ÇİMENTO FABRİKALARINDA YAPILAN PERİYODİK KONTROLLER

Transkript

1 EK 1

2 EK - 2 ÇİMENTO FABRİKALARINDA YAPILAN PERİYODİK KONTROLLER Her çimento fabrikasının teknolojik yapısına, proses ve çevre koşullarına göre değişken olmakla birlikte, periyodik olarak yapılması yasal olarak zorunlu olan bazı kontroller aşağıdaki gibidir. Bu kontroller, çalışanın yapacağı faaliyet esnasında kullandığı ekipman ve çevrenin, kendi sağlığının sigortasıdır. Bu nedenle, yapılan kontrollerin sonuçlarını bizzat çalışan öğrenmeli; uygun olmayan ekipman ve araçla çalışmamalıdır. Yasal olarak kontrolü yapılmayan bir vinç ya da kontrol sonucu eksiklikleri olduğu tespit edilen bir forklift kaza oluşumuna davetiye çıkarır. Bu nedenle her kuruluş, kendi yasal şartları, proses koşulları ve teknolojik yapıları gereği yapmakla mükellef oldukları kontrolleri periyodik olarak yapmalı, sonuçlarını değerlendirip, eksiklikleri giderdikten sonra çalışanların kullanmalarını sağlamalıdır. Çalışanlar da mutlaka bu kontrollerin sonuçların takip etmelidirler. Çalışanların periyodik olarak sağlık kontrollerinin yapılması Yangın tesisatının ve tüplerin periyodik kontrolleri Vinç, forklift gibi kaldırma ekipmanlarının periyodik kontrolleri Paratonerlerin periyodik kontrolleri Basınçlı kapların periyodik kontrolleri Elektrikli el aletlerinin periyodik kontrolleri Aydınlık, gürültü, toz, titreşim, kimyasal ortam kontrolleri Acil durumlar için kullanılan ekipmanların kontrolleri İçme suyu kontrolleri, su sebilleri temizliği Sahada ve revirde bulunan ilaçların, ecza dolaplarının kontrolleri Acil durumlar için ayrılan jeneratör, siren, buton, vb. kontroller

3 Acil durum planlarının güncel olması, tatbikatların yapılması ve sonuçlarının değerlendirilerek düzeltici ve önleyici faaliyetlerle ilişkilendirilmesi Ölçüm cihazlarının kalibrasyonları ve / veya doğrulama sonuçları (Proseste, kalite kontrolde, ortam ölçümlerinde, sağlık kontrollerinde vb. kullanılan ölçüm amaçlı cihazların kalibrasyonu ve /veya doğrulamaları akredite edilmiş kişi, kurum ya da kuruluşlar tarafından yapılmalıdır.) Kimyasal döküntülere karşı kullanıma hazır tutulması gerekli emdiriciler, ekipmanlar, göz ve vücut duşlarının kontrolü Baca ve havalandırma tesisatı temizlik kontrolleri Arıtma, vb. tesislerin ölçümleri Kişisel koruyucu donanımların temizlik güvenlik açısından kontrolleri Kullanılan kimyasalların malzeme güvenlik bilgi formlarının kullanım, depolama, bertaraf yerlerindeki ulaşılabilirliği Dokümanların güncelliği Acil durumlar, kimyasallar vb. konulardaki işaret levhalarının güncelliği, temizliği Uzmanlık gerektiren meslekler için gerekli yasal belgelerin güncelliği (vinç, forklift operatör belgesi, kaynakçı belgesi, ateşçi, kazancı belgesi, vb.) Kaldırma araçları kontrol belgesi İşletme topraklaması Termal şartlar Sertifikalı ilkyardım personeli Banyo, tuvalet, yemekhane gibi yerlerin periyodik kontrolleri Kompresör, basınçlı hava tankları kontrolleri

4 Haşere kontrolleri Dozimetrelerin kontrolü Asansör kontrolleri İpli şalterlerin kontrolü Yukarıda belirtilen kontrollerin sonucu mutlaka İSG UZMANI, İŞYERİ HEKİMİ ve ilgili saha yöneticileri ile birlikte değerlendirilmelidir. Tüm bu kontroller sonucu her şey olumlu ise, bu durumda kazalara neden olan güvensiz koşullar bertaraf edilmiş olur.

5 EK - 3 ÇİMENTO FABRİKALARINDA UYULMASI GEREKLİ TEMEL İSG KURALLARI Her çimento fabrikasının proses ve teknolojik yapısına bağlı olarak uyulması gerekli kurallar değişkendir. Ancak aşağıda belirtilen noktalar, tüm fabrikalarda ortak olabilecek kurallardır. Mutlaka İSG Profesyonellerinin ve Şirket yönetiminin hazırlamış olduğu talimat ve kuralları öğrenmek ve uygulamak zorunludur. Hammadde Temini ve Hazırlama Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Kullanılacak tüm patlayıcı malzemelerin nakli, yerleştirilmesi, patlatılması ehliyetli kişiler tarafından yapılmalıdır. Patlatma yapılacağı zaman alan sınırlandırılmalı ve çevre güvenliği alınmalıdır. Ocaklara giriş çıkış sınırlandırılmalı; iş makinelerin periyodik kontrolleri tam yapılmalı; iş makinesi operatör belgesi olmadan iş makineleri kullanılmamalıdır. İş makinelerinde titreşim, gürültü toz ölçüm sonuçları, ergonomi dikkate alınarak çalışma yapılmalıdır. İş makinelerinin korumaları takılı olmalı, operatörler hız sınırlarına uymalıdır. Operatör, gürültü, titreşim, toz ölçümlerini dikkate alarak çalışma esnasında kulaklık, toz maskesi, iş ayakkabısı vb. kişisel donanımlarını giymiş olmalı; yükleme ve boşaltma esnasında araç içinde olmalı, araçtan ineceği zaman aracını kontaktan kapatarak ve anahtarını da yanına alarak araçtan ayrılmalıdır. Malzeme boşaltımı ve yüklenmesi esnasında bayrakçı ve işaretçilerin uyarılarına uyulmalıdır. Ocak şev açılarına yasal şartlara göre uyulmalı, heyelan oluşumu dikkate alınarak araçların yaklaşımı sağlanmalıdır. Kademe kenarlarına aşağıya malzeme uçmayacak şekilde koruma yapılmalıdır.

6 Bantlarda Bakım ve Temizlik Faaliyetleri Esnasında Uyulması Gerekenler Kendiliğinden duran bantlara asla yanaşılmamalı, temizlik ve bakım yapmadan önce kumanda odası operatörü ile iletişim kurulmalıdır. EKED uygulaması dikkate alınmalıdır. Kilitleme yapılmadan ve kumana odası ile haberleşmeden çalışmaya başlanmamalı; iş bitiminde mutlaka yetkililere bilgi verilmelidir. İşe başlamadan öce emniyet açısından ipli şalterlerin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Bantların kayış, kasnak ve zincirlerinde gerekli koruyucu muhafazalar takılmalıdır. Kömür Değirmenlerinde Bakım, Temizlik Faaliyetleri Kömür değirmenleri çimento fabrikalarında yangın riski en yüksek olan ünitelerden biridir. Bu nedenle mutlaka otomatik yangın söndürme sistemleri olmalı ve periyodik olarak kontrol edilmelidir. Kömür değirmenleri içinde bakım, temizlik yapılacağı zaman ünitenin durmuş olması ve bakım yapacak çalışanın çalışma izni ve EKED prosedürüne uyması zorunludur. Kaynak, kesme vb. bakım faaliyetlerine başlamadan önce ateşli işler izni alınmalıdır. Kapalı alan içine girileceği zaman ortam ölçümü ve gerekli kişisel koruyucu donanım giyilmesi zorunludur. (bakınız kapalı alanlarda çalışma kitapçığı) Değirmenler, Bunkerler, Fırın İçi, Silo İçlerinde Bakım ve Temizlik Faaliyetleri Bu alanalar kapalı alanlar olup, mutlaka kapalı alan çalışma izni prosedürüne göre hareket edilmeli ve EKED prosedürüne uyulmalıdır. Fırınlarda Revizyon Ve Duruş Esnasında Bakım, Temizlik, Tuğla Örümü Faaliyetleri Esasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Fırın içinde çalışma yapmadan önce Çalışma İzni ve EKED Prosedürüne uyunuz. Kafes içinde çalışmaya özen gösteriniz. Siklonlarda Çalışma

7 Siklonlar çimento fabrikalarında iş kazalarının sık yaşandığı ve çalışanların ciddi yaralanmalara maruz kaldığı alanlardır. Bu nedenle siklona müdahale, işin ehli kişiler tarafından ve özel izinle yapılmalıdır. İzin alınmadan müdahale yapılmamalıdır. Siklon temizliğine başlamadan önce çalışılacak alan sınırlandırılmalı; giriş çıkışlar yetkililer dışında engellenmelidir. Kumanda odası ile haberleşmeden çalışma yapılamaz. EKED ve çalışma izinleri prosedürü dikkate alınmalıdır. Siklonlara müdahale için tek kapak açılmalı, ateşe dayanıklı özel kişisel koruyucu donanım giyilmelidir. Çalışan mutlaka dinlendirilerek çalıştırılmalıdır. Tek başına çalışmalara izin verilmemelidir. Yüksekte Çalışma Koşulları Çimento fabrikaları yüksek binalarda çalışmayı gerektirir. Bakım, temizlik faaliyetleri esnasında yüksekte çalışılacağı zaman mutlaka çalışma izni alınmalı; kişisel koruyucular özenle seçilmeli ve kullanılmadır. Vinç sepeti içinde çalışmalar sıklıkla karşılaştığımız durumlardır. Yasal düzenlemeye aykırı olan bu çalışma, mutlaka daha güvenli bir hale getirilmelidir. Özellikle iskele üzerinde çalışacak personel, özel eğitimden geçirilmeli; acil durumlar için önlemler alınmalı; iskeleler özellikle fırtınalı, yağışlı havalarda İSG birimi ve yetkilendirilmiş kişiler tarafından kontrol edilmeden kullanılmamalıdır. Silolarda Temizlik Esnasında Uyulması Gerekenler Silo içinde temizlik ve bakım faaliyetleri, kapalı alanlarda çalışma prensiplerine ve yüksekte çalışma kurallarına uygun olarak yapılmalıdır. Çalışma izni ve EKED prosedürü mutlaka uygulanmalıdır. Temizliğe silo üstünden başlanmalı, önce mekanik kırbaç ve silo üstündeki kapaklardan atılacak ağırlıklarla askıda kalan kemer yok edilmeye çalışılmalıdır. Silo içinde insan çalışmak zorunda ise bu durumda öncelikle silo içi O2 ölçümü yapılmalı ve 19,5 % üzerinde olması durumunda girişe izin verilmelidir. Silo üstünden tüm kapaklar açılmalı; acil durumlara karşı silo altında yan kapaklar açılmalıdır. Silo üzerinden açılan kapaklardan içeriye bu amaçla yapılmış özel sepetlerde emniyetli bir şekilde çalışan silo içine indirilmeli; askıda kalan kemer seviyesinin altına sepet indirilmemelidir. Sepet, özel motor, çıkrık, elektrik ile çalışan vinç ile çalıştırılmalıdır. Eğer silonun alt kısmında

8 çalışma yapılacak ise çalışan tek başına çalışmamalı; iskele üzerindeki çalışmalar 30 dakikadan fazla içerde kalınmamalıdır. Tüm çalışmalar öncesi mutlaka kapalı alan çalışma izni ve EKED prosedürü uygulanmalıdır. Basınçlı Sistemlerde Çalışma Esnasında Uyulması Gereken Kurallar Kompresörler, silobaslar, kazanlar, basınçlı gaz tüpleri, basınçlı hava tankları çimento sektöründe sıkça karşılaştığımız basınçlı sistemlerdir. Patlama riskine karşı mutlaka kontrol periyodik olarak yetkin kurumlar tarafından (akredite edilmiş) edilmelidirler. Manometreler okunur olmalıdır. Hortumlar mutlaka sıkı kelepçelerle bağlanmalıdır. Basınçlı gaz tüpleri depolama, kullanım, taşıma anında dikey olarak ve düşmeyecek şekilde taşınmalı; güneş altında, aşırı kar-fırtına altında bırakılmamalıdır. Basınçlı gaz tüpleri, oksijen ve yanıcı gaz tüpleri tiplerine göre ayrı alanlarda depolanmalıdır. Periyodik olarak imalatçısından basınçlı kaplar yönetmeliğine göre testten geçirilmiş olmalıdır. Sigara izmaritleri, ateş kaynaklarından uzak tutulmalıdır.

9 EK - 4 YOL VE SÜRÜŞ GÜVENLİĞİ Dünya Sağlık Örgütü nün verilerine göre, dünyadaki ölüm nedenleri arasında Trafik Kazaları 2004 yılında 9.sırada iken 2030 yılında 5. sırada olacaktır. Tüm dünyada insanların yaralanmasına neden olan olaylar arasında en yüksek oran, % 23 ile Trafik Kazaları dır. Türkiye deki trafik kazaları ve bunların beraberinde getirdiği maddi ve manevi zararlar ülke sorunlarının başında gelmektedir. Ülkemizde, 2013 yılında meydana gelen trafik kazasında resmi rakamlara göre sadece olay yerinde kişi hayatını kaybetmiş, kişi ise yaralanmıştır. Ancak olay yerinde gerçekleşen ölümleri ifade eden bu rakamlar hastanelerde 30 gün içinde hayatını kaybedenlerle 3 katına ulaşmaktadır. Yaralıların ise yaklaşık kişisi engelli olarak yaşamını sürdürmeye çalışmaktadır. Tüm trafik kazalarının ülkemize yıllık maliyetinin ise 5 milyar $ olduğu tahmin edilmektedir. Kaza kelimesi anlam olarak istem dışı oluşan kötü bir olayı içerir. Trafik kazaları ise dikkatsizlik, denetimsizlik ve ihmal gibi sebeplerden oluşur ve hiçbiri istem dışı olarak nitelendirilemez. Ülkemizde ve dünyada trafik kazaları birçok sebepten meydana gelir. Bu sebepleri tamamen ortadan kaldırmak imkânsızdır, ancak azaltmak adına yapılabilecek çok şey vardır. Trafik kazalarına sebep olan faktörler; insan, taşıt, yol, çevre-iklim ve diğerleridir. İnsan faktörü ana unsur olup sürücü, yolcu, yaya ve diğer canlıların hataları olarak üç başlıkta toplanabilir. Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığı nın yayınladığı Eylül 2014 Trafik İstatistik Bülteni verilerine göre, 2014 yılı ilk 9 ayında trafik kazalarına neden olan unsurlar içinde sürücü kusuru % 87,21 ile ilk sırada yer almakta, insan hatası (sürücü, yolcu, yaya) oranının ise

10 % 98 olduğu görülmektedir. Kazaların azaltılabilmesi için ilk şart; insanları trafik konusunda daha fazla bilinçlendirmek ve eğitmektir. Şekil. 1 Trafik Kazalarına Neden Olan Unsurlar (Kaynak: Trafik İstatistik Bülteni, Eylül 2014, Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığı) Taşıt kusurlarından kaynaklanan kazalar genelde mekanik arızalar neticesinde oluşanlardır. Ülkemizde aracın modeli eskidikçe vergisi de azaldığından, ikinci el olarak adlandırdığımız araçların kullanımı oldukça yaygındır. Mekanik arıza sebebiyle oluşabilecek üzücü sonuçlarla karşılaşmamak için periyodik araç muayeneleri daha iyi teknik donanımlarla ve profesyonelce yapılmalıdır. Bununla birlikte sürücülerimizin de kendi sorumluluklarında olan lastik hava basınç ve diş derinliği kontrollerini düzenli aralıklarla yapmaları ve araç-yol-yük uyumunu sağlamaları önem arz etmektedir. Yol kusurları; geometrik standartların yetersiz-yanlış olması ve hatalı kavşak düzenlemesine gidilmesi olarak iki grupta toplanabilir. Yapılan bir araştırmada Eskişehir-Bozüyük karayolundaki yetersiz geometrik standartlar incelenmiş ve kazaların çoğunlukla bu bölgelerde meydana geldiği görülmüştür. Çevre koşullarının kazalara etkisini öncelikli iklimsel olarak düşünebiliriz. İklim

11 koşullarının iyi olduğu yaz aylarında insanların tatil beldelerine yönelmeleri sonucu, trafik yoğunluğunun fazlalaşmasıyla kazalarda artış olması kaçınılmazdır. Yine aynı şekilde kış aylarında yağmur, kar, sis ve bunların yarattığı kaygan zemin koşulları nedeni ile maddi hasarlı trafik kazalarında artış olduğu bilinen bir gerçektir. Ancak bu kazaların gerçek sebebinin sürücü tecrübesizliği olduğu da unutulmamalıdır. Ülkemiz, yolcu ve yük taşımacılığında yaklaşık tüm yükü karayollarına vermiştir. Bunun doğal sonucu olarak karayolu taşıt trafiği her geçen gün daha da artmıştır. Diğer sebeplere örnek olarak da şu an için alternatifi olmayan karayolu trafiğinin bu yükü belirtilebilir. Yapılan araştırmalar ve istatistikler gösteriyor ki trafik kazalarına neden olan faktörlerin başında % 98 lik bir oranla insan faktörü gelmektedir. Bu faktör içinde ağırlıklı olarak (% 88) sürücü davranışlarındaki eksikliklerden ve kusurlardan söz etmek mümkündür. Trafik kazalarındaki insan faktörünü üç gruba ayırabiliriz. Birinci grup, aşırı hız, yakın takip, yol vermeme, yanlış sollama gibi trafik kural ihlalleridir. İkinci büyük grup hatalar, algılama ve kakar vermede eksiklik ve yanlışlıklardan ortaya çıkmaktadır. Algılayamama, yanlış karar verme, dikkatsizlik bu konuda ilk akla gelenlerdir. Kaygan yolda panik halde fren yapmak bu grup hatalara verilebilecek bir örnektir. İnsan faktörü içerisinde üçüncü gruplamayı da sürücü yetenek ve algılamasını olumsuz etkileyen, alkol vb. kullanılması, yorgun ve uykusuz olarak araç sürülmesi şeklinde yapabiliriz. Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında trafik ve yol güvenliğinin birinci dereceden sorumlusu olan sürücülerin hem kendi hem de trafik ortamını paylaştıkları diğer sürücü, yolcu, yaya ve diğer canlıların can ve mal güvenliği için sorumluluklarının bilincinde olarak Defansif / Güvenli Sürüş davranışı sergilemeleri önem arzetmektedir.

12 TÜM ARAÇLARDA SEYİR HALİNDE İKEN EMNİYET KEMERİ TAKINIZ, TAKTIRINIZ Emniyet kemeri kullanmıyorsanız, vücudunuz aracın hızıyla yol almaya devam eder. Ta ki direksiyon, ön cam veya torpido sizi durduruncaya kadar. Benzer durumlarda ikinci bir çarpışmadan korunmak istiyorsanız bunun tek yolu emniyet kemeri kullanmaktır. Emniyet kemeri; araç içinde meydana gelen ölümleri %45, ağır yaralanmaları %50 oranında azaltmaktadır. Ölümcül olan yaralanmalar incelendiğinde baş boyun yaralanmalarının %37, omurga, göğüs yaralanmalarının %8 oranında olduğu görülmektedir.

13 Emniyet kemeri kaza veya ani fren durumunda; araçla aynı hıza sahip bedeninizin, araçla aynı anda durabilmesini ve araç içinde çeşitli yerlere çarpmamasını sağlayarak yaralanmaları önler. Trafikte 30 km/s hızla meydana gelen çarpışmalarda oluşan hasar 1 birim olarak tanımlanırken, 50 km/s hızla meydana gelen çarpışmalarda bu hasarın 9 kat arttığı bilinmektedir. Otomobilin içindeki bir kişinin ağırlığı, içinde bulunduğu aracın 50 km/s hızla başka bir araç ya da cisimle çarpıştığında 30 misli artar. Örneğin 40 kg. ağırlığında bir kişinin ağırlığı, içinde bulunduğu araç 50 km/s hızla çarpıştığında kg a çıkar. Emniyet kemeri takılı olmadığında, gerçekleşecek savrulma çok ölümcül olacaktır. Eğer 10 yaşından küçükseniz arka koltuğa monte edilmiş ve boyunuzu utacak özel koltuk üzerine oturmanız gerekmektedir. Ancak bu şekilde emniyet kemeri vücudunuzu güvenle korur. ( EMNİYET KEMERİ NEDEN GEREKLİDİR? Çarpma etkisiyle vücutta meydana gelen sarsıntının kademe kademe azalmasını sağlar, Kaza anında meydana gelen çarpma etkisini vücut yapısındaki en güçlü noktalara yöneltir, Çarpma etkisinin vücutta tek noktada toplanmayıp dağılmasını sağlar, Çarpma/çarpışma anında koltuktan fırlamayı engeller, Hassas ve en önemli organların yer aldığı kafa ve omuriliğin herhangi bir yere çarpmasını önler. Üç noktalı emniyet kemerleri, otomobilde seyahat edenlerin ağır yaralanma risklerini % 45 kamyonetlerde de % 60 oranında azalmaktadır.

14 Ölümlü kazalarda emniyet kemeri kullananların % 24.8'i hiç zarar görmeden kazayı atlatırken, emniyet kemeri kullanmayanlarda bu oran % 6.3'tür. İleri düzey araştırmalarda arka koltukta emniyet kemeri kullanımının, arka koltukta meydana gelen ölüm ve yaralanmaların 2/3'nün ve ön koltukta ölümlerin ise % 6'sını önlediği saptanmıştır. Bütün ağır yaralanmalarda ise, arka koltuk emniyet kemerleri yaralanmanın şiddetini % 50 oranında azaltmaktadır. TRL (İngiltere Ulaşım Araştırma Laboratuarı) analizleri, ön koltuk yolcularının tamamına yakınının emniyet kemeri takmasına karşılık, daha düşük oranda emniyet kemeri kullanan arka koltuk yolcularının yaralanma riskinin 2 kat, fırlatılma riskinin ise 7 kat daha fazla olduğu ortaya koymuştur. Emniyet kemeri takmamış arka koltuk yolcuları en çok kafa, yüz ve boyun zedelenmelerine maruz kalmaktadır. Arka koltuk yolcularının en büyük yaralanma nedeni fırlatılmadır. Genel bir ifade ile belirtecek olursak emniyet kemeri kullanımının zorunlu olduğu ülkelerdeki ölüm ve yaralanma oranları, kullanımın zorunlu olmadığı ülkelere göre % 40 daha azdır. Avustralya eyaleti olan Viktorya'da emniyet kemeri kullanımı 1970 yılında zorunlu hale getirilmiştir. Bundan 4 yıl sonra 1974 istatistiklerinde ölümlerde % 37'lik azalma, yaralanmalarda % 41'lik azalma ve omurilik zedelenmelerinde ise % 27'lik azalma meydana gelmiştir. EMNİYET KEMERLERİNİ KULLANMAMA İLE İLGİLİ BAHANELER: "Kısa yolculuklarda emniyet kemeri hiçbir işe yaramaz..." Aslında emniyet kemeri kullanmamızı en çok gerektiren bu süre ve bu mesafedir. Çünkü ölümlü trafik kazalarının % 80'i evinize km uzaklıkta ve km/h hızın altında gerçekleşmektedir. Ayrıca trafik kazası ölümlerinin

15 % 35'i şehir içinde ve büyük olasılıkla günlük güzergâhlar üzerinde meydana gelmektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü'nce 1999 yılında Ankara'da trafik yoğunluğunun fazla olduğu 27 kavşakta gözlem yoluyla yapılan bir araştırmada, özel araç sürücüsünden 8.557'sinin (%21,08) emniyet kemeri kullandığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, arka koltukta oturan hiçbir yolcunun emniyet kemeri kullanmadığı rapor edilmiştir. EGM kaza istatistiklerinde 2001 yılında meydana gelen kazaların %88.79'unun yerleşim alanları içinde meydana geldiği ve yaralanmaların %66.03'ünün, ölümlerin ise %44.31'inin bu kazalar sonucu ortaya çıktığı görülmektedir (Bu verilere Jandarma tarafından denetlenen kırsal alan kaza istatistikleri dahil değildir). "Emniyet kemeri düşük hızla seyir halindeyken pek işe yaramaz..." Emniyet kemeri kullanmıyorsanız, 30 km/s hızda çarptığınızda bile, ağır yaralanma riski çok fazladır. Emniyet kemeri takmamış yaralıların % 70'i, 50 km/s'dan daha düşük bir hızda yol alırken yaralanmıştır. 50 km/s hızdaki bir çarpma, 4. kattan düşmeyle eşdeğerdir! "Kaza yapmam, ben iyi bir sürücüyüm..." İyi sürücülüğünüz sizin kaza yapmamanızı sağlayabilir, ama kötü bir sürücünün size çarpmayacağından emin misiniz? "Kazada durumunda çarpma etkisini azaltabilecek güçteyim, direksiyona ya da kapı kollarına tutunurum..." Bunu yapmak için saniyenin dilimlerini kullanabilseniz dahi, çarpma etkisi kendinizi frenlemek için kullandığınız kol ve bacaklarınızı kırıp, parçalayabilir. Çünkü kol kasları 25 kg'ın üzerindeki bir güce pek dayanamaz. Oysa, bir duvara 50 km/h hızla çarpma esnasında iki tonu geçen bir etki oluşur ki buna engel olmak için 75 kg güç gerekir. Emniyet kemeri 2,5-3 tonluk bir etkiye direnebilecek şekilde tasarlanmıştır. Tutunabileceğiniz yerler bunlar için tasarlanmamıştır. Kemerin bağlanmaması durumunda, vücut ya ön cama ya da araç içinde bir yere fırlar ve bu durumda, tutunmak veya bir çocuğu kollarından tutarak korumak imkânsızdır. "Aracımdan dışarı fırlamayı tercih ederim..."

16 İstatistiksel olarak, kaza anında en iyi yerin aracınızın içi olduğu ispatlanmıştır. Aracın dışına fırlatılma durumunda, ölüm riskiniz 25 kat daha fazladır. Araçtan fırladığınızda yumuşak ve yeşil çimlerin üzerine mi düşeceğinizi sanıyorsunuz? Bir trafik kazasında araçtan hiçbir engele çarpmadan fırlamak neredeyse imkânsızdır. Fırlama ile aracınızın ön camına, kaldırıma, kendi aracınıza veya başka bir araca çarpabilirsiniz. Emniyet kemeri araçta kalmanızı sağlayan ve sizi hayata bağlayan tek bağdır. "Emniyet kemerinin kaza anında beni araç içerisinde kilitlemesinden korkuyorum..." Kazaların çok az (% 0.5) bir kısmını oluşturan yanma ve suya dalma durumlarında panik içinde dışarı çıkmanız gerektiğinde dahi emniyet kemerinin fonksiyonu büyüktür. Çünkü aracın içinde sağa sola fırlatılıp bilincinizi kaybetmeyeceğiniz için dışarı çıkmak çok daha kolay ve çabuk olacaktır. Emniyet kemeri takanların, yangın durumunda yaşama şansı 5 kat, suya batma durumlarında ise 3 kat daha fazladır. Ayrıca kemerin sıkışma durumu çok ender bir durumdur. Bu güne kadar bilimsel incelemelerde ve kaza soruşturmalarının hiç birinde ortaya çıkmamıştır. "Emniyet kemeri rahatsız ediyor..." Aslında modern emniyet kemerleri oldukça rahattır. Bir çoğu da istediğiniz gibi hareket etmenize izin vermekte ve kaza anında otomatik olarak kilitlenmektedir. Bazılarının ise omuz yönünden gelen kayışını istediğimiz ölçüde gevşetebilirsiniz. Diğerlerinde de sizi fazla sıkmayacak derecede gevşetme payları bırakılmıştır. Emniyet kemeri bedeninize uymuyorsa, aracınıza daha genişini monte ettirebilir veya araç alırken böyle bir tercihte bulunabilirsiniz. Emniyet kemerlerinin rahatsız edici bulunmasının diğer bir sebebi ise onları kullanmaya alışmamış olmamızdır. Emniyet kemeri kullanımı bir tutum haline geldikten sonra insanlar emniyet kemerini rahatsız edici bulmamaktadır. Emniyet kemeri rahatsız edici olsa bile bu durum trafik kazası sonucu sakatlanan bir kişinin durumuyla asla kıyaslanamaz. "Emniyet kemerine gerek yok, hava yastığım var..." Hava yastığı yalnızca önden şiddetli çarpmalara karşı ek bir koruyucudur. Sürücü için hava yastıkları, kemerlerle sabitlenmiş olan vücudun,

17 baş ile direksiyon arasındaki temasını engelleyen bir tamamlayıcısıdır. Hava yastığı emniyet kemerinin etkinliğini % 40 oranında artırmaktadır ve emniyet kemerine yardımcı olmak için araca yerleştirilmiştir. Hava yastıkları yandan çarpma ve savrulmayı önlemede hiçbir zaman emniyet kemerinin yerini tutamaz. "Benim böyle bir şeyle karşılaşma ihtimalim oldukça düşük, bunlar diğer insanların başına gelir." Bu bizim hayata bakış açımızdır. Kazaların sadece diğer insanların başına geldiğini düşünmek bizi rahatlatır. Ancak göz ardı edilmemesi gereken gerçekler de vardır. Örneğin; her üç insandan biri hayatlarının herhangi bir zamanında meydana gelen bir araç çarpışması kazasında yaralanmaktadır. Bunun ne zaman başımıza geleceğini tahmin edemeyiz. "Hamileler için emniyet kemeri sakıncalı olabilir..." Motorlu araç kazalarında ceninin ölümü annenin de ölümüne yol açabilir. Doğmamış çocuğunuza sağlayacağınız en güzel koruma üç noktalı emniyet kemerini kullanmanızdır. Bel hizasındaki şerit çıkıntı oluşturan hamile karnının alt kısmından, karına baskı yapmayacak şekilde geçmelidir. Omuzdan gelen şerit ise normal kullanımdaki gibi göğüs kafesi üzerinden çapraz ve normale göre daha gevşek şekilde geçmelidir. Emniyet kemerinin her iki şeridi de doğru kullanılıyorsa, cenin için hiçbir risk oluşturmaz ve hem annenin hem de bebeğin güvenliği sağlanmış olur. "Emniyet kemeri benim problemim, başkalarını ilgilendirmez..." Trafik kazalarının topluma trilyonlarca lira maliyeti vardır. İlkyardım, hastanede tedavi, yeniden eğitim vs, giderlerin tamamına yakını topluma yüklenmektedir. Kaza geçirenlerden emniyet kemeri kullanmayanların tedavileri, kemer kullananlara göre yaklaşık iki kat daha uzun süre ve maliyeti de beraberinde getirmektedir. Kişisel olarak aldatıcı bir özgürlük duygusu için hayatın ziyan edilmesi ya da kaybedilmesi nasıl kabul edilebilir? Aylarca hastanede yatmak veya ömür boyu tekerlekli sandalyeye mahkûm olmak bu basit özgürlük duygusuyla karşılaştırılabilir mi? (

18 GÜVENLİ SÜRÜŞ NEDİR? Trafik ortamında tehlikeli durumların önceden algılanarak, zamanımızı, paramızı ama en önemlisi hayatımızı ve trafik ortamını paylaştığımız diğer sürücü, yolcu, yaya ve diğer canlıların hayatını korumak için yapılan savunmaya dayalı sürüş biçimidir. Güvenli sürüşün birçok etkeni olmasına rağmen en önemli faktör sürücünün kendisidir. GÜVENLİ SÜRÜŞÜ ETKİLEYEN SÜRÜCÜ FAKTÖRLERİ 1.1. İyi Bir Sürücüde Bulunması Gereken Nitelikler Her insan davranışlarında olduğu gibi iyi bir sürücüde de üç özellik bulunmaktadır. Bilgi, Beceri, Tutum (Mesleki tutum ve iş alışkanlığı) Bilgi: Birçoğumuz satın aldığımız aracın donanımı ve sürüş özelliklerine ilişkin KULLANIM KİTABI nı okumayız. Yine birçoğumuz, Karayolları Trafik Kanunu ve Yönetmeliğini okumayız. Oysa TV izlerken ya da boş zamanlarımızda mesleğimizle ilgili kitapları okumaya zaman ayırırsak, eminiz ki karayollarımız çok daha güvenli olabilecek Beceri: İnsan davranışlarındaki ikinci özellik ise beceridir. Beceriyi, Pratik olarak tanımlayabiliriz. Trafik ortamında beceri, aracı iyi ve güvenli bir şekilde kullanmaktır. Örneğin, büyük kentlerdeki sürücüler, küçük kentteki sürücülere kıyasla daha çok riskle karşılaştıklarından, daha fazla beceriye sahiptirler Tutum (Mesleki tutum ve iş alışkanlığı): Sürücüler tecrübe kazandıkça daha iyi araç kullanmaya başlarlar. Elbette, bunun birçok nedeni vardır. Lütfen, Ben araç kullanmayı nasıl daha keyifli, az stresli ve çok daha güvenli hale getirebilirim? diye çaba sarf edin.

19 2. ARAÇTA SÜRÜCÜYE GÖRE AYARLANMASI GEREKENLER 2.1. Koltukta Oturma Pozisyonu; Hem direksiyon hâkimiyetinin sağlanması, hem de kaza sırasında vücudumuzun alabileceği öldürücü darbelerin en aza indirilmesini sağlamak açısından önemlidir.

20 2.2. Doğru Oturuş Şekli, viraj alırken hakimiyetinizi sağlar. Vücut çeşitli nedenlerle ağırlık dağılımına uyum sağlayabilecek ve direksiyonu istem dışı hareket ettirmeyecektir Ayakların Duruş Biçimi; Genellikle sağ bacak dizden hafif bükülmeli, sol ayak ise debriyaj pedalının ön ucunda ve yerde olmalıdır. Böylece sürücü viraj alırken yerden destek alabilir ve sürücü koltuğunda daha destekli oturabilir Aynalar da, bir taşıttaki diğer önemli güvenlik gereçlerindendir. Ancak, aynalar her sürücünün boyuna göre ayarlanmasıyla amacına uygun kullanılabilir. 3. DİREKSİYON TUTUŞ POZİSYONU NASIL OLMALIDIR? Ellerinizi 9 u 15 geçe pozisyonunda tutarsanız riskli ve acil durumlarda kaçış için, kolaylık sağlamış olursunuz. Koltuğunuzla direksiyon arasında öyle bir mesafe olmalı ki, dirsekler ne açık, ne de çok kapalı, hafif bükülü durumda kalması sağlanmalıdır.

21 4. GÜVENLİ BİR SÜRÜŞ İÇİN YAPILMASI GEREKEN DİĞER HUSUSLAR: 4.1 Trafiğe Konsantre Olunuz? Nereden hangi tehlikenin geleceğini sürekli düşünün. Tehlikeye düşüp kurtulma yolları aramaktansa girmeden önlem almak veya riskli davranışı yapmamak her zaman tercihimiz olmalıdır. Trafik, tereddüdü affetmez. Düşünün, hızınız 90 km/h ise, saniyede yaklaşık 25 metre yol alırsınız. Tereddüt ederseniz kaç metre yol alacağınızı ve yaşayacağınız riskleri, siz düşünün Sürüş Planı Yapınız? Seyahate başlamadan önce, mutlaka bir Sürüş Planı yapın. Seyahatiniz nerede başlayacak, nereye ve hangi yolları kullanarak gideceksiniz, nerelerden dönüş yapacaksınız, dönüş için hangi kavşaklarda sağa yanaşacaksınız, tüm bu planlarınızı yapınız. 4.3 Takip Mesafesine Dikkat Ediniz? Önünüzdeki araçla olan mesafenizin ne olması gerektiğini bilmek karışık gelebilir. Bir temel yaklaşıma göre, hızınız sürüş anında ne ise, önünüzdeki araçla aranızda bırakmanız gereken mesafe onun metre karşılığı olmalıdır. Örneğin 90 km/saat hızla gidiyorsanız, 90 metre mesafe bırakmanız gibi. Ancak bu yaklaşım, özellikle şehirlerarası yollarda uygun olabilir. Şehir içlerindeki, trafik yoğunluğu ve göreceli olarak düşük hızlar, bu mesafeyi hızın metre cinsinden yarısına eşit bir değere çekebilir. Örneğin 40 km/saat hızla gidiyorsanız, 20 metre mesafe bırakmanız gibi. Önünüzde giden aracın fren yapmaya başladığını yanan arka fren lambalarından görüp, sizin de frene başvurmanız arasında geçen zaman 1 saniyedir. Bu sürede; Hızınız 32 km/saat ise, aracınızın alacağı yol 12 metre; Hızınız 80 km/saat ise, aracınızın alacağı yol 53 metre; Hızınız 96 km/saat ise, aracınızın alacağı yol 73 metre olacaktır.

22 Takip mesafesine dikkat edin. Normal hava ve yol koşullarında, bu mesafenin hızınızın yarısı kadar metre olduğunu asla unutmayın. Ancak sis, yağmur, gece vb. olumsuz hava koşulları ile iniş eğimli, mıcır kaplı, stabilize, ıslak, karlı, buzlu vb. yollarda önünüzdeki aracı daha uzaktan takip edin Azami hız limitlerine uyunuz? Aracınızın yol tipine göre tanınan yasal hızların azami hadler olduğunu akıldan çıkarmamalısınız. Hızınızı; yüke, hava, yol ve trafik durumu ile aracınızın performansı ve lastiklerinizin durumuna göre ayarlamanız gerektiğini asla unutmayın Gece Sürüşü ve Hız Sizce, kazalar geceleri neden daha çok olmaktadır? Gece yolculuklarında kaza riski, gündüze oranla en az 2-3 kat fazladır. Hızınızın 110 km/h civarına çıkması durumunda ise risk, 6 katına çıkmaktadır. Gündüz şartlarında bile görme açımızın 100km/h hızda 42 olması, yol kenarındaki ve yakın ilerimizdeki tüm diğer riskleri algılayıp yeterli önlemi alamamamıza neden olmaktadır. Bu nedenle, gündüz 100 km/saat hızda kaza yapma oranı 1 ise, gece şartlarında aynı hızla kaza riskiniz 6 katına çıkmaktadır. Gece veya görüş şartlarının olumsuz olduğu durumlarda hızınızı mutlaka düşürün. Bir hayvana çarpmamak için fren yapmanıza rağmen

23 duramayacağınıza karar verdiyseniz, frenden ayağınızı kaldırın. Böylece çarpma şiddetinden en az etkilendiğinizi unutmayın. 5. GÜVENLİ SÜRÜŞÜ ETKİLEYEN ARAÇ FAKTÖRLERİ 5.1 Lastikler: Tekerlekler, tonlarca ağırlıktaki bir taşıtın karayoluna temas eden tek noktasıdır. Bu nokta iki elin avucundan veya bir orta boy kartpostaldan daha büyük değildir. neden olmaktadır. Hiçbir zaman aynı aks üzerindeki lastikleri farklı desende kullanmayın. Farklı desenli lastikler, yol tutuşunda değişiklik yaratacağından, çeşitli risklere Bir taşıtta bulunan lastiğin işlevleri: Bir yandan aracı ve yükü taşırken, öte yandan duruş ve kalkış sırasında doğacak yük transferine karşı koymak, Bir lastikteki son kullanma tarihini bulmak çok kolay, eğer lastiğin yanağını kontrol ederseniz, üzerine damgalanmış 4 haneli bir sayı görürüsünüz, bu sayı üretildiği hafta ve yıla denk gelir, son kullanma tarihi bu tarihten sonra 4 yıldır Bu sayılar, bu lastiğin 2007 yılının 7. haftası üretildiğini gösteriyor, yada şubat 2007de denebilir, son kullanma tarihide dolayısıyla 2011 şubat olacaktır. Frenleme veya viraj alma sırasında motorun gücünü aktarmak, Değişken yol ve hava durumlarına karşın aracı güvenli yönlendirmek,