KADINA YÖNEL K DDETLE MÜCADELE PROJES

Transkript

1 Ba ak Kültür ve Sanat Vakf Ba ak Culture and Art Foundation Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi The Project on Empowering Victims of Gender Based Violence and Combating Violence Against Women By Establishing Local Support Mechanism Projeya Têko îna Li Hemberî Tundiya Li Dijî Jinan Û Newekheviya Li Ser Bingeha Zayendi Ya Civakî Ya Bi Pi tgiriya Mekanîzmayên Herêmî KADINA YÖNEL K DDETLE MÜCADELE PROJES PROJECT FOR COMBATING VIOLENCE AGAINST WOMEN PROJEYA TÊKO ÎNA L HEMBERÎ TUND YA L D JÎ J NAN KADINA YÖNEL K DDETLE MÜCADELE PROJES PROJECT FOR COMBATING VIOLENCE AGAINST WOMEN PROJEYA TÊKO ÎNA L HEMBERÎ TUND YA L D JÎ J NAN Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi The Project on Empowering Victims of Gender Based Violence and Combating Violence Against Women By Establishing Local Support Mechanism Projeya Têko îna Li Hemberî Tundiya Li Dijî Jinan Û Newekheviya Li Ser Bingeha Zayendi Ya Civakî Ya Bi Pi tgiriya Mekanîzmayên Herêmî

2 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi

3 çindekiler Ç NDEK LER Avrupa Birli i Demokrasi ve nsan Haklar için Avrupa Arac (D HAA) fonu ile Ba ak Kültür ve Sanat Vakf n n nanse ettikleri Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi Mersin Günebakan Kad n Derne i ve Ya amevi Kad n Dayan ma derne i ortakl yla yürütülmü tür. Bu yay n Avrupa Birli i Türkiye Delegasyonunun deste iyle olu turulmu tur. Bu yay nda geçen görü ler hiç bir ekilde Avrupa Birli i Türkiye Delegasyonunun görü lerini yans tmamaktad r. Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi Tasar m ve Kapak: Bask : Veri Analiz: Veri De erlendirme ve Yay na Haz rlayan: PROJE EK B PROJE EK B : Serok Demircan Üçler Ofset Nejat Ta tan Belma Y ld zta Proje Koordinatörü: Hümeyra Tusun Ye in Proje Asistan : Dilan ahin Urfa Temsilcileri: Gülay Öztürk Kocao lu- Nuran Ça ar Mersin Temsilcisi: Seher Selma Yaz c PS KOLOGLAR: stanbul: Ps. Nalan Özçete Mersin: Ps. Yeliz Y lmaz Urfa: Ps. Aysel Polatsoy PROJE EK B Ç N SÜPERV ZÖRLER stanbul: Ps. Behice Boran Mersin: Ps. Mehmet Ali Vural Urfa: Sosyal Hizmet Uzman Nazif Da Ba ak Kültür ve Sanat Vakf Ba ak Culture and Art Foundation Kay da Mahallesi, Uslu Caddesi Nihat Sokak No.55/A Ata ehir / stanbul T F basaksanat@gmail.com TE EKKÜRLER... 5 ÖNSÖZ... 7 SUNU BÖLÜM PROJEN N KAPSAMI PROJEN N ARKAPLANI PROJEN N AMACI PROJE FAAL YETLER I.E T M ÇALI MALARI II. PS KOLOJ K VE HUKUK DESTEK III. TOPLANTILAR IV. ATÖLYELER V. ÇALI TAY MERS N VI. FARKINDALIK SEM NERLER VII. GÖNÜLLÜ A I VIII. TANITIM VE GÖRÜNÜRLÜK PROJE DE ERLEND RME NOTLARI PROJE EK B NDEN NOTLAR UZMAN EK PTEN NOTLAR PROJE GÖNÜLLÜLER NDEN NOTLAR FAYDALANICILARDAN NOTLAR HEDEF GRUPTAN NOTLAR BÖLÜM: METODOLOJ ÖRNEKLEM ÖRNEKLEM SEÇ M ÖRNEKLEM SINIRLILI I GÖRÜ ME FORMU VER G R VE VER ANAL Z KADINA YÖNEL K DDET TANIMLARI... 5.BÖLÜM: PROJE BULGULARI TABLOLAR BÖLÜM: DE ERLEND RME SONUÇ... 52

4 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi Te ekkürler TABLOLAR TE EKKÜRLER STANBUL TABLO 1: LLERE GÖRE DESTEK TALEP EDEN KADIN SAYISI... 6 TABLO 2: YA... 6 TABLO : LLERE GÖRE YA DA ILIMI... 7 TABLO 4: MEDEN DURUM... 7 TABLO 5: LLERE GÖRE MEDEN DURUM... 8 TABLO 6: EVL L K YA I... 8 TABLO 7: LLERE GÖRE EVL L K YA I... 8 TABLO 8: EVL L K EKL... 9 TABLO 9: LLERE GÖRE EVL L K EKL... 9 TABLO 10: HAM LEL K DURUMU TABLO 11: ÇOCUK SAYISI TABLO 12: E T M DURUMU TABLO 1: ÇALI MA DURUMU TABLO 14: SOSYAL GÜVENCE DURUMU TABLO 15: GEL R KAYNA I TABLO 16: DDET N BA LAMA VE DEVAM ETMES DURUMU TABLO 17: DDET N UYGULANDI I YER... 4 TABLO 18: DDET N FA L TABLO 19: DDET N TÜRÜ TABLO 20: TEHD T SORUNU TABLO 21: ÇOCUKLARIN DDETE TANIK DURUMU TABLO 22: ÇOCU A YÖNEL K DDET DURUMU TABLO 2: KADININ DDET SONRASI RESM KURUMLARA BA VURU YAPMA DURUMU TABLO 24: KADININ BA VURU YAPTI I MEKAN ZMALAR TABLO 25: TALEP ED LEN DESTEK TÜRÜ Proje faaliyetlerimize gönüllü olarak hukuki destek sunan Avukat Cevriye Ayd n'a, gönüllü olarak dan manl k deste i sunan Psikolog Elif can'a ve Psikiyatrist Fuat Akgün'e ve sosyal haklar konusunda dan manl k deste i veren Sosyal Hizmet Uzman kram Do an'a De erli görü ve önerilerini esirgemeyen Dr. Handan Ça layan'a, Tarih ö retmeni Sevim Çiçek'e, sivil toplum örgütleri aras nda güçlü ili kiler kurmam z sa layan E it Haklar Derne i'nden Seda Alp'e, Awazen Jinan Müzik Grubu'nun geli mesinde ve e itimlerinin üstlenmesinde emeklerini esirgemeyen Müzik ö retmeni D l ad Güngör ve Suat Kocab y k'a, Haber ve medya deste i için gazeteci Aysel K l ç'a; E itimsen Kad n Komisyonu'ndan Hülya Akp nar'a, Mahalle toplant lar n n ve ev ziyaretlerinin yap lmas nda destek olan Birgül Erdemir, Özge Özenç, Zozan Ayd n, Kader Kol, Gülizar Teymur, Zeyno U uz, Mevlüde Çelebi, Muhsine Saçan, Gülistan Aslan, Havva Günay, Besime Turan, Fatma Y ld z, Hanife Kuaz, Kamer Ay rt r, Elif Gül, Gül ah Koç ve Tülay Acar'a, Teknik destek sa layan Gra k tasar mc s Serok Demircan'a, Bilgisayar programc s Berkan Fakir'e, Yeminli Mali Mü avir Süleyman Bulgu'ya, Ba ak Kültür ve Sanat Vakf gönüllüsü Özgür ahin ve Hasret Kaya'ya, Kad na yönelik iddetle mücadele için gerçekle tirdi imiz fark ndal k seminerlerine katk sunan Avukat Cevriye Ayd n'a, Psikolog Elif can'a, Avukat Didem Yakar Hasköy'e, Ebe Hatice Yayla'ya, Psikolog ve Psikodramatist Bar Tok'a, Psikolog Leyla Soydinç'e, Psikolog Sevilay Kahveci Düzta 'a, Sa l k e itmeni Gamze Karada Koç'a, Psikiyatrist Özlem Altunta 'a, Sosyal Hizmet Uzman Dilber Uzun'a, Psikolog Ertan Görgü'ye ve Ka-Der Kad köy ubesi üyesi Fatma Aytar'a, Yapt m z seminerler, paneller, toplant lar ve 8 Mart etkinli i için bizlere mekân, teknik ve kat l m konusunda destek sunan Mustafa Kemal Pir Sultan Abdal Derne i'ne ve Kad n Komisyonu'na, Sancaktepe cemevine ve Kad n Komisyonu'na, Ata ehir Pir Sultan Abdal Derne i'ne ve Kad n Komisyonu'na, Ata ehir Kürecikliler Derne i'ne, Ümraniye Sosyal Haklar Kad n ve Gençlik Merkezi'ne, Ata ehir BDP'ye, Sancaktepe BDP'ye, Anadolu Yakas Dersimliler Derne i'ne, E itimsen 2 No'lu ube'sine, Ata ehir Belediyesi'ne, Ata ehir Belediyesi Kay da Ataevi'ne, CHP Ata ehir lçe Ba kan Hakk Alt n Kaynak'a, Ata ehir Kent Konseyi'ne, Sivas mranl lar Bo azören Köyü Derne i'ne, Malatya Darende Uzun Hasan Köyü Derne i'ne, Ata ehir Belediyesi Fen leri'nden Hasan Turan'a, TABLO 26: VER LEN DESTEK TÜRÜ

5 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi Önsöz TE EKKÜRLER ÖNSÖZ URFA Gönüllü olarak hukuki destek sunan Av. Sevda Çelik Özbingol'e, Av. Serpil Kiliç Y ld r m'a ve Av. Dilara nal'a, Mahalle toplant lar ve çal malar n n organizasyonunda yer alan Serpil Geyik ve Özlem Uluta engül'e, sosyal haklar konusunda dan manl k deste i veren Sosyal Hizmet Uzman Nazif Da 'a, Belediye bünyesindeki El Sanatlar Merkezi'ne, Valilik bünyesindeki SODES Kad n Kültür Merkezi'ne ve ÇATOM'a, Bizlere atölye çal TE EKKÜRLER MERS N malar nda verdikleri destek için Psikolog M. Ali Vural ve Yeliz Y lmaz'a, Yapt m z panel ve çal taylarda destek veren Mersin Üniversitesi Kad n Ara t rmalar Merkezi'nden Prof. Dr. Ay egül Y lgör'e, Yrd. Doç. Dr. Bediz Y lmaz Bayraktar'a ve Yrd. Doç. Dr. Yasemin Özu urlu'ya, Mersin Üniversitesi Kamu Yönetimi Ana Bilim Dal 'ndan Doç. Dr. Ula Bayraktar'a, Toros Üniversitesi'nden Yard. Doç. Dr. Rana Gürbüz'e, Ö retim Görevlisi Nevra Akdemir Tören'e, Ara t rma Görevlisi Özlem Bulut'a, Toplant lara kat l m ve ba vurularla ilgilenen ve derne imizin resmi avukat olan Av. irin Güner'e, ve dernek üyemiz Nesrin Gözen Bilek'e, Ev ve mahalle toplant lar n n düzenlenmesinde Peyruze Kafa, Nebahat Ya ar, Ful U urhan, Perihan Y ld z'a, Toroslar Halk E itimi Merkezi ve Akdeniz Halk E itimi Merkezi yöneticileri ve ö retmenlerine, Akdeniz Sosyal Yard mla ma ve Dayan ma Vakf müdürü Selim Dayda 'a ve Akdeniz Aile Destek Merkezi yöneticilerine, Mersin Baro salonunu kullanmam z sa layan, organizasyona destek olan ve sorular m z yan tlayan Mersin Barosu Kad n Haklar Merkezi'ne, yap lan organizasyonlarda salon deste i veren Mersin SES Sendikas 'na, Proje organizasyonlar nda görev alan ve kat lan tüm üyelerimize te ekkür ederiz y l nda, Çank r 'da bir yarg c n, e inden dayak yiyen hamile bir kad n n bo anma talebiyle açt davay, kad n n s rt ndan sopay karn ndan s pay eksik etmeyeceksin sözüne at fta bulunarak reddetmesi, ülkenin dört bir yan nda kad nlar n tepkisine neden olmu tu 12 Eylül sonras ilk kitlesel sokak gösterileri o zaman düzenlenmi, daya a kar kampanyalar ba lat lm t. Aradan geçen zaman içinde elbette ki de i en çok ey oldu. Art k yarg çlar bu tür vecizeleri aç ktan dile getiremiyorlar. Kad na yönelik iddet daha görünür oldu ve bu konudaki fark ndal k da artt. Kad na yönelik iddetin önlenmesine ili kin onaylanarak iç hukukta ba lay c hale gelmi olan stanbul Sözle mesi gibi son derece kapsaml yasal düzenlemelere sahibiz. Ancak ne yaz k ki halen de i meyen eyler de var. Kad na yönelik iddet azalmad örne in. Hatta artt bile söylenebilir. Öyle ki ülkemizde silahlar n susmas, bar n in as gibi gerekçelerle müzakerelerin yürütülmekte oldu u bir dönemde dahi kad nlara kar sava n tüm h z yla sürüyor olmas na tan kl k ediyoruz. Kad nlara kar sava nitelemesi hiç de abart l de il. Zira halen ülkemizde her gün ortalama be kad n katlediliyor; her üç kad ndan biri ziksel iddete maruz kal yor. Failler genellikle kad nlar n en yak n ndaki erkekler. Cinayetler kimi zaman göz göre göre geliyor. Örne in bu raporun yay na haz rlanmakta oldu u Eylül ay içinde 2 kad n öldürüldü. Bianet'in haberine göre kad nlar n % 1'ü bo anmak istedikleri e leri taraf ndan ve %8.7'si ise 1 mahkemelerden ç kartt klar tedbir karar na ra men öldürülmü. Mahkemelerin verdi i tedbir karar gere ince uygulanmam, koruma alt nda olmas gereken kad nlar korunamam lar. Toplumsal cinsiyete dayal ayr mc l ve kad na yönelik iddeti ortadan kald rmaya yönelik uluslararas, bölgesel ve ulusal düzlemde pek çok düzenleme ve mekanizma geli tirilmi olmas na kar n kad nlar n iddet görmeye devam ediyor olmas, dikkatleri meselenin gerisindeki etkenlere yöneltmeyi gerektiriyor. Birle mi Milletler Kad na Yönelik iddet, Nedenleri ve Sonuçlar Özel Raportörü Yak n Ertürk'ün de alt n çizdi i gibi kad na yönelik iddetin gerisinde, kad nlarla 2 erkekler aras ndaki tarihsel e itsiz güç ili kileri gibi yap sal nedenler var. Kad nlarla erkekler aras nda e itsiz güç ili kileri ve devam n sa layan yap sal etkenler ortadan kalkmad sürece, yasal düzenlemeler ne denli mükemmel olursa olsun kad na yönelik iddetin tümüyle son bulmas zor görünüyor. Ba ak Kültür ve Sanat Vakf n n öncülü ünde, Mersin Günebakan Kad n Derne i ile Urfa Ya am Evi Kad n Dayan ma Derne iyle birlikte yürütülen Yerel Destek Mekanizmas yla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizli e ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele çal mas, her eyden önce bu yap sal etkenlere i aret etmesi aç s ndan son derece önemli. Bu çal ma ba lam nda stanbul, Mersin ve Urfa'da nicel ve nitel ara t rma teknikleri kullan larak yürütülen saha ara t rmas, 1. Bkz. (eri im ) 2. Bkz. Yak n Ertürk, Kad n Haklar n n ve Toplumsal Cinsiyet Perspekti nin Entegrasyonu: Kad nlara Kar iddet Kad nlara Kar iddetin Önlenmesinde bir Araç Olarak Maksumum Özeni Gösterme Standard, nsan Haklar Komisyonu Altm kinci Oturum, E/CN.4/2006/61, sf

6 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi Önsöz kad na yönelik iddeti ortaya ç karan ve devam etmesine yol açan ataerkil cinsiyet yap lar n ve e itsizlikleri gözler önüne seriyor. Ara t rma kapsam nda görü ülen ki ilerin ifadeleri, kimi durumlarda kad nlar n haklar konusunda veya iddete kar fark ndal k sahibi olsalar bile iddet ortam ndan uzakla ma anslar n n bulunmad n gösteriyor. iddet uygulayan e ten ayr ld taktirde yeni bir hayat kurmas na yard mc olacak ekonomik olanaklardan ve/veya sosyal güvenceden, aile deste inden yoksunluk -ki ekonomik olanaks zl klar kimi zaman kad nlar n evlerinden ç karak iddete kar ba vuru mekanizmalar na ula malar önünde dahi önemli bir engel olabiliyor, çocuklar n n elinden al naca tehdidi, iddet uyguluyor olsa bile e inden ayr lman n kültürel olarak olumsuz kar lan yor olmas, iddet uygulayan e ten ayr lman n, bazen ailesi taraf ndan ba ka bir erke e ikinci e olarak verilmeyle sonuçlanabilece i bilgisi, kad nlar iddete mahkum eden etkenlerden birkaç. Bu vb. etkenlerden dolay kad nlar en yak nlar ndaki erkekler taraf ndan psikolojik, ziksel, cinsel, ekonomik iddetin pek çok çe idine maruz kalmaya devam ediyorlar. Bedenleri zedeleniyor, sosyal ili kileri k s tlan yor, özgüvenleri sars l yor, de ersiz olduklar n dü ünmeye ba l yorlar, ruhlar yaralan yor. Ara t rma ba lam nda ula lan kad nlardan talep edenlere uzman ki iler arac l yla psikolojik ve hukuksal destek sa lanm. Ancak Yerel Destek Mekanizmas yla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizli e ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele çal mas, kad na yönelik iddetin gerisindeki etkenleri, iddet çe itlerini ortaya ç karmakla ve psikolojik ve hukuksal destek sa lamakla s n rl kalmam. Saha ara t rmas ve dan manl k hizmeti, çal man n önemli fakat sadece küçük bir k sm n olu turuyor. Üç kentte ve Ba ak Kültür ve Sanat Vakf öncülü ünde iki kad n derne i ile yürütülen bu kapsaml çal ma, her eyden önce içinde yer alan bütün kad nlar için birlikte i yaparak dönü me, ö renme, dayan ma süreci olmu. Vak f ve dernek çal anlar, i in ba ndayken kendi aralar nda e itim çal malar yapm lar. Ard ndan her üç kentte yerel toplum örgütü temsilcileriyle, yerel yöneticilerle, kamu kurumlar yla, medya çal anlar yla toplant lar yap l p e itim seminerleri, paneller düzenlenirken di er yandan da bu tür merkezi etkinliklere kat lmalar güç olan kad nlar için mahallelerde toplant lar düzenlenmi. Böylece bir yandan iddet ma duru kad nlar desteklemek için yerel destek sistemlerinin kurulmas ya da peki tirilmesi hede enirken di er yandan da kad nlar haklar konusunda bilgilendirici çal malar yürütülmü. ifadeleri, çal man n içeri inin yan s ra bu çal mada yer alman n kendileri aç s ndan nas l dönü türücü bir deneyim oldu una dair çok ey söylüyor. Vakf n en genç çal anlar ndan Dilan ahin kad nlar n sorunlar na dair ne biliyorsam bu projeyle birlikte ö rendi imi görüyorum demi örne in. Mersin'deki gönüllülerden Peyruze Kafa ise çal mada yer alman n kendinde yaratt dönü ümü u cümlelerle anlatm : Toplant larda farkl kültürde insanlarla tan t m. Ba larda sorumluluk almaktan çekiniyordum. Yapamayaca m dü ünüyordum. Ama giderek kendime güvenmeye ba lad m. lk etapta ald m e itimler bana çok ey katt. leti im kurmada rahatlad m. Kendimi daha iyi ifade edebiliyorum. Bu güvenim çevremdeki arkada lar m da olumlu etkiledi. Kad nlara dair sorunlarda daha çok ey payla abiliyor ve destek olabiliyorum. Bu da beni mutlu ediyor. Sosyalle tim. Çal ma esnas nda olu turulan kad n müzik grubunun kat l mc lar ndan Zarife Turan ise böyle bir grupta ark söylemenin kendisi için anlam na a a daki cümlelerle ifade etmi : Daha 5-6 ya lar nda çatal, ka k, b çak ne bulduysam mikrofon yapar uzun hava söylerdim. Ta ki annem saç m yolana kadar.( ) Ba ak Kültür ve Sanat Vakf na bize bu imkan verdi i için çok te ekkür ederim. Biz de hem kad na yönelik iddete kar yürüttükleri kapsaml çal ma için hem de haz rlad klar bu kitapla çal man n sonuçlar n bizimle payla makla kalmay p biz okurlar çal man n yürütülme hikayesine dahil ettikleri için Ba ak Sanat ve Kültür Vakf na, Urfa Ya am Evi Kad n Dayan ma Derne ine ve Mersin Günebakan Kad n Derne ine ve eme i geçen herkese te ekkür ederiz. Handan ÇA LAYAN 21 Ekim 2014 Ba ak Sanat ve Kültür Vakf daha önceki çal malar nda da etkinliklerini kentin merkezi mekanlar nda gerçekle tirmekle s n rl kalmam, etkinliklerini, ula t rmay hede edi i kesimlerin ya ad mekanlara ta m t. Bunu yaparken pek çok gönüllüyü harekete geçirmi ve a lar olu turmu tu. Bu çal mada da gönüllü a olu turulmas hede enmi. Olu turulan gönüllü a yla, çal man n yerel düzeyde sürdürülebilmesi, yerel mekanizmalar n harekete geçirilmesi, yerel medyada duyarl l k yarat lmas hede enmi. Ayr ca atölyeler de düzenlenmi ama yap lanlar bununla s n rl de il. Çal ma ba lam nda gerçekle tirilenlerden en ilgi çekici i lerden biri de bir kad n müzik grubunun olu turulmas olmu. Elinizdeki kitap, kuru bir ara t rma raporu de il. Yukar da çerçevesinden bahsedilen kapsaml çal man n amaçlar n, nas l yürütüldü ünü ve ortaya ç kan sonuçlar son derece içten bir ekilde ve bizzat çal may yürütenlerin ve çal ma sayesinde ula lanlar n dilinden aktar yor. Vak f çal anlar, dan manl k hizmeti sunan psikolog ve avukatlar, gönüllüler ve müzik grubu üyelerinin 8 9

7 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi Sunu SUNU Kad na yönelik iddet, Türkiye ve dünyada önemini ve aciliyetinikorumaktad r. Türkiye'de kad na yönelik iddet, genel olarak kad n sorunu ve aile içi mesele olarak görülmektedir. Oysa toplumun her katman nda, farkl türlerde ve s kl kta ya anan kad na yönelik iddet, toplumsal cinsiyet e itsizli ine dayanan ekonomik, politik, hukuki, dini, sosyal ve kültürel süreçleri içeren karma k, kapsaml ve toplumu ilgilendirenkamusal bir sorundur. Son 0 y lda dünyada sivil inisiyati n güçlenmesi; kad na yönelik iddet ve benzeri hak temelli çal malardaki niceliksel ve niteliksel art n politika yap c lar üzerindeki bask s sorunun görünürlü ünü artt rm, fark ndal k yaratm ; çözüme ili kin çal malar n h z na ivme katm t r. Bireylerin gelecek in as nda önemli yeri olan aile kurumu, ayn zamanda bir güven ve teminat ortam olarak kabul edilir. Ancak ara t rmalar ve raporlar gösteriyor ki, kad na yönelik iddet ço unluklabir ev içi iddettir ve kad nlar için en güvenilir olmas gerekenyer ve ki iler iddetin birincil kayna olmaktad r. Bugün kad nlar n büyük bir k sm evlerinde, onlara en yak n olan erkekler babas, e i, karde i, birlikte ya ad ki i - taraf ndan iddete maruz kalmaktad r. Kad na yönelik iddet, türü ne olursa olsun kad n pasi ze eden, ba ta aile olmak üzere toplumsal kurumlar dejenere eden, sonuçlar toplumun tamam n etkileyecek kadar ciddi politik bir sorundur. Bu sorunun görünür k l n p giderilmesi; iddetin çocu a yönelmesinin önlenmesinden iddetin ma durunun da failinin de rehabil te edilmesine; en önemlisi özel ve kamusal alanda iddetin her türünün ortadan kald r lmas na kadar uzanan bir sürece yay lmaktad r. Bu süreç siyasi kurumlar, yerel yönetimler, sivil toplum kurulu lar ve hukuk sistemi aras nda ortak bir kir birli i içinde, koordineli bir çal ma disiplinin olu turulmas n gerektirmektedir. Bölgesel Destek Mekanizmas yla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizli e ve Kad nlara Kar iddetle Mücadele Projesi Avrupa Birli i Türkiye Delegasyonu'nun deste iyle Ba ak Kültür ve Sanat Vakf liderli inde, Günebakan Kad n Derne i (Mersin),Urfa Ya am Evi Kad n Dayan ma Derne i ( anl urfa) ortakl yla, stanbul'da Ata ehir ve Sancaktepe; Mersin'de Akdeniz ve Toroslar ilçelerinde ve anl urfa merkezde Kas m Kas m 2014 zaman diliminde hayata geçirilmi yerel bazl bir çal mad r. Üç farkl ilde çal an üç Sivil Toplum Örgütünün bir araya gelerek bu projeye imza atmas, Ba ak Kültür ve Sanat Vakf 'n n sivil toplum alan ndaki deneyimleri ve uygulam oldu u proje pratiklerinin sonucunda mümkün olmu, bu proje ile deneyimlerini di er yerel ortaklar ile payla arak onlar n güçlenmelerine katk sunmu tur. Ba ak Kültür ve Sanat Vakf, kültürel çal malar, e itsel ve sanatsal atölyelerle yoksul ve göç ma duru dezavantajl gruplarla çal maktad r. Bu gruplar ço unlukla çocuk ve gençlerden olu makla birlikte; uzun y llard r ülkenin do u ve güneydo usundaki sava tan etkilenen ve son y llarda Ortado u'daki sava lardan kaçarak Türkiye'ye s nan ço u kad n ve çocuk göçmenlerden olu maktad r. Hedef grubumuzun kente entegrasyonu, iddet ve buna ba l olarak ortaya ç kan travma, vb durumlar n n iyile tirilmesi, istihdam edilmeleri, sosyal haklar ve temel özgürlükleri hakk nda bilgi edinmeleri gibi önemli ihtiyaçlar n görünür k lmak, giderilmesine destek olmak için hak temelli çal malar sürdüren bir sivil toplum örgütüdür. Projenin yerel ortaklar ndan Günebakan Kad n Derne i, benzer saiklerle Mersin'de çal an, kar amac gütmeyen bir sivil toplum örgütüdür. Türkiye'nin en çok iç göç alan ilk on ilinden biri olan Mersin, bu özelli i ile stanbul'a benzemektedir. Kentin sosyo-ekonomik düzeyi ve sanayile me oran dikkate al nd nda söz konusu göçün kentlile me oran dü üktür. Bu durum birçok toplumsal sorunu ortaya ç karmakta ve her zaman oldu u gibi en çok kad nlar ve çocuklar etkilemektedir. Günebakan Kad n Derne i, bu ortamda kad nlar n maruz kald klar hak ihlallerinive toplumsal cinsiyet e itsizli ini görünür k lmak içinçe itli faaliyetler ve çal malar gerçekle tirmektedir. Kad n n topluma e it hak ve sorumlulukla kat l m n savunan Dernek, bu proje ile hareketalan n geni letmi, projenin gerçekle mesinde önemli bir rolüstlenmi tir. Projenin ikinci yerel orta Ya am Evi Kad n Dayan ma Derne i'dir. anl urfa'da kad n çal malar yapan kar amac gütmeyen ilk sivil toplum örgütüdür. Toplumsal konumu ve kültürel arka plan ile anl urfa oldukça kapal, muhafazakar bir kenttir. Günlük meseleler, toplumsal ve politik durumlardan do an sorunlar. bu kapal yap içinde kalmaktad r. Kad n n özel alana s k t r ld ve bu alan n n bütünüyle kapal tutuldu u kentte kad n sorunu adli makamlara yans mad sürece bilinmezli ini korumaktad r. Bu da kad n sorunun görünmemesine ve alana ili kin veri toplanamamas na sebep olmaktad r. Dernek, kad n n toplumdaki e itsizli ini gidermek sosyal, hukuksal ekonomik sa l k, kültürel vb. ya am n her alan nda aktif rol almas n, farkl kültürel, dinsel, etnik kesimden kad nlar n bu kapal yap içinden ç k p kendi öz gücü ile özgür iradesini deneyimlemesini; hak ve özgürlüklerinin bilincine varmas n amaçlamaktad r. Ba ar l projeler gerçekle tiren Ya am Evi Kad n Dayan ma Derne i, kad n n istihdam ve meslek edinmesi alan nda çal malar n sürdürmektedir. Bu proje ile kad na yönelik iddetle mücadele deneyimlerini artt rma f rsat yakalam lard r. Sonuçlar n payla t m z bu projenin amac ''yerel destek mekanizmalar n n güçlendirilmesi ile kad na yönelik iddet vetoplumsal cinsiyet e itsizli i ilemücadele''etmektir. Bu süreçte kad n n psikolojik, hukuki ve toplumsal olarak desteklenmesi ve yönlendirilmesi projenin en etkili yönünü te kil etmektedir. Kad nlar n gördü ü iddetin türü, s kl, failinin tespiti; sivil toplum kurulu lar na gelme nedenleri ve taleplerinin belirlenmesi; sivil toplum kurulu lar n n bu talepleri nas l cevaplad n n ortaya konulmas, kad nlar n, devletin hukuksal ve sosyal destek kurumlar ndan ne ölçüde yararlanabildi ive nerede s k nt lar ya and n n gözlemlenmesi amaçlanm t r. Proje süresince ula lan kad nlarla yap lan görü meler, etik ilkeler dikkate al narak, kay t alt na al nm, istatistiki olarak raporlanm ve son bölümde sunulmu tur. Bu süreçlerde kurumlar aras koordinasyon ve i birli i önemsenmi ; kad na yönelik iddet konusunda i birli i vekapasite geli tirmeleri için destek sa lanm t r. Bu kapsaml çal ma; kamu kurumlar, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kurulu lar ve yerel düzeyde kurulan gönüllü a lar n n deste i ile gerçekle mi tir. Proje sonuçlar n n Türkiye'de kad na yönelik iddetle mücadelede kurumlar aras i birli inin öneminin farkedilmesine hizmet edece ini dü ünüyor; kad na yönelik iddetin önlenmesi ve ortadan kald r lmas, toplumsal cinsiyet e itli imekanizmalar n n hayata geçirilmesi yolunda politika yap c lara ve yöneticilerekaynak olmas n umut ediyoruz. Hümeyra TUSUN - YE Ba ak Kültür ve Sanat Vakf Proje Koordinatörü N 10 11

8 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.1. Projenin Arka Plan 1. BÖLÜM: PROJEN N KAPSAMI 1.1 PROJEN N ARKAPLANI Kad na yönelik iddet dünyada oldu u gibi Türkiye'de de kültürel, toplumsal, hukuki, dini, co ra, ekonomik ve politik arkaplan ile oldukça kapsaml bir sorundur. Kad na yönelik iddetinkad n n insan haklar n ihlal etti ine ve temel özgürlüklerini zedeledi ine dönük onlarca çal ma yap lmakta ve bu ihlalleri gidermek için siyaset mekanizmas sürece dahil edilmektedir. Kad n, gördü ü iddetten dolay temel hak ve özgürlüklerinden mahrum olmakla birlikte ruhsal ve ziksel olarak zarar görmekte, sakatlanmakta ve hatta ya am n yitirmektedir. iddet ço unlukla kad n n birinci derece akrabalar taraf ndan; e inden, babas ndan, di er aile bireylerinden, ayn evde ya ayan yak n akrabalardan gelmektedir. Kad n n gördü ü iddet, türü ne olursa olsun, en çok kad n etkilemekle birlikte çocuklar, aile üyelerini ve toplumsal yap n n tamam n etkilemektedir. Kad n n insan haklar ve özgürlükleri oldu unu vurgulamak ve kad na yönelik iddeti ortadan kald rmak için nsan Haklar Evrensel Beyannamesi'ne ek olarak 1979'da yürürlü e giren BM Kad nlara Kar Her Türlü Ayr mc l n Önlenmesine Dair Uluslararas Sözle me (CEDAW Convention on the Elimination of all Forms of Discrimination Against Women) 14 Ekim 1985'te Türkiye Cumhuriyeti taraf ndan onaylanarak resmi gazetede yay nlanm t r. Özellikle kad na ve çocu a yönelik ev içi iddetin önüne geçebilmek için al nan bütün bu önlemler ne yaz k ki yeterli olamamaktad r. Kad na yönelik iddet konusu, dünyada ve Türkiye'de aile içi bir sorun olarak alg lanmakta ve çözüm önerileri bu düzeyde kalmaktad r y l nda Nairobi'de düzenlenen. Kad n Konferans, kad na yönelik iddet alg s n de i tiren ve görünürlü ünün artt ran bir dönüm noktas olmu tur. 1990'l y llardan sonra kad na yönelik iddet konusu kültürel, toplumsal, ekonomik ve hatta politik bir sorun olarak dü ülmeye ba lanm ve çözüm süreçlerinde sivil toplumun, siyasi kurumlar n, yerel mekanizmalar n ve medyan n sorumluluklar oldu u kanaatine var lm t r. Soruna ili kin bak aç s n n netle mesi ayn zamanda yap lan çal malar artt rm ; soruna bir dünya niteli i kazand rm t r. Bugün dünyada kad n n maruz kald ziksel ve duygusal iddetin yayg nl yüzde 0 ile yüzde 60 aras nda de i mektedir. Buna göre dünyada her kad ndan biri iddetin de i ik biçimlerine maruz kalmaktad r. Kad nlar ya am n her alan nda, evlerinde, i yerlerinde, kamusal alanlarda, mücadelelerinde iddetin çe itli biçimlerine maruz kalmaya devam etmektedir. Dünyan n çe itli yerlerinde sürmekte olan sava larda ve iç çat malarda kad nlar ve k z çocuklar tecavüze u ramakta, öldürülmekte ya da insan ticaretinin öznesi haline getirilmektedir. Avrupa ölçe inde her y l kad n n insan ticareti a lar nda cinsel sömürüye u rad n bildirilmektedir. Türkiye'de her gün dizinden vurulan, ta lanarak öldürülen, namus cinayetine kurban giden, tecavüze u rayan, nedeni belirsiz bir biçimde intihar eden kad nlara ili kin haberler gelmektedir. Bu haberler, kad n örgütlerinin yapt ara t rmalarda ortaya ç kan say lar kad na yönelik iddet buzda n n görünen k sm n n yaln zca bir k sm n olu turuyor. Aile içi iddet konusunda izlenebilen istatistiksel rakamlar n dü üklü üne ra men Türkiye bu s ralaman n en üstlerinde yer almaktad r ( ). Ekim 2011'de nsan Haklar Derne i taraf ndan yay nlanan rapora göre, son 7 y lda 4190 kad n ziksel ya da cinsel iddet sonucu ölmü tür. Cinsiyet temelli iddetin ma duru olan kad nlar n %88'i, kendilerini tehdit alt nda hissettikleri için bunu gizlemi tir. Bianet'in verilerine göre 2012 y l nda Türkiye'de 165 kad n gördü ü iddet sonucunda hayat n kaybetti. 201 y l nda 28 bin kad n iddete maruz kald 'ü için koruyucu ve önleyici tedbir al nm t r ( ). Ayn y l n Sa l k Bakanl verilerine göre ise bu rakam 12 bin 946 olarak tespit edilmi tir ( ). 201 y l nda 214 kad n ya am n yitirmi, 167 kad n tecavüze u ram, 161 kad n tacize maruz kalm t r y l n n ilk 7 ay nda 174 kad n e i, babas, o lu, sevgilisi, ayr ld e i veya ayr ld sevgilisi taraf ndan öldürmü tür ( ). Kad n n e inden bo anmak istemesi ya da bo and e i ile tekrar bir araya gelmek istememesi kad nlar n öldürülmelerine kadar varan iddet olaylar na yol açmaktad r. iddet vakalar n n %25'i Marmara Bölgesi'nde, %15'i Akdeniz Bölgesi'nde, %1'ü Güneydo u Anadolu Bölgesi'nde gerçekle mi tir. Kad nlar n büyük bir k sm ate li silah ve kesici alet ile hayat n kaybetmi tir. statistiklerde göstermektedir ki, Türkiye'de kad na yönelik iddet vakalar n n birçok bile eni vard r. Bunlar bölgesel, kültürel, toplumsal, ekonomik ve hukuki olarak farkl l klar gösterse de sonuç kad na yönelik iddetin ortadan kalkmas için bir mücadele biçimine dönü mek yerine, iddeti artt ran araçlar olarak do makta, yarat lmakta ya da kullan lmaktad r. iddetin önlenmesi ve iddetle mücadele edilmesi çok boyutlu ve kapsaml bir süreci organize etmekle mümkün olabilir. K smî ve bölgesel çal malar konunun ciddiyetini ve mevcut durumunu görünür k lmaktad r. Politik tutum, hukuki uygulamalar, insan haklar konusunda bilinçlenme, medya organlar nda yayg n olarak kullan lan iddet, nefret, ayr mc dilin bertaraf edilmesi ve iddeti besleyen kültürel, dinsel davran kal plar n ortadan kald racak bir e itim modelinin üretilmesi sorunun bütünlüklü olarak çözümüne ili kin bir yol haritas üretmeyi sa layabilir. Ara t rma sonuçlar ve yayg n olarak yürütülen projelerin raporlar dikkate al narak, kad na ve özellikle göç ma duru kad na yönelik çal malar yürüten Ba ak Kültür ve Sanat Vakf 2012 y l ndan itibaren Yerel Destek Mekanizmas yla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizli e ve Kad nlara Kar iddetle Mücadele projesini yürütmeye ba lad. AB Türkiye Delegasyonu'nun mali deste i ile Ba ak Kültür ve Sanat Vakf 'n n liderli inde, Günebakan Kad n Derne i (Mersin) ve Ya am Evi Kad n Dayan ma Derne i'nin ( anl urfa) ortakl nda, TAR' n (Mersin) i tirakçili i ile gerçekle tirilmi tir y l nda son bulmu tur. Proje kapsam nda stanbul, Mersin ve anl urfa'da yürütülen faaliyetlerle üç ilde 2000 iddet ma duru kad na ula lm ; 20 kad na psikolojik ve hukuki destek verilmi tir. Proje ile iddete maruz kalan kad na psikolojik ve hukuki destek vererek, önleyici tedbirleri yayg nla t rmak; kad na yönelik iddet konusunda önce kad nlar n, sonra yerel destek mekanizmalar n n bilinç düzeyini yükseltmek, soruna dönük sorumluluk alanlar n belirlemek; sorunun yerel medya kanallar taraf ndan görünürlü ünü artt rmak ve kullan lan iddet dilinin ortadan kald r lmas na katk da bulunmak amaçlanm t r. Bu proje ile ya aral nda 2000 kad na ula lm t r. Aral k 2012'de ba layan Kas m 2014 tarihleri aras nda 24 ayl k süre içinde stanbul, Mersin, anl urfa'da gerçekle tirilen projede kad nlar n ya ad iddetin yayg nl na, iddet biçimlerine, neden ve sonuçlar na, risk faktörlerinin saptanmas na ve iddetin alg lan na ili kin bilgiler sa layarak; yerel destek mekanizmalar n projenin bir parças yaparak alandaki gereksinimleri ve bo lu u kar lamay hede emi tir. Bu raporda, ara t rman n metodolojisi, örneklemin özellikleri, iddetin yayg nl ve iddetin biçimleri, kad nlar n toplumsal cinsiyet ve iddete ili kin tutumlar, e i ya da yak n 12 1

9 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.. Proje Faaliyetleri çevresinden kad na yönelik raporlar sunulmu tur. iddet, mücadele ve nicel ara t rma sonuçlar ; de erlendirme 1.2 PROJEN N AMACI Projenin üç ana amaç üzerine kurgulanm t r: 1. iddet ma duru kad nlar güçlendirip desteklemek ve yerel seviyede kad na kar iddet hakk nda bilinci art rmak. 2. Çal ma ortaklar yla ç kar sahiplerinin kapasitesini art rmak ve kad na kar iddeti önleyen yerel destek mekanizmalar n takviye etmek için yönlendirme sistemi kurmak. Türkiye, kad na yönelik iddeti ve her türlü ayr mc l önlemek için birçok uluslararas sözle meye imza att halde, kad na ve çocu a yönelik iddet ortadan kalkmam t r. Aksine kad n ve çocu u iddetten koruma kanunlar ve uygulamalar son derece gev ek ve yetersiz kalm t r. 8 Mart 2012'de, Ailenin Korunmas ve Kad na Kar iddetin Önlenmesine Dair Kanun, Aile Bakanl taraf ndan onaylanm t r. Bu kanun çok yeni olmas yla birlikte, yerel mekanizmalar güçlendirerek kad na kar iddetle ulusal düzeyde müdacele etmeyi hede emektedir. Türkiye'de yasal düzlemde haklar tan nm olmakla birlikte, yaslar n uygulanmas oldukça sorunludur. Buna ek olarak kad nlar n kendi haklar na ili kin fark ndal ise oldukça dü üktür. Uygulama sürecindeki sorunlar ve kad nlar n haklar konusundaki fark ndal n n dü üklü ü haklar nki iler ve yerel mekanizmalar taraf ndan ihlal edilmesine neden olmaktad r. Hak sahipleri taraf ndan bir hak talebi gelmedi i için haklar n ihlal edilmesi bu biçimde me rula t r lmaktad r. Kad na yönelik iddetle, iddetten do an hak ihlalleri ile mücadele etmek, yerel düzeyde eyleme geçmek, ulusal ve uluslararas düzeyde yürütülen kad na yönelik iddeti önleme mücadelesinin önemli bir parças olarak konumlanmak sivil toplumun sorumlulu udur. Bu nedenle yerel mekanizmalar, yerel yönetimleryerel medya organlar, sosyal görevliler kad na kar iddetle mücadele edebilmek ve ki ileri do ru biçimde koruyabilmek için temel bilgilerle donat lm olmal d r. Konu hakk nda bireysel, kamusal ve toplumsal fark ndal k artt nda kad na yönelik iddet oranlar azalacak ve ma durlar n n vatanda l k haklar na daha sorunsuz eri me anslar olacakt r. Bu konu hakk ndaki di er bir sorun, iddet ma duru kad nlar n acil durumlarda ba vurabilece i mekanizmalar n birço unun durumu do ru ekilde ele alacakyeterli deneyimi ya da niteliklerinin olmamas d r. 2000'li y llardan itibaren düzenli olarak artan iddet vakalar ve özellikle kad na yönelik iddet vakalar siyasi mekanizmalar n konuya odaklanmas n sa lam t r. Kad na yönelik iddeti aile içi bir mesele ya da özel alan sorunu olarak alg lamak yerine siyasi, hukuki ve hatta t bbi bir sorun olarak ele al nmal d r. Özellikle sivil toplum kurumlar n n, platformlar n yo un çal malar siyasi mekanizman n sorumluluklar n gözler önüne sermi ve bu konuda bir bask süreci ba latm t r. Bu projeyle, proje ortaklar ve di er yerel ilgililer aras nda bir destek mekanizmas yaratmak, bunlar n kad na yönelik iddet vakalar na müdahale etmek için yeterli deneyim ve nitelik kazanmalar hede emektedir. Bu ekliyle proje, yerel yetkilileri ve iddete maruz kalan kad nlar vatanda l k haklar n talep etmelerini te vik etmektedir. Bu çerçeve içinde hem iddete maruz kalan kad nlar n ve yerel ilgililerin konu hakk nda bilinçlendirilmesi, hem de iddet ma duru kad nlar desteklemek için yerel destek sistemlerinin kurulmas ya da peki tirilmesi hede enmektedir. Yerel yönlendirme mekanizmalar yla kamunun konu hakk ndaki fark ndal artt r lm olunacakt r. Böyle bir sistem yerel düzeyde kamu yetkilileri, kamu kurulu lar, yerel yönetimler, yerel ilgililer ve yerel medya gibi farkl aktörler aras nda diyalog kurulmas n ve i birli i geli tirilmesini sa layacak etkinlikleri içermektedir. Kad na yönelik iddetle mücadele konusunda yerel mekanizmalar aras nda ortak bir dil ve çal ma alan geli tirilmesine katk da bulunmak, uzun vadede düzenli diyalog platformlar kurulmas n sa layacakt r.. Kad na kar iddet vakalar n n takibi için düzenli i leyen gözlem mekanizmalar kurmak ve çal ma ortaklar, menfaat sahipleri ve yerel yetkililer aras nda bir ili ki a olu turmak; kad na yönelik iddet konusunda elde edilen verilerin analiz edilece i ortak bir veri taban kurmak; süreci izlemek ve raporlamak. Proje süresi olan 24 ay içinde yap lan mahalle toplant lar, ev ziyaretleri, kültürel ve sanatsal atölyeler arac l yla 1500 kad na ula lmas ; üç ilde toplam 00 psikolojik ve hukuki destek verilmesi ve yönlendirme yap lmas amaçlanm t r. Projenin uygulama alan olan üç ilde ( stanbul, Mersin ve anl urfa) 90 ki iden olu an bir gönüllü a kurmak ve di er yerel ilgililer aras nda destek mekanizmas yaratarak, kad na yönelik iddet vakalar na do ru müdahale etmek için yeterli deneyim ve nitelik kazanmalar n sa lamak projenin somut ç kt lar olarak de erlendirilmektedir. 1. PROJE FAAL YETLER I. E T M ÇALI MALARI a) Kapasite Art rmaya Yönelik E itimler: Ba ta proje yürütücüsü Ba ak Kültür ve Sanat Vakf olmak üzere; proje ortaklar Günebakan Kad n Derne i (Mersin) ile Ya amevi Kad n Dayan ma Derne inden ( anl urfa) proje çal anlar n n kat l m n öngören kad na yönelik iddetin önlenmesi ve kad na yönelik iddetle mücadelede sivil toplumun kapasitesini artt rmaya dönük yap lan e itimler s ras yla syanbul, Mersin, anl urfa'da projenin ilk 6 ay içinde kez 2' er günlük olarak gerçekle tirildi. E itim faaliyetlerinden, proje ekibi d nda 4 ki i faydaland. E itimlerin konular a a daki gibidir: Toplumsal cinsiyetçilik ve kad na yönelik iddet, Ulusal ve uluslararas hukukta ve mevzuatta kad n haklar, Kad na yönelik iddete ili kin fark ndal k ve duyarl l k artt rmaya yönelik alan çal malar n n yöntem ve içeri i, Ba vuru alma süreci ve alanda yap labilecek canland rma faaliyetleri, Veri izleme, takip ve raporlama. E itimci / Uzman: Habibe Feray Salman ( nsan Haklar Ortak Platformu Genel Koordinatörü), Sosyal Antropolog Ebru Hanbay Çak r (Kad n Dayan ma Vakf ). b) Yerel lgililere Yönelik E itimler: Projenin ikinci 6 ay nda stanbul, Mersin ve anl urfa'da ilgili yerel yönetimlerin, kamu kurum ve kurulu lar n n, sivil toplum kurulu lar n, sivil inisiyati erin ve gönüllülerin kat l m yla gerçekle tirilen e itimler konusunda uzman ki iler taraf ndan 14 15

10 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.. Proje Faaliyetleri gerrçekle tirildi. 9 kez yap lan e itim faaliyetlerinden proje ekibi de dahil 249 ki i faydaland. E itim konular a a daki gibidir: Kad na yönelik iddet ve türleri, Toplumsal cinsiyetçilik, Yasal düzenlemeler ve yönlendirme mekanizmalar, Feminizm ve kad n n politik kat l m. Lobicilik ve a kurma. E itimci / Uzman: Dr.Handan Ça layan (Ankara Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Uzman Psikolog Zehra Tosun (KADER Ankara), Sosyal Antropolog Ebru Hanbay Çak r (Kad n Dayan ma Vakf ANKARA), Seda Alp (E it Haklar Derne i), Doç. Dr.Ula Bayraktar (Mersin Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi), Ay e Düzkan, Necla Akgökçe, Nebile Irmak Çetin ve Hülya Gülbahar. II. PS KOLOJ K VE HUKUK DESTEK Projenin ana faaliyeti olarak belirlenen psikolojik ve hukuki destek projenin 6. Ay ndan 24. Ay na kadar sürdürülmü ; stanbul, Mersin ve anl urfa'da her ilden en az 100, toplam 00 iddet ma duru kad n n ma duriyetini gidermeyi; iddet sonras ortaya ç kan travman n iyile tirilmesi için kad nlara psikolojik ve hukuki destek vermeyi öngörmü tür. ortak kurumun kendi faaliyet alanlar ndan ula may hede edi i iddet ma duru kad nlar yerel düzeyde yap lan bu desteklerden ücretsiz olarak faydalanm t r. Üç ilden uzman psikologlar n yürtüttü ü dan manl k hizmetine ili kin de erlendirme raporlar na çal man n 4'üncü bölümünde yer verilmi tir. Proje boyunca toplam 20 iddet ma duru kad n n ba vurusu al nm t r. Yap lan tüm ba vurular, gizlili i sakl tutulmak ko uluyla kay t alt na al narak çe itli kurumlara yönlendirilmi tir. Kurumlar n i levli olup olmad, yasal mevzuat n uygulan p uygulanmad, kad nlar n en çok hangi konularda zorland n tespit etmek için yönlendirme süreçleri takip edilmi ve raporlanm t r. Üç ortak kurum aras nda ortak bir veri taban olu turularak veriler istatistiksel belgeler haline getirilmi tir. Söz konusu verileri çal man n 'üncü bölümünde bulabilirsiniz. III. TOPLANTILAR Projenin önemli ayaklar ndan biri olan toplant lar stanbul, Mersin ve anl urfa'da gerçekle tirildi. Toplumsal cinsiyet temelli e itsizlik ve kad na kar iddetle mücadelede fark ndal k yaratma, bilinç art rma, gönüllü a olu turma, mücadele sürecinin sürdürülebilirli ini sa laman n amaçland projede yerel mekanizmalar n ve medya organlar n n konuya ili kin sorumlulu unu hat rlatmak, bu hassas konuda en adil dilin kullan lmas ve uygulamalar n sorunsuz yap lmas için uyar c olmas hede enmi tir. Yerel medya organlar n n yan s ra ilgili yerel yönetimlerin, kamu kurum ve kurulu lar n n, sivil toplum kurulu lar n, sivil inisiyati erin, farkl ya gruplar ndan kad nlar n, proje gönüllüleri ve çal anlar n kat l m yla çok say datoplant organize edilmi tir. Yap lan toplant lar, mahalle toplant lar, birebir ev ziyaretleri ve atölyeler arac yla 2000 ki iye ula lm t r. Mahalle toplant lar ve ev ziyaretlerinde özellikle iddetten ne anla ld, toplumsal cinsiyetçilik, iddete u rand nda ba vurulacak kurumlar, son yasal düzenlemeler ve uygulamadaki sorunlar n neler oldu u üzerine bilgilendirmeler ve tart malar yap lm t r. Evlerde, çe itli sivil toplum örgütlerinde ve belediye sosyal destek merkezlerinde yap lan toplant lara avukat ve psikologlar n kat l m da sa lanm t r. - YEREL LG L LERLE YAPILAN TOPLANTILAR Projenin ilk alt ay nda, s rayla stanbul, anl urfa ve Mersin'de çe itli sivil toplum örgütleri ziyaret edilerek proje tan t ld. Bu ziyaretler sonras nda stanbul, Mersin ve anl urfa'da sözkonusu sivil toplum örgütleri temsilcileri ile bir araya gelinerek tan t m/tan ma toplant lar düzenlendi. stanbul'daki toplant 24 Mart 201 tarihinde E itim-sen 2 No'lu ubede gerçekle tirildi. Toplant ya Gökku a Kad n Derne i, Sosyalist Kad n Meclisi, Demokratik Özgür Kad n Hareketi, nsan Haklar Derne i, Kad nlarla Dayan ma Vakf, E itim-sen 2 Nolu ube Kad n Sekretaryas, Sosyoloji Mezunlar Derne i, Anadolu Alevi Derne i, Halkevci Kad nlar, Anadolu Yakas Dersimliler Derne i'nden temsilciler ve avukatlar, psikologlar, sanatç lar, gazeteciler kat ld. Tan ma toplant lar nda Ba ak Kültür ve Sanat Vakf kendi kurumunu tan t ld ve projenin amac, hedef kitlesi, proje faaliyetlerine ili kin olarak kat l mc lar bilgilendirdi. Toplant da projenin sürdürülebilirli i için sivil toplum örgütleri eylem plan ; sivil toplum örgütlerinin kapasite artt rma konusunun önemi vurguland. Kad na yönelik iddetle mücadelede sivil toplum örgütlerin oldukça önemli bir rol üstlendi i ve onlar n çal malar ve dayan mas olmadan bu sorunun üstesinden gelinemeyece i dile getirildi. Kurumlar n birbiri ile tan mas n n ard ndan projenin tan t m n n yap ld toplant da, kad na yönelik iddetle mücadele konusunda yerel a kurman n önemi, kurumlar n bu süreçte nas l yer alaca, sorumluluklar üzerine tart malar yürütüldü. Vak f gönüllüleri, her pilot bölgede iddete maruz kalan kad nlar n kurumlara ula m n sa layacak bir gönüllü a n n kurulmas n talep etti. A n kurulmas nda toplant ya kat lan kurumlardan destek istendi. Toplant da, kad na yönelik iddetin son bulmas nda medyada kad n imgesinin kullan l biçiminden, kad na dönük kullan lan dile kadar de i mesi gereken unsurlar vurguland ; bu anlamda medya organlar na büyük bir görev dü tü ü hat rlat ld. anl urfa'daki toplant 1 Nisan 201 tarihinde Ya amevi Kad n Dayan ma Derne i o sinde yap ld. Toplant ya Sosyal Hizmet Uzmanlar Derne i Urfa ubesi, Ya amevi Kad n Dayan ma Derne i, E itim-sen anl urfa ubesi, SES anl urfa ubesi, TMMOB anl urfa ubesi ve HÖDER Ö renci Derne i'nden yetkililer kat lm t r. Toplant da projenin amac ve hedef kitlesi tan t ld, kad na yönelik iddetin önlenmesi konusunda neler yap labilece i üzerine tart ld. Kad na yönelik iddetle mücadele edilmesinde ve iddetin ortadan kald r lmas nda yerel mekanizmalar n sorumluluklar ve görevleri üzerine kirler öne sürüldü. Çal ma ortaklar ve di er yerel ilgililer aras nda bir ileti im, yönlendirme ve destek mekanizmas yaratarak, kad na yönelik iddet vakalar na müdahale etmek için yeterli deneyim ve niteliklerin kazan lmas ; bu çerçevede, hem iddete maruz kalan veya risk alt nda bulunan kad nlar n ve yerel ilgililerin konu hakk nda bilinçlendirilmesi, hem de iddet ma duru kad nlar güçlendirip desteklemek için yerel sistemlerin kurulmas n n önemine de inildi. Yerel medya organlar n n kad n ve iddet söz konusu oldu unda kulland klar dilin iddeti peki tirebilece i ve me rula t rabilece ine ili kin yayg n kanaat belirtildi

11 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.. Proje Faaliyetleri Mersin'deki toplant 4 May s 201 tarihinde Günebakan Kad n Derne i'nde yap ld. Toplant ya, Akdeniz Belediyesi, Ba ms z Kad n Derne i, Ça da Ya am Destekleme Derne i, Ça layan Çal an Kad nlar Derne i, Çözüm Psikolojik Dan ma Merkezi, nsan Haklar Derne i, Ça da Hukukçular Derne i, Mersin Halkevi ubesi, Mersin Tabip Odas Kad n Hekimlik Komisyonu, Sosyal Hizmet Uzmanlar Derne i ve Toroslar Belediyesi Kad n Meclisi üyeleri kat ld. Toplant da projenin amac ve hedef kitlesi tan t ld, kad na yönelik iddetin önlenmesi konusunda neler yap labilece i üzerine tart ld. Sivil toplumun kendi aras nda en iyi ileti imi sa lama yollar, bilgi payla m ve i birli i geli tirmesi; kad na yönelik iddet konusunda sivil toplumun kurumlar üzerinde hangi yollarla ve ne düzeyde etki yaratabilece i; sivil toplumun kad na yönelik iddet konusunda kapasite geli tirmeleri için ihtiyaçlar n n neler oldu u; bunun yan s ra iddet ma duru ya da risk alt ndaki kad na nas l ula laca ; iddet önlemek ve kad n güçlendirmek için ne gibi hizmetlerin yap labilece i görü üldü. Sorumlular ve sorumluluklar konusunda kat l mc lar bilgilendirildi. 2 ubat 2014'de stanbul'da Ba ak Kültür ve Sanat Vakf 'nda kad n muhtar adaylar yla bir toplant gerçekle tirildi. Toplant ya çerenköy Mahallesi muhtar aday S rma Do ru, Çiçek Ba kan Etki ve Kay da Mahallesi muhtar aday Vesile Özdemir ve Kad n Adaylar Destekleme Derne i (KA_DER) Kad köy ubesi'nden Fatma Aytar kat ld. Toplant da Türkiye'de kad nlar n yerel yöenetimlerin tüm katmanlar nda say ca oldukça az oldu unu gösteren Aytar, yerel yönetimlerde kad n adaylar n hangi siyasi görü ten olursa olsun desteklenmesini amaçlad klar n vurgulad. Kat l mc muhtar adaylar ile mahalleliler aras nda soru cevap eklinde giden toplant da kad nlar yerel yönetime talip olan adaylardan kad nlara yönelik programlar n ö rendi. Kad na yönelik iddetin önlenmesinde yerel sivil toplum kurulu lar ile koordineli çal acaklar n belirten muhtar adaylar ; kre ve s nma evlerinin bütün kad nlar n hakk oldu unu ekledirler. Kad nlar söz konusu oldu unda daha özenli ve dikkatli olunmas gerekti ini dü ünen adaylar kad nlara yönelik projelerini anlatarak adil ve e it bir seçim sürecinde srar ettiklerini söylediler. HDP Ata ehir Belediyesi E ba kan Aday nci ncesa r' n da kat ld toplant kad n n ya am n her noktas desteklenmesi ve güçlenmesine katk da bulunmas aç s ndan oldukça ba ar l oldu. - 8 MART ETK NL KLER 8 Mart Dünya Emekçi Kad nlar Günü Kutlamas nedeniyle ilki 2 Mart 2014'te stanbul'da gerçekle tirilen etkinlikte özellikle kad nlar n söz sahibi olmas sa land. Mustafa Kemal Mahallesi mranl Bo azören Köyü Derne inde gerçekle tirilen etkinli e çok say da kad n n kat l m sa lad. Aç l konu mas Ba ak Kültür ve Sanat Vakf Ba kan ahhan m Kanat taraf ndan yap ld ktan sonra Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesinin tan t m yap ld. Sanatç Ayla Y lmaz ve proje kapsam nda bir araya gelen kad nlardan olu an Awaze Jinan müzik grubu birer konser verdi. Etkinlikte Deniz Türkali bir konu ma yapt. Konu mas nda her zaman ezilen, direnen, mücadele veren kad nlar n yan nda oldu unu belirtti. HDP E Genel Ba kan ve stanbul Birinci Bölge Milletvekili Sebahat Tuncel, Ata ehir Belediye Ba kan Battal lgezdi, EMEP Genel Ba kan Selma Gürkan etkinli e kat lan isimlerdi. kincisi anl urfa'da gerçekle tirilen 8 Mart Dünya Emekçi Kad nlar Günü kutlamas Ya am Evi Derne i taraf ndan düzenlendi. air Nabi Kültür Merkezi'nde düzenlenen etkinlikte Awaze Jinan bir konser verirken, çok say da kad n, yerel yönetici ve ilgili etkinlikte haz r bulundu. IV. ATÖLYELER Bu proje ile stanbul'da ve yerel bazda anl urfa ve Mersin'de kad nlar toplumsal ya amda görünür olmak, sorunlar n n üstesinden gelmede kurumsal destek alabilmek, i birli i ve ortak çal ma pratikleri kazanmak için olu turulan ba ta müzik atölyesi olmak üzere sanat n farkl alanlar ndaki çe itli atölyelerle de erli çal malar üretmi lerdir. Bir ço u evinden ç kamayan kad nlar düzenli ve profesyonel bir çal ma program n n ard ndan çe itli etkinliklerde sahne alm, yeteneklerini ke fetmi lerdir. stanbul'da müzik, anl urfa'da Arbane (ritim) Mersin'de Psikodrama atölyelerine kat lan kad nlar özgüven kazand klar gibi sivil toplum örgütlerine bak aç lar n da pozitif bir noktaya çekmi tir. Akdeniz Aile Destek Merkezi'nde 16 kad n n kat l m ile toplumsal cinsiyet ve aile içi ileti im konusunda psikodrama atölyesi gerçekle tirilmi, atölye Psikolog Mehmet Ali Vural taraf ndan yürütülmü tür. Sanat n sa alt c i levinden yararlanmak ve kad nlar n sorunlar n bu yöntem ile a malar na yard mc olmak amac yla anl urfa'da düzenlenen arbane (ritim) atölyesi haftada bir gün gerçekle tirilmi ve 10 kad n devam etmi tir.ba ak Kültür ve Sanat Vakf 'nda ( stanbul) Dil ad Güngör'ün e itmenli inde toplamda 21 kad n, müzik grubunun çal malar na kat lm ; ba lang çta atölye çal mas olarak ba layan ve uan bir müzik grubu olarak çal malar na devam eden Awaze Jinan birkaç konser performans göstermi ; proje sonras faaliyetlerini sürdürmek için kir birli ine varm t r. V. ÇALI TAY - MERS N 26 ubat 2014'te Günebakan Kad n Derne inin (Mersin) organizasyonu ile, Mersin Üniversitesi Kad n Sorunlar n Ara t rma Merkezi (MERKAM), Toros Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi ktisat Bölümü ve Mersin Barosu i birli i ile bir çal tay gerçekle tirdi. Bu çal tayla yerel yönetimlerin kad n dostu belediyecilik uygulamalar, kad n n güçlendirilmesine yönelik politikalar tart mak; örnek uygulamalar yayg nla t rmak ve görünür k lmak, kad na yönelik iddet konusunda duyarl l k geli tirmelerini te vik etmek amaçlanm t r. Çal taya Mersin Büyük ehir Belediyesi, Akdeniz Belediyesi, Toroslar Belediyesi, Yeni ehir Belediyesi ve Mezitli Belediyesinden yetkililer, belediye ba kan adaylar ve Kad n Sivil Toplum Örgütlerinden temsilciler kat ld. VI. FARKINDALIK SEM NERLER Projenin son 6 ayl k faaliyet program kapsam nda stanbul'da kad nlarla, kad nlar için 10 seminer düzenlenmi tir. Hedef gruba ula mak için yap lan mahalle toplant lar ve ev ziyaretlerinde kad nlar n kendi sorunlar hakk nda rahatça konu ma istedikleri ve bilgilendirilebilecekleri seminerlere ihtiyaçlar oldu u anla lm ; özellikle iddeti önleme, kendini koruma, olas bir iddet durumunda yap lmas gerekenler, ba vuru yap lacak kurumlar, yasal prosedür vb konularda büyük bir bilgi bo lu u oldu u gözlenmi tir. Bu gözlemler ve ihtiyaçlara cevap verebilmek için proje kapsam içinde oldukça anlaml bir yer tutan seminerler çe itli kad n kurumlar nda aktivist, uzmanlar taraf ndan uygulanm t r. Bu seminerler serisinin kal c olmas ve mevcut sorulara ili kin uzmanlar taraf ndan verilen cevaplar ve çözüm önerilerini daha fazla say da kad na ula t rabilmek için bir kitap haz rlanm t r. Ne Yapmal?Nas l Yapmal? adl kitapta yer alan 18 19

12 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.4. Proje De erlendirme Notlar konular ve konular i leyen uzmanlar a a da s ralanm t r: Kad na Yönelik iddetle Mücadele Yöntemi ve Ba vuru Mekanizmalar Avukat Cevriye AYDIN, Psikolog Sevilay KAHVEC -DÜZTA, Sosyal Hizmet Uzman Dilber YILDIZ. iddet ve Sosyal Haklar m z - Hangi Kurumdan/Kimden/Hangi Ko ullarda/nas l Faydalan r z? Psikolog Leyla SOYD NÇ. Stresle Ba Etme Yöntemi Olarak Gev eme Egzersizleri Psikolog - PsikoDramatist Bar TOK. Yasal Haklar m z Nelerdir? Bunlardan Nas l Faydalanabiliriz? Avukat Cevriye AYDIN, Avukat Didem YAKAR-HASKÖY Cinsel Sa l k ve Bedenini Ke fetmek Sa l k Uzman Gamze KARADA -KOÇ. Aile çi leti im Psikolog Elif CAN Travma Sonras Depresyon ve Panik Atak Psikiyatrist Özlem ALTUNTA Psikodrama Sosyal Hizmet Uzman Dilber YILDIZ Engelli Çocuk Anneleri çin Sorunlarla Ba Etme Yollar Psikolog Ertan GÖRGÜ VII. GÖNÜLLÜ A I Proje süresince iddete maruz kalan ancak toplumsal ko ullar itibariyle kurumlara ula ma f rsat olmayan kad nlarla temas etmek; kurumlara ula malar için onlar ikna etmek, projenin baz çal malar için koordine etmek ve projenin süreklili i için yap lan faaliyetlere düzenli olarak kat l m sa lamak için gönüllü a nda her üç ilden 90 gönüllü aktif olarak yer ald. Projenin ana faaliyetlerine kat l m artt rmak için gönüllüler mahalle toplant lar n n yap laca evlerin tespit edilmesinde ve ziyaretler de do rudan rol ald lar. Özellikle ev ziyaretleri ve toplantlarda tan d klar arac l yla ula lan kad nlar n kurumlara ve proje ekibine daha fazla güvendi i gözlendi, a daki gönüllülerin titiz yakla m proje faaliyetlerinin görece daha kolay yap lmas n sa lam t r. Gönüllüler ayn zamanda toplant lara ve e itimlere de kat lm lard r; bu da gönüllülerin kad na yönelik iddet konusunda kapasitelerini artt rmalar na katk da bulunmu tur. Yine farkl meslek gruplar ndan gönüllüler kendi alanlar yla ilgili konularda projenin etkin bir parças olmu lard r. Özellikle avukat, psikolog, psikiyatrist, sosyal hizmet uzman olan gönüllüler ihtiyaçlara ve sorunlara direkt cevap verebilmi lerdir. Uzmanlar n çal ma alanlar n içeren proje faaliyetlerine birebir kat l mlar ve destekleri muazzamd. Bu destek proje ekibinin deneyimli olmad konularda sorun a malar na yard mc olmu tur. Projede yer alan gönüllülerle kurulan ili kiler ve deneyim proje soras nda yap lacak çal malar için uygun bir zemin ve güvenli bir ileti im a olu mas n sa lam t r. VIII. TANITIM VE GÖRÜNÜRLÜK 2 y l süren proje boyunca projeninin ilgili kurum, kurulu, STK ve aktivist taraf ndan bilinmesi için çok say da görü me ve tan t m toplant s gerçekle tirildi. Birebir görü melerde ve yap lan toplant larda proje hakk nda detayl bilgi aktar ld. Bu kapsamda stanbul, Mersin ve anl urfa'daki temsilciler birçok kurum ve siyasi partiyi; yerel ve ulusal bazl çal an sivil toplum örgütünü, yerelde çal malar yapan medya organlar n ziyaret etmi tir. Proje faaliyetlerini tan tmak, hedef gruba ula mak, kat l m artt rmak ve projenin görünürlü ünü lay k yla yerine getirmek için bütün görünürlük kurallar na titizlikle uyulmu tur. Bu ba lamda, projenin ba nda vaadedildi i gibi projenin tan t m ve iddete u ran rsa neler yap laca ile ilgili 6600 bro ür bas lm ve da t lm t r. Bro ürlerin 000 tanesi Kürtçe bas larak yerelde gerçekle mesi öngörülen faaliyetlere Kürt kad nlar n n kat l m n artt rmak hede enmi tir. Proje kapsam nda gerçekle tirilecek psikolojik-hukuki desteklere; toplant lar, çal tay ve seminerleri duyurmak için 500 a bas lm ve da t lm t r. Projenin ba lamas yla beraber, proje faaliyetleri ve haberleri Ba ak Kültür ve Sanat Vakf 'n n resmi web sitesi olan sitesinden düzenli olarak duyurulmu tur. Web sitesi arac l yla kad nlar n iddete u ramalar halinde neler yapacaklar, ba vuru mekanizmalar ve süreçleri hakk nda bir bilgi portal olu turuldu. Proje çal malar n ve deneyimini anlatan bir proje sonu kitab Kürtçe, Türkçe, ngilizce olmak üzere dilde; seminer çal malar n anlatan Ne Yapmal? Nas l Yapmal? kitab Türkçe olarak haz rland. Proje süresince 2'si yerelde, 1'i merkezde olmak üzere bas n toplant s gerçekle tirildi. Proje hakk nda kamuoyunu bilgilendirmek ve tan t m yapabilmek için Yol Tv, Hayat Tv, TV 10, Mersin Sun Tv'de; Mersin Kent Radyo, Mersin Radyo Metropol, Radyo Ses, stanbul Yön Radyo, Urfa Net Radyo'da programlar kat l nd. anl urfa Haber Gazetesi, Femin- Kürt, Demokrat Haber, Özgür Gündem, Birgün, Gazete Ata ehir, nsan Haber, Kad n Gazetesi, Mersin Time Gazetesi, D HA, Haberler.com, Evrensel, novatif Haber, Mersin Kent, J NHA, Birtaraf Haber, Besta Nuçe, Ata ehir'de Gündem, Bas Haber gazetelerinde; STGM, Sivil Dü ün, Uçan Süpürge, Mavi Kalem Sosyal Yard mla ma ve Dayan ma Derne i web sitelerinde ve sosyal medyada projeyle ilgili haberler yer ald. 1.4 PROJE DE ERLEND RME NOTLARI PROJE EK B NDEN NOTLAR Dilan AH N Ba ak Kültür ve Sanat Vakf - Proje Asistan : Ba ak Kültür ve Sanat Vakf n n öncülü ü ve ev sahipli inde Günebakan Kad n Derne i ve Urfa Kad n Ya amevi ile ortakla a yürüttü ümüz Yerel Destek Mekanizmas yla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizli e ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele projesini tamamlamak üzere oldu umuz u günlerde geriye dönüp bakt mda kad nlar n sorunlar na dair ne biliyorsam bu projeyle birlikte ö rendi imi görüyorum. Kad n n öncelik olmad, özgürlü ün ne oldu una dair kir dahi edinemeden göçüp gittikleri bir ülkede ve daha da ac s böyle bir dünyada ya yoruz. Bu öyle bir mesele ki, ne bölgesel durum, ne e itim durumu ne bilinç/entelektüel durum ne de ekonomik durum bir ayr cal k sa l yabiliyor. Durumu ne olursa olsun hiçbir kad n d nda b rakmayan, kendine hapseden bir sistem söz konusu. Bu nedenle projenin hedef kitlesinin, sadece psikolojik/hukuksal destek alan ya da atölyelere kat lan kad nlar de il birlikte çal t m z, gönüllü olarak yan m zda yer alan ve hatta bizzat bizler projeyi uygulayanlar- oldu umuzu dü ünüyorum. Bu anlamda ilk 9 ay kendi içimizde gerçekle tirdi imiz ve bize yönelik olan kapasite geli tirme e itimlerini çok k ymetli 20 21

13 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.4. Proje De erlendirme Notlar buldum. Çok k sa bir süre içinde birçok bilgiyi etkin ve pratik olarak uygulayabilecek ekliyle ald k. Projenin uygulama a amas na geçti imizde tek bir bilginin dahi bo una ö renilmedi ini ya ayarak deneyimlemi oldum. Mesleki anlamda ö rendiklerim, ki isel deneyimlerim, kad nlara ve kendime dair ö rendiklerim çok de erli kazan mlar olurken, iki y ll k proje ba l ba na bir okul gibiydi benim için. Projenin en büyük fark ve özelli i çal mam z yerelde yürütüyor olu umuzdu ve bu da hayat n birebir içine kar mak, birebir müdahil olmak; meseleyi yerinde görmek demekti. Projenin haz rlanmas s ras nda dü ünülen yerelde çal ma yürütme krinin, projenin uygulamas s ras nda var olan duruma ve ihtiyaçlara ne kadar uyumlu oldu unu, oldukça mant kl bir karar oldu unu gördüm. Çünkü ileti im kanallar s n rl, evinden ç kma ''f rsat '' verilmeyen kad nlar için birebir ziyaretlerin, u an için onlara ula man n tek yol oldu u aç kt. T pk iki y lda kad nlar n tüm sorunlar n n ve iddet sorununun çözülmesinin mümkün olmad n n aç k oldu u gibi. Tüm sorunlar çözülmese de kad nlar n birebir evlerine girerek, kendi hayatlar na müdahele etme haklar oldu unu söylemek bu haklara sahip ç kmalar na önayak olmak, böyle bir alanda çaba sarfetmek özel ve anlaml yd. Bu projeyle yolu bir ekilde kesi mi ve geçmi ten bu yana tüm kad nlar n ne kadar anlaml ve özel olduklar n bilen ve bunu hissettirmek için bu alanda çaba sarfeden herkese te ekkürler. Nuran ÇA AR Ya amevi Kad n Dayan ma Derne i - YerelTemsilci: Ya amevi Kad n Dayan ma Derne i 2004 y l ndan bu yana kad n n toplumdaki e itsizli ini gidermek, sosyal,,hukuksal, ekonomik, kültürel konularla ilgili ya am n her alan nda aktif rol almas n sa lamak amac yla farkl çal ma ve projeler yürütmektedir. Kad n n insan haklar konusunda savunuculuk faaliyetleri yürüterek, iddetin görünür k l nmas ve sona erdirilmesi yönünde de i ime katk da bulunmak için dahil oldu umuz proje Kas m 2012 itibari ile Ba ak Sanat ve Kültür Vakf öncülü ünde Ya amevi Kad n Dayan ma Derne i ile derne imiz taraf ndan ortakla a hayata geçirilmi, Avrupa Birli i Türkiye Delegasyonu taraf ndan desteklenmi tir. Bu proje kapsam nda yereldeki STK'lar ve kurumlar ile yap lan görü melerden dolay güçlü bir ileti im a kurulmu tur. Proje kapsam nda olu turulan gönüllülerin projeye vermi olduklar destekleriyle mahalle çal malar, ev ziyaretleri ve fark ndal k e itimleri gerçekle tirilmi tir. Proje süresince yap lan ev ziyaretleri hem derne imizi tan tmaya hemde iddet ma duru birçok kad na ula maya yard mc olmu tur. Proje kapsam nda yap lan ev ziyaretleri etkili bir çal ma tekni i olup 510 kad na ula mam z sa lam t r. Bu ba lamda düzenlenen ev ziyaretlerinde kad nlara yasal haklar ve ba vuru mekanizmalar ile ilgili bilgiler aktar lm, böylece derne imize dan manl k ba vurular ba lam t r. Dernek olarak sürekli ihtiyaç duydu umuz ama imkanlar m z n elvermemesinden dolay faaliyete geçiremedi imiz psikolojik dan mal k hizmetini de bu proje sayesinde ilk kez hayata geçirdik. Bu süreçte 110 kad n derne e ba vuruda bulundu.ba vurular do rultusunda 85 Kad na psikolojik dan manl k,19kad na hukuksal dan manl k hizmeti verildi. Ayr ca 4 kad n Kad n S nma Evine yerle tirildi. Proje çal malar ndan dolay kad na yönelik iddetin önlenmesi konusunda çal an STK, kamu kurum ve kurulu lar ile i birli i içerisinde olup, kad na yönelik iddetle mücadele konusunda ileriye yönelik yol haritas olu turmu bulunmaktay z. Gülay KOCA - ÖZTÜRKO LU Ya amevi Kad n Dayan ma Derne i Eski Yerel Temsilci: Projenin amaç ve faaliyetleri kapsam nda STK'larla ortak çal ma yürütülmü, konu ile ilgili resmi kurumlarla (Valilik, ÖN M vs.) ili ki kurulmu ve gönüllü a olu turulmaya çal lm t r. Tüm bu çal malar ve yürütülen tart malar gerek derne imiz gerek de proje ekibi olarak bizleri son derece güçlendirmi tir. Bu çal ma ve tart malar ayr ca ilimizde kad na yönelik iddet sorununun ciddi boyutlarda oldu unu ve bu sorunun çözümünde hem yasal düzenlemelerin eksik, yetersiz ve sorunu tek ba na çözmeye yetmedi ini hem de bir ki i veya kurumun tek ba na sorunu çözemeyece ini bir kez daha ortaya koymu tur. Bu vesile ile projede hedef olarak konulan gönüllü a n n olu turulmas n n ve STK i birli inin kurulmas n n, medya ile sürekli i birli i kurularak e itimler verilmesinin yerinde ve gerekli oldu u ortaya ç km t r. Kad na yönelik iddetle mücadelede, öncelikle proje ekibinin ve gönüllü a ile STK'lar n 'Toplumsal cinsiyet, kad na yönelik iddet, yasal düzenlemeler, kad nlar n ba vurabilecekleri mekanizmalar, sahada kad n çal malar, ba vuru alma teknik ve yöntemleri - dikkat edilecek hususlar, feminizm vs. konular nda bir dizi e itim düzenlenmi tir. Deneyim payla m n da içeren bu e itimler hem geli tirici, hem de ele tirel yakla mlar içerdi inden güçlendirici olmu tur. Yap lan e itimlerde toplumsal alg y, kad n olarak kendimizi ve haklar m z daha iyi tan ma imkan verdi i gibi, biz proje ekibinin de fark ndal k yaratmas na katk s olmu tur. Yürüttü ümüz mahalle çal malar nda, kad nlara kendi mahallerinde, evlerinde ula man n, onlar kendi mekanlar nda ziyaret ederek sorunlar n dinleyerek haklar ve ba vurabilecekleri mekanizmalar hakk nda bilgi vermenin çok etkili ve verimli oldu u ortaya ç km t r. Bir çok mahalle ve evde düzenledi imiz toplant larda kad nlar kendi mekanlar nda olduklar için kendilerini daha rahat ifade etmi ler ve güven ortam içerisinde sorunlar n daha rahat dile getirmi lerdir. Bu da bizler aç s nda sonuç almada ve veri elde etmede son derece ön aç c ve geli tirici olmu tur. Yakla k bir y l Urfa yerel temsilcisi olarak çal malar n yürüttü üm bu proje benim aç mdan son derece heyecan verici, verimli ve yol gösterici olmu tur. Projede eme i geçen herkese sonsuz te ekkürlerimi sunuyorum. S. SELMA YAZICI Günebakan Kad n Derne i Yerel Temsilci: Mersin Günebakan Kad n Derne i yerel bir sivil toplum örgütüdür. Her aç dan çok s n rl ko ullarda çal malar yapmaktad r. Ba ak Kültür Sanat Vakf 'n n orta oldu umuz bu AB projesi ufkumuzu, olanaklar m z her anlamda geli tirdi. En önemlisi bilgi ve donan mlar m z artt rarak çal malar m za yön vermemizi sa lad. Proje sayesinde çok fakl alanlarda kad nlarla birlikte sohbet etme ans na sahip olduk. Mersin'de farkl bölgelerdeki kad n sorunlar hakk nda genel bir perspekti miz olu tu. Bu durum çal malar m z nas l yönlendirece imiz konusunda bizim için yol göstericiydi. Üzücü, keyi i, stresli anlar ya ad k proje boyunca. Destek almak isteyip aile engeli nedeniyle destek alamayan kad nlar n varl üzdü bizleri. Bazen e lerin telefonla aray p tehditkar konu malar can m z s kt. Ama kad nlar n ald klar destekle özgüvenlerinin artt n gözlemlemek, sorunlar na çözüm üretebilmelerine tan k olmak tüm olumsuzluklar gölgede b rakt, enerjimizi yükseltti. Kad nlar toplumsal ve kültürel olarak ve elbette ekonomik olarak yeterince güvende de iller. Kad n sorunlar n n çözümünde yerel ve resmi kurumlar n aktive olarak, daha sistemli ve sürekli çal malar sürdürmesi gerekti ini gözledik. Toplumsal cinsiyet e itli i'' kurumlar n politikalar n n parças olmad kça, kad n e itimi ve istihdam önemli geli meler göstermedikçe sorunlara kal c çözümler üretmek zor görünmekte. Bireysel kazan mlar olabilir elbette ama kad n sorunlar için kal c dönü ümler gerçekle mez. Merkezi ve yerel idari kurumlar n zorlay c politikalar üretmesi 22 2

14 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.4. Proje De erlendirme Notlar önümüzde yine bir çal ma alan olarak duruyor bu nedenle. Sivil toplum olarak etki alan m z ve kapasitemizi de görme f rsat buldu umuz bu çal ma ayn zamanda sivil toplumun gücünü görmemizi de sa lam t r UZMAN EK PTEN NOTLAR NALAN ÖZÇETE - PS KOLOG / STANBUL: Her bir ba vuranla bir görü me eklinde planlanm olsa da, uygulamada farkl l klar oldu. Düzenli bir ekilde görü meye gelenler oldu u gibi yaln zca bir kez dan manl k alanlarve k sa süreli problem odakl yard m alanlar oldu. De erlendirmelerin ard ndan öncelikli ihtiyaçlar ki inin kendisi ile belirleyerek plan yapmay tercih ettim. Yasal sorunlar n öncelikli olmas durumunda hukuki yard ma, psikiyatrik müdahalenin öncelikli olmas durumunda bir psikiyatriste yönlendirildi. Meslek kurslar, aile hekimlerine de yard m almak için ba vuruldu. Çe itli ya larda, farkl e itim düzeyinde, farkl medeni durumlarda, farkl yerlerde ya ayan, ekonomik durumu farkl kad nlarla yap lan bu görü melerde, ço unlukla e leri, e lerinin aileleri ve kendi aileleri ve ba lant l olarak da çevrenin uygulad iddet üzerine konu tum ve çal t m. Kimi zaman da benzer iddeti çocu una karde ine uygulayan olmaktan ve bunun utanc ndan, çaresizli inden söz edildi. Uygulayan n ve toplumun kabul etti i iddetin, maruz kalan kad nlar taraf ndan da kabul gördü ü- ve hakl l k nedenlerinin ve durumun mant kl aç klamalar n n oldu u say s z görü me yap ld. Ba ka türlü bakabilme ve de i imin mümkün olmas ihtimali üzerine çokça konu uldu. Görü melerde s kl kla iddeti uygulayan n e itim seviyesi, ekonomik güçlükler, i sizlik, göç, ruhsal s k nt n n buna neden oldu u kad nlar taraf ndan anlat ld. Ma dur edeni savundular s kl kla. Sonra fark ettiler ve bu kez de kendilerine k zd lar. Dayak yemeyi hak etti i durumlar oldu unu söyleyenler de oldu. Evet, ben de çok konu urum, o da çok yorgundu gibi Kaderim böyleymi, bunu kimseye anlatamam, rezil olurum. artlar de i irse iddeti uygulayan ki inin de de i ece ine inananlar da vard. bulursa, köye geri dönersek her ey de i ir. Ya da Çocuklar m n iyili i için buna katlanmal y m. diyenler de vard. Aile içinde iddetin görülme ekilleri ise öyleydi: Çe itli aletlerle ya da kendi bedeni ile kad na vurarak zarar vermek, sa l için yard m istemesine engel olmak, de ersizle tirmek, a a lamak, k skançl k, hakaret, küfür, korkutma, tehdit, ba kalar ile özellikle yak n aile üyeleri ile görü mesini engellemek, di er insanlar n yan nda küçük dü ürücü sözler söylemek, ba kalar n n da buna tan k olmas n sa lamak, meslek edinmesine, çal mas na, ya da e itimine engel olmak, cinsel ili kiye zorlamak, para vermemek, konomik kararlar kendi ba na almak. Bu duruma ba kalar n n da tan k olmas, ya n n ilerlemi olmas, çocuklar n büyümesi, e in de i ece ine olan inanc kaybetmi olmak, kendisinin ve çocuklar n hayat n n tehdit alt nda olmas da yard m almak için gelme nedenleri aras ndayd. Aile veya bir kurum taraf ndan duruma ili kin yard m alabilece ine olan güven yani yaln z olmad n hissetmek ve bilgilendirmeler de ba vuruyu kolayla t ran etkenlerdendi. Görü meler s ras nda; dini inan lar, gelenekler erke in güçlü, kad n n zay f, erke in ailede ve kad n n üzerinde söz sahibi oldu u dü üncesi, toplum taraf ndan belirlenmi kad nl k ve erkeklik rolleri, kad n n ekonomik güçsüzlüklerinin olmas ve mesle inin olmamas, i bulmas n n- meslek edinmesinin güç olmas, yasal olarak korunmayaca, kendisinin, çocuklar n n hayat n n ya da gelece inin tehdit ediliyor olmas de i imin önündeki en büyük engeller olarak ortaya ç kt. Görü melerde tekrarlayan temalar, yaln zl k, utanç, çaresizlik, ba aramamak, suçluluk, de ersizlik, güvensizlik, yo un kayg, üzüntü, konsantrasyonda güçlük, unutkanl k, dikkat kayb, kontrol edilemeyen öfke, durumun de i meyece ine dair inanç, uyku bozuklu u ve cinsel sorunlard. Devaml l k sa layabilen kad nlarda gelecek ya ama dair planlar, kendilik alg s nda olumlu yönde de i iklikler, problemler kar s nda çözüm üretebilme becerisi, yard m isteme ve yard mdan faydalanma, ya am üzerinde söz sahibi olabilme gibigözlenebilir de i iklikler oldu. Kad nlara ula mak zordu, vakfa gelmeleri daha da zor. Görü melerden h zl ve ani çözümler bekleniyordu. Beklentiler gerçekle medi inde ise hayal k r kl, bazen de öfke ç k yordu ortaya. Sonunda arzular na uygun bir de i im ya ayabilenler, iddetin olmad bir ya am kurabilece ine inanan ve bunun için harekete geçenler oldu. imdilik bulundu u durumda kalmaya mecbur oldu unu ya da ba ka türlüsüne gücünün yetmeyece ini dü ünenler de oldu. Yeliz YILMAZ - Psikolog /MERS N: Proje kapsam nda verilen psikolojik destek hizmetini yürütürken çok say da kad nla birebir görü meler yaparak kad nlar ya ad klar sorunlar kar s nda güçlendirmeyi ve desteklemeyi amaçlad m. Yapt m görü melerden yola ç kt mda kad nlar n en muzdarip oldu u konular n toplumsal cinsiyet mekanizmas üzerinden ekillendi ini söylemem gerekir. Proje süresince amac m z hep daha çok kad na ula mak oldu. Bunun için ne kadar çabalasak da birtak m engelleri nedeniyle baz kad nlara ula amad m z üzülerek söylemeliyim. Kad nlar n psikolojik destek almak gibi son derece bireysel bir ihtiyac söz konusu oldu unda dahi kendi kararlar n vermeleri maalesef her zaman mümkün olmad. Kad nlar n ya ad klar mahalle d na ç kmalar aileleri ya da e leri taraf ndan ho görülmedi i için derne imize gelemeyen kad nlar oldu. Bu nedenle belli mahallelerdeki merkezlere gidip daha çok kad na ancak bu ekilde ula abildik. Kad nlar n ikinci engelleri ise ehri bilmemelerinden kaynakl yd. ehrin en bilinen noktalar n dahi kad nlar n bilmedikleri oldu ve tek ba lar na daha önce hiç mahallelerinin d na ç kmad klar için adres iletmekte zorland k. S kl kla kar la t m z sorunlardan biri de öngörülebilece i üzere e lerinin izin vermemesi oldu. K skançl k ve e inin psikolojik destek almas na gerek olmad n dü ünmesi gibi gerekçelerle kad nlar n psikolojik destek almalar engellenebildi. Görü me yapt m z kad nlar n bir k sm görü melere e lerinden gizli geldiklerini belirttiler. Kendilerine ait telefonlar olmad için baz kad nlarla ileti im kurmakta zorluklar ya ad k. Kad nlar n ilk görü melerde çocuk, kaynana-gelin veya ekonomik konulardaki, görece anlatmas kolay, sorunlardan bahsettiklerini gözlemledim. Güven ortam olu tuktan sonra ziksel ve cinsel iddet ya ant lar ndan söz etmeye ba lad lar. Cinsel iddetin sorguland ba vuru formlar nda ço u kez hay r cevab al nsa da görü melerde iste i d nda cinsel birliktelik olarak cinsel iddetin varl n sorgulad mda evet yan t n ald m. Kad nlar n görü melerinde s kl kla göze çarpan bir olgu da hayat nda bir eyler yolunda gitmeyen kad nlar n kendilerini suçlamaya e ilimli olmalar yd. Bu e ilimin toplumsal bak aç s yla tutarl olmas da dikkat çekicidir. Problemin kayna nda e i, e inin ya da kendisinin ailesi olsa dahi kendi yanl lar üzerinde durarak de i imi hede endi inden s kl kla ba ar s z olmu ve bu durum zamanla ö renilmi çaresizli e neden olmu oluyor

15 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.4. Proje De erlendirme Notlar iddetle ilgili en çok dikkatimi çekense: Kad n e er çocukluk ya am nda iddete maruz kalm sa evlili inde varolan iddeti sorun olarak görmeyip normalle tirebiliyor. Bu durum kad nlar n iddet nedeniyle yapt ba vurular n say s n n neden az oldu una k tutabilir. Kad nlar n ruhsal sa l n etkileyen önemli bir etken de di er kad nlar Kad n ailesinde ya ad iddet ya da di er olumsuzluklar de erlendirmek için çevresindeki kad nlar n ya amlar n referans alabiliyor. Evinde iddet gören bir kad n n annesi, k z karde i, kom usu da iddet görüyorsa bu durum iddetin me rula mas n sa larken kad n n çözüm için yasal yollara ula mas n geciktiriyor ya da engelliyor. Aldatma, bo anma gibi konularda çokça öne sürülen neden asl nda kad n n ekonomik ba ms zl n n olmamas d r. Ancak ekonomik ba ms zl olmas na ra men bo anamayan kad nlar n en büyük nedeni ise toplumsal cinsiyet rolleri ve bu bak aç s n n ya ataca engellere dair korkulard r. Tüm bu can s k c tabloya ra men uzun süre destek alan kad nlar n görü me sürecinde özgüven kazanmaya ba lay p, haklar ndan haberdar olarak sosyal ve hukuksal alanda çözüme yönelik somut ad mlar atmaya ba lad klar na sevinçle ahit oldum. AYSEL POLATSOY Psikolog / ANLIURFA: Urfal, Kürt vebir kad n psikolog olarak iddet ma duru kad nlarla çal mak unutulmaz bir deneyim oldu. Sistemin Kürt oldu u için ötekile tirmeye; kad n oldu u için ikincille tirmeye u ra t bir co rafyada do up büyüyen bir psikolog için ma durlarla çal mak hem mesleki aç dan hem de bir insan olarak bir anst.. Ataerkil sistem ma duru, devlet ma duru, erkek ma duru onlarca kad n. Kocas n n 12 ya ndaki ye enine tacizde bulundu unu kan tlayamad için evden at lan kad n; y llarca kocas n n cinsel saplant lar na boyun e mek zorunda kalan kad n; madde ba ml s o lundan dayak yiyip soka a at lan kad n; her gün kocas n n tecavüzüne u ray p bu tecavüzlerden do an çocuklara anne olmak zorunda olan kad n; bo anmay ba arabilirse 60 ya ndaki adama ikinci e olarak evlendirilen kad n; hamileyken bo and için çocu u do ar do maz elinden al nan, 9 ay karn nda ta d çocu unun yüzünü göremeden, kokusunu alamadan çocu unu üvey anneye teslim etmek zorunda kalan kad n; 14 ya nda evlendirilen, y llarca iddet gören, defalarca intihar giri iminde bulunan kad n; ba kas n seven erkeklerle evlendirilen, evlendikten sonra kocan n i kencesine maruz kalan kad n. Yani ezilen, dayak yiyen, karar verme hakk elinden al nm, intihara sürüklenen, öldürülen kad n.. Sorun böylesine net ve ortada iken; çözüm noktas nda sadece kad n n ruh hali ile ilgili derin analizler yapman n faydas z oldu u bir gerçek.kad nlardan empati kurmalar n beklemek, ana ak m psikolojinin 'bar ma, affetme, pozitif bakma, empati kurma' gibi içi bo kavramlar n kad na sunmak iddeti içselle tiriyor, bask y normalle tiriyor. Bireyin ruh durumunu, içinde bulundu u toplumsal düzenden ba ms z dü ünemeyiz. Bozuk düzen, ruh sa l bozuk bir toplum ve ruh sa l bozuk bireyler demektir. Kad na uygulanan iddet de bozuk düzenin uzant s ve sonucu olarak kendini gösteriyor. Kad na dü en kabullenmek de il, mücadele etmek; içselle tirmek de il, direnmek. Özelde erke e, makro düzeyde bozuk düzene kar bir mücadele ve direni geli tirmek. Mücadele eden, zincirlerini k ran bir kad n için en iyi terapi özgürlüktür PROJE GÖNÜLLÜLER NDEN NOTLAR Av. R N GÜNER/MERS N: Günebakan Kad n Derne inin de dahil oldu u proje kapsam nda gerek dernek bünyesinde üyelere yönelik yap lan e itim çal malar, gerekse bu çal malar n sonras yap lan alan çal malar na gönüllü olarak kat lmaktan keyif ve mutluluk duydum. Keyi iydi çünkü çal malar n her biri kendi içinde bende de bir fark ndal k yarat yordu. Mutluluk duydum çünkü alan çal malar ndaki sorulara yan t vermek, yol göstermek, sorunu çözmekte yard mc oldu unu hissetmek çal malar n yorgunlu unu alan bir durumdu. Avukat olarak kat ld m alan çal malar nda di er arkada larla birlikte fark na vard m z konulardan biri, genel anlamda dünya ve ülkemizde var olan kad na yönelik iddetin boyutu idi. Erke in kad na uygulad duygusal, ekonomik, ziksel, psikolojik ve her türlü iddetin ma duru olan ki inin bile, gördü ü iddetin nedeni olarak; iddet uygulayan ki inin i siz olmas, ekonomik sorunlar n n olmas gibi konular mazeret olarak kabul etmi olmas idi. Alan çal malar olarak yap lan ev toplant lar nda gelen sorunlar genellikle evlilik boyunca edinilen malvarl, nafaka, velayet ve ekonomik sorunlar nedeniyle ücretsiz avukat edinme hakk nda oldu. Hukuk sistemimizde yer almas na kar n uygulamada kar la lan durumlar kabul ederek bilgilendirmeye, yol göstermeye çal t k. Kat l mc lar n sa l kla, e itimle ilgili sorunlar nda arkada lar m n çözüm üretme çabas göz ard edilmeyecek kadar içtendi. Ya ad m z ilde yar m saatlik mesafesi olan yerle im yerlerinde hayat n çok zor oldu unu ve bazen sadece konu makla kald m z üzülerek gördü ümüz zamanlar n verdi i buruklu u da belirtmeden geçemeyece im. Projede eme i geçen herkese te ekkür ediyorum. yi ki vars n z. PEYRUZE KAFA/MERS N: Bu projede gönüllü çal an Günebakan Kad n Derne i üyesiyim. Ev toplant lar organize ettim ve kat ld m. Toplant larda farkl kültürde insanlarla tan t m. Ba larda sorumluluk almaktan çekiniyordum. Yapamayaca m dü ünüyordum. Ama giderek kendime güvenmeye ba lad m. lk etapta ald m e itimler bana çok ey katt. leti im kurmada rahatlad m. Kendimi daha iyi ifade edebiliyorum. Bu güvenim çevremdeki arkada lar m da olumlu etkiledi. Kad nlara dair sorunlarda daha çok ey payla abiliyor ve destek olabiliyorum. Bu da beni mutlu ediyor. Sosyalle tim. Önceden bu tür çal malarda ba ma bir ey gelebilir diye ürkerdim. Bu çal mayla o korkular m a t m. Farkl statüdeki insanlarla konu mada heyecanlan r, ileti im kurman n mümkün olmayaca n san rd m. Benim onlarla birlikte bir çal ma yapabilece imi dü ünemezdim. Onlar n yapamad ama benim yapabildi im eyler oldu unu gördüm. Anlad m ki herkesin iyi yapabilece i bir ey var. Bunlar bir araya gelince önemli oluyor. Bu proje çal mas nda ya ayarak ö rendi im bu bilgi benim için çok de erli. ÖZLEM ULUTA ENGÜL / ANLIURFA: anl urfada daha önce kad na yönelik iddeti önleme ilgili birçok proje ve çal ma yap lm t. Ancak bu proje birçok anlamda di erlerinden farkl ve etkilidir. Proje iki y ld r devam etmekte, bu süreç boyunca yerelde iddete kar mücadele eden tüm STK ve kurumlarla ili kilenmi tir. Proje dernek ve üyeleri aras nda ba güçlendirdi ve yerelde STK'lar aras nda güçlü bir ileti im a kurmu tur. Yap lan saha çal malar, toplant lar ve ev ziyaretleri iddet ma duru kad nlar için destekleyici ve bilgilendirici olmu tur. Proje süresince verilen dan mal k hizmetleri kad nlar n anl urfa'da ihtiyaç duyduklar bir çal ma olmu tur. Dan mal k çal malar sayesinde geni bir kesime ula lm t r. leti im a n n güçlü kurulmas anl urfa'da derne in tan nmas na, proje kapsam nda 26 27

16 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.4. Proje De erlendirme Notlar verilen e itim ve dan mal k hizmetlerine eri imi kolayla t rm t r. Verilen e itimler kad na yönelik iddete kar yap lacak çal malarda stklar için önemli bir bilgi kayna olmu ve tecrübe kazand rm t r. evre YAZAR / ANLIURFA Ba ak Kültür ve Sanat Vakf öncülü ünde Derne imizin de orta oldu u kad na yönelik iddetle mücadele projesinde yap lan fark ndal k e itim çal malar na sivil toplum kurulu temsilcilerinin de kat l m sa lamalar ile kurumlararas ileti im a kurulmu tur. Bunun yan s ra gerçekle tirilen mahalle çal malar, ev ziyaretleri ve kad nlara toplu ula abildi imiz her alanda birebir görü me f rsat n n olmas büyük bir anst. Bu ekilde kad nlar n kendilerini daha rahat ifade etme f rsat olu tu ve bilgilenmeleri daha verimli oldu. Ayr ca bu projede çal anlar n da farkl pro ldeki kad nlar daha yak ndan tan ma imkan oldu ve empati yapmalar n ayard mc oldu, fark ndal klar artt.. D ar dan okunan duyulan olaylara dokunma f rsat olu tu. PSK. EL F CAN KOCAMI / STANBUL: Ba ak Kültür ve Sanat Vakf ve bu projeyle tan mam bir kahvalt da ahhan m Kanat ile tan mam ile ba lad. Kendisiyle yapt m z k sa sohbetten vak ftaki projeden bahsetmesi beni heyecanland rm t ve yer alabilece imi dü ünmü tüm. Bu ekilde proje koordinatörü Hümeyra Tusun ve asistan Dilan ahin'den bir randevu ayarlay p proje üzerine ayr nt l konu tuktan sonra kesinlikle projede yer alabilece imi dü ündüm. lk toplant ya kat ld mda da bu dü üncem kendini do rulam t zaten ve ben art k bir ekilde projenin içindeydim. Ancak maalesef çok vakit ay ramam t m. Vakf n etkinliklerine elimden geldi ince kat l p bir iki kad n çal mas nda deneyim payla m nda bulunabildim. Bu proje gerçekten beni heyecanland ran ve evet tam bu nokta bir eyler yapabilirim dedi im bir projedir. Neden bu proje benim için çok önemli çünkü bilmekteyiz ki kapitalist modernitenin en çok sald rd kad nlard r. Bilmekteyiz ki asl nda kad na yönelik iddet politiktir. te tam bu noktada kad nlar n yeni bir perspektif kazanmalar nda onlara destek olmak kad n n kendi gücünün fark na varabilmesine yard mc olmak için bu proje çok önemliydi. Bu proje ile ufak bir dokunu la kad nlarda bir pencere aralay p baz eyleri sorgulamada onlara yard mc olduysam kendi ad ma çok sevinirim. Çünkü bu projede tan t m belki sadece bir kez gördü üm kad nlar bende yepyeni pencereler açt. Hepsine çok te ekkür ederim. Umar m projede yer alan herkes için ufakta olsa bir pencere aralanm t r. AV. CEVR YE AYDIN/ STANBUL: "Yerel Destek Mekanizmas yla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na yönelik iddetle Mücadele" projesinin hukuki yard m alan nda yer ald m. Mahallelerde ve yerel STK'larda proje çerçevesinde kad nlarla yap lan toplant lara kat ld m. Bu toplant larda iddete u rad m zda haklar m z, yasal ba vuru yollar ve ba vuru yollar n n nas l kullan laca konular n anlatt m. Kad nlar n sorular ve iddetle ilgili deneyimleri, tan kl klar üzerinden u rad klar iddet ile hukuk yoluyla mücadele etmek için ba vuru yollar n n neler oldu u, ba vuru yollar na h zla eri mek için hangi yerel STK ve kamu kurumlar ndan destek alabilecekleri, ba vuru yollar n kullanman n iddet uygulayanlar üzerindeki cayd r c etkileri üzerine interaktif ve ö retici söyle iler gerçekle tirdik. Bu toplant ve söyle ilerde edindi im en önemli gözlemlerden biri, pek çok kad n n iddet denilince akl na sadece dayak, kaba kuvvet ve b çakl /silahl sald r gelmesi oldu. Toplant lardan ç kan en önemli sonuçlardan biri iddet in çok geni bir tan m oldu u hakk ndaki fark ndal k idi. Yine pek çok kad n, u rad iddeti ilk kez bir topluluk önünde payla yordu. Bu payla m, iddete u raman n ki isel bir utanç olmad n ö retti. Dolay s yla toplant lara kat lan kad nlar n iddet kar s nda yaln z olmad klar n, payla abileceklerini, yard m alabileceklerini ve mücadele edebileceklerini bilmeleri, onlar güçlendirdi, özgüvenlerini art rd. Haklar n ve ba vuru yollar n ö renmelerinin onlara önemli bir donan m sa lad n gördük. Tek ba na bu durum bile, bu tür ayd nlatma ve hak bilinci, fark ndal k olu turma çal mas n n ne kadar büyük bir ihtiyaç oldu unu gösterdi. Bu bilinci ta yan kad nlar hak arama ve ba vuru yollar n kulland kça, bu ba vuru mekanizmalar nda ve sosyal destek kurumlar nda hizmet veren konuyla ilgili de i ik mesleklerden uzman ve çal anlar n da iddet olaylar na mesleki alandan daha dikkatli ve daha duyarl yakla makta olduklar ayr bir gerçeklik. Tabii, bir ba ka gerçek ise kad nlara yönelik iddete kar mücadele hacminin, kad nlara yönelik iddetin kendisi kadar h zl artmad Buna kar n, bilinçlenen, fark ndal k kazanan her kad n, ba ta kendisi ve çocuklar olmak üzere etraf nda da iddete kar bir mücadele duvar örmeye ba l yor. Bu da bizim umutlu olmam z için yeterli bir neden.. Bu projede küçük de olsa bir katk m oldu u için mutluyum. Çünkü mesleki bilgi ve deneyimimin, gerçekten ihtiyac olanlara ula t zaman toplumsal bir kar l oldu unu anl yor, görüyorum. Bu çal mada da bu toplumsal kar l gördüm, hissettim. Gönüllü çal ma, gerçekten ihtiyaç duyanlara ula t nda verdi i manevi doyum ve mutlulu un yerini hiçbir maddi de er dolduramaz. Özellikle yüz yüze ileti im kurabildi im mahallelerdeki ev toplant lar n n daha verimli ve benim için de daha ö retici oldu unu dü ünüyorum. Kad nlarla kendi ya am alanlar nda yüz yüze geldi imizde iddet gibi çok köklü bir sorun ve çok yönlü bir alanda daha kal c çözümler üretebilece imize olan inanc m ve umudum artt. Ba ak Kültür ve Sanat Vakf 'n n önümüzdeki dönemlerde planlad çal malarda mahalle toplant lar n n niteli ini yükselterek sürdürmek verimli sonuçlara yol açacakt r. Yüz yüze geldi imiz kad nlarla, ba ka çal malarda da kar la abilmek isterim FAYDALANICILARDAN NOTLAR STANBUL H. A. - Bir arkada m vesilesiyle bu çal madan haberdar oldum. Benim için çok güzel ve faydal bir çal ma oldu. Bu çal ma sayesindekendimi ve hastal m tan d m. S k nt lar m ve bununla nas l ba a ç kaca m ö rendim. Hastal m n tedavi edilebilir oldu unu ö rendim. Benim için de i iklik oldu, yeni arkada l klar kurdum, yeni insanlarla tan t m. nsanlarla ve evdekilerle ili kilerimde kendimi görmemi sa lad. Böyle çal malar daha çok olmal bizim gibi biryere gitmeyen ve olanaklar olmayan kad nlar için böyle faaliyetlerin olmas iyi oldu. Vak f arac l yla farkl kültürlerden kad nlarla tan t m, kimse kimse k yafetinden dolay ele tirilmiyordu. nsalar s cak, ilgiliydi. Derdimi rahatl kla anlataca m bir yerdi. Maalesef bitiyor ve çok üzülüyorum, daha da devam etmek isterdim ama bitiyor. Psikolo umuzu çok sevdim. Bir doktordan çok bir arakada ma dert anlat yormu um gibi hissetim. Cumartesi günlerini sab rs zl kla beklerdim. G. B. Kad na Yönelik iddet projesinde çevremdeki kad nlar beklenirken ben kendim kat lma gere i duydum. Ya ad m süreç ve s k nt lar mdan kaynakl kendi içime kapanm t m. Bu dönemi hem kendim, hemde çevremdekiler için psikolojik destek almay dü ünürken kar ma bir anda bu proje ç kt. Benim için çok iyi oldu. 10 ayd r geliyorum. Tabi proje daha çok iddet gören kad nlar için ama ben iddet görmüyorum. Ald m destek sayesinde kendi ya ant ma bakma f rsat m oldu ve kendime zaman ay rmayarak asl nda kendi kendime iddet uyguluyor oldu umu fark ettim. Kad n olarak de i im ve dönü ümü kendim için ne kadar istesemde yava ilerledi imi fark ettim bu anlamda projenin benim içinde toparlay c oldu unu dü ünüyorum. Bu ve bunun gibi toplumsal 28 29

17 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 1.4. Proje De erlendirme Notlar sorunlar n çözümü için geli tirilen projelerin uygulanmas n istiyorum ve elimden geldi ince de destekleyece imi belirtmek... Ba ar lar. MERS N E. S. Ben 40 ya nday m.15 ya nda berdel olarak evlendirildim. Kocam zaman zaman evi terk ederdi. Aileler bar t r rd. Köyden ehre göçtük. Sorunlar ço ald.16 y ld r ayr ya yoruz. Resmi nikah m olmad için 4 çocu umla nafaka bile alamad k. Kendi çabam ve biraz aile deste iyle çocuklar m büyüttüm. Günebakan Kad n Derne iyle arkada arac l yla tan t m. Ev toplant lar na kat ld m. lk defa kad na farkl bakan bir grupla tan t m. Benim kültürümde hep kad n suçlan r ve katlanmas gerekti i ö ütlenir, erke e hak verilir. Ben baz eylere katlanmay istemedi im için suçlan rd m. lk defa beni yanl lamayan, bana destek veren kad nlarla kar la t m, tan t m. Çok güzel konular konu uyor, sohbet ediyorduk. Hukuksal haklar m z ve resmi nikah n kad n aç s ndan neden gerekli oldu unu ö rendim. Kad n-erkek aras ndaki ayr mc l n nedenlerini ö rendim. Ö rendiklerimi ben de gitti im yerlerde payla yorum. Ayr ca dernekte kad nlara verilen psikolojik destekten yararland m. Böyle yerlerin ço almas n istiyorum. Daha çok Günebakan, daha çok bilinçli kad n. Günebakan kad n derne ini tan d m için mutluyum, te ekkür ederim. N. D. Günebakan Kad n derne inin Mersin'de uygulam oldu u projede psikolojik destek alan kad nlardan biriyim. Ya ad m z olaylar bazen bizi k s r bir döngüye sokuyor. Böyle durumlarda uzman deste ine ihtiyac m z oluyor. Özellikle ekonomik durumu iyi olmayan kad nlar bu ans bulam yor. Bu proje ben ve benim gibi kad nlara bu ans tan d. Ben bu ans kullanabilen biriyim ve olumsuzluklar n olumluya dönü mesini ya ad m. Bu nedenle projede emek verenlere ve psikolo umuz Yeliz Han m'a sonsuz te ekkürlerimi iletirim. S. A. Günümüzde kad na yap lan iddete ve ayr mc l a tan k olmu ; birebir ya am kad nlardan biri olarak çözüm ararken Günebakan Kad n Derne i ile ileti ime geçtim. Dernek yöneticileri ve üyeleri ile görü melerimde projelerinin iddete maruz kalan ve risk alt ndaki kad nlar bilinçlendirme, yönlendirme, psikolojik ve hukuki desteklerle güçlendirme çal malar n takdir ettim. Ald m psikolojik destek ve yard mla güçlendim, sorunlar m çözerek ya am ma farkl pencereler açt m. Benim gibi sorun ya ayan kad nlar n da destek alarak güçlenmelerini öneriyorum. Proje kapsam nda kad n için ya anabilirlik, sosyal ve kentsel haklar n geli tirilmesi, dü üncelerini aç kça söyleyebilen, çözüm üretebilen, karar alan ve uygulayan kendi sorunlar na sahip ç kabilen kad nlar olu turabilmek ad na yürütülen çal malar nda süreç içinde yer almak istiyorum. URFA N.. Dan manl k hizmeti almadan önce çocuklar mla en çok da k z mla olan ileti imim çok kötüydü. Payla mlar m z s n rl yd. Ya amevinin yapm old u iddetle mücadele projesinin psikolojik dan manl k hizmetinin duyurusunu ald m gibi ba vuruda bulundum. K z mla birlikte destek almaya ba lad k. Görü melerden sonra k z mla ileti imim güçlendi, uan her eyi konu up payla abiliyoruz. Günlük hayat mda kendimi daha rahat ifade edebiliyorum A.K. Ya am n bana verdi i oyun çok a rd kald ramad m. E imin beni y llar önce aldatmas ya ad m a r sorunlar yüzünden çocuklar m ve çevrem ile ileti imim kopmu tu. Ya amevi Kad n Derne inin kad na yönelik iddetle mücadele projesinin psikolojik dan manl k hizmetinden yararland m. Psikolog ile görü melerde kendimi daha çok ifade edebildi imin fark na vard m. 7 y l psikiyatri tedavi görüp ilaçlar kulland m ama toparlanamad m. Ya amevinden ald m psikolojik destek ve bu sayede dernek çal anlar ile edindi im arkada l k bana çok faydal oldu. Y llar önce e imin bana ya att klar n bu kurum sayesinde biraz da olsa unutabildim HEDEF GRUPTAN NOTLAR Dil ad Güngör: Avazen Jinan* (Kad n n Ç l ) Ba ak Kültür ve Sanat Vakf yla tan mam tesadü er sonucu oldu. Kad n grubuna nas l katk da bulunabilece im konusunda dü ünürken çe itli a amalardan sonra çal t r c s oldum. Bu her eyden önce me akatli bir i ti. Müzikle belki de ilk deneyimlerini ya ayan bir kad n toplulu u vard kar mda. Fakat öylesine heyecanl öylesine istekliydiler ki. Onlar n heyecan bana geçiyor ço u zaman ben daha da heyecanlan yordum. Güzel kad nlarla güzel ark lar söyledik. Iyi ki de söyledik. Zarife Turan: San r m Koma Awzen Jinan Grunun en ya l üyesi benim. Grubumuz daha çok yeni ve çiçe i burnunda. lk kez bir grup çal mas na kat l m sa lad m, eme imiz dört duvar aras nda kalmad. Çok k sa sürede halk m z n kar s na ç kt k. Her eyden önce biz kad nlara biçilen rolün d na ç kt k. Bu çal ma bize çok ey katt. Profesyonel bir e itmenden an dersi ald k. Yeni arkada l klar ve payla mlar ya ad k. Duymad m eski anonim stranlar ( ark ) uyum ve disiplin içinde, öz güvenle ö rendik ve söyledik. Kendimi bildim bileli ark söyler ve dinlerim. Daha 5-6 ya lar nda çatal, ka k, b çak ne bulduysam mikrofon yapar uzun hava söylerdim. Taki annem saç m yolana kadar. Kom u kad nlar camdan beni dinleyip a l yorlarm, sonradan duydum. Köy ivesiyle yeti meyesice ne çektinde bu ya ta böyle ac ac söylüyorsun derlerdi. Ba ak kültür ve sanat vakf na bize bu imkan verdi i için çok te ekkür ederim. Heval Ay k: Hümeyra taraf ndan kad na yönelik iddetle mücadele proje çal mas ndan haberdar edildi im de ve kat ld m ilk toplant daya kadar yap lacaklar aç s ndan çok orjinal, devaml l olan bir çal ma içerisinde yer alaca m dü ünmemi tim. Çünkü daha önce hiç bir sivil toplum çal mas nda yer almam t m ve ayr ca bu tür çal malar n kapsay c, rehabilite edici -yani sorun ya ayan insanlar aç s ndan- olaca n dü ünmemi tim. kinci a ama Hümeyra proje çal malar n n ba lad n ve bu kapsamda bir kad n müzik grubunun kurulaca n ve kat lmam istedi ini söyledi ind kat lmay pek dü ünmedim; çünkü gidip tan mad m ve belli aç lardan sorun ya am kad nlarla ark söyleyecektim ve bu tercih edece im bir durum de ildi. Kat ld m bu ilk toplant dan sonra öyle en akrak kad nlar, baz lar ya t md, baz lar annem ya nda, arkada lar baya müzikle ilgili görünce kafamdaki sorun ya am kad n kri silindi. lk çal mam zd ve biz profesyonel hocayla çal malara ba lad k. Yaz mevsimindeydik, tatildik ama hocam z n profesyonel olu u, çal may çok ciddiye almas ayr ca kat lacak program m z n olmas müthi bir motivasyon kayna oldu bizim için. Müzik okulundaym z, i imiz müzikmi gibi oldukça heyecanl, hevesli, merakl, h rsl ve yüksek motivasyonla gerçek bir grup gibi çal malar m z sürdürdük. Bizim için çok önemli iki programa kat ld k. kisi de çok ba ar l programlard. Bu aç dan Ba ak Sanat' n hayat m zdaki yeri çok önemli çünkü kendimizi çok önemli hissettik. Evdeki veya i yerlerimizdeki zorunluluklar d nda sadece istedi imiz için kat ld m z, emek verdi imiz, zaman 0 1

18 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 2.1. Örneklem ay rd m z ve ba ard m z bir yönümüzün, kendimizi ba ka ifade etmeninba ka bir eklinin olmas bizi gururland rd. Ay e Zozan Ayd n: Vakf n kurulu undan beri gelip gidiyordum. Zaman zaman ba ka çal malar na kat l yordum. Kendim için hep bir eyler yapmak istiyordum. Kad na yönelik iddetle Mücadele projesinde gönüllü olarak çal maya ba lad m. Kad n müzik grubu kurulacak sende gel kat l dediklerinde a rd m. Önce, bu ya tan sonra bana bir ey katmaz diyerek kat lmak istemedim, ama arkada lar srar edince katlmaya karar verdim. imdi ise çok keyif alarak geliyor ve çal malar s ras nda rahatl yorum. Asl nda çok da iyi bir müzik kula m olmamas na ra men çok da önemsemedim. Grup olarak çal man n ne kadar zevkli oldu unu gördüm. Ayr ca hepimizin farkl ya larda olmas da beraber çal may daha keyi i k l yor. Tülay Acar: Yakla k bir y l önce bir arkada m n önerisi üzerine Ba ak Kültür ve Sanat Vakf na geldim. Vakf n çal malar hakk nda bilgi ald m ve çal malar ndan baya etkilendim. Daha sonra ö rendim ki kad na yönelik iddetle mücadele projesi kapsam nda Koma Awazen Jinan ad nda bir kad n müzik grubu var. Hemen gruba kat lmak istedim, sa olsunlar itiraz etmeden beni aralar na ald lar. Benim için heyecan verici büyülü bir ba lang çt. Y llar önce ö rencili im s ras nda müzikle ilgilenmek istemi fakat ailem taraf ndan engellenmi tim. Y llar sonra böyle bir f rsatla kar la mak çok güzeldi. Bundan daha güzeli de benim gibi dü ünen kad nlar n varl yd. Türkiye geneline göre iyi bir e itim ald m. Yoksul da say lmazd m fakat bir Kürt kad n olarak stanbul'da kendimi öteki hissediyorum. Y llarca Kürtçe müzik dinlemenin, bu müzi i söylemenin a r bask larla kar la t bir ku aktan geliyorum. Bütün bunlar dü ündü ümde hem böylesi güzel kad nlarla birlikte olmak hem de Kürtçe Müzik çal mas yapmak benim için çok güzel bir deneyim oldu. Bir kad n grubuyla ilk kez sahneye ç kma heyecan n ya ad m. Urfa kad n ya am evinin 8 Mart etkinli i için Urfa'ya gittik ve müzik dinletisi sunduk. Arkada larla ayn evde kald k bütün bunlar bana çok güzel duygular ya att. Bütün arkada lara fakat öncelikle projenin ba nda olan Hümeyra'ya ve ö retmenimiz Dil ad'a Yürekten te ekkürlerimi sunuyorum. yi ki varlar. Yerel Destek Mekanizmas yla Toplumsal iddet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele projesi kapsam nda öngörülen faaliyetlerden biri olan veri elde etme süreci yöntemi ve analizi çerçevesinde en güvenli biçimde gerçekle tirilmi tir. Veri toplama sürecinde, stanbul, Mersin ve anl urfa'da iddet olgusu, iddetin türleri, yayg nl ve temel bile enlerine ili kin güvenli ve kullan labilir veriler elde edilmi tir. Veriler niceliksel ara t rma yöntemi ile yap land r lm görü me formlar na ba l kal narak toplanm t r. Öte yandan proje, görü me yap lan kad nlar n ayn zamanda psikolojik ve hukuki destek almalar n da kapsad ndan, görü mecilerle derinlemesine de erlendirme yapma f rsat da yaratm t r. Gerek nicel veri toplama sürecinde gerekse psikolog görü melerinde proje konusunda gerekli hassasiyet gösterilmi tir. Kad na yönelik iddet konusunda yap lan bir proje olmas nedeniyle, iddet ma duru kad nlara yeterince duyarl olunmu ve güvenliklerini tehlikeye atacak bütün unsurlar göz önünde tutulmu tur. Projenin veri toplama ve psikolojik dan Sa l k Örgütü'nün (WHO Kurallar dikkate al nm t r. 2. BÖLÜM: METODOLOJ 2.1 ÖRNEKLEM manl k süreçlerinde Dünya World Health Organization) geli tirmi oldu u Etik ve Güvenlik Niceliksel ara t rma yöntemi kullan larak stanbul'da Ata ehir ve Sancaktepe ilçeleri, Mersin'de Toroslar ve Akdeniz ilçeleri ve anl urfa kent merkezi düzeyinde kad na yönelik iddet ve destek alma durumlar na ili kin güvenilir veriler elde edilmesi amaçlanm t r. Yap lan analizlerle iddet ma duru kad nlar n ya grubu, e itim düzeyi, sosyo-ekonomik durumlar ve iddetin türü, süresi, s kl ve faalillerine ili kin çaprazlama veriler elde edilmi tir. Bununla birlikte bu nicel ara t rma ile iddete u rayan kad nlar n kamu kurumlar ya da sivil toplum örgütlerine ula mas, destek talepleri ve destek alma s kl klar na ili kin deneyimleri ve ihtiyaçlar na ili kin veriler elde edilmi ve görü leri de erlendirilmi tir. 2.2 ÖRNEKLEM SEÇ M Projenin örneklemine, stanbul (Ata ehir ve Sancaktepe ilçeleri), Mersin (Toroslar ve Akdeniz lçeleri) ve anl urfa (kent merkezi) düzeyinde ya ayan, 14 ya ve üzeri 16's iddet ma duru olan 20 kad n de erlendirme kapsam nda tutulmu tur. Söz konusu illerde/ilçelerde, proje yürütücüsü olan kurumlar n yapm oldu u ev ziyaretleri, toplant lar ve gönüllü a arac l yla ve haz rlanan a, bro ür vb tan t m materyallerinin yard m yla ula lm t r. Gröü meler kad nlarla birebir ve kad n yaln zken yap lm ; veriler görü me formlar ndan elde edilmi tir. Bu ba lamda veriler analiz edilirken, psikolojik ya da hukuki destek almak için kendi iradesi ile kurumlara gelen 20 kad ndan iddet gördü ünü beyan eden 16 kad n n verileri temel al nm t r. 2

19 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi 2.6. Kad na Yönelik iddet Tan mlar 2. ÖRNEKLEM N SINIRLILI I 2.6 KADINA YÖNEL K DDET TANIMLARI Proje kapsam nda örneklemin s n rlar her ilden/ilçelerden 100'er kad n (toplamda 00 kad n) olarak belirlenmi olmakla birlikte proje süresince üç faaliyet alan nda da daha fazla say da kad na ula mak için çaba sarfedilmi tir. Bununla birlikte, stanbul'un nüfus yo unlu u ( , 2014 TÜ K Nüfus Verilerine Göre) ve aile içi iddet oran n n anl urfa ( , 2014 TÜ K Nüfus Verilerine Göre) ve Mersin'inkinden ( , 2014 TÜ K Nüfus Verilerine Göre) yüksek oldu u göz önüne bulundurularak anl urfa ve Mersin'den elde edilen bulgular n daha kapsay c sonuçlar verdi i dü ünülebilir. Projenin görü me formu Dünya Sa l k Örgütü Multi-country Study on Women's Health and Domestic Violence Against Women çal mas nda kullan lan soruka d dikkate al narak, ülke ihtiyaçlar da göz önünde bulundurularak uzman psikolog ve bilim insanlar n n nezaretinde tasarlanm t r. Görü me formlar nda a a daki konu ba l klar ile ilgili veriler toplanm t r: Ba vuru süreci Kad n n demogra k özellikleri Evlilik tarihçesi Genel sa l k sorunlar Kad na e i ya da birlikte ya ad ki i, aile yak nlar taraf ndan uygulanan özellikle son 1 y l ve daha geriye giderek ya ad ziksel, duygusal,cinsel, ekonomik iddet/istismar (süresi, s kl, türü) Kad nlar n gebelik s ras nda maruz kald klar iddet ve bundan do an sa l k sorunlar iddet gören kad nlar n iddetle ba etme yollar iddet sonucu yaralanma, travma iddet sonras destek aray lar 2.4 GÖRÜ ME FORMU Yönlendirme mekanizmalar na ula ma deneyimleri ve çözüm süreçleri 2.5 VER G R VE VER ANAL Z Ara t rman n veri giri i ve veri analizi Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) program kullan larak yap lm t r. Verilerin gra k uygulamalar ise Excell program kullan larak yap lm t r. Görü melerden elde edilen verilerin güvenli ve sa l kl bir girdisinin yap labilmesi için Nejat Ta tan taraf ndan verilen Veri Taban E itimi ne projeyi uygulayan kurumlardan 5 ki i kat lm t r. Projenin 17. ay ndan itibaren veri giri i yap lmaya ba lanm t r. A a daki tan mlarda belirtildi i üzere iddet içeren davran n en az birini bir kez ya am olmak o iddet biçiminin ya and anlam na gelir. Fiziksel iddet, e veya birlikte olunan ki i ya da aile yak nlar, kad n n kendi ailesinden yak nlar taraf ndan ziksel olarak kötü bir davran a maruz kalma; cinsel iddet, e i veya birlikte oldu u ki iler ya da aile yak nlar taraf ndan istemedi i halde cinsel ili kiye zorlanma veya cinsel olarak a a lay c ya da küçük dü ürücü buldu u bir eyi yapmaya zorlama; cinsel istismar, çocukluk ça nda evlilik öncesi- istenilmeyen bir cinsel davran a ya da cinsel olarak rahats z edecek ekilde dokunulmaya maruz kalma anlam na gelmektedir. E i ya da birlikte oldu u ki i taraf ndan kad na yönelik ziksel iddet: Tokat atma ya da bir ey f rlatma tme, tartaklama ya da saç çekme Yumruklama ve bir cisimle vurma Tekmeleme, sürükleme ya da dövme Bo az n s kma ya da bir yerini yakma B çak, silah gibi aletlerle tehdit etme ya da bunlar kullanma E i ya da birlikte oldu u ki i taraf ndan kad na yönelik cinsel iddet: Zorla cinsel ili kiye girme stememesine ra men korkudan cinsel ili kiye girme Cinsel aç dan a a lay c ya da küçük dü ürücü eylemlere zorlama E i ya da birlikte oldu u ki i taraf ndan kad na yönelik duygusal iddet/istismar Hakaret ya da küfür etme Ba kalar n n yan nda a a lama ya da küçük dü ürme Korkutma ya da tehdit etme Kad na ya da çevresindekilere zarar vermekle tehdit etme E i ya da birlikte oldu u ki i taraf ndan kad na yönelik ekonomik iddet/istismar: Çal mas na engel olma ya da i ten ayr lmas na neden olma Ev harcamalar için para vermeme Kad n n gelirinin elinden al nmas Zorla çal t r lma 4 5

20 Yerel Destek Mekanizmayla Toplumsal Cinsiyet Temelli E itsizlikle ve Kad na Yönelik iddetle Mücadele Projesi.1. Tablolar. BÖLÜM: PROJE BULGULARI.1 TABLOLAR TABLO : LLERE GÖRE YA DA ILIMI YA L TOPLAM TABLO 1: LLERE GÖRE DESTEK TALEP EDEN KADIN SAYISI MERS N L MERS N STANBUL SIKLIK ORAN 29,4 5,0 GEÇERL ORAN 29,4 5,0 STANBUL ANLIURFA TOPLAM ANLIURFA 109 5,6 5,6 TOPLAM Proje Mersin, stanbul ve anl urfa'da 00 kad na ula may hede emi tir. Bu oran s ras yla %29,4, %5,0 ve %5,6 olmu tur. Proje kapsam nda ön görülen hedef grup say s 00 iken, yerel düzeyde ( stanbul/ata ehir ve Sultanbeyli, Mersin/Akdeniz ve Toroslar, anl urfa/siverek ve Suruç iken co ra konum gere i il merkezi olarak de i tirilmi tir)mersin'de 90, stanbul'da 107, anl urfa'da 109 kad na ula larak toplam kad na ula lm t r. Ula lan kad n say s Mersin'de hede enenin alt nda kal rken, stanbul ve anl urfa'da beklenilenin üstüne ç km t r. Projenin gerçekle tirildi i Mersin, istanbul ve anl urfa'da, görü ülen kad nlar n ya aral klar yukar daki tabloda da görüldü ü üzere 2-9'da yo unla m t r ya aras ndaki genç kad nlar n en çok anl urfa'da projeye ilgi göstermesi dikkat çekici olmu tur. Tüm iller için, en az ilgili grup ya aras ndaki genç kad nlard r. MEDEN DURUM TABLO 4: MEDEN DURUM SIKLIK ORAN GEÇERL ORAN Örneklemin Genel Özellikleri RESMI N KAH D N N KAH ,,9 68,8,9 TABLO 2: YA B RL KTE YA IYOR 2 0,7 0,7 YA TOPLAM SIKLIK ORAN, 16, 20,9 1,4 26,5 98,4 GEÇERL ORAN, 16,6 21, 1,9 26,9 BEKAR BO ANMI AYRI YA IYOR D ER TOPLAM KAYIP GENEL TOPLAM ,8 8,8 4,9 2,0 99, 0,7 10,9 8,9 4,9 2,0 KAYIP 5 1,6 GENEL TOPLAM Tabloda görüldü ü üzere, yerel düzeyi kapsayan örneklemin %1,9'u 2-9 ya aral nda bulunmaktad r. Bunu %26,9 ile 40 ya ve üzeri kad nlar izlemektedir. Bu veriler nda, iddet ma duru kad nlar n orta ya ve üstünde bulundu unu ve bu ya aral kad nlar n proje kapsam ndaki destek mekanizmalar ndan yararlanmaya daha aç k olduklar söylenebilir. Projenin ortaya koydu u sonuçlar nda kad na yönelik iddet ço unlukla ona en yak n olan erkekten gelmektedir. Bu genelde e i, sevgilisi ya da babas olmakt r. Bu proje ara t rmas nda elde edilen veriler, genel ara t rma sonuçlar n do rular niteliktedir. Verilere göre, örneklemin %7'ü resmi (%68,8) ya da dini nikahl (%,9) olarak evli oldu unu belirtmi tir. Örneklemin %10,9'u bekar, %8,9'u bo anm, %4,9'u henüz bo anmam olmakla birlikte ayr ya an kad nlardan olu turmaktad r. Buna göre, görü ülen kad nlardan %1,'ü resmi ya da gayriresmi olarak bekar say lmaktad r. 6 7