zaman içinde türkiye de takas ve saklama hizmetleri...

Transkript

1 zaman içinde türkiye de takas ve saklama hizmetleri faaliyet raporu

2 çindekiler stanbul Menkul K ymetler Borsas nda menkul k ymet al m ve sat m ifllemlerinin takas, borsa bünyesinde kurulan bir müdürlükçe yap lmaya baflland.. bölüm/genel bilgiler a) K saca Takasbank, 2005 Y l çinde Ana Sözleflme de Yap lan De ifliklikler ve Nedenleri 01 b) Döneme Ait Faaliyet Sonuçlar na liflkin Özet Finansal Bilgiler 02 c) Sermaye Yap s, Sermayenin %10 undan Fazlas na Sahip Olan Gerçek veya Tüzel Kiflilerin Unvanlar ve Paylar 04 d) Banka n n Yönetim Kurulu Baflkan ve Üyeleri, Denetim Kurulu Üyeleri ile Genel Müdür ve Yard mc lar n n Varsa Banka da Sahip Olduklar Paylara liflkin Aç klamalar 05 e) Yönetim Kurulu Baflkan n n Mesaj, Genel Müdür ün Mesaj 06, 08 f) 2005 Y l Faaliyetleri 10. bölüm/yönetim ve kurumsal yönetim uygulamalar a) Yönetim Kurulu, Genel Müdür ve Genel Müdür Yard mc lar 28, 30 b) Denetim Kurulu, Kredi Komitesi, Risk Yönetimi Kapsam nda Oluflturulan Komiteler 30, 32 c) Yönetim Kurulu ve Komite Üyelerinin lgili Toplant lara Kat l mlar Hakk nda Bilgiler 33 d) Genel Kurula Sunulan Özet Yönetim Kurulu Raporu 34 e) ç Denetim ve Risk Yönetiminden Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi ve Raporu 36 f) fle Alma ve Terfi Uygulamalar 37 g) Banka n n Dahil Oldu u Risk Grubu ile Yapt fllemler 38. bölüm/ba ms z denetim raporu, finansal tablolar ve dipnotlar a) Denetleme Kurulu Raporu, Ba ms z Denetim Raporu b) Finansal Tablolar ve Dipnotlar 44 c) Finansal Durum De erlemesi 106 d) Risk Yönetimi Politikalar 107 e) Derecelendirme Notlar 110 f) 5 Y ll k Döneme liflkin Özet Finansal Bilgiler 111

3 K saca Takasbank Temmuz MKB ve üyelerinin ortakl ile MKB Takas ve Saklama A.fi. kuruldu. Son sekiz y ld r en yüksek EFT ifllem hacmini gerçeklefltiren iki bankadan biri olma konumunu sürdüren Takasbank, Türkiye'nin en yüksek kurumlar vergisi ödeyen kurulufllar aras ndad r. stanbul Menkul K ymetler Borsas nda ( MKB) menkul k ymet al m ve sat m ifllemlerinin takas, 1988 y l nda, MKB bünyesinde kurulan bir müdürlükçe yap lmaya bafllanm flt r. Ocak 1992 tarihinde takas ve saklama görevi, MKB ve üyelerinin ortakl ile kurulan MKB Takas ve Saklama A.fi. adl flirkete devredilmifltir. 2 Ocak 1996 tarihinde Takasbank MKB Takas ve Saklama Bankas A.fi. ad yla bir sektör bankas na dönüfltürülen flirketin faaliyetleri, yat r m bankas statüsünde sürdürülmektedir. Sermaye piyasas kat l mc lar n n ortakl ile kurulan Takasbank, üstlendi i fonksiyonlar itibar yla, para ve sermaye piyasalar aras nda köprü ifllevi görmekte ve ülkemizin önemli finansal kurumlar aras nda yer almaktad r. Takas, saklama ve transfer hizmetleri gibi fonksiyonlar bir banka çat s alt nda toplamas nedeniyle Takasbank, dünyadaki benzer kurumlar aras nda özel bir yere sahip olmufltur. Kurucu ortaklar aras nda Takasbank n da yer ald ve kuruluflunda altyap çal flmalar n üstlendi i Merkezi Kay t Kuruluflu nun (MKK) 2005 y l nda faaliyete geçmesi ile birlikte MKB de ifllem gören hisse senetlerinin kaydîlefltirilmesi çal flmalar tamamlanm flt r. Sermaye Piyasas Kurulu nun 10 Aral k 2004 tarihinde vermifl oldu u yetki ile 4 fiubat 2005 tarihinde faaliyete bafllayan Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas (VOB) ifllemlerinin takas ve teminatland rma ifllemleri, fiubat 2005 tarihinden itibaren Takasbank bünyesinde oluflturulan VOB Takas Merkezi taraf ndan gerçeklefltirilmektedir. Ayr ca yat r m fon ve ortakl klar n n portföy varl klar da Takasbank nezdinde izlenmektedir. Takasbank, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yat r m Sistemi kapsam nda 2003 y l nda faaliyete geçen Bireysel Emeklilik Fonlar na iliflkin olarak da çeflitli görevler üstlenmifltir. Bu fonlar n varl klar n n saklanmas, takas ve di er ilgili ifllemler Takasbank taraf ndan yerine getirilmektedir. Türk Sermaye Piyasalar n n geliflmesinde önemli bir rol oynayacak Bireysel Emeklilik Sistemi nin iflleyiflinde Takasbank n katk s büyüktür. Uluslararas bir merkezi takas ve saklama kuruluflu olan Euroclear Bank ile muhabirlik iliflkisi kurmufl olan Takasbank, yurtd fl piyasalarda gerçeklefltirilen Eurobond, yabanc tahvil, depo sertifikas ve benzeri yabanc menkul k ymetlerin takas ve saklama ifllemlerine iliflkin yurtd fl muhabirlik hizmeti vermektedir. Bu hizmet ile yurtiçi takas ve saklama konusundaki uzmanl n, yurtd fl piyasalara da tafl yan Takasbank, yurtd fl piyasalarda ifllem sonras hizmetleri teknik olanaklar, operasyonel deneyim ve maliyet aç s ndan tüm finansal kurumlar için ulafl labilir k lmay hedeflemifltir. Aral k 2005 sonu itibar yla Takasbank tan yurtd fl menkul k ymet muhabirlik hizmeti alan kurum say s 69 dur. Nakit kredi ile arac kurulufllara k sa vadeli nakit kolayl klar sunan Takasbank, kurmufl oldu u Para Piyasas ile arac kurulufllar aras ndaki para al fl verifllerinin fleffaf, h zl ve güvenilir bir ortamda yap lmas n sa lamaktad r. Son sekiz y ld r en yüksek EFT ifllem hacmini gerçeklefltiren iki bankadan biri olma konumunu sürdüren Takasbank, Türkiye nin en yüksek kurumlar vergisi ödeyen kurulufllar aras ndad r Y l çinde Ana Sözleflme de Yap lan De ifliklikler ve Nedenleri 2005 y l içinde Takasbank Ana Sözleflmesi nde herhangi bir de ifliklik yap lmam flt r.

4 Döneme Ait Faaliyet Sonuçlar na liflkin Özet Finansal Bilgiler ocak Takas ve saklama görevi MKB Takas ve Saklama A.fi. ye devredildi. Takasbank, dönemindeki faaliyetleri sonucunda bin YTL lik vergi öncesi dönem kâr elde etmifl olup, söz konusu dönem kâr 2004 y l faaliyetlerinden elde etmifl oldu u bin YTL tutar ndaki vergi öncesi dönem kâr ile karfl laflt r ld nda %34,3 oran nda bir art fl oldu u görülmektedir y l dönem mali kâr üzerinden %30 oran nda hesaplanan bin YTL lik kurumlar vergisi, dönem ticari kâr ndan düflüldü ünde bin YTL vergi sonras kâr elde edildi i görülmektedir y l na ait vergi sonras net dönem kâr, 2004 y l ndaki kâra göre %38,8 oran nda art fl göstermifltir.

5 takasbank 2005 faaliyet raporu flubat Hisse senetleri sahipleri ad na temettü ve sermaye art r m ifllemleri topluca MKB Takas ve Saklama A.fi. taraf ndan yap lmaya baflland. Takasbank, cari dönem içerisinde bin YTL lik faiz geliri elde etmifl olup, söz konusu faiz gelirlerinin büyük bir k sm n ( bin YTL), vadeye kadar elde tutulan menkul de erlerden elde edilen faiz gelirleri oluflturmaktad r. Cari dönemde yurtiçi bankalara 33 bin YTL faiz gideri verilmifl, gayri nakdi kredilerden bin YTL ücret ve komisyon al nm fl, gayri nakdi ve di er kredilere ise toplam 926 bin YTL tutar nda komisyon verilmifltir. Takasbank n esas faaliyetleri olan takas ve saklama hizmetlerinden elde etmifl oldu u komisyon gelirlerinin de yer ald Di er Faaliyet Gelirleri hesap grubunda ise bin YTL bakiye görülmektedir. Belirtilen dönem içerisinde kredi ve di er alacaklar karfl l olarak 355 bin YTL lik karfl l k ayr lm flt r.

6 Sermaye Yap s takasbank 2005 faaliyet raporu may s Saklanan hisse senetleri sertifikalar n n seri numaralar baz nda takibine baflland. Takasbank n ödenmifl sermayesi YTL nominal de erli olup, A ve B grubu paylar n temsilen ç kar lacak hisse senetlerinin tamam nama yaz l olmakta, hisse senetleri ancak MKB ve üyeleri ile kurulmufl ve ileride kurulacak olan alt n, döviz, vadeli ifllem ve menkul k ymet borsalar ve bunlar n üyeleri aras nda devredilebilmekte, MKB hariç her bir orta n pay do rudan ve dolayl olarak Banka sermayesinin %5 ini geçememektedir. Takasbank sermayesi içerisinde bulunan adet A grubu paylar n temsil eden hisse senetleri, sadece MKB ye ait olup devredilememekte, sermaye art r mlar nda yeni A grubu hisse senedi ihdas edilememekte ve MKB ye ait olan 200 YTL nominal de erdeki A grubu hisseler, MKB ye Banka Yönetim Kurulu nda daha fazla üye ile temsil edilebilme hakk tan maktad r. Toplam 90 orta olan Takasbank n sermayenin %10 undan fazlas na sahip tek orta MKB dir. arac kurumlar %34 Sermayenin %10 undan Fazlas na Sahip Olan Gerçek veya Tüzel Kiflilerin Unvanlar ve Paylar Takasbank n toplam 90 orta bulunmakta olup, sermayenin %10 undan fazlas na sahip olan tek ortak konumunda bulunan MKB, YTL pay tutar ile toplam sermayenin %26,3 ünü oluflturmaktad r. Takasbank sermayesinin %39,7 lik k sm 20 adet bankaya ve geri kalan %34,0 l k k sm ise 69 adet arac kuruma aittir. Datek Menkul De erler A.fi. nin sahip oldu u YTL nominal tutarl Takasbank hisse senedi ile Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu (TMSF) taraf ndan devral nan ktisat Bankas T.A.fi. nin sahip oldu u Takasbank hisse senetlerinden YTL lik k sm, MKB taraf ndan 2005 y l içerisinde sat n al nm fl, söz konusu sat fllar ortakl k pay defterine ifllenerek Takasbank sermaye hesab na yans t lm flt r. imkb %26,3 bankalar %39,7

7 flubat TCMB de depo hesaplar aç larak MKB Tahvil, Kesin Al m Sat m ve Repo-Ters Repo Piyasalar n n takas ifllemlerine baflland. aral k Takas ve Saklama A.fi., Sermaye Piyasas Kurulu taraf ndan, Borsa da ifllem gören hisse senetleri için "Merkezi Saklama Kuruluflu" olarak belirlendi. Banka n n Yönetim Kurulu Baflkan ve Üyeleri, Denetim Kurulu Üyeleri ile Genel Müdür ve Yard mc lar n n Varsa Banka da Sahip Olduklar Paylara liflkin Aç klamalar Takasbank n Yönetim Kurulu Baflkan ve Üyeleri, Denetim Kurulu Üyeleri ile Genel Müdür ve Yard mc lar n n Banka da sahip oldu u pay bulunmamaktad r.

8 Yönetim Kurulu Baflkan n n Mesaj Takasbank olarak bu y l, 10. yafl m za giriyoruz y l n n Ocak ay nda yat r m bankas statüsüne kavuflan Takasbank, o tarihten günümüze, deneyimli ve zengin insan kaynaklar, güçlü teknolojik altyap s ve yenilikçi uygulamalar ile geliflmifl ve geliflmekte olan ülkelerin sermaye piyasalar na örnek olmufltur. Di er olumlu etkenlerin yan s ra, Avrupa Birli i ile üyelik müzakerelerine bafllanmas, Türk ekonomisinin arkas nda itici bir güç oluflturmufltur. H zl bir büyüme sürecine giren ekonomideki bu olumlu hava sonucunda enflasyon, hedeflerin de alt nda tek haneli rakamlara inmifl, bankac l k sektörü yabanc bankalar n da gelmesi ile güç kazanm fl, yat r mc ve tüketici güveni artm fl ve Türk paras de er kazanm flt r. Ekonomideki olumlu geliflmeler ve beklentiler, sermaye piyasas ifllemlerine hareketlilik ve hacim kazand rm flt r. MKB-100 Endeksi yeni rekorlar k rmaya devam etmifltir. Uluslararas derecelendirme kurulufllar Türkiye nin ülke notu ile baz önde gelen bankalar n notlar n yükseltmeye devam etmifllerdir. Hazine nin yurtd fl menkul k ymet ihraçlar na yabanc yat r mc talebi artm fl, borçlanman n vadesi uzam fl ve faizi düflmüfltür. Yabanc kurumsal yat r mc lar n MKB deki yat r mlar da önemli ölçüde artm flt r. Takasbank, onuncu y l na girerken, önemli bir faaliyet alan olan "saklama"y, kuruluflunda aktif olarak yer ald ve destekledi i Merkezi Saklama Kuruluflu A.fi. ye devretmifltir. Kuruluflundan itibaren hedefledi i kaydî sisteme geçifli planl ad mlarla zaman içinde gerçeklefltiren Takasbank, Merkezi Kay t Kuruluflu nun hayata geçmesi için gereken platformu oluflturmufltur. Bu baflar da, Takasbank n baz uygulamalar piyasalardan talep gelmeden önce alg lamas n n ve bunlar en son teknolojileri kullanarak uygulamaya koymas n n rolü çok büyüktür. Geçti imiz 10 y lda Türk sermaye piyasalar n geliflmifl ülkelerin sermaye piyasalar düzeyine yükseltebilmek için say s z proje gelifltirmifl olan Takasbank, bundan sonra da bu misyonunu sürdürecektir. Takasbank n geçti imiz y l hisse senedi saklama hacmi, nominal de er olarak 12,4 milyar YTL ye ulaflm flt r. Takasbank Borsa Para Piyasas nda adet ifllem, 90,2 milyar YTL lik ifllem hacmi gerçekleflmifltir y l nda, nakit kredi günlük ortalama ifllem hacmi 17,1 milyon YTL olmufltur. Gelifltirme ve test çal flmalar n n tamamlanmas n n ard ndan, Ödünç Pay Senedi Piyasas n n Kas m ay sonunda iflletime al nmas yla, ödünç menkul k ymet kredisi uygulamas na son verilmifltir. Toplam EFT hacmi milyon YTL olarak gerçekleflmifltir. Yabanc menkul k ymet ve Eurobond takas/saklama hizmetleri halen 24 bireysel emeklilik fonu ve 22 yat r m fonu için sunulmaktad r. Y lsonu itibar yla 11 emeklilik flirketi taraf ndan kurulan 96 adet bireysel emeklilik fonunun toplam fon varl k de eri

9 takasbank 2005 faaliyet raporu y l n n Ocak ay nda yat r m bankas statüsüne geçerek faaliyetlerine devam eden Takasbank, o tarihten günümüze deneyimli ve zengin insan kaynaklar, güçlü teknolojik altyap s ve yenilikçi uygulamalar ile geliflmifl ve geliflmekte olan sermaye piyasalar na sahip çok say daki ülke taraf ndan örnek al nm flt r ,7 milyon YTL, 288 adet yat r m fonunun toplam fon varl k de eri ise ,3 milyon YTL dir. Sermaye Piyasas Kurulu nun talebi do rultusunda, bireysel emeklilik yat r m fonlar ve yat r m fonlar de erleme farklar n gidermek amac yla iyilefltirme çal flmalar yap lm flt r. 4 fiubat 2005 tarihinde faaliyete geçen Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas n n (VOB) takas ve teminatland rma ifllemleri, bu tarihten itibaren Takasbank bünyesindeki VOB Takas Merkezi taraf ndan gerçeklefltirilmeye bafllam flt r. Bu kapsamda 2005 y l içinde, VOB da ifllem görecek hesaplar n aç lmas, teminatland rma, nemaland rma, günlük olarak hesap güncelleme ve kâr/zarar ödeme ifllemleri yap lm flt r. VOB da gerçekleflen ifllem hacmi ile birlikte art fl gösteren vadeli ifllem sözleflmeleri aç k pozisyon say s y lsonu itibar yla olarak gerçekleflmifltir y l içinde analiz ve yaz l mlar na bafllanan T+1 valörlü VOB takas ifllemleri 2006 y l n n ilk çeyre inde hayata geçirilecektir. VOB da ifllem gören sözleflmelerin çeflitlendirilmesi, alt n vadeli ifllem sözleflmelerinin iflleme aç lmas ve opsiyon sözleflmelerinin fizibilite çal flmalar n n 2006 y l içinde yap lmas planlanmaktad r. Yenilikçi projelerle dopdolu ilk 10 y l n geride b rakmaya haz rlanan Takasbank, gelece e de ayn baflarma azmi ile bakmaktad r. Bu y l önemli hedeflerinden biri olan kaydî sisteme geçerek, saklama görevini Merkezi Kay t Kuruluflu na devreden Takasbank, di er hedeflerini de s ras yla, planlanan süreleri içinde gerçeklefltirmeye devam edecektir. Baflar l çal flmalar nedeniyle de erli yöneticilerimize ve çal flanlar m za, flahs m ve Yönetim Kurulu ad na teflekkürlerimi sunar m. Osman Birsen Yönetim Kurulu Baflkan

10 Genel Müdür ün Mesaj Gelecek dönemlerde 2005 y l, Takasbank n önemli dönüm noktalar ndan biri olarak hat rlanacakt r. Kurulufl amaçlar m zdan biri olan kaydî sisteme geçifl sürecini 2005 içinde tamamlayarak, saklama görevimizi Takasbank n ortak ve sistem gelifltirici olarak içinde yer ald, ülkemizin sermaye piyasas na yeni kat lan Merkezi Kay t Kuruluflu na devretmifl bulunuyoruz. Takasbank n hayata geçirdi i müflteri ismine saklama ve gerçeklefltirdi i inmobilizasyon Merkezi Kay t Kuruluflu ve kaydî sistemin oluflturulmas nda bafll ca dayanak olmufltur y l içinde MKB Hisse Senetleri Piyasas nda toplam 268,5 milyar YTL ifllem hacmi gerçeklefltirilmifl, takas sistemindeki etkinli in en önemli unsurlar ndan biri olan çok tarafl netlefltirme ifllemi sonucunda, 26,9 milyar YTL nakit ve 91,1 milyar YTL piyasa de erli menkul k ymet takas yap lm flt r. 28 Kas m 2005 tarihinden itibaren takas ifllemleri MKK nezdindeki hesaplar kullan larak sonuçland r lmaya bafllanm flt r. Bankam z ile MKK aras nda gerçek zamanl ve eflanl elektronik mesaja dayanan sistem uyumu bulunmaktad r. Takas ifllemleri, temerrüt ifllemleri, flartl virman ifllemleri, yat r m fon ve ortakl klar n n takas ve saklama ifllemleri ve teminat ifllemleri MKK sistemi ile bütünleflmifl olarak yürütülmektedir y l içinde MKB Tahvil ve Bono Piyasas Kesin Al m Sat m Pazar ile Repo- Ters Repo Pazar nda toplam 2.340,4 milyar YTL ifllem hacmi gerçeklefltirilmifl ve çok tarafl netlefltirme sonucu, 297,1 milyar YTL nakit takas ile 1.387,1 milyar YTL piyasa de erli menkul k ymet takas ifllemi yap lm flt r. Yabanc para ödemeli devlet iç borçlanma senetleri pazar nda gerçeklefltirilen 49,4 milyon avro ve 500,3 milyon ABD dolar tutar ndaki kesin al m sat m ifllemlerinin netlefltirilmesi sonucunda, 49,2 milyon avro ve 462,8 milyon ABD dolar tutar nda nakit takas ifllemi muhabir bankalar arac l ile sonuçland r lm flt r y l içinde VOB taraf ndan düzenlenen döviz, faiz, endeks ve emtia üzerine vadeli ifllem sözleflmelerinde aç k pozisyonlar n a rl döviz ve hisse senedi endeks kontratlar nda toplanm flt r y l nda MKB Hisse Senetleri Piyasas n n ifllem hacminde ve endekste görülen art fllara paralel olarak Takasbank kredileri de artan oranda ivme kazanm flt r. Y l içinde toplam 35 arac kurumun kullan m yla günlük ortalama kredi hacmi %68 oran nda artm fl ve 17,1 milyon YTL ye yükselmifltir y l nda %18,9 a düflen ortalama faiz oran na ra men, plasman hacmindeki art fl sonucu menkul k ymet kredisi faiz geliri, 3,3 milyon YTL ile bir önceki y l n %21 üzerinde gerçekleflmifltir. Ayn flekilde ödünç menkul k ymet ifllemlerinde de art fllar olmufl ve ödünç menkul k ymet talepleri 68 arac kurumun kat l m ile 2005 y l nda bir önceki y la göre %25 artarak adede, toplam ifllem say s ise %28 artarak adede ulaflm flt r. Kas m ay nda Ödünç Pay Senedi Piyasas n n faaliyete geçmesi nedeniyle ödünç menkul k ymet kredisi uygulamadan kald r lm flt r. Takasbank Borsa Para Piyasas ifllem hacmi 2005 y l nda 90,2 milyar YTL (67,4 milyar ABD dolar ) olmufltur. Günlük ifllem hacmi ortalamas 355 milyon YTL olurken, ortalama ifllem büyüklü ü 1,4 milyon YTL, ifllem adedi ise olmufltur. Gelecek y l menkul k ymetler ve di er sermaye piyasas araçlar n n vergi stopaj oran n n %15 olarak belirlenmesi ve uzaktan eriflim projesinin uygulanmas sonucu Takasbank Borsa Para Piyasas ifllem hacminin olumlu yönde etkilenece ini beklemekteyiz y l nda Takasbank n gelirlerinin yaklafl k %46 s fon yönetimi ifllemlerinden sa lanm flt r. Bankam z n yat r m portföyünde tutulan orta ve uzun vadeli yat r m araçlar aras nda, özellikle Hazine Bonosu ve Devlet Tahvilleri ne öncelik tan nm flt r. Bu varl klar, Banka aktifleri aras nda en önemli kalemi oluflturmaktad r.

11 takasbank 2005 faaliyet raporu y l nda MKB Hisse Senetleri Piyasas 'n n ifllem hacminde ve endekste görülen art fllara paralel olarak Takasbank kredileri de artan oranda ivme kazanm flt r. Dünya genelinde 66 ülkedeki Ulusal Numaraland rma Kurulufllar n n üye oldu u ANNA adl uluslararas organizasyonda Türkiye yi Takasbank temsil etmektedir. Takasbank, ANNA n n, 9-10 Haziran 2005 tarihlerinde Zürih de gerçeklefltirilen Genel Kurul Toplant s nda, oylamaya kat lan 50 ülkenin oybirli i ile Yönetim Kurulu na seçilmifl ve Yönetim Kurulu Baflkanl na atanm flt r. Takasbank, Avrasya Borsalar Federasyonu FEAS a "Affiliate Member" statüsünde üyedir. Takasbank, bu üyeli i ile uluslararas bilgi ve deneyimlerini FEAS nezdinde genifl ölçekte paylaflma olana na sahip olmaktad r. Ayr ca Takasbank, merkezi takas ve saklama kurulufllar aras nda ortak projeler oluflturulmas ve görüfl al flveriflinde bulunabilmesi amac yla kurulmufl bir birlik olan ECSDA ya da üye olmak için baflvuruda bulunmufltur. ECSDA üyeli i ile Takasbank, birlik nezdindeki Avrupa Birli i ülkelerinin takas ve saklama kurulufllar ile iliflki ve iflbirli ini gelifltirme olana na kavuflacakt r. Takasbank n EACH (European Association of Central Counterparty Clearing Houses) ve benzeri uluslararas birliklere üyelik çal flmalar da devam etmektedir. Buna benzer uluslararas organizasyonlara kat l m ve yapt baflar l çal flmalar Takasbank a uluslararas bilinirlik kazand rmakta ve birçok konuda örnek al nmas n sa lamaktad r. Takasbank, bulundu u co rafi bölge içindeki ülkeler taraf ndan deneyimlerine baflvurulan bir kurumdur y l içinde Azerbaycan, Filistin, Ürdün, Pakistan ve Kazakistan sermaye piyasalar ndan üst düzey yöneticiler ve uzmanlar Takasbank ziyaret etmifllerdir. Tüm çal flmalar m zda desteklerini her zaman arkam zda hissetti imiz ve bizi her zaman teflvik eden SPK ve MKB yönetimlerine, tüm ortaklar m za ve müflterilerimize Takasbank a gösterdikleri yak n ilgi ve güven için teflekkür ederim. Özverili çabalar ile Takasbank örnek bir kurum seviyesine yükselten de erli çal flanlar m za da özel olarak teflekkür etmek isterim. Emin S. Çatana Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi

12 2005 Y l Faaliyetleri takasbank 2005 faaliyet raporu mart Takas ve Saklama A.fi. nin bankaya dönüflümü ile ilgili Bakanlar Kurulu karar Resmi Gazetede yay mland. may s Arac kurulufllar n Takas ve Saklama A.fi. ye uzaktan eriflimi sa land. saklama Kaydî Sisteme Geçifl SPK taraf ndan Aral k 1996 tarihinde ç kar lan hisse senetlerinin kaydîlefltirilmesi ile ilgili tebli üzerine Takasbank kaydî sisteme haz rl k çal flmalar n bafllatm flt r. Kaydî sisteme geçiflin ilk aflamas olarak Eylül 1997 tarihinden itibaren arac kurulufl hesaplar n n alt hesab fleklinde müflteri kod numaras ile saklanan hisse senetleri, müflterilerin ismine çevrilmeye bafllanm flt r. Müflteri smine Saklama Sistemi, 28 Kas m 2005 tarihinde uygulanmaya bafllayan kaydî sistemin temelini oluflturmas n n yan s ra Türk Sermaye Piyasas na birçok katk lar sa lam flt r. Merkezi Kay t Kuruluflu A.fi. Sermaye Piyasas Kanunu nun 10A maddesinde yer alan kaydî sistemin altyap s n n haz rlanmas amac yla gerçeklefltirilen Müflteri smine Saklama Sistemi kapsam nda, 1999 y l ndan itibaren MKB de ifllem gören hisse senetleri ve iste e ba l olarak yat r m fonu kat lma belgeleri, karfl l olan fiziki menkul k ymetlerin Takasbank kasalar nda tutulmas suretiyle yat r mc lar ad na saklanm flt r. Bireysel Emeklilik Yat r m Fonlar da, 2003 y l ndan itibaren karfl l nda bas l menkul k ymet bulunmaks z n (kayden) sistem kat l mc lar ad na saklanm flt r. Borsa da ifllem gören hisse senetlerine iliflkin kay tlar, SPK n n 28 Ekim 2005 tarih, 43/1318 say l karar do rultusunda 28 Kas m 2005 tarihi itibar yla Merkezi Kay t Kuruluflu A.fi. ye aktar lm flt r. Yat r m fonu kat lma belgelerine iliflkin kay tlar n da belirlenen takvim çerçevesinde peyderpey aktar lmas na devam edilmektedir. Bakiyeli Hesap Say s Geliflimi

13 2005 y l faaliyetleri ekim Takasbank ta arac kurulufllar baz nda saklanan hisse senetleri, arac kurulufl hesaplar nda müflteri numaras baz nda detayland r lmaya baflland. Alo-TAKAS sesli yan t sistemi uygulamaya al nd ve yat r mc lara, arac kurulufllardaki hesaplar nda bulunmas gereken hisse senetlerini Takasbank sisteminden kontrol etme olana sa land. takas Hisse Senetleri Takas fllemleri MKB Hisse Senetleri Piyasas takas sisteminde 100 arac kurum organize piyasa takas ifllemlerini gerçeklefltirmekte, bunlar n d fl nda 15 banka, 96 emeklilik fonu, 313 yat r m fonu ve ortakl ve 20 portföy yönetim flirketi, iki borsa yat r m fonu takas sisteminde, kullan c olarak faaliyet göstermektedir y l içinde MKB Hisse Senetleri Piyasas nda toplam 268,5 milyar YTL ifllem hacmi gerçeklefltirilmifl, takas sistemindeki etkinli in en önemli unsurlar ndan biri olan çok tarafl netlefltirme ifllemi sonucunda, 26,9 milyar YTL nakit (%10,0) ve 91,1 milyar YTL piyasa de erli menkul k ymet (%33,9) takas yap lm flt r. Bir önceki y la göre %13,9 oran nda artarak, 2005 y l nda toplam 41,2 milyar YTL piyasa de erli serbest virman ifllemi gerçeklefltirilmifltir. fiartl virman ifllemleri ise, 2004 y l na göre %116,6 oran nda artarak, toplam 109,8 milyar YTL piyasa de erli menkul k ymet ve 111,0 milyar YTL tutar nda nakit transferi yap lm flt r. Bu ifllemlerin 2,8 milyar YTL si "Takas Tan ml fiartl Virman" ifllemidir. Hisse Senedi Saklama Hacmi Geliflimi (nominal de er - YTL) Sermaye Piyasas Kurulu taraf ndan 13 Nisan 2004 tarih ve say l Resmi Gazete de yay mlanan Seri: VII, No: 23 say l "Borsa Yat r m Fonlar na liflkin Esaslar Tebli i"nin 10. maddesi çerçevesinde yürütülen Borsa Yat r m Fonlar ile ilgili çal flmalar tamamlanm fl ve 1 Kas m 2004 tarihinde uygulamaya al nm flt r y l nda iki adet borsa yat r m fonu, kurulufl ifllemlerini tamamlam fl ve fon pay oluflturma ve geri al m ifllemlerini Takasbank ekranlar n kullanarak gerçeklefltirmeye bafllam fllard r.

14 2005 y l faaliyetleri takasbank 2005 faaliyet raporu ocak MKB Takas ve Saklama A.fi., Takasbank MKB Takas ve Saklama Bankas A.fi. ad yla bir sektör bankas na dönüfltürüldü. Takasbank, halihaz rda faaliyetlerini mevduat kabul etmeyen banka statüsünde sürdürmektedir. flubat Türkiye de ilk kez TCMB EFT Sistemi ne gerçek zamanl ve eflanl ba lant y sa layan X-25 yaz l m Takasbank bünyesinde haz rland y l nda bafllayan kaydî sisteme geçifl çal flmalar 2005 y l içinde devam etmifl ve Takasbank nezdinde bulunan arac kurulufl saklama hesaplar, 28 Kas m 2005 tarihinde Merkezi Kay t Kuruluflu A.fi. (MKK) nezdinde aç lan hesaplara devredilmifltir. Bu tarihten itibaren takas ifllemleri MKK nezdindeki hesaplar kullan larak sonuçland r lmaya bafllanm flt r. Bu kapsamda, Takasbank ile MKK aras nda gerçek zamanl ve eflanl elektronik mesaja dayanan bir sistem bütünlefltirmesi oluflturulmufltur. Takas ifllemleri, temerrüt ifllemleri, flartl virman ifllemleri, yat r m fon ve ortakl klar n n takas ve saklama ifllemleri ve teminat ifllemleri MKK sistemi ile uyumlu olarak yürütülmeye bafllanm flt r. Gelir Vergisi Kanunu nda yap lan de ifliklikle hisse senedi virman ifllemlerinde maliyet bildirimi zorunlulu u getirildi inden, flartl virman ve yat r m fon/ortakl klar serbest virman ekran formatlar nda de ifliklik yap larak, üyelere bu bilgileri virman iflleminde karfl kuruma iletme olana sa lanm flt r y l nda bafllayan kaydî sisteme geçifl çal flmalar 2005 y l içinde devam etmifl ve Takasbank nezdinde bulunan arac kurulufl saklama hesaplar, 28 Kas m 2005 tarihinde Merkezi Kay t Kuruluflu A.fi. (MKK) nezdinde aç lan hesaplara devredilmifltir y l nda; Borsa Yat r m Fonu takas ifllemlerinde düzenleme, flartl virman ifllemleri ön efllefltirme ifllemlerinde düzenleme ve netlefltirme, SWIFT sistemi üzerinden gönderilen flartl virman talimatlar n n takas sisteminde iflleme konulmas projelerinin hayata geçirilmesi hedeflenmektedir. Yasal düzenlemeleri gerçeklefltirilen ve kurulma çal flmalar bafllat lan Tar msal Ürün Borsalar nda ifllem görecek olan elektronik ürün senetlerinin yönetim ve saklama sisteminin kurulmas, bu senetlerin ifllem görece i elektronik ifllem platformuna teknolojik destek sa lanmas ve bu platformda gerçeklefltirilecek ifllemlerin takas n n yap lmas konusunda Takasbank bünyesinde çal flmalar sürdürülmektedir. Önümüzdeki dönemde faaliyete geçmesi planlanan ve elektronik bir platformda iflletilmesi düflünülen Geliflen flletmeler Piyasalar nda (G P) gerçeklefltirilecek ifllemlerin takas n n Takasbank taraf ndan gerçeklefltirilmesi konusunda çal flmalar yürütülecektir.

15 2005 y l faaliyetleri eylül Arac kurulufllara, sermaye piyasas ifllemlerinde etkinlik ve kolayl k sa lay p, takas borçlar n n erken kapat lmas sureti ile takas alacaklar ndan erken yararlanmalar n sa layan ve piyasalara derinlik kazand r lmas na yard mc olmak amac ile YTL cinsinden kulland r lan nakit kredi uygulamas na baflland. At l duran veya orta vadeli yat r m amac ile al nm fl hisse senetlerinin kendi getirilerinin yan s ra ödünç verilmesi sonucunda ilave komisyon geliri sa layan Ödünç Menkul K ymet Kredisi nin uygulanmas na baflland. Ödünç Menkul K ymet Kredisi, arac kurulufllara kendilerine tahsis edilmifl limitler dahilinde ödünç hisse senedi ihtiyaçlar n karfl lama olana sa lad. Hisse Senetleri Saklama Bakiyeleri Hisse Senedi fllem Hacimleri (milyon YTL) Net Menkul Takas Piyasa Tutar Net Nakit Takas Tutar Borsa fllem Hacmi MKB Nominal (milyon YTL) Piyasa De eri (milyon Y TL) Piyasa De eri (milyon ABD dolar ) * ocak flubat mart nisan may s hazir. temm. a us. eylül ekim kas m aral k * 25 Kas m 2005 tarihli saklama bakiyesidir. Saklama hesaplar, 28 Kas m 2005 tarihinde Merkezi Kay t Kuruluflu A.fi. (MKK) nezdinde aç lan hesaplara devredilmifltir Y l Hisse Senedi Virman fllemleri (milyon YTL) Aylar Toplam Virman Serbest Virman fiartl Virman fiartl Virman/ Toplam Virman (%) Ocak-fiubat ,7 Mart-Nisan ,9 May s-haziran ,0 Temmuz-A ustos ,7 Eylül-Ekim ,4 1 Kas m-25 Kas m ,9 28 Kas m - Aral k ,5 Toplam ,7

16 2005 y l faaliyetleri takasbank 2005 faaliyet raporu Tahvil ve Bono Takas fllemleri 2005 y l nda, MKB Tahvil ve Bono Piyasas Kesin Al m Sat m Pazar ile Repo-Ters Repo Pazar nda toplam 2.340,4 milyar YTL tutar nda ifllem yap lm fl ve Takasbank sisteminde çok tarafl netlefltirme sonucu, 297,1 milyar YTL nakit takas ile 1.387,1 milyar YTL piyasa de erli menkul k ymet takas ifllemi gerçeklefltirilmifltir. Ayr ca, döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetleri pazar nda gerçeklefltirilen 49,4 milyon avro ve 500,3 milyon ABD dolar tutar ndaki kesin al m sat m ifllemlerinin netlefltirilmesi sonucunda, 49,2 milyon avro ve 462,8 milyon ABD dolar tutar nda nakit takas ifllemi muhabir bankalar arac l ile sonuçland r lm flt r. 193 say l Gelir Vergisi Kanunu nun 30. maddesiyle eklenen Geçici 67. madde kapsam nda MKB Tahvil ve Bono Piyasas takas ifllemleri, virman ifllemleri ve EMKT ifllemlerinde gerekli de ifliklikler yap lm flt r. MKB Tahvil ve Bono Piyasas temerrüt esaslar nda yap lan de ifliklik kapsam nda temerrüt programlar nda düzenlemeler yap lm flt r. Y llara Göre D BS Saklama Bakiyeleri Nominal D BS Piyasa De eri Piyasa De eri Y llar (milyon YTL) (milyon YTL) (milyon ABD dolar ) , , , , , , , , , , , , , , ,0 Ortalama , , ,6 ABD dolar TCMB Döviz Al fl Kuru (31 Aral k 2005 = 1,3430 YTL) 2005 Y l Tahvil ve Bono Piyasas Menkul K ymet Takas fllemleri Borsa fllem Hacmi TVS Nakit Takas TVS Menkul Takas YTL (milyar) 2.340,41 297, ,12 ABD dolar (milyon) 500,28 462,77 481,73 Avro (milyon) 49,43 49,19 51, Y l nda tfa ve Kupon Ödemesi fllemleri tfa Kupon YTL (milyon) , ,1 ABD dolar (milyon) 83,4 3,2 Avro (milyon) 10,3 0,3

17 2005 y l faaliyetleri ekim Takasbank Borsa Para Piyasas, arac kurumlara organize ve güvenilir bir para piyasas nda ifllem yapma olana sa lamas, piyasalararas mahsup olana ile Hisse Senetleri ve Tahvil ve Bono Piyasas takas taahhütlerinin zaman nda ve sorunsuz kapanabilmesi, takas aktar mlar n n erken yap labilmesi ve dolay s yla da takas alacaklar n n zaman nda nemaland r labilmesi amaçlar yla faaliyete geçti. Böylelikle bankalar aç s ndan fon yönetimi araçlar çeflitlendirilerek, TCMB Bankalararas Para Piyasas n n yan nda bir seçenek yarat lm fl oldu. flubat Takas ifllemlerinin önemli bir bölümünü oluflturan hisse senedi virman ifllemlerinin arac kurumlar taraf ndan uzaktan eriflimle kendi ofislerinden yapabilmelerine iliflkin düzenleme yap ld. Bu sisteme 17 Mart 1997 tarihinden itibaren yat r m fonlar da dahil edildi y l nda, Devlet ç Borçlanma Senetlerinin kaydilefltirilmesi projesi kapsam nda, Tahvil ve Bono Takas Saklama sisteminde MKK ve TCMB ile koordineli olarak gerekli düzenlemeler yap lacak, kesin al m sat m piyasas ile repo/ters repo piyasas yaz l mlar nda ve iflleyiflinde bu kapsamda gerekli de ifliklikler gerçeklefltirilecektir. Bireysel Emeklilik Yat r m Fonlar ve Yat r m Fonlar fllemleri 31 Aral k 2005 tarihi itibar yla 11 emeklilik flirketi taraf ndan kurulan 96 adet Bireysel Emeklilik Fonu nun (BEF) toplam fon varl k de eri 1.277,7 milyon YTL dir. Bu tutar bir önceki y la göre yaklafl k %330,7 lik bir büyümeyi göstermektedir. 31 Aral k 2005 tarihi itibar yla 288 adet yat r m fonunun toplam fon varl k de eri ,3 milyon YTL dir. Bireysel Emeklilik Yat r m Fonlar ad na gerçeklefltirilen sat fl ifllemleri d fl nda emeklilik fonu hesab ndan yap lacak virmanlar n kontrollü olarak 2005 Y l D BS Borsa ve Takas fllem Hacimleri (milyon YTL) K ymet Takas fllem Hacmi Nakit Takas fllem Hacmi Borsa fllem Hacmi ocak flubat mart nisan may s hazir. temm. a us. eylül ekim kas m aral k gerçeklefltirilmesini sa lamak amac yla gelifltirilen yaz l m n kapsam geniflletilerek, 13 Haziran 2005 tarihinden itibaren yat r m fonlar için de uygulamaya al nm flt r. Sermaye Piyasas Kurulu nun talebi do rultusunda, bireysel emeklilik yat r m fonlar ve yat r m fonlar birim pay de eri de erleme farklar n gidermek amac yla iyilefltirme çal flmalar yap lm flt r. Ayr ca, Hazine ihalesine kat lan fonlar n, ihaleye kat l mla ilgili olarak iletilen emrin elektronik ortamda ihale sonuçlanmadan önce Takasbank a

18 2005 y l faaliyetleri takasbank 2005 faaliyet raporu Bireysel Emeklilik Fonlar Portföy Da l mlar Yat r m Fonlar Portföy Da l mlar tahvil - bono %75,10 vadeli mevduat %0,24 takasbank borsa para piyasas %0,87 eurobond %5,36 Tahvil - Bono %70,42 ters repo %7,34 hisse senedi %11,08 Hisse Senedi %2,36 iletilmesi ve piyasa yap c s olan bankalara tan nan opsiyon ve benzeri olanaklar n fonlar taraf ndan kullan lmas durumunda yine elektronik ortamda Takasbank a bildirilmesini sa layan yaz l m, 3 Ekim 2005 tarihinde uygulamaya al nm flt r y l nda, Bireysel Emeklilik Fonlar için gelifltirilen Fon Tür Kontrol ve Fon Portföy S n rlama Kontrolü mekanizmalar n n Yat r m Fonlar ve Menkul K ymet Yat r m Ortakl klar için de oluflturulabilmesi amac yla, Fon Takas, Saklama ve Bilgi Ak fl sisteminde gerekli de iflikliklerin yap lmas planlanmaktad r. Ters Repo %26,03 Takasbank Borsa Para Piyasas %1,13 Eurobond %0,06

19 2005 y l faaliyetleri mart Gün çi Menkul K ymet Kredisi ile arac kurumlar n gün içinde oluflan nakit gereksinimleri mevcut kredi limitleri ve teminat koflullar dahilinde karfl lanmaya baflland. Gün çi Menkul K ymet Kredisi ile arac kurumlar n saklamac bankalar n uygulad teslim karfl l ödeme sisteminde karfl laflt klar nakit s k fl kl n aflabilmeleri sa land. eylül Müflteri smine Saklama Sistemi kapsam nda, arac kurulufl hesaplar n n alt hesab fleklinde müflteri kod numaras ile saklanan hisse senetleri müflterilerin ismine çevrilmeye baflland. Vadeli fllemler Takas Sermaye Piyasas Kurulu nun 10 Aral k 2004 tarihinde vermifl oldu u yetki ile 4 fiubat 2005 tarihinde faaliyete bafllayan Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas (VOB) ifllemlerinin takas ve teminatland rma ifllemleri fiubat 2005 tarihinden itibaren Takasbank bünyesinde oluflturulan VOB Takas Merkezi taraf ndan gerçeklefltirilmektedir. fiubat 2005 tarihinden itibaren VOB da gerçekleflen ifllem hacmi ile birlikte art fl gösteren vadeli ifllem sözleflmeleri aç k pozisyon say s 30 Aral k 2005 tarihinde olarak gerçekleflmifl olup, bu pozisyonlar n piyasa de eri 214,2 milyon YTL ye ulaflm flt r. VOB taraf ndan düzenlenen döviz, faiz, endeks ve emtia üzerine vadeli ifllem sözleflmelerinde 2005 y l içinde aç k pozisyonlar n a rl döviz ve hisse senedi endeks kontratlar nda toplanm flt r. Y lsonu itibar yla vadeli ifllem sözleflmeleri aç k pozisyonlar n da l m flöyledir: Döviz (FXUSD0206 ve FXUSD0406) Endeks (IX ve IX ) Y lsonu itibar yla 52 do rudan takas üyesinin garanti fonu katk paylar toplam YTL olup, fon büyüklü ünün YTL lik k sm Türk Liras nakit katk paylar ndan oluflmaktad r. 31 Aral k 2005 itibar yla Takasbank VOB Takas Merkezi nezdinde tutulan VOB ifllem teminatlar tutar YTL olup, bunun YTL lik k sm nakit ifllem teminatlar ndan oluflmaktad r. Aç l fl nda 10:00-12:00 ve 13:00-15:00 olarak düzenlenen VOB seans saatleri, piyasa kat l mc lar ndan gelen yo un talep do rultusunda 19 Aral k 2005 tarihinden itibaren 09:15-12:00 ve 13:00-16:00 olarak yeniden düzenlenmifl ve seans süresi 1 saat 45 dakika uzat larak VOB seans saatlerinin spot piyasalarla paralelli i sa lanm flt r. VOB ifllemlerinin Türkiye deki di er spot piyasalar ve yabanc borsalar ile etkilefliminin art r labilmesi ve yabanc yat r mc lar taraf ndan gerçeklefltirilen ifllemlere iliflkin yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi için, 2006 y l projeleri içinde mevcut durumda T+0 olan takas süresinin T+1 e uzat lmas Takasbank n öncelikleri aras nda birinci derecede önem tafl maktad r y l içinde analiz ve yaz l mlar na bafllanan T+1 valörlü takas ifllemlerinin hayata geçirilmesi için 2006 y l n n ilk çeyre i hedeflenmektedir. Takas süresinin T+1 e uzat lmas n n ard ndan yabanc yat r mc lar n piyasada gerçeklefltirdikleri ifllemlere iliflkin teminat yükümlülüklerini zaman nda karfl layabilmeleri ve pozisyon devrini mümkün k lan "Pozisyon Devri - Give Up" olana n n sunulmas da 2006 y l projeleri aras nda önemli bir yer oluflturmaktad r. Bunlara ek olarak, 2006 y l içerisinde VOB da ifllem gören sözleflmelerin çeflitlendirilmesi, alt n vadeli ifllem sözleflmelerinin iflleme aç lmas çerçevesinde alt n n teminat olarak kabul edilmesi ve opsiyon sözleflmeleri takas fizibilite çal flmalar yap lmas planlanm flt r.

20 2005 y l faaliyetleri takasbank 2005 faaliyet raporu kas m K rk befl arac kuruluflun sisteme kat l m ile Takasbank Elektronik Transfer Sistemi (TETS) kullan ma al nd. Bu sistem ile arac kurulufllar n di er arac kurulufllarla veya Takasbank la yapacaklar nakit (YTL) ve menkul k ymet aktar mlar n, Merkez Bankas EFT sistemi ile ba lant l olarak elektronik ortamda gerçeklefltirmeleri sa land. krediler ve takasbank borsa para piyasas Takasbank nakit kredi uygulamalar, arac kurulufllar n teminatlar n kendi ofislerindeki Takasbank ekranlar n kullanarak tesis ediyor olmalar ve kredi tutar n n do rudan takas borçlar n kapatt klar Takasbank nezdindeki cari hesaplar na aktar l yor olmas nedeniyle arac kurulufllara son derece büyük kullan m kolayl klar sa lamaktad r. Nakit Kredi 2005 y l bafl ndan itibaren MKB hisse senetleri piyasas ifllem hacminde ve endekste görülen yükselifle paralel olarak, Takasbank kredileri de artan bir ivme ile büyümüfltür. Y l içinde toplam 35 arac kurumun aktif kullan m yla günlük ortalama kredi hacmi %68 oran nda art fl göstermifl ve 17,1 milyon YTL ye ulaflm flt r y l nda %26 olan ortalama gecelik kredi faiz oran n n, 2005 te %18,9 a düflmesine ra men, kredi hacmindeki art fl sayesinde nakit kredi faiz geliri 3,3 milyon YTL ile bir önceki y l n %21 üzerinde gerçekleflmifltir. Nakit Kredi Plasman Ortalamas ve Faiz Tahakkuku (bin YTL) Faiz Tahakkuku Plasman Ortalamas ocak flubat mart nisan may s hazir. temm. a us. eylül ekim kas m aral k