Hollanda'da Cami Dernekleri ve Kadinlar

Transkript

1 Diyanet AYLIKDERGI ^ giindem Hollanda'da Cami Dernekleri ve Kadinlar Dr. Zekiye Demir Hollanda'ya, Avrupa Birligi Egitim Programi kapsaminda, bir haftalik Yeti kin ve Mesiek Egitimi konulu gali ma ziyaretine katilmak ijzere gittim. Hollanda; ozgijrluklerin sinirlannin olabildigince sinirsiz oldugu bir ulke. TiJrkiye'den birgok Bati Avrupa ulkesine oldugu gibi, Hollanda'ya da 5ali mak amaci lie go? 1960'li yillarda ba ladi. Ba langigta, misafirlik gibi gidip bir sure kaldiktan sonra donijlecegi du unulmu tu. Ancak yillar gegtikge misafir olarak gidilen ijlkelerde yerle ilip kalindi. Bugiin Almanya'dan sonra Avrupa'da Turk nijfusun en yogun oldugu yer Hollanda'dir. Hollanda'ya, Avrupa Birligi Egitim Programi kapsaminda, bir haftalik Yeti kin ve Mesiek Egitimi konulu gali ma ziyaretine katilmak uzere gittim. Hollanda; ozgijrluklerin sinirlannin olabildigince sinirsiz oldugu bir ulke. Cali ma ziyareti gun boyu yogun gegti. Bazi geceler de tarti5mak igin toplanildi. Toplantidan arta kalan zamanlari ve hafta sonunu Hollanda Diyanet Vakfi'ni, yetkililerini, gorevlilerini, vakfa ait cami dernekleriyle irtibatli kadinlari ve geng kizlari ziyaret ederek gegirdim. TiJrkiye'dekinin aksine, bazi Avrupa ulkelerinde oldugu gibi Hollanda'da cami dernekleri sadece namaz kilinan ibadethanedegil; ayni zamanda birgok ozel-resmi programlann dijzenlendigi toplanti salonunu, marketi, kahvehanesi, bilardo gibi oyun salonlan, Kur'an, din dersleri, bigki diki, bilgisayar vs. gibi kurslarin verildigi derslikleri, gocuklara okul derslerinde yardimci olunan etijt salonlan, hatta kuaforij, berberi ve gijzellik salonunuyla bir kultijr merkezidir. Arahk

2 Diyanet a. a " imdiki nesil ansli" diyor, birinci ku ak Hollanda'da ya ayan Turkler. Birinci ku ak, birakin cuma namazi kilacak mekana sahip olmayi, senede iki defa olan bayram namazi kilacak yere dahi sahip degillermi. Onceleri, gece kulijplerini, kiliseleri kiralayip, ak amdan temizleyip sabah bayram namazi kilarlarmi. Sonralan bakmi lar Turkiye'ye donu kisa vadede gorunmijyor, tekstil fabrikasi, kilise, sinagog, okul, yeter ki dort duvari olsun, geri kalani onlar halletmi len Sonugta bugunkij camiler ortaya gikmi tir; Zaandam Sultan Ahmet, Kocatepe, GiJltepe, Anadolu, Muradiye, Mevlana, Laleli, Fatih, Yunus Emre, Ulu cami... u an Diyanet'le i birligi igerisinde hizmet yijruten 141 cami dernegi var Hollanda'da. Bir hafta iginde yirmiye yakin cami dernegi ile ilgili kadinlar kolu ba - kani veya sorumlusuyla g6ru tum. Bir kismi cami dernegine bagli kadinlar kolu kurmu lar, bir kismi bagimsiz kadin dernekleri. Bir kismi da ayri bir kadin kolu faaliyeti yerine cami dernegi ybnetiminde yer alarak faaliyetlerde bulunmayi tercih etmi ler. Cami dernekleri ile ili kili kadinlar orgutlenmeleri arasinda faaliyet, sorunlara baki ve yapi farkliliklan bulunabilmekte, ama hepsinin amaci ortak; Hollanda'daki Turk kadinlari igin bir eyler yapabilmek, geng neslin mill? ve manevi degerlerden uzakla ip, eriyip gitmesini onlemek. Bu kaygilar, beyaz ya makli teyzeleri, ablalan aktif olarak kadin derneklerinde rol almaya itmi. Turkiye'de kadin derneklerinde pek gormeye ali ik olmadigimiz kadinlar... Yine bu kaygilar geng kizlan da kadin derneklerine gekebilmek igin yontem aramaya itmi. Bunun sonucu bazi derneklerin ba ina yirmili ya lardaki gengler getirilmi, bazilan da yonetime geng kizlan dahil etmi. Cami dernekleri ile ili kili kadinlann neler yaptiklan merak edilebilir, i te bazilan: Kutlu Dogum Haftasi, kandiiler, anneler gunij, kadinlar gijnu, Canakkale Zaferi gibi onemli gun ve geceler igin programlar hazirlamak, Hollanda egitim sisteminde ba anli olmak, hukuki sorunlan ve gozum yollari gibi konferanslar dijzenlemek. Ayrica; sertifika ve ba an belgesi, 2 Nisan eglencesi, gocuklar igin egitim faaliyetleri; resmi dil olan Felemenkge ogrenimi, okul dersleri ile ilgili egitimler, ev odevi kurslari, kisaca dershane faaliyetleri, spor faaliyetleri, diki - eli i-yemek kurslan, folklor gali - malari, tefsir gali malan yapmak. Hollanda toplumuna sicak mesajlar adina paskalya yemegi verenler de var Yukarida sayilan etkinliklerin bir kismi cami di i kurulu lar tarafindan da yapiliyor olabilir Ancak kadinlar en gok cami derneklerine rahat ve guven iginde gidiyorlar. Tabi e ler, babalar da bu rahat ve gijveni hissediyorlan Cami dernekleri ile ili kili kadin orgutlenmeleri arasinda faaliyet, sorunlara baki ve yapi farkliliklan bulunabildigini sbylemi tim. Buna birkagbrnekvereyim: Zaandam Sultan Ahmet Camii Kadinlar cami dernegine bagli olarak orgutlenmi ler. Kadinlar kolu Arahk %<^;^'"

3 I "IT Diyanet ba kani yirmi ya larinda bir geng hanim. Yeni gelmi^ goreve, ne yapmak istediklerini siraliyor: "Kadin kollari deyince pasta borek akia geliyor. Biz egitim uzerinde odaklanmak istiyoruz. Geng kizlarimiza hobi kazandirmak istiyoruz. Hobilerle burada (cami derneginde) hizmet edebilmelerini istiyoruz. Egitim konusunda yardima ihtiyacimiz van Bize kirn oldugumuzu, tarihimizi aniatacak ki iler lazim. Qocuklara gijven vermek istiyoruz. Kendileri ile gurur duysunlar, TiJrkler olarak Hollandalilara ne sagladik, bunlan bilsinler istiyoruz". Rotterdam Giiltepe Camii Kadiniar cami derneginden bagimsiz dernek kurmu lar. Yonetimde yine yirmili ya larda geng bir kadin van Ama uyelerden uzun yillar kadiniar kolunda gali mi tecrubeliler de van Yani ya linin tecrijbesi ile gencin enerjisini birle tirmeye gali mi lan Bagimsiz faaliyet gbsteren bir kadin kurulu u olduklanndan Yerel Yonetimlerden finans yardimi aliyorlan Ancak bu yardimlar (kendi deyimleri ile supsidiler) her konuda alinamiyon Ozellikle sosyo-kijlturel aktiviteler ve entegrasyon ile ilgili gali malarda aliniyon Eindhoven Fatih Camii Hollanda'nin minareli ilk camilerinden. GiJltepe gibi buradaki kadiniar da bagimsiz kadin dernegi kurmu lan Kadinlaria ilgili faaliyetlerini kurduklan komisyonlaria yurutiiyorlar; sosyal, egitim, genglik, din i leri komisyonlan gibi. Sliedirechtle Ulu Camii Kadiniar cami dernegi yonetimde yer aliyorlan Ayn bir kadin kolu kurmami lar, ama dernek faaliyetlerinde kadinlann sesi olmu lar. Hollanda'da bulundugum sure iginde vaize olarak gorev yapan tek bir hoca hanim vardi. Ozel otomobili ile cami cami dola iyordu vaaz igin. Orada yajayan kadiniar bu tijrden dini hizmet istiyorlan Diyorlar ki; "Bizde elif ba'yi ogretecek ki iler van Ama bize vaaz edecek, sorulanmizi cevaplayabilecek, ufkumuzu agacak hocalara ihtiyacimiz van" Hocadan ve ihtiyagtan bahsederken ekiiyorlar: "Camilere gonderilen erkek hocalar geng olmali. Bunun 6yle yaran var: Geng hocanin e i de geng oluyor ve bizimie ilgilenebiliyon Ayrica geng hocanin ya gocugu yoktur, ya da kuguktun Yani ailesini toplayip buraya gelebilin Ailesiyle beraber gelen hocalardan daha gok istifade ediyoruz. Qlunku hocalann kendilerine soramadigimiz sorulanmizi e lerine soruyoruz. Ailesi ile gelemeyen hocadan yeterince istifade edemiyoruz. Hocanin da akli Turkiye'de kaliyor ve bir an once i ini bitirip, Turkiye'ye donmek istiyorlan Ayrica kariyer plani olan hocalar da gondermeyin. 0 da hizmetten gok, ne tur kariyer yapabilirim diye du unuyor." Ardina ekiiyorlar: "Her 5eye ragmen biz anliyiz, gunku bilgi ve yardimla ma agisindan buyuk yerle im yerlerindeki camiler ve cemaatleri avantajli, kiigiik yerle im yerleri bilgiye gok ag." Turk hanimlar Ramazan ve Kutlu Dogum gibi ozel gijnler igin daha gok kisa donemli gorevli istiyorlan His olu turmak kadar olu an hissi de diri ve canli tutmak lazim. Bu tur programlar onlann dini ve mill? hassasiyetlerini diri tutuyon Camilerin kendi cemaatleri igin dijzenledikleri programlann yam sira, gok sik olmasa da, bir araya gelinerek ortak, biiyiik programlar yapmak gerek diyorlar Ya adiklan bir ornekte bu tur faaliyetlerin Arahk

4 II- Hollanda Hollanda'da ya ayan Turk kadinlari ve geng kizlar diine nazaran epey yol kat etml ler, ama kat edecekleri daha gok yollari van Egitim, kultiir, gali ma, din vb. alanlarda ata elikler, mu avirlikler araciligiyla anavatani arkalarinda hissetmek, en azindan yanlannda gormek istiyorlan etkislnl/faydasini g6rmu ler yilinda DiJnya Kadinlar GiiniJ dolayisiyla Rotterdam'da Hollanda Diyanet Vakfina bagli alti caminin kadin kollari Gultepe Camli din gorevlisinin organizes! He bir program duzenlemi. Program ign 1000 ki illk bir salon hazirlanmi. Katilanlarin sayisi ise 1500 ki iyi bulmu. Bu program Hollanda medyasinda yer alip buyuk ses getirmi. Bunun uzerine siyasiler, gazeteciler, yerel yoneticiler cam! derneklerini ziyaret etmi ler isteklerini, beklentilerini sormu lar. Biraz da Hollanda'da cami derneklerine gelen geng kizlardan bahsetmek istiyorum. Bir ak am ya lari on be - yirmi be arasi oldugunu tahmin ettigim on Ik! geng kizia bulu tuk, sohbet ettik. Her eyden once bu genglerde dikkatimi geken ideal eksikligiydi. Gelecekle, i hayati He ilgili gitayi algak tutuyorlardi. Ne olmak istedikleri hakkinda konu uldugunda eczaci asistani, doktor asistani diyorlar da, doktor ya da eczaci demiyorlar. Qocuklar universitede okuma konusunda istekli degil. Bunun iki nedeni olabilir; ula amayacaklanni du unuyorlar ya da bir an once hayata atilmak istiyorlan Buyuk ideallere yonlendirilmeye, giizel prototipleri tanimaya ihtiyaglari var. Kendilerinin bazi Turk genglerinden daha iyi durumda olduklanni du unuyorlar. "Osmanli" dendiginde "o ney" diyen, ya da "peynir markasi" sanan arkada lanmiz var, diyorlar. Kendileri de farkinda; onlara kim olduklanni, tarihierini anlatacak, yol gosterecek rehberlere, TQrklye'yi tanimaya ihtiyaglari var. Cami derneklerinden istekleri var: Oturup sohbet edecekleri, bilardo Diyanet oynayacakiari, film seyredecekleri mekanlar istiyorlan "Ya itimiz Hollandalilar puplara gidiyor, erkek Turk gengleri de cami derneklerinin oyun ve sohbet salonlanndan yararlanabiliyor, bizim igin bu tur mekanlar yok" diyor geng kizlan Camilerde hem ogrenmek hem eglenmek istiyorlan Gbru tugum bu kizlann hemen hepsi aile zoruyla degil, kendi istekleri He geliyorlar camilere. Hollandali yetkililer entegrasyon sorunundan bahsediyorlar, ama bu sorunun ortaya giki inda kendi katkilanni goz ardi ediyorlan Hollanda egitim sisteminin her ne kadar e5itlikgi oldugu soylense de i pek gbrundijgu gibi degil. Hollandalilar buiundukian semtteki okuida Turkler yoguniuktaysa ba ka semte gonderiyorlar gocuklanni. Ya da okul idaresi Hollandalilan bir sinifa topluyon Rotterdam'da liseyi bitirmi bir geng kiz aniatiyor bunlan ve ekiiyor: "Use boyunca sadece bir tane Hollandali sinif arkada im oldu." Tijrkge rahat okuyup anlayacaklari yayin sorunu van Kendilerine yonelik yayinlar istiyorlan Onlar igin hazirlanan yayinlarda, bir bilinmeyenin ba ka bir bilinmeyenle aniatildigini soyluyorlan Kendi durumlari dikkate alinarak hazirlanmi yazili ve gorsel yayina acil ihtiyag hissediliyon Gorunen o ki; Hollanda'da ya ayan Turk kadinlan ve geng kizlar dune nazaran epey yol kat etmi ler, ama kat edecekleri daha gok yollan van Egitim, kciltijr, gali ma, din vb. alanlarda ata5elikler, mu avirlikler araciligiyla anavatani arkalannda hissetmek, en azindan yanlannda gormek istiyorlan Bu saglanabildigi takdirde; Avrupa'da Tijrkiye adina gijglu bir ses, Hollanda gijndeminde de yonlendirilen degil, gundem belirlemede etkin olmalan hayal degil..4s. la C: a. n Aralik