ANKARA STANBUL DEM RYOLU HIZLI TREN PROJES KAPSAMINDA SAKARYA NEHR ÜZER NDE YAPILAN V4 V YADÜ ÜNDE KULLANILAN ÖNGERMEL K R LER N ÜRET M VE KAL TES

Transkript

1

2

3

4 ANKARA STANBUL DEM RYOLU HIZLI TREN PROJES KAPSAMINDA SAKARYA NEHR ÜZER NDE YAPILAN V4 V YADÜ ÜNDE KULLANILAN ÖNGERMEL K R LER N ÜRET M VE KAL TES THE PRODUCTION AND THE QUALITY OF THE PRETENSIONED GIRDERS USED IN THE V 4 VIADUCT BUILT ON THE SAKARYA RIVER WITHIN THE SCOPE OF ANKARA STANBUL RAILWAY FAST TRAIN PROJECT Selahattin Düzbasan Ilgaz n aat Tic. Ltd. ti Ankara Erol Yak t Ilgaz n aat Tic. Ltd. ti Yenice Süleyman Uluöz Ilgaz n aat Tic. Ltd. ti Adana Mustafa Camc o lu Ilgaz n aat Tic. Ltd. ti Polatl Özet Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi kapsam nda Polatl Eski ehir aras nda 2400 metre uzunlu undaki, Türkiye nin en uzun viyadüklerinden birinin yap m daha gerçekle tirilmi tir. Projede; 1100 adet fore kaz k, 67 adet temel ve elevasyon, 792 adet öngermeli kiri, prefabrik kablo kanallar ve al n elemanlar n n yap m nda, de i ik s n fta m³ beton, ton donat ve 1000 ton öngerme halat kullan lm t r. Üretimi tamamlanan öngermeli kiri montaj n n Ilgaz n aat i makine park nda bulunan launching girderlerle ( Kiri süren ) yap lmas planlanm, fakat antiye artlar ve ba l k betonunun ekli dikkate al nd ndan dolay, montajlarda 250 ton kapasiteli kafes bomlu paletli vinçle, 400 ton kapasiteli teleskopik mobil vinç kullan lm t r. Proje kapsam nda ihtiyaç duyulan al n elemanlar ve kablo kanallar, Ilgaz n aat n Yenice ve Pozant prefabrik beton eleman tesislerinde üretilmi tir. Ankara - stanbul Demiryolu H zl Tren Projesinde UIC 60 raylar na uygun adet B 70 tipi travers, V4 viyadü ünde ise, adet B 70 tipi travers kullan lm t r. Ilgaz n aat n Alman orta RAIL. ONE ile Polatl da kurmu oldu u travers fabrikas n n montaj i leri 2007 y l nda henüz tamamlanmad ndan, projede kullan lan traversler, RAIL.ONE firmas n n Almanya, Macaristan ve Romanya daki tesislerinden temin edilmi tir. Projede görev alan farkl meslek disiplinindeki teknik eleman, formen ve kalifiye elemanlar n vardiya sistemiyle 24 saat kesintisiz özverili ve koordineli çal mas, antiyenin ihtiyac olan makine ve ekipmanlar n zaman nda temini, olumsuz hava ve arazi ko ullar nda al nan tedbirler sayesinde, viyadü ün yap m 7 ay gibi rekor bir sürede gerçekle tirilmi tir.

5 Abstract The building of one of the longest viaducts in Turkey, 2400 meters between Polatl - Eski ehir, within the scope of Ankara Istanbul Railway Fast Train Project, has been completed. In the project, 1100 fore piles, 67 groundings and elevation, 792 pretensioned girders, prefabricated cable canals, and in the production of frontal elements, in various classes about m³ of concrete, tons of equipment and 1000 tons of pretension rope, have been used. The montage of the pretensioned girders, the production of which is completed, has been planned to be carried out by the launching girders (girder driver) in the Ilgaz n aat work machines park, but, when the building site and shape of the head concrete are taken into consideration, cage boomed tracked crane of 250 tons and telescopic mobile crane of 400 tons have been used in the montages. The fore elements and cable canals required within the project have been produced in the prefabricated concrete element facility of Ilgaz n aat in Yenice and Pozant. In the Ankara Istanbul Railway Fast Train Project, sleepers in conformity with the UIC 60 rails have been used, and in V4 viaduct, of B 70 type sleepers. Since the montage works of the sleeper facility, which Ilgaz n aat and its German partner RAILONE established in 2007 in Polatl has not been completed, the sleepers to be used in the project, have been supplied from the establishments of the RAIL.ONE in Germany, Hungary and Romania. Thanks to technical staff, foremen and qualified staff of different occupations, who are assigned in the project, worked 24 hours in shift system in a devoted and coordinated way, the machines and the equipments supplied in time, the cautions taken in time for the negative air and terrain conditions, the building of the viaduct has been completed in 7 months, which is a record. 1. G R Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi kapsam nda bulunan V4 viyadü ü; Polatl ç k ndan yakla k 14. kilometrede ba lamakta ve Sakarya nehrinin üzerinden geçerek demiryolu ana güzergâh na ba lanmaktad r. Projenin yap m na ba lan lmadan önce al nan tedbirler sayesinde, olumsuz hava ko ullar nda bile vardiyal sistemle 24 saat kesintisiz çal lan V4 viyadü ünün karakteristik özellikleri çizelge 1 de verilmi tir. V4 viyadü ünde kullan lan öngermeli kiri lerin üretimi, antiyede kurulan sabit tesiste yap lm t r. Proje kapsam nda bulunan betonarme yap lar, öngermeli kiri üretiminin tüm a amas ile üretim kalitesi antiyede kurulan kontrollük te kilat yla, Ilgaz n aat bünyesindeki kalite kontrol laboratuarlar n n teknik elemanlar taraf ndan 24 saat kesintisiz yap lm t r. Çizelge 1. V4 Viyadü ünün karakteristik özellikleri. Viyadü ün uzunlu u (m) Fore kaz k (adet) Radye temel ve elevasyon (adet) 67 Projede kullan lan öngermeli kiri (adet) 792 Projede kullan lan beton (m³) Projede kullan lan donat (ton) Projede kullan lan öngerme halat (ton) 1.000

6 2. PROJE KAPSAMINDA YAPILAN ALT YAPI ÇALI MALARI Teda n orta gerilim hatlar ndan al nan elektrik enerjisi, burada tesis edilen trafolar yard m yla alçak gerilime dönü türülmü ve ebeke elektrik kesildi inde otomatik olarak devreye giren jeneratörlerle desteklenmi tir. Su kesintilerine tedbir olarak buhar jeneratör merkezine her biri 20 ton kapasiteli 2 adet su tank, beton santraline ise her biri 15 ton olan 4 adet su tank konulmu tur. So uk havadaki beton üretimlerinde gerekli olan kar m suyunu s tmak amac yla, tanklar n içine özel s t c sistemler dö enmi ve s kayb na mani olabilmek için su tanklar kapal ortamda muhafaza edilmi tir. Ya murlu havalarda, antiye sahas nda yap lacak çal malar n aksamamas için, yakla k 10 km uzunlu unda yol yap lm ve ana zeminde gerekli iyile tirmeler yap ld ktan sonra ton civar nda bazalt agregas serilip s k t r lm t r. Projenin yap m s ras nda 24 saat sürekli çal ma yap laca planland ndan dolay 10 km kapsama alan olan telsiz sistemi kurulmu tur. 3. PROJEDE KULLANILAN BETONUN ÜRET M Projede kullan lacak betonun üretilmesi amac yla, ekil 1 de görülen 120 m³/saat kapasiteli sabit beton santral yla, ekil 2 de görülen 60 m³/saat kapasiteli mobil beton santral kurulmu tur. Elektrik kesintilerine tedbir olarak beton santral n besleyen elektrik ebekesi, 200 KVA l k jeneratörle desteklenmi tir. ekil 1. Sabit beton santral. ekil 2. Mobil beton santral Beton Bile enleri Agrega; Proje kapsam ndaki fore kaz k, radye temel, elevasyon, ba l k kiri i, dö eme ve koruyucu betonlar n üretiminde, 4 de i ik gradasyonda kalker agregas kullan lm t r. Proje kapsam nda kullan lan 792 adet öngermeli kiri in ilk 50 adedinde kalker agregas kullan lm sa da, öngerme halatlar n daha k sa sürede kesebilmek için daha sonraki üretimlerde bazalt agregas kullan lmaya ba lanm t r. Çimento; fore kaz k ve radye temel yap m nda SDÇ 32,5 çimentosu kullan lm, elevasyon, ba l k kiri i, mesnet takozlar ve kiri üretiminde ise, CEM I (PÇ 42,5 R) çimentosu kullan lm t r. antiyeye getirilen çimentonun yeterince dinlenebilmesi için sabit beton santraline 100 ton kapasiteli 4 adet çimento silosu, mobil beton santraline ise, 75 ton kapasiteli 2 adet çimento silosu konulmu bu sayede antiyede 550 ton çimentoyu depolama imkân mümkün olmu tur. Beton Kimyasal ; Beton üretimlerinde süper ak kanla t r c kullan m n n yan s ra taze betonu so uk ve s cak hava ko ullar n n olumsuz etkisinden korumak amac yla de i ik beton kimyasallar da kullan lm t r. Beton Kar m ve Kür Suyu; Tesisteki kullanma suyu, beton kar m ve kür suyu olarak kullan lm t r.

7 3.2. Üretimlerde Kullan lan Beton Dizaynlar n n Tespit Edilmesi Projede kullan lacak beton kar mlar n tespit çal malar 4 a amada yap lm t r. 1.A amada; betonun haz rlanmas nda kullan lacak agregalar belirlemek amac yla, ekonomik mesafelerde bulunan konkasör tesislerinden al nan agregalar n TS 706 EN e uygunlu u tespit edilmi tir. 2.A amada; Yörede faaliyette olan çimento fabrikalar n n CEM I (PÇ 42,5 R) ve sülfata dayan kl (SDÇ 32,5) çimentolar n n kalitesi yap lan testlerle tespit edildikten sonra çimentolar n temin edilece i fabrikalar belirlenmi tir. 3.Beton kar m ve kür suyuyla, beton üretiminde kullan lmas dü ünülen beton kimyasallar n n standartlara uygunlu u yap lan testlerle tespit edilmi tir. 4.A amada; Laboratuar ortam nda yap lan beton deneme kar mlar ndan al nan numuneler, projenin devam s ras nda olumsuz hava ko ullar yla kar la laca dikkate al narak, de i ik ortamlarda muhafaza edildikten sonra teste tabi tutulmu tur. Test sonuçlar de erlendirilerek projedeki betonarme yap larda kullan lacak beton dizaynlar alternatifli olarak tespit edilmi tir. 5.A amada; Kontrollük te kilat teknik elemanlar nca olu turulan heyet huzurunda tekrarlanan beton deneme kar mlar ndan al nan numuneler test edilerek, projede kullan lacak beton dizaynlar onaylanm t r. 4. OLUMSUZ HAVA KO ULLARINDA ALINAN TEDB RLER Projenin yap m s ras nda olabilecek olumsuz hava ko ullar na kar al nacak tedbirleri tespit etmek amac yla a a da belirtilen çal malar yap lm t r. [1] a.meteoroloji Genel Müdürlü ünden al nan 10 y ll k mevsimsel s cakl k de i imleri istatistiksel olarak de erlendirilerek, antiye çal ma planlar yap lm ve olumsuz hava ko ullar nda al nacak tedbirler tespit edilmi tir. b.agrega stok sahas na drenaj sistemi yap larak su birikintileri önlenmi tir. Stoktaki agregalar n k n ya mur ve dondan yaz n ise a r s caktan etkilenmesini önlemek amac yla belli bir miktarda agregan n üzeri örtülerek muhafaza alt na al nm ve so uk havalarda konkasör tesisinde yeni haz rlanan k rma agregalar kullan lm t r. c.beton santralinin bunkeri, konveyör band, mikseri, beton kimyasallar ve su tanklar yla bunlar n ba lant ebekeleri izolasyonlu sistemle kapat lm, agrega bunkerlerinin sac k sm doygun su buhar ile s t lm ve so uk havalarda kar m suyu 50 C kadar s t larak kullan lm t r. d.transmikserler çal mad süre zarf nda kapal alanda muhafaza edilmi ve kazan k s mlar telisle sar lm t r. D ortam s cakl dikkate al narak gerek görüldü ünde transmikser kazanlar na s cak veya normal s cakl ktaki su konulup bu ekilde bir süre çal t r ld ktan sonra, kazandaki su bo alt l p beton yüklemesi yap lm t r. e.transmikser operatörünün betona su ilave etmesini önlemek amac yla, tanktaki su bo alt lm, beton k vam n n uygun olmamas halinde redozlama yap lm t r. f.projede görevli teknik eleman, formen ve ta eronlara konular nda uzman ki ilerce; Beton üretiminde kullan lacak agrega, çimento, beton kimyasallar ve donat n n teslim al nmas, korunmas, normal ve anormal hava ko ullar nda beton üretimi, nakli, redozlama yap lmas, betonun kal plar n içerisine konulup vibre edilmesi, buhar ve su kürü, beton yap lar n d hava ko ullar ndan korunmas,..vb konular n n uygulamal olarak anlat ld e itimler verilmi tir.

8 5. ÖNGERMEL K R ÜRET M TES S VE ÜRET M Proje kapsam nda kullan lacak 792 adet I 195 tipi öngermeli prekast kiri in üretilmesi amac yla, antiye sahas na ekil 3 deki sabit tesis kurulmu tur. Tesise her biri ayn anda 4 adet kiri i üretebilen 2 üretim holü yap lm ve üretimde ekil 4 de görülen hidrolik sistemle aç l p kapanan kal plar kullan lm t r. Üretime 24 saat sürekli devam edebilmek için, tesise 40 ton kapasiteli 4 adet portal vinç, kg/saat kapasiteli 2 adet buhar jeneratörü, 6 adet demir bükme ve kesme makinesi, her biri 20 ton kapasiteli 2 adet su tank, 1 adet 150 KVA l k jeneratör al nm t r.. ekil 3. Kiri üretim tesisi. ekil 4. Kiri üretim hol ve kal plar Öngermeli Prekast Kiri lerin Üretimi V4 Viyadük in aat nda, karakteristik özellikleri çizelge 2 de verilen öngermeli kiri ler kullan lm olup, kiri lerin üretimi 3 a amada gerçekle tirilmi tir. [2] Çizelge 2. Öngermeli kiri lerin karakteristik özellikleri Tipi Uzunlu u A rl Kiri teki çelik tel Beton s n f I ,20 m 75 ton 34 adet C 40/50 1. A amada; kiri kal b na konulan donat n n aras na sürülen 34 adet öngerme halat na Paul germe makinesiyle kullan larak 3 kademede (110, 210 ve 290 barl k ) germe i lemi uygulanm t r. 2. A amada; transmikserle üretim merkezine getirilen beton, kal p içerisine a amal olarak doldurulurken kiri kal b üzerindeki 12 adet sat h vibratörü çal t r larak betonun kal p içerisine yerle mesi sa lanm t r. 3. A amada; kal p içerisindeki beton 2 saat dinlendirildikten sonra 12 saatlik buhar kür uygulanm ve transfer dayan m minimum 37,5 N/mm² e geldi inde öngerme halatlar kesilmi tir. Kiri beton s cakl, d ortamdaki s cakl a e it duruma gelince kal ptan ç kar lan kiri ler ön stok sahas na ta n p su kürü uygulanm ve kiri betonuna ait numunelerdeki bas nç dayan m proje dayan m na ula t nda, dolylere yüklenen kiri ler montaj sahas na gönderilmi tir. ekil 5,6 ve 7 de kiri üretiminin a amalar verilmi tir.

9 ekil 5. Beton dökümü. ekil 6. Buhar kürü. ekil 7. Ön stok sahas na nakil Öngermeli Prekast Kiri Üretiminde Kullan lan Beton Kalitesi Proje kapsam nda bulunan yap larda kullan lan betonun kalitesi, Kontrollük te kilat ve Ilgaz n aat taraf ndan kurulan 2 de i ik laboratuarda görevli teknik elemanlar taraf ndan, 24 saat sürekli olarak takip edilmi tir. Kontrollük te kilat laboratuar ; Proje kapsam nda kullan lan beton üretimlerinden al nan numuneler test edilerek, artname limitlerine uygunlu u kontrol edilmi tir. Ilgaz n aat laboratuar ; Projenin planlanan sürede tamamlanmas, olumsuz hava ko ullar nda al nmas gereken tedbirlerin önceden tespiti ve konuyla ilgili Ar Ge çal malar n n yap labilmesi, in aatta kullan lacak her türlü beton elemanlar n n yan s ra öngerme halat ve in aat demirlerindeki kaliteyi tespit edebilmek amac yla geni kapsaml kalite kontrol laboratuar kurulmu tur. Proje kapsam ndaki 792 adet öngermeli prekast kiri in üretiminde; C 40 s n f nda m³ beton, ton öngerme halat ve ton donat kullan lm t r. Öngermeli kiri üretiminde buhar küründen sonraki bas nç dayan m n n min.37,5 Mpa olmas gerekmektedir. Kiri üretim h z n art rmak amac yla yap lan Ar Ge çal mas sonunda; 2,68 g/cm³ özgül a rl ndaki kalker agrega yerine, özgül a rl 2,85 g/cm³ olan bazalt agregas kullan lmaya ba lanm t r. Agregan n de i tirilmesiyle birlikte; Kiri üretim sürecinde buhar küründen sonraki bekleme periyodu yakla k % 40 azalt ld ndan dolay kiri üretim h z artm t r. 28 Günlük bas nç dayan m nda yakla k olarak % 12 lik art elde edilmi tir. Transfer, 7 ve 28 günlük bas nç dayan m sonuçlar nda homojenlik sa lanm t r. Öngermeli kiri üretiminde al nan 12 adet küp numunenin 6 adedi transfer dayan m n tespit için buhar kürüne tabi tutulmu, di er 6 adet numunede ise 7 ve 28 günlük bas nç dayan m tespit edilmi tir. Projede kullan lan 792 adet kiri in üretimi s ras nda kontrollük te kilat elemanlar nca 9700 adet 15 cm lik küp beton numune al nm t r. ubat 2007 döneminde üretimi yap lan ( kiri ler ) 92 adet öngermeli kiri teki beton bas nç dayan m sonuçlar yla de erlendirilmesi çizelge 3 ve 4 de verilmi tir. Çizelge 3. ubat 2007 de üretilen kiri lerdeki beton dayan mlar. Beton numunenin ya Numune adedi Matematiksel ortalama N/mm² Standart sapma N/mm² Varyasyon katsay s % Transfer numunesi ,5 1,1 2,8 7 gün ,6 1,2 2,4 28 gün ,9 0,9 1,5

10 Çizelge 4. ubat 2007 de üretilen kiri lerdeki bas nç dayan mlar n de erlendirilmesi Mpa Proje dayan m K 669 K 672 K 675 K 678 K 681 K 684 K 687 K 690 K 693 K 696 K 699 K 702 K 705 K 708 K 711 K 714 K 717 Kiri no K 720 K 723 K 726 K 729 K 732 K 735 K 738 K 741 K 744 K 747 K 750 K 753 K 756 K Yükleme Testi Proje kapsam nda üretilen öngermeli kiri lere 2 a amada yükleme testi uygulanarak üretimin kalitesi incelenmi tir. 1.A amada; Yükleme testine tabi tutulan öngermeli kiri lerin net aç kl klar n n 1/3 ve 2/3 lük bölümlerine test yüküne ula lana kadar a amal olarak yük konulduktan sonra 5 dakika beklenilip sehim ölçülmü tür. 2.A amada; Kiri lerin üzerindeki yükler a amal olarak kald r ld ktan sonra mevcut sehim ölçülmü tür. artnamede, yükleme testi s ras nda test yükünün tamam konuldu unda tespit edilen sehim miktar n n, yükün tamam kald r ld ktan sonra minimum % 90 n n geri gelmesi gerekmektedir. Projede kullan lmak amac yla tarihinde üretilen V4 K191 nolu kiri e uygulanan yükleme testine ait görüntüler ekil 8 ve 9 da verilmi tir. ekil 8. Kiri lere yük uygulanmas. ekil 9. Sehim ölçümü. Yükleme testine sonuçlar çizelge 5 de verilmi olup, tetkikinden de görülece i üzere; yükleme testi s ras nda konulmu olan test yükü kald r ld ktan sonra, maksimum test yükündeyken olu an sehimin % 97,3 ü geri dönmü tür. Çizelge 5. Kiri lere uygulanan yükleme test sonuçlar. Kiri no V4-K 191 Bas nç dayan m N/mm² 63,5 Test yükünün tatbik periyodu 8 Tatbik edilen maksimum yük ( 2 noktadan ) N Maksimum yükte bekleme süresi dk 5 Yük bo alt m periyodu 4 Yük bo alt ld ktan sonra bekleme süresi dk 5 Maksimum yükte iken sehim mm 33,09 Yük bo ald ktan sonraki sehim mm 0,91 Sehimin geri dönü ü % 97,3 artnamede olmas gereken geri dönü % 90 Sonuç Test sonucu uygundur.

11 5.4. Öngermeli Kiri lerin Montaj Projenin yap m na ba lan lmadan önce öngermeli kiri montaj n n, Ilgaz n aat n i makine park ndaki launching girderlerle (kiri süren) yap lmas planlanm sa da; ba l k kiri lerinin geometrik ekilleri ve arazi artlar ndan dolay montajlar n vinçlerle yap lmas na karar verilmi tir. Mesnet beton kaideleri üzerine kay c ve sabit mesnetler monte edildikten sonra, 250 ton kapasiteli kafes bomlu paletli vinç ve 400 ton kapasiteli teleskopik mobil vinç kullan larak ekil 10 ve 11 de görüldü ü üzere kiri montajlar yap lm t r. ekil 10,11. Öngermeli kiri montaj çal malar. 6. PROJEDEK D ER BETONARME YAPILAR Proje kapsam nda CEM I ( PÇ 42,5 ) ve SDÇ 32,5 çimentosu kullan larak yakla k m³ beton üretilmi olup, bunlar n m³ ü öngermeli kiri lerde kullan lm, geriye kalan m³ beton ise, a a da detay verilen betonarme yap lar n in as nda kullan lm t r. Yap larda kullan lan betonun kalitesini tespit etmek amac yla, beton üretimi s ras nda al nan numunelerde 7 ve 28 günlük bas nç dayan mlar tespit edilmi, yap daki betondan karot numuneleri al nm ayr ca scmith çekici kullan larak tahribats z metotla bas nç dayan m tespit edilmi tir. Fore kaz k; Proje kapsam nda her temelde 16 adet olmak üzere toplam 1100 adet fore kaz k yap lm t r. Fore kaz klar n yap m nda, 7 ta eron 10 adet fore kaz k makinesi 24 saat sürekli çal ma yapm t r. Fore kaz k yap m nda SDÇ 32,5 çimentosuyla üretilen C 25 s n f nda beton kullan lm t r. Radye temel; Projede hacimleri m³ aras nda de i en 67 adet radye temelin yap m nda SDÇ 32,5 çimentosuyla üretilen C 25 s n f nda beton kullan lm t r. Elevasyon; Projedeki 67 adet radye temelin sa ve sol olmak üzere her birinde 2 adet elevasyon yap lm t r. CEM I PÇ 42,5 R çimentosuyla üretilen, C25 s n f nda betonun kullan ld elevasyonlar, 4 metrelik kademeler eklinde yap lm ve her kademede yakla k 10 ton demir kullan lm t r. Plywood kaplamal t rman r kal plar, teleskopik mobil vinçlerle monte edilmi tir. Ba l k kiri i ve mesnet takozlar ; Projede, ba l k kiri i ve mesnet takozu betonlar nda C 25 s n f nda beton kullan lmas öngörülmü tür. Hava artlar n n olumsuz olmas, kiri lerin k sa sürede monte edilip projenin zaman nda bitirilmesi amac yla, beton s n f C 30 olacak ekilde beton dizayn de i tirilmi tir.

12 Dö eme betonu; Öngermeli kiri montajlar tamamland ktan sonra, dö eme betonunun yap m na ba lan lm t r. Projede dö eme betonu C 25 s n f nda olmas na ra men dö eme betonunda C 30 s n f nda beton kullan lm t r. Kablo kanallar ve al n elemanlar ; Projenin planlanan sürede tamamlanmas ve üretimin artname standartlar nda olmas amac yla, V4 Viyadük in aat nda kullan lacak kablo kanallar ve al n elemanlar, Ilgaz n aat n Yenice ve Pozant da bulunan prefabrik beton elaman üretim tesislerinde yap lm t r. zolasyon yap lmas ve koruyucu beton; Al n elemanlar ve kablo kanallar monte edilip yaya yürüme yolu betonu döküldükten sonra, kablo kanallar aras na yal t m malzemesi serilip garguylar yerle tirilmi tir. Yal t m malzemesi üzerine çelik has r donat konulup 5 cm kal nl nda C 30 s n f nda koruyucu beton yap ld ktan sonra bazalt agregadan haz rlanan balast konulmu tur. Çizelge 6 da proje kapsam nda bulunan de i ik yap lardaki beton bas nç dayan mlar verilmi tir. Çizelge 6. Projedeki di er betonarme yap lardaki beton bas nç dayan mlar. Beton yap n n ad Beton Çimento cinsi Bas nç dayan m Mpa s n f 7 Gün 28 Gün Fore kaz k C 25 SDÇ 32,5 28,6 37,5 Radye temel C 25 SDÇ 32,5 30,8 36,7 Elevasyon (1.Kademe) C 25 PÇ 42,5 25,1 34,0 Elevasyon (2.Kademe) C 25 PÇ 42,5 32,9 38,7 Ba l k kiri i C 25 PÇ 42,5 31,4 41,4 Mesnet takozu C 25 PÇ 42,5 39,4 52,2 Dö eme betonu C 25 PÇ 42,5 30,6 42,8 Al n elemanlar C 30 PÇ 42,5 35,0 45,6 Kablo kanallar C 25 PÇ 42,5 30,2 38,9 Travers; stanbul Ankara Demiryolu H zl Tren Projesinde UIC 60 raylar n n montaj na uygun B 70 s n f nda toplam adet travers, V4 viyadü ünde ise yakla k adet travers kullan lm t r. RAIL.ONE ILGAZ Firmas n n Polatl daki tesisi 2007 y l n n ilk aylar nda henüz faaliyete geçmedi inden dolay, H zl Tren Projesindeki traversler RAIL.ONE firmas n n; Almanya, Macaristan ve Romanya daki tesislerinden temin edilmi tir. 7. SONUÇ H zl tren projesi kapsam nda yap lan V 4 viyadük in aat na ba lan lmadan önce yap lan i planlar nda problemler halinde al nacak alternatif tedbirlerin önceden belirlenmesi, Ilgaz n aat Üst Yönetiminin projenin tüm a amalar n titizlikle takibi ve dar bo azlar zaman nda çözmesi, mobilizasyonun planlanan zamandan önce tamamlanmas, üretimi do rudan etkileyecek ekipmanlar n yedeklerinin haz r bulundurulmas, yönetimle çal anlar aras ndaki koordinasyonun arzu edilen seviyede olmas, bilgi aktar m n n zaman nda yap lmas, tüm personelin özverili olarak çal mas sayesinde viyadü ün yap m 7 ay gibi rekor bir sürede tamamlanm ve ekil 12 de görüldü ü üzere tarihinde h zl trenlerinin deneme sürü leri ba lam t r.

13 ekil 12. V4 Viyadü ünde deneme sürü leri yap m. Te ekkür Yazarlar, tebli metnindeki bilgi ve donelerin teminindeki yard mlar ndan dolay ; Ilgaz n aat Tic. Ltd. irketi Genel Müdürlü ü ile RAILONE ILGAZ Demiryolu Sistemleri thalat hracat Ltd. irketinin Polatl Tesis Müdürlü üne te ekkür eder. Kaynaklar 1. DÜZBASAN,S.,YAKIT,E.,ULUÖZ,S.,Olumsuz Hava Ko ullar nda Üretilen Astana shim Nehri Köprüsü Öngermeli Prekast Kiri lerindeki Beton Kalitesi, 7. Ulusal Beton Kongresi Bildiriler Kitab, syf TÜ, stanbul DÜZBASAN,S.,YAKIT,E.,ULUÖZ,S.,(2005) Deniz Yap lar nda Mikro Silika Kullan m,6. Ulusal Beton Kongresi Bildiriler Kitab, syf , TÜ, stanbul 3. DÜZBASAN,S., YAKIT,E., ULUÖZ,S., CAMCIO LU,M., ÇOTUR,.N., Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi Kapsam nda Sakarya Nehri Üzerinde Yap lan 2400 metre uzunlu undaki V4 Viyadü ü in aat, 1. Köprü ve Viyadükler Sempozyumu Bildiriler Kitab, syf , MO Antalya, 2007

14 ÇANKIRI KARATEK N ÜN VERS TE B NASINDA YAPILAN GÜÇLEND RME ÇALI MASI SEISMIC REHABILITATION OF THE ÇANKIRI KARATEK N UNIVERSITY BUILDING Selahattin Düzbasan Süleyman Uluöz Erol Yak t Ilgaz n aat Tic.Ltd. ti. Ilgaz n aat Tic.Ltd. ti. Ilgaz n aat Tic.Ltd. ti. Ankara Adana Yenice Özet Çank r Telekom binas ; Çank r da Karatekin Üniversitesinin kurulmas üzerine, üniversitenin e itim ve hizmet binas olarak kullan lmas amac yla tahsis edilmi tir. Çank r n n 1. derecede deprem riski alt nda olmas ve resmi daire olarak kullan lmak üzere projelendirilip in a edilen yap n n, üniversite olarak kullan lmas ndan kaynaklanacak farkl yüklerin olu aca dikkate al narak, Üniversite mütevelli heyetinin iste i do rultusunda, Art Mimarl k Mühendislik Ltd. ti. nin teknik elemanlar nca yap n n deprem güvenli inin kontrolü için gerekli inceleme ve hesaplar yap lm t r. Binadan al nan karot numunelerdeki bas nç dayan m sonuçlar n n de erlendirilmesi, yap n n ta y c sisteminin mevcut durumuna göre proje üzerinde yap lan inceleme ve hesaplar, üniversite yönetiminin binan n kullan m alanlar n n özellikleriyle ilgili talepleri dikkate al nd ndan, binada güçlendirme yap lmas na karar verilmi tir. Bina SAP2000 program ile modellenerek incelendikten sonra m² lik binan n güçlendirme tadilat projesi yap lm t r. Tadilat projesine göre yap lan güçlendirme kapsam nda, yap n n de i ik katlar nda farkl ebatlarda toplam; 18 adet kolonda mantolama ve 45 adet betonarme perde yap lm t r. Güçlendirme çal mas tamamland ktan sonra, Proje firmas teknik elemanlar nca, binan n en üst kat na titre imli kay t cihaz yerle tirilerek, yap n n X ve Y do rultular ndaki titre imleri kaydedilip, ART 2.2 program kullan larak de erlendirilmi ve eklenen betonarme perde duvarlar n, yap n n rijitli ini büyüttü ü ve dayan m n art rd tespit edilmi tir. Abstract The former Çank r Telekom Building, upon the establishment of the Karatekin University in Çank r, has been handed over be used as the education and service facility of the university. Since Çank r has a high earthquake risk level of and by considering formation of different forces which are arisen from the usage of the building has been modified from official building to a university building. Required examinations and calculations were executed for control of earthquake security of

15 building by technical staff of Art Mimarl k Mühendislik Ltd. ti in accordance with the trustees of university. In consideration of the compressive strength of the concrete core samples taken from the building calculation and evaluation of the strength of the as built condition of the building and demands of the university administration with respect to the usage requirement of building portions. It was decided that the building should be strengthened after the evaluation of building with SAP 2000 program. Strengthening design of the m 2 building has been drawn. Within rehabilitation design of the building 18 columns are jacketed and 45 new shear walls are added on various storey with varying sizes. After the execution of the strengthening elements, the ambient vibrations of the building are measured by triaxial seismometer. The vibration record is analyzed by ART 2.2 program so as to determine periods and modes of vibration. These measured periods of vibrations are compared with the calculated periods of vibration for both before and after strengthening. It was found that the shear walls added for strengthening, and the building increased the rigidity and the earthquake resistance of the building. 1. G R Çank r Telekom binas, Karatekin Üniversitesi e itim ve hizmet binas olarak kullan lmak için tahsis edilmi tir. Çank r 1. derecede deprem ku a nda olmas ndan dolay her an deprem riski vard r. Telekom un idari hizmetlerinde kullan lmak üzere projelendirilip in a edilen yap n n üniversite binas olarak kullan lmas ndan kaynaklanacak dinamik yükler dikkate al nd ndan dolay, Üniversite mütevelli heyetinin iste i do rultusunda Art Mimarl k Mühendislik Ltd. ti. nin teknik elemanlar nca, yap n n deprem güvenli inin kontrolü için inceleme ve hesaplar yap lm t r. Proje firmas nca yap lan tadilat projesine göre, binan n uzun yönünde iki, k sa yönünde bir betonarme duvar eklenerek yap lan güçlendirme kapsam nda, yap n n de i ik katlar ndaki 18 adet kolonda mantolama ve farkl ebatlarda 45 adet betonarme perde yap lm t r. Binan n güçlendirmesi ve üniversite olarak kullan m için gerekli olan restorasyon i lerinin yap m n e itime katk amac yla, Ilgaz n aat Tic. Ltd. ti. Yönetimi üstlenmi tir. Üniversitenin e itim dönemine yeti tirilmesi yönünde Çank r Valilik Makam ve Rektörlü ün özel ricas n dikkate alan Ilgaz n aat Yönetimi, yurt içi ve yurt d projelerindeki personellerinden uygulama ve kalite kontrol ekibi olu turmu tur. Çal malar vardiya sistemiyle 24 saat kesintisiz yap larak 45 günde tamamlanm t r. Güçlendirme çal mas tamamland ktan sonra, Art Mimarl k Mühendislik Firmas uzman ekibi taraf ndan, bilgisayar donan mla desteklenen 3 eksenli ivme ölçerle ( Güralp CMG- 5 TD Modeli ) yap n n titre imleri kaydedilmi ve bu kay tlara fourier analiz yöntemi uygulanarak titre im frekans ve periyotlar hesaplanm t r. ART 2.2 program kullan larak yap lan hesaplamalarda yap ya eklenen betonarme perde duvarlar n yap n n rijitli ini büyüttü ü ve dayan m n art rd tespit edilmi tir.

16 2. ÇANKIRI VE DEPREM Çank r 1. derecede deprem ku a nda olup, Erzincan üzerinden gelen fay hatt Çank r Ilgaz ilçesinden geçmektedir y l nda richter ölçe ine göre 6,9 büyüklü ünde Kur unlu-çerke depremi olmu tur. 6 Haziran 2000 tarihinde Çank r ya yakla k 50 km mesafede meydana gelen, richter ölçe ine göre 5,9 ma nitüdlü deprem, Telekom binas n n yan s ra, baz betonarme binalarda da tahribatlara neden olmu tur. 3. GÜÇLEND RME YAPILAN B NANIN TANITIMI 3.1. Binan n Genel Durumu Türk Telekom un idari binas olarak kullan lmak üzere projelendirilip in a edilen yap, bodrum kat hariç olmak üzere toplam 8 kattan ibaret olup m² alana sahiptir. Heykel atölyesi olarak kullan lacak bodrum kat nda; binan n s t lmas ve s cak su ihtiyac n kar lamada kullan lan kalorifer kazanlar, yaz mevsiminde kullan lmak amac yla monte edilen klima sistemleri ve bunlara ait de i ik çaptaki tesisat borular, tadilat projesinin bodrum kat yla ilgili bölümündeki çal malarda zorluklara neden olmu tur. Binada yap lan incelemede; Binan n de i ik bölümlerdeki kiri lerde genellikle k lcal ve milimetrik boyutta çatlaklar n oldu u tespit edilmi tir. E ilme momentleri ve kesme kuvvetlerinin yol açt e ik ve dik çatlaklar n, 6 Haziran 2000 tarihinde meydana gelen depremden kaynakland tahmin edilmektedir. Bu çatlaklar, yap n n deprem s ras nda elastik limit yük dayan m n n üzerinde zorlanm oldu unu göstermektedir. K lcal çatlaklar kiri lerin mesnetlerinde, merdiven bo luklar nda ve merdiven sahanl klar ndaki dolgu duvarlarda da vard r. K lcal çatlaklar yap n n dayan m nda risk olu turacak düzeyde olmasa bile yap daki rijitli in önemli derecede azalmas na neden olmu ve yap n n titre im periyodunu uzatm t r. ekil 1 ve 2 de kiri mesnetleri ve duvarlardaki çatlaklar görülmektedir. ekil 1. Kiri mesnet çatlaklar. ekil 2. Duvar çatlaklar Binadaki Beton Kalitesinin Belirlenmesi Yap daki betonun kalitesini tespit etmek amac yla, binadaki betonun kabuk kal nl ve donat kal nl klar örnekleme yöntemiyle tespit edilmi ayr ca yap n n de i ik

17 bölümlerindeki betondan karot numuneleri al nm t r. Karot numunelerinde yap lan incelemede; beton içerisindeki agregan n maksimum tane çap n n çok büyük oldu u, gradasyonu uygun olmayan kirli agrega kullan larak üretildi i, hava bo luklar n n mevcut oldu u tespit edilmi tir. Bina projesinde yap lan incelemede, betonun B225 olmas istenilmesine ra men, karot numunelerindeki bas nç dayan mlar n n yakla k 10 Mpa oldu u tespit edilmi tir. Beton bas nç dayan m n n dü ük olmas kiri mesnetleri ve duvarlardaki çatlaklar n meydana gelmesinde en büyük etken olmu tur Binan n SAP 2000 Program yla ncelenmesi Yap n n güçlendirme öncesi ve güçlendirme sonras ndaki durum SAP 2000 program yla modellenerek incelenmi tir. Yap n n incelenmesinde ta y c elemanlar ndaki betonun elastisite modülü E = fc denkleminden hesaplanm t r. Yap n n SAP 2000 program yla yap lan analizi a a daki kabuller do rultusunda yap lm t r. Yap n n beton bas nç dayan m 100 kg/cm² (10 Mpa) olarak al n nca yap n n mevcut beton elemanlar n n elastisite modülü kgf/cm² olmaktad r. Güçlendirme s ras nda yap lan betonarme perdede C30 s n f nda beton kullan ld ndan bas nç dayan m 300 kgf/cm² dir. Dolay s yla binaya eklenmi olan 45 adet betonarme perdedeki betonun elastisite modülü kg/cm² olmaktad r. Bina betonunun birim a rl 2.25 ton/m3 olarak al nm t r. Yap modelinde bina a rl n n hesaplanmas nda betonarme yap elemanlar n n kendi a rl klar d nda, tu la bölme, dolgu duvar ve dö eme kaplama yüklerinden de 200 kgf/m² gibi sabit yük geldi i kabul edilmi tir. Yap lan SAP 2000 analizinde yukar daki varsay mlarla binan n a rl 1.28 ton/m² olarak bulunmu tur. SAP 2000 modeliyle yap lan analizler Çizelge 1 de görüldü ü üzere, yap n n çatlakl ve çatlaks z durumuna göre ayr ayr yap lm t r. Çatlaks z analiz durumunda kiri en kesitlerinin atalet momentleri (I) al n rken, çatlakl durumdaki analizde kiri atalet momentleri % 60 azalt larak 0,4 x I al nm t r. Çizelge1. Yap n n SAP 2000 program yla hesaplanm titre im periyotlar. Yap n n durumu 1. mod periyodu 2. mod periyodu 3. mod periyodu Kiri ler çatlaks z sn sn sn Kiri ler çatlakl sn sn sn Kiri lerin çatlakl olmas durumunda yap n n periyodu yakla k % 12 kadar daha uzun hesaplanmaktad r. Yap da çok miktarda betonarme perde duvar bulunmas periyot üzerinde s n rl bir etkisi olmakta ve betonarme çerçeve rijitli ini azaltan çatlakl kiri ler yap n n ana perde duvarl bölümünün daha bask n oldu undan dolay yap periyodu üzerindeki etkisi s n rl kalmaktad r.

18 4. GÜÇLEND RME KAPSAMINDA YAPILAN ÇALI MALAR 4.1. Güçlendirmede Kullan lan Yap Kimyasallar Güçlendirme çal malar kapsam nda demir filizlerinin ekimi, mantolama ve yeni betonarme perde yap lmas, betonarme perde ile kiri lerin alt bölümünde kalan bo luklar n doldurulmas amac yla a a da belirtilen beton kimyasallar kullan lm t r. Sentetik polimer esasl yap t rma emülsiyonu; Güçlendirme çal malar nda, yap n n ana betonuyla, güçlendirme kapsam nda yap lan beton aras ndaki aderans sa lamak için sentetik polimer bazl yap t rma emülsiyonu kullan lm t r. ki bile enli epoksi reçine yap t r c ; Kolonlara yatay konumda ve kiri lere a a dan yukar ya do ru demir filiz ekiminde, ASTM C Tip 1 standard na uygun, 10 günlük bas nç dayan m (+10 C, +20 C de ) Mpa, çekme dayan m Mpa olan iki bile enli epoksi reçine kullan lm t r. Üç bile enli epoksi reçine döküm harc ; Kiri lere yukar dan a a ya do ru demir filiz ekiminde kullan lan solventsiz 3 bile enli özel gradasyonlu agregalar ve yüksek dayan ml epoksi reçinelerden meydana gelen, 28 günlük bas nç dayan mlar Mpa, çekme dayan mlar Mpa olan ak c grout kullan lm t r. Çimento esasl genle en döküm harc ; Güçlendirme kapsam nda kolonlara uygulanan mantolaman n kolon ba l klar yla, betonarme perdelerin kiri le birle ti i yerde kalmas muhtemel bo luklar n doldurulmas amac yla, çimento esasl olan genle me özelli i gösteren harç kullan lm t r. Beton kimyasal ; Beton üretiminde yüksek oranda su azaltan, betonun erken ve nihai dayan m n art ran süper ak kanla t r c beton kimyasal kullan lm t r Binada Güçlendirme Yap lan Yerlerin Tan t m Bodrum hariç 8 katl olan, Telekom binas nda, m² lik alanda çizelge 2 de detay verilen bina güçlendirmesi yap lm t r. Çizelge2. Binada yap lan güçlendirme çal mas n n detay. Güçlendirmenin Kolonda mantolama Betonarme perde yap ld yer Ebad Adet Ebad Adet 2,2x3,5 m 4 Bodrum kat 0,8x0,8x4,5 m 9 5,4x4,5 m 1 2,2x3,5 m 4 Zemin kat 0,8x0,8x4,5 m 9 5,4x4,5 m 1 1,2,3,4,5,6,7 kat - - 2,2x3,5 m 4 er adet 1,2,3,4,5,6,7 kat - - 5,4x3,5 m 1 er adet TOPLAM Bina güçlendirmesi kapsam nda yap lan çal malar; Bay nd rl k l Müdürlü ü bünyesinde olu turulan teknik heyet taraf ndan kontrol edilmi olup, a a da belirtilen hususlar n çözümü amac yla Art Mimarl k Mühendislik Firmas n n teknik elemanlar nca revize proje yap lm t r. a.projede, kolonlara Ø 20 mm 1,0 m. uzunlu unda 8 adet nervürlü demir filizinin ekilece i ifade edilmektedir. Ekim yap lacak k s mdaki deliklerin aç lmas s ras nda

19 baz kolon betonlar nda da lmalar meydana geldi i tespit edilmesi üzerine bu kolonlardaki delikler karot makinesi kullan larak aç lm t r. b.baz kiri lerdeki beton dayan m n n dü ük olmas ndan dolay, kiri lerdeki deliklerin derinli i kiri yüksekli i kadar olmu tur. Bu durumdaki kiri lerde Ø 22 mm L = 2,0 m uzunlu unda olan tek demir kullan larak ekim yap lm t r. c.bodrum katta yap lan 2,2x3,5 metre ebatlar ndaki betonarme perdenin bulundu u yerden s tma ve so utma sistemine ait borular n geçebilmesi için perde içerisinde bo luk b rak lm t r. d.tadilat projesinde bodrum kattaki mantolamada kiri le ba lant yerinde, 6 adet Ø 22 mm lik demir filiz ekilmesi gerekmektedir. Bodrum kat n mevcut durumundan dolay baz yerlerde 5 adet demir filiz ekilebilinmi tir. e.betonarme perde yap lmas kapsam nda; kiri lere demir filiz ekimi yapabilmek için Ø hitliyle 25 mm lik uç kullan larak delik aç l rken, kiri betonunda tahribatlar meydana gelmi tir. Kiri betonunu daha da zay flatmamak amac yla demir filiz ekim miktar çizelge 3 de görüldü ü üzere azalt lm t r. Çizelge 3. Revize projeye göre kiri lerdeki demir filizlerin de i imi. Betonarme perdenin ebad Tadilat projesinde demir filiz Revize projede demir filiz 5,4 x 4,5 m Ø 22 mm 40 adet Ø 22 mm 25 adet 2,2 x 3,5 m Ø 22 mm 18 adet Ø 22 mm 14 adet 4.3. Demir Filiz Ekimlerinin Yap lmas Güçlendirme kapsam nda yap lan çal malarda a a daki yol izlenilmi tir. [ I ] a.güvenlik tedbiri olarak binan n tüm elektrik ebekesi devre d b rak lm, hilti, vibratör ve di er elektrikli aletlerin çal t r lmas için gerekli olan elektrik enerjisi bina d ndan seyyar kablolar kullan larak temin edilmi tir. b.mantolama yap lacak olan kolonlar ile kolonlar n kiri birle im yerlerindeki boya ve s valar k r larak çekirdek betonu meydana ç kar lm, çekirdek betonundaki zay f bölümler ekil 3 de görüldü ü üzere ortamdan uzakla t r lm t r. ekil 3. Çekirdek betonu üzerindeki zay f bölgeler. c.kolon ve kiri lere Ø 25 mm lik uçlar kullan larak delikler aç l rken baz kolon betonlar n n deforme oldu unun tespit edilmesi üzerine, delikler karot makinesiyle aç larak betonun zedelenmesi önlenmi tir.

20 d.büyük betonarme perde yap lacak bölümlerdeki kiri lere 25 adet, küçük perdelerin yap laca yerlerde 14 adet Ø 25 mm lik delik aç lm t r. Baz kiri lerde beton zay f oldu undan dolay, tek donat kullan lmas amac yla kiri yüksekli ince delinmi tir. e.güçlendirme kapsam ndaki beton i lerinde kullan lmak amac yla, güçlendirme yap lacak bölümün tavan k sm nda takriben 30 cm çap nda delikler aç lm t r. f.kolon, kiri ve aç lm olan deliklerin iç k s mlar bas nçl havayla temizlendikten sonra, güçlendirme çal mas n n yap laca yer suyla y kanm ve demir filiz ekimine ba lan lmadan önce, bas nçl havayla beton ve deliklerin içerisi kurutulmu tur. g.kolonlara yatay olarak, kiri lere a a dan yukar ya do ru ve tek donat yla yap lacak demir filiz ekimlerinde ak c k vamda olmayan iki bile enli epoksi reçine yap t r c kullan lm t r. Demir filiz ekimi s ras nda; Demir filizi ekilecek deliklere epoksi reçine konulmadan önce bas nçl hava tutularak tekrar temizlenmi tir. Epoksi reçine homojen ekilde haz rland ktan sonra, ekimin yap laca delik içiyle demir filizin takriben 15 cm lik k sm na sürülmü tür. Demir filiz delik içerisine dairesel ekilde hareket ettirilerek girdirildikten sonra, ekil 4 de görüldü ü üzere delik içerisine yerle mesi amac yla çak lm t r. ekil 4. Demir filizin delik içerisine çak lmas. h.epoksi reçinenin sertle me sürecinde istenilen dayan ma ula mas için, ekim yap lm olan bölüm etraf nda su ile çal ma yap lmam ve bu bölümün yakla k 2 metre civar nda darbeli ve titre imli çal an makine kullan lmam t r. k.tadilat projesine uygun olarak haz rlanan donat lar ekil 5 ve 6 da görüldü ü üzere güçlendirme yap lacak yere konulmu tur. Beton ile donat aras nda aderans n sa lanmas, demir donat lar temizlendikten sonra, plastik pas paylar konulmu tur. ekil 5. Donat lar n yap m. 6. Donat lar n kontrolü. Kal plar n 1. kanatlar çak ld ktan sonra, yap n n ana betonu üzerine sentetik polimer esasl emülsiyon f rçayla sürüldükten sonra kal plar n di er bölümleri monte edilmi tir. Kal plar n aç lmas ve i mesini önlemek için gerekli tedbirler al nm t r.

21 m.binan n ehir merkezinde olmas ve güçlendirme yap lacak k s mlar n konumundan kaynaklanan problemler dikkate al nd ndan dolay, beton talep edilmeden önce, beton pompas in aat mahalline getirtilerek sevk borusu ve fil hortumu güçlendirme yap lacak k sma girdirilip haz r duruma getirildikten sonra beton talep edilmi tir. n.beton, kal p içerisine 3 farkl bölümden verilmi ve betonun kal p içerisine iyice yerle mesini sa lamak amac yla; Küçük uçlu el vibratörleri kullan lm ayr ca hiltinin uç k sm na monte edilen Ø 30 cm lik çelik tepsi ah ap kal ba tutularak betonun yerle mesi sa lanm t r. Beton döküm i leri tamamland ktan yakla k 3 saat sonra çimento esasl genle en döküm harc, kal p içerisine 3 de i ik bölümden dökülerek yeni betonla kiri lerin aras ndaki bo luk doldurulmu tur. 5. GÜÇLEND RMEDE KULLANILAN BETONUN KAL TES Güçlendirmede kullan lacak beton dizayn n belirlemek için, beton santralinden agrega, çimento, beton kimyasal ve beton karma su numuneleri al narak standart limitlerine uygunlu u yap lan laboratuar testleriyle tespit edilmi tir Beton Üretiminde Kullan lan Bile enler ve Beton Dizayn Agrega; beton üretiminde 3 de i ik gradasyonda k rma kalker ve dere kumu olmak üzere 4 farkl gradasyonda agrega kullan lm t r. Çimento; betonun haz rlanmas nda CEM I PÇ 42,5 s n f nda çimento kullan lm t r. Beton Kar m Suyu; Beton santralinde kullan lan içme ve kullanma suyu beton karma suyu olarak kullan lm t r. Beton kimyasal ; Beton üretiminde yüksek oranda su azaltan, betonun erken ve nihai dayan m n art ran süper ak kanla t r c beton kimyasal kullan lm t r. Beton dizayn n n tespiti; Donat aral klar ve beton pas pay dikkate al narak maksimum agrega çap tespit edilmi, yap lan beton deneme çal malar sonunda mantolama ve betonarme perdede kullan lacak beton dizaynlar belirlenmi tir Beton kalitesi Güçlendirme çal malar s ras nda kullan lan betondan al nan numuneler 7 ve 28 günlük bas nç dayan mlar tespit edilmi, ayr ca scmith çekici kullan larak da tahribats z yöntemle bas nç dayan mlar belirlenmi tir. Bas nç dayan m sonuçlar çizelge 4 de verilmi tir. Çizelge 4. Beton bas nç dayan m sonuçlar. Beton bas nç dayan m ( Mpa ) Beton bas nç dayan m ( 15 cm küp numunede ) Numunenin al nd tarih Scm th çekici kullanarak (De erler 10 okuma ortalamas d r) 7 günlük 28 günlük 7 günlük 28 günlük ,0 38,4 32,8 41, ,4 38,0 33,0 42, ,9 38,6 30,4 40, ,2 39,4 31,5 42,8

22 6. B NANIN D NAM K ÖZELL KLER NDEK DE MELER Güçlendirme çal mas tamamland ktan sonra, Art Mimarl k Mühendislik Firmas n n teknik ekibi taraf ndan ekil 7 de görüldü ü üzere binan n 7. kat na konulan titre im kay t cihaz yla yap n n X ve Y do rultular ndaki titre imleri kaydedilip bilgisayar ortam na aktar lm ve ART-2,0 program kullan larak de erlendirilmi tir. [2] Yap ya öz titre im periyoduyla çak an periyotlarda titre imler uygulan rsa rezonans nedeniyle yap n n titre im genli i büyüdü ünden yap n n titre im periyotlar daha büyük duyarl l kla ölçülüp hesaplanmaktad r. Bu husus dikkate al nd ndan, yap lan ölçümler s ras nda 4 ki i ileri geri hareket ettirilerek yap ya dinamik bir kuvvet uygulanm t r. X ve Y yönlerinde meydana gelen titre imler kaydedilip bilgisayar ortam na aktar ld ktan sonra yap lan hesapla ekil 8 ve 9 da verilen fourier spektrum e rileri tespit edilmi tir. ekil 7. Titre im ölçüm noktalar. GENL K (M/S) ÇANKIRI ESK PTT B NASI UZUN YÖN FOUR ER SPEKTRUMU f = Hz T =0.334 sn FREKANS (Hz) GENL K (M/S) ÇANKIRI ESK PTT B NASI KISA YÖN FOURIER SPEKTRUMU f= Hz T=0.465sn FREKANS (Hz) ekil 8,9. X ve Y yönünde tespit edilen fourier spektrum e rileri Güçlendirmeden Sonra Binada SAP 2000 Program yla Yap lan nceleme Güçlendirilmi yap n n dinamik özelliklerinin hesaplanmas için modellenmi olan yap da, güçlendirme öncesinden farkl olarak SAP analiz modeline güçlendirme perdeleri eklenmi tir. Betonarme perdelerdeki elastisite modülü kgf/cm² al nm olup, güçlendirilmi yap n n modlar ekil de verilmi tir. ekil Titre im modu. ekil Titre im modu. ekil Titre im modu. 1. Titre im modu; Yap n n burulma modudur. Yap n n sol taraf nda yo un betonarme perde olmas, buna kar l k sa taraf nda daha çok çerçeveli ta y c sistem