Ağustos 2007 Saha Gözlemlerimiz

Transkript

1 Ağustos 2007 Saha Gözlemlerimiz Sulakalanlar yeryüzünün en fazla biyolojik üretim yapan ekosistemleri olup çok zengin biyolojik çeşitliliğe sahiptirler. Ülkemiz sulakalanlar bakımından çok zengin olmasına karşın tarım veya yerleşim amaçlı kurutmalar, kirlemeler, içme, kullanma ve sulama amacıyla aşırı miktarda su alınması, yabancı balık türlerinin göllere aşılanması, sazlıkların kontrolsüz kesilmeleri sulakalanların yok olmasına neden olmaktadır. 7 Ağustos 29 Ağustos tarihleri arasında 105Y332 No lu TÜBİTAK projesi kapsamında Adapazarı, Bolu, Konya, Burdur, Afyon illerinde yaptığımız arazi çalışması sonucunda ülkemizdeki göllerin durumlarının çok kötü olduğunu bir kısmının kuruduğu bir kısmının da kuruma tehdidi ile karşı karşıya kaldığını göstermiştir. Arazi çalışmasında gittiğimiz göller ile ilgili fotoğraflar ve gözlemlerimiz: Yarışlı Gölü:. Burdur'un Yeşilova İlçesine bağlı Yarışlı köyünde bulunan göl, Çevre ve Orman Bakanlığı verilerine göre 1400 ha yüzölçümüne sahip sodyum fosfat, sodyum klorür ve sodyum sülfatça zengin sığ bir gölmüş. Önceleri kuşlarında uğrak yeriymiş özellikle angıt ve dik kuyruk için önemli bir kışlama bölgesiymiş ancak 3-4 yıldır yaşanan kuraklık nedeniyle tamamen kurumuş. Fotoğraf 1. Yarışlı Gölü. Karataş Gölü: Göl 1190 ha büyüklüğünde olup gölü besleyen en önemli akarsu Hüyükköy içinden geçen su kanalları ile akan Sarıderedir. Karataş. Kuğu, flamingo, sakarmeke, karabatak, dikkuyruk, yabankazı, yeşilbaş ördek, bozördek, angıt, pelikan gibi kuşların bulunmasından ötürü Orman Bakanlığının tarih ve 202 nolu Olurları ile Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası olarak tefrik edilmiştir. Her ne kadar koruma alanı olsa da gölden çok fazla miktarda su çekilmesi ve yazın kurak geçmesinden dolayı gölün büyük bir kısmı kurumuş geri kalan kısımda derinlik en fazla 1m. olarak ölçtük. Gölde: levrek, aynalı

2 sazan, kerevit yakalayıp geçimini sağlayan balıkçılar da gölün su seviyesindeki bu düşüşten oldukça şikayetçiler. Fotoğraf 2. Karataş Gölü. Karakuyu Gölü: Ankara-Antalya karayolu üzerinde, Dinar yol kavşağından 10 km. sonra yolun hemen sağında muhteşem görüntüsüyle Karakuyu sizi karşılar. Dinar-Karakuyu Projesinin 1990 yılında su tutmaya başlamış. Göl alanının organik maddece zengin olması ve İç Ege karasal ikliminden Akdeniz iklimine geçiş çizgisinde bulunması sebebiyle zengin bitki türüne de sahiptir. Gölün tamamı olan 1099 hektar saha kamış, hasırotu ve nilüferle kaplı olup kuşların yuva yapma ve saklanmalarına önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Ayrıca Burdur, Eğirdir ve Işıklı göllerinin tam ortasında yer alması ve kaynak sularından oluşmasından dolayı kış mevsiminde donmaması da kuşlar için tabii bir ortam oluşturmaktadır. Karakuyu Gölü, Eylül-1994 tarihinde Orman Bakanlığınca "Yaban Hayatı Koruma Sahası" statüsüne alınmıştır ve 4 Kasım 1994 tarihinde de Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 2122 No.lu kararıyla Karakuyu Gölü'nün tamamı "I.Derece Tabiat Sit Alanı" ilân edilerek, her türlü fizikî müdahaleye kapatılmış ve sayılı yasalar gereği tescili yapılmıştır.

3 Fotoğraf 3. Karakuyu Gölü. Gölhisar Gölü: 300 ha büyüklüğünde bir alanı kaplayan Düden adlı bir kaynaktan beslenen kapalı havza gölüdür. Gölün altında Hellenistik ve Roma Dönemi ne ait kalıntılar bulunduğu için arkeolojik de bir öneme sahiptir. Etrafı sazlıklarla çevrili çok güzel bir göl. Özellikle saz öbeklerinin arasında sanki başka bir dünya var. Kampımızı Uylupınar köyüne kurduktan sonra çalışmaya başladık. Gölde kendi botumuzla çalışabilmemiz için oradaki balık kooperatiflerinden rica ettik ve balıkçılar ağlarını erken toplayıp akşam 7 ye kadar da balıkçı terimiyle ağları dökmediler. Çok fazla ağ olduğu için motorumuzla ağlarına zarar verebilirdik. Gölde sazan, yayın, levrek gibi balıklar avlanmakta. Gölün derinliği ile ilgili birçok söylenti vardı ancak biz 1.5m ölçtük. Gölhisar Ovasının sulaması yakın geçmişe kadar Gölhisar Gölü nden yapılmakta iken, şimdilerde sulama amaçlı olarak Yapraklı Barajı ndan yapılmaktadır. Göl doğal kaynaklar dışında Yapraklı Barajı ndan beslenmektedir. Fotoğraf 4. Gölhisar Gölü

4 Karamık Gölü (Bataklığı): Dinar-Çay karayolu güzergâhında bulunan gölün kayıtlara göre yüzölçümü 4000 ha olup en derin noktası 3m. ancak suyun çekilmesi ve tamamıyla sazlarla kaplı olmasından dolayı gölde ölçümler yapamadık. Karamık Gölü, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun tarih ve 1669 sayılı kararınca "1. Derece Tabiat Sit Alanı" olarak ilân edilmiştir. Fotoğraf 5. Karamuk Gölü. Akşehir Gölü: Bir zamanlar fıkralarıyla Nasreddin Hoca nın göle maya çaldığı göl olarak hepimizin hafızasında yer eden Akşehir gölü artık yok ne yazık ki. 10 yıl öncesine kadar bu gölden geçimini sağlayan halkın günümüzde geçim kaynakları tamamıyla yok olmuş durumda. Bu yok oluş yıllık yağış miktarındaki azalmayla birlikte yanlış uygulamaların sonucunda göle suyun ulaşamamasıyla da hızlanmış. Eber Gölü: Konya Kültür ve Tabiat Varlıkların Koruma Kurulunun tarih ve 1359 sayılı kararıyla "1.Derece Tabiat Sit Alanı" ilân edilmiş olmasına rağmen gölün kendisi yok olmuş. Küçük Göl: Kulu Düden Gölü nün hemen yanında bulunan gölde soda miktarı fazladır. Derinliği yaklaşık 20 cm civarında olmalıydı ki filamingoların bacaklarını görebiliyorduk. Kulu Belediye Başkanı Sayın Ahmet Yıldız ve Emniyet Müdürü Sayın Hasan Aldı bize çalışma yapabilmemiz için büyük destek verdiler ancak gölün sığ ve dibinin çamur olması çalışma yapmamıza olanak vermemişti. Gölün etrafında şeker pancarı tarlaları mevcut.

5 Fotoğraf 6. Kulu-Küçük Göl. Çavuşcu (Ilgın) Gölü: Konya ya 86 km. mesafeli kaplıcalarında bulunduğu Ilgın ilçesinin hemen kuzeyinde yer alan bir tatlısu gölüdür. Filamingo, sakarmeke, kılıçgaga, bahri, büyük ve küçük ak balıkçıl ve macar ördeği gibi bir çok kuş türüne de ev sahipliği etmektedir. 24 Ağustos 2007 de gittiğimizde göle girebilmek ve motorlu kayıklara ulaşabilmek için önce başka bir kayık ile kürekler yardımıyla biraz gitmemiz gerekti. Epey bir kuvvet harcandıktan sonra ancak motorlu kayığa binebildik. Gittiğimiz gün hava rüzgarlıydı ve göl suyu bu nedenle bulanıktı Secchi derinliği 0.5 cm ve gölün derinliğini ise 1m. olarak tespit ettik. Ayrıca Potamogeton gibi su bitkilerini de balık ağları üzerinde ve yer yer su yüzeyinde gördük. Suyun gölün etrafındaki tarım alanları için kullanılması su seviyesinde düşüşe neden olmuş. Ne yazıkki gölden sazan ve kerevit gibi ürünleri avlayarak geçimini sağlayan misafirperver ve yardımsever Ilgınlı balıkçılar da bu durumdan oldukça şikayetçiler yaptıkları müracatların sonuçsuzluğu onların ellerini bağlamış ve çaresizlik içinde bir umut bekleyişi içerisindeler.

6 Fotoğraf 7. Ilgın-Çavuşçu Gölü. Kulu Düden Gölü: 860 ha büyüklüğündeki gölün suları hafif tuzludur. Etrafında tarım alanları özelliklede şekerpancarı tarlaları görülmekte. Dönemin Belediye Başakanı Sayın Ahmet Yılmaz ın çabalarıyla biyolojik arıtım için tesis inşaası başlamış ve 2008 yılında kullanıma geçmesi planlanmakta olduğunu sevinerek öğrendik yılında Sit alanı ilan edilmiş. Fotoğraf 8. Kulu-Düden Gölü.

7 Bolluk Gölü: Kıraç tepelerin arasında, bir zamanlar birçok kuşa evsahipliği yapan bolluk gölünün 24 Ağustos 2007 de yaptığımız incelemede genelde yaz aylarında büyük bir bölümünün kuruması olağan bir süreçken bu yaz yaşanan aşırı sıcaklar ve hiç yağış düşmemesi gölün tamamıyla kurumasına neden olduğunu gördük. Gölün kuzey kısmında 1963 yılından bugüne kadar yer alan Alkim Kimya Tesisleri sodyum sülfat ve sodyum klorürce zengin suları havuzcuklara aktarma yöntemleriyle çöken kısımları almakta. Göl, 1992 yılında Doğal Sit Alanı ilan edilmiş. Fotoğraf 9. Bolluk Gölü. Küçük Akgöl Literatüre göre, Taşkısığı Gölü nün 3 km. doğusunda bulunan Küçük Akgöl 20 hektarlık bir alana yayılmıştır. Dipten kaynayan sularla beslenen gölün fazla suları Çark Suyu na boşalmaktadır. Gölün kuzey kesimi sazlık ve bataklıktır. Suyunun tatlı olmasına rağmen bulanıktır. İçerisinde tatlı su balıkları yaşamaktadır Ağustos 2007 tarihlerinde yaptığımız çalışmada Küçük Akgöl de siyanobakter patlaması (yeşil su) gözlenmiştir ve bundan dolayı göl suyunun toksik olma ihtimali yüksektir. Gölün en derin yeri 90 cm dir. Gölde bulunan balıklar tatlısu levreği, inci balığı, kızılkanat, kızılgöz ve turnadır. Su içi bitkilerinden Najas marina ve Trapa natans mevcuttur gölün etrafındaki sazlık alanda ise Phragmites ve Typha bulunur.

8 Fotoğraf 10. Küçük Akgöl de siyanobakter patlaması (zehirli yeşil su). Büyük Akgöl Adapazarı - Karasu karayolu üzerinde Koyunağılı Köyünden ayrılan yol sapağındadır. Daha çok balık avlamak amacıyla gidilen bu gölün kıyısında piknik ve kamp yeri de düzenlenmiştir. 190 hektar yüzölçümlü Büyük Akgöl ün büyük kesimi sazlık ve bataklık durumundadır. Gölde bol balık olup ağ ve zıpkınla avlanılmaktadır ve balık kooperatifleri mevcuttur. Ayrıca gölün sazlık ve bataklık yerlerinde yabankazı ve yabanördeği de avlanmaktadır. Geçimini balıkçılıkla sağlayan halk, göl suyunun metrelerce çekilmesinden ve göle boşaltılan beş adet kanalizasyondan şikayetçiler. Bu olumsuzluklarar rağmen göl balık açısından zengin Ağustos 2007 tarihlerinde yaptığımız çalışmada turna, kızılkanat, sazan, inci balığı ve kadife gölde bulunan balıklar. Gölün en derin yeri 4 metre gelmektedir. Bitki açısından da zengin olan gölde Ceratophyllum, Nupher lutea, Trapa natans, Typha, Chara, Najas marina, Potamogeton perfoliatus, Juncus, Myrophyllum ve Phragmites bulunmaktadır.

9 Fotoğraf 11. Büyük Akgöl de su seviyesi düşüşü. Çubuk Gölü Göynük ün 11 km. kuzeyinde bulunan Çubuk Gölü, Kayabaşı tepesinden inen bir heyelanın genişleyen vadiyi tıkaması sonucu oluşmuştur. Deniz seviyesinden yüksekliği 1150 m. Alanı 15 hektardır. Literatüre göre en derin yeri 13 metreyi bulur Ağustos 2007 tarihinde yaptığımız çalışmaya göre gölün en derin yeri 6 metredir. Gölde aynalı sazan, kadife ve inci balığı bulunmuştur. Bitki açısından zengin bir göldür ve yapılan transektler sonucunda Chara, Myrophyllum spicatum, Cerathophyllum, Potamogeton lucens, Poligonium amphibium ve Utricularia türleri bulunmuştur. Fotoğraf 12. Çubuk Gölü.

10 Gölcük Gölü Bolu'nun 13 km. güneyinde suni olarak yapılmış bir set gölüdür. Yükseltisi 1206 m. olan gölün yüzeyi 4.5 Hektar, çevresi de yaklaşık metredir Ağustos 2007 tarihlerinde yaptığımız çalışmalarda gölün en derin yeri 5,2 metre olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda gölde kadife ve kefal balıkları yakalanmıştır. Gölde Typha, Nupher lutea, Juncus inflaxus, Phragmites, Butomus, Polygonium amphibium ve Myrophyllum spicatum. Fotoğraf 13. Gölcük Gölü. Yeniçağa Gölü Göl Çevre ve Orman Bakanlığı Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından uluslararası Ramsar kapsamına alınmış ve korunması gereken sulak alan ilan edilmiştir. Yeniçağa Gölü önemli bir kuş alanı olmakta ve bir kuş gözlem kulesi mevcuttur. Ancak bu kuş gözlem kulesi halk tarafından müzikli bir kafe olarak kullanılmaktadır Ağustos 2007 tarihlerinde yaptığımız çalışmalarda gölün en derin noktası 4,5 metre olarak bulunmuştur. Gölde kadife, kefal, sazan ve inci balığı türleri bulunmaktadır. Fotoğraf 14. YeniçağaGölü.

11 Taşkısığı Gölü Göktepe nin kuzeyinde 90 ha lık bir alanda en derin yeri 3.4 m. ve etrafı Phragmites ile çevrili olan gölün bazı kısımlarında görülen Nymphea alba, Nupher lutea (nilüferler) göle ayrı bir güzellik katmış. Bu muhteşem güzelliğin hemen kıyısında bulunan Adapazarı Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali özellikle gece ürkütücü bir manzara yaratıyor. Taşkısığı Kışlasının gazinosunun bahçesine kurduğumuz kampta çalışma süresince her türlü yardımı sağlayan Taşkısığı Kışlasının çok değerli tugay komutanı Tuğgeneral Enver Topuz ve askerleri Türk Ordusunun bilimsel çalışmalara verdikleri önemi de göstermişlerdir. Mesire yeri olan gölde yaygın olarak Kızılkanat (Scardinus), tatlısu levreği (Perca fluviatilis) ve kerevit bulunmaktadır ve olta balıkçılığı yapılmaktadır. Fotoğraf 15. Taşkısığı Gölü. Arazi çalışmasına katılanlar: Prof. Dr. Meryem Beklioğlu, Y. Doç. Dr. Didem Oğuzkurt, A. İdil Çakıroğlu, Nihan Yazgan, Arda Özen, Korhan Özkan, Eti Ester Levi, Mukadder Aslan, Mengü Türk, Semra Doğan, Fırat Nebioğlu