>>> SAYI SAYIDA NELER VAR?

Transkript

1

2 SAYI 26 TEMEL B LG LER AVUÇ Ç B LG SAYARLAR TAfiINAB L R B LG SAYARLARDA EN YEN NES L. GELECE N B LG SAYARLARI B LG SAYARLARINIZ YARIN NASIL OLACAK? WINDOWS BAfiLANGIÇ D SKET OLUfiTURMAK B R BAfiLANGIÇ D SKET NASIL OLUfiTURULUR? PROJELER EXCEL DE L STE HAZIRLAMAK EXCEL DE KEND L STE KALIPLARINIZI HAZIRLAYIN. DOSYA BOYUTUNU Ö RENMEK B R DOSYANIN KAPLADI I ALAN NASIL Ö REN L R? G ZL KODLAR ÖZEL S MGELER N G ZL KODLARI. INTERNET INTERNET VE T CARET FUARLARI NTERNET ÜZER NDEK T CARET FUARI S TELER. WEB SAYFASI HAZIRLAMAK VIII HTML KOMUTLARININ GENEL ÖZET. INTERNET N GELECE NTERNET YARIN NASIL OLACAK? MULTIMEDIA VE E LENCE GELECEKTE MULT MEDYA DONANIMLAR MULT MEDYA DONANIMLARIN YARINI. PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS AYARLARI VE KISAYOL TUfiLARI WINDOWS ÜZER NDE ÇEfi TL PUÇLARI. Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu Saatleri: , Abone Servisi Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. 27. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER YEN NES L B LG SAYARLAR DEAL B LG SAYAR WINDOWS VER SIKIfiTIRMA PROGRAMLARI PROJELER NASIL ARfi V OLUfiTURULUR? INTERNET NTERNET TE SOHBET INTERNET ÜZER NDEK GAZETELER MULTIMEDIA VE E LENCE OYUN KONSOLLARI PÜF NOKTASI ÇEfi TL WINDOWS 98 PUÇLARI 20 fiubat ta Bayilerde Kaç rmay n! Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Vogel Sat fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da t m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi. Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/ Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) Faks: (212)

3 AVUÇ Ç B LG SAYARLAR TEMEL B LG LER AVUÇ Ç B LG SAYARLAR Teknolojinin geliflimiyle beraber bilgisayar alan nda da büyük geliflmeler olmaktad r. Ancak bu geliflmeler sadece bilgisayarlar n gücü ve yetenekleriyle s n rl de ildir. Günümüzde elektronik endüstrisinin en h zl geliflen ve en çok gelecek vaad eden alanlar ndan birisi de "avuçiçi" tabir edilen bilgisayarlard r. Bu cihazlar genellikle "Palmtop" ya da "PDA" (Personal Digital Assistant) ad yla bilinirler, en önemli özellikleri de al fl lm fl tarzda bir klavyeye sahip olmamalar d r. Ayr ca bu cihazlar boyut olarak da oldukça küçüktürler, ço u bir hesap makinesinden daha iri de ildir. Ancak boyutlar n n avuçiçine s acak denli küçük olmas na ra men, bu cihazlar genellikle oldukça marifetlidirler. Tabii ki al fl lm fl tarzda bir masaüstü bilgisayar n n kapasitesine sahip de ildirler, ne var ki pek çok aç dan di er tafl nabilir bilgisayar türlerine güçlü bir rakip olabildiklerini söylemek mümkündür. Mesela bu tür cihazlar n en önemli avantajlar ndan biri, bataryalar n n di- er tafl nabilir bilgisayarlara oranla çok daha uzun süre dayanabilmesidir. Ço u Notebook s n f bilgisayar flarj edilmeden sadece birkaç saat çal - flabilirken, Palmtop cihazlarda bu süre haftalarla ölçülebilmektedir. Bu da onlar oldukça popüler cihazlar k lmaktad r. Palmtop cihazlar standart bilgisayarlardan pek çok aç dan farkl olduklar için iflletim sistemleri de buna uygun olarak haz rlanmmaktad r. Bugün piyasada bulunan iki önemli iflletim sistemi Palm OS ve MS Windows CE olmaktad r. Baz üreticiler her ikisine de itibar etmeyip kendi iflletim sistemlerini tasarlamaktad r, ancak bunlar say ca azd r ve ço u da bu iki sistem kadar baflar l de- ildir. Palm OS özellikle avuçiçi cihazlar için Palm Inc. taraf ndan haz rlanm fl özel bir iflletim sistemidir. Windows CE ise Microsoft taraf ndan bu tür tafl nabilir ayg tlar n hepsinde kullan lmak amac yla haz rlanm flt r ve özellikle kullan c arabirimi büyük sistemlerde kullan lan Windows sürümlerine benzer bir yap dad r. Palm OS iflletim sistemini ilk kullanan model olan Pilot, 1996 y l nda Palm Inc. taraf ndan üretilmifl ve k sa sürede oldukça popüler olmufltur. Bunun en önemli sebepleri hem cihaz n oldukça kullan fll, hem de iflletim sisteminin bir hayli yetenekli olmas d r. Ayr ca Pilot modeli bir ara bafllant sayesinde büyük masaüstü sistemlerle ba lant kurabilmekte ve bilgi al flverifli gerçeklefltirebilmekteydi. Bu gibi özellikler sadece cihaz n baflar l olmas n sa lamakla kalmam fl, o günden bu yana üretilen tüm benzer ayg tlar n uymas gereken temel standartlar belirlemifltir. Bir avuçiçi cihaz n hangi iflletim sistemini kulland ya da kim taraf ndan üretildi i oldukça önemlidir. Çünkü piyasada çok de iflik marka ve modelde cihaz bulunmas na ra men, hepsi ayn kalitede de ildir. Baz lar art k standart olarak kabul edilen ifllemleri bile yapamayabilmektedir. Bunlar ço u zaman gösteriflli ve pahal hesap makineleri olmaktan öteye geçemezler, halbuki iyi bir Palmtop cihaz kullan c lar n pek çok ihtiyac na cevap verebilecek kapasitededir. Bu tür bir sistem çeflitli notlar n al nabilece i ve bilgilerin depolanabilece i bir platform oluflturur. Bu ifl için adres defteri ve günlük gibi çeflitli uygulamalar mevcuttur. Ayr ca yap lacak ifllerin bir listesini belirlemek ve çeflitli zamanlarda sistemin sizi uyarmas n sa lamak mümkündür. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 143

4 <<< TEMEL B LG LER AVUÇ Ç B LG SAYARLAR Bunun haricinde bu gibi sistemler gerekti inde bir cep telefonu ya da normal telefon hatt yard m yla Internet ba lant s da yapabilir, böylece elektronik posta al p gönderebilir ya da çeflitli Web sitelerini gezebilmenize imkan tan yabilirler. Ayr ca baflta metin belgeleri olmak üzere pek çok dosya türünü hem oluflturma, hem de derleyebilme yetene ine sahiptirler. Mesela Windows CE büyük bilgisayarlarda kullan lan Word ve Excel gibi uygulamalar n minyatür birer versiyonunu rahatl kla çal flt rabilmektedir. yi bir avuçiçi sistem genifl bir haf zaya sahip oldu u gibi, ayn zamanda fazladan tafl nabilir haf za modülleri ve benzeri donan mlar için ba lant noktalar na da sahiptir. Böylelikle gerek duyuldu unda çeflitli kaynaklardan gerekli yaz l mlar edinip sisteminize kurabilir, bu sayede yeteneklerini rahatl kla art - rabilirsiniz. Ne var ki bu yetenek özellikle çok ucuz ve ad pek duyulmam fl modellerde hemen hiç mevcut de ildir. Yine geliflmifl avuçiçi cihazlar n en önemli bir baflka özellikleri de, bir Docking Station, ara ba lant kablosu ya da k z lötesi eriflim gibi yöntemlerle di er sistemlerle ba lant kurup veri al flverifli yapabilmeleridir. K z lötesi eriflim çok teknik bir olay gibi görünse de asl nda prensip olarak çok basittir, kullan lan yöntem televizyon uzaktan kumandalar ndakinden çok daha farkl de ildir. Yaz n n önceki k s mlar nda bu tür cihazlar n bir klavye ya da fare gibi ayg tlara sahip olmad n söylemifltik, peki o zaman kullan c cihaz nas l kontrol etmektedir? Burada birkaç farkl yöntem bir arada kullan l r. Öncelikle cihaz n ön panelinde menüler aras nda gezinmeye ve temel uygulamalar çal flt rmaya yarayan birkaç tufl bulunur. Bunun d fl nda tüm kaliteli avuçiçi sistemlerin ekranlar dokunmaya duyarl d r, ancak burada hassasiyet aç s ndan insan cildi de il, özel bir elektronik kalem tercih edilir. Bu kalem bir aç dan tüm cihaz n kalbi say labilir, çünkü göründü ünden çok daha fazla ifllevi vard r. Öncelikle bu kalem dokunma yöntemiyle ekranda gördü ünüz simgelerle etkileflim kurabilmenizi sa lar. Bunun d fl nda ihtiyaç duyuldu unda yaz l msal olarak ekrana ça r labilen bir "klavye" yard m yla yaz da yazabilmenizi sa lar. Ancak ço u geliflmifl Palmtop yaz yazabilmeniz için bir klavye kullanman z mecbur k lmayacak bir özelli e sahiptir, yaz tan yabilme. Hemen her kaliteli Palmtop cihazda bulunan yaz tan yabilme özelli i sayesinde, ekrana elektronik kalemle yazd n z harf ve semboller rahatl kla ayg t taraf ndan okunabilmektedir. Böylece özellikle metin dosyalar üzerinde h zl bir biçimde çal flabilir ya da notlar alabilirsiniz. Peki kimlerin bir avuçiçi bilgisayara ihtiyac olabilir? Bu gibi sistemler genellikle tafl nabilir bilgisayarlar n yerini almaya adayd rlar, bu yüzden daha hafif ve günlük ifllerde yard mc olacak bir cihaz arayanlar n ilgisini çekmektedirler. Ancak bir cep telefonu kadar küçük, bir masaüstü PC kadar yetenekli ve güçlü, hem de çok uygun fiyatl bir avuçiçi sistem henüz mevcut de ildir. Bu gibi bir cihaz için daha uzun bir süre beklemek gerekebilir. Cep Bilgisayarlar Burada bahsedilen avuçiçi cihazlar ve daha büyük tafl nabilir sistemler aras nda kalan bir bilgisayar s n f daha mevcuttur. Genellikle "cep bilgisayar " olarak tan mlanan bu cihazlar al fl lm fl avuçiçi sistemlerden biraz daha güçlüdürler, ayr ca bir de minyatür klavyeleri bulunur. Bu gibi sistemler oldukça yetenekli olmalar na karfl n, avuçiçi cihazlardan daha fazla enerji tüketmek gibi bir sorunlar vard r. 144 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

5 GELECE N B LG SAYARLARI TEMEL B LG LER GELECE N B LG SAYARLARI lk elektronik bilgisayar n tasarlanmas ve üretilmesinden bu yana yaklafl k 53 y l geçti. 53 y l önce tasarlanan bilgisayar dev boyutlar - na ve inan lmaz elektrik tüketimine karfl n, sadece saniyede 5,000 ifllem yapabiliyordu. Amerikan ordusu taraf ndan balistik hesaplar n yap lmas nda kullan lan bu bilgisayar, inan lmaz derecede büyük, hantal, yavafl ve pahal olmas n n yan nda, bir o kadar da kullan m zor ve esneklikten uzak bir sistemdi. Ama çal fl yordu ve kendinden sonra gelecek olanlar n atas yd. ENIAC ile bafllayan bilgisayar ça inan lmaz bir süratle ilerledi ve bu ilerleme bugün de yavafllam fl de il. Bugün bilgisayarlar sadece özel kurulufllar n ya da çok zengin kiflilerin oyuncaklar olmaktan ç km flt r. Günlük hayat n hemen her an nda bilgisayarlarla karfl laflmak ve onlardan faydalanmak art k ola an bir durumdur. Bu durum gelecekte de de iflmeyecek, bilgisayarlar günlük yaflam n her alan nda vazgeçilmez olmaya devam edeceklerdir. Bugüne dek olan süreç içerisinde bilgisayarlar belirli bir flekle girmifl, masalar m z n üzerinde duran PC ler fleklinde hayat m zdaki yerlerini alm fl- lard r. Ne var ki art k bilgisayarlar n bu flekilde kaydedebilecekleri fazla bir geliflme kalmam fl gibi görünmektedir. Masaüstü ya da tafl nabilir bilgisayarlar belki daha güçlü, daha yetenkli bir hal alabilirler, ama daha da verimli olabilmek için k - l k de ifltirmeleri ve çevreleriyle daha fazla etkileflime girmeleri gereklidir. Mesela bilgisayarlar n durduklar noktadan tüm bir evin iflini yapabilmeleri, gerekti inde kararlar al p bunlar uygulayabilmeleri için, evde bulunan hemen her tür araçla iletiflim kurmalar gereklidir. Nitekim tasar mc lar bu konuda çal flmakta, yeni fikirler üretmektedirler. Ancak burada bilgisayarlar n gelece inde farkl bir yol ortaya ç kmaktad r, bu da al fl lm fl formlar n terk etmek ve di er ayg tlara entegre olmakt r. Bir bilgisayar n bilgi depolama ve iflleme gücünü baflka cihazlar n yeteneklerini gelifltirmek için kullanmak çok yeni bir fikir de ildir. Mesela içindeki g dalar devaml gözetim alt nda tutacak ve sadece onlar uygun koflullarda korumakla yetinmeyip, bitenlerin yerine Internet üzerinden yenilerini siparifl edecek "ak ll " bir buzdolab modeli üretilmifltir. Ne var ki bu ve benzeri at l mlar için gereken koflullar ancak yeni yeni oluflmaktad r. Benzer biçimde bilgisayarlar farkl biçimlere bürünerek karfl m za daha fazla ç kmaya devam edecektir. Mesela çeflitli firmalar tafl nabilir bilgisayarlar n yeteneklerine de sahip olan mobil telefonlar üretmekte, kol saatlerine görüntü iflleme ve aktarma yetenekleri kazand r lmakta, çevresinde olanlar "izleyip" buna göre kararlar veren bilgisayarlara sahip olan otomobil prototipleri ortaya ç kmaktad r. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 145

6 <<< TEMEL B LG LER GELECE N B LG SAYARLARI Tabii ki bu durum kullanmaya al flt m z masaüstü bilgisayarlar n ortadan kalkaca anlam na gelmiyor, ne var ki önümüzdeki y llarda onlar da büyük de ifliklikler geçirmekten kurtulamayacakt r. Gittikçe daha güçlü ifllemciler ve daha yüksek depolama kapasitesine sahip kay t ortamlar üretilmeye devam edecektir flüphesiz, fakat esasl geliflmeler çok daha farkl alanlarda olacakt r. Herfleyden önce bilgisayarlar n tüm dünyada çeflitli flekillerde birbirleriyle haberleflebilmesi büyük önem kazanm flt r. Bu sayede bilgilerin depolanmas ve paylafl lmas insan hayat nda hiç olmad kadar h zl ve kolay bir hal alm flt r. Bu yüzden Internet teknolojileri geliflmekte, telefon hatlar na yeni alternatifler ortaya ç kmaktad r. Bunlardan biri Internet erifliminin bildik elektrik hatlar n kullanmas na izin verecektir. Ayr ca uydu bafllant lar ve benzer telsiz ba lant yöntemleri sayesinde bilgisayar a lar sadece dünya yüzeyini de il, ayn zamanda uzay istasyonlar ve ileride di er gezegenlerde kurulmas planlanan kolonileri de kapsayacak kadar büyüyebilecektir. Tabii bilgisayarlar n de iflimi sadece baflka ayg tlara entegre edilmeleri fleklinde olmayacakt r. Her ne kadar günümüzde kabul edilen bilgisayar görüntü olarak bir kasa, klavye ve monitörden olufluyorsa da, yap lan araflt rmalar k sa bir süre sonra bu durumu de ifltirecek ve bilgisayarlar çok daha farkl bir görünüme bürünecektir. Mesela bugün bilgisayarlar n ayr lmaz bir parças gibi görünen katot tüplü monitörler zaman içinde yerlerini tamamen LCD olanlara b - rakacakt r. Ancak bu geliflme bununla da s n rl kalmayabilir ve bir zaman sonra çok daha geliflmifl holografik görüntüleme yöntemleri yayg nlaflabilir. Benzer bir geliflme bilgisayar kumanda araçlar nda da yaflanacakt r. Bugün klavye, fare ve benzeri ayg tlar al fl lm fl kumanda araçlar d r, ancak ileride durum böyle olmayacakt r. Araflt rmac lar insan hareketlerini alg layabilen ve sesli komutlar anlayabilen tasar mlar üzerinde çal flmaktad rlar. Bu gibi sistemler göz ve vücut hareketlerini izler, ayr ca sesle verilen emirleri de rahatl kla alg lay p uygulayabilirler. Daha ileri seviyede tasar mlar ise sadece ses ve hareketlerle verilen komutlar alg lamakla kalmaz, bunun yan nda bir de kullan c n n "ruh halini" gözlemleyerek kendilerini buna göre ayarlayabilirler. Daha flimdiden insan mimiklerindeki de iflimlere göre kullan c n n "ruh halini" anlayabilen prototipler gelifltirilmifltir. Bu kullan c y gözleyen çeflitli alg lay c lar ve buna uygun haz rlanm fl yaz l m n ortak çal flmas yla mümkün olmaktad r. Sonuç olarak, önümüzdeki on y l n bu alanda ne gibi geliflmelere sahne olaca n kestirmek neredeyse imkans zd r. Ancak fluras kesindir ki geliflmeler bilgisayarlar n gücünü ve hayat m zdaki yerini daha da pekifltirecektir. 146 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

7 BAfiLANGIÇ D SKET OLUfiTURMAK WINDOWS BAfiLANGIÇ D SKET OLUfiTURMAK Belki s k s k olmaz ama, Windows iflletim sisteminin bir sebepten dolay çökmesi çok s rad fl bir olay say lmaz. Özellikle iflletim sisteminin baz hassas dosyalar nda meydana gelebilen veri kay plar yüzünden bilgisayar n aç lamad ya da hatal çal flt zamanlar oluflabilir. Özellikle virüslerin sebep olabildi i veri kay plar nda bu çok belirgin bir yan etki olarak ortaya ç kabilmektedir. Bu gibi durumlarda bilgisayar n z sabit disk üzerinde bulunan ve çal flma için kritik öneme sahip olan dosyalara ulaflamayaca ndan aç lamayabilir. O zaman sizin bir bafllang ç disketi kullanarak bilgisayar açman z gerekir. Bir "bafllang ç disketi" üzerine temel Windows dosyalar kaydedilmifl basit bir 3,5 inçlik disketten baflka bir fley de ildir. Acil durumlarda bilgisayar bu disket sayesinde sabit disk üzerindeki dosyalara eriflmeden de açabilirsiniz. Ancak tabii acil durumlarda böyle bir disket haz rlamaya f rsat n z olmayaca ndan, herfley normal çal fl rken bir bafllang ç disketi haz rlay p kolayca bulabilece iniz bir yerde saklamakta fayda vard r. fiimdi size bir bafllang ç disketini nas l haz rlayabilece inizi göösterece iz, bu çok basit bir ifllemdir ve afla - daki ad mlara harfiyen uyman z yeterlidir. Ad m 1: Öncelikle "Bafllat" tuflu menüsünden "Ayarlar" seçene ine girin ve orada bulunan "Denetim Masas " fl kk na t klay n. Ad m 2: "Denetim Masas " penceresi ekrana geldi inde oradaki simgeler aras ndan "Program Ekle/Kald r" adl olan bulun ve üzerine çift t klayarak çal flt - r n. Ad m 3: fiimdi ekranda "Program Ekle/Kald r Özellikleri" adl bir diyalog penceresi göreceksiniz. Bu pencere üç k s mdan oluflmaktad r, siz "Bafllang ç Disketi" adl bafll a t klayarak bu bölüme girin. Burada "Disket Olufltur..." adl bir tufl göreceksiniz, oluflturma ifllemine bafllamak için buna t klay n. * < PUCU> Unutmay n ki her bilgisayar n donan m ve yaz l m özellikleri belirgin de ifliklikler gösterebilir. Bu yüzden baflka bir bilgisayarda haz rlad n z bafllang ç disketi sizin bilgisayar n z düzgün olarak açamayabilir. Onun için kendi bilgisayar n zda haz rlam fl oldu unuz bir bafllang ç disketini el alt nda bulundurmakta her zaman fayda vard r. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 73

8 <<< WINDOWS BAfiLANGIÇ D SKET OLUfiTURMAK * < PUCU> Bir bafllang ç disketi oluflturmak için kullan labilir durumdaki herhangi bir disketten faydalanabilirsiniz, bunun için disketin hasars z olmas d fl nda herhangi bir ön koflul yoktur. Ad m 4: "Disket Olufltur..." tufluna t klad ktan sonra bilgisayar n z gereken sistem dosyalar n gözden geçirecektir. Bu bilgisayar n z n gücüne gören de iflen miktarda zaman isteyen bir ifltir, ancak çok uzun sürmez. Ad m 5: Bilgisayar n z gerekli dosyalar derledikten sonra sizden disket sürüye bir disket yerlefltirmenizi isteyecektir. Bu ifl için kullanaca n z disketin üzerinde bulunan önceden kaydedilmifl tüm veriler silinecektir. Bu yüzden içeri inin silinmesinde bir sak nca bulunmayan bir disket seçmeniz gerekir. Disketi sürücüye yerlefltirdikten sonra ekrandaki uyar penceresinde "Tamam" tufluna t klay n ve yazma ifllemini böylece bafllat n. Ad m 6: Siz onay verdikten sonra ifllem bafllayacak ve bilgisayar derledi i dosyalar uygun biçimde disket üzerine aktaracakt r. Bilgisayar öncelikle tak lan disketi kontrol eder ve e er bofl de ilse içeri ini silerek yaz lmaya uygun hale getirir. Bundan sonra da sistem dosyalar n kopyalamaya bafllar, ancak disket sürücülerin eriflim süratleri çok düflük oldu undan bu ifllem birkaç dakika alabilir. fllem tamamland nda bilgisayar sizi uyaracakt r, bu esnada baflka hiçbir yaz l m çal flt rmamak ifllemin daha kolay ve çabuk yap lmas n sa lar. Ad m 7: Kopyalama ifllemi bittikten sonra diyalog pencerelerini kapatabilir ve haz rlanm fl olan disketi ç - karabilirsiniz. E er diskete hangi dosyalar n kopyaland n merak ediyorsan z, bunu "Bilgisayar m" seçene inden (A:) sürücüsüne girerek görebilirsiniz. I < INFO> Unutmay n ki bir sorunla karfl lafl p bilgisayar n z açamazsan z o zaman bafllang ç disketi size bu konuda yard mc olabilir. Ancak bu disket sorunlar n z çözemez, Windows aç ld ktan sonra sorunun kayna n bulmal ve çözmelisiniz. E er bu konuda zorlan rsan z daha tecrübeli bir arkadafl n z ya da bilgisayar size satan firman n teknik servisinden yard m almaktan çekinmeyin. 74 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

9 EXCEL DE L STE HAZIRLAMAK PROJELER EXCEL DE L STE HAZIRLAMAK Excel kendi içinde bir dizi listeye sahiptir, bunun nas l kullan ld n önceki bölümlerde bir takvim haz rlarken görmüfltük. Excel kendi içinde ay ve gün isimleri gibi unsurlardan oluflan dört listeye sahiptir, bunu daha önce bir takvim haz rlarken zaten kullanm flt k. Bu listeleme yetene i sayesinde çal fl rken oldukça fazla zaman ve emekten tasarruf edilebilir, bu yüzden de kullan c lara kendi listelerini oluflturabilme imkan verilmifltir. Burada size kendi otomatik listelerinizi nas l oluflturabilece inizi gösterece iz, ad mlar izlemeniz yeterli olacakt r. Ad m 2: Bu flekilde hücreleri doldurmaya devam ederek kafan zdaki verilerden bir liste oluflturun. Bundan sonra listenin bulundu u hücrelerin hepsini birden seçili duruma getirin. Ad m 1: Önce bir Excel çal flma sayfas aç n, sonra da herhangi bir noktadan bafllayarak ilk hücrenizi doldurun. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 87

10 <<< PROJELER EXCEL DE L STE HAZIRLAMAK Ad m 5: Bu bölümde haz r bulunan listeleri göreceksiniz. Kendi listenizi eklemek için "Veri Al" tufluna t klay n. En alt sat rda listenin al naca hücrelerin koordinatlar n görebilirsiniz. Ad m 3: fiimdi ekran n üst k sm ndaki araç çubu undan "Araçlar" menüsünü aç n ve buradaki "Seçenekler..." fl kk na t klay n. Ad m 6: E er bu k s mdayken listeye yeni veri eklemek isterseniz "Ekle" tufluna t klaman z yeterlidir. Liste penceresinde yaz m imleci belirecek ve bilgi girmenize imkan tan nanacakt r. Ad m 4: "Seçenekler" diyalog penceresi ekrana gelecektir, buradan pek çok önemli ayar yapabilmek mümkündür. Siz "Özel Listeler" bafll na t klay n ve ilgili bölüme geçin. 88 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

11 EXCEL DE L STE HAZIRLAMAK PROJELER Ad m 7: Bu bölümde yeni veriler eklemek için onlar klavyeden yazman z ve Enter tufluna basman z yeterlidir. Listenizin tamamland n düflündü ünüzde "Tamam" tufluna basarak ifllemi bitirebilirsiniz. Ad m 8: Bu flekilde s f rdan bir listeyi bu ekrandan oluflturmak mümkündür. Böylece ilk iki ad m atlayabilir ve hücreleri tek tek doldurmaktan zorunda kalmazs n z. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 89

12 <<< PROJELER EXCEL DE L STE HAZIRLAMAK Ad m 9: E er haz rlad n z listelerden birini silmek isterseniz, o zaman sol pencereden listenin ad n seçili hale getirmek ve "Sil" tufluna t klamak yeterli olacakt r. I < INFO> Ad m 10: Listeyi kullanmak için daha önce takvim haz rlarken yapt n z gibi, bafllang ç hücresine listenin ilk maddesini yazman z, sonra da hücrenin köflesinden tutup afla do ru sürüklemeniz yeterli olacakt r. Excel listenin kalan maddelerini otomatik olarak tamamlayacakt r. E er imleci afla ya da sa a do ru çekerseniz listedeki maddeler dizilim s ras na göre eklenecektir. Yukar ya da sola do ru çekerseniz de listedeki maddeler dizilim s ras - n n tersine eklenirler. Excel içinde gün ve ay isimlerinden oluflan dört temel liste zaten mevcuttur. Bunlar kal c listeler olup silinmeleri mümkün de ildir. 90 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

13 DOSYA BOYUTUNU Ö RENMEK PROJELER DOSYA BOYUTUNU Ö RENMEK Bazen bir ya da daha fazla say da dosyan n ne kadar yer kaplad n ö renmeniz gerekebilir. Özellikle dosyalar n z farkl bir yere, mesela bir disket üzerine aktarmadan önce dosya boyutuna bakman z, böylece tafl d n z dosyalar n oraya s - aca ndan emin olman z gerekir. Bu gibi durumlarda afla da anlat lan basit ad mlar izleyerek dosyalar n z n boyutlar n h zl bir biçimde ö renebilirsiniz. Ad m 2: fiimdi fare imlecini seçili bulunan dosyalardan birinin üzerine getirin ve sa fare tufluna t klayarak sa tufl menüsünü aç n. Bu menüden "Özellikler" seçene ine t klay n. Ad m 1: Öncelikle boyutlar n ö renmek istedi iniz dosyalar n bulundu u klasörü aç n. Burada birden fazla dosyan n yaklafl k ne kadar yer kaplad n ö renebilmek için, öncelikle bizi ilgilendiren dosyalar n hepsini seçili hale getirmemiz gerekiyor. Bunu CONT- ROL tufluna bas l tutarken dosyalar n üzerine birer kere t klayarak yapabilirsiniz. Ad m 3: Aç lan "Özellikler" adl diyalog penceresi seçmifl oldu unuz nesneler hakk nda genel bilgileri gösterecektir. Burada kaç dosyan n ve alt klasörün seçili oldu- unu, ayr ca toplam boyutlar n n miktar - n da görebilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 91

14 <<< PROJELER G ZL KODLAR G ZL KODLAR Word ile çal fl rken özel bir simge yazman z gerekti inde, bunu farkl bir yöntemle yapabilirsiniz. Genellikle klavyede bulunmayan pek çok özel simgeyi araç çubu unda bulunan "Ekle" seçene i alt ndaki "Simge" fl kk yard m yla metine ekleyebilirsiniz. Ancak baz durumlarda bunun alternatif bir yöntemi daha mevcuttur. Ad m 3: Özel kodunu yazd n z simge ekranda belirecektir. Burada gizli kodlara birkaç örnek olarak flunlar verebiliriz; ALT ile " " simgesi, ALT ile " " simgesi ve ALT + 92 ile de "\" simgesini yazd rabilirsiniz. Ad m 1: Yaz m imlecini simgeyi metin içerisinde yazmak istedi iniz yere getirin. Ad m 2: Klavyede ALT tufluna bas l tutarken, sa tarafta bulunan say sal tufllardan girmek istedi iniz simgenin özel kodunu yaz n ve ALT tuflunu b rak n. * < PUCU> Bu flekilde pek çok farkl simgeyi yazd rmak mümkündür, çeflitli denemeler yapmaktan ve en s k kulland n z simgelerin kodlar n ö renmekten kaç nmay n. 92 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

15 INTERNET VE T CARET FUARLARI INTERNET INTERNET VE T CARET FUARLARI Burada hemen herkesin ilgisini çekebilece ini düflündü ümüz çeflitli fuarlara iliflkin haz rlanm fl Web sitelerine yer veriyoruz. Her y l Amerika çap nda düzenlenen belli bafll bilim ve haberleflme konulu fuarlar hakk nda bilgi edinmek istiyorsan z, o zaman adresine u raman z tavsiye ederiz. Burada ayr ca bu konularla ilgili pek çok ba lant da bulabilirsiniz. Bilgisayar ve Internet dünyas ndaki geliflmeleri izlemek, ayr ca bu alanlarda her y l düzenlenen fuarlar ve çeflitli etkinliklerle ilgili bilgi edinmek isteyenler adresine u rayabilirler. Burada konuyla ilgili genifl bilgi ve çeflitli ba lant lar mevcuttur. Dünya çap ndaki önemli ticaret fuarlar ve toplant lar yla ilgili genifl bilgi edinmek için adresine gitmeniz yeterlidir. Burada ayr ca konuyla ilgili genifl araflt rma imkanlar sunan bir de arama motoru bulunmaktad r. Almanya her y l pek çok önemli ticari fuara ev sahipli i eder. E er bunlar hakk nda genifl bilgi istiyorsan z, adresinden Deutsche Messe Ag firmas n n sitesine gidebilirsiniz. Burada fuarlar d fl nda, bunlara kat lmak için gereken seyahat bilgilerine de ulaflabilirsiniz. Ticaret fuarlar na kat lmak amac yla yurt d fl na gidiyorsan z o zaman kalacak yer bulma sorunu yaflayabilirsiniz. flte adresinden bu sorunu gidermek için yard m alabilir, hatta yolculu a ç kmadan önce çeflitli rezervasyonlar da yapt rabilirsiniz. CeBIT her y l yap lan ve IT konusunda dünyan n en genifl içerikli ticari fuar d r. Bu konuyla ciddi olarak ilgileniyor ve fuara kat lmak istiyorsan z, o zaman adresine giderek fuar hakk nda bilgi alabilir, hatta fuar zaman yaklaflt nda buradan rezervasyon yapt - rarak bilet temin edebilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 151

16 <<< INTERNET INTERNET VE T CARET FUARLARI Türkiye'de ve dünya'da düzenlenen bütün sektörlere ait fuarlar ile ilgili en güncel ve en genifl bilgiye ulaflabilece iniz site asl nda sanal olarak da bir çok farkl sektörde fuarlar düzenlemeyi hedefliyor. Sürekli kay t alarak geliflen sitede yer almak istiyorsan z kendi sektörünüze göre baflvurular n z da buradan yapabiliyorsunuz. fiu anda yap m aflamas ndaki sitede biliflim, g da, turizm, otomotiv, sa l k, makina, inflaat ve tekstil gibi 30 a yak n kategori bulunuyor. Ayr - ca k sa bir süre sonra da ziyaretçilerin standlar 3 boyutlu bir ortamda dolaflabilmeleri de sa lanacak. Küçük ve orta ölçekli iflletmelerin Avrupa'ya aç lmas n desteklemek için hizmet veren Fuarbul bu geliflmeye katk da bulunmak amac yla yurtd fl ndaki fuarlar hakk nda bilgi sa l yor ve fuar ziyaretlerinin de rehberlik ve organizasyon hizmetlerini gerçeklefltiriyor. Sol bölümdeki ba lant lardan hizmetlere t klayarak bir yurtd fl fuar gezisi için bilmeniz gereken vize ifllemleri, uçak bileti ve otel rezervasyonu ulafl m ve rehberlik hizmetleri gibi tüm bilgilere ulaflabiliyorsunuz. Ayr ca güncel fuarlar bölümünden de Almanya da ki çeflitli fuarlar için turlara kat lmak mümkün oluyor y l ndan beri 50 de iflik konuda, 422 fuar ve sergi düzenleyen Tüyap ayr - ca kuruluflundan bu güne kadar yurt d - fl nda da 22 ülkede ülkemiz ürünlerini tan tan 64 fuar haz rlam fl. Siteden 2001 y l nda düzenlenecek tüm fuarlar n tarihleri ile birlikte bir listesine de ulaflmak mümkün olurken yak nda hizmete girecek di er bir bölümden de art k Online davetiye al nmas mümkün olacak. ngilizce olarak da gezilebilecek siteden ayr ca Haber ba lant s ile dört sayfal k fuarlar üzerine bilgi veren bir sanal Tüyap Haber gazetesine de rahatl kla ulafl - labiliyor y l ndan beri Rönesans fuarc l k ve yay nc l k taraf ndan düzenlenen COMPEX Fuarlar n n web sayfas da en az fuar kadar genifl kapsaml ve fonksiyonel. Compex fuarlar na girifl için tamamen ücretsiz bir flekilde online davetiye alabilece iniz siteden ayr ca kat l mc lar ve fuar plan hakk nda bilgi almak da mümkün oluyor. Çok genifl bir yelpazede sunulan fuar ziyaret istatistiklerinin yan s ra fuara ulafl m ve seminer program hakk nda da bilgi al nabiliyor. IPIX adl özel bir yaz l m n kurulmas yla fuar n netten sanal olarak gezilmesi de sa lanabiliyor. Yüz ölçümü olarak Türkiye de ki en büyük uluslaras fuar merkezi olan CNR n web sitesinde de baflta fuar takvimi olmak üzere birçok yararl bilgiye ulafl labiliyor. AutoShow a da ev sahipli i yapan fuar merkezinde bunun yan nda çok daha farkl dallarda fuarlar da düzenleniyor. Bunlar aras ndan ücretsiz olanlar için siteden online davetiye al nmas mümkün oluyor. Fuara kat lacaklar için ulafl m ve konaklama bilgilerinin yan s - ra bas n ve ziyaretçiler için tüm duyurulara da siteden ulafl labiliyor. Ancak site bu kadar büyük bir fuar için yine de çok fazla yeterli de il. Türkiye nin en büyük biliflim fuar n n web sitesinin Domain ismi 1998 y l nda beri bilisim ad na eklenen y llarla tan mlan yor. Böylece, yine ayn y l yeni büyük ve modern yerine geçen fuar n tüm aktivitelerine de bilisim98, bilisim99 ve son olarak da bilisim2000 adresinden ulaflmak mümkün oluyor. Oldukça fl k tasarlanm fl web sitesinde genel bilgilerin yan s ra fuara ulafl m, girifl, konaklama ve sosyal etkinlikler üzerine de bilgiler bulunuyor. IPIX yaz l m ile her zaman fuar sanal olarak gezebilece iniz sitede Türkçe bir arama servisi de bulunuyor. 152 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

17 WEB SAYFASI HAZIRLAMAK VIII INTERNET WEB SAYFASI HAZIRLAMAK VIII Bir Web sayfas haz rlamak çok zor bir ifl de ildir, bugüne dek iflledi imiz bölümlerde bunun nas l yap laca n gördük. HTML dilini kullanarak Web sayfas haz rlaman n temel kurallar n bu bölümde tekrar gözden geçiriyor, böylece konuyu h zl bir flekilde özetlemifl oluyoruz. Unutmay n ki HTML dilinde belli bafll ana komutlar mevcuttur, bunlar n yan nda kullan lan ekler sayesinde de pek çok ayar yap l r. Öncelikle bir Web sayfas haz rlamak için gereken araçlar tekrar hat rlayal m. Bunun için kullanaca n z en temel araçlar Windows iflletim sisteminin birer parças olan Not Defteri ve Internet Explorer uygulamalar d r. Not Defteri ile HTML dilindeki sayfa kodlar n haz rlar ve Explorer ile bu sayfalar haz rlanm fl halleriyle görebilirsiniz. fiimdi de bugüne dek gördü ümüz temel komutlar ve nas l kullan ld klar n k saca hat rlayal m: <HTML> ve </HTML> komutlar her sayfay oluflturan kodlaman n en bafl nda ve sonunda kullan l rlar. Bu iki komut aras nda kalan kodlama sayfan n kaynak kodunu oluflturur. <HEAD> ve </HEAD> komutlar aras na sayfan n bafll n oluflturan k sa metin yaz l r. Bu bafll k sayfa içinde görüntülenmez. <TITLE> ve </TITLE> komutlar HEAD komutlar aras nda kullan l r ve sayfa bafll n n browser penceresinin üst k sm nda görüntülenmesini sa larlar. <BODY> ve </BODY> komutlar bir HTML belgesinin ana gövde s n rlar n belirler. Bu komutlar aras nda kalan kod sat rlar o sayfay oluflturuyor demektir. <H1> ve </H1> komutlar aras nda kalan metinler en büyük harflerle görüntülenirler. <H1> ve <H6> aras nda kalan de erlerde, büyükten küçü e do ru toplam 6 font boyu kullanmak mümkündür. <BR> komutu metin parçalar aras nda bir bofl sat r b rakmaya yarar. <P> ve </P> komutlar aras nda kalan metinler ayr birer paragraf halinde görüntülenirler. Her komut aral bir paragraf oluflturur. <HR> komutu yatay bir çizgi çizmek için kullan l r. Bunun yan na SIZE ekini ekleyerek çizginin geniflli ini belirlemek mümkündür. Ayr ca NOSHA- DE eki düz bir çizgi çizilmesini sa larken, SHA- DE eki çizgiye gölgelendirme katar. <B> ve </B> komutlar aras nda kalan tüm metinler kal n harflerle görüntülenirler. Ayn flekilde <I> ve </I> komutlar metinlerin italik, <U> ve </U> komutlar alt çizili, <TT> ve </TT> komutlar da daktilo harfleriyle görüntülenmesini sa lar. Sayfa içeri i burada bafllar Sayfa bafll Belgenin ana kod u burada bafllar Ba lant lar n renkleri Font boyunu +3 olarak belirler Bu komut sayfay merkeze hizalar Sayfadaki tablonun ölçüleri Yaz fontu ölçütü HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 153

18 <<< INTERNET WEB SAYFASI HAZIRLAMAK VIII Sayfa bafll ve font boyutu Bir sat r bofllu u b rak r Takip eden metnin yaz ld gibi kalmas n sa lar Paragraf bafl I < INFO> Birçok komut ve ek için renk de erleri bildirirken, bu renkleri ngilizce isimleriyle kullanmak gereklidir. Burada birkaç örnek veriyoruz: AQUA, AZURE, BEIGE, BLUE, BROWN, GOLD, GRAY, GREE, KHAKI, MAGENTA, ORANGE, PINK, RED, SILVER, WHITE, YELLOW. Metni sayfada yatay hizalamak için ALIGN eki kullan l r ve LEFT, RIGHT ya da CENTER de erlerinden birini alabilir. Dikey hizaland rma içinse VALIGN eki kullan l r, bu da TOP, BOTTOM ya da CENTER de erlerinden birini alabilir. FONT komutu bir metin parças n n ekranda kaplad alan s n rland rmak için SIZE ekiyle beraber kullan labilir. Ayr ca COLOR ekiyle de ayn metnin rengi de ifltirilebilir. Sayfaya çizilecek her tablo <TABLE> komutuyla bafllamal ve </TABLE> komutuyla bitmelidir. Burada ek olarak BORDER ile tablo s n rlar n n geniflli ini, BGCOLOR ile de arka plan rengini belirleyebilirsiniz. BGCOLOR ekine bir de er belirtirken renklerin ngilizce karfl l klar n kullanman z gerekecektir, GRENN, BLUE gibi. E er BGCOLOR ekini TABLE komutuyla kullan rsan z tüm sayfan n arka plan rengini, TR komutuyla kullan rsan z sadece tek bir sat r n rengini de ifltirirsiniz. Birden fazla sayfay birbirine ba lamak için LINK, ALINK ve VLINK eklerini BODY komutuyla beraber kullanman z gerekir, bunlar ba lant lar n renklerini belirler. LINK eki henüz seçilmemifl ba lant lar n rengini, ALINK eki o an seçilmekte olan ba lant lar n rengini ve VLINK eki de önceden seçilmifl ba lant lar n rengini belirler. IMG komutu ve bununla beraber kullan lan SRC eki bir sayfaya resim yerlefltirmenizi sa lar. IMG komutu do rudan resmin sayfadaki yerini belirlerken, SRC eki buraya konulacak resmin kayna- n belirler. SRC ekine resmin bulundu u klasörün tam adresi de er olarak bildirilmelidir, ancak e er resimler sayfalarla ayn klasörde bulunuyorsa sadece adlar n belirtmek yetecektir. Burada unutulmamas gereken önemli bir husus da bir web sayfas na sadece JPG ve GIF format ndaki resimlerin konabilece idir. Resimler web sayfas na her zaman orijinal boyutlar yla girer, ancak e er bunlar n boyutlar n ayarlamak gerekiyorsa, o zaman WIDTH ve HEIGHT eklerinden faydalan l r. Bu eklere verilecek de erlerin piksel baz nda olmas gerekti ini unutmay n. Sayfaya konan resimler ALIGN komutuyla RIGHT, LEFT ya da CENTER de eri belirtilmedikçe, ekran n soluna hizalanm fl olarak görüntülenirler. BACKGROUND eki bir web sayfas na arka plan görüntüsü olarak bir resmin yerlefltirilmesini sa lar. Burada eke de er olarak kullan lacak olan resmin ad efllik etmelidir. E er arka plana konacak resmin ön plan hareket ederken sabit kalmas n isterseniz, o zaman ayr ca BGPROPERTIES ekini FIXED de eriyle birlikte kullanabilirsiniz. Bu sayede sabit bir arka plan oluflturarak sayfan za hofl bir derinlik etkisi kazand rmak mümkündür. Ancak arka planda kullan lacak resmin ön plandaki metinleri gölgelemeyecek yap da olmas na özen göstermeniz gerekir. Son olarak yukar da bahsedilen tüm eklere de- er bildirirken (=) iflaretini araya koymay ve de- eri ("") iflaretleri içine almay unutmamal s n z. Böylece flu ana dek görmüfl oldu umuz genel komutlar k saca tekrar gözden geçirmifl oluyoruz, unutmay n ki bu komutlar n kullan m en iyi bolca pratik yap larak ö renilebilir. 154 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

19 INTERNET N GELECE INTERNET INTERNET N GELECE Internet gelecekte nas l olacak, hayat m z nas l etkileyecek, hiç merak ettiniz mi? Bugün için Internet, sadece bilgisayar n zdan ulaflabilece iniz ve çok az fleyi çok uzun bir zamanda yapabilece iniz sanal bir ortam anlam na geliyor. Bu Internet in kendisinden de il, ama ona eriflmemize imkan tan yan yöntemlerden kaynaklanan bir sorun asl nda. Günümüzde bilgisayar kullan c lar n n çok büyük bir k sm Internet eriflimi için telefon hatlar n kullan yor. Ne var ki telefon hatlar bu ifl için hiç de uygun bir araç de il, bu yüzden de en küçük dosyay indirmek bile çok uzun zaman alabiliyor. Oysa Internet çok büyük bir potansiyele sahip, fakat neredeyse bunun milyonda biri bile kullan - lam yor. Çok az kifli ve kuruluflun gerçekten çok h zl ba lant imkanlar na sahip olmas maalesef bütün kullan c lar etkilemiyor, bu da herfleyin duracak denli yavafllamas na ve tabii ki ilginin sönmesine sebep oluyor. Oysa sadece Internet yard - m yla bugün kullan lan di er tüm iletiflim yöntemlerinden ve onlar n zay f yanlar ndan kurtulmak mümkün olabilir. INTERNET 2 Peki bu denli yavafl ba lant larla bu nas l gerçekleflecek? Bugün baflta Amerika olmak üzere pek çok ülkede tasar mc lar "Internet 2" projesi üzerinde çal fl yorlar. Bu tabii ki tüm dünyay kaplayan telefon hatlar n n sökülerek yerine yenilerinin döflenece i anlam na gelmiyor. Burada amaç telefon hatlar ndan daha iyi bir ba lant ortam ve bugün kullan lanlardan çok daha geliflmifl uygulamalar ortaya koymak. Mesela do rudan elektrik flebekesinden faydalan lmas fikri oldukça iyi bir gelecek vaad ediyor. Ne de olsa tüm dünyay kaplayan elektrik hatlar her yere ulafl yor ve tafl ma kapasiteleri de telefon hatlar ndan çok daha fazla. Bu ve benzeri çözümlerin ciddi olarak üretilmesiyle, yar n n Internet i dünyam z ciddi olarak de ifltirecek biçimde güçlenebilir. Artan ba lant h zlar ve geliflmifl uygulamalar sayesinde bugün saatler süren bir dosya yükelem ifllemi, Internet 2 üzerinden yap ld nda sadece birkaç saniye sürecektir. Bu da bugün hayal bile edilmeyen pek çok fleyi mümkün k labilecektir. I < INFO> Yeni nesil Internet insanlara çok daha fazla olanak sunacak ve Internet üzerinde pek çok yeni ifl kolu do acakt r. Paran n elektronik hale dönüflmesi sayesinde bugün yaflanan pek çok zorluk afl lacak, ekonomi belki çok daha canl bir hale gelecektir. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 155

20 <<< INTERNET INTERNET N GELECE GELECE N GET RECEKLER Internet in flimdikinden çok daha yüksek bir siratle çal flmas, flimdilerde sadece hayal olan pek çok yeni kullan m alan n n aç lmas na imkan tan yacakt r. Öncelikle yüksek kapasiteli veri ak fl sayesinde Internet üzerinde "canl " olarak ses ve görüntü yay n mümkün olacakt r. Bu da zaman içinde tüm televizyon kanallar n n buradan yay n yapmas na imkan tan yacakt r. Ayr ca bu yay nlar etkileflimli hale gelecek, böylece seyirciler sadece "seyirci" olmaktan kurtulacakt r. Televizyon programlar tek geliflme gösterecek alan de ildir tabii ki, di er e lence ve iletiflim alanlar da bu geliflmeden etkilenecektir. Farkl konularla ilgilenenlere hitap eden sanal dünyalar oluflacak, böylece ço u insan için gerçek hayatta yaflanmas imkans z gibi görünen tecrübeler edinme f rsat do acakt r. Ayr ca bu h zl eriflim sayesinde telefon yerini gerçek anlamda ifle yarayan görüntülü konfernslara b rakacak, iletiflim tamamen yeni bir boyut kazanacakt r. Çok uzak mesafeler anlam n yitirecek, bilginin paylafl m çok daha h zl ve etkili bir biçimde gerçekleflecektir. OLUMSUZLUKLAR NELER? fiüphesiz yeni geliflmeler beraberlerinde yeni olumsuzluklar da getirecektir. Bunlar n belki de en önemlisi Internet in daha fazla kullan lmas yla beraber artmas muhtemel olan "hacker" sald r - lar d r. fiüphesiz daha fazla insan n yararland bir konu kötü niyetli kiflileri de kendine daha fazla çekecektir. Özellikle Internet üzerinde ticari giriflimlerin artmas kolay kazanmak isteyen suçlular n ilgisini çekecek ve daha güçlü güvenlik sistemlerinin kurulmas flart olacakt r. Internet üzerinden yap lan iletiflimin artmas ayn zamanda günümüzde gittikçe daha da fazla hissedilen sosyal ya- l t lm fll - körükleyebilir. Belki insanlar çok uzak mesafelerin bir engel teflkil etmesi sorunundan kurtulacakt r. Ancak her ifllerini evlerinden yapmaya al flan insanlar n yak n çevreleriyle olan sosyal ba lar büyük zarar görebilir. Daha flimdiden bu gibi sorunlar ve beraberinde getirdi i psikolojik rahats zl klar ortaya ç kmaktad r, daha geliflmifl bir sanal dünya bunu körükleyebilir. Daha az tehditkâr görülebilecek olan bir baflka sorun ise, Internet in h zla çok daha ticari bir kimli e bürünmesidir. Zaman içinde kullan c lar her köfleden adeta f flk ran reklamlar ve promosyonlarla bo uflmak zorunda kalabilirler. Tabii bu bir yerde kullan c n n s rt na binen mali yükü azaltaca ndan katlan labilir bir durum gibi alg lanabilir, ancak para harcaman n daha kolay ve cazip bir hale getirilmesi tüketim ç lg nl körükleyip insanlar zora sokabilir.! < D KKAT> Belki tüm dünyay kapsayan ve iletiflimi h zland ran yeni bir Internet sayesinde uluslar ve kültürler aras nda büyük bir yak nlaflma do abilir. Ancak sanal dünyan n insanlar n çevreleriyle olan kiflisel iletiflimlerini bozmas ve onlar büyük bunal mlara sürüklemesi tehlikesi de maalesef ciddi bir gerçektir. 156 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET