BURDUR METE HAN DAN ATATÜRK E TÜRK TARİHİ NİN BÜYÜK OLAYLARI VE KİŞİLERİ ANITI

Transkript

1 820 I.BURDUR SEMPOZYUMU BURDUR METE HAN DAN ATATÜRK E TÜRK TARİHİ NİN BÜYÜK OLAYLARI VE KİŞİLERİ ANITI Vildan ÇETİNTAŞ* Burdur ilimiz içinde barındırdığı pek çok değerin yanı sıra Cumhuriyet Dönemi Türk heykeltıraşlığının önemli örneklerinden biri olan Türk Tarihi nin Büyük Olayları ve Kişileri Anıtı na da ev sahipliği yapmaktadır. Orta Asya dan Anadolu ya, İstanbul un alınışından Kurtuluş Savaşı na kadar geniş bir zaman yelpazesi içinde Türk tarihinin önemli dönüm noktalarını vurgulamak üzere tasarlanan anıt, Cumhuriyetimizin 50. yılı etkinlikleri çerçevesinde dönemin Burdur Valisi Ömer Naci Bozkurt tarafından gündeme getirilmiş ve alanlarında yetkin bilim adamları ile sanatçıdan oluşan bir kurul rehberliğinde uygulanmıştır. 1 Anıt; Türk tarihinin önemli kişi ve olaylarını sahneler biçiminde gösteren Kabartmalar (rölyefler) ile heykellerden oluşan bir kompleks halinde tasarlanmıştır. ( Resim 1 ) yılında tamamlandıktan sonra ilk olarak Burdur Belediyesi ne ait Kültürpark içinde yer almış, 2001 yılında ise Vali Kadir Koçdemir zamanında şimdi bulunduğu yere nakledilmiştir. Bugün anıt, çevreden rahatlıkla izlenebilecek biçimde iki yolun kesiştiği bir alanda konumlanmıştır. Kabartmalar yay biçimi bir sıralanış ile rahatça izlenebilmektedir. Anıt kompleksinde kabartmaların dışında iki bağımsız heykel vardır. Bunlardan birincisi Mete (Oğuz ) 2 Han ı betimleyen bronz heykel, diğeri Orhun Yazıtları ndan birinin örneğidir. Mete ( Oğuz ) Han ( İ.Ö ): Kronolojik sıralamaya göre Anıt kompleksini oluşturan ilk heykel, Mete (Oğuz ) Han a aittir. Büyük Hun İmparatorluğu nun en önemli hakanı olan Mete Han; ilk düzenli Türk ordusunun kurucusudur. İ Ö yılları arasında devleti yönetmiş ve organizasyon yeteneği, uzlaştırıcılığı ve yiğitliği ile ün salmıştır 3. Yürüyüş halindeki atı üzerinde betimlenmiş olan Mete Han; başında tulga-miğferi, örme telden zırhlı askeri giysileri içinde gösterilmiştir. Han ın sırtında kalkanı, sol elinde tutuğu dizginleri yine sol yanında kını içindeki kılıcı ve yayı, sağ yanında ise sadağı (ok muhafazası) sağ eliyle kavradığı mızrağı, sanatçının eseri çok iyi bir etüt sonucu realist bir yaklaşımla çalıştığını göstermektedir ( Resim 2 ). Öyle ki Han ın sırtında yer alan kalkan üzerindeki koç başı simgesi bile derin bir araştırma ve özen örneğidir. Detaylar son derecede ince ve hassas işlenmiş, üstün bir plastik yoruma ulaşılmıştır ( Resim 3 ). Bronz döküm heykelin kaidesi 105 x 303 cm, figür yüksekliği 400cm., mızrak ile birlikte 500 cm. ölçülerindedir. Kaidede heykeltraş Yavuz Görey in imzası yer almaktadır. Heykel in 1973 yılına ait fotoğrafında Kültürpark içindeki ilk yerine dikildiğinde atlı Mete Han figürünün önünde Türk Mitolojisinde önemli bir yere sahip olan 4 bir de kurt heykeli bulunduğu görülmektedir 5 (Resim 4). Bu kurt figürü daha sonraları kaldırılmıştır. * Doç.Dr., Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi El Sanatları Eğitimi Bölümü 1 Kurulda görev alan bilim adamları Tarih alanında Y. Mimar Dr. Ekrem Hakkı Ayverdi, Prof. Dr. İbrahim Ayverdi, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu, Sanat Tarihi alanında Prof. Dr. Oktay Aslanapa, Prof. Dr. Muharrem Ergin, Prof. Dr. Nejat Diyarbekirli, Prof. Dr. Cengiz Orhonlu ve Sanat alanında da heykeltraş Yavuz Görey dir. 2 Kesin bir bilgi olmamakla birlikte Türk destanlarının en eski kahramanlarından olan Mete Han ile Oğuz Han ın aynı kişi olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle anıt uygulamasında ikisinin ismi birlikte yazılmıştır. 3 Daha fazla bilgi için Bakınız Z.V. TOGAN,Oğuz Destanı, Daha fazla bilgi için Bakınız: B.ÖGEL Türk Mitolojisi I, Kurt heykeli, eserin ilk olarak yerleştirildiği Kültürpark içindeki eski fotoğrafında görülmektedir. Bilgi Yavuz Görey in Kızı Emine Selbes ten alınmıştır.

2 I.BURDUR SEMPOZYUMU 821 Bu gün Atlı heykel, kabartmaların çevrelediği yayın dışında yola yakın ve ilk bakışta fark edilecek biçimde yerleştirilmiştir. Orhun ( Köl Tigin ) Yazıtı Örneği: İkinci bağımsız örnek; Köl Tigin Yazıtı ndan hareket edilerek mermerden yontulmuştur. Orhun abideleri olarak bilinen, yazıtlardan ( Köl Tigin )Yazıtı Örneği şimdiki Moğolistan daki orijinali gibi eski Türk geleneklerine uygun olarak bir kaplumbağa kaide üzerinde yer almaktadır 6. Yazıtın yüksekliği 385 cm, genişliği 132 kalınlığı ise 46 cm. ölçülerindedir 7. En alttaki kaidenin yüksekliği 25cm., kaplumbağanın yüksekliği ise 96 cm.dir. Yazıtın ön yüzünde orijinalindeki Göktürk alfabesi ile yazılmış yazılar ile tepe kısmında bulunan tasvirin 8 sadeleştirilmiş bir örneği oyulmuştur. Kaide olarak kullanılan kaplumbağa ise plastik açıdan yazıtla gayet uyumludur ( Resim 5 ). Yazıtın arka yüzünde Köl Tigin Yazıtı nın Türkçe ye çevrisinden bazı kısımlar alınmıştır. 9 Burada Köktürk tarihine ait olaylar Bilge Kağan ın ağzından nakledilerek birlik, bütünlük, mesajı verir 10 Yazıt üzerinde herhangi bir imza bulunmamaktadır. Kabartmalar: Tekdüzeliği ortadan kaldırmak için kabartmalar, düzgün dikdörtgenler halinde değil değişik ölçülerdeki mermer panoların üzerine yerleştirilmiştir. Genişçe bir yay çizen grup, yine tek bir direksiyon üzerine bulunmaktadır. Yer yer aralıklar ve hafif açı değişiklikleri ile panolara hareketlilik kazandırılmıştır. Kabartmaların bazıları mermer yontu bazıları ise bronz döküm olarak çalışılmıştır. Ergenekon Destanı: Anıt kompleksinin ilk kabartması Göktürkler in uzun süre tutsak kaldıktan sonra tekrar tarih sahnesine çıkışlarını konu alan Ergenekon Destanı nı betimlemektedir 11. Burada Türklerin sıkıştıkları bölgeden İle Havzası nın kuzeyindeki demir kapı yolu ile kurtuluşları anlatılmaktadır. 12 Beyaz mermerden yontulmuş olan dikdörtgen kabartma, 262 x 106 cm. ölçülerindedir. Diğer kabartmalar gibi traverten plakalarla kaplanmış panonun üzerine yerleştirilmiştir. 13 Panonun eni 310 cm. sağ kenar yüksekliği 132 cm. sol kenar yüksekliği ise 225cm. dir. Destanda sözü edilen anlatıma göre önde yol gösteren kurt, arkasından da ellerinde bayrakları ve silahları ile onu izleyen süvariler gösterilmiştir. Onların yanı sıra giden bir araba ve eşliklerinde de kadın ve çocuklar betimlenmiştir. Geçit vermeyen dağlar minyatür tekniğindeki gibi önde yer almış, figürlerin bu dağların arkasında olduğu anlatılmaya çalışılmıştır. Kabartmalarda olabildiğince gerçekçi bir anlatım kullanılmıştır (Resim 6 ). Uygurlar ( ): Bir önceki panoya bitişik fakat farklı bir açı ile geriye doğru kırılan yine traverten plakalarla kaplanmış 293 x 225 cm.lik ölçüler içindeki panonun üzerinde beyaz mermerden yontulmuş bir kabartma yer almaktadır. 246 cm uzunluğundaki bu kabartmanın sağ kenarı 275 cm. olup, sol kenarı 212 cm.dir. Uygurları betimleyen kabartmanın üst ve alt kenarları figürlerin kompozisyonuna göre değişik ölçülerdedir. Dinlerini değiştiren ve yerleşik düzene geçen Uygurlar, Orta Asya da hüküm süren Türk devletleri arasında gerek sanat gerekse kültür açısından en ileri düzeye ulaşan devlettir. Uygurlar a ait ve bu gün dünya müzelerine dağılmış olan resim, heykel, fresk gibi plastik sanat uygulamalarının dışında tezhip, minyatür, katı, cilt gibi geleneksel kitap sanatlarımızın temelleri de Uygurlar a dayanmaktadır. 6 Moğolistan daki Türk Anıtları içerisinde içersinde çok sayıda kaplumbağa biçiminde kaide bulunmaktadır. 7 Yazıtın genişlik ve en ölçüleri, Moğolistan daki Türk Anıtları Projesi Albümü, 2001:15 te verilen ölçülerle aynıdır. Boy ölçüsünde 50 cm.lik bir fark bulunmaktadır ki bu da yazıtla kaplumbağanın birleştiği 50cm.lik kısmın orijinal yazıta tahrip olmuş olmasından kaynaklandığını düşündürmektedir. 8 Moğolistan daki Türk Anıtları Projesi Albümü, 2001:15 te yazıtın doğuya ve batıya bakan tepelik kısımlarında ise,(birbirine paralel) kurttan süt emen çocuk tasvirlerine yer verilmiştir denmektedir 9 Çevirinin tam metni için Bkz. Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul Moğolistan daki Türk Anıtları Projesi Albümü, 2001:15 ten alınmıştır. 11 Daha fazla bilgi için Bakınız: B.ÖGEL Türk Mitolojisi I, Günümüzde bile Ergenekon dan çıkış Orta Asya Türk Dünyasında Bayram olarak kutlanmaktadır. 13 Kültürpark içindeki ilk yerleşim yerlerinde üzerlerinde kabartmaların bulunduğu panolar, gri çizgili mermer plakalarla kaplanmıştı.

3 822 I.BURDUR SEMPOZYUMU Minyatürlerdeki kompozisyon şemasına uygun biçimde işlenmiş kabartmada kuyrukları düğümlü 14, koşar vaziyetteki atları üzerinde ilerleyen altı süvari görülmektedir. En üstte yani en arkadaki süvari figürü zurnaya benzer bir müzik aleti üflemekte, onun önünde yer alan atlı ise çok dilimli kenarları olan süslü bir bayrak taşımaktadır. Süvariler uzun saçlı, başlarında tepeleri ve kenarları kürkle bezeli börk tipi başlıkları ile betimlenmişlerdir. En öndeki iki at, kenarları süslü zırh örtüleri ile gösterilmiştir. 15 Diğer atların da sağrılarında yine dilimli süslü örtüler görülmektedir. Süvarilerden birinin elindeki mızrak ile arkada dalgalanan bayrak, yatay biçimdeki kompozisyonu paralel diyagonallerle hareketlendirmiştir ( Resim 7 ). Tuğrul Bey ( ) ve Maiyeti: Uygur Devleti nin yıkılışından sonra batıya doğru ilerleyişlerini sürdüren Türk ler tarih sahnesine yine güçlü bir devlet olarak çıkmışlardır. İşte bu çıkışı sağlayan Büyük Selçuklu Devleti kurucuları Tuğrul ve Çağrı Beyler dir. Kompleks içindeki 3. kabartma Tuğrul Bey i etrafındaki maiyeti ile birlikte göstermektedir. Dikdörtgen biçiminde 320 x 226 cm.lik pano içinde yine mermer yontu olarak çalışılmıştır. Kabartmanın ortasında Tuğrul Bey başında hükümdarlık başlığı ve sivil giysisi içinde bir taht üzerinde bağdaş kurmuş vaziyette oturmaktadır. Sağ elinde bir kadeh 16 tutmakta, sol eli ise dizi üzerinde gösterilmiştir. Tuğrul Bey ve maiyetini konu alan bu kompozisyon şemasının 1195 tarihli stuk pano örnek alınarak yapıldığı düşünülmektedir. 17 Kabartmalardaki bütün figürler bıyıklı ve omuzlarının altına kadar uzun saçlıdır. 18 (Resim 8 ). Tuğrul Bey in sağında ve solunda yer alan dörder kişilik maiyetinden her iki yanda başta duranlar koruyuculuk görevi gereği birer mızrak tutmaktadır. Bu figürler başlarında tolgaları ve zırhlı pantolonları ile asker giysileri içinde betimlenmiştir. Diğer altı figür dizlerinin altına inen kuşaklı saray giysileriyle gösterilmiştir. Bütün figürlerin ayaklarında çizme vardır. Soldaki iki figürün ellerinde beye sunulmak üzere birer kadeh 19 üçüncüsünün elinde ise bir sürahi görülmektedir. Kabartma yüzeyi figürlerin haricinde tıpkı minyatürlerde görüldüğü gibi tamamen bitkisel ve geometrik bezemelerle süslenmiştir ( Resim 9 ). Kabartmanın altında görülen Halis Koç imzası taş yontuların bu usta tarafından yapıldığını göstermektedir. Malazgirt Zaferi (1071): Malazgirt Zaferi ile İstanbul un Fethi aynı panonun üzerinde yer almaktadır. Bu panonun taban genişliği 903 cm. yüksekliği 276 cm. olup üst kenarı tabana göre daha dardır. Kabartmalar bronz döküm olarak çalışılmıştır. Büyük Selçuklu Hükümdarı Sultan Alpaslan ın Anadolu yu Türkler e açacak olan Malazgirt Zaferi kabartması panonun sağ tarafında yer almaktadır. İlk sahnede Sultanın ordusunun sancaktarları ellerinde sancaklar ve bir tuğ 20 ile betimlenmiştir. Alpaslan ın bir asker eşliğindeki atı da yansıtılmıştır. Sancağın üzerinde Selçuklu arması olan çift başlı kartal figürü görülmektedir ( Resim 10 ). Daha ilerideki kabartmada savaş yenilgisi üzerine, diz çökmüş, kılıcı yerde olan Bizans İmparatoru Romen Diyojen e Sultan Alpaslan ın kalkmasını önerdiği sahne betimlenmiştir. Alpaslan ın ve Romen Diyojen in başlarının hemen üzerindeki taş plakaya zeminden içeri doğru oyulmak suretiyle büyük bir hilal formu yerleştirilmiştir. Bir sonraki kabartmada ise yere düşmüş olan Bizans bayrağının arkasında Bizanslı din adamı, saray görevlisi, askeri komutan ve bir askerle saray erkânından oluşan grubun yüzlerinde yenik düşmenin üzgün ve çaresizliği yansıtılmıştır. Konu içeriğine uygun olarak kompozisyon kapalı ve durağandır (Resim11 ). 14,Orta Asya at kültüründe atın kuyruğunun düğümlenmesi yaygın bir gelenektir. 15 Atların koşum takımlarının böyle süslü olması, önemli kişilere ait olduklarını işaret etmektedir. ( Süslü,1989:122 ) 16 Sultanın elindeki kadeh, Hükümranlık sembolü olarak bilinmektedir. 17 Bkz. SÜSLÜ,Tasvirlere Göre Anadolu Selçuklu Kıyafetleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1989:154, Uzun saç modası Selçuklardan diğer ülkelere yayılmıştır. (Süslü,1989:150) 20 Tüy veya püskül biçiminde süs

4 I.BURDUR SEMPOZYUMU 823 İstanbul un Fethi (1453 ) ve Fatih Sultan Mehmet: Panonun sol tarafına yerleştirilmiş olan sahnede şaha kalkmış atının üzerindeki Fatih Sultan Mehmet, sağ elinde kılıcını ileri doğru kaldırmış, sol elinde kalkanı durdurulması olanaksız bir enerji ile ileri atılmış vaziyette betimlenmiştir. Arkasında ellerinde bayrakları ve silahları ile takip eden üç yeniçeri gösterilmiştir. Yere düşmüş olan Bizans bayrağı bu kabartmada da işlenmiştir. Yeniçerilerin giysileri, Osmanlı bayrağı realist bir anlatımla biçimlendirilmiştir. Atılımı ve ilerlemeyi simgeleyen kompozisyon açık ve dinamiktir ( Resim 12 ). Mehmet Akif Ersoy( ): Bir diğer dikdörtgen mermer pano üzerinde sağ tarafta Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi nde Burdur Milletvekili olan şair, Mehmet Akif Ersoy un yüksek kabartma bronzdan yapılmış baş rölyefi bulunmaktadır. Mehmet Akif Ersoy, bu panoda Kurtuluş Savaşı sırasında Türk Milletinin en samimi duygularını, inancını, güvenini simgeleyen ve Ulusal Marşımız ın güftesini oluşturan şiiri ile birlikte yer almaktadır. Kabartma realist anlayışla çalışılmıştır ( Resim 13 ). Türk Ordusu nun İzmir e Girişi (1922): Aynı panonun sol tarafında yer alan dikdörtgen kabartmada Türk Ordusu nun İzmir e girişi betimlenmiştir. Mermer yontu olarak çalışılmış panoda sağda elinde kılıcı ile düşmanın yurdumuzdan kovalandığını simgeleyen askerler ile onları sevinçle karşılayan kadın ve çocuk figürleri yer almaktadır (Resim 14 ). Son Pano, büyük uğraşlar sonucu bağımsızlığına kavuşan Türk Ulusu nun demokrasiyi tercihini en güzel biçimde açıkladığı Yüce Atatürk ün Hâkimiyet Kayıtsız Şartsız Milletindir sözüne ayrılmıştır 21 (Resim 15 ). Hem kavramsal hem de simgesel açıdan değer taşıyan bu anıt kompleksinde tüm kompozisyonların heykeltraş Yavuz Görey tarafından yapıldığı, bronz döküm çalışmaların yine Yavuz Görey in elinden çıktığı, ancak mermer yontularda Halis Koç adlı bir ustadan yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Yavuz Görey ( ): Burdur Anıt kompleksinin bir diğer özelliği sanatçısının Yavuz Görey olmasıdır. Sadece ülkemizde değil yurt dışında da taktir toplayan ve eserleri bulunan sanatçı, Cumhuriyet döneminde sayıları çok az olan değerli çağdaş Türk heykeltraşlarımızdan biridir. Hem figüratif hem de soyut çalışmalarda aynı değerde başarılı olabilen Yavuz Görey, aynı zamanda matematik ve mimari eğitimi almıştır. Yavuz Görey in babası Osmanlı imparatorluğu nun bir parçası olan Mısır da yaşayan dönemin ünlü mimar ve müteahhitlerinden olan Ahmet Hulusi Beydir. Bir kardeşi yine Mısır ın önde gelen müzecilerinden biri Nihat Görey, büyük ağabeyi ise Cumhuriyetimizin ilk reklam grafikeri ve afiş sanatçısı İhap Hulusi Görey dir. Yavuz Görey, 1912 yılında Cenevre de doğmuştur. Yurt içi ve dışında çok yönlü bir eğitim aldıktan sonra yılında girdiği Akademi Resim Bölümü ndeyken, Namık İsmail in önerisi üzerine Heykel Bölümü ne geçmiştir. Bir yıl çalıştığı Mahir Tomruk atölyesinden ayrılarak Paris e gitmeyi düşündüğü sırada Rudolf Belling 23 ile tanışmıştır. Belling, Görey in plastik yeteneğini sezmiş ve kendisiyle birlikte çalışmayı önermiştir. Bunun üzerine Yavuz Görey sanatçının Akademi deki derslerine devam etmek üzere Berlin den sonra gitmeyi tasarladığı Paris yerine Akademi ye devam etmiştir. Heykel bölümünü 1942 yılında pekiyi derece ile bitiren Görey daha sonra konulan master düzeyindeki çalışmanın da sınavını vererek Yüksek unvanını almıştır. Yavuz Görey Prof. Belling i en yakından izleyerek sanat anlayışı ile plastik yorumunu kavrayabilmiş sanatçılarımızdandır. Bunda daha önce batı kültürü almış olmasının ve dil bilmesinin de payı mutlaktır. Yavuz Görey tıpkı Belling gibi anıt çalışmalarında figüre dayalı yapıtlar oluştururken kişisel çalışmalarında soyut anlayışta özgün formları yeğlemiştir 21 Bu panoda daha önce var olduğunu sanılan Atatürk e ait bir kabartmanın da yer alması gerekmektedir. 22 Yavuz Görey eğitimine yurt dışında Paris te; Janson de Sailly, adlı okulda başladıktan sonra İstanbul Kadıköy St. Joseph ve Galatasaray Liselerindeki öğrenimin ardından Belçika da Institut van Herch Liege de üç yıl özel olarak matematik eğitimi aldığı sırada aynı şehirdeki Güzel Sanatlar Akademisi nde gece kurslarında desen derslerine devam etmiştir. Daha sonra Lozan daki Kanton tasarım okulunda heykelci Kasimir Raymond un yönetiminde üç yıl heykel ve tasarım okumuştur. 23 Atatürk ün başlattığı Üniversite Reformu çerçevesinde üniversite ve yüksek okulların modernizasyonu sürecinde diğer okulların yanı sıra plastik sanatlar alanında sanatçı yetiştirmek üzere eğitim veren İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi nde de yenileşme çalışmaları başlatılmıştır. Bunun için okulun temel bölümlerinin yurt dışından getirilen uzman hocalar tarafından yeniden yapılandırılması gündeme gelmiştir. Rudolf Edwin Belling de, o dönemde Akademi nin heykel bölümünü organize etmek üzere gelen yabancı hocalardan biridir.

5 824 I.BURDUR SEMPOZYUMU 1958 yılında Prof. Belling in önerisi üzerine İstanbul Teknik Üniversitesi nde mimariye yönelik modelaj asistanı olarak göreve başlamış yılında Rudolf Belling in Almanya ya dönmesinden sonra ise, onun yürüttüğü dersleri devralarak 1981 yılına kadar bu görevi sürdürmüştür. Ülkemize birçok anıt kazandıran Görey in engin kültür ve sanat birikimini hem yurt içi hem de yurt dışındaki eserlerinde görmek mümkündür. 15 Kasım 1995 yılında aramızdan ayrılan Yavuz Görey, ülkesine hem sanatçı hem eğitici olarak büyük hizmet vermiş dürüst, ilkeli ve gerçek bir aydın olarak her zaman anılacaktır. Sanatçının önemli eserlerinden bazıları: -1941Atatürk Başı İstanbul Resim Heykel Müzesi nde Kavalalı Mehmet Ali Paşa Heykeli Kahire Mısır Tarihi Müzesi nde Samsun Merkez Bankası Kabartmaları Atatürk ve Gençlik Anıtı, İstanbul Üniversitesi merkez kapısı bahçesinde Devrek Atatürk Heykeli Niğde Aksaray Atatürk Heykeli Bartın Atatürk Heykeli Ordular ilk Hedefiniz Akdeniz dir Kompleks Anıtı ( Mimar Doğan Tekeli ve Sami Sisa ile birlikte ) Dumlupınar da Türk Tarihinin Büyük Olayları Ve Kişileri Anıtı Rize Atatürk Anıtı -Manifaturacılar Çarşısı beş numaralı avludaki modern havuz, -Tatvan ve Atatürk Heykeli - Profilo kuruluşları Atatürk Heykeli, -II.Sultan Bayezıt Heykeli, Ankara Türk Standartları Enstitüsü Önünde. Sanatçı ayrıca; Prenses Eşref Pehlevi, Kral II. Faysal, Behçet Kemal Çağlar, Yahya Kemal Beyatlı, Neslişah Sultan, Falih Rıfkı Atay, Şinasi Hakkı Erel, Layık Mukbil Kazım Taşkent gibi tanınmış isimlerin de büstlerini yapmıştır. Kaynakça: ERGİN, Muharrem. Orhun Abideleri, İstanbul ÖGEL,Bahattin Türk Mitolojisi I, 1970 ÖGEL,Bahattin Türk Kültür Tarihine Giriş, Ankara SERTKAYA, O.F., ALYILMAZ C.;BATTULGA T. Moğolistan daki Türk Anıtları Projesi Albümü, Ankara 2001 SÜSLÜ, Özden. Tasvirlere Göre Anadolu Selçuklu Kıyafetleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları sayı 35,Ankara,1989 TOGAN, Zeki Veledi. Oğuz Destanı,1972 GÖRÜŞMELER: Yavuz Görey in eşi Nazan Görey ve kızı Emine Selbes ile 30 mart 1999 tarihinde Moda daki evlerinde yapılan görüşme. Resim Listesi ( Resim 1 ) Burdur Mete Han dan Atatürk e Türk Tarihi nin Büyük Olayları ve Kişileri Anıtı nı genel görünümü ( Resim 2 ) Atlı Mete Han Heykeli Anıtı nı genel görünümü ( Resim 3 ) Atlı Mete Han Heykeli Anıtı ndan detay ( Resim 4 ) Atlı Mete Han Heykeli Anıtı nın ilk yapıldığı zamanki görünümü ( Resim 5 ) Költigin Yazıtı Örneği genel görünümü ( Resim 6 ) Ergenekon Destanı kabartması ( Resim 7 ) Uygurlar kabartması ( Resim 8 ) Uygurlar kabartması ndan detay ( Resim 9 ) Uygurlar kabartması ndan detay ( Resim 10 ) Malazgirt Zaferi kabartması ndan detay ( Resim 11 ) Malazgirt Zaferi kabartması ndan detay ( Resim 12 ) İstanbul un Fethi ve Fatih Sultan Mehmet kabartması ndan Detay ( Resim 13 ) Mehmet Akif Ersoy kabartması ndan detay ( Resim 14 ) Türk Ordusu nun İzmir e Girişi kabartması ( Resim 15) Hakimiyet Kayıtsız Şartsız Milletindir