UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L HOMME

Transkript

1 DÖRDÜNCÜ DAĐRE UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L HOMME ve Christos JOSEPHIDES v. TÜRKĐYE Davası (Başvuru No. 7116/10) KARAR STRASBOURG 2 Nisan 2013

2 2 UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L'HOMME AND JOSEPHIDES v. TURKEY DECISION Başkan Ineta Ziemele, Yargıçlar David Thór Björgvinsson, Päivi Hirvelä, Işıl Karakaş, Paul Mahoney, Krzysztof Wojtyczek, Faris Vehabović, Ve Daire Yazı Đşleri Müdürü Yardımcısı Françoise Elens-Passos un katılımıyla oluşturulan Avrupa Đnsan Hakları Mahkemesi (Dördüncü Dairesi), yukarıda sözü geçen 30 Nisan 2010 tarihli başvuruya ilişkin, 2 Nisan 2013 tarihinde yapılan müzakereler sonrasında, aşağıdaki kararı vermiştir: OLAY VE OLGULAR 1. Başvuranlar; Lefkoşa da kurulmuş kar amacı gütmeyen bir dernek olan UEDH ( Union Europeenne Des Droits de L Homme ) ve 1944 yılında doğmuş Fransız vatandaşı bir Kıbrıslı olan ve Kıbrıs ta ikamet eden Christos Josephides dir. Đkinci başvuran, birinci başvuranın Başkanı ve yasal temsilcisidir. Davanın koşulları 2. Davanın olay ve olguları, başvuranlar tarafından beyan edildiği üzere, aşağıda özetlenmektedir:

3 UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L'HOMME AND JOSEPHIDES v. TURKEY DECISION Kasım 2010 tarihinde, Berlin Duvarı nın yıkılışının 20. yıldönümünü kutlamak amacıyla, ikinci başvuran ve birinci başvuran olan derneğin başka üyeleri de dâhil olmak üzere bir grup insan, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ( KKTC ) denilen Türk kuvvetlerinin bulunduğu alan arasında kalan tampon bölgede yer alan Atilla Duvarı önünde gösteri yapmak, akabinde Alman halkı ile aralarındaki dayanışmayı göstermek ve Kıbrıslı insanları ayıran duvarın yıkılmasının sağlanması hususunda yardım ve desteklerini talep etmek amacıyla yürüyüşe geçmişlerdir. Barışçıl gösterileri hakkında basına ve Alman konsolosluğuna önceden haber vermişlerdir. 4. Đkinci başvuran ile derneğin başka bir üyesi, büyük Avrupa bayrakları ve üzerinde sloganların yazılı olduğu dört adet pankart taşımışlardır, Ledra Yolu boyunca ilerlemişler ve bu sırada el ilanları dağıtılmıştır. Göstericiler, KKTC kontrol noktasına 100 metre mesafede bulunan Kıbrıs kontrol noktasına 50 metre kala durmuştur. Başvuran ve diğer dernek üyesi, tampon bölgesinde bulunan duvara bayrak ve pankart asma niyetiyle, kontrol noktasını geçip tampon bölgeye ilerlemişlerdir. KKTC kontrol noktasına gelmelerine metre kala, güvenlik güçleri dışarıya çıkmış ve başvuran ile diğer dernek üyesini zor kullanarak yakalamışlardır. Bu kişiler güvenlik noktasına götürülüp aranmıştır. Cep telefonları ve kimlik belgeleri alınmış, bayrakları, pankartları ve el ilanlarına el konulmuştur. 45 dakika sonra, salıverilmişlerdir. ŞĐKÂYETLER 4. Birinci başvuran, 10. ve 11. maddelere dayanarak, öncelikle ifade özgürlüğüne ve gösteri yapma hakkına müdahalede bulunulduğu şikâyetinde bulunmuştur. Başvuran aynı zamanda 5. maddeye (üyelerinin gözaltına alınması), 13. maddeye (etkili bir iç hukuk yolunun bulunmaması), 14. maddeye (Kıbrıslı Rumlara yönelik ayrımcılık yapılması) ve 1 sayılı Protokol ün 1. maddesine (pankartlarına, bayraklarına ve el ilanlarına el konulması) başvurmuştur.

4 4 UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L'HOMME AND JOSEPHIDES v. TURKEY DECISION 6. Đkinci başvuran, 3. madde kapsamında, zorla alıkonulduğu, hakarete uğradığı, tehdit edildiği ve aşağılayıcı ve onur kırıcı muameleye maruz kaldığı şikâyetlerinde bulunmuş, 5. madde kapsamında kanunlara aykırı şekilde gözaltına alındığı şikâyetinde bulunmuş, 6. madde kapsamında kötü muameleye karşı itirazda bulunabileceği bir hâkim huzuruna çıkarılmadığından ve kanunsuz eylemlerden şikâyetçi olmuş, 8. madde kapsamında polis memurlarının kimlik belgelerini ve cep telefonlarını aldığından ve buralarda bulunan bilgilerin kopyasını almak için polisin elinde yeterince zaman olduğundan şikâyet etmiştir, 11. madde kapsamında tampon bölge içinde barışçıl şekilde gösteri yapma hakkından mahrum bırakıldığı şikâyetinde bulunmuştur ve yukarıda sözü geçenler ile birlikte 13. ve 14. maddeler kapsamında şikâyetçi olmuştur. HUKUKĐ DEĞERLENDĐRME 5. Đkinci başvuranın, Sözleşme nin 3. maddesini ihlal eden muameleye ilişkin şikâyeti ile ilgili olarak (işkencenin, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele ya da cezanın yasaklanması), AĐHM, başvuranın herhangi bir fiziksel zarara yönelik detay belirtmediğine dikkat çekmektedir. Hırpalandığı ve hakarete uğradığına ilişkin şikâyeti ile ilgili olarak, bu muamelenin, Sözleşme nin 3. maddesinin kapsamına girecek ağırlıkta olup olmadığı açık değildir. Bu şikâyet, Sözleşme nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları uyarınca, dayanaktan yoksun olarak beyan edildiği gerekçesiyle reddedilmiştir. 8. Đkinci başvuranın, Sözleşme nin 5. maddesi kapsamında kanuna aykırı şekilde gözaltına alındığı şikâyeti ile ilgili olarak (hürriyet hakkının korunması), AĐHM, olayların doğal seyri esnasında, başvuranın kendisinin, KKTC kontrol noktasına metre kalacak şekilde BM tampon bölgesini geçtiğini gözlemlemektedir. AĐHM burada, tampon bölgenin, KKTC bölgesi ve Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti arasında kalan askerden arındırılmış bir bölge olduğunu hatırlatmaktadır; bu bölge, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, diğerleri

5 UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L'HOMME AND JOSEPHIDES v. TURKEY DECISION 5 arasında, 16 Ağustos 1974 tarihinde yürürlüğe giren fiili ateşkes denetimine yönelik yetki ile kurulan UNFICYP (Birleşmiş Milletler Barış Gücü) gözetimi altındadır. Tampon bölgede gerçekleşen faaliyetlere ilişkin yükümlülük yalnızca UNFICYP nin izni ile üstlenilebilmektedir. 9. Tampon bölgenin amacı ve daha önce tampon bölgenin ihlali halinde ortaya çıkan durumların hayati kayıplara ve hasara yol açtığı göz önünde bulundurulduğunda (bkz. örn. Solomou ve Diğerleri v. Türkiye, No /97, 24 Haziran 2008), AĐHM, başvuranın eylemlerinin bu şartlar altında provokatif, fikir ayrılığına sebebiyet verici ve kamu düzenini tehdit edici olarak algılanabileceği kanaatindedir. AĐHM, tampon bölge içinde ya da yakınında barışı ve kamu düzenini tehlikeye düşüren eylemlere yönelik KKTC yetkilileri tarafından yapılan gözaltılara ilişkin önceki davalarda, bu eylemlerin Kıbrıs Ceza Kanunu ve Ceza Usulü Kanunu kapsamında hukuki bir dayanağa sahip olarak ve bu nedenle kanunla gösterilmiş olarak kabul edilebileceği hükmüne varmıştır (bkz. Foka v. Türkiye, No /95, 24 Haziran 2008, Asproftas v. Türkiye, No /90, 27 Mayıs 2010, Protopapa v. Türkiye, No /90, 24 Şubat 2009). Mevcut davada başvuranın 45 dakika sonra salıverildiğine dikkat çeken AĐHM, güvenlik güçlerinin başvuranı gözaltına alma eylemlerinin orantısız ya da olaya yönelik aşırı karşılık olarak algılanamayacağı ve dolayısıyla Sözleşme nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları kapsamında gerekçelendirilebilir olduğu kanaatindedir. Bu şikâyet, Sözleşme nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları uyarınca dayanaktan yoksun olarak beyan edildiği gerekçesiyle reddedilmiştir. 10. Başvuranların, planladıkları şekilde tampon bölgede gösteri yapamamaları ve bu durumun da Sözleşme nin 10. maddesine (ifade özgürlüğü) ve 11. maddesine (toplanma özgürlüğü) aykırı olduğuna ilişkin şikâyeti ile ilgili olarak ve başvuran derneğin üyelerine karşı yapıldığı iddia edilen müdahalelerden şikâyetçi olabilecek bir mağdur konumunda olduğu düşünüldüğünde dahi, AĐHM, birinci başvuran ile diğerlerinin oldukça hassas bir bölgede gösteri yapmayı istedikleri, herhangi bir fiziksel zarara maruz kalmadıkları ve bir saatten daha kısa bir süre boyunca gözaltında tutuldukları dikkate alındığında, bu kişilerin haklarına

6 6 UNION EUROPEENNE DES DROITS DE L'HOMME AND JOSEPHIDES v. TURKEY DECISION yönelik her türlü müdahalenin kanunla gösterilmiş olarak kabul edilebileceği ve her iki hükmün ikinci paragraflarında geçen hususlar kapsamında düzensizliği önlemek amacıyla gerekçelendirilebileceği kanaatindedir. Başvurunun bu kısmının, Sözleşme nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları uyarınca dayanaktan yoksun olarak beyan edildiği gerekçesiyle reddedilmesi gerekmektedir. 11. Başvuranların kalan şikâyetleri, Sözleşme de ya da Sözleşme nin Protokollerinde belirtilen hak ve özgürlüklerine ilişkin herhangi bir ihlal olduğunu gösterememiştir ve Sözleşme nin 35. maddesinin 3(a) ve 4. paragraflarının anlamı dâhilinde bir bütün olarak dayanaktan yoksun olarak beyan edildiği gerekçesiyle reddedilmiştir. Bu gerekçelerle, AĐHM oy çoğunluğuyla Başvuruyu kabul edilemez olarak beyan eder. Françoise Elens-Passos Yazı Đşleri Müdür Yardımcısı Ineta Ziemele Başkan *Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış Đlişkiler Genel Müdürlüğü Đnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından Türkçe' ye çevrilmiş olup, gayrı resmi tercümedir.