1.6. Doğalgaz J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum ) J.1.8. Orman J.1.9 Hidrolik J.1.10 Jeotermal J.1.11 Güneş J.1.12 Rüzgar IX

10 J Biyokütle J.2 İkincil Enerji Kaynakları J.2.1. Termik Enerji J.2.2 Hidrolik Enerji J.2.3. Nükleer Enerji J.2.4 Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi J.3. Enerji Tüketiminin Sektörel Dağılımı J.4 Enerji Tasarrufu ile ilgili Çalışmalar K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1. İl sanayinin gelişimi, yer seçimi süreçleri ve bunu etkileyen etmenler K.2. Genel anlamda sanayi gruplaması K.3. Sanayinin ilçelere göre dağılımı K.4. Sanayi gruplarına göre işyeri sayıları ve istihdam durumu K.5. Sanayi gruplarına göre teknoloji ve enerji kullanımları K.6. Sanayiden kaynaklanan çevre sorunları ve alınan önlemler K.6.1. Sanayi tesislerinden kaynaklanan hava kirliliği K.6.2. Sanayi tesislerinden kaynaklanan su kirliliği K.6.3. Sanayi tesislerinden kaynaklanan toprak kirliliği K.6.4. Sanayi tesislerinden kaynaklanan gürültü kirliliği K.6.5. Sanayi tesislerinden kaynaklanan atıklar K.6.7. Sanayi tesislerinin acil durum planı L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. Altyapı L.1.1. Temiz Su Sistemi L.1.2. Atık su sistemi-kanalizasyon ve arıtma sistemi L.1.3. Yeşil alanlar L.1.4. Elektrik iletim hatları L.1.5. Doğalgaz boru hatları L.2. Ulaşım L.2.1. Karayolları L Karayolları genel L Ulaşım planlaması L Toplu taşıma sistemleri L Kent içi yollar L Araç sayıları L.2.2. Demiryolları L Kullanılan raylı sistemler L Taşımacılıkta demiryolları L.2.3. Deniz, göl ve nehir taşımacılığı L Limanlar L Taşımacılık L.2.4. Havayolları L.3. Haberleşme L.4. İlin imar durumu L.5. İldeki baz istasyonları Sayısı M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve kırsal planlama M.1.1. Kentsel alanlar M Doğal özelliklerin kent formuna etkileri M Kentsel büyüme deseni M Planlı kentsel gelişme alanları M Kentsel alanda yoğunluk M Kentsel yenileme alanları M Endüstri alanları ve yer seçimi M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik Ve Turistik Özellikli Alanlar M.1.2. Kırsal alanlar M Kırsal yerleşim deseni X

11 M Arazi mülkiyeti M.2. Altyapı M.3. Binalar ve yapı çeşitleri M.3.1. Kamu binaları M.3.2. Okullar M.3.3. Hastaneler ve sağlık tesisleri M.3.4. Sosyal ve kültürel tesisler M.3.5. Endüstriyel yapıları M.3.6. Göçer ve hareketli barınaklar M.3.7. Otel motel ve turizm amaçlı diğer binalar M.3.8. Bürolar ve dükkanlar M.3.9. Kırsal alanda yapılaşma M Yerel mimari özellikler M.3.11 Bina yapımında kullanılan yerel materyaller M.4. Sosyal ve ekonomik yapı M.4.1. İş Alanları Ve İşsizlik M.4.2. Göçler M.4.3. Göçebe işçiler M.4.4. Kent toprağının mülkiyet dağılımı M.4.5. Konut yapımı süreçleri M.4.6. Gecekondu ıslah ve önleme bölgeleri M.5. Yerleşim yerleri çevresel etkileri M.5.1. Gürültü Kirliliği M.5.2. Binalarda ses izolasyonu M.5.3. Havaalanları ve çevresinde oluşturulan gürültü zonları M.5.4. Ticari ve endüstriyel gürültü M.5.5. Kentsel atıklar M.5.6. Binalarda ısı yalıtımı M.6. Nüfus M.6.1. Nüfusun yıllara göre gelişimi M.6.2. Nufüsun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı M.6.3. İl ve İlçelerin Nufüs Yogunlukları M.6.4. Nüfus Değişim Oranları N. ATIKLAR N.1. Evsel katı atıklar N.2. Tehlikeli ve zararlı atıklar N.3. Özel Atıklar N.3.1. Tıbbi atıkları N.3.2. Atık yağlar N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atıklar N.3.4. Pil ve Aküler N.3.5. Cips ve diğer yakma fırınlarından kaynaklanan küller N.3.6. Tarama Çamurları N.3.7. Elektrik ve elektronik atıklar N.3.8. Kullanım ömrü bitmiş araçlar N.4. Diğer atıklar N.4.1. Ambalaj atıklar N.4.2. Radyoaktif atıklar N.4.3. Hayvan kadavraları N.4.4. Mezbaha atıkları N.5. Atık yönetimi N.6. Katı atıkların miktar ve komposizyonu N.7. Katı atıkların biriktirilmesi, toplanması, taşınması ve transfer istasyonları N.8. Atıkların bertaraf yöntemleri N.8.1. Katı atıkların depolanması N.8.2. Atıkların yakılması N.8.3. Kompost N.9. Atıkların geri kazanımı ve değerlendirilmesi N.10. Atıkların çevre üzerine etkisi XI

12 O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1. Gürültü O.1.1. Gürültü kaynakları O Trafik gürültüsü O Endüstri gürültüsü O İnşaat gürültüsü O Yerleşim alanlarında oluşan gürültü O Havaalanları yakınlarında oluşan gürültü O.1.2. Gürültü ile Mücadele O.1.3. Gürültünün çevreye olan etkileri O Gürültünün fiziksel çevreye etkileri O Gürültünün sosyal çevreye etkileri O.1.4. Gürültünün insanlar üzerine olan etkisi O Fiziksel etkileri O Fizyolojik etkileri O Psikolojik etkileri o Performans üzerine etkileri O.2. Titreşim P. AFETLER P.1. Doğal Afetler P.1.1. Depremler P.1.2. Heyelan ve çığlar P.1.3. Seller P.1.4. Orman ve otlak yangınları P.1.5. Fırtınalar P.2. Diğer Afetler P.2.1. Radyoaktif maddeler P.2.2. Denize dökülen petrol ve diğer tehlikeli atıklar P.2.3. Tehlikeli ve zararlı maddeler P.3. Afetlerin etkileri ve yardım tedbirleri P.3.1. Sivil savunma birimleri P.3.2. Yangın kontrol ve önleme tedbirleri P.3.3. İlkyardım servisleri P.3.4. Afetzede ve mültecilerin yeniden iskanı P.3.5. Tehlikeli ve zehirli maddelerin sınırlararası taşınması için alınan tedbirler P.3.6. Afetler ve büyük endüstriyel kazalar R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2. Bulaşıcı hastalıklar R İçme ve Kullanma Sularının Sağlık Durumu R Zoonoz hastalıklar R.1.3. Gıda hijyeni R.1.4. Bebek ölümleri R.1.5. Ölümlerin hastalık, yaş ve cins grublarına göre dağılımı R.1.6. Aile planlaması çalışmaları R.2. Çevre kirliliği ve zararlarından oluşan sağlık riskleri R.2.1. Kentsel hava kirliliğinin insan sağlığı üzerine etkileri R.2.2. Su kirliliği kirliliğinin insan sağlığı üzerine etkileri R.2.3. Atıkların insan sağlığı üzerine etkileri R.2.4. Gürültünün insan sağlığı üzerine etkileri R.2.5. Pestisitlerin insan sağlığı üzerine etkileri R.2.6. İyonize radyasyondan korunma S. ÇEVRE EĞİTİMİ S.1 Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri S.1.2 Gaziantep İl Çevre ve Orman Müdürlüğü S.2 Çevreyle dernekleri XII

13 T. ÇEVRE YÖNETİMİ ve PLANLAMA T.1. Çevre kirliliğinin ve çevresel tahribatın önlenmesi T.2. Doğal kaynakların ekolojik dengeler esas alınarak verimli kullanımı, korunması ve geliştirilmesi T.3. Ekonomik ve sosyal faaliyetlerin sonuçlarının çevrenin taşıma kapasitesini Aşmayacak şekilde planlanması T.4. Çevrenin insanın psikolojik ihtiyaçlarıyla uyumunu sağlaması T.5 Çevreye duyarlı arazi kullanımı planlanması T.6. Çevresel etki değerlendirmesi TABLOLAR, GRAFİKLER VE HARİTALAR LİSTESİ Tablo Grafik Harita Gaziantep il haritası... 6 Güneşlenme süresinin aylık ortalaması...8 Gaziantep İli işletmede olan yer altı suyu sulama projeleri...8 Orman ürünü envalin cinsi...10 İlimiz sınırları içerisinde bulunan orman alanları...10 Orman zenginliklerimizin yeri Rüzgar diyağramı Gaziantep rüzgar yön ve hız ortalamaları Gaziantep rüzgar yön ve hız ortalamaları En yüksek rüzgar hızı ve yönü En yüksek rüzgar hızı ve yönü Ortalama aktüel basınç Ortalama aktüel basınç Buharlaşma toplam miktarı Buharlaşma toplam miktarı Ortalama nisbi nem Ortalama nisbi nem En düşük sıcaklık En düşük sıcaklık En yüksek sıcaklık En yüksek sıcaklık Yağışlı gün sayısı Yağışlı gün sayısı Donlu günler sayısı Donlu günler sayısı Güneşlenme (saat) Güneşlenme (saat) Yağış miktarı Yağış miktarı...21 Kömür satış izin belgesi alan firmalar...23 Gaziantep te yıllar itibariyle motorlu taşıt sayısı...28 Yıllar itibariyle SO2 ve duman ortalamaları Yılına ait hava kalitesi ölçümlerinin aylık ortalaması Yılına ait hava kalitesi ölçümlerinin aylık ortalaması yılı hava SO2 ve PM ölçüm ortalama değerleri yılı hava SO2 ve PM ölçüm ortalama değerleri...30 Gaziantep ili 2006 yılı yeraltı su kaynakları ve debileri...34 İller Bankası 10. Bölge Müdürlüğünce Gaziantep genelinde içme suyu amaçlı değerlendirilen derin kuyular ve kaynaklar...36 İlçe ve Belde Belediyeleri içme suyu kaynakları...38 İl Özel İdaresi Köye yönelik hizmetler biriminin ilçe ve köylere ait sulama sularını temin ettikleri akarsular...39 DSİ ce Gaziantep il sınırları içerisinde debi ölçümü yapılan su kaynakları.39 DSİ sulamaları...40 İçme suyu arıtma tesislerinde 2006 yılında ham su ve temiz su ile Uç noktalardan alınan numune sayısı...41 XIII

14 Tablo Grafik Harita İçme suyu arıtma tesislerinde şehre verilen temiz su miktarı ve Kimyasal madde miktarı...41 İçme suyu arıtma tesislerinde kullanılan kimyevi maddelerin bir yıllık Miktarı ve değerleri...42 Tarım arazilerinin ilçeler itibarı ile dağılımı 52 Tarım alanlarının kullanış amaçlarına göre dağılımı...53 Gaziantep ili mevcut orman durumu...57 Potansiyel alanlar tablosu...57 Flora Of Turkey e göre ilimizde yayılışı gösterilen 56 endemik bitkinin familya, tür, ve Türkçe adı...59 İlimizde doğal olarak yaşayan hayvanların listesi...62 Gaziantep ili ve ilçelerindeki 2863 yasa kapsamındaki taşınmaz kültür varlıkları listesi...69 Şahinbey arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...69 Şehitkamil arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...70 Araban arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...71 İslahiye arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...71 Nizip arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...71 Kargamış arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...72 Oğuzeli arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...72 Oğuzeli ilçesi sınırları içerisinde bulunan tespitli höyüklerin listesi...72 Nurdağı arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...73 Yavuzeli arkeolojik sit alanı ve örenyeri listesi...73 Ören yeri listesi...73 Askeri yapılar (Kaleler)...74 Dinsel yapılar...74 Mescitler...75 Türbeler...75 Hanlar...75 Hamamlar...76 Çeşmeler...76 Köprüler...76 İdari yapılar...76 İlimizdeki önemli gün ve festivaller...84 Demiryolu bağlantısı olan bazı merkezler ve mesafeleri...88 Gaziantep hava limanını bazı merkezlere mesafesi...89 Yıllara göre Gaziantep e gelen turis sayısı ve bıraktığı döviz miktarı...89 Gaziantep hava limanı, İslahiye ve Karkamış sınır Kapılarından 2005 yılı giriş çıkış yapanların aylara göre listesi...90 Gaziantep hava limanı, İslahiye ve Karkamış sınır Kapılarından 2006 yılı giriş çıkış yapanların aylara göre listesi...90 Gaziantep ili Arazi Kullanımı...98 Arazilerin tarımsal yapı itabariyle dağılımı...99 Tarım topraklarının sulanabilme oranı...99 Gaziantep ili buğdaygiller ekilişi, verim ve üretimi...99 Gaziantep ili baklagiller ekilişi, verim ve üretimi Gaziantep ili endüstriyel ekilişi, verim ve üretimi Gaziantep ili tarla meyve ağaç sayıları verim ve üretimi Gaziantep ili meyve ağaç sayıları verim ve üretimi Gaziantep ili üzüm verim ve üretimi Gaziantep ili sebze ürünleri ekilişi, verim ve üretimi Gaziantep ili hayvan potansiyeli Gaziantep ili mezbaha ve kombina kesim miktarları Yılında kullanılan pestisitler ve kullanım miktarları Gaziantep ilinde kullanımı yaygın olan kimyevi gübre çeşitleri ve Kimyasal özellikler Gaziantep ilindeki sanayi maden ocakları Gaziantep ilindeki taş ocakları nizamnamesine tabii olan Dogal malzeme ocakları XIV

15 Tablo Grafik Harita Gaziantep ili merkezi ve ilçelerindeki ortalama rüzgar hızları Organize sanayi bölgesi verileri Organize sanayi bölgesi sektörel dağılımı Organize sanayi bölgesi verileri Organize sanayi bölgesi sektörel dağılımı Organize sanayi bölgesi verileri Organize sanayi bölgesi sektörel dağılımı Organize sanayi bölgesi verileri Serbest Bölge verileri Örnek sanayi ve küçük sanayi sitesi verileri Diğer sanayi bölgeleri verileri Gaziantep te sektörlere göre istihdam dağılımı Gaziantep Organize sanayi evsel ve endüstriyel atıksu arıtma tesisi Gaziantep Büyükşehir Belediyesi atıksu arıtma tesisi verileri Temiz su kaynaklarının kapasiteleri, verimlilikleri ve suların ihtiva ettiği Mineral miktarları Gaziantep ili yer altı su kaynakları ve debileri Trafiğe kayıtlı motorlu taşıtların cinsi ve sayıları Gaziantep ili bölgesindeki demiryolları hat uzunlukları ve güzergahı yılı 6. bölge işyerlerine göre aylık boşalan eşya durumu yılı toplan yolcu sayısı ve gelirleri Gaziantep Nazım İmar planı fonksiyon alanları dağılımı 141 İlimizde bulunan GSM baz istasyonları sayısı İlimiz içerisindeki telefon hatlarının yeraltından ve yerüstünden geçen Miktarları Planlı kentsel gelişme alanları öğretim yılı ilimize bağlı resmi ilköğretim okulları detayı öğretim yılı ilimize bağlı özel ilköğretim okulları detayı öğretim yılı ilimize bağlı resmi ortaöğretim okulları detayı öğretim yılı ilimize bağlı özel ortaöğretim kurumlararı detayı Nüfusun Yaş, cinsiyet ve eğitim guruplarına göre dağılımı İl ve ilçelerin nüfus yoğunluğu Okur - Yazarlık ve cinsiyetlere göre nüfus oranı (6+ Yaş) Okuma yazma bilenlerin dağılımı Yılı nüfus sayım sonuçları yıllık Nüfus değişim oranları ve 2006 yıllarında toplanan evsel atıkların aylara göre miktarı İlimizde trafiğe kayıtlı motorlu taşıtların cinsi ve sayıları Trafiğin yoğun olduğu yerlerdeki gürültü ölçümü Gaziantep te demiryollarındaki gürültü seviye ölçümleri Endüstriyel işyerlerinde yapılan gürültü ölçüm değerleri İlimizde yerleşim birimlerinde gürültü ölçüm değerleri Havaalanında yapılan gürültü ölçüm değerleri Tüm kayıtların özel dökümleri Gaziantep ilinde meydana gelen depremlerde zarar Gören yerleşim alanları Gaziantep ili deprem bölgeleri Son 10 yıllık orman yangınları tablosu yılında otlak alanlarda meydana gelen yangınlar Sağlık kurumlarının dağılımı Bulaşıcı hastalıklar Zoonoz hastalıklar Aşı çalışmaları Aile planlama yöntemleri ve yararlanan kişi sayısı İlimizde çevresel etki değerlendirmesi olumludur kararı verilen tesis listesi İlimizde çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı verilen tesis listesi XV

16 XVI

17 ÖNSÖZ Çevre konusunun, insanoğlu için var olmak sorunu haline geldiği bir kavşak noktasına doğru yaklaşıyoruz. Doğanın kurallarına karşı giriştiğimiz her bir ihlalinin zaman içerisinde birikip, küresel ısınma şeklinde bize ceza olarak döndüğü bir sürece girmiş bulunuyoruz. Artık dünyamızda her gelişme çevre sorunlarının gölgesinde tartışılacaktır. Ekonomik gelişmeler, üretim teknolojileri, tüketim alışkanlıkları, nüfus politikaları, yerleşim alanları planlaması, tarım teknikleri ve tercihlerinin belirleyicisi olan unsur, küresel ısınmanın getireceği değişiklikler ve tehditler olacaktır. Kişi başına düşen milli gelirden çok, kişi başına üretilen karbondioksit salınımı, en hızlı üreten değil, en az emisyon ve atıkla üretim yapan tesisler, sınırsız tüketmek değil ihtiyacı kadar tüketmek, çok nüfus sahibi olmak değil, dünyanın potansiyellerinin yeteceği kadar çoğalmak, her bulunan boş alana bina dikmek değil, sulak alanlar, orman alanları ve tarımsal alanların dışında yerleşim alanları kurmak, suni yöntemlerle ve kontrolsüz su kullanımı ile değil, en az sulama ile en küçük alanda ve doğal yöntemlerle tarımsal üretim yapmak önemli hale gelmektedir. Ve tüm bunlar, uzun yıllardan beri alıştığımız yaşam şekillerinde, ister istemez değişiklik yapmamızı gerektirmektedir. Ne yazık ki, bu değişikliklerin önemli bir kısmı, yalnızca yönetim kademelerini ilgilendiren, kanun, yönetmelik vb. mevzuat kararlarının değiştirilmesi ile yapılabilecek şeyler değildir. Örneğin, evlerde suyun tüm kullanım alanlarında tasarrufu gözeterek davranmak, araba yıkamak için az su tüketen sistemleri geliştirmek, tarım alanlarında suyu zirai bilimlerce geliştirilen tekniklerle, bitkiye yetineceği kadar su veren sistemleri kullanmak, alacak ürünlerde çevreye duyarlı üretilmiş ürünleri tercih etmek, kişisel taşıtları oldukça az kullanarak araçlardan kaynaklanan emisyonları düşürmek, konutlarda ısı yalıtımını güçlendirerek ısınma ihtiyacını minimuma indirmek ve hava akımlarını engellemeyen planlamalarla soğutucu sistemlere duyulan gereksinimi azaltmak gerekmektedir. Elbette ki, kişilere düşen bu sorumluluklar, kamu görevi yapan bizlerin görevlerini azaltmaz. Bu konuda gerek Valiliğimiz, gerekse de İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüz üstüne düşen görevleri yasaların verdiği yetkiler çerçevesinde yerine getirmektedir. İlimizde var olan çevre altyapı tesislerinin ulaştığı seviyede, bu çabaların azımsanamayacak seviyede olduğunu göstermektedir. İlimiz, içme sularını ve atıksularını arıtan, çöplerini düzenli depolayan, sanayi alanlarını ve konut alanlarını düzenli geliştirmeye çalışan yapısı ile çevreye duyarlı bir kent sınıfındadır. Bu noktada, Gaziantep in sakinleri ile kamu kurumları arasındaki ilişkinin ve dayanışmanın gelişmesi ile, dünyamızda yaşanabilecek çevresel felaketlerden daha az etkilenmesi birinci önceliğimiz olmalıdır. Çevre ve Orman Müdürlüğümüzün görevleri arasında bulunan, ilin çevresel bilgilerinin düzenli elde edilmesi çabasının ürünü olan bu kitabın, çevre konusundaki duyarlılığı arttırması ve herkese görev ve sorumluluklarını bir kez daha hatırlatması yönünde katkı sağlamasını dilerim. Bu kitabın hazırlanması yönünde çaba harcayan ve bu kitapta yer alan bilgiler doğrultusunda sorumluluklarını yerine getiren herkese teşekkür ediyorum. Süleyman KAMÇI Gaziantep Valisi XVII

18 XVIII

19 TEŞEKKÜR Geçmiş yıllarda, bir gençlik heyecanı olarak değerlendirilen, yaşamın ilk yıllarının idealizmi olarak görülen çevrecilik anlayışı, günümüzde, en temel belirleyici kriterleri içerisinde yer almaya başlamıştır. Ve uçsuz bucaksız olduğunu zannettiğimiz, ne kadar hor davransakta, ne kadar tahrip etsekde zarar veremeyeceğimizi düşündüğümüz dünyamızın artık insanoğluna dar geldiğini fark etmiş durumdayız lü yılların başında 1 milyar olan insanoğlunun nüfusu, 2000 li yılların başında 6 milyara ulaşmış ve 200 yılda insanoğlu nüfusu 6 katına çıkmıştır. Bu nüfus artış hızı ile 2050 yılında dünyamızda 15 milyar insanın varolacağı tahmin edilmektedir. Ancak çevresel sorunlar yalnızca insan nüfusunun artması ile değil, aynı zamanda yaşam kültürünün, ihtiyaçlarının ve tüketim alışkanlıklarının da, dünyanın sahip olduğu potansiyeller üzerinde baskı oluşturması ile ortaya çıkmaktadır. Örneğin günümüzde bir insan, yüzyıl önce yaşayan bir insana göre dünyanın kaynaklarını daha fazla tüketmektedir. Kişi başına düşen su tüketimi, enerji tüketimi, hammadde tüketim miktarları, yüzyıl önce yaşayan bir insana göre çok daha fazladır. 100 yıl önce yaşayan bir insan yalnızca ısınmak için ağaç keserken, günümüzde mobilya, kağıt, dekorasyon, temizlik ürünleri vb. sektörel ürünler içinde ağaç kesilmek durumundır. Her yıl dünyada ormanların %1,3 ü kağıt üretiminde [(40 milyon hektar) yaklaşık olarak İsviçre veya Paraguay yüzölçümü büyüklüğünde] kullanılmaktadır. Sırf bu örnekle bile, bir yandan dünyamızın doğal kaynakları tüketilirken, diğer yandan da üretilen kirliliklerin bertarafını kolaylaştıracak bir doğal denge unsurunun ortadan kaldırıldığı görülmektedir. Tüm bu doğal dengeyi bozma uğraşlarının, doğa tarafından cezalandırılacağı uzun yıllardan beridir, özellikle akademik çevrelerde dillendirilmesine karşın, dünyayı yaşadıkları çevre ile sınırlı zanneden anlayışlarca dikkate alınmamış olması, ne yazık ki sadece felaketin daha hızlı ve acımasızca yaklaşmasına yol açmıştır. Artık tüm insanoğlu küresel ısınma sorunu ile karşı karşıyadır. Dünyamızın tüm iklimsel dengesi ve su döngüsü tehdit altındadır. Ve tüm bu değişimler insan ırkının varoluşunu tehdit eder hale gelmiştir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü olarak, gerek ilimizde oluşan kirlilikleri önlemek, gerekse de oluşacak kirlilikleri bertaraf etmek için yoğun bir uğraş içinde bulunmaktayız. Ayrıca, günümüze kadar doğaya verilmiş olan tahribatı rehabilite etmek içinde, başta ağaçlandırma faaliyetleri olmak üzere, kamunun tüm olanaklarını maksimum düzeyde kullanmaya çalışmaktayız. Bu çabalar içinde en anlamlılarından birisi de, ilimizdeki çevresel bilgileri toparlamak ve gerekli müdahaleleri yapacak şekilde çevresel analiz ve sentezleri oluşturabilmektir. Ortaya çıkan bu eserde bu çabanın ürünüdür. Bu yıl 11.sini yayınladığımız bu eser, Müdürlüğümüzün çalışma düzeyinin gelenekselleştiğinin göstergesidir. Bu eserin ortaya çıkmasına vesile olan tüm kamu kurum ve kuruluşlarına, çevreci sivil toplum örgütlerine, Müdürlüğüm personellerine ve çalışmayı elle tutulur hala getiren ÇED ve Planlama Şubesi görevlilerine ayrı ayrı teşekkür eder ve bu eserin çevre bilincinin gelişmesine katkı sağlamasını dilerim. Hüseyin İNCE Gaziantep İl Çevre ve Orman Müdürü Vekili XIX

20 XX

21 A. COĞRAFİ KAPSAM 1

22 A.1. Giriş İlimiz, ilk uygarlıkların doğduğu Mezopotamya ve Akdeniz arasında bulunuşu, Güneyden ve Akdeniz den; Doğuya, Kuzeye ve Batıya giden yolların kesişme noktasında olması dolayısıyla uygarlık tarihine yön vermiştir. Bu nedenle ilimiz tarih öncesi çağlardan beri insan topluluklarının yerleşme alanı ve uğrak yeri olmuştur. Gaziantep'in tarih devirlerini; Kalkeolitik, Paleolitik, Demir, Hitit, Med, Asur, Pers, İskender, Selefkoslar, Roma, Bizans, İslam-Arap, İslam-Türk devirleri olarak sıralamak mümkündür. Bir süre Babil İmparatorluğu'nun egemenliği altında kalan Gaziantep, M.Ö yıllarında Hitit Devleti'nin bir kenti olmuştur. Dülük şehrinin ise Hititlerin önemli bir merkezi olması ayrı bir önem taşımaktadır. İlimiz ve çevresi M.Ö M.S. 546 yılları arasında Asur, Med ve Pers İmparatorlukları'nın yönetimine girmiş olup, Büyük İskender'in Pers İmparatorluğu'nu yıkmasından sonra Romalıların, M.S. 636 yılına kadar da Bizanslıların egemenliği altına girmiştir. Hz. Ömer döneminde, İslam Ordusu'nu Komutanı Ganem Bin İlyas Gaziantep ve Hatay yöresinin tamamını Bizanslılardan almıştır. Böylece 639 yılında yöre halkı Müslümanlığı kabul etmiştir Malazgirt Savaşı'ndan sonra bölgede Selçuklu İmparatorluğu'na bağlı bir Türk Devleti kurulmuştur. Yör, 1270 yılında Moğollar ın, 1389 yılında Dulkadiroğulları'nın, 1471 yılında da Memluklar'ın eline geçmiştir yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Memluklar'a karşı yapılan Mercidabık Meydan Muharebesi'nden sonra Gaziantep ve yöresi Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimine girmiştir. Mondros Mütarekesi ile Gaziantep'e ilk olarak İngilizler, daha sonra da Fransızlar girmiştir. 11 ay boyunca süren savunma neticesinde Gaziantep halkı 6317 evladını şehit vermiştir. 25 Aralık 1921 tarihinde son Fransız askeri Gaziantep'i terk ederken, Kahraman Türk Ordusu halkın coşkun gösterileri arasında Gaziantep'e girmiştir. Antep savunmasındaki üstün çabalarından ötürü T.B.M.M. tarafından 8 Şubat 1921 tarihinde ilimize Gazilik Unvanı verilmiştir. A.2. İl ve İlçe Sınırları İlimizin İl ve İlçe sınırlarını gösteren harita raporumuzun bölüm sonunda sunulmuş olup, İlimize bağlı İlçelerimiz Şahinbey, Şehitkamil, Araban, Yavuzeli, Oğuzeli, Nizip, Karkamış, İslahiye ve Nurdağı'dır. İlimize bağlı Kilis İlçesi 1995 yılında Vilayet statüsüne kavuşturulduğundan ilimizden ayrılmıştır. A.3. İlin Coğrafi Durumu Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin birleşme noktasında yer alan ilimiz 36 28' ve 38 01' doğu boylamları ile 36 38' ve 37 32' kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. İlimizin doğusunda Şanlıurfa, batısında Osmaniye ve Hatay, kuzeyinde Kahramanmaraş, güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Adıyaman ve güneybatısında Kilis illeri bulunmaktadır. İlimiz 7642 km²'lik alanıyla Türkiye topraklarının yaklaşık olarak %1'lik bölümünü kapsamaktadır. 2

23 A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu: İlimizde genellikle dalgalı ve engebeli araziler yaygındır. Güneyde Hatay ve Osmaniye sınırını oluşturan Amanos (Nur) Dağları yer almaktadır. Burada tepeler 1527 m.'ye kadar yükselmektedir. İlin diğer dağlık kısmı ise bir yandan Nur Dağları'na paralel, İslahiye İlçesi ile Kilis İli arasında, güneyde Suriye'den başlayıp kuzeyde Kahramanmaraş sınırına ulaşmakta, diğer yandan ise ilin kuzey sınırını Kahramanmaraş ve Adıyaman sınırı boyunca, doğu da Fırat Nehri'ne kadar uzanmaktadır. Buradaki tepelerin yükseklikleri güneyden kuzeye doğru; Dormik Dağı 1250 m., İlkikiz Dağı 1200 m., Kas Dağı 1250 m., Sarıkaya Dağı 1250 m. ve Gülecik Dağı 1400 metredir. Araban ile Yavuzeli İlçeleri arasında bulunan Karadağ'ın yüksekliği ise 950 metredir. Nur Dağları ile arasında kalan bölgede taban araziler yayılmıştır. Doğu kısmında bu dağlardan doğup Fırat Nehri'ne boşalan Karasu ve Merzimen Çayı boyunca vadi tabanı ve etek araziler göze çarpmaktadır. Gaziantep İlinin geriye kalan güney ve güneydoğusundaki dalgalı ondüleli arazilerin yanında Barak Ovası olarak anılan doğuda Fırat Nehri, güneyde Suriye sınırı boyunca düz ve hafif meyilli taban araziler yayılmış durumdadır. A.5. Jeolojik yapı ve Stratigrafi Gaziantep ve civarında yüzeyleşen birimleri dört grupta sınıflandırabiliriz. Bunların yaşları Oligosen - Miyosen arasındadır. Gaziantep Formasyonu Birim killi kireçtaşı ve tebeşirden oluşmaktadır. Formasyonun en tipik yüzeyleşmelerinin görüldüğü ve tanımının yapıldığı yer Gaziantep İli dolayıdır. Killi kireçtaşı, tebeşirli kireçtaşı ve kireçtaşından oluşan bu formasyon yumuşak topoğrafya gösteren killi kireçtaşı ve tebeşirli kireçtaşı şeklinde görülmektedir. Bazı yerlerde ise bu killi ve tebeşirli kireçtaşları yerine kalın tabakalı kireçtaşları gözlenmektedir. Killi kireçtaşları beyazımsı, gri, krem, kirli sarı renkli, gevşek, ince - orta tabakalı yer yer marn ara katkılı çok az çört ve tebeşirli düzeyler içermektedir. 3

24 Gaziantep formasyonu yanal ve dikey olarak, fasiyes değişimleri göstermektedir. Güneyden kuzeye gidildikçe derin su ortamından, çalkantılı sığ su ortamında ise çökelen kaya türleri izlenmektedir. Birim üst Eosen - Alt Oligosen yaştadır. Fırat Formasyonu Birim yer yer resifal karakterli kireçtaşlarından oluşmaktadır. Fırat formasyonu, özellikle Gaziantep'ten Kahramanmaraş'a, Yavuzeli'ne, Şanlıurfa'ya ve Kilis'e giden karayollarının geçtiği güzergahlar boyunca yoğun olarak görülmektedir. Formasyon altta krem, beyazımsı, kirli sarı renkte, orta-kalın tabakalı yer yer tabakasız kireçtaşı ile başlamakta, bunların üzerine kirli sarı renkte, orta-kalın tabakalı, bol çört yumruk ve bol fosil katkılı kireçtaşı gelmektedir. En üst bölümünü ise beyazımsı, krem ve kirli sarı renkte kalın-çok kalın tabakalı, az çört yumrulu, bol ekinit, ostrea, gastropod ve lamelli biyoklastik kireçtaşlarından oluşmaktadır. Kireçtaşları genellikle çatlaklı ve çatlakları kalsit dolguludur. Formasyonu oluşturan kireçtaşları yanal ve dikey olarak bir fasiyes değişikliği göstermeden her yerde aynı özellikte izlenirler. Fırat formasyonu Alt Oligosen - Alt Miyosen yaş aralığında çökelmiştir. Yavuzeli Bazaltı Bu formasyon bazalt lavından oluşmuştur. Yavuzeli bazaltı, kırmızımsı, koyu kahve, koyu gri ve siyahımsı renkli, tabakasız, yer yer çok kalın tabakalı, gözenekli, gözenekler arası kalsit dolgulu olup, genel olarak lav akıntısından oluşmuştur. Genellikle geniş yüzeyleşmesine karşın, oldukça az kalınlıklar sunmaktadır. Kalınlığı 0-50 m. arasında değişmektedir. Yavuzeli bazaltı tek düze özellik göstermektedir. Ancak çok az yerlerde aglomera ve tüf yüzeyleşmeleri görülmektedir. Bu formasyon üst miyosen yaşındadır. Alüvyon Genellikle nehirlerin eski yataklarında ve yüksek tepelerle çevrili ovalarda geniş yüzeyleşmeler göstermektedir. Gevşek tutturulmuş çakıl, kum ve çamurdan oluşan bu yüzlek birikintileri üzerinde tarım yapılmakta veya kum ve çakıl deposu olarak kullanılmaktadır. Gaziantep ve yöresindeki tektonik özellikler, genel hatlarıyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki tektonik özellikleri yansıtmaktadır. Genel olarak üç safhada incelenebilir. Üst Kretase (Üst Maestrihtiyen Öncesi) Tektoniği Bu tektonik Gaziantep yöresinde pek görülmemektedir. Bölgesel olarak izlenilebilen ilk tektonik rejim olup genellikle ters faylar ve yer yer doğrultu atımı faylar oluşmuştur. Orta Miyosen Tektoniği Orta Miyosen'de gelişen sıkışma tektoniği, Üst Maestrihtiyen-Alt Miyosen arasında çökelen kayalarda büyük faylar (Özellikle ters faylar ve doğrultu atımlı faylar, yer yer normal atımlı faylar) ve kıvrımlaşmalar oluşturmuştur. Bu tektonik hatların doğrultuları Doğu-Batı, Kuzeydoğu-Güneybatı'dır. Günümüz Tektoniği 4

25 Türkiye'nin en önemli hatlarından olan ve Gaziantep'in Kuzeybatısından geçen Doğu Anadolu Fayı (DAF) ile batısından geçen Ölüdeniz yarılımı günümüzde zaman zaman etkinliklerini sürdürmektedir. Aktivitesini devam ettiren bu fay sisteminin etkileri (deprem) Gaziantep'te az oranda hissedilmektedir. A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma Gaziantep İli ve civarında metamorfik ve mağmatik oluşumlar görülmemektedir. Bu grup içinde yer alan kayaçlar İlimiz civarında gözlenmemektedir. Yalnız jeolojik yapı bölümünde anlatılan ve Yavuzeli Bazaltı olarak isimlendirilen volkanik oluşumlar yer almaktadır. A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya: Bölgemizdeki depremler; Antakya, Kahramanmaraş, Malatya doğrultusunda uzanan Doğu Anadolu Fay zonuna paralel olarak uzanan ikincil kırık hatlardan biri üzerinde oluşmaktadır. İlimiz 4. derecede deprem bölgesinde olup civar deprem merkezlerinin etkisinde kalarak yersel küçük depremler olmaktadır. İslahiye İlçemiz ise Kahramanmaraş ve Antakya tektonik hattının tesir sahası içinde olduğundan 3. derecede deprem bölgesine girmektedir. Yoğun bir yerleşim ve sanayi bölgesi olan Gaziantep Doğu Anadolu Fayına 50 km. kadar uzakta yer almaktadır.bu ana fay ile buna paralel ve ana fay ile Gaziantep arasında yer alan tali fayların bulunması ve bunların aktif olmaları nedeniyle İlimizin bu fayların üzerinde olabilecek daha büyük depremlerden ciddi olarak etkilenebileceği görülmektedir. 5

26 ÇEVRE DURUM RAPORU

27 B. DOĞAL KAYNAKLAR 7

28 B.1. Enerji Kaynakları: B.1.1. Güneş: İlimizde güneş enerjisi su ısıtmada kullanılmaktadır. Son yıllarda yapılan konut alanlarında güneş enerjisinden yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Yıllık tüketilen güneş enerjisi hakkında herhangi bir çalışma mevcut değildir. İlimiz merkezinde güneşleme süreleri ile ilgili ölçümler yapılmaktadır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi ilimizin aylık ortalama güneşlenme süresi en fazla Temmuz ayında 9,6 saat, en az ise Ocak ve aralık aylarında 3,3 saat olarak tespit edilmiştir. GÜNEŞLENME SÜRESİNİN AYLIK ORTALAMASI (Saat ) Meteoroloji İstasyon / Yıllık Gaziantep 3,3 3,6 5,8 6,5 7,8 8,1 9,6 9,1 8,4 7,4 4,0 3,3 6,0 B.1.2. Su Gücü: 2005 Meteoroloji İl Müdürlüğü İlimiz sınırları içerisinde işletmede bulunan su kaynaklarından enerjiye dönüşebilecek su kaynağı potansiyeli bulunmamaktadır.işletmede bulunan yeraltısu kaynağı potansiyellerinin yerleri, kapasiteleri ve nitelikleri aşağıda verilmiştir(2005 DSİ Bölge Müdürlüğü). GAZİANTEP İLİ İŞLETMEDE OLAN YERALTISUYU SULAMA PROJELERİ 1- KARAPINAR SULAMA KOOPERATİFİ YERALTISUYU SULAMA PROJESİ YERİ : Gaziantep-İslahiye SULAMA ALANI : 230 ha KUYU ADEDİ : 4+5 KUYU DEBİSİ : 20 L/s AKİFER CİNSİ : Serbest AKİFER MALZEMESİ : Kum-Çakıl-Konglomera PROJE DURUMU : İşletmede TAHSİSLİ YAS. MİKTARI : 1,76 hm3/yıl 2- ÇAKMAK SULAMA KOOPERATİFİ YERALTISUYU SULAMA PROJESİ YERİ : Gaziantep-İslahiye SULAMA ALANI : 180 ha KUYU ADEDİ : 6 KUYU DEBİSİ : L/s AKİFER CİNSİ : Serbest AKİFER MALZEMESİ : Kum-Çakıl-Konglomera PROJE DURUMU : İşletmede TAHSİSLİ YAS. MİKTARI : 2,3 hm3/yıl 3- KIRIŞKAL SULAMA KOOPERATİFİ YERALTISUYU SULAMA PROJESİ YERİ : Gaziantep-İslahiye SULAMA ALANI : 230 ha KUYU ADEDİ : 9 KUYU DEBİSİ : 25,45 L/s AKİFER CİNSİ : Serbest AKİFER MALZEMESİ : Kum-Çakıl-Konglomera PROJE DURUMU : İşletmede. 70 ha ilave alanın yeraltısuyu ile sulanması planlanmıştır. TAHSİSLİ YAS. MİKTARI : 2,4 hm3/yıl 8

29 4- GEDİKLİ SULAMA KOOPERATİFİ YERALTISUYU SULAMA PROJESİ YERİ : Gaziantep-İslahiye SULAMA ALANI : 880 ha KUYU ADEDİ : 20 KUYU DEBİSİ : 50 L/s AKİFER CİNSİ : Serbest AKİFER MALZEMESİ : Kum-Çakıl-Konglomera PROJE DURUMU : İşletmede TAHSİSLİ YAS. MİKTARI : 8 hm3/yıl 5- ŞATIRHÖYÜK SULAMA KOOPERATİFİ YERALTISUYU SULAMA PROJESİ YERİ : Gaziantep-İslahiye SULAMA ALANI : 300 ha KUYU ADEDİ : 5 KUYU DEBİSİ : 60 L/s AKİFER CİNSİ : Serbest AKİFER MALZEMESİ : Kireçtaşı PROJE DURUMU : İşletmede TAHSİSLİ YAS. MİKTARI : 2,8 hm3/yıl 6- GÜLLÜHÖYÜK SULAMA KOOPERATİFİ YERALTISUYU SULAMA PROJESİ YERİ : Gaziantep-İslahiye SULAMA ALANI : 230 ha KUYU ADEDİ : 13 KUYU DEBİSİ : 40 L/s AKİFER CİNSİ : Serbest AKİFER MALZEMESİ : Konglomera PROJE DURUMU : Kuyular açıldı TAHSİSLİ YAS. MİKTARI : 2,6 hm3/yıl B.1.3. Kömür: İlimiz sınırları içerisinde işletilebilecek kömür rezervleri mevcut değildir. B.1.4. Doğalgaz: İlimizde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. B.1.5. Rüzgar: Rüzgar enerjisi ölçümleri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nce yapılmaktadır. Düşük hızlarda çalışan rüzgar jeneratörlerinin yapılması, ayrıca bazı bölgelerde yapılan ölçümlerin neticesi yararlanılabilecek bir rüzgar potansiyelinin olabileceğini ortaya koymuştur. İlimizde bulunan istasyonlarda rüzgarın yönü ve hızı tespit edilmiştir. Yıllık ortalama rüzgar hızının m/sn olduğu tespit edilmiştir. 9

30 B.1.6. Biyokütle: Biyogaz; gübre, bitkisel atık ve benzeri organik artıkların oksijensiz ortamda fermante olması sonucu meydana gelen yanıcı bir gazdır. Biyomas tabiri daha ziyade bitkisel ürünlerin, hayvan ve orman atıklarının, şehir ve endüstri artıklarının çevirimi yoluyla enerji elde etme metodudur. İlimizde biyogaz denilen enerji türünden yararlanılmamaktadır. Biyomasdan ise çok az oranda yararlanılır. Örneğin ceviz kabuğu, çiğit ve mısır artıkları ısınmada kullanılır. Hayvan gübresi, tezek olarak köylerde büyük miktarda kullanılmaktadır. İlimiz sınırları içerisinde sadece Kilis e bağlı Gaziantep Orman İşletme Şefliği tarafından 2005 yılında üretilen odun miktarı 5088 m3 dür. İslahiye ilçemizde üretilen orman ürünü miktarı aşağıda verilmiştir. Sıra No Orman Ürünü Envalin Cinsi Miktarı 1 Kızılçam Tomruk 126 m3 2 Kızılçam Maden Direk 2 m3 3 Kızılçam Sanayi Odunu 657 m3 4 Kızılçam Kağıtlık Odun 83 m3 5 Kızılçam Yakacak Odun 1773 ster 6 Kızılçam lif-yonga Odunu 1731 ster 7 Kızılçam İnce Sanayi Odunu İslahiye Orman İşletme Şefliği(2005) B.1.7. Petrol: İlimiz sınırları içerisinde petrol rezervleri bulunmamaktadır. B.1.8. Jeotermal sahalar: İlimizde jeotermal kaynak bulunmamaktadır. B.2. Flora Ve Fauna: B.2.1. Ormanlar: İlimiz sınırları içerisinde bulunan orman alanları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Orman zenginliklerimizin yeri aşağıdaki harita üzerinde gösterilmiştir. Genel Orman Açık Alan Koru Ormanı Bozuk Bataklık Orman ha ha ha 4474,5 ha Ağaçlandırma ve ORKÖY Şube Müdürlüğüi(2005) B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları: İlimizde odun üretimine ayrılan tarım alanı bulunmamaktadır. 10

31 İlimiz Ormanları 2005 Ağaçlandırma Başmühendisliği B.2.2. Çayır ve Mera: İlimiz çayır ve mera varlığı ha. civarındadır. Bu konuyla ilgili geniş bilgiler F.2. bölümünde verilmiştir. B.2.3. Sulak Alanlar: İlimizde sulak alanlar ile ilgili detaylı bilgiler Akarsular, Göller ve Göletler bölümünde belirtilmiştir. B.2.4. Flora: İlimizdeki Flora ile ilgili geniş bilgi F.3.1 bölümünde verilmiştir. B.2.5. Fauna: Gaziantep Süseni (İris Kiskwoodii idaceae) Keklik, Tilki, Tavşan, Çakal, Domuz ve Gelincik gibi hayvanlar yaşamlarını bölgedeki ormanlarda sürdürmektedirler. Ayrıca yayılım alanı olmamakla birlikte az da olsa şahin, doğan gibi yırtıcı kuşlar ve Tahtaköprü barajında aynalı sazan bulunmaktadır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Flora ve Fauna. 11

32 B.2.6. Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Parkları: İlimiz sınırları içinde Milli park ve Tabiat parkı bulunmamaktadır. Ancak dinlenme amaçlı olarak kullanılan orman içi mesire yerleri mevcuttur. İlimizde sulama amaçlı kullanılan barajlarla enerji üretim amacıyla yapımı sürdürülen barajlar hakkında D.1.4. bölümünde geniş bilgiler verilmiştir. B.3. Toprak: İklim, Topografya ve ana madde farklılıkları nedeniyle zamana bağlı olarak Gaziantep'te çeşitli büyük toprak gruplarının yanı sıra, toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. İlimizdeki toprak dağılımı Ek-3'te verilmiştir. 12

33 B.4. Su Kaynakları: B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar: İlimizdeki tüm İlçe ve Belde Belediyeleri de dahil toplam lt/sn su kullanılmaktadır. Ayrıca yine kullanıma alınmayan 800 lt/sn kaynak suyu da dere yataklarına akmaktadır. Böylece kullanılabilir mevcut su limiti lt/sn olarak belirlenmiştir. Tespit edilen bu rakam içerisine köy içme suları ile şahıslara ait kuyular dahil değildir. Toplam lt/sn olan içme suyunun karşılandığı kaynaklar ise 21 adet Sondaj Kuyu, 20 adet Kaynak Suyu, 2 adet Baraj Gölünden olmak üzere toplam 43 adet kaynaktan karşılanmaktadır. İlimiz merkezine Kartalkaya Baraj Gölünden lt/sn yerel kaynaklardan ise lt/sn olmak üzere toplam lt/sn su verilmektedir. Nizip ilçemize ise verilen 410 lt/sn içme suyunun 350 lt/sn'si Birecik Baraj Gölünden diğer kısmı ise doğal kaynaklardan sağlanmaktadır diğer İlçe ve Belde Belediyeleri'nin kullandığı toplam lt/sn'lik suyun 825 lt/sn'si doğal kaynaklardan, 792 lt/sn'lik kısmı ise sondaj kuyularından sağlanmaktadır. İlimizde sulama amaçlı kullanılan barajlarla enerji üretimi amacıyla yapımı sürdürülen barajlar hakkında D.1.4 bölümünde geniş bilgiler verilmiştir. B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları: D.1.1 bölümünde detaylı bilgi verilmiştir. B.4.3. Akarsular: İlimizdeki nehir ve çay gibi akarsularla ilgili geniş bilgiler, B.1.2. Su Gücü bölümü ile D.1.3. bölümünde verilmiştir. 13