YABANCILAŞMANIN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ. Nergis Melis DURCAN. Danışman Doç. Dr. Sevda DEMİRBİLEK

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YABANCILAŞMANIN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ. Nergis Melis DURCAN. Danışman Doç. Dr. Sevda DEMİRBİLEK"

Transkript

1 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÇALIŞMA EKONOMİSİ ve ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ ANABİLİM DALI İNSAN KAYNAKLARI PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ YABANCILAŞMANIN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Nergis Melis DURCAN Danışman Doç. Dr. Sevda DEMİRBİLEK 2007

2 Yemin Metni Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum Yabancılaşmanın İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından İncelenmesi adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin bibliyografyada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.... /... /... Nergis Melis DURCAN ii

3 YÜKSEK LİSANS TEZ SINAV TUTANAĞI Öğrencinin Adı ve Soyadı : Nergis Melis DURCAN Anabilim Dalı : Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Programı : İnsan Kaynakları Tez Konusu :Yabancılaşmanın İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından İncelenmesi Sınav Tarihi ve Saati : Yukarıda kimlik bilgileri belirtilen öğrenci, Sosyal Bilimler Enstitüsü nün.. tarih ve. Sayılı toplantısında oluşturulan jürimiz tarafından Lisansüstü Yönetmeliğinin 18. maddesi gereğince yüksek lisans tez sınavına alınmıştır. Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini. dakikalık süre içinde savunmasından sonra jüri üyelerince gerek tez konusu gerekse tezin dayanağı olan Anabilim dallarından sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezin, BAŞARILI Ο OY BİRLİĞİ ile Ο DÜZELTME Ο* OY ÇOKLUĞU ile Ο RED edilmesine Ο** karar verilmiştir. Jüri teşkil edilmediği için sınav yapılamamıştır. Öğrenci sınava gelmemiştir. Ο*** Ο** * Bu halde adaya 3 ay süre verilir. ** Bu halde adayın kaydı silinir. *** Bu halde sınav için yeni bir tarih belirlenir. Tez burs, ödül veya teşvik programlarına (Tüba, Fullbright vb.) aday olabilir. Tez mevcut hali ile basılabilir. Tez gözden geçirildikten sonra basılabilir. Tezin basımı gerekliliği yoktur. Evet Ο Ο Ο Ο JÜRİ ÜYELERİ İMZA Başarılı Düzeltme Red.. Başarılı Düzeltme Red... Başarılı Düzeltme Red. iii

4 ÖZET Yüksek Lisans Tezi Yabancılaşmanın İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından İncelenmesi Nergis Melis DURCAN Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı İnsan Kaynakları Programı Çağımızda kapitalist sistemin baskın gücü, tüketiciler, çalışanlar gibi sosyo-ekonomik kesimler üzerinde gittikçe sarmallaşan çeşitli sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Endüstri Devrimi ile birlikte iş süreçlerinde daha belirginleşen ve hem çalışan hem de işletme üzerinde maddi ve insani kayıplara yol açan yabancılaşma olgusu; kapitalist sistemin yaşamsal sorun alanlarından birini oluşturmaktadır. Yabancılaşma, günümüzde endüstrinin yanı sıra hizmetler sektöründe de sıkça tartışılmaktadır. Tarihsel açıdan Hegel, Marx gibi düşünürlerle başlayarak açıklanan yabancılaşma kavramı, ağırlıklı olarak kapitalizme eleştiri bağlamında konu edilirken; çağımızda özellikle Batılı kapitalist ülkelerin işletme bilimi uzmanlarınca, daha çok çözüme yönelik yaklaşımlarla ele alınmaktadır. Yabancılaşma, günümüzde işletme bilimi içinde özellikle sosyoloji, psikoloji gibi bilim dalları ile kesişim alanında çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri boyutunda dikkate alınmaktadır. Personel Yönetimi nden İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışına geçiş, yabancılaşma olgusu bağlamında, mekanik ilişkilerden çok insan ilişkilerine dayalı endüstri sistemleri arayışını gündeme getirmiştir. Bu açıdan, iş süreçlerinde yabancılaşmanın ortaya çıkmasının önlenmesine ve/veya giderilmesine özel bir önem verildiği gözlemlenmektedir. Küreselleşme sürecinde doğan rekabet anlayışı; verimlilik, esneklik, hız gibi boyutlarda yarışmacı bir işletme sistemi ve yapısının kurulmasını gerektirmektedir. Bu gereklilik, rekabetin doğası gereği, yabancılaşmaya zemin oluşturmaktadır. Küreselleşme bağlamında örgütlerde yabancılaşma sorununun giderek daha çok olası hale gelmesi, İnsan Kaynakları Yönetimi nin etkinliğini giderek daha zorunlu kılmaktadır. Bu noktada İnsan Kaynakları Yönetimi nin; yabancılaşmayı doğru değerlendirme ve doğru teşhis etmesi, örgütsel çatışmayı kontrol etmesi ve stres, moral, mesleki eğitim ve çalışma yaşamı kalitesi gibi boyutlarda etkin çalışma koşullarını oluşturması önem kazanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yabancılaşma, Örgüt, İnsan Kaynağı, İnsan Kaynakları Yönetimi iv

5 ABSTRACT Thesis for Post-Graduate A Study of Alienation in View of Human Resources Management Nergis Melis DURCAN Dokuz Eylul University Institute of Social Sciences Department of Labour Economics and Industrial Relations Program of Human Resources In our age, the hegemony of capitalist system causes some problems on some socioeconomic classes like consumers or employees. Alienation that appeared in work processes with Industrial Revolution and that causes some physical and humane damages in an organization is one of the capitalist system s problems. Alienation is not discussed in only industrial sector, but also in service sector in our age. Alienation conception is explained by Hegel, Marx etc. in respect of criticism on capitalism; but in our age, alienation is evaluated with some approaches that are developed as a solution by some specialists on business administration in Western capitalist economies. Alienation is concerned in aspect of intersection among business, sociology and psychology. In respect of alienation, the industrial systems that are based on human relations rather than mechanic relations are more important by transition from Personnel Management to Human Resources Management. In this view, the studies and practices that are related to prevention and removing alienation are experienced in organizations. It s necessary to set a competent organization system on productivity, flexibility and velocity in globalization age. This necessity causes alienation by the nature of competition. Human Resources Management has to be effective with respect of this relation between competition and alienation. So they re important for Human Resources Management to determine alienation, to control organizational conflict and to set work conditions about stress, motivation, professional training and quality of working life. Key Words: Alienation, Organization, Human Resource, Human Resources Management v

6 YABANCILAŞMANIN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ YEMİN METNİ TUTANAK ÖZET ABSTRACT İÇİNDEKİLER KISALTMALAR GİRİŞ ii iii iv v vi xi xii BİRİNCİ BÖLÜM YABANCILAŞMA OLGUSU VE ÖRGÜTLER I. YABANCILAŞMA KAVRAMI 1 A. TANIMI 1 B. TARİHSEL GELİŞİMİ 2 1. Hegel Öncesi Dönem 3 2. Hegel Dönemi 4 3. Marx Dönemi 5 4. Weber, Durkheim ve Fromm Dönemi 8 5. Çağdaş Dönem 10 C. BOYUTLARI Toplumsal Boyut Bireysel Boyut Örgütsel Boyut 19 D. NEDENLERİ Toplumsal Nedenler 25 a. Ekonomik ve Toplumsal Yapı 25 b. Anomi 26 c. Kitle İletişim Araçları 28 d. Bilim Anlayışı Bireysel Nedenler 31 a. Aile 31 b. Eğitim 33 c. Kişilik Özellikleri 35 vi

7 3. Örgütsel Nedenler 37 a. Otomasyon ve Teknoloji 37 b. Örgüt Yapısı ve Yönetim Yaklaşımı 39 E. ETKİLERİ Topluma Etkileri Bireye Etkileri Örgüte Etkileri 45 II. ÖRGÜTLERDE YABANCILAŞMA 47 A. NİTELİĞİ Çalışanın Güçsüzlüğü Çalışanlarda Anlamsızlık Örgütte Kuralsızlık Örgüt İçi Sosyal Tecrit Çalışanın Kendine Yabancılaşması 53 B. NEDENLERİ Örgüt İçi Nedenler Örgüt Dışı Nedenler 57 C. ETKİLERİ 58 D. ETKİLEŞİM İÇİNDE OLDUĞU ALANLAR Güdülenme ve Yabancılaşma İşe Bağlılık ve Yabancılaşma Örgüte Bağlılık ve Yabancılaşma Rol Değişkenleri ve Yabancılaşma Biçimselleşme ve Yabancılaşma Lider Davranışı ve Yabancılaşma 68 İKİNCİ BÖLÜM ÖRGÜTLERDE YABANCILAŞMA İLE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İLİŞKİSİ I. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN TEMEL ESASLARI 71 A. PERSONEL YÖNETİMİ Tanımı Tarihsel Gelişimi 74 a. Örnek Ülkelerde 74 b. Türkiye de 78 aa. Cumhuriyet ten Önce 79 bb. Cumhuriyet ten Sonra Personel Yönetiminden İnsan Kaynakları Yönetimine Geçiş 82 vii

8 B. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ Tanımı Amaçları İlkeleri 89 a. Yeterlilik İlkesi 89 b. Kariyer İlkesi 90 c. Eşitlik İlkesi 91 d. Güvence İlkesi 92 e. Yansızlık İlkesi 93 f. İnsanca Davranış İlkesi Planlaması 95 a. İnsan Kaynakları Planlamasını Etkileyen Çevresel Faktörler 96 aa. İç Çevre Faktörleri 97 bb. Dış Çevre Faktörleri 98 b. İnsan Kaynakları Planlamasının Amaçları 100 c. İnsan Kaynakları Planlaması Sürecinin Aşamaları 101 aa. İş Analizi 102 bb. İş Tanımı 103 cc. İş Gerekleri 104 dd. İş Etüdü 105 ee. İş Tasarımı 106 C. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN PERSONEL SEÇİMİ VE GELİŞTİRİLMESİNDEKİ ROLÜ Aday Toplama ve Seçimi 110 a. Aday Toplama 110 aa. Tanımı 110 bb. Süreci 111 b. Aday Toplamada Kullanılan Kaynaklar 114 aa. İç Kaynaklar 114 bb. Dış Kaynaklar 116 c. İşe Alma Çalışanın Eğitimi ve Geliştirme 121 a. Eğitim ve Geliştirme Kavramı 123 b. Eğitim Gereksinmelerinin Planlanması ve Uygulanması 124 c. Eğitim ve Geliştirme Yöntemleri 126 d. Eğitim İşlevinin Değerlendirilmesi 128 viii

9 3. Kariyer Planlama ve Yönetimi 130 a. Kariyer Kavramı 131 b. Kariyer Planlaması 132 aa. Amaçları 132 bb. Aşamaları 134 cc. Sistemleri 135 aaa. Örgüt Merkezli Kariyer Planlama Sistemi 136 bbb. Birey Merkezli Kariyer Planlama Sistemi 137 c. Kariyer Yönetimi 139 d. Çalışma ve Kariyer İlişkisi Ücret Yönetimi 141 a. Ücret Kavramı 142 b. Ücret Sistemleri 143 aa. İşgücü Piyasasına Dayanan Ücret Sistemleri 143 bb. İşe Dayalı Ücret Sistemleri 144 cc. Çalışana Dayalı Ücret Sistemleri 146 c. İş Değerlemesi ve Ücretlendirme 147 d. Ücret İle Çalışan Arasındaki İlişki 148 II. İNSAN KAYNAĞI AÇISINDAN YABANCILAŞMA İLE MÜCADELE YOLLARI 150 A. YABANCILAŞMA YÖNETİMİ Yabancılaşmaya İlişkin Erken Uyarı Sistemi Çevresel ve Örgütsel Etkenlerin Sürekli Analizi Yabancılaşmaya İlişkin Program ve Stratejik Politikalar Oluşturulması 153 B. ÇATIŞMA YÖNETİMİ Örgütsel Çatışma Kavramı Örgütsel Çatışmanın Yönetimi 157 a. İş-Çalışan Uyumu 159 b. Kendini Tanıma 160 c. Kendini Geliştirme 161 C. STRES YÖNETİMİ Stres Kavramı Stresin Neden ve Sonuçları 166 a. Nedenleri 167 aa. Örgütsel Nedenler 167 bb. Örgüt Dışı Nedenleri 168 b. Sonuçları Stres Yönetimi Stratejileri 172 ix

10 D. MORAL YÖNETİMİ Otonom Çalışma Grupları Takım Geliştirme 178 E. YÖNETİME KATILMA Toplumsal Boyut Örgütsel Boyut 181 F. ÇALIŞMA YAŞAMI KALİTESİ Çalışma Yaşamı Kalitesi Kavramı Çalışma Yaşamı Kalitesi Programları 185 G. MESLEKİ EĞİTİM VE SENDİKAL ÖRGÜTLENME Mesleki Eğitim Sendikal Örgütlenme 191 SONUÇ 193 KAYNAKÇA 196 x

11 KISALTMALAR bkz. : Bakınız C.Ü. : Cumhuriyet Üniversitesi Çev. : Çeviren/Çevirenler Edt. : Editör G.Ü. : Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. : İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İ.T.Ü. : İstanbul Teknik Üniversitesi İ.Ü. : İstanbul Üniversitesi s. : Sayfa No T.İ.S.K. : Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu T.O.B.B. : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği T.O.D.A.İ.E. : Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü vd. : ve diğerleri xi

12 GİRİŞ Endüstri Devrimi ile birlikte ortaya çıkan hızlı değişme; sosyal örgütlerde, örgütlenme biçimlerinde, kültürel yapıda ve bunlara bağlı olarak değer sistemlerinde temel değişimlere yol açmıştır. Endüstri toplumunda ve günümüzün endüstri sonrası toplumlarında, pek çok toplumsal ve kültürel gelişmeye ve/veya değişmeye tanıklık edilmekte, doğal olarak bütün bu değişimler birtakım çağdaş sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu sorunlardan kaynaklanan olgular; gelişmişlik düzeyleri ve arasındaki farklılıklar ne olursa olsun, değişik görünümler altında, her toplumda ve toplumların örgüt yapılarında varlığını hissettirmektedir. Bu olguların başında yabancılaşma gelmektedir. Endüstri toplumuyla birlikte her alanda yaşanmaya başlayan gelişmeler ve bu gelişmelerin yansımaları, önceleri insanları etkilemiş; ilerleyen zamanlarda bütün bu gelişmişlik düzeyine karşı insanların ait oldukları toplumsal ve kültürel yapıyla aralarındaki ilişki giderek daha fazla kesintiye uğramaya başlamıştır. Çünkü, bu süreçte bireyselden toplumsala kadar her alanda istikrar ve denge öğeleri giderek azalmaktadır. Kültürel ve tarihsel paylaşım kayboldukça da, bunların yeri maddi öğelerle ikame edilir olmaktadır. Geçmişte egemen olan kavramların, yerlerini başkalarına bırakması doğal karşılanabilse de; bu değiş-tokuşun niteliği ve kapsamı, insanları kendilerine ve çevresine yabancılaştırmakta, aradığı anlamı bulamayan insan, gittikçe içine kapanmakta ve yalnızlaşmaktadır. Meydana gelen değişikliklerden en çok etkilenen öğelerin başında ise; örgütler gelmektedir. Örgütler, kendilerini değişen çevre koşullarına uydurmak ve bu koşullara uygun yönetimler geliştirmek zorunda kalmaktadırlar. Bu yönetim tarzlarının uygulanması da her şeyden önce örgüt içi öğelerin birbirleriyle uyum içinde olmasını gerektirmektedir. Dolayısıyla örgütteki uyum, yabancılaşmanın yönetilmesiyle doğrudan ilgilidir. Örgütteki bireylerin yönetimi, yönetim politikası ve insan anlayışı ile örgütün yabancılaşmayı algılama ve yönetme tarzı arasında doğrudan ilişkiler xii

13 kurulmaktadır. Yabancılaşmanın yarattığı olumsuz koşullar, örgütü oluşturan bireyleri etkilemekte, dolayısıyla örgüte zarar verebilmektedir. Bu noktada İnsan Kaynakları Yönetimi ve bu yönetimin işlevleri, yabancılaşma ile mücadelede araç görevi üstlenebilmektedir. Bunun gerçekleştirilebilmesi için öncelikle yabancılaşmanın ve İnsan Kaynakları Yönetimi nin işlevlerinin iyi anlaşılması, İnsan Kaynakları Yönetimi nin yabancılaşma ile mücadelede bu işlevleri yerinde kullanması gerekmektedir. Bu çevreden hareketle bu çalışmada amaçlanan; yönetim anlayışındaki gelişmelere paralel olarak çeşitli düşünürlerin, yabancılaşmanın kavramlaştırılması ve yönetilmesi konusunda ortaya koydukları görüşleri belirleyerek, çatışma ve yabancılaşma arasındaki ilişkiyi tespit etmek, yabancılaşmayı fonksiyonel hale getirerek, örgütsel etkinliğin ve verimliliğin arttırılması yolları bağlamında araçsallaştırma zeminini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda; çalışmanın birinci bölümü iki kısımda ele alınmaktadır. Birinci kısımda yabancılaşma kavramı ve bu kavramın tarihsel gelişimi içerisinde, boyutları, yabancılaşmayı meydana getiren nedenler ve yabancılaşmanın etkileri incelenmektedir. İkinci kısımda ise, örgütte yabancılaşma olgusu değerlendirilmektedir. Bu kısımda örgütlerde yabancılaşmanın niteliği ve yabancılaşmanın, örgütü oluşturan bireylerdeki etkisi değerlendirilmekte; bu değerlendirme sonucunda, yabancılaşmanın etkileri ile örgütte etkileşim içerisinde bulunduğu alanlarla olan bağlantısı kurulmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümü de yine iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda İnsan Kaynakları Yönetimi nin temel esasları ortaya konularak; amaçlar, ilkeler ve planlama bağlamında personel seçimi ile geliştirilmesi açıklanmaktadır. İkinci kısımda ise, örgütlerin insan kaynağı açısından, yabancılaşmanın önlenmesi ve/veya giderilmesi amacına yönelik olmak üzere örgütsel düzeyde yöntemler değerlendirilmektedir. xiii

14 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÇALIŞMA EKONOMİSİ ve ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ ANABİLİM DALI İNSAN KAYNAKLARI PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ YABANCILAŞMANIN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Nergis Melis DURCAN Danışman Doç. Dr. Sevda DEMİRBİLEK 2007

15 BİRİNCİ BÖLÜM YABANCILAŞMA OLGUSU VE ÖRGÜTLER I. YABANCILAŞMA KAVRAMI A. TANIMI Yabancılaşma sözcüğü Latince alienatio-onis olarak kullanılmıştır. Anlamı ise yabancılaşma, ayrılma, anlaşmazlık, şaşkınlık, bilinç bozukluğudur. Sözcüğün Latince etimolojik karşılığı ise alienatio-onis; duyguların ruhsal olarak bir başkasına yönelmesi, nefret iğrenme, tiksinme, sevmemek, hoşlanmamak, nefret olarak tanımlanmaktadır 1. Kavramın kökeninde de anlaşılacağı gibi yabancılaşma, tek taraflı ya da çift taraflı olabilir; iki grup ya da iki birey karşılıklı yabancılaşabilecekleri gibi, yalnızca biri de diğerine yabancılaşabilir. Bireyin kendini güçsüz hissetmesi, dış şartlardan kaynaklanacağı gibi kendi yetersizliklerinden de kaynaklanabilir. Yabancılaşmada sadece uzaklaşma olabileceği gibi, düşmanlık duyguları da olabilir. Bu noktada yapılması gereken, yabancılaşmanın temel kaynağı olan insana ve onun varlığına yönelmektir. İnsan, tanımlanmaya başlandığı ilk günden beri dış dünyaya ve kendine ait pek çok soru işaretiyle karşılaşmıştır. Dış dünyayı anlamlandırmadan önce Ben kimim? sorusunun sorulması gerektiği düşüncesiyle birlikte insan, varlığını tanımlama çabası içine girmiştir. Tarihin ilerleyen evrelerinde, insanı bedensel ve ruhsal bir bütün olarak ele alan kuramlar geliştirilmiş, fakat bu kuramlarda insan varlığının dış dünya ile birlikte bir bütün olarak görme eğilimi gösterilmemiştir. Yabancılaşma kavramı pek çok düşünür tarafından tanımlanmaya çalışılmıştır. Geçmişte felsefi bir kavram olarak anılan yabancılaşma, giderek sosyopsikolojik, hatta sosyo-ekonomik bir kavram haline gelmeye başlamıştır. Yabancılaşma konusu felsefede Friedrich W. Hegel ile, iktisat ve siyaset alanında ise Karl Marx ile önem kazanmıştır. Hegel, yabancılaşma kavramını insan ve özü 1 Naci ASLAN, Oluşum Drama Enstitüsü, (Erişim: ). 1

16 arasındaki karşıtlıkla açıklamıştır. Yabancılaşma kavramı Marx ile birlikte sosyal, ekonomik ve politik bir yön kazanmış, somuta indirgenmiştir. Marx a göre yabancılaşma, kapitalist sistemde üretim aktivitesini kontrol etmekten, ürününe sahip olmaktan uzak işçi kesiminin hissettiği güçsüzlük duygusudur. Marx ı izleyen çalışmalarda yabancılaşma kavramı, çalışma yaşamı ile bağlantılı hale getirilmiş ve düşünürler tarafından yapılan incelemelerde iş yaşamındaki belirli özelliklerin neden olduğu ve işe geç gelme, devamsızlık, iş bırakma gibi durumlarla kendini gösteren uzaklaşma duygusu olarak da tanımlanmıştır. İnsanın farkındalık duygusu, onu varlığından sorumlu kılmış, kendi seçimleriyle kimliğini oluşturma noktasında onu özgür bırakmıştır. Ancak bu özgürlük, insana yük olarak gelebilmekte ve bunaltı yaşamasına neden olabilmektedir. Çünkü, insan tek başına değildir ve seçimlerini kendi özüne göre değil, dış dünyaya göre yapmak zorundadır. Bundan dolayı insan, şeyler dünyasına girer ve kendini şeyleştirerek özgür tercihler yaptığını zanneder. Bunun farkına varmasıyla birlikte, kendine ve dünyaya yabancılaşır. İnsanın bütünsel bir varlık olarak kabul edildiği bu çalışmada, yabancılaşma, bireyin kendi içinde bütünleşmemesi, bulunduğu dünyayı kavrayamaması, kendini oraya ait hissetmemesi ve dış dünyadan uzaklaşması olarak ele alınmaktadır. B. TARİHSEL GELİŞİMİ Yabancılaşmanın tarihsel gelişimine bakıldığında, çeşitli zamanlarda farklı değerlendirmelerle karşılaşıldığı görülmektedir. Kimi zaman, insanın, doğası gereği yabancılaştığı savunulurken, kimi zaman da yabancılaşmanın sosyal çevre tarafından yaratıldığı ileri sürülmektedir. Bu farklılıkların oluşmasının nedeni, yabancılaşma kavramı tartışılırken o çağın düşünce akımlarından etkilenilmiş olmasıdır. Bu anlamda, yabancılaşma kavramı Hegel öncesi dönemden günümüze kadar geçen süre içerisinde, tarihsel gelişimi dikkate alınarak aşağıda incelenmektedir. 2

17 1. Hegel Öncesi Dönem Hegel öncesi dönemde, insanın doğal yöneliminin, gelişmesinin ve insani ilişkilerinin geliştirmesinin engellenmesi sonucu olarak ortaya çıktığı düşünülen yabancılaşma kavramı, ilk çağlarda insanın putlara, klanlara ve krallara tapması ile başlamıştır. Batı da yabancılaşma kavramı ilk kez Eski Ahid de puta tapma ile ilgili olarak ortaya çıkmıştır. İnsanoğlu kendisiyle ilgili özellikleri nesnelere aktarmakta ve kendini gerçekleştirerek aşma yerine, kendi varlığı ile ancak puta tapma yoluyla ilişki kurabilmektedir. İnsan, böylece kendi gücüne ve kendisinde var olan potansiyelin gücüne yabancılaşmakta ve kendi varlığının özelliklerine ancak putların yaşamına boyun eğerek dolaylı yoldan ulaşabilmektedir yüzyıl da yaşamış olan ve insan-toplum ikilemi arasında düşünceler üreten Thomas Hobbes ise yabancılaşmayı, insanın doğasına aykırı olan, fakat eksik ve yetersiz bir varlık olmasından dolayı birlikte yaşamak zorunda olduğu toplumla arasında çözümlemeye ve yeniden tanımlamaya çalışmıştır. Hobbes a göre, bir kişinin toplumla bütünleşmesi için kendi isteklerinin bir kısmından uzaklaşması gerekir. Buna rağmen insan, her şeyden önce, kendi varlığını ayakta tutmaya, koruyup sürdürmeye çalışır. Bu yüzden herkes, ister istemez, birbirinin düşmanı olur ve herkesin herkese karşı savaşı durumu (bellum omnium contra omnes) başlar 3. Jean J. Rousseau da Hobbes gibi benzer fikirler ortaya koyar, fakat topluma uyum sağlanırken insanın doğasından uzaklaşmaması gerektiğini söyler. İnsanın, kendi yapacağı işi, yaşam eylemini, kendi arzusu ve yetenekleri doğrultusunda seçmek ve değiştirmek özgürlüğü olmalıdır. Rousseau ya göre toplum öyle yapılaştırılmalıdır ki; topluma üye olan herkesin canı, malı ortak güçle savunulmalı, toplumda insanlar birleştiği halde yine kendi buyruğunda kalmalı, eskisi kadar özgür olmalıdır 4. 2 Barlas TOLAN, Toplumbilimlerine Giriş, (Toplumbilim), Savaş Yayınları, Ankara, 1983, s Macit GÖKBERK, Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999, s Jean J. ROUSSEAU, Toplum Sözleşmesi, (Çev.: Vedat GÜNYOL), İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2006, s.14. 3

18 2. Hegel Dönemi Yabancılaşma kavramının günümüze en yakın kullanımı Hegel in görüşleriyle birlikte gelişmiştir. Hegel e göre düşünce süreci, Geist adını verdiği özerk bir öznedir. Eğer Geist, dünyanın kendi dışında olmadığını kavrayamıyorsa yabancılaşma başlar. Yabancılaşma, insanların özbilinçlerine kavuştukları, kendi çevrelerinin kendi kültürlerinin Geist tan kaynaklandığını anladıkları an sona erer. Buradan da anlaşılacağı gibi Hegel yabancılaşmayı, bireyin çevresindeki nesnelerin Geist ın ürünü olduğunun bilincine varamaması olarak tanımlar 5. Hegel e göre insan, kendisini seven, hisseden ve düşünen bir varlık olarak değil, yarattığı ve ürettiği mal ve eşya dolayısıyla hatırlanır hale geldiğini görmektedir. Kendi anlamını ve değerini yitirdiği düşüncesine sahip olan birey, fiziki anlamda varoluşu ile ruhi gerçekliği arasında bir mesafe oluşturur. Bunun nedeni Geist ın kendinin ve özbilincin birliği olmasına rağmen, aynı zamanda yabancılaşma imlemi taşımasına bağlıdır 6. İnsan özgürlük yolunda her adım atışında yeni bir duvar örülmekte, karşısına yeni sınırlar dikilmektedir. İnsan bir zincirden kurtuldum derken, yeni bir zincire vurulmaktadır. Bu durumdan dolayı Hegel, yabancılaşmanın doğal bir süreç olduğunu savunur. Ona göre insan, toplum ve süreç var oldukça yabancılaşma da var olacaktır 7. Hegel e göre insan, çalışmalarıyla varlığını yaratır. Onun varoluş nedeni çalışıp üretmek, değişime uğramaktır. Burada Hegel çalışıp üretmekten, doğal olanı insansal olana dönüştürmeyi anlamaktadır 8. Marx tan önce Hegel de, insan emeğinin yabancılaşabileceğini ileri sürmüştür. İnsan emeğinin yabancılaşmasının en önemli nedeni, insanın ihtiyaçlarının mevcut ekonomik olanaklardan bir adım ileride olmasıdır. Bu nedenle insan, tatmin edilmemiş gereksinimleri karşılamak için çok sıkı çalışmaya mecburdur. 5 Alexandre KOJEVE, Hegel Felsefesine Giriş, (Çev.: Selahattin HİLAV), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001, s Friedrich G. W. HEGEL, Phänomenologie des Geistes, 1807, (Erişim: ). 7 Friedrich G. W. HEGEL, Tinin Görüngübilimi, (Çev.: Aziz YARDIMLI), İdea Yayınevi, İstanbul, 2004, s Friedrich G. W. HEGEL, Estetik, (Çev.: Nejat BOZKURT), Say Yayınları, İstanbul, 1982, s

19 Yabancılaşmanın bir diğer nedeni; çalışan, üreten her insanın, bu ürettiği şeyle aslında zihninde var olan fikri yeniden üretmesidir. Kaçınılmaz bir şekilde insan, kendi emeğinin ürününden ayrılır. İnsanın zihninde yaşayan bir düşünce gibi varlığının bir parçası olarak kalmaz. İnsan emeğinin ve bilgisinin ürünü olan nesneler dünyası bağımsızlaşır ve karşıt hale gelir. Nesnel dünya, denetlenmeyen güçlerin ve kanunların egemenliği altına girer. İnsan bunun getirdiği parçalanmışlığı yeniden birleştirmeyi başaramazsa; tatminsizliğe, rahatsızlığa mahkum eden mutsuz bilinç ortaya çıkacaktır. Ona göre insan, yalnızca bir insan değildir, o, ya köledir ya da efendidir Marx Dönemi Marx ın yabancılaşma teorisi, bir anlamda Hegel Felsefesi nin somuta indirgenmesi olarak anlaşılabilir. Marx, Hegel in Geist adını vererek bağımsız bir özneye dönüştürdüğü düşünce sürecinin maddi düşünce biçimi olduğunu ortaya koymaktadır. Marx a göre insan hem doğal hem de toplumsal bir varlıktır. Marx kuramını, değişmez bir insan yapısı üzerine değil, çevresini değiştirirken aynı zamanda çevresiyle birlikte değişen bir insan kavramı üzerinde temellendirmiştir 10. Marx a göre, insanın düşünmesini belirleyen şey, üretimin maddi koşullarıdır. Bir biçimde üretim yapan işçiler, ona uygun toplumsal ve siyasal ilişkilere girerler ve bunun temelinde de üretim etkinlikleri vardır. Dolayısıyla zihinlerdeki tasarımlar, kendi doğaları hakkındaki tasarımlardır. Bu tasarımlar bireylerin kendi eylemlerinin, birbirleriyle ilişkilerinin bilinçli tasarımlarıdır ve yabancılaşmanın temelini oluştururlar. Marx insanın varlık nedeninin çalışma olduğunu dile getirir, fakat insan denetleyemediği iş sürecinde yer almak durumunda kalırsa ya da buna zorlanırsa, varlık nedenini unutur. İşçinin varlığı üretime bağlıdır. Ancak üretim, işçi için yapılmamaktadır. İşçi üretimde araçtır. Burjuva sınıfın varlığının ve egemenliğinin 9 Tülin BUMİN, Hegel, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001, s TOLAN, Toplumbilim, s

20 özsel koşulu sermayenin oluşması ve çoğalmasıdır; sermayenin koşulu ise ücretli emektir 11. Söz konusu süreçte ürün maddeleşmiş emektir ve emek yabancılaşır. Yabancılaşmış emek ve onun içinde hapsolduğu ürünler giderek gerçek üreticinin kendisini tanıyamayacağı bir dünya oluşturur. Emeğin ürünü, artı değer olarak işverenin mülkiyetine dahildir. Bunun doğal sonucu, insanın mülk edindikçe kendinden uzaklaşması ve yabancılaşmasıdır 12. Bu durumda özel mülkiyet yabancılaşmış emeğin nedeni veya kaynağı gibi görünmektedir. Bu bağlamda, özel mülkiyet, aslında yabancılaşmış emektir. İşçinin emeği onun efendisi haline gelmiştir. Marx a göre, yabancılaşmanın nedeni, kapitalist sistemde toplumun ikiye ayrılması ve özel mülkiyetin varlığıdır. Özel mülkiyete sahip olmayanlar, kapitalistlerin kurdukları işlerde çalışırlar. Kapitalist için işçi de sermayedir. Sermaye olarak işçinin değeri, isteğe ve eldeki stoka göre yükselir. İşçi sermaye üretir, sermaye de onu üretir, bu döngünün ürünü olan insan da metalaşır. Emek ve sermaye başlangıçta birdir, sonradan ayrılırlar ve yabancılaşırlar, ama yine de birbirlerini geliştirirler. İşçi ve kapitalist karşılıklı olarak birbirlerini dışarıda bırakırlar; birinin güçlenmesi diğerinin zayıflamasını gerektirir. İşçi ve kapitalist kendi kendine de karşıttır; sermaye biriktirilmiş emektir, emek karşılığında ise sermayeden pay alınır. Marx a göre kapitalist bu görüşü benimsemekle emeğin kendisini de çekilmez hale getirmiştir 13. Emeğin üretimde verimliliği arttığı oranda, emek, üretim süreciyle yabancılaşmakta ve kapitalist düzen bunu gerektirmektedir 14. İşçi üretimde ne kadar kendini harcarsa, ne kadar çok çalışırsa; nesneler dünyası o kadar güçlenecek ve işçi üzerindeki hakimiyeti o kadar artacaktır. Marx ın ortaya koyduğu sistemde kendine yabancılaşan işçi, dolaysız olarak diğer işçilere de yabancılaşır. İş de işçiye yabancıdır, onun bir parçası değildir. 11 Karl MARX ve Friedrich ENGELS, Siyasi Yazılar, (Çev.: Ahmet FETHİ), Hil Yayınları, İstanbul, 2003, s Karl MARX, 1844 Elyazmaları, Ekonomi, Politik ve Felsefe, (Çev.: Kemal SOMER), (Erişim: ). 13 Karl MARX, Felsefe Yazıları, (Felsefe), (Çev.: Ahmet FETHİ), Hil Yayınları, İstanbul, 2004, s Mustafa ERKAL, Sosyal Meselelerimiz ve Sosyal Değişme, Mayaş Yayınları, Ankara, 1984, s

21 İş, işçinin gönüllü yönlendiği bir durum olmaktan uzaktır. İş, gereksinimlerin karşılanması için bir araçtır. İş işçiye değil özel mülkiyetin sahibine ait olduğundan, bu araç, amaç haline dönüştürülmeye çalışılır. Yabancılaşmanın üstesinden gelebilmek için, insanlığın büyük bir kısmının mülksüzleştirilmesi gerekmektedir 15. Bundan dolayı işçi kapitalist ile sürekli mücadele halindedir. Aynı zamanda işçi makineyle de mücadele eder, çünkü makine işçiyi ezer. Kapitalist ise bu mücadeleyi arttırır, o hep makinenin tarafındadır 16. İşi kendine ait olmayan, makine ile mücadele eden işçinin üretim yaparken ortaya koyduğu aktivite de kendine ait değildir, ondan bağımsızdır, hatta kapitale aittir. Bu bağlamda emek, ücret karşılığı olduğu için giderek sahibine hakim olur. Emeğin işbölümü ise, insan eyleminin yabancılaşmış olarak yapılandırılmasıdır. İş olgusu, farklı bireysel yetenekler doğrultusunda bölünürse, insanın kendi eylemi, karşısına yabancı bir güç olarak çıkar 17. İnsan hiç değişmeyen bir eylem alanı içine sokulmakla, yabancılaşmaya zorlanmaktadır. Canlı insan ölü maddenin egemenliği altına girmiştir 18. Kendi üretim faaliyetine yabancılaşan işçi, kapitaliste ait olan ürüne de yabancılaşır. Ürün, işçinin emeğinden bağımsız olarak karşısına geçen bir güç haline gelir. İşçinin ürününe yabancılaşmasının bir diğer nedeni de, ürünün kullanım değeri yerine değişim değeri ile ifade edilmesidir. Marx, değişim değerinin kullanım değeri üzerindeki egemenliğini ve para ilişkilerinin her şeyin üstünde tutulması ile kullanım yararının ve insan ilişkilerinin yok edilme olgusunu meta fetişizm olarak nitelemektedir 19.Yabancılaşma, meta fetişizmin ve nesnelleştirmenin varlık nedenidir MARX, Felsefe, s Karl MARX, Kapital, Cilt: 2, (Çev.: Alaattin BİLGİ), Sol Yayınları, Ankara, 1997, s Karl MARX, Kapital, Cilt: 1, (Çev.: Alaattin BİLGİ), Sol Yayınları, Ankara, 1997, s Karl MARX, Toplumbilimsel Yazılar, (Çev.: Özer OZANKAYA), Cem Yayınevi, İstanbul, 2005, s Karl MARX, Ekonomi Yazıları, (Çev.: Ahmet FETHİ), Hil Yayınları, İstanbul, 2004, s Adam SCHAFF, Sosyal ve Felsefi Bir Problem Olarak Yabancılaşma, (Edt.: İsmail DOĞAN), İletişim ve Yabancılaşma, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 1998, s

2. Hafta: Klasik Sosyolojide Endüstri Toplumu Düşüncesi

2. Hafta: Klasik Sosyolojide Endüstri Toplumu Düşüncesi 2. Hafta: Klasik Sosyolojide Endüstri Toplumu Düşüncesi http://senolbasturk.weebly.com Bu bir dinleyici notudur ve lütfen ders notu olarak değerlendirmeyiniz. Bu slaytlar, ilgili ders kitabındaki 16-20

Detaylı

İş Yerinde Ruh Sağlığı

İş Yerinde Ruh Sağlığı İş Yerinde Ruh Sağlığı Yeni bir Yaklaşım Freud a göre, bir insan sevebiliyor ve çalışabiliyorsa ruh sağlığı yerindedir. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımına göre de ruh sağlığı, yalnızca ruhsal bir rahatsızlık

Detaylı

Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri

Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri Sanayi Devriminin Toplumsal Etkileri Bilgi toplumunda aktif nüfus içinde tarım ve sanayinin payı azalmakta, hizmetler sektörünün payı artmakta ve bilgili, nitelikli insana gereksinim duyulmaktadır. 16.12.2015

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Giriş... 1. Birinci Bölüm ÖRGÜTSEL PSİKOLOJİYE GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Giriş... 1. Birinci Bölüm ÖRGÜTSEL PSİKOLOJİYE GİRİŞ İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Giriş... 1 Birinci Bölüm ÖRGÜTSEL PSİKOLOJİYE GİRİŞ A-ÖRGÜTSEL YAPI VE PSİKOLOJİK TASARIMI... 9 1. İş ve Çalışmanın Psikolojisi... 10 2. Çalışmanın Doğası... 13 3. Çalışma Koşulları

Detaylı

SOSYAL PSİKOLOJİ II KISA ÖZET KOLAYAOF

SOSYAL PSİKOLOJİ II KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. SOSYAL PSİKOLOJİ II KISA ÖZET KOLAYAOF

Detaylı

Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar. Doç. Dr. Ersin KAVİ

Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar. Doç. Dr. Ersin KAVİ Çalışma Hayatında Psikolojik Sorunlar Doç. Dr. Ersin KAVİ Davranış Nedir? İnsan hem içten,hem dıştan gelen uyarıcıların karmaşık etkisi (güdü) ile faaliyete geçer ve birtakım hareketlerde (tepki) bulunur.

Detaylı

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞTA GRUP SÜRECİ: TAKIM ÇALIŞMASI Doç. Dr. Cevat ELMA

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞTA GRUP SÜRECİ: TAKIM ÇALIŞMASI Doç. Dr. Cevat ELMA Ünite 7 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞTA GRUP SÜRECİ: TAKIM ÇALIŞMASI Doç. Dr. Cevat ELMA TAKIM ÇALIŞMASI Takım çalışması, belirli sayıda işgörenin, belirli amaçlarla ve belirli sürelerle bir araya gelip sorunların

Detaylı

İnsanların tek başına yeteneği, gücü, zamanı ve çabası kendi istek ve ihtiyaçlarını karşılama konusunda yetersiz kalmaktadır.

İnsanların tek başına yeteneği, gücü, zamanı ve çabası kendi istek ve ihtiyaçlarını karşılama konusunda yetersiz kalmaktadır. DR.HASAN ERİŞ İnsanların tek başına yeteneği, gücü, zamanı ve çabası kendi istek ve ihtiyaçlarını karşılama konusunda yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle yönetimin temel görevlerinden birisi, örgütü oluşturan

Detaylı

İçindekiler. Değişim. Toplumsal Değişim. Değişim Eğitim ilişkisi. Çok kültürlülük. Çok kültürlü eğitim. Çok kültürlü eğitim ilkeleri

İçindekiler. Değişim. Toplumsal Değişim. Değişim Eğitim ilişkisi. Çok kültürlülük. Çok kültürlü eğitim. Çok kültürlü eğitim ilkeleri İçindekiler Değişim Toplumsal Değişim Değişim Eğitim ilişkisi Çok kültürlülük Çok kültürlü eğitim Çok kültürlü eğitim ilkeleri Değişim Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde; bir zaman dilimi içindeki değişikliklerin

Detaylı

kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler

kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler 1 Örgüt Kültürü Örgüt Kültürü kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler bütünüdür. 2 Örgüt kültürü, temel grupsal

Detaylı

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ

EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bu ders kapsamında Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme Alanında kullanılan nicel ve nitel araştırma

Detaylı

Sosyal psikoloji bakış açısıyla İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Kurallara Uyma Durumunun İncelenmesi. Prof. Dr. Selahiddin Öğülmüş

Sosyal psikoloji bakış açısıyla İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Kurallara Uyma Durumunun İncelenmesi. Prof. Dr. Selahiddin Öğülmüş Sosyal psikoloji bakış açısıyla İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Kurallara Uyma Durumunun İncelenmesi Prof. Dr. Selahiddin Öğülmüş Canlılar hayatta kalmak için güdülenmişlerdir İnsan hayatta kalabilmek

Detaylı

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DORA KİTABEVİ, EYLÜL 2018, 302 SAYFA KİTABIN YAZARLARI Prof. Dr. AŞKIN KESER Lisans, yüksek lisans ve doktorasını Uludağ Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü nde

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ T.C. Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi vturker@marmara.edu.tr 2.DERS İnsan Kaynakları Yönetiminin günümüz organizasyonları için önemi 21. YÜZYILDA REKABETİN DİNAMİKLERİ KÜRESELLEŞME

Detaylı

2 İNSAN KAYNAKLARI PLANLANMASI

2 İNSAN KAYNAKLARI PLANLANMASI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TEMEL KAVRAMLAR11 1.1. İnsan Kaynakları 12 1.1.1. Tanımı 12 1.1.2. Kapsamı 13 1.2. İnsan Kaynakları Yönetiminin Tarihçesi 14 1.2.1. Klasik Kuram 14 1.2.2.İnsani İlişkiler

Detaylı

DAVRANIŞ BİLİMLERİNİN TEMEL KAVRAMLARI

DAVRANIŞ BİLİMLERİNİN TEMEL KAVRAMLARI 1 DAVRANIŞ BİLİMLERİNİN TEMEL KAVRAMLARI Örgütte faaliyette bulunan insan davranışlarının anlaşılması ve hatta önceden tahmin edilebilmesi her zaman üzerinde durulan bir konu olmuştur. Davranış bilimlerinin

Detaylı

TÜRKİYE NİN TOPLUMSAL YAPISI

TÜRKİYE NİN TOPLUMSAL YAPISI TÜRKİYE NİN TOPLUMSAL YAPISI KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 1. Ünite Toplumsal Yapıyı Açıklayan Kavram ve Kuramlar TOPLUMSAL YAPI KAVRAMI Toplum, insanları etkileyen gerçek ilişkiler

Detaylı

yukarıda olduğu psikolojik bir durumdur.

yukarıda olduğu psikolojik bir durumdur. Stress Yönetimi STRES NEDİR? Bireylerin, fiziksel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi veya zorlanması ile ortaya çıkan psikolojik bir durumdur. Kişilerde meydana gelen ve onları normal faaliyetlerinden

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

ÜNİTE:1. Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2. Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3. Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2. Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3. Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Sosyolojiye Giriş ve Yöntemi ÜNİTE:2 Sosyolojinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Yaklaşımlar ÜNİTE:3 Kültür ve Kültürel Değişme ÜNİTE:4 Aile ve Toplumsal Gruplar ÜNİTE:5 1 Küreselleşme ve Ekonomi

Detaylı

ÖRGÜT SAĞLIĞI OKULDA SAĞLIK, İKLİM VE. Sağlıklı örgüt için gerekenler: Yrd. Doç. Dr. Çetin Erdoğan. Örgüt Sağlığı. Örgüt Sağlığı.

ÖRGÜT SAĞLIĞI OKULDA SAĞLIK, İKLİM VE. Sağlıklı örgüt için gerekenler: Yrd. Doç. Dr. Çetin Erdoğan. Örgüt Sağlığı. Örgüt Sağlığı. ÖRGÜT SAĞLIĞI OKULDA SAĞLIK, İKLİM VE KÜLTÜR Yrd. Doç. Dr. Çetin Erdoğan Örgütün amaçlarına uygun olarak görevlerini yerine getirebilmesi, yaşamını sürdürmesi, karşılaştığı sorunları çözmesi ve gelişimini

Detaylı

ÇALIŞAN MEMNUNİYETİ VE MOTİVASYON ELİF SANDAL ÖNAL

ÇALIŞAN MEMNUNİYETİ VE MOTİVASYON ELİF SANDAL ÖNAL ÇALIŞAN MEMNUNİYETİ VE MOTİVASYON ELİF SANDAL ÖNAL ÇALIŞAN MEMNUNİYETİ VE MOTİVASYON Bireylerin günlük hayatlarının yaklaşık üçte birini geçirdikleri işyerleri, kişi için önemli bir ortamdır. İşyerlerinde

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi Sayı : Tarih : 1.1.216 Diploma Program Adı : SOSYOLOJİ, LİSANS PROGRAMI, (AÇIKÖĞRETİM) Akademik Yıl : 21-216 Yarıyıl

Detaylı

Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul.

Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul. KİTAP TANITIM VE DEĞERLENDİRMESİ Devrim ERTÜRK Araş. Gör., Mardin Artuklu Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü. Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul. Beden konusu, Klasik

Detaylı

Temel Kavramlar Bilgi :

Temel Kavramlar Bilgi : Temel Kavramlar Bilim, bilgi, bilmek, öğrenmek sadece insana özgü kavramlardır. Bilgi : 1- Bilgi, bilim sürecinin sonunda elde edilen bir üründür. Kişilerin öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile çaba

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİYE GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİYE GİRİŞ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİYE GİRİŞ 1. Sosyoloji Nedir... 3 2. Sosyolojinin Tanımı ve Konusu... 6 3. Sosyolojinin Temel Kavramları... 9 4. Sosyolojinin Alt Dalları... 14

Detaylı

İnsan Kaynakları Yönetimi. Prof. Dr. Dursun BİNGÖL Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 1. BÖLÜM

İnsan Kaynakları Yönetimi. Prof. Dr. Dursun BİNGÖL Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 1. BÖLÜM İnsan Kaynakları Yönetimi Prof. Dr. Dursun BİNGÖL Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 1. BÖLÜM Giriş Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş, İletişim ve bilgi işleme teknolojisindeki

Detaylı

Dersin adı / kodu: Küçük Gruplar Sosyolojisi / SOSY1002 Dersiverenöğretimüyesi: Yrd. Doç. Dr. AyşenŞatıroğlu E-mail adresi

Dersin adı / kodu: Küçük Gruplar Sosyolojisi / SOSY1002 Dersiverenöğretimüyesi: Yrd. Doç. Dr. AyşenŞatıroğlu E-mail adresi Dersin adı / kodu: Küçük Gruplar Sosyolojisi / SOSY1002 Dersiverenöğretimüyesi: Yrd. Doç. Dr. AyşenŞatıroğlu E-mail adresi aysen.satiroglu@istanbul.edu.tr satiroglu.aysen@gmail.com Dersin içeriği: Ders,toplum

Detaylı

KAPİTALİZMİN İPİNİ ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Mİ ÇEKECEK?

KAPİTALİZMİN İPİNİ ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Mİ ÇEKECEK? KAPİTALİZMİN İPİNİ ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Mİ ÇEKECEK? Dünyada mal ve hizmet hareketlerinin uluslararası dolaşımına ve üretimin uluslararasılaşmasına imkan veren düzenlemeler (Dünya Ticaret Örgütü, Uluslararası

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ T.C. Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi vturker@marmara.edu.tr 2.DERS İnsan Kaynakları Yönetiminin günümüz organizasyonları için önemi 21. YÜZYILDA REKABETİN DİNAMİKLERİ KÜRESELLEŞME

Detaylı

Bölüm 1: Felsefeyle Tanışma

Bölüm 1: Felsefeyle Tanışma İÇİNDEKİLER Bölüm 1: Felsefeyle Tanışma 1. FELSEFE NEDİR?... 2 a. Felsefeyi Tanımlamanın Zorluğu... 3 i. Farklı Çağ ve Kültürlerde Felsefe... 3 ii. Farklı Filozofların Farklı Felsefe Tanımları... 5 b.

Detaylı

4 -Ortak normlar paylasan ve ortak amaçlar doğrultusunda birbirleriyle iletişim içinde büyüyen bireyler topluluğu? Cevap: Grup

4 -Ortak normlar paylasan ve ortak amaçlar doğrultusunda birbirleriyle iletişim içinde büyüyen bireyler topluluğu? Cevap: Grup 1- Çalışma ilişkilerinin ve endüstriyel demokrasinin başlangıcı kabul edilen tarih? Cevap: 1879 Fransız ihtilalı 2- Amerika da başlayan işçi işveren ilişkilerinde devletin müdahalesi zorunlu kılan ve kısa

Detaylı

DAVRANIŞ BİLİMLERİ ÜZERİNE YRD.DOÇ.DR. ÖZGÜR GÜLDÜ

DAVRANIŞ BİLİMLERİ ÜZERİNE YRD.DOÇ.DR. ÖZGÜR GÜLDÜ DAVRANIŞ BİLİMLERİ ve İLETİŞİM DAVRANIŞ BİLİMLERİ ÜZERİNE YRD.DOÇ.DR. ÖZGÜR GÜLDÜ Davranış Bilimleri üzerine Davranış Bilimleri insan davranışını, davranışa etki eden toplumsal, psikolojik, grupsal ve

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ekonomik düzen nedir? Ekonomik düzen, toplumların çeşitli gereksinimlerini karşılamak üzere yaptıkları

Detaylı

HALKLA İLİŞKİLERE GİRİŞ

HALKLA İLİŞKİLERE GİRİŞ HALKLA İLİŞKİLERE GİRİŞ sıradan olmakla özel olmak arasındaki farktır. HALKLA İLİŞKİLERE GİRİŞ MİLLETİN SEVGİSİ EN BÜYÜK SEVGİDİR ATATÜRK ELDE ETMEYİ DÜŞÜNDÜKLERİMİZİN İÇİNDE HİÇ BİR ŞEY, BİZE HALKIN SEVGİSİ

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR...1 KISIM 1 PERSONEL YÖNETİMİNDEN YETKİNLİĞE DAYALI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNE GEÇİŞ SÜRECİ VE KAVRAMSAL AÇIKLAMALAR...3 I. İNSAN

Detaylı

ÇEVREYE YÖNELİK TARIM POLİTİKALARI

ÇEVREYE YÖNELİK TARIM POLİTİKALARI ÇEVREYE YÖNELİK TARIM POLİTİKALARI Çevre ile ilgili temel kavramlar Çevre sorunlarının nedenleri Tarımsal faaliyetin neden olduğu çevre sorunları Sürdürülebilir tarım ve tarımsal kalkınma.hafta Çevreye

Detaylı

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım

Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Yaşamdan kopma/çekilme kuramına göre; yaşlılık bireyin fiziksel, psikolojik ve toplumsal açıdan dünyadan adım adım YAŞLILIK KURAMLARI Yaşlılık Kuramları Yaşamdan Çekilme/Kopma Kuramı Aktivite Kuramı Rol Bırakma Kuramı Sosyal-Çevresel Kuram Süreklilik Kuramı Değiş-Tokuş Kuramı başlıkları altında incelenebilir Yaşamdan

Detaylı

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-VI Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Engellilere

Detaylı

ÖZEL EGEBERK ANAOKULU Sorgulama Programı. Kendimizi ifade etme yollarımız

ÖZEL EGEBERK ANAOKULU Sorgulama Programı. Kendimizi ifade etme yollarımız Disiplinlerüstü Temalar Kim Olduğumuz Bulunduğumuz mekan ve zaman Kendimizi ifade etme Kendimizi Gezegeni paylaşmak Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel,

Detaylı

KAYNAK: Birol, K. Bülent. 2006. "Eğitimde Sanatın Önceliği." Eğitişim Dergisi. Sayı: 13 (Ekim 2006). 1. GİRİŞ

KAYNAK: Birol, K. Bülent. 2006. Eğitimde Sanatın Önceliği. Eğitişim Dergisi. Sayı: 13 (Ekim 2006). 1. GİRİŞ KAYNAK: Birol, K. Bülent. 2006. "Eğitimde Sanatın Önceliği." Eğitişim Dergisi. Sayı: 13 (Ekim 2006). 1. GİRİŞ Sanat, günlük yaşayışa bir anlam ve biçim kazandırma çabasıdır. Sanat, yalnızca resim, müzik,

Detaylı

ÜNİTE:1. Sanayi Sonrası Toplum: Daniel Bell ÜNİTE:2. Alain Touraine: Modernlik ve Demokrasi ÜNİTE:3. Postmodern Sosyal Teori ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Sanayi Sonrası Toplum: Daniel Bell ÜNİTE:2. Alain Touraine: Modernlik ve Demokrasi ÜNİTE:3. Postmodern Sosyal Teori ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Sanayi Sonrası Toplum: Daniel Bell ÜNİTE:2 Alain Touraine: Modernlik ve Demokrasi ÜNİTE:3 Postmodern Sosyal Teori ÜNİTE:4 Zygmunt Bauman: Modernlik ve Postmodernlik ÜNİTE:5 Tüketim Toplumu, Simülasyon

Detaylı

DERS ÖĞRETİM PLANI. İktisat Tarihi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü. Seçmeli Doktora

DERS ÖĞRETİM PLANI. İktisat Tarihi. Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü. Seçmeli Doktora Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 8 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama Saati - Haftalık Laboratuar Saati - Dersin Verildiği Yıl Dersin Verildiği

Detaylı

Güncel Liderlik Yaklaşımları: Hizmetkar ve Vizyoner Liderlik. Spor Bilimleri Anabilim Dalı

Güncel Liderlik Yaklaşımları: Hizmetkar ve Vizyoner Liderlik. Spor Bilimleri Anabilim Dalı Güncel Liderlik Yaklaşımları: Hizmetkar ve Vizyoner Liderlik Spor Bilimleri Anabilim Dalı Hizmetkar Liderlik Hizmetkâr liderlik, ekip üyelerine hizmet etmeyi, ihtiyaçlarını karşılamayı, gelişmelerini ve

Detaylı

CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA TEZ YAZIM YÖNERGESİ

CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA TEZ YAZIM YÖNERGESİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA TEZ YAZIM YÖNERGESİ Amaç 1-Bu kurallar Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde tamamlanan Yüksek Lisans ve Doktora

Detaylı

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 23: Çalışma Hakkı

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 23: Çalışma Hakkı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 23: Çalışma Hakkı Gülşah Özcanalp Göktekin Uzman Sosyolog / İş ve Meslek Danışmanı Liderlik Enstitüsü Eğitim ve İstihdam Hizmetleri Çalışma Evrensel Bir Haktır İnsan

Detaylı

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz.

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz. 2018-2019 Eğitim- Öğretim Yılı Özel Ümraniye Gökkuşağı İlkokulu Sorgulama Programı Kim Olduğumuz Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) İKY Gelişimi İKY Amaçları İKY Kapsamı İKY Özellikleri SYS BANKASI ÖRNEĞİ 1995 yılında kurulmuş bir

Detaylı

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi

T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MÜFREDAT FORMU Ders İzlencesi Sayı : Tarih : 1.1.216 Diploma Program Adı : SOSYOLOJİ, LİSANS PROGRAMI, (AÇIKÖĞRETİM) Akademik Yıl : 21-216 Yarıyıl

Detaylı

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU AMELİYATHANE HİZMETLERİ PROGRAMI 2. SINIF 1. DÖNEM DERS İZLENCESİ Kodu: KİT201 Adı: Kişilerarası İletişim Teorik + Uygulama: 2+0 AKTS:

Detaylı

ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ

ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ 209 ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nun 20 Aralık 1993 tarihli ve 47/135 sayılı Kararıyla ilan edilmiştir.

Detaylı

Editörler Prof.Dr. Ahmet Onay / Prof.Dr. Nazmi Avcı DİN SOSYOLOJİSİ

Editörler Prof.Dr. Ahmet Onay / Prof.Dr. Nazmi Avcı DİN SOSYOLOJİSİ Editörler Prof.Dr. Ahmet Onay / Prof.Dr. Nazmi Avcı DİN SOSYOLOJİSİ Yazarlar Prof.Dr. Ahmet Onay Doç.Dr. Fahri Çaki Doç.Dr. İbrahim Mazman Yrd.Doç.Dr. Ali Babahan Yrd.Doç.Dr. Arif Olgun Közleme Yrd.Doç.Dr.

Detaylı

STANDART VE STANDARDİZASYON

STANDART VE STANDARDİZASYON STANDART VE STANDARDİZASYON İnsanoğlu yaratıldığı günden bu yana karışıklıktan kurtulma ve belirli bir düzen tesis etme gayreti içerisinde olmuştur. Bu düzenleme sürecinin tabiî bir neticesi olarak ortaya

Detaylı

DOÇ. DR. DOĞAN GÖÇMEN DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FELSEFE BÖLÜMÜ

DOÇ. DR. DOĞAN GÖÇMEN DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FELSEFE BÖLÜMÜ DOÇ. DR. DOĞAN GÖÇMEN DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FELSEFE BÖLÜMÜ Felsefe neyi öğretir? Düşünme söz konusu olduğunda felsefe ne düşünmemiz gerektiğini değil, nasıl düşünmemiz gerektiğini öğretir. Mutluluk

Detaylı

Üretimde iş bölümünün ortaya çıkması, üretilen ürün miktarının artmasına neden olmuştur.

Üretimde iş bölümünün ortaya çıkması, üretilen ürün miktarının artmasına neden olmuştur. Fabrika Sistemi Üretimde işbölümünün ortaya çıkması sonucunda, üretim parçalara ayrılmış, üretim sürecinin farklı aşamalarında farklı zanaatkarların (işçilerin) yer almaları, üretimde aletlerin yerine

Detaylı

E.G.O. Grubu Kurumsal İlkeleri

E.G.O. Grubu Kurumsal İlkeleri E.G.O. Grubu Kurumsal İlkeleri 1. Müşterimizin hizmetindeyiz! 2. Yenilikçi bir kültüre sahibiz ve gelecek için fikirlerimiz var 3. EGO nun en değerli varlığı biz çalışanlarıyız 4. Tüm iş faaliyetlerimizde

Detaylı

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM FAKÜLTESİ DOÇ.DR. ZEHRA ALTINAY SINIF YONETIMI Bu derste, Sınıf ortamı ve grup etkileşimi Grup türleri Grup ve lider Liderlik türleri Grup içi etkileşimin hedefleri

Detaylı

GÖKKUŞAĞI KOLEJİ PYP SORGULAMA PROGRAMI

GÖKKUŞAĞI KOLEJİ PYP SORGULAMA PROGRAMI GÖKKUŞAĞI KOLEJİ PYP SORGULAMA PROGRAMI 2017-2018 SINIF / YAŞ haklar ve lar, haklar ve lar 4/5 YAŞ Ailemizi ve kültürlerimizi bilmek kimliğimizi geliştirmemizi sağlar. Aile kültürümüz Aile kültürleri arasındaki

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI 3-4 Aile bireyleri birbirlerine yardımcı olurlar. Anahtar kavramlar: şekil, işlev, roller, haklar, Aileyi aile yapan unsurlar Aileler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar Aile üyelerinin farklı rolleri

Detaylı

TOPLUMSAL TABAKALAŞMA ve HAREKETLİLİK

TOPLUMSAL TABAKALAŞMA ve HAREKETLİLİK TOPLUMSAL TABAKALAŞMA ve HAREKETLİLİK TOPLUMSAL TABAKALAŞMA Ü s t S ı n ı f Orta Sınıf Alt Sınıf TOPLUMSAL TABAKALAŞMA Toplumsal tabakalaşma dünya yüzeyindeki jeolojik katmanlara benzetilebilir. Toplumların,

Detaylı

Engellilere Yönelik Tutumların Değiştirilmesi ZEÖ-II 2015

Engellilere Yönelik Tutumların Değiştirilmesi ZEÖ-II 2015 Engellilere Yönelik Tutumların Değiştirilmesi ZEÖ-II 2015 Ön yargı Farklılık Tutumlar Korkular Kaygılar Tabular Hoşgörü Tahammül Farklılıklar Hepimiz birbirimizden farklıyız. Aşağıdakileri kabul ettiğimizde

Detaylı

Performans ve Kariyer Yönetimi

Performans ve Kariyer Yönetimi Performans ve Kariyer Yönetimi Doç.Dr. İbrahim Sani MERT (13üncü Hafta) (Kariyer Planlama) KARİYER PLANLAMA Kariyer planlama, bir kişinin bireysel yetenekleri ilgileri, bilgisi ve motivasyon ve diğer özelliklerinin

Detaylı

10. hafta GÜZELLİK FELSEFESİ (ESTETİK)

10. hafta GÜZELLİK FELSEFESİ (ESTETİK) 10. hafta GÜZELLİK FELSEFESİ (ESTETİK) Estetik, "güzel in ne olduğunu soran, sorguluyan felsefe dalıdır. Sanatta ve doğa varolan tüm güzellikleri konu edinir. Hem doğa hem de sanatta. Sanat, sanatçının

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Bölüm 1 KRİZ YÖNETİMİ 11

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Bölüm 1 KRİZ YÖNETİMİ 11 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 KRİZ YÖNETİMİ 11 1.1.Krizin Tanımı ve Özellikleri 13 1.2.Kriz Dönemleri 15 1.2.1.Krizin Gelişme Dönemi 15 1.2.1.1. İç ve Dış Değişiklikleri Fark Etmeme ( Körlük) 15 1.2.1.2.

Detaylı

ÖRGÜTSEL ÇATIŞMA VE YÖNETİMİ

ÖRGÜTSEL ÇATIŞMA VE YÖNETİMİ ÖRGÜTSEL ÇATIŞMA VE YÖNETİMİ 1 ÇATIŞMA Kişiler ve grupların kendi içlerinde yada aralarında Anlaşmazlık Farklılık yada Birbirine uymama şeklinde görülen dinamik süreçtir Aynı gruptaki bireyler arasında,

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R ÖN SÖZ.V İÇİNDEKİLER....IX I. YURTTAŞLIK A. YURTTAŞLIĞI YENİDEN GÜNDEME GETİREN GELİŞMELER 3 B. ANTİK YUNAN-KENT DEVLETİ YURTTAŞLIK İDEALİ..12 C. MODERN YURTTAŞLIK İDEALİ..15 1. Yurttaşlık

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İnsan Kaynakları Yönetiminin Tanımı ve Kavramı İnsan Kaynakları Yönetiminin Temel İlkeleri İnsan Kaynakları Yönetimi Nedir? İşgücü örgütler için en önemli faktörlerden biridir.

Detaylı

EĞİTİMİN SOSYAL TEMELLERİ TEMEL KAVRAMLAR. Doç. Dr. Adnan BOYACI

EĞİTİMİN SOSYAL TEMELLERİ TEMEL KAVRAMLAR. Doç. Dr. Adnan BOYACI EĞİTİMİN SOSYAL TEMELLERİ TEMEL KAVRAMLAR 2017 Doç. Dr. Adnan BOYACI Neden Eğitimin Sosyal Temelleri Eklektik bir alan olarak Eğitim Yönetimi Büyük sosyal bilimler teorisi Eğitim yönetiminin beslendiği

Detaylı

TÜRKİYE DE MESLEKİ EĞİTİM

TÜRKİYE DE MESLEKİ EĞİTİM Uzman Melisa KORKMAZ TÜRKİYE DE MESLEKİ EĞİTİM Eğitimde Genel Görünüm Günümüz küresel rekabet ortamında bilgi ve bilgi teknolojileri giderek önem kazanmakta, ülkeler her geçen gün hızla gelişen teknoloji

Detaylı

Prof. Dr. Recep ŞAHİNGÖZ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Yozgat/2013. viii

Prof. Dr. Recep ŞAHİNGÖZ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Yozgat/2013. viii SUNU Zaman, sınır ve mesafe kavramlarının ortadan kalktığı, bir hızlı değişim ve akışın olduğu, metaforların sürekli değiştiği, farklılık ve rekabetin önemli olduğu yeni bir bin yılın içerisindeyiz. Eğitim

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR 1.1. Turizm Sistemi...1 1.2. Turizm ve Bilimler...5 1.2.1. Turizm ve Ekonomi...5 1.2.2. Turizm ve Coğrafya...6 1.2.3. Turizm ve İşletme...6

Detaylı

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Akademik Yılı Yaz Öğretimi Üniversite İçi Ders Eşdeğerlik Tablosu

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Akademik Yılı Yaz Öğretimi Üniversite İçi Ders Eşdeğerlik Tablosu Tarih Bölümü I. ve II. Öğretim Lisans Programları Tarih Bölümü I. Öğretim Programı Tarih Bölümü II. Öğretim Programı Yaz Öğretiminde Diğer Fakültelerin Bölümlerinde Açılan Eşdeğer Ders Ders Kodu Dersin

Detaylı

Sosyal Psikoloji GİRİŞ

Sosyal Psikoloji GİRİŞ Sosyal Psikoloji Prof. Dr. Turgut Göksu GİRİŞ Turgut Göksu 1 İki farklı bakış ve iki farklı tanım SOSYAL PSİKOLOJİ sosyolojik sosyal psikoloji 1908 Amerikalı ROSS Social Psychology psikolojik sosyal psikoloji

Detaylı

1 YÖNETİM VE ORGANİZASYONLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1 YÖNETİM VE ORGANİZASYONLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 YÖNETİM VE ORGANİZASYONLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 11 1.1.Yönetim Kavramı 12 1.1.1Yönetim Kavramının Kapsam ve Önemi 13 1.1.2. Yönetimin Tanımı 15 1.1.3. Yönetim Faaliyetinin

Detaylı

Prof.Dr.Muhittin TAYFUR Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Prof.Dr.Muhittin TAYFUR Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Prof.Dr.Muhittin TAYFUR Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü İyi ve kötü, yanlış ve doğru kavramlarını tanımlar, Etik bilincini geliştirmeye ve insanları aydınlatmaya

Detaylı

1. LİDER 2. LİDERLİK 3. YÖNETİCİ LİDER FARKI

1. LİDER 2. LİDERLİK 3. YÖNETİCİ LİDER FARKI YÖNETİCİ-LİDER FARKI VE LİDERLİĞİN YÖNETİMDEKİ ÖNEMİ Ahmet VERAL (Rapor) Eskişehir, 2011 1. LİDER Genel bir kavram olarak ele alındığında lider, bir grubun hedef oluşturma ve bu hedeflere ulaşma ve ilerleme

Detaylı

YÖNETİM Sistem Yaklaşımı

YÖNETİM Sistem Yaklaşımı YÖNETİM Sistem Yaklaşımı Prof.Dr.A.Barış BARAZ 1 Modern Yönetim Yaklaşımı Yönetim biliminin geçirdiği aşamalar: v İlk dönem (bilimsel yönetim öncesi dönem). v Klasik Yönetim dönemi (bilimsel yönetim, yönetim

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I. Öğr. Gör. Sadi YILMAZ Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA. iii

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I. Öğr. Gör. Sadi YILMAZ Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA. iii İÇİNDEKİLER BÖLÜM I Öğr. Gör. Sadi YILMAZ Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA ÖNSÖZ... xiii EĞİTİMİN TEMEL KAVRAMLARI....1 GİRİŞ...2 EĞİTİM... 3 EĞİTİM OLGUSUNUN TARİHSEL EVRİMİ... 4 İlkel Toplumlarda Eğitim... 5

Detaylı

KALİTE KAVRAMI VE KALİTENİN BOYUTLARI

KALİTE KAVRAMI VE KALİTENİN BOYUTLARI KALİTE YÖNETİMİ KALİTE KAVRAMI VE KALİTENİN BOYUTLARI Hizmet veya üründe kalite kavramı için farklı tanımlar kullanılmaktadır. En genel hâliyle ihtiyaçlara uygunluk (Crosby), ürün veya hizmetin değeri

Detaylı

Lion Leo İletişiminde Yetişkin Boyutu

Lion Leo İletişiminde Yetişkin Boyutu Lion Leo İletişiminde Yetişkin Boyutu Cahit Kişioğlu, İzmir 9 Eylül Lions Kulübü ÖZET: Lion ve Leo iletişiminde kullanılan eleştirel veya koruyucu yetişkin tarzını yetişkin boyutuna taşıyarak, Lion - Leo

Detaylı

ÜÇ BOYUTLU KADASTRO VE EKONOMİK AÇIDAN ÖNEMİ

ÜÇ BOYUTLU KADASTRO VE EKONOMİK AÇIDAN ÖNEMİ ÜÇ BOYUTLU KADASTRO VE EKONOMİK AÇIDAN ÖNEMİ Yük. Müh. Celalettin BİLGİN 1 2 Turkey, 20-24 April 2015. 1 KADASTRO KAVRAMI VE GELİŞME SÜRECİ İnsanoğlu - toprak ilişkisini düzenleyen, kalkınmanın temeli

Detaylı

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞA GİRİŞ İLK DERS

ÖRGÜTSEL DAVRANIŞA GİRİŞ İLK DERS ÖRGÜTSEL DAVRANIŞA GİRİŞ İLK DERS GIRIŞ Örgüt, birey yaşantısının önemli kısmının geçtiği yerdir. Bireyler yaşamları boyunca sayısız örgütte çeşitli statülere ve buna bağlı olarak rollere sahip olur. Tiyatronun

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v. 1. Bölüm Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management)

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v. 1. Bölüm Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management) İÇİNDEKİLER Önsöz... v 1. Bölüm Toplam Kalite Yönetimi (Total Quality Management) 1. Toplam Kalite Yönetiminin Tanımı, Önemi, Gelişimi ve Guruları... 1 2. Turizm Sektörü Açısından Toplam Kalite Yönetimi

Detaylı

İÇİNDEKİLER KISIM I PSİKOLOJİK DANIŞMA ETİĞİ İÇİN GENEL ÇERÇEVE. 1. Bölüm: Etiğe Giriş: Temel Kavramlar

İÇİNDEKİLER KISIM I PSİKOLOJİK DANIŞMA ETİĞİ İÇİN GENEL ÇERÇEVE. 1. Bölüm: Etiğe Giriş: Temel Kavramlar İÇİNDEKİLER Birkaç Söz: Kültüre Uyarlanarak Yenilenen ve Geliştirilen Yeni Baskı Üzerine...v Çeviri Editörünün Ön Sözü... xiii Çeviri Editörünün Teşekkürü...xv Ön Söz... xvii Teşekkür... xix KISIM I PSİKOLOJİK

Detaylı

Karl Heinrich MARX Doç. Dr. Yasemin Esen

Karl Heinrich MARX Doç. Dr. Yasemin Esen Karl Heinrich MARX 1818-1883 Eserleri Kutsal Aile (1845) Felsefenin Sefaleti (1847) Komünist Manifesto (1848) Fransa'da Sınıf Kavgaları (1850) Ekonominin Eleştirisi (1859) Kapital (Das Kapital-1867-1894).

Detaylı

Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar

Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar Pazarlama: Tanım, Tarihçe, Kavramlar Umut Al umutal@hacettepe.edu.tr - 1 Pazarlama - Tanımlar Tanım sayısının çokluğu Anlayış farklılıkları Tanımları yapanların özellikleri Dar ve geniş anlamda yapılan

Detaylı

Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Çalışma ve Meslek Ahlakı

Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Çalışma ve Meslek Ahlakı Mesleki Sorumluluk ve Etik-Ders 5 Çalışma ve Meslek Ahlakı Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 İş Ahlakı Çalışma Ahlakı Meslek Ahlakı 2 Çalışma Ahlakı Çalışma ahlakı, bir toplumda işe ve çalışma karşı geliştirilen

Detaylı

UYGULAMALI SOSYAL PSİKOLOJİ (Baron, Byrne ve Suls, 1989; Bilgin, 1999) PSİ354 - Prof.Dr. Hacer HARLAK

UYGULAMALI SOSYAL PSİKOLOJİ (Baron, Byrne ve Suls, 1989; Bilgin, 1999) PSİ354 - Prof.Dr. Hacer HARLAK UYGULAMALI SOSYAL PSİKOLOJİ (Baron, Byrne ve Suls, 1989; Bilgin, 1999) Sosyal Psikoloji Uygulamaları HUKUK SAĞLIK DAVRANIŞI KLİNİK PSİKOLOJİ TÜKETİCİ DAVRANIŞI VE PAZARLAMA POLİTİKA ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ SOSYAL

Detaylı

Öğretmenlik Meslek Etiği. Sunu-2

Öğretmenlik Meslek Etiği. Sunu-2 Öğretmenlik Meslek Etiği Sunu-2 Tanım: Etik Etik; İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değerleri, normları, kuralları, doğru-yanlış ya da iyi-kötü gibi ahlaksal açıdan

Detaylı

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İnsan Kaynakları Yönetiminin İşlevleri İnsan Kaynakları Yönetiminin İşlevleri Bir örgütün işgücünü oluşturması için adaylara müracaat etmesi, onlar arasında seçim yapması, seçilenleri

Detaylı

FELSEFİ PROBLEMLERE GENEL BAKIŞ

FELSEFİ PROBLEMLERE GENEL BAKIŞ FELSEFİ PROBLEMLERE GENEL BAKIŞ FELSEFENİN BÖLÜMLERİ A-BİLGİ FELSEFESİ (EPİSTEMOLOJİ ) İnsan bilgisinin yapısını ve geçerliğini ele alır. Bilgi felsefesi; bilginin imkanı, doğruluğu, kaynağı, sınırları

Detaylı

HALKLA İLİŞKİLERİN AMAÇLARI

HALKLA İLİŞKİLERİN AMAÇLARI HALKLA İLİŞKİLERİN AMAÇLARI Genel olarak belirli bir amaç için çalışan kişiler topluluğu olarak tanımlayabileceğimiz organizasyonun, halkla ilişkiler açısından hedefi, ürün veya hizmetini kullanacak kişilerin

Detaylı

3/7/2010. ÇAĞDAŞ EĞİTİMDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN YERİ ve ÖNEMİ EĞİTİM EĞİTİM ANLAYIŞLARI EĞİTİM

3/7/2010. ÇAĞDAŞ EĞİTİMDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN YERİ ve ÖNEMİ EĞİTİM EĞİTİM ANLAYIŞLARI EĞİTİM EĞİTİM REHBERLİK ÇAĞDAŞ EĞİTİMDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK NİN YERİ ve ÖNEMİ Eğitim? İnsana en iyi olgunluğu vermektir (Eflatun). İnsana tabiatında bulunan gizli bütün kabiliyetlerin geliştirilmesidir (Kant). Bireyin

Detaylı

SANAT FELSEFESİ. Sercan KALKAN Felsefe Öğretmeni

SANAT FELSEFESİ. Sercan KALKAN Felsefe Öğretmeni SANAT FELSEFESİ Sercan KALKAN Felsefe Öğretmeni Estetik güzel üzerine düşünme, onun ne olduğunu araştırma sanatıdır. A.G. Baumgarten SANATA FELSEFE İLE BAKMAK ESTETİK Estetik; güzelin ne olduğunu sorgulayan

Detaylı

TOPLUMSAL KURUMLAR VE AİLE ÇIKMIŞ SINAV SORULARI MURAT YILMAZ EGE ANADOLU LİSESİ

TOPLUMSAL KURUMLAR VE AİLE ÇIKMIŞ SINAV SORULARI MURAT YILMAZ EGE ANADOLU LİSESİ TOPLUMSAL KURUMLAR VE AİLE ÇIKMIŞ SINAV SORULARI MURAT YILMAZ EGE ANADOLU LİSESİ 1-) Türkiye de cumhuriyetin ilanından hemen sonra eğitimde, dinde, yönetimde, hukukta, ekonomide, sanatta, aile yapısında

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: GERONTOLOJİ: YAŞLILIK BİLİMİ...1 Yaşlılık ve Yaşlanma...7 Gerontoloji...11 Gerontoloji Tarihi...12 Diğer Bilim Dallarıyla Ortak Çalışmalar...16 Sosyal Gerontoloji...20 Sosyal Gerontoloji

Detaylı

SOSYAL DÜŞÜNCELER TARİHİ. 6. Hafta: Rasyonalizm Sorunu II: Freud ve Kapitalizm Sorunu-I: Polanyi

SOSYAL DÜŞÜNCELER TARİHİ. 6. Hafta: Rasyonalizm Sorunu II: Freud ve Kapitalizm Sorunu-I: Polanyi SOSYAL DÜŞÜNCELER TARİHİ 6. Hafta: Rasyonalizm Sorunu II: Freud ve Kapitalizm Sorunu-I: Polanyi UYARI Bu bir dinleyici notudur ve lütfen ders notu olarak değerlendirmeyiniz. Bu slaytlar, ilgili ders kitabındaki

Detaylı

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM. Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER SPORDA STRATEJİK YÖNETİM Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1 STRATEJİK YÖNETİMLE İLGİLİ KAVRAMLAR Stratejik Yönetimi Öne Çıkartan Gelişmeler İşletmenin Temel Yetenekleri Stratejik Yönetimin Gelişimi Stratejik Düşünme

Detaylı

İÇİNDEKİLER. SUNUŞ... iii. EDİTÖRDEN... v

İÇİNDEKİLER. SUNUŞ... iii. EDİTÖRDEN... v İÇİNDEKİLER SUNUŞ... iii EDİTÖRDEN... v İŞYERİNDE MANEVİYAT Murat Yolsal GİRİŞ... 1 1. MANEVİYAT KAVRAMI... 2 1.1. Maneviyatın Boyutları... 5 1.2. Maneviyat ve Din Kavramları Karşılaştırması... 6 2. İŞYERİNDE

Detaylı