Joanna Nasr Özel Sektör Gelişimi Uzmanı Küresel Göstergeler & Analiz Dünya Bankası Grubu İstanbul 10 Aralık 2012

Transkript

1 Vergi Ödemesi 2013 Joanna Nasr Özel Sektör Gelişimi Uzmanı Küresel Göstergeler & Analiz Dünya Bankası Grubu İstanbul 10 Aralık

2 Doing Business projesinin bir parçası olarak Vergi Ödemesi (Paying Taxes) Doing Business işe ilişkin düzenlemeleri yerel bir girişimcinin bakış açısıyla değerlendirmektedir. 11 gösterge: İşe başlama Vergi Ödemesi Kuruluma ilişkin izinlerin alınması Elektrik bağlantısının kurulumu Emlak tescili Ülkeler arası ticaret yapılması Sözleşmelerin uygulanması Borç ödeyemezlikten kurtarma Kredi alımı Yatırımcıların korunması İşçilerin işe alımı Bu göstergeler, şirketlerin faaliyet gösterdiği ortamı bütün yönleriyle veya yasalardan ve düzenlemelerden kaynaklanan bütün maliyetleri ve imkanları dahil ederek ölçmemektedir. 2

3 Vergi oranları ve vergi idaresi neden önemlidir? Vergiler istikrarlı ve daha eşit bir toplum için ödediğimiz bedellerdir. Sosyal programlar ve kamu yatırımları için fon sağlanması Etkin bir hükümet kurulması için kilit faktör Fakat vergi oranları ve külfetli vergi idaresi faaliyetlere ilişkin en büyük sorunları oluşturmaktadır. Zorluk 1 Zorluk 2 Vergi oranı ve vergi matrah seviyesinin seçilmesi Vergi mükellefinin katılımını destekleyen vergi uyum sisteminin oluşturulması 3

4 Vergi oranları ve idaresi küresel çapta şirketlerin endişe konusudur Top 10 business environment concerns for firms Şirketler için faaliyet ortamına ilişkin ilk 10 endişe Kaynak: Enterprise Surveys 4

5 Yüksek vergi oranları her zaman yüksek vergi gelirleri veya iyi kamu hizmetleri sağlamamaktadır İnsani gelişmişlik indeksi Vergi tahsilatı (GSYIH in yüzdesi olarak) Toplam vergi oranı (kazancın yüzdesi olarak) 140 Yüksek insani gelişmişlik Düşük insani gelişmişlik Toplam vergi oranı Vergi tahsilatı Şili Chile Kanada Canada Finlandiya Poland Polonya Lithuania Litvanya Çek Czech Cum. Chad Çad Bolivya Bolivia Republic Source: Doing Business veri tabanı, Dünya Gelişim Göstergeleri veri tabanı and İnsani Gelişmişlik Raporu

6 Metodoloji Vergi Ödemesi çalışması, standart bir işletme için faaliyetinin ikinci yılında vergi giderlerinin ve idareye ilişkin vergi yükünün oluştuğunu göstermektedir (2011): Vergiye tabi limited şirket Ülkenin en gelişmiş iş şehrinde faaliyet göstermektedir. %100 yerli şirket 60 çalışan, 4 müdür, 8 asistan ve 48 işçi bulundurmaktadır. Genel endüstriyel ve ticari faaliyetler yürütmektedir. Dış ticaret yapmamaktadır. Kişi başına düşen gelirin katına eşit bir ciroya sahiptir. 6

7 Metodoloji 3 gösterge: Yerel orta ölçekli bir şirketin vergilerini ödemesi için zaman, ödemeler ve toplam vergi oranı olarak 3 gösterge bulunmaktadır. Toplam vergi oranı Zaman Tüm vergilerden önceki kazanç (%) Ödeme sayısı (yıl başına) Yıl başına saat Katma değer veya satış vergisinin, kazanç ve istihdama ilişkin vergilerin ve katkı paylarının hazırlanması, beyanı ve ödenmesi 7

8 Vergi ödemesi en kolay nerede, en zor nerede yapılmaktadır? En kolay En zor 1. Birleşik Arap Emirlikleri 176. Kamerun 2. Katar 177. Moritanya 3. Suudi Arabistan 178. Senegal 4. Hong Kong, Çin 179. Gambiya 5. Singapur 180. Bolivya Türkiye İrlanda 181. Orta Afrika Cumhuriyeti 7. Bahreyn 182. Kongo, Cum. 8. Kanada 183. Gine 9. Kiribati 184. Çad 10. Umman 185. Venezüella 8

9 En çok ve en az ödeme nerede yapılmaktadır? Ödemeler (yıl başına ödeme) En az ödeme En çok Hong Kong, Çin 3 Antigua ve Barbuda 57 Suudi Arabistan 3 Gine 58 Norveç 4 Senegal 59 Katar 4 Panama 60 İsveç 4 Kongo, Cum. 61 Birleşik Arap Emirlikleri 4 Sri Lanka 61 Gürcistan 5 Fildişi Kıyısı 62 Singapur 5 Sırbistan 66 Şili 6 Tacikistan 69 Malta 6 Venezuella 71 Türkiye 15 9

10 Vergi ödemesi en hızlı ve en yavaş nerede yapılmaktadır? Zaman (yıl başına saat) En hızlı En yavaş Birleşik Arap Emirlikleri 12 Kamerun 654 Bahreyn 36 Ekvator 654 Katar 48 Senegal 666 Bahamalar 58 Moritanya 696 Lüksemburg 59 Çad 732 Umman 62 Venezüella 792 İsviçre 63 Vietnam 872 Suudi Arabistan 72 Nijerya 956 Seyşeller 76 Bolivya 1,025 Hong Kong, Çin 78 Brezilya 2,600 Türkiye 223 Avrupa ve Orta Asya

11 En yüksek vergi oranı nerededir? Toplam vergi oranı (kazancın yüzdesi olarak) En yüksek Kolombiya 74.8 Özbekistan 98.5 Palau 75.7 Arjantin Bolivya 83.4 Komoralar Tacikistan 84.5 Gambiya Demokratik Kongo Eritrea 84.5 Cum Türkiye 41.2 Avrupa ve Orta Asya 40.3 Not: Çalışma konusu olan şirketin mali tablosunu standart hale getirmek üzere kullanılan kâr marjlarına ilişkin varsayımların sonucu olarak, dört ekonomide şirketlerin vergi borcu kazancının üstündedir. Bu ekonomilerde vergi yükümlülükleriyle yerine getirmek için, şirketler ürünlerini daha yüksek fiyatlandırmalı ve daha yüksek kazanç sağlamalıdır. Bu metodoloji fiyat düzeltmelerine izin vermemektedir ve yüzde 120 oranındaki standart maliyet marjını varsaymaktadır. Kaynak: Doing Business veritabanı. 11

12 Ekonomilerin yüzde 75 inden fazlası son sekiz yılda reform yapmıştır 2005 yılından bu yana 142 ekonomi için 296 vergi reformu kaydedilmiştir. Doğu Avrupa&Orta Asya (24 ekonomi) Yüksek gelirli OECD ülkeleri (31 ekonomi) Sahra Altı Afrika (46 ekonomi) Latin Amerika &Karayipler (33 ekonomi) Doğu Asya & Pasifik (24 ekonomi) Orta Asya & Kuzey Afrika (19 ekonomi) Güney Asya (8 ekonomi) 12

13 Yaklaşık 300 reform sonucu, vergi ödemesinde şirket faaliyetlerine yönelik düzenlemelerde paralellik görülmektedir Sınıra mesafe En iyi 3 çeyrek En kötü çeyrek

14 Orta gelirli ekonomiler vergi ödemesine yönelik sınıra en fazla yaklaşan ekonomilerdir Sınıra ortalama mesafe (yüzde noktası) Düşük gelir / orta gelir seviyesi altında / orta gelir seviyesi üstünde / yüksek gelir Düşük Düşük/Orta Orta /Yüksek Yüksek Gelir Gelir Gelir Gelir 14

15 Sınır ile arasındaki farkı kapatmak üzere en çok kim ilerleme kaydetti? ten 2012 ye sınıra olan mesafenin azaltılması Belarus Kolombiya Gürcistan Çin Azerbaycan Ukrayna Arjanti Sierra Leone Uruguay Yemen 15

16 Ödemeler (yıl başına düşen sayı) 60 İdari yük en fazla Doğu Avrupa da ve Orta Asya da azalmıştır DB2006 DB küresel ortalama: adet daha az ödeme High Yüksek income: Gelirli Middle Ortadoğu East & East Doğu Asia Asya & Europe Avrupa & South Güney Asia Asya Latin Latin America Amerika Sub-Saharan Sahra Altı OECD North Africa Pacific Central Asia & Caribbean Africa OECD Ülkeleri Kuzey Afrika &Pasifik &Orta Asya & Karayipler Afrika 16

17 İdari yük en fazla Doğu Avrupa da ve Orta Asya da azalmıştır Zaman (yıl başına düşen saat) DB2006 DB küresel ekonomi saat daha az High income: OECD Middle East & North Africa East Asia & Pacific Europe & Central Asia South Asia Sub-Saharan Africa Latin America & Caribbean Yüksek Gelirli Ortadoğu Doğu Asya Avrupa Güney Asya Sahra Altı Latin Amerika OECD Ülkeleri Kuzey Afrika &Pasifik &Orta Asya Afrika & Karayipler 17

18 2004 yılından bu yana vergi idaresi alanında farklı ekonomilerde görülen yoğun paralellik Vergi ödemesi için gereken zaman (yıl başına saat) 800 Ödemeler (sayı olarak) En kötü En iyi üç çeyrek En kötü çeyrek En iyi 2 çeyrek Kaynak: Doing Business veri tabanı. 18

19 Sahra altı Afrika bölgesi toplam vergi oranlarında en büyük düşüşünü yaşamıştır bu düşüş çoğunlukla artan satış vergilerinden KDV sistemlerine geçişten kaynaklanmaktadır Toplam vergi oranı (kazancın yüzdesi olarak) Toplam vergi oranındaki azalma, Kazanç Vergileri İstihdam Vergileri Diğer Vergiler küresel ortalaması Yüksek Middle East Gelirli & East Ortadoğu Asia & South Doğu Asya Asia Europe Avrupa & High Güney income: Asya Latin Amerika America & Sahra Altı OECD NorthÜlkeleri Africa Kuzey Pacific Afrika &Pasifik Central &Orta Asia Asya OECD &Karayipler Caribbean Afrika Sub-Saharan Africa 19

20 2004 yılından bu yana vergi oranlarına ilişkin farklı ekonomilerde görülen yoğun paralellik Toplam vergi oranı (kazancın yüzdesi olarak) En kötü çeyrek 76, En iyi 3 çeyrek ,7 Eşik = %27,

21 2011/12 döneminde hangi ekonomi vergi ödeme sürecini daha kolaylaştırdı ve bunun için neler yaptı? Uygulama Ekonomiler Öne çıkanlar Elektronik sistemlerin getirilmesi veya mevcut sistemlerin iyileştirilmesi Arnavutluk, Belarus, Bosna Hersek, Kosta Rika, Çek Cumhuriyeti, Gürcistan, Almanya, Kenya, Panama, Rusya, Suudi Arabistan, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Uruguay Ukrayna elektronik beyanname ve ödeme sistemini getirdi ve bu sistemlerin kullanımını orta ve büyük ölçekli şirketler için zorunlu kıldı. Uyumun kolaylaştırılması Vergi uyum sürecinin basitleştirilmesi Jamaika, Mali, Panama, Polonya Jamaika şirketlerin karşılamak zorunda olduğu beş sosyal sigorta prim türü için müşterek beyanname ve ödeme sistemini getirdi. Kazanç vergisinin dışında birleştirilen ve belirlenen vergiler Arnavutluk, Macaristan, Liberya Liberya ciro vergisini kaldırdı. Artan satış vergilerine getirilen değişiklik Swaziland Swaziland artan satış vergilerinin yerine katma değer vergisini getirdi. 21

22 2011/12 döneminde hangi ekonomiler vergi yükünü azalttı ne yaptılar? Uygulama Ekonomiler Öne çıkanlar Vergi oranlarının azaltılması Kazanç vergi oranlarının yüzde iki veya daha yüksek oranlarda azaltılması İstihdama ilişkin vergilerin ve zorunlu katkı paylarının azaltılması Belarus, Belarus, Brunei Darusselam, Fiji, Japonya, Kore Cumhuriyeti, Lao PDR, Liberya, Mali, Porto Rico (A.B.D), Slovenya, Tayland, İngiltere Hırvatistan İngiltere, kurumlar vergisi oranını yüzde 2 oranında azalttı, ana oran yüzde 28 ten yüzde 26 ya düşerken küçük şirketler için oran yüzde 21 den yüzde 20 te düştü. Hırvatistan, sağlık sigortası primlerini azaltarak vergi ödeme maliyetlerini daha da düşürdü. 22

23 Türkiye tespit edilen her üç iyi uygulamadan ikisini uyguluyor Elektronik beyanname ve ödeme (74 ekonomi) Avustralya; Kolombiya; Hindistan; Litvanya; Malta; Morityus; Singapur; Türkiye Her vergi matrahı başına bir vergi (48 ekonomi) Makedonya; Namibya; Paraguay; Singapur; İngiltere Öz değerlendirme (156 ekonomi) Arjantin; Kanada; Çin; Ruanda; Sri Lanka; Singapur; Türkiye 23

24 Türkiye ve seçilen diğer ülkeler için Vergi Ödemesi 2013: Ödemeler ve Zaman Zaman (yıl başına saat) Küresel ortalama: 268 Ödemeler (yıl başına sayı) Küresel ortalama: GeorgiaRussian FederationBulgaria Gürcistan Rusya Fed. Bulgaristan Turkey Türkiye India Hindistan Romania Romanya

25 Türkiye ve seçilen diğer ülkeler için Vergi Ödemesi 2012: Toplam vergi oranı Toplam vergi oranı (kazancın yüzdesi olarak) Küresel ortalama: %44,8 70 Other Labor tax 60 Profit tax Diğer İstihdama ilişkin vergiler Kazanç vergisi 61,8 54,1 44,2 41,2 50 5,8 19,0 2, ,7 4,5 18, ,5 3,7 2,2 0,0 20,2 18,8 31,5 24,6 17,9 14,3 10,5 4,8 0 Georgia Gürcistan 41,2 Bulgaria Bulgaristan Turkey Türkiye 25 Romania Romanya 7,2 Russian Rusya Fed. Federation India Hindistan

26 Türkiye de Vergi Ödemesi 2013 Vergi Ödemeler (sayı) Zaman (saat) Yasal Oran Vergi Matrahı Toplam vergi oranı (kazancın yüzdesi olarak) Kurumlar vergisi 1 (internet üzerinden) 46 %20,0 Vergilendirilebilir kazanç %17,9 Emlak satışına ilişkin damga vergisi 1 - %0,825 Satış fiyatı %0,5 Çeklere yönelik işlem vergisi 1 - Çek başına 3,30 TL Çek sayısı %0,2 Emlak vergisi 2 - Çevre vergisi 2 - Faiz vergisi 0 (stopaj vergisine tabi) %0,2 ve %0,3 (İstanbul için iki kat) 21 TL den to 2,500 ye değişiklik göstermektedir. 26 Bina ve arsa değeri (her yıl yeniden değerlenmektedir.) %0,9 %0,1 - %15,0 Faiz geliri %0,4 Emlak transfer harcı 1 - %1,65 Satış fiyatı %1,0 KDV 1 (internet üzerinden) 97 Genel oran %18 dir fakat %1- %18 arasında değişmektedir. Katma değer Reklam vergisi 2 - Çeşitli oranlar Reklam masrafı Motorlu taşıt vergisi TL Sabit harç %0,5 Sözleşmelere yönelik damga vergisi 1 - %0,825 İşlem değeri Sosyal sigorta primleri 1 (internet üzerinden) 80 %14,5 Brüt maaşlar %16,5 İşsizlik sigortası primleri 0 (müşterek ödenen) - %2,00 Brüt maaşlar %2,3 Akaryakıt vergisi 1 Akaryakıt ücretine 26 dahildir. %1,4 Toplam %41,2

27 Daha fazla bilgi için: 27