Sindirim Sistemimiz. değerli bilgi. d d < değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 3 I. S İN D İR İM SİSTEM İ. I. S indirim Ş ekilleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Sindirim Sistemimiz. değerli bilgi. d d < değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 3 I. S İN D İR İM SİSTEM İ. I. S indirim Ş ekilleri"

Transkript

1 Sindirim Sistemimiz I. S İN D İR İM SİSTEM İ Yaşamak için katı besinleri yer ve sıvı besinleri içeriz. Büyüme ve gelişmemiz beslenmeyle ilişkilidir. Bir yemek yenildikten sonra vücudumuzda doğrudan kullanılabilir mi? Besin maddeleri vücut yapıları tarafından kullanılabilecek hale nasıl getirilir? Sindirim sistemimizi oluşturan organlar ne işe yarar? İşte bu bölümde, bu ve benzeri soruların cevaplarına ulaşmaya çalışacağız... Besinler vücudumuzu oluşturan hücrelerde kullanılır. Yediğimiz besin maddeleri genelde büyük molekül yapısına sahiptir. Besinlerin hücrelerde kullanılabilmesi için, parçalanması ve hücre içine girebilecek hale getirilmesi gereklidir. Beslenmek için çeşitli yemeklerden yenilir Besin maddeleri içeriklerine göre; karbonhidrat, yağ, protein, vitamin, mineral ve su olarak gruplandırılır. Bu besinlerden karbonhidrat, yağ ve proteinler büyük molekül yapısına sahiptir. Büyük moleküllü besinlerin parçalanarak hücrelerin kullanabileceği hale dönüştürülmesine sindirim denir. Sindirim olayı bir seri fiziksel ve kimyasal işlemle meydana gelir. I. S indirim Ş ekilleri Besinlerin parçalanmasında kullanılan yöntemlere göre, iki çeşit sindirim biçimi bulunur. Bunlar fiziksel sindirim ve kimyasal sindirimdir. a. Fiziksel (mekanik) sindirim: Büyük moleküllü besinlerin diş ve bazı kaslar yardımıyla parçalanmasıdır. Vücudumuzdaki fiziksel sindirime şunlar örnek verilebilir. Katı besinlerin ağızda çiğnenmesi Besinlerin midede karıştırılarak bulamaç haline getirilmesi Dişler besinlerin koparılması ve parçalanmasında rol oynar b. Kimyasal sindirim: Büyük moleküllü besinlerin enzimler yardımıyla parçalanmasıdır. Kimyasal sindirim sonucu besinler yapıtaşlarına parçalanır. Enzimler besinlerin parçalanmasını sağlayan çok küçük biyolojik birimlerdir. Vücudumuzdaki kimyasal sindirime şunlar örnek verilebilir. Besinlerin tükürük yardımıyla parçalanması Besinlerin mide öz suyu yardımıyla parçalanması Besinlerin pankreas öz suyu yardımıyla parçalanması Besin molekülülü a Enzim ızimler q n Enzimler Y < Q T o a d * d Besin yapıtaşlan 9 d d < Enzimlerin kimyasal sindirimi gerçekleştirmesi değerli bilgi Besinlerin fiziksel sindirimi ile besinlerin bir miktar parçalanması sağlanır. Kimyasal sindirim, besinlerin yapıtaşlarına kadar parçalanmasını sağlar. Fiziksel sindirimin yapılması besinlerin kimyasal sindirimini hızlandırır. Böylece sindirimin tamamlanma süresi azaltılmış olur. değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 3

2 Sindirim Sistemimiz 2. S indirim Sistem i O rganları Besinlerin vücudumuza alınmasından sonra işlenerek hücrelerimize ulaştırılmasında, bir çok organ görev yapmaktadır. Sindirim organları büyük moleküllü besinlerin parçalanarak, kana emilebilecek hale getirilmesini sağlar. Besin maddelerinin sindirilmesi sürecinde görev yapan organlar ve özellikleri aşağıda anlatılmıştır. Yutkunma sırasında, lokmaların istemsiz olarak yemek borusuna geçmesini sağlar. c. Yemek borusu: Besinlerin mideye taşınmasını sağlayan kaslı boru şeklindeki yapıdır. Yemek borusunun bazı özellikleri şunlardır. Çalışması istemsizdir. Kasları ritmik olarak çalışır. Yutulan lokmaları kontrollü olarak mideye taşır. d. Mide: Sindirim kanalının en geniş kısmıdır. Torba şeklindedir. Düz kaslardan meydana gelir. Çalışması istemsizdir. Yemek borusu Karaciğer Mide Mide kasları Midenin vücuttaki konumu ve yapısı İnce bağırsak Kalın bağırsak Sindirim sistemini oluşturan organlar a. Ağız: Sindirim sisteminin ilk organıdır. Besinlerin vücuda alınmasını ve parçalanmasını sağlar. Ağzın yapısında dişler, dilimiz ve tükürük bezleri görev yapmaktadır. Çiğneme ve yutma etkinliğini yapar. Dudak Tükürük bezi Dudak Ağzımızın yapısındaki kısımlar Ağzımızın sindirimle ilgili fonksiyonları şunlardır. Çiğneme etkinliğini yaparak, besinlerin fiziksel sindirimini sağlar. Dişler besinleri parçalar. Dilimiz tükürükle kuru besinleri karıştırarak, yumuşatır ve yutulacak hale gelmesini sağlar. Tükürükte bulunan enzimler, besinlerdeki bir kısım karbonhidratların sindirimini sağlar. b. Yutak: Ağızda işlenen besinlerin, yemek borusuna geçmesini düzenleyen kapakçıklı bir organdır. Midenin özelliklerinden bazıları şunlardır. Yutulan besinleri yeterli bir süre depolar. Katı ve sıvı besinleri bulamaç şeklinde karıştırır. Katı besinlerin fiziksel sindirimini sağlar. Mide öz suyunda asit ve enzimler bulunur. Besinlerin yapısındaki bir kısım proteinleri sindirir. e. İnce bağırsak: Sindirim kanalının en uzun ve en fonksiyonel yapısıdır. Pankreastan sindirim salgısı alır. Besinlerin sindirimi burada tamamlanır. Sindirilen besinler ince bağırsaktan kana geçer. İnce bağırsağın özellikleri arasında şunlar bulunur. İnce bağırsakta çok sayıda parmak şeklinde çıkıntılı olan vilius vardır. Bu yapılar ince bağırsaklarda geniş yüzeye sahip olmasında etkilidir. Villusların içerisinde çok sayıda kan damarı vardır. Villuslar besinlerin çok hızlı bir şekilde kana emilimini sağlar. Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin kimyasal sindirimini sağlar. İnce bağırsağın iç yüzeyi villus denen parmaksı çıkıntılarla kaplıdır. Sindirim organları İnce bağırsağın yapısı Villuslar 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

3 Sindirim Sistemimiz Sindirilen besinler, su ve minerallerin bir kısmı villuslardan kana emilir. Karaciğerden gelen safra yağların parçalanmasını kolaylaştırır. f. Kalın bağırsak: Sindirim kanalının son kısmıdır. İnce bağırsaktan gelen besin atıklarını bulundurur. Anüs besin atıklarının vücuttan dışarı atılmasını sağlayan sindirim kanalının son kısmıdır. Bu organın özellikleri arasında şunlar bulunur. Sindirim atıklarını bir süreliğine depolar. Besin atıklarındaki su ve mineralleri kana emer. Sindirim atıkları anüsten dışarı atılır. Örnek Besinlerin S indirilm esi ve Emilmesi Besinlerin hücrelerimizde kullanılabilmesi için sindirilmesi ve taşınması gereklidir. Bunun için sindirim ve dolaşım sistemleri işbirliği yaparlar. Besinlerin sindirilmesinde enzimler, taşınmasında ise kan dokusu görev yapar. a. Enzimlerin Besin İçeriklerine Etkisi: Enzimler yardımıyla sindirim kanalındaki büyük moleküllü besinler parçalanırlar. Enzimler besin maddelerini yapıtaşlarına kadar küçülterek, hücre zarındaki geçitlerden geçmesine imkan sağlar. Ağızda karbonhidratların ve midede ise proteinlerin kimyasal sindirimine başlanır. İnce bağırsakta ise karbonhidrat, yağ ve proteinlerin sindirimi birlikte yapılabilir. Sindirim en yoğun olarak ince bağırsakta yapılmaktadır. Sindirim sistemimizde fiziksel ve kimyasal sindirimi birlikte yapan organlar hangileridir? Ekmek Sindirim etkinliği Glikoz 1 Sindirim sisteminde fiziksel sindirimi ağız ve mide yapar. Kimyasal sindirimi ise ağız, mide ve ince bağırsak gerçekleştirir. Bu durumda fiziksel ve kimyasal sindirimi ağız ve mide birlikte yapar. 3. S indirim e Yardımcı O rganlar Sindirim kanalında besin içeriklerinin sindiriminin tamamlanması için bazı organlar yardımcı olur. Bu organlar, karaciğer ve pankreas olup, ürettikleri salgıları bir kanalla ince bağırsağa aktarırlar. Bu salgılar yardımıyla, besin içeriklerinin sindirimi ince bağırsakta tamamlanır. Et ü3r isheıereyagı Amino asit Yağ asiti Besin içeriklerinin sindirim ürünleri b. Sindirilen Besinlerin Emilmesi: Karbonhidrat, yağ ve proteinler sindirildikten sonra kana geçebilir. Sindirim ürünleri, vitaminler ve su ile minerallerin bir kısmı ince bağırsaktan kana geçiş yapar. Mineral ve suyun kalan kısmı da kalın bağırsaktan kana emilebilir. Besinler kan yoluyla organlara dağıtılır. İnce Bağırsak J Çekirdek Karaciğer Pankreas Sindirime yardımcı olan organlarımız a. Karaciğer: Safra isimli salgıyı üretir. Safra yapısında yer alan tuzlar yardımıyla, yağların damladan daha küçük hale gelmesine neden olur. Böylece yağların kimyasal sindirimi hızlanır. b. Pankreas: Pakreas öz suyunu üretir. Pankreas öz suyunda çeşitli enzimler bulunur. Bu enzimler yardımıyla karbonhidrat, yağ ve proteinlerin kimyasal sindirimi sağlanır. \ B*stn Kaim \iç«rikl«riı Bağırsak / Emıiimile / Kana Geçişi A Y O Bağırsak Duvarı Kan Daman Besin içerikleri kan içerisinde hücrelere taşınır. Besin içeriklerinin kana emilmesi Besinler ince bağırsakta bulunan villuslar tarafından etkili bir biçimde emilir. Villuslar, besin içeriklerini kana verirler. Besinler, kan sıvısıyla kullanılacakları doku ve hücrelere doğru taşınırlar. değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 5

4 Sindirim Sistemimiz 5. S indirim Sistem inin Sağlığı Sindirim sisteminin sağlığını korumak için, şu etkinliklere dikkat edilmelidir. Kafeinli ve asitli içeceklerden uzak durma Yemekten önce ve sonra elleri yıkama Besinleri iyi çiğneme ve yavaş yeme Çok sıcak ve çok soğuk besinlerden uzak durma Yemeğe salata ve meyve ile başlama Yemek sırasında ve yemekten sonra fazla miktarda su içmeme II. BESİNLER ve Ö Z E LLİK LE R İ Besinlerin vücuda alınarak kullanılmasına beslenme denir. Beslenmemizde çeşitli besin maddeleri kullanılır. Besin içeriklerinden yaşa ve yapılan etkinliğe göre, ihtiyacımızı karşılayacak miktarda ve birlikte tüketilmesine yeterli ve dengeli beslenme denir. Besinler ve özellikleri aşağıda verilmiştir. a. Karbonhidrat: Karbonhidratlar vücudun enerji kaynağıdır. Hücrelerde enerji ihtiyacı için ilk önce karbonhidratlar kullanılır. Ekmek, makarna, meyve, bal, reçel, helva ve patateste bol miktarda bulunur. Karbonhidrat oranı yüksek olan besinler b. Protein: Et, süt, yumurta, balık, yoğurt, peynir ve baklagillerde bol miktarda bulunur. Vücudumuzdaki enzim, hormon ve bağışıklık maddesi proteinlerden yapılır. c. Yağ: Tereyağı, zeytin, süt, tohumlar ve yoğurtta bol miktarda bulunur. Yağların özellikleri arasında şunlar bulunur. Isı yalıtımını sağlar ve vücudu sıcak tutar. Deriye süngersi bir esneklik sağlar ve organları darbelerden korur. Vücudun enerji deposu olarak görev yapar. d. Vitamin: Bitkisel kaynaklı olan sebze ve meyvelerin yapısında bol miktarda bulunur. Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Sindirime uğramazlar. Vücudumuzu hastalıklara karşı korurlar. Salatada bol miktarda vitamin bulunur e. Su ve Mineral: Meyve, sebze, su ve hayvansal gıdaların yapısında bulunabilir. Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar. Bazı özellikleri aşağıda verilmiştir. Kanın sıvı ve akıcı olmasını su düzenler. Kemik ve dişlerimizin sert olmasını mineraller sağlar. Sinir ve kasların çalışmasında çeşitli mineraller rol oynar. Besin ve atıkların vücutta yayılmasında su rol oynar. Kan ve hücre yoğunluğunun ayarlanmasında rol oynarlar. Yeterli ve dengeli beslenme nasıl sağlanır? Protein oranı yüksek olan besinler Proteinlerin özellikleri arasında şunlar bulunur. Vücudun büyük kısmı proteinlerden oluşur. Bundan dolayı büyüme ve yaraların onarımında rol oynar. Hastalıkların iyileşmesi için proteinler gereklidir. İnsanların yaşa ve etkinliğe göre; besin çeşitlerinden gerekli miktarlarda, zamanında ve birlikte alınması yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlar. Yeterli ve dengeli beslenme, kişilerin sağlıklı yaşamasını sağlar.

5 lendirme 1 BOŞLUK DOLDURMA Aşağıdaki şekilde sindirim organları eşleştirilerek, görevleri verilmiştir. Boş bırakılan yerlere sindirim organının adı ve sindirim özelliklerinin var veya yok olma durumunu uygun biçimde dolduralım. Sindirim organının adı Sindirim organının görevi Enzim kullanımı Fiziksel sindirim yapma Kimyasal sindirim yapma Ağız Besinleri çiğneyerek yutma Var Var Var Yok Besin iletimini sağlama Besinleri karıştırma ve depolama Besin sindirimini tamamlama Besin atıklarını toplama 2 Ş l Ş T İR M Aşağıdaki şemada altı çeşit besin maddesi ve besinlerin vücudumuzdaki fonksiyonu verilmiştir. Bu besin maddelerinin vücudumuzda daha çok rol oynadığı görevleri çizgi çizerek eşleştirelim. O Vücudumuzun enerji kaynağıdır. O Kemik ve dişlerimizi sertleştirir. Tavuk Isı yalıtımı ve enerji depolanmasını sağlar. (3 Vücudumuzu hastalıklardan korur. c f Yapıcı ve onarıcı görev yapar. Atıkları vücuttan uzaklaştırır. Mineraller değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

6 Sindirim Sistemimiz KAZANIM D Ğ Rl NDİRM T6STİ Yediğimiz besin maddelerinin vücudumuzda doğrudan kullanılamamasının sebebi, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) Besinlerin büyük moleküllü olması ve sindirim kanalından kana geçememesi B) Besin içeriklerinin birbirine karışmış olması ve sindirim sırasında birbirinden ayrılması C) Besinlerin midede çorba haline getirildikten sonra kana emilebilmesi D) Besinlerin ağız ve midede fiziksel sindirime uğramadan kana geçememesi Sindirim işlevi Besin sindirimini sağlama Besin emilimini sağlama Yapar - Yapmaz Yukarıda belirtilen özelliğe sahip olan sindirimle ilgili olan organımız hangisidir? Yemeklerde tükettiğimiz ekmek, köfte ve salatanın fiziksel sindiriminde; I. Besinlerin diş, tükürük ve dil yardımıyla ağızda çiğnenmesi II. Besinlerin midede karıştırılması III. Besinlerin pankreas salgılarıyla etkileşmesi olaylarından hangileri rol oynamaktadır? A) Yalnız I C) II ve III B) İv e li D) I, II ve 3. Sindirim sistemine ait olan organlardan ikisi, şekillerde gösterilmiştir. 5. Besinlerin kimyasal sindiriminin yapıldığı organları göstermek için, aşağıdaki işaretli ( ) posterlerin hangisi kullanılmalıdır? Mide İnce bağırsak Belirtilen organlar arasında, aşağıda verilen özelliklerden hangisi ortaktır? A) Besinlerin fiziksel sindirimini sağlama B) Bir kısım besinlerin sindirilerek kana emilmesini sağlama C) Pankreastan, sindirime yardımcı olan salgılar alma D) Büyük moleküllü besinlerin kimyasal sindiriminde görev yapma 8 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değsr

7 Sindirim Sistemimiz a g r o 6. Safra ve pankreas öz suyunun ortak özelliği, aşağıda verilenlerden hangisidir? 10. Sindirim sistemimizde bulunan organlarımızdan bazıları aşağıda verilmiştir. A) Büyük moleküllü besinleri küçük moleküllere parçalama B) Besinlerin kimyasal sindirimini sağlayan enzimleri içerme C) Besinlerdeki proteinleri parçalama D) Besinlerin karışmasını sağlama 7. Sindirim sistemiyle ilgili bazı etkinlikler, sınıf tahtasına şekildeki gibi yazılmıştır. Lokmaları iyice çiğnemeli ve yavaş yemeliyiz. Sofradan çok yemek yemeden kalkmalıyız. Çok soğuk ve çok sıcak şeyler yememeliyiz. Yemekten sonra bir süre dinlenmeliyiz. Yemeğe çiğ salata ile başlamalıyız. Derste üzerinde durulan konu, aşağıdakilerden hangisidir? Bu organlardan hangilerinde, besinlerin kimyasal sindirimi yapılır? A) 1,2 ve 3 B) 1,3 ve 4 C) 1, 2 ve 4 D) 2, 5 ve 6 A) Yeterli ve dengeli beslenmek B) Beslenmede fiziksel ve kimyasal sindirim C) Sindirim sisteminin sağlığını korumak D) Organların sindirimle olan ilişkisi 11. Besinlerin vücudumuzda kullanılmayan bölümü, hangi yapıyla vücuttan uzaklaştırılır? A) Villus B) Anüs C) Karaciğer D) Yutak 8. Yutkunma sırasında besinlerin yemek borusuna geçmesini hangi organımız sağlar? A) Yutak C) Mide B) Ağız D) İnce bağırsak 9. Hatice, bir günlük beslenmesinde aşağıdaki tabloda gösterilen besinleri tüketiyor. 12. A ra ştırm a cı; üç deney tüpüne eşit m iktarda sin d i rim salgısı ve besin m addesi koyarak, besinlerin sindirim süresini belirliyor. Sindirim salgısı Sindirim salgısı Sindirim salgısı < / / Yumurta 4 Bu besinlerin sindirilmesi sonucunda, Hatice nin kanına hangi besin maddesi daha çok geçiş yapmıştır? A) Karbonhidrat C) Protein B) Yağ D) Vitamin Parça patates 2 Bu araştırmacının cevabını aradığı soru, aşağıda verilenlerden hangisidir? A) Besin miktarı sindirim süresini etkiler mi? B) Kimyasal sindirim yapılması sindirim süresini etkiler mi? C) Enzim miktarı sindirim süresini etkiler mi? D) Fiziksel sindirim yapılması sindirim süresini etkiler mi? değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 9

8 Sindirim Sistemimiz KAZANIM D Ğ Rl NDİRM T STİ 1. Beslenme sürecinde gerçekleşen; I. Sindirim atıklarının vücuttan uzaklaştırılması II. Katı ve sıvı besinlerin birbirine karıştırılması III. Küçük moleküllü besin moleküllerinin kana geçirilmesi olaylarının meydana gelme sırası nasıldır? Sindirim sistemimizin bir organı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. A) I - I l-iii C) l l - l l l - l B) I l- I D) l - l l l 2. Ağzımızda dişler, dil, tükürük bezinin ürettiği tükürük sıvısı bulunur. Belirtilen yapıların besin sindirimindeki rolü, hangisinde verilmiştir? A) Besinlerin parçalanmasını başlatmak B) Besinlerin sindirimi ve emilimini sağlamak C) Besinleri parçalama ve depolamak D) Besinlerin sindirimini tamamlamak Belirtilen organda fiziksel ve kimyasal sindirimin yapılma durumu, aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir? Fiziksel sindirim Kimyasal sindirim A) Yapar Yapmaz B) Yapar Yapar C) Yapmaz Yapar D) Yapmaz Yapmaz 3. Sindirim sisteminin iki organı (Xve Y), yandaki posterde gösterilmiştir. Bu organların sindirim fonksiyonlarıyla ilgili olarak, aşağıdaki eşle ş tirm e le rin hangisi yapılabilir? Yemek borusu 5. Bir araştırmacı, besinlerin sindirimiyle ilgili olarak, şekildeki deneyi yapıyor ve sonuçlarını defterine kaydediyor. Ezilmiş patates 5 saatte sindirilir V* 0 J Parça patates i 9 saatte sindirilir Bütün patates i 23 saatte sindirilir Kaslarla fiziksel sindirim yapar Kimyasal sindirim yapar Besin emilimi yapar A) X ve Y Yalnız X Yalnız Y B) Yalnız Y X ve Y Yalnız X C) Yalnız X X ve Y Yalnız Y D) X ve Y X ve Y X ve Y Araştırmacı bu deneyini, hangi organların önemini göstermek için yapmıştır? A) Ağız ve midede kimyasal sindirimin B) Mide ve ince bağırsakta kimyasal sindirimin C) Karaciğer ve pankreasın salgı üretmesinin D) Ağız ve midede fiziksel sindirimin Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

9 Sindirim Sistemimiz 6. Bir insanın günlük besin tüketimiyle ilgili; I. Bebeklikten ergenlik dönemine kadar, günlük besin tüketimi artar. II. Sağlıklı insanlar, hasta olan insanlara göre daha çok besin tüketebilir. III. Vücut boyu ve kilosu fazla olan insanlar, zayıf olanlara göre daha çok besin tüketebilir. şeklindeki ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız C) II ve III B) İv e li D) I, II ve 9. Sindirim kanalından kana madde geçişini gösteren dört ayrı durum, şekilde gösterilmiştir. 1 Bağırsak duvarı Bağırsak duvarı su su su su su Bağ'rsak sindirilmiş besin Bağırsak boşluğu i U L İ k i U t P k ı k k ı k ı i Bağırsak duvarı Bağırsak duvarı 7. Musa, beslenme etkinliğiyle ilgili olarak, aşağıdaki hipotezi kuruyor ve biyoteknolojik imkanlarla bir deney yapıyor. H ip o te z : Büyük m oleküllü besinler sindirildikten sonra, teknik im kanlarla kana verilerek, vücut hücrelerinin beslenm esinde kullanılabilir. Un ve su karışımı Pankreas ) öz suyu Enzimler ayıklanır Besin çözeltisi Besin çözeltisi serum içerisinde hasta insanların kanına verilebilir Musa nın hipotezi ve yaptığı deneyle ilgili olarak, aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi söylenebilir? A) Hipotez doğrudur, çünkü tüm sıvı besinler doğrudan kana geçer. B) Hipotez doğrudur, çünkü sindirim sistemimiz besinlerin sindirildikten sonra kanımıza geçmesini sağlar. C) Hipotez yanlıştır, çünkü hücrelerimiz ihtiyaç duyduğu besinleri kendisi üretirler. D) Hipotez yanlıştır, çünkü un ve su karışımı doğrudan kana geçebilir. Belirtilen madde geçişlerinin, hangileri kalın bağırsakta meydana gelir? A) 1 ve 2 C) 3 ve 4 B) 1 ve 4 D) 2 ve Yemek borusu ile midenin sindirimle ilgili ortak görevi, hangisinde verilmiştir? A) Besinleri sonraki organa taşımak B) Besinleri fiziksel olarak sindirmek C) Besinleri kimyasal olarak sindirmek D) Besinleri bir süre bekletmek 11. Bir aile; aylık beslenmesinde, şekilde gösterilen besinleri günlük gerekli miktarda tüketiyor. Mineral Protein Karbonhidrat Vitamin 8. İnce bağırsakta, aşağıdaki besinlerden hangisinin sindirimi yapılmaz? A) Karbonhidrat C) Vitamin B) Yağ D) Protein Bu ailenin beslenme durumuyla ilgili olarak, aşağıdaki yorumların hangisi yapılabilir? A) Yeterli ve dengeli olarak beslenmiştir. B) Yetersiz ve dengeli olarak beslenmiştir. C) Aşırı ve dengeli olarak beslenmiştir. D) Aşırı ve dengesiz olarak beslenmiştir. değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 11

10 Boşaltım Sistemimiz b. Akciğer: Solunum organımız olup soluk alış verişini sağlar. Soluk verme sırasında, karbondioksit ve bir miktar su vücuttan uzaklaştırılır. c. Karaciğer: Vücudumuzda metabolik faaliyetlerin en hızlı olduğu organlardan biridir. Pek çok görevi vardır. Bunlardan bir tanesi de üre oluşturmaktır. Proteinlerin parçalanması sırasında oluşan ve çok zehirli bir madde (amonyak) karaciğerde daha az zararlı olan üreye dönüştürülür. Besinlerin hücrelerimizde kullanılması sonucu, çeşitli atık ve fazlalık maddeler oluşur. Atık maddelerin hücre ve vücutta birikmesi, hücre ve canlı yaşamını tehlikeye sokar. Çünkü atık maddelerin vücut için zehirleyici bir yönü bulunur. Bunun sonucu olarak, bazı vücut organları görevlerini yerine getiremez. Bunun için çeşitli organlarımız atıkları vücudumuzdan uzaklaştırmada görev yapar. d. Kalın bağırsak: Bu organımız sindirim sisteminde görev yapar. Sindirim atıklarını depolar. Su, safra ve besin atıklarını dışkılama olayıyla vücuttan uzaklaştırır. e. Böbrek: Boşaltım sisteminin temel organıdır. Kanın süzülmesini sağlar. İdrarı oluşturarak, atıkların vücuttan uzaklaştırılmasında rol oynar. I. A tık M addeleri Vücudum uzdan U zaklaştıran O rganlar Vücudumuzdan uzaklaştırılması gerekenler su, mineral, vitamin, sindirim atıkları, üre, tuz ve safra gibi maddelerdir. Vücudumuzdaki bazı organlar görevlerini yaparken, bir kısım atıkların da vücudumuzdan uzaklaştırılmasında rol oynarlar. Atık maddeleri vücudumuzdan uzaklaştıran organlar ve özellikleri aşağıda anlatılmıştır. Örnek.. 1 Vücuttan su ve tuz atılmasında hangi organlar görev yapar? Çözüm Deri terleme yaparak, böbrek idrar üreterek, vücuttan su ve tuzun birlikte atılmasını sağlar. Deri Akciğer Kalın bağırsak ^^<araciğer Böbrek Atıkları vücuttan uzaklaştıran organlar a. Deri: Vücudumuzu çepe çevre kaplayan canlı örtüdür. Deri, vücudumuzu dış etkilerden korumanın yanında terlemeyi de gerçekleştirir. Terleme yardımıyla su, tuz ve vücut ısısının bir kısmı vücuttan uzaklaştırılır. 2. Boşaltım Sistem ini O luşturan Yapı ve Organlar Hücrelerimizde oluşan atıkların vücuttan uzaklaştırılmasında görev yapan organlar boşaltım sistemini oluşturur. Beslenme ve metabolizma sonucu sürekli atık maddeler meydana gelir. İşte boşaltım sistemi, her an oluşan atıkları dışarı atmakla görevlidir. Boşaltım sistemimiz böbrek, üreter, idrar kesesi ve üretradan meydana gelmiştir. Bu yapılar ve özellikleri aşağıda anlatılmıştır. a. Böbrek: Vücudumuzun bel tarafında, fasulye tanesi şeklinde, iki tane böbreğimiz bulunur. Böbreklerimiz süzgeç şeklinde görev yapar. Böbreklerimiz kanımızdaki yararlı maddeleri ve besinleri korur. 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

11 Boşaltım Sistemimiz Zararlı olan atık maddeleri ise süzerek ayrırır. Böbreğin sahip olduğu özelliklerden bazıları şunlardır. Böbrekler istemsiz olarak çalışır. Böbreklerimize atardamar ve toplardamar bağlıdır. Atardamar kirli kanı böbreğe getirir. Toplardamar ise temizlenmiş kanı böbrekten çıkartır. Böbrekler nefron adı verilen milyonlarca birimden oluşmuştur. Kan akış yönü Nefron Atardamar Toplardamar Ureter İdrar J. Böbreğin yapısı Nefronlar kanımızdaki zararlı atıkları ve üreyi süzer. Böbreklerin görevini yapması sonucu idrar meydana gelir. Böbreklerde idrar nasıl oluşur? Böbreklerimiz kanı süzerek idrarı oluşturur. İdrar oluşumu her gün düzenli olarak gerçekleşir. Ancak üretilen idrar miktarı beslenmeye, kişiye ve yapılan işe göre değişir, idrar oluşum sürecinde sırasıyla, aşağıda anlatılan olaylar meydana gelmektedir. Kalpten çıkan kanın bir kısmı atardamar ile böbreğe taşınır. Kandaki atık maddeler böbrek nefronları tarafında ayıklanır. Temizlenen kan böbreklerden kalbe geri döner. Süzülme sonucu oluşan atıklar, üre ve suyu içeren sıvı idrarı meydana getirir. Nefronlarda oluşan idrar damlaları birleşerek, böbreklerden üretere geçiş yaparlar. Nefron b. Üreter (İdrar borusu): Kaslı ince boru şeklindeki bir yapıdır. Böbreklerde oluşturulan idrarı toplayarak idrar kesesine taşır. c. İdrar kesesi: İdrarı toplayan kese şeklindeki organımızdır. Belli bir dolgunluk seviyesine ulaştığında insanlarda işeme duygusunu oluşturur. d. Üretra: İdrar kesesindeki idrarın belirli aralıklarla vücuttan dışarı atılmasını sağlayan kaslı yapıdır. 3. Boşaltım S iste m in in Sağlığı Boşaltım sisteminin görevini yapması, kişinin yaşamıyla doğrudan ilgilidir. Çünkü kanın temizlenmesi vücut organlarının çalışması için gereklidir. Boşaltım sisteminde böbrek iltihabı, böbrek taşı, idrar yolu iltihabı gibi rahatsızlıklar oluşabilir. Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için şunlar yapılabilir. Günlük iki litre kadar su içilmeli ve vücudumuzu soğuktan korumalıyız. Bilinçsiz ve gereksiz ilaç kullanılmamalı ve diş çürükleri ve boğaz iltihapları tedavi edilmelidir. Böbreklerin görevini yerine getirememesi durumuna böbrek yetmezliği denir. Bu durumda atıkları uzaklaştırmak için diyaliz tedavisi veya böbrek nakli işlemleri yapılmalıdır. Böbrek hastalarında kandaki atıklar özel zar sistemine sahip olan diyaliz cihazında ayıklanır. Temizlenmiş kan Atık maddeler * Temiz su Kanın diyaliz cihazında temizlenmesi Besinlerle fazla alınan vitamin ve mineraller ile bir kısım bileşikler, böbrek taşının oluşmasına sebep olabilir. Taş oluşumunu önlemek için bol miktarda su tüketmeli, yeterli miktarda tuz tüketmeli ve düzenli spor yapılmalıdır. İdrar oluşumunda böbreklerin rolü nedir? İdrar toplama kanalları Böbrek birimi olan Nefron Böbrekler kandaki atıkları süzerek idrarı oluşturur. 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

12 lendirme BOŞLUK DOLDURMA Atık maddeleri vücudumuzdan uzaklaştıran organlar şemada gösterilmiştir. Bu organların adı ve atık uzaklaştırma görevlerini kutucuklara kısaca yazalım. Atık maddeleri uzaklaştıran organlar 4 Vücudumuzdaki atıkların boşaltım sistemiyle uzaklaştırılmasında gerçekleşen olaylar karışık olarak verilmiştir. Bu etkinlikleri gerçekleştiren boşaltım organlarını çizgi çizerek uygun olanla eşleştirelim. Üretilen idrarı toplayarak yeterli bir süre depolanmasını sağlayan organdır. Üretilen idrarın vücuttan dışarıya atılmasını sağlayan organdır. Kanın süzülmesini sağlayarak atık maddeler ve sudan idrar üretilmesini sağlayan organdır. Üretilen idrarın idrar kesesine taşınmasını sağlayan organdır Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

13 Boşaltım Sistemimiz KRZRNIM D Ğ Rl NDİRM T STİ 1. Boşaltım sisteminin vücudumuzdaki fonksiyonu, aşağıdakilerden hangisidir? A) Kandaki atıkların uzaklaştırılmasını sağlamak B) Vücudumuzdaki atıkların oluşmasını sağlamak C) Besinlerin organlara taşınmasını sağlamak D) Vücut sıcaklığının sabit kalmasını sağlamak Karaciğerin ürettiği ürenin vücuttan uzaklaştırılmasında aşağıdaki organlarımızdan hangisi görev yapmaktadır? 2. Öğrenciler, atık maddeleri vücûdumuzdan uzaklaştıran organlarla ilgili, şu değerlendirmeleri yapmıştır. Bekir Kan içindeki fazla karbondioksit ve suyu vücuttan uzaklaştınr. Suyun ve tuzun fazlasını vücuttan uzaklaştırır. Zeynep Metin Kan içindeki atık maddeleri ve üreyi süzerek kanı temizler. Öğrencilerin açıklamış oldukları organlar hangileridir? 5. Nefronları yapısında bulunduran boşaltım sistemi organımız hangisidir? A) İdrar kesesi C) Üreter B) Böbrek D) Üretra A) Akciğer Karaciğer Böbrek B) i Akciğer Deri. Böbrek C) j Karaciğer Böbrek Deri D> Akciğer Böbrek M İ Karaciğer 3. Böbrek hastalıkları uzmanı olan bir doktor, 7-C sınıfı öğrencilerinin yönelttiği; I. Böbreklerimiz insan yaşamı için önemli bir organ mıdır? II. Böbrek yetmezliği ile diyaliz cihazı arasında bir ilişki var mıdır? III. Böbrek nakli yapılması böbrek hastalığı olanların iyileşmesini sağlar mı? sorularından hangilerine cevap verebilir? A) Yalnız C) II ve III B) İv e li D) I, II ve 6. Terlemeyle vücuttan su ve ısıyı uzaklaştırırım. Su, safra ve besin atıklarını vücuttan uzaklaştırırım. Solunumla karbondioksiti vücuttan uzaklaştırırım * * 4 * «* Akciğer Deri Kalın bağırsak Yukarıda verilen etkinlikte kutulardaki tanım ve kavramlar doğru olarak eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi elde edilir? A) C) B) D) l değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 15

14 Boşaltım Sistemimiz 7. Boşaltım sistemimizdeki idrar üretim sürecinde; I. Böbreklerde kanın süzülmeye başlamasıyla üre, su, tuz ve bir kısım vitaminlerin uzaklaştırılması II. Atardamar yoluyla böbreklere yeni kan gelmesi III. Yararlı maddelerin nefronlardan emilerek toplardamara verilmesi şeklindeki olaylar baştan sona doaru hangi dizilişte gerçekleşir? 10. Boşaltım sistemi, hangi olay sonucu meydana gelen atıkları uzaklaştırır? A) Besinlerin hücrelerde kullanılmasıyla oluşan B) Besinlerin sindirilmesi sırasında oluşan C) Mikropların vücutta çoğalması sonucunda oluşan D) Hormonların kullanılmasıyla oluşan A) I - I I - I I I C) l l - l l l - l B) l l - l - l l l D) I - I I I - I I 11. Boşaltım sistemimizi oluşturan yapı ve organlar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. 8. Böbreklerimizin görevini yeterince yapmaması durumunda, hangi olay gerçekleşmez? A) Kandaki atık miktarının artması B) İdrar üretiminin azalması C) Bazı hastalık hallerinin oluşması D) Vücuttaki tüm atıkların akciğer, kalın bağırsak ve deriden uzaklaştırılması Böbreklerimizin idrarı oluşturma şekli şöyledir; 9. Protein ağırlıklı besinleri tüketen, bir insanın kanındaki üre miktarı, beş saat boyunca şekildeki gibi değişiyor. Üre miktarı I I JZL Zaman Bu şekilde gösterilen değişimin oluşmasında, hangi iki organımız işbirliği yapmaktadır? A) Akciğer ve böbrek B) Karaciğer ve böbrek C) Deri ve kalın bağırsak D) Akciğer ve karaciğer Kan böbrek atardamarıyla böbreklere gelir. Kandaki zararlı maddelerle birlikte ^ yararlı maddelerde... de süzülür. Süzülme sırasında kan içindeki yararlı S maddeler... de geri emilir ve yeniden kana geçer. Süzülerek temizlenen bu kan, böbrek toplar damarıyla böbrekten çıkar. Süzül- 2 meden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile üre, idrarı oluşturur. Oluşan idrar, ile... ye taşınır ve burada toplanır. 3 İdrar,... ile vücuttan dışarı atılır. Yukarıda boş bırakılan yerler şekle göre sırasıyla hangi harflerle doldurulmalıdır? A) X, Y Y,Z V B) z,z V, Y X C) X, Y V, Z z D) V, Y X, V z Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

15 Boşaltım Sistemimiz 12. Uzman: Çocuklar! sağlıklı yaşamak için günde en az iki litre su içmeliyiz... Uzmanın yaptığı bu açıklama, hangi etkinliğin sağlıklı gerçekleşmesini sağlamak için yapılmaz? 16. Atıkları vücudumuzdan uzaklaştıran dört organımız, aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. A) Atıkların vücuttan uzaklaştırılması B) Besinlerin sindirilmesi ve kana geçmesi C) Bireylerin daha hızlı hareket etmesi D) Bireylerin büyüme ve gelişmesi 13. Boşaltım sisteminin yapısında, aşağıdaki sorunların hangisi meydana gelebilir? A) İltihaplanma C) Yüksek tansiyon B) Şeker hastalığı D) Kabızlık Belirtilen organların boşaltımına yardımcı olduğu ortak madde hangisidir? A) Mineral veya tuzlar C) Su B) Karbondioksit D) Üre 14. X organı: Vücudun önem li organlarından b ir i siyim. V ü c u tta k i a tık la rın uzaklaştırılm asında g ö re v yaparım. U zaklaştırdığım a tık la r arasında su, tuz, üre ve bazı vita m in le r bulunur. 17. Aşağıdaki etkinliklerin hangisi bireylerin idrar üretimini artırmayabilir? Yukarıda bazı özelliklerini anlatan X organı, aşağıda verilenlerden hangisidir? A) Çok su içme C) Sınava girme B) Maç izleme D) Uyuma Böbrek 18. Bazı insanların böbreklerinde, şekilde belirtilen sorunun oluştuğu belirleniyor. Böbrek kanalları Böbrek taşı Deri Kalın bağırsak Ureter Böbrek taşı 15. Hasta insanların diyaliz cihazına bağlanması; I. Kandaki ürenin azaltılması II. Kandaki bir kısım tuzların uzaklaştırılması III. Safranın vücuttan uzaklaştırılması şeklindeki faydalardan hangilerini sağlar? Bu sorunun oluşumunu önlemek için; I. Günlük düzenli olarak egzersiz yapmak II. Günde en az iki litre su tüketmek III. Günlük aşırı miktarda tuz ve süt ürünlerinden tüketmek işlemlerinden hangileri yapılmalıdır? A) Yalnız I B) İv e li A) Yalnız B) I ve II C) II ve III D) I, II ve C) II ve III D) I, II ve değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 17

16 _ t w Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz I. S İN İR S İS T E M İM İZ Günlük yaşantımızda beslenme, solunum, boşaltım, yürüme, kitap okuma, uyuma, iş yapma, ders çalışma ve bisiklet sürme gibi çok sayıda etkinlikte bulunuruz. Bu etkinliklerden bazıları istemsiz, bazıları istemli olarak gerçekleşir. Tüm organlarımızın çalışması istemli midir? Refleks hareketleri tüm insanlarda ortak mıdır? Yaşla orantılı olarak nasıl büyürüz? Sinir ve hormonlar insanlarda aynı işi mi yapar? İşte bu bölümde, bu ve benzeri soruların cevaplarına ulaşmaya çalışacağız... Merkezi Sinir Sistemi Sinir sisteminin denetleyici ve düzenleyici olan kısmıdır. Bilgi üretme, bilgi depolama ve vücudu yönetme özelliği bulunur. Merkezi sinir sistemi beyin ve omurilikten meydana gelmiştir. Vücudumuzda anlık olarak, çok sayıda biyolojik olay meydana gelir. Düşünme, görme, yürüme, çalışma ve konuşma gibi olaylar yaşantımızın devamını sağlar. Vücudumuzdaki olayların uyumlu ve birlikte gerçekleşmesini sağlayan organlar denetleyici ve düzenleyici sistemi meydana getirir. Denetleyici ve düzenleyici sistemimiz, sinir sistemi ve iç salgı bezlerinden meydana gelir. Sinir sisteminin bölümleri a. Beyin: Merkezi sinir sisteminin kafatası içerisinde bulunan kısmından oluşur. Kafatası kemikleri yumuşak olan beyni dış etkilerden korur. Beyinde vücudumuzun yönetim merkezleri bulunur. Beynin özelliklerinden bazıları şunlardır. Bilgileri öğrenmeyi sağlar ve hafızayı oluşturur. Duyuların algılanmasını sağlar. Konuşmayı sağlar ve hareketlerimizi kontrol eder. I. S inir S istem inin Yapısı Vücudumuzun en önemli sistemidir. Çok sayıda sinir hücresinin biraraya gelmesinden oluşur. Sinirler, vücut organlarını etkili ve hızlı bir biçimde yönetir. Çalışması sırasında bol miktarda besin ve enerji tüketir. Sinir sistemimiz, merkezi sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi olarak iki kısımdan oluşur. Vücut sıcaklığını ayarlar ve uyku sürecini düzenler. Beslenme için acıkma ve susamayı düzenler. İstemli gerçekleşen bazı etkinlikleri kontrol eder. 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

17 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz Beynimizde özel görevler yapan beyincik ve omurilik soğanı isimli bölümler bulunur. Beyincik: Vücut hareketlerimizin denge merkezi olarak görev yapar. El, kol, bacak ve ayak kaslarının birbiriyle uyumlu çalışmasını ayarlayarak dengemizi oluşturur. Omurilik soğanı: İç organlarımızın kontrolünü sağlayan yönetim merkezlerini bulundurur. Omurilik soğanının kontrol ettiği yapı ve etkinlikler şunlardır. Sindirim sisteminde besinlerin parçalanması Solunum sisteminde soluk alış verişi Beyincik Beyin Omurilik soğanı Organların çalışmasını yöneten sinir bölümleri Boşaltım sisteminde idrar üretilmesi Dolaşım sisteminde kanın damarlarda dolaşması Öksürme, kusma, yutma, çiğneme gibi olayların kontrol edilmesi b. Omurilik: Omurilik soğanı ile kuyruk sokumu arasında bulunur. Omurilik, bir sinir kordonundan oluşur ve omurganın içerisinde bulunur. Omurga kemikleri omuriliği dış etkilerden korur. Örnek.. 1 Hareketin sağlanmasında beyin ile beyincik arasında nasıl bir ilişki bulunur? Çözüm Hareket edilmesi ve bedensel işlerin yapılmasında çizgili kaslarımız kullanılır. Kasların çalışmasında beyin ve beyincik görev yapar. Kol ve bacak kaslarının kasılıp gevşemesini beyin ayarlar. Beyincik ise sağ ve soldaki çizgili kasların çalışma uyumunu sağlar. Böylece dengeli hareket oluşturulur. 2. Sinirlerde İle tişim Sinir sistemimiz milyarlarca sinir hücresinden oluşmuştur. Sinir hücrelerine nöron adı verilir. Sinir hücreleri vücudumuzu ve organlarımızı örümcek ağı gibi kaplamıştır. Böylece vücut organları arasında doğrudan ve dolaylı ilişki sağlanmış olur. Vücut organları arasındaki iletişim sinirler yardımıyla sağlanır. Omurilik Sinir kordonu W ı/ı r âm sm. Nöronlar Nöronun yapısı Sinirlerdeki iletişimi anlamak için aşağıdaki kavramları öğrenmek gereklidir. Omurilikten çıkan sinirler Omuriliğin fonksiyonları arasında şunlar bulunur. Beyin ile vücut organları arasında sinirsel bilgileri iletir. Refleks hareketlerinin gerçekleşmesini sağlar. Çevresel Sinir Sistemi Merkezi sinir sistemi ile vücut organları arasındaki iletişimi sağlayan sinirlerden oluşur. Beyin ve omurilikten çıkan sinirler vücut organlarına sinirsel mesaj (uyartı) iletirler. Uyarı nedir?: Vücudumuzun içinde ve çevremizde meydana gelen ve organlarımızda tepkiye sebep olan etkilere uyarı adı verilir. Işık, hava, ses, tat, basınç, sıcaklık, ağrı gibi olgular birer uyarıdır. Uyartı mesajı nedir?: Vücudumuza ulaşan uyarıların sinirlerde taşınma biçimine uyartı mesajı adı verilir. Uyartılar, organlar arasında iletişimi sağlayan kimyasal değişikliklerdir. Cevap oluşumu nedir?: Uyarılar etkisiyle merkezi sinir sistemi yapılarında bir değerlendirme yapılır. Değerlendirme sonucu üretilen bilgiye cevap adı verilir. değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

18 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz b. Sonradan kazanılan refleksler: Çeşitli deneyimlerle sonradan öğrenilerek kazanılan refleks hareketleridir. İnsanların bazılarında bulunur. Sadece bulunduğu insanın yaşamını etkiler. Bu çeşit refleks hareketine şunlar örnek verilebilir. Bireyin düşünmeden araba sürmesi Çocuğun bisiklet sürmesi 3. Refleks Nedir? Vücudumuza karşı ani olarak yapılan etkilere hızlı ve güçlü biçimde tepki gösterilmesine refleks adı verilir. Refleks hareketlerinin bazı özellikleri şunlardır. İsteğimiz dışında meydana gelir. Meydana gelmesini omurilik kontrol eder. Sürekli ve hızlı olarak gerçekleşir. Refleksler vücudun çevredeki değişmelerden korunmasını sağlar. Reflekslerin bir kısmı insanlarda ortak, bir kısmı ise farklılık oluşturur. Kazanılma biçimindeki farklılığa göre iki çeşit refleks hareketi bulunur. a. Doğuştan gelen refleksler: Genetik olarak tüm insanlarda ortak olarak bulunan reflekslerdir. Bu grup reflekslere şunlar örnek verilebilir. Göz bebeklerimizin ışıkta küçülüp karanlıkta büyümesi Yeni doğan bir bebeğin memeden süt emmesi Yanan muma yaklaştırılan parmağın hızla geri çekilmesi Refleks şeklinde yapılan bazı hareketler Bayanların bakmadan örgü örmesi Müzik eşliğinde dans yapılması İnsanların suda yüzmesi Limon görüldüğünde ağzın sulanması 'V B Sl fi î TLa. f t w h i f W Limonun kesilmesi veya görülmesi ağzı sulandırır Doğuştan gelen ve sonradan kazanılan refleks* ler arasında hangi özellikler ortaktır? İstemsiz olarak gerçekleşme, omurilik tarafından kontrol edilme, hızlı olarak gerçekleşme gibi özellikleri her iki refleks biçimleri arasında ortaktır. II. İÇ SALG I B E Z LE R İM İZ Bacağın hareket etmesi Bacak hareketi ve el çekme refleksleri Yanan mum Yüksek ses etkisinde kalındığında ürkme Yüzümüze hızla gelen cisme karşı göz kapağının hemen kapatılması Organ ve sistemlerimizin çalışmasının düzenlenmesinde iç salgı bezlerimiz sinir sistemine yardımcı olur. Çünkü iç salgı bezleri, etkilerini yavaş ve uzun süreli olarak gerçekleştirir. Sinirler ise etkilerini çok hızlı ve kısa süreli olarak gerçekleştirir. İç salgı bezlerimiz görevini hormon adı verilen salgıları üreterek gerçekleştirir Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

19 I Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz 1. H orm onlar ve Ö z e llik le ri Vücut organlarını etkileme özelliğine sahip olan özel salgılara hormon adı verilir. Hormonların bazı özellikleri aşağıda verilmiştir. Hormonlar, proteinlerden üretilir. Hormonlar iç salgı bezleri tarafından kana salınır. Dolaşım sistemi yardımıyla vücuttaki tüm organlara ulaştırılır. Her hormon farklı yapı ve etkilere sahiptir. Bundan dolayı hormon çeşitleri sadece ilgili doku ve organları uyarabilir. 2. İç Salgı O rganları Vücudumuzda çok sayıda salgı bezi vardır. Bunlardan bir kısmı hormon üretir, bir kısmı da hem hormon hem de enzim üretir. Hipofiz Glukagon hormonu; düşen kan şekerinin artmasını sağlar. Bu hormon etkisiyle, bazı organlarda depolanmış olan şeker parçalanarak kana geçer. Pankreas bezimiz İnsülin hormonu; yükselen kan şekerinin azalmasını sağlar. Sindirim sonucu kana geçen besinlerin kas ve karaciğere geçerek depolanmasında rol oynar. d. Böbreküstü bezi: Böbreklerin üst kısmında bulunan bir çift salgı bezidir. Adrenalin isimli hormonu üretir. Adrenalin hormonu korku, heyecan, coşku ve öfke anlarında salgılanır. Bu hormon metabolizmayı normalden çok hızlandırıyor. Tiroit Böbreküstü bezi Pankreas İç salgı bezlerimiz Yumurtalık Testis a. Hipofiz: Kafatasında beynin alt tarafında yer alır. En önemli iç salgı bezimizdir. Hipofizin bazı özellikleri şunlardır; Sinir sistemi ile iç salgı sistemi arasındaki ilişkiyi sağlar. Tüm iç salgı bezlerinin çalışmasını düzenler. Büyüme hormonunu üretir. Bu hormonla vücudun yaşla orantılı olarak gelişmesi sağlanır. b. Tiroit: Boynun ön tarafında gırtlağın önünde yer alır. Bir çift küçük salgı bezinden oluşur. Tiroksin isimli hormonu üretir. Tiroksin hormonu, hücrelerin enerji üretim oranını artırır. Böylece büyüme, gelişme ve organlardaki kimyasal olayları düzenler. c. Pankreas: Midenin alt tarafında bulunan ve yaprak şeklinde görülen salgı bezimizdir. Hem enzim ve hemde hormon üreterek karma bez özelliği gösterir. Ürettiği enzimler besin sindiriminde, hormonları ise kan şekerinin ayarlanmasında görev yapar. Pankreas glukagon ve insülin hormonunu üretir. Böbrek üstü bezi ve sinirli bir insan e. Eşeysel bezler: Üreme organlarının yapısında bulunan iç salgı bezleridir. Erkek ve dişilerde farklılık oluşturur. Testis: Erkeklerde eşeysel hormonu salgılar. Ergenlik döneminde erkeğe özgü özelliklerin oluşmasını sağlar. Bundan başka sperm üretimini sağlar. Yumurtalık: Dişilerede eşeysel hormonları salgılar. Ergenlik döneminde dişiye özgü özelliklerin oluşmasını sağlar. Bundan başka yumurta üretimini sağlar. İç salgı bezlerinin ürettiği hangi hormonlar erkek ve dişiler arasında ortaktır? Hipofiz, tiroit, böbreküstü ve pankreas bezleri erkek ve dişilerde ortaktır. Belirtilen bezlerin salgısı olan; büyüme, tiroksin, adrenalin, glukagon ve insülin hormonları erkek ve dişilerde ortak olarak bulunur. değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

20 \ lendirme 5 6TKİNIİK Günlük yaşantımızda gerçekleşen bazı etkinlikler şemada verilmiştir. Belirtilen etkinliklerin kontrol edilmesinde rol oynayan sinir bölümlerine uygun olan etkinlikleri yazalım. mutnma/k'ı Rüya görme Araba sürme Yazı yazma Boşaltım yapma Soluk alıp verme Sindirim yapma İp üzerinde yürüme Suda yüzme Ö (T K İN IİK İnsanların yaşamında meydana gelen aşağıdaki refleks hareketlerini doğuştan kazanılma ve sonradan kazanılma durumlarına göre ayıralım. Dans etmek Yanan parmağ geri çekmek Doğuştan kazanılanlar Sonradan kazanılanlar 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül

21 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz KAZANIM D Ğ Rl NDİRM T STİ 1. Vücudumuzun denetleyici ve düzenleyici sisteminin oluşmasında; I. Sinir sistemi II. İç salgı sistemi III. Dolaşım sistemi organlarından hangileri görev yapmaktadır? A) Yalnız I C) II ve III B) İv e li D) I, II ve 2. Okula başlayan İhsan; zamanla yazmayı ve okumayı öğreniyor. İhsan ın okuma yazma sürecinde, etkili olan sinir sistemi bölümü, hangi şekilde doğru işaretlenmiştir? 4. Merkezi sinir sisteminin yapısındaki bir organımız, şekilde işaretlenmiştir. İşaretlenen sinirsel yapının işlevleri arasında, hangisi bulunmaz? A) Sinemadaki filmi izleme B) Öğlen vakti olduğunda acıktığını fark etme C) Maçta topa vurmak için hamle yapma D) Gözüne yaklaşan sinekten ürkerek, göz kapağını kapatma 5. Vücudumuzdaki görevleri; I. Korku, coşku heyecan ve öfke anlarında metabolizmayı hızlandırma II. Büyüme, gelişme ve vücudumuzdaki diğer kimyasal olayları düzenleme III. İç salgı bezlerinin çalışmasını denetleyerek ve düzenleme şeklinde olan hormonların salgılandığı iç salgı bezleri şekilde X, Y ve Z harfleriyle gösterilmiştir. Beyin r - -z Pankreas 3. Beynimizde bulunan sinir merkezleri yardımıyla, aşağıda belirtilen yaşam olaylarından hangisi kontrol edilmez? A) Öğretmenin ders konusunu sınıfta anlatırken, sorulan sorulara cevap vermesi B) Acıkan ve susayan bireylerin, mutfağa giderek birşeyler atıştırması C) Çocukların parmaklarına iğne battığında, ellerini hızla geri çekmesi D) Öğrencilerin caddeyi geçerken, sağdan ve soldan gelen araçlara bakması Testis»Yumurtalık Belirtilen görevlere sahip hormonları üreten iç salgı bezleri hangisinde doğru eşleştirilmiştir? X V * A) 1 II III B) II III 1 C) III II 1 D) 1 III II değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 23

22 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz 6. Haşan, iç salgı bezlerimizin görevlerini göster mek için aşağıdaki posteri hazırlamıştır. 9. Bebeğin emekleyerek yürümeye başlama süreci, aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. Büyümeyi sağlama (X) Metabolizmayı hızlandırma 00 Heyecanlanma (Z) Kan şekerini ayarlama (P) Şekil üzerinde gösterilen bezlerin adları, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? İL Bebeğin yürüme yeteneğini kazanmasında; I. Beyin II. Beyincik III. Omurilik kısımlarından hangileri aktif görev yapar? X Y Z P A) H i pof iz Tiroit Böbreküstü Pankreas B) Tiroit Hipofiz Pankreas Böbreküstü A) Yalnız I C) II ve III B) İv e li D) I, II ve C) Pankreas Böbreküstü Tiroit Hipofiz D) Böbreküstü Pankreas Tiroit Hipofiz 7. Omurilik soğanının kontrol ettiği sistemler arasında, aşağıdakilerin hangisi voktur? A) Sindirim C) Hareket B) Boşaltım D) Solunum 10. Duyuların algılanması sürecinde, aşağıdaki olaylardan hangisi meydana gelmez? A) Uyarı C) Cevap B) Uyartı mesajı D) Tepki 11. Ayşen, yaşadığı bir irkilme olayını, aşağıdaki şemayı hazırlayarak, arkadaşlarına anlatacaktır. 8. Bir öğrenci, sinir sistemini özellik ve görevlerine göre şemadaki gibi gruplandırmıştır. İnsanda Sinir Sistemi bölümüdür bölümüdür Çevresel Sinir Sistemi X/ bölümüdürnx r" ~ -- görevini yapar Örnek:??????? Ayşen, yaşadığı bu refleks hareketiyle ilgili, hangi açıklamayı yapmalıdır? A) Bu irkilme hareketinin başlamasını derim sağlar, gerçekleşmesini omuriliğim denetler. B) Bu irkilme hareketinin başlamasını gözüm sağlar, gerçekleşmesini omuriliğim denetler. Yukarıdaki şemanın tamamlanması için????? yazılan yere, aşağıda verilen etkinlik veya özelliklerden hangisi konulabilir? A) Sindirim etkinliklerini yönetme B) Refleks hareketlerini yönetme C) Kol ve bacak çalışmasını yönetme D) Soluk alış verişini kontrol etme C) Ayşen Bu irkilme hareketinin başlamasını derim sağlar, gerçekleşmesini beynim denetler. tyşen Ayşen D) Bu irkilme hareketinin başlamasını kulağım sağlar, gerçekleşmesini beyinciğim denetler Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

23 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz KftZfîNİM D Ğ Rl NDİRM T6STİ 1. Hipofiz ve tiroit bezlerinin düzenleyicilik görevleri arasında hangi olay ortaktır? A) Kan şekerini ayarlama B) Büyüme ve gelişmeyi etkileme C) Heyecanlanma tepkilerini oluşturma D) Cinsiyet özelliklerinin oluşmasını sağlama 4. Ergenlik dönemini bitirmiş olan bir sınıftaki altı arkadaş, doktora giderek boylarının yaşıtlarından çok daha kısa olduğunu söylüyorlar. 2. Günlük yaşamda gerçekleşen; I. Sıcak çaydanlığa dokunan elin hemen geri çekilmesi II. Müzik eşliğinde bilinen bir dansın yapılması III. Loş ışıklı bir ortama girildiğinde göz bebeklerinin büyümesi olaylarından hangileri tüm insanlarda ortaktır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 3. Ayşe, 70 yaşındaki babannesinin doğum gününü kutlarken aklına babaannesinin hangi iç salgı bezlerinin artık yeterli hormon üretemediği sorusu takılmıştır. Doktor, gerekli film çekimi ve tahlilleri yaptırarak, aşağıdaki değerlendirmeyi yapıyor. Doktorun yaptığı açıklama hangisi olmalıdır? A) B) Çocuklar sorununuz iç salgı bezleriyle ilgili. Hipofiz beziniz normalden az hormon salgılamış. \ C) / i Çocuklar sorununuz iç salgı bezleriyle ilgili. Pankreas beziniz normalden az hormon salgılamış. Çocuklar sorununuz sinir sistemiyle ilgili. Beyniniz normalden az uyartı üretmiş. / D>\ Çocuklar sorununuz sinir sistemiyle ilgili. Omuriliğiniz normalden az refleks oluşturmuş. İç salgı bezi Ürettiği hormon 1 Hipofiz Büyüme 2 Tiroit Tiroksin 3 Pankreas Insülin ve Glukagon 4 Böbreküstü Adrenalin Ayşe nin babannesinin vücudunda hangi iç salgı bezi normalden az hormon üretir? A) Yalnız 1 B) 1 ve 3 C) 2 ve 3 D) 3 ve 4 5. Omurganın ense kısmında omurilik soğanı bulunur. Uzmanlar enseye vurulmasının çok tehlikeli olduğunu ve yaşamsal tehlike içerdiğini söylüyorlar. Enseye sert darbe vurulması halinde, oluşabilecek sorunlar arasında, aşağıdakilerden hangisi bulunmaz? A) Soluk alış verişinin durması B) Kalp atışının düzensizleşmesi C) Hafıza kaybının yaşanması D) Boşaltım etkinliğinin durması değer 7. Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül 25

24 flssbeb : N Denetleyici ve Düzenleyici Sistemimiz 6. Aşağıda verilen olaylardan hangisi isteğimiz dışında meydana gelmez? A) Yemek yerken yutkunma B) Yeni doğan bebeğin biberon emmesi C) Sorulan bir soruya cevap verme D) Limon görüldüğünde ağzın sulanması 9. Şekilde gösterilen işleme uğrayan parmaklar hemen ve hızla geri çekilmektedir. Parmak 7. Merkezi ve çevresel sinir sistemleri arasında; I. Nöronlardan oluşma II. Uyartı iletimini sağlama III. Kemikler yardımıyla dış etkilerden korunma özelliklerinden hangileri ortaktır? A) YalnızI B) İv e li C) II ve III D) I, II ve III Bu şekildeki gösterilen etkinlik, aşağıdaki sorulardan hangisinin açıklamasını içerir? A) Heyecanlanma etkinliği nasıl gerçekleşir? B) İç salgı sisteminin görevi nedir? C) İstemli hareketler nasıl kontrol edilir? D) Refleks nasıl gerçekleşir? Öğretmen: Çocuklar! Merkezi sinir sisteminin dört bölgesi şekilde işaretlenmiştir. Sokakta bisiklet süren bir çocukta bu kısımların hangileri görev yapar? 10. Kan şekeri düşen bir insanın kan şekerini artırmak için hangi hormon kullanılır? A) İnsülin B) Glukagon C) Tiroksin D) Büyüme 11. Musa: Salih, bir yılda senin boyun yaklaşık 25 cm uzamış... Salih: Acaba benim boyumun uzamasının sebebi nedir? Musa: Boyunun uzamasını... Aşağıdaki öğrencilerden hangisi, öğretmenine karşı doğru yorum yapmıştır? Hepsi görev yapar. 1 duyuların algılanması, 2 iç organların çalışması, 3 dengenin sağlanması ve 4 bisiklet sürülmesinde rol oynar. Yukarıdaki konuşmalarda, boş bırakılan yere şn uygün hangi ifade yazılabilir? Salih Kübra Üç tanesi görev yapar. 1 duyuların algılanması, 3 dengenin sağlanması ve 4 bisiklet sürülmesinde rol oynar. İk i tanesi görev yapar. 1 duyuların algılanması, 4 bisiklet sürülmesinde rol oynar. ik i tanesi görev yapar. 3 dengenin sağlanması ve 4 bisiklet sürülmesinde rol oynar. A) Pankreasından salgılanan glukagon ve insülin hormonları sağlıyor. B) Böbrek üstü bezinden salgılanan adrenalin hormonu sağlıyor. C) Testislerinden salgılanan eşey hormonu sağlıyor. D) Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu sağlıyor Sınıf Fen ve Teknoloji / 1. Fasikül değer

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının

Detaylı

Fen ve Teknoloji 7. BOŞALTIM SİSTEMİ. Hazırlayan: NİHAT BAHÇE HAYAL BİLİMDEN DAHA ÖNEMLİDİR. ÇÜNKÜ BİLİM SINIRLIDIR.

Fen ve Teknoloji 7. BOŞALTIM SİSTEMİ. Hazırlayan: NİHAT BAHÇE HAYAL BİLİMDEN DAHA ÖNEMLİDİR. ÇÜNKÜ BİLİM SINIRLIDIR. KAZANIMLAR; BOŞALTIM SİSTEMİ. KARACİĞER: Proteinlerin kullanılması sonucunda amonyak açığa çıkmaktadır. Zehirli olan amonyağı daha az zararlı olması için üreye dönüştürmektedir. 1. Boşaltım sistemi ile

Detaylı

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler Vücudumuzda aynı anda birçok karmaşık olayın birbirleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleşmesi denetleyici ve düzenleyici sistemler tarafından sağlanır. Denetleyici ve

Detaylı

Besin Glikoz Zeytin Yağ. Parçalanma Yağ Ceviz Karbonhidrat. Mide Enerji Gliserol Yapıcı Onarıcı. Yemek Ekmek Deri Et, Süt, Yumurta

Besin Glikoz Zeytin Yağ. Parçalanma Yağ Ceviz Karbonhidrat. Mide Enerji Gliserol Yapıcı Onarıcı. Yemek Ekmek Deri Et, Süt, Yumurta SİNDİRİM SİSTEMİ KARBONHİDRAT PROTEİN Besin Glikoz Zeytin Yağ Parçalanma Yağ Ceviz Karbonhidrat Mide Enerji Gliserol Yapıcı Onarıcı Yemek Ekmek Deri Et, Süt, Yumurta Enzim Şeker Enerji Aminoasit YAĞ VİTAMİN

Detaylı

FEN ve TEKNOLOJİ. Besinler ve Sindirim. Konu Testi. Sınıf Test-01. 1. Besin içeriği. 4. Sindirim. Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür.

FEN ve TEKNOLOJİ. Besinler ve Sindirim. Konu Testi. Sınıf Test-01. 1. Besin içeriği. 4. Sindirim. Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür. Besinler ve Sindirim Konu Testi Besin içeriği FEN ve TEKNOLOJİ 4. Sindirim Besinin kimyasal sonunda oluşan olarak sindirildiği yapıtaşları yer Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür. B ve K vitaminleri

Detaylı

Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır?

Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır? 1- l- ll- lll- ıv- Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır? A) Yalnız ı B) ıı ve ııı C) ı, II, ıv D) Hepsi 2- A Kandaki zararlı

Detaylı

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER. Boşaltım Sistemi

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER. Boşaltım Sistemi VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER Boşaltım Sistemi İNSANLARDA BOŞALTIMIN AMACI NEDİR? VÜCUDUMUZDAN HANGİ ATIK MADDELER UZAKLAŞTIRILIR? İDRAR SU TUZ KARBONDİOKSİT BESİN ATIKLARI ÜRE ATIK MADDELERİ VÜCUDUMUZDAN HANGİ

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Boşaltım Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Boşaltım Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf. Ünite Aşağıda, boşaltım sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (), yanlış olanlarının yanına () koyunuz. Aşağıda verilen resimde sinir hücresinin kısımları

Detaylı

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, vücudumuzda gerçekleşen olayların düzenli, birbiriyle uyumlu ve sorunsuz olması, hücrelerin bir araya gelerek oluşturduğu doku,

Detaylı

ETKİNLİK-TEST KİTABIM

ETKİNLİK-TEST KİTABIM Sindirim Sistemi. Ünite Evet arkadaşım! Ders m z n lk konusu S nd r m S stem... Öncel kle nsan vücudunda s nd r me yardımcı olan organlar nelerd r? Öğrenel m... ETKİNLİK- Aşağıda verilen sindirim sisteminde

Detaylı

ÝÇÝNDEKÝLER. 1. ÜNÝTE Vücudumuzdaki Sistemler SÝNDÝRÝM SÝSTEMÝ... 12. Ölçme ve Deðerlendirme... 16. Kazaným Deðerlendirme Testi - 1...

ÝÇÝNDEKÝLER. 1. ÜNÝTE Vücudumuzdaki Sistemler SÝNDÝRÝM SÝSTEMÝ... 12. Ölçme ve Deðerlendirme... 16. Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... ÇNDEKLER 1. ÜNTE Vücudumuzdaki Sistemler SNDRM SSTEM... 12 Ölçme ve Deðerlendirme. 16 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 18 BOÞALTIM SSTEM... 21 Ölçme ve Deðerlendirme. 23 Kazaným Deðerlendirme Testi -

Detaylı

Sindirim Sistemi. 1 Molekül 9 Molekül. (Fiziksel Kimyasal. Sindirim) Protein Büyük Moleküllü Mineral Küçük Mol. Besin

Sindirim Sistemi. 1 Molekül 9 Molekül. (Fiziksel Kimyasal. Sindirim) Protein Büyük Moleküllü Mineral Küçük Mol. Besin Sindirim Sistemi Sindirim: Arabaların çalışması için enerjiye ihtiyaçları vardır, benzinleri bittiğinde gidip benzin alarak arabalarımıza enerji sağlamış oluruz. Tıpkı arabalar gibi canlıların da hareket

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI Canlılar hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ATP ye ihtiyaç duyarlar. ATP yi ise besinlerden sağlarlar. Bu nedenle

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #4

YGS ANAHTAR SORULAR #4 YGS ANAHTAR SORULAR #4 1) Düz ve çizgili kasları ayırt etmek için, I. Kasılıp gevşeme hızı II. Oksijensiz solunum yapma III. Çekirdeğin sayısı ve konumu IV. İstemli çalışma verilen özelliklerden hangileri

Detaylı

7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak. Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar

7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak. Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar 1 Sindirim sistemi Sindirim Sindirim kısaca, besinlerin kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak hücre zarından geçebilecek hale getirilmesi işlemidir. Sindirimin iki temel görevi vardır

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #3

YGS ANAHTAR SORULAR #3 YGS ANAHTAR SORULAR #3 1) Bir insanın kan plazmasında en fazla bulunan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineraller B) Su C) Glikoz D) Protein E) Üre 3) Aşağıdakilerden hangisi sinir dokunun

Detaylı

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER

DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER Vücudumuzda, bir dakika içerisinde, sayamayacağımız kadar çok olay gerçekleşir. Duyuları algılamak, düşünmek, yürümek, konuşmak gibi birçok olay aynı anda gerçekleşir.

Detaylı

VÜCÜDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM ÜNİTESİ DPYB SINAVINDA ÇIKMIŞ SORULAR

VÜCÜDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM ÜNİTESİ DPYB SINAVINDA ÇIKMIŞ SORULAR VÜCÜDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM ÜNİTESİ SINAVINDA ÇIKMIŞ SORULAR 1. Aşağıdakilerin hangisinde verilernlerin her ikisi de vücuttaki sıvı atık maddelerin dışarı atılmasını sağlar 1999 A) Böbrek Akciğer B)

Detaylı

s in d ir im sistem i

s in d ir im sistem i s in d ir im sistem i Bu bölümü bitirdiğimde; 1.2 Besinlerin vücuda yararlı hâle gelmesi için değişime uğraması gerektiğini, 1.3 Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel (mekanik) ve kimyasal sindirime

Detaylı

Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Fen Bilimleri Kazanım Defteri Fen Bilimleri Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Boşluk doldurma alanları... Tudem önlendirme sınavlarında çıkmış sorular... 2 Konuyu

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIM NEDİR? O Vücudumuzda gerçekleşen olaylar sonucunda oluşan karbondioksit, üre, tuz, fazla miktarda bulunan su gibi atık maddelerin dışarı atılmasına boşaltım denir. BOŞALTIM SİSTEMİ

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 ADIM ADIM YGS LYS 184. Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 2) Geri Emilim (Reabsorpsiyon) Bowman kapsülüne gelen süzüntü geri emilim olmadan dışarı atılsaydı zararlı maddelerle birlikte yararlı maddelerde kaybedilirdi.

Detaylı

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için

Detaylı

DENGELİ BESLENME NEDİR?

DENGELİ BESLENME NEDİR? DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken dört temel besin grubu olan; süt ve ürünleri, et ve benzeri, sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllar dan hergün sizin için gerekli

Detaylı

5. Sınıf FEN BİLİMLERİ

5. Sınıf FEN BİLİMLERİ ÖR NE KL ER İ 5. Sınıf FEN BİLİMLERİ BESİNLER VE ÖZELLİKLERİ TEST 1 3. Aşağıda verilen besin maddelerinden han- 1. gisinde protein miktarı en azdır? YI N &DQO ODU Q \DüDPODU Q V UG UH ELOPHOHUL E \ \ S

Detaylı

Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir.

Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir. Sindirim sistemi Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir. Sindirim sisteminin ana organları ve yan organları bulunmaktadır.

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir?

FEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 4. SINIF 1. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 3. Soru 2: Uzunlukları ve şekilleri farklı kemiklerin bir araya gelmesi ile

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

4.Sınıf Fen Bilimleri

4.Sınıf Fen Bilimleri Fen Bilimleri Adı: Soyadı: Numara: Besinler ve İçerikleri Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yedikleri ve içtikleri maddelere besin denir.canlılar büyüyüp gelişmek, üremek ( çoğalmak ) ve solunum

Detaylı

Su / Hasta Değil Susuzsunuz adlı kitapta suyun önemi anlatılıyor ve yazara göre vücudumuz tam 46 nedenle suya ihtiyaç duyuyor.

Su / Hasta Değil Susuzsunuz adlı kitapta suyun önemi anlatılıyor ve yazara göre vücudumuz tam 46 nedenle suya ihtiyaç duyuyor. Su / Hasta Değil Susuzsunuz adlı kitapta suyun önemi anlatılıyor ve yazara göre vücudumuz tam 46 nedenle suya ihtiyaç duyuyor. 1- Hiçbir şey susuz yaşayamaz. 2- Göreceli su yetersizliği vücudun bazı fonksiyonlarını

Detaylı

ŞEFKAT KOLEJİ İMFO SINIF FEN SORULARI

ŞEFKAT KOLEJİ İMFO SINIF FEN SORULARI ŞEFKAT KOLEJİ İMFO 016 7.SINIF FEN SORULARI 1. A, B, C diye adlandırdığımız atom modelleri hakkında aşağıdaki bilgiler veriliyor. I. B modeli Atomun yapısında büyük boşluklar vardır düşüncesi ile A modelinin

Detaylı

ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji

ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI Canlılarda Enerji Besinlerin Enerjiye Dönüşümü İnsanların gün boyunca hareketlerinin devamını, hastalanınca iyileşmelerini, fizyolojik ve psikolojik tepkilerinin devamlılığını

Detaylı

5. Sınıf Fen ve Teknoloji

5. Sınıf Fen ve Teknoloji KONU: Besinler ve Dengeli Beslenme Besinlerin gerekliliği Bütün canlılar büyümek, gelişmek, ve yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmek için beslenmeye ihtiyaç vardır. Canlılar koşmak, yürümek

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ADRENAL BEZ MEDULLA BÖLGESİ HORMONLARI Böbrek üstü bezinin öz bölgesi, embriyonik dönemde sinir dokusundan gelişir bu nedenle sinir sisteminin uzantısı şeklindedir. Sempatik

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince

Detaylı

A BÖLÜMÜ NÜ DEĞERLENDİRELİM

A BÖLÜMÜ NÜ DEĞERLENDİRELİM A BÖLÜMÜ NÜ EĞERLENİRELİM A. Aşağıdaki resimde numaralar ile gösterilen bölümlerin neler olduğunu ve bu bölümlerin görevlerini noktalı yerlere kısaca yazınız. 1... 1 2 3............... 2 3...... B. Aşağıda

Detaylı

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A) BİYOLOJİK ETMENLER KALITIM İÇ SALGI BEZLERİ B) ÇEVRE A) BİYOLOJİK ETMENLER 1. KALITIM Anne ve babadan genler yoluyla bebeğe geçen özelliklerdir.

Detaylı

Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1

Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1 Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1 1) Aşağıda verilen boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz Besin Türü Kimyasal Sindirime Başladığı Yer Kimyasal Sindirimin Tamamlandığı Yer I Karbanhidrat II İnce Bağırsak

Detaylı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı Dengeli Beslenme Yaşamımız boyunca sürekli büyürüz. Bebeklikten itibaren sağlıklı bir şekilde büyümek ve gelişmek için düzenli, dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Beslenmek yani yemek yemek günlük

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

5. Sınıf Besinler ve Özellikleri Test 2

5. Sınıf Besinler ve Özellikleri Test 2 5. Sınıf Besinler ve Özellikleri Test 2 1-1.Düzenleyici olarak görev yaparlar. 2.Pek çok yaşamsal faaliyetlerin gerçekleşmesinde görev alırlar. 3. Vücuda besinlerle dışardan alınır 4.Bazıları suda bazıları

Detaylı

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket VÜCUDUMUZDA SISTEMLER Destek ve Hareket DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Vücudun hareket etmesini sağlamak Vücutta bulunan organlara destek sağlamak Destek ve Hareket Sistemi İskelet Sistemi Kaslar Kemikler Eklemler

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ. Besinlerin kimyasal sindirimi. Ağızda başlar değişimi. Karbonhidratların sindirimi. Enzimler sayesinde gerçekleşti.

SİNDİRİM SİSTEMİ. Besinlerin kimyasal sindirimi. Ağızda başlar değişimi. Karbonhidratların sindirimi. Enzimler sayesinde gerçekleşti. SİNDİRİM SİSTEMİ Besinlerin kimyasal sindirimi Ağızda başlar değişimi Karbonhidratların sindirimi Enzimler sayesinde gerçekleşti. Yutağa geldi besinler Fazla durmadı gittiler Yemek borusuna gelince Kaslar

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU 9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel

Detaylı

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME Canlıların kendine benzer yavrular oluşturmasına üreme denir. Üreme tüm canlılar için ortak özellik olup canlının neslinin devamlılığını sağlar. Canlılar neslini devam

Detaylı

İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9

İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9 İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9 bölümden oluşmuştur. Ağız; dil, diş ve tükürük bezlerinden

Detaylı

Beslenme Dersi sunusu

Beslenme Dersi sunusu Beslenme Dersi sunusu Beslenme ile ilgili kavramlar Besin (lat.aliment): Yenebilen bitki ve hayvan dokularıdır. Su, organik ve inorganik ögelerden oluşur. Hayvansal ve bitkisel olarak iki kaynaktan elde

Detaylı

Yukarıda Güneş Sistemimizde bulunan gezegenler Güneş e yakınlıklarına göre sıralanmış ve 1 den 8 e kadar numaralandırılmışlardır.

Yukarıda Güneş Sistemimizde bulunan gezegenler Güneş e yakınlıklarına göre sıralanmış ve 1 den 8 e kadar numaralandırılmışlardır. 8-9 EĞİTİM ÖĞRETİM ILI PUAN Adı :... Soyadı :... Sınıfı :... Numarası :... eneme. 7 8 ukarıda Güneş Sistemimizde bulunan gezegenler Güneş e yakınlıklarına göre sıralanmış ve den 8 e kadar numaralandırılmışlardır.

Detaylı

7.Sınıf Fen Bilgisi Yarıyıl Tatili Etkinliği

7.Sınıf Fen Bilgisi Yarıyıl Tatili Etkinliği 7.Sınıf Fen Bilgisi Yarıyıl Tatili Etkinliği A. Aşağıdaki cümleleri uygun sözcüklerle tamamlayınız. 1.Büyük moleküllü besin maddelerinin enzimler yardımıyla yapıtaşlarına ayrılmasına..denir. 2.Besin maddelerinin

Detaylı

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM I

Sağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM I Sağlık Bülteni ODTÜ G. V. ÖZEL MERSİN İLKÖĞRETİM OKULU Kasım 2013 İLK YARDIM BÖLÜM I Hayatımız boyunca çeşitli nedenlerle yaralanmalar veya hastalıklarla karşılaşmamız kaçınılmazdır. Yaşamımızın çeşitli

Detaylı

7.Sınıf FEN BİLİMLERİ. Besinler ve Sindirimi Konu Testi. 1. Ünite / Vücudumuzdaki Sistemler. Test Besin içeriği

7.Sınıf FEN BİLİMLERİ. Besinler ve Sindirimi Konu Testi. 1. Ünite / Vücudumuzdaki Sistemler. Test Besin içeriği Besinler ve Sindirimi onu Testi FEN BİİMERİ 7.Sınıf Test-01 1. Besin içeriği Besinin kimyasal olarak sindirildiği yer Sindirim sonunda oluşan yapıtaşları 4. Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür. İnce

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SETİ. 5. Sınıf FEN BİLİMLERİ

YAZILIYA HAZIRLIK SETİ. 5. Sınıf FEN BİLİMLERİ YAZILIYA HAZIRLIK SETİ 5. Sınıf FEN BİLİMLERİ 1. Fasikül İÇİNDEKİLER 3 Besin İçerikleri 10 Vitamin, Su ve Mineraller 17 Dengeli Beslenme ve Besinlerin Tazeliği 24 Besinlerin Sindirimi 31 Vücudumuzda Boşaltım

Detaylı

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI B) ÇEVRESEL (PERİFERAL) SİNİR SİSTEMİ Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir

Detaylı

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir Sistemine (MSS) bilgi ileten ve bilgi alan sinir sistemi bölümüdür. Merkezi Sinir Sistemi nden çıkarak tüm vücuda dağılan sinirleri

Detaylı

G.M.P.O FEN BİLİMLERİ DERSİ 5. SINIF 1. DÖNEM 2. SINAV ÖNCESİ ÇALIŞMA SORULARI A) Cümlelerin başına doğru ise D yanlış ise Y yazın.

G.M.P.O FEN BİLİMLERİ DERSİ 5. SINIF 1. DÖNEM 2. SINAV ÖNCESİ ÇALIŞMA SORULARI A) Cümlelerin başına doğru ise D yanlış ise Y yazın. A) Cümlelerin başına doğru ise D yanlış ise Y yazın. ( _ ) Su ve mineraller vücutta düzenleyici olarak görev ( ) Yenilen besin maddelerinin kullanılabilir hale gelmesi yaparlar. için sindirim işleminden

Detaylı

Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir.

Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Mekanik Sindirim: Besinlerin dil, di ve kaslar yardımı ile küçük

Detaylı

İNSAN VÜCUDU Hücre: İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir. Hücrenin beslenmesinde hücre zarı yardımcı olur. İnsan Yapısı: Hücreler birleşerek dokuları,dokular birleşerek organları, organlar

Detaylı

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar? BÖBREK HASTALIKLARI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrekler ne işe yarar? Böbreğin en önemli işlevi kanı süzmek, idrar oluşturmak ve vücudun çöplerini (artık ürünleri) temizlemektir. Böbrekte oluşan idrar, idrar

Detaylı

SINIFLAR/1.DÖNEM YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI-2

SINIFLAR/1.DÖNEM YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI-2 2016-2017 6.SINIFLAR/1.DÖNEM YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI-2 1. 1.Kafatası 2.Omurga 3.Kalça 4.El bilek 5.Pazu 6.Köprücük 7.Bacak 8.Kaburga 9.Kol 10.Ayak bilek kemikler Yukarıda verilen tabloda vücudumuzda

Detaylı

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar.

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. ELMANIN FAYDALARI Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. Elmanın Sağlığa Faydaları Elma A, E, B6, C, K vitamin kaynağıdır, bunun yanında yüksek miktarda potasyum ve çeşitli mineralleri içeren su içerir.

Detaylı

FASİKÜL Besinlerimiz. Besinler ve Özellikleri. 4. Sınıf Fen Bilimleri

FASİKÜL Besinlerimiz. Besinler ve Özellikleri. 4. Sınıf Fen Bilimleri 2. FASİKÜL Besinlerimiz Besinler ve Özellikleri 1 Besinler ve Özellikleri BESİNLER VE ÖZELLİKLERİ Besinler canlılar için çok önemlidir. Gün içerisinde tükettiğimiz besinlerde vücudumuz için gerekli maddeler

Detaylı

FEN BİLGİSİ. Besin İçerikleri

FEN BİLGİSİ. Besin İçerikleri FEN BİLGİSİ TEST-1 Besin İçerikleri 1. 4. Yaşamsal faaliyetlerin gerçekleşebilmesi için gereken enerjiyi öncelikli olarak aşağıdaki besinlerin hangisinden alırız? Besinlerimiz Enerji verici Yapıcı onarıcı...

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 1) Zigottan başlayıp yeni bir bireyin meydana gelmesiyle sonlanan olayların hepsine birden gelişme denir. Embriyonun gelişimi sırasında, I. Morula II. Gastrula III. Blastula

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI 11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI DOLAŞIM SİSTEMİ İki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere kalpler dört odacıktır. Temiz kan ve kirli kan birbirine karışmaz. Vücuda temiz

Detaylı

3- Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması :

3- Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması : KAS SİSTEMİ İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini örten, iç organların yapısına katılarak vücudun ve iç organların hareket etmesini sağlayan kasların oluşturduğu sisteme kas sistemi denir. a) Kasların

Detaylı

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır. CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi

Detaylı

ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER

ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER Yeryüzünde bulunan bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için beslenme, solunum, dolaşım, boşaltım, büyüme, gelişme, hareket edebilme, üreme gibi yaşamsal faaliyetleri

Detaylı

Canlıların enerji kazanabilmeleri için beslenmeye gereksinimleri vardır.

Canlıların enerji kazanabilmeleri için beslenmeye gereksinimleri vardır. 1- Canlılar neden beslenmeye ihtiyaç duyarlar? Canlıların enerji kazanabilmeleri için beslenmeye gereksinimleri vardır. 2- İnsanlar ve hayvanlar hangi şekilde hareket ederler? İnsanlar ve hayvanlar yer

Detaylı

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. I. Adaptasyon II. Mutasyon III. Kalıtsal varyasyon Bir populasyondaki bireyler, yukarıdakilerden hangilerini "doğal seçilim ile kazanır? D) I veii E)

Detaylı

Sindirim,işlemi çiğnemeyle ağızda başlar. Artık maddelerin dışarı atılması ile anüste son bulur.

Sindirim,işlemi çiğnemeyle ağızda başlar. Artık maddelerin dışarı atılması ile anüste son bulur. SİNDİRİM Ağız yoluyla maddelerin alınması ve çeşitli işlemlerle kendine yararlı hale getirmesine sindirim adı verilir ve bu işlemleri gerçekleştiren sisteme de sindirim sistemi adı verilir. Besinlerin

Detaylı

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları SAĞLIKLI BESLENME GİRİŞ Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi Ana Gıda Grupları Meyve ve Sebzeler Hububat ve Bakliyat Süt ürünleri Nişasta, Şeker ve Yağlar Vitaminler ve Mineraller

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER

ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER 4) VİTAMİN Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir. Dışarıdan hazır

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir GAV yayınıdır. GAV Yayın No:

Detaylı

O Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme

O Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme BİREY GELİŞİMİ O Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden en son aşamaya ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimidir. O Gelişim; organizmanın

Detaylı

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler EGZERSİZ VE KAN Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler Akciğerden dokulara O2 taşınımı, Dokudan akciğere CO2 taşınımı, Sindirim organlarından hücrelere besin maddeleri taşınımı, Hücreden atık maddelerin

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde

BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü Proteinler, yağlar ve karbohidratlar balıklar amino asitlerin dengeli bir karışımına gereksinim tarafından enerji

Detaylı

ENERJİ METABOLİZMASI

ENERJİ METABOLİZMASI ENERJİ METABOLİZMASI Soluduğumuz hava, yediğimiz ve içtiğimiz besinler vücudumuz tarafından işlenir, kullanılır ve ihtiyaç duyduğumuz enerjiye dönüştürülür. Gün içinde yapılan fiziksel aktiviteler kalp

Detaylı

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN

Detaylı

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ Biyoloji dersinden 8.sınıflar için Belediye Yarışması TOPLAM PUAN 100 Çözümler 1. Verilen resimde insan vücuduna bulunan dokuz tane organik sistem gösterilmiştir. Her birinin

Detaylı

YRD. DOÇ. DR. Kadri KULUALP HASTALIKLAR BİLGİSİ

YRD. DOÇ. DR. Kadri KULUALP HASTALIKLAR BİLGİSİ YRD. DOÇ. DR. Kadri İnsan Vücudunun Genel Yapısı Çeşitli kimyasal ve fiziksel olaylarla canlılığını sürdüren sistemler ve bu sistemleri meydana getiren organ ve dokulardan oluşan canlı organizmaya İNSAN

Detaylı

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: Bu formun ç kt s n al p ço altarak ö rencilerinizin ücretsiz Morpa Kampüs yarıyıl tatili üyeli inden yararlanmalar n sa layabilirsiniz.! ISBN NUMARASI: 65482465 ISBN NUMARASI: 65482465! ISBN NUMARASI:

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar

Detaylı

Günümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir.

Günümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir. Ağız ve Diş Sağlığı Günümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir. Ağız sağlığı: Dişler ve onları

Detaylı

1) AĢağıda verilen cümlelerden doğru olanların baģına D yanlıģ olanların baģına Y yazınız.

1) AĢağıda verilen cümlelerden doğru olanların baģına D yanlıģ olanların baģına Y yazınız. 5. SINIF YARIYIL ÇALIġMA ETKĠNLĠĞĠ 1) AĢağıda verilen cümlelerden doğru olanların baģına D yanlıģ olanların baģına Y yazınız. ( ) Kişinin yaşına, boyuna ve cinsiyetine uygun olarak gerekli besinleri yeteri

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III 1: DİYABET...1 Diabetes insipedius...2 Diabetes mellitus...2 Diyabetin Etkileri...3 Belirtiler...4 Nedenler...4 Tedavi...4 Bitkilerin Rolü...5 Tıbbi Faydaları...6 2: KARACİĞER

Detaylı

neden az yağlı az kolesterollü diyet?

neden az yağlı az kolesterollü diyet? neden az yağlı az kolesterollü diyet? DYT-YRD07 Rev / 2 Yürürlük Tarihi / 30.12.2005 Rev Tarihi / 17.18.2012 neden az yağlı az kolesterollü diyet? Kolesterol insan vücudunda doğal olarak bulunan yağa benzer

Detaylı

C) Aşağıdaki kavram haritasında bulunan boş yerleri uygun kavramları kullanarak doldurunuz. SİNDİRİM. Sindirim sistemi organ ve yapıları

C) Aşağıdaki kavram haritasında bulunan boş yerleri uygun kavramları kullanarak doldurunuz. SİNDİRİM. Sindirim sistemi organ ve yapıları A) Aşağıda, sindirim olayında görevli olan yapı ve organların resimleri karışık olarak verilmiştir. Sindirimde görevli olan bu organ ve yapıları, isimlerini kullanarak sıralayınız. B) Sindirim sistemine

Detaylı

SİNİR SİSTEMLERİ. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Beyin. Anatomik Olarak PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ His Motor

SİNİR SİSTEMLERİ. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Beyin. Anatomik Olarak PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ His Motor ANATOMİ Anatomi, vücut bölümlerinin yapısını ve gelişimini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı, vücut bölümlerinin yapılaşması ve biçimleri ile ilgilendiği için, Morfoloji'nin bir alt grubu veya

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı