Türkiye'de aşı ile engellenebilir hastalıklar epidemiyolojisi

Transkript

1 Türkiye'de aşı ile engellenebilir hastalıklar epidemiyolojisi Dr. Mustafa Hacımustafaoğlu Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı, Bursa 13. Ulusal Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Sempozyumu 29 Eylül-02 Ekim 2016 Rixos Otel, Eskişehir

2 Ben çocuk bayramı tesis ettim. Neden? Çocuklara hürmet edilmesini temin ve onların zaafından yararlanarak onlara eziyet ve hayvan gibi muamele edilmesini önlemek için yaptım. Bu tedbirim, milletin geleceğine saygı olarak görülmelidir. M. Kemal Jacques Benoist Mechin (Fransız tarihçi ve yazar, ). Mustapha Kemal La mort d un Empire Bir imparatorluğun ölümü (1954).

3 Türkiye'de Aşılama Ülkemizde aşılama; 1930; Çiçek 1937; Difteri, Boğmaca 1952; BCG 1963; OPV 1968; DBT 1970; Kızamık 1981; GBP`na katılış 1998; Hepatit-B (Ağustos 1998, 0-1y) 2006; KKK, Hib (ve HBV, ergen aşılama) 2008; DaB-İPV-Hib ve KPA-7 (Kasım 2008) 2011: KPA-13 (Nisan 2011) 8 aşı 2010: İÖ-1; Td ve OPV yerine DaBT İPA 1981: Genişletilmiş Bağışıklama Programı 1985: Türkiye Aşı Kampanyası 1989: Polio Eradikasyonu Programı 1995: Polio Ulusal Aşı Günleri 1996: Kızamık Aşısı Hızlandırma Kampanyası 1997: Polio Mop up 1998: Hepatit B Aşılaması ve son polio olgusu 2003: Kızamık Okul Aşı Günleri 2004: Erişkinlere T uygulanması gereken her durumda Td aşısına geçiş 2005: Kızamık Aşı Günleri : İlköğretim yaş gruplarının Hepatit B ve Kızamıkçık aşılarının tamamlanması 2009 Şubat: Anne yenidoğan Tetanoz Eliminasyonu 29 aşı (farklı içerikler dahil) 2012; HAV (Kasım 2012) 2013: SÇA (Şubat 2013) + influenza/risk grubu erişim 19 Eylül 2016

4 (Önceden sağlıklı çocuklar için) Ulusal Aşı Takvimi, 2016 (TC Sağlık Bakanlığı) Doğum 1.ay 2.ay 4.ay 6.ay 12.ay ay İÖO 1.sınıf İÖO 8.sınıf Hepatit B BCG DaBT- İPV-Hib I II III I I II III IV (R) V (R) (DaBT- İPV) OPV I II (R) KPA I II III IV (12-18ay) (R) KKK I II (R) VZV I HAV I (18 ay) II (24 ay) dt II (R) Grip aşısı; Risk gruplarına her yıl

5 (Erişim Ağustos 2016).

6 (Erişim Ağustos 2016).

7 Hepatit B Bu verilerle yıllık ortalama insidans; /

8 Tüberküloz DSÖ ve Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye de tüberküloz insidansı; 2002 de; 33/ te 20/ Aynı yıllarda DSÖ Avrupa bölgesinde bu oranlar sırasıyla; 67/ ve 39/ Dünya ortalaması ise gene sırayla; 151/ ve 126/ T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı (Erişim Ağustos 2016). Türkiye, , yıllık yeni Tb vaka sayısı; /yıl arasında TÜİK, Türkiye İstatistik Yıllığı (Erişim Ağustos 2016). DSÖ Türkiye için yıllarında; Tb bağlı ölüm hızı; 5/ olarak (yılda ölüm olgusu) tahmin etmekte Global tuberculosis conttol: epidemiology, strategy, financing: WHO report Geneva (WHO/HTM/TB/ ).

9 Tüberküloz TÜİK, Türkiye İstatistik Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

10 Yıllara Göre Tüberküloz İnsidansının Uluslararası Karşılaştırması, ( Nüfusta) Dünya Orta/üst gelir DSÖ-Avrupa Türkiye Üst gelir T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

11

12 Difteri 1826: Pierre Bretonneau tarafından klinik bulgular tarif ve Difteri adı 1883: difteri basili Edwin Klebs tarafından tarif edilmiş ve Friedrich Loeffler tarafından kültürü yapılmış (Klebs-Loeffler basili) 1888: Emile Roux ve Alexandre Yersin basilin ekzotoksinini tarif 1893: Behring toksinin antitoksin tarafından nötralize 1924: Ramon toksini formalinle birleştirerek toksoid yapmış ve immünizan ajan Rutin difteri aşısı; difteri bulgularında çarpıcı bir azalma 2011, Ankara; 33 y bayan olgu dışında 2003 ten sonra vaka bildirilmemiş 1990 da ~ 20/yıl vaka 1993 ve 1994 te ~ 50/yıl Son vaka 2002 yılında bildirilmiş Difteri aşılama oranı (DBT şeklinde); 1990 da %75 ten 2013 te %98 (Erişim Ağustos 2016).

13 (Erişim Ağustos 2016).

14 Boğmaca Aşılama oranlarının yüksek olduğu gelişmiş ülkelerde; boğmaca enfeksiyonu, >10 yaş ve <5 ay bebekler olmak üzere iki yaş grubunda sorun Wood N, Mclntyre P. Pertussis: review of epidemiology, diagnosis, management and prevention. Paediatr Respir Rev 2008; 9: Halen; ABD gibi gelişmiş ülkelerde; y pik Ülkemizde bildirilen olgular esas olarak <1 yaş Boğmaca enfeksiyonunun gerçek insidansının saptanması zor Aşılı birey, ergen ve erişkinlerde; atipik veya subklinik/asemptomatik Kurugöl Z. Türkiye de boğmaca epidemiyolojisi: pekiştirme aşı dozları gerekli mi? J Pediatr Inf 2009; 3: Ülkemizde yapılan bir çalışmada iki haftadan uzun öksüren 0-16 yaş grubundaki olguların %16.9 unda boğmaca saptanmış Yıldırım I, Ceyhan M, Kalaycı O, et al. Frequency of pertussis in children with prolonged cough. Scand J Infect Dis 2008; 40:

15 Boğmaca ABD; 1970 li yıllardan beri azalan insidans, 2000 li yıllardan itibaren belirgin artış 2004 yılında , 2005 yılında ise boğmaca bildirimi Bu rakamlar son 40 yılda saptanan en yüksek vaka sayıları Özellikle ergen ve erişkinlerde boğmaca sıklığının arttığı izlenmekte %29 u y %20,4 ü y Kurugöl Z. Türkiye de boğmaca epidemiyolojisi: pekiştirme aşı dozları gerekli mi? J Pediatr Inf 2009; 3: DSÖ; 2000 e kadar boğmaca insidansının 1/ nin altına inmesini hedeflemiş Ancak; Gelişmiş ülkelerde boğmaca insidansı / arasında İspanya 2.3, ABD 2.7, İngiltre 4, Fransa 3.4, Avustralya ve İsviçre 180 gibi Otar G, Kılıç A, Yıldız İ, Varkal MA, Devecioğlu E. Boğmaca Enfeksiyonunun Epidemiyolojisi. Çocuk Dergisi 2014; 14: Kurugöl Z. Türkiye de boğmaca epidemiyolojisi: pekiştirme aşı dozları gerekli mi? J Pediatr Inf 2009; 3: 14-8

16 Boğmaca Türkiye; ; Boğmaca vaka sayısı; /yıl ve Boğmaca insidansı; / arasında Kurugöl Z. Türkiye de boğmaca epidemiyolojisi: pekiştirme aşı dozları gerekli mi? J Pediatr Inf 2009; 3: (Erişim tarihi Eylül 2016) TC Sağlık Bakanlığı verilerine göre ; boğmaca vaka sayısı 21-57/yıl TÜİK, Türkiye İstatistik Yıllığı (Erişim Ağustos 2016). Ülkemizde 2008 den itibaren 5li karma (DaBt-İPV-Hib) Ulusal Aşı Takviminin bir parçası olarak rutin uygulamaya girmiştir

17 DÜNYADA BOĞMACA İNSİDANSI-DSÖ Prof. Dr. Ufuk Beyazova ya teşekkürlerimle.

18 Prof. Dr. Ufuk Beyazova ya teşekkürlerimle.

19 Türkiyede Yıllara ve Yaş Gruplarına Göre Morbidite Hızları (Yüz binde) 2008 da 5li karma (DaBt-İPV-Hib) rutin uygulamaya girmiştir Prof. Dr. Ufuk Beyazova ya teşekkürlerimle.

20 Türkiye de Anti PT ve FHA Seroprevalence of IgG antibodies against Bordetella pertussis in healthy individuals aged 4-24 years in Turkey. Cevik M, Beyazova U, Aral AL, Duyan Camurdan A, Ozkan S, Sahin F, Aybay C. Clin Microbiol Infect Apr;14(4): Epub 2008 Jan 7. Prof. Dr. Ufuk Beyazova ya teşekkürlerimle.

21 Prof. Dr. Ufuk Beyazova ya teşekkürlerimle.

22 (Erişim Ağustos 2016).

23 Tetanoz Neonatal tetanoz vaka sayıları; Türkiye 1994 te yılda 51, 1995 te 63 ve 1996 da 61 iken Son 15 yılda oldukça azalmış ; tetanoz vaka/yıl (yaklaşık; / ) 2010 da 2 vaka 2011 den bu yana vaka bildirilmemiş (Erişim Ağustos 2016).

24 (Erişim Ağustos 2016).

25 Polyomyelit Polyovirüs (PV); 3 tip Dünyada halen sadece tip 1 ve sadece birkaç ülkede enfeksiyon 2015; 73 vaka/yıl ve özellikle Afganistan ve Pakistan da Dünyada son vahşi PV tip da Hindistan da PV tip 2 global eradikasyonu 2015 te belgelendirilmiş PV tip 3; en son 2012 de görülmüş olup (Nijerya da) halen yayılımda değil Polio vaccines: WHO position paper March, Wkly Epidemiol Rec Mar 25;91(12): Ülkemizde 1998 den beri vahşi PVenfeksiyonu yok 21 Haziran 2002 de bu konuda polyodan arındırılmış ülke sertifikası alındı DSÖ ile eşgüdümlü olarak 2016 dan beri trivalan yerine bivalan OPV uygulanmaktadır

26 Pnömokok Türkiye; 2000 yılı ulusal hastalık yükü çalışmasına göre; ASYE; Hastalıklar arasında genel olarak 5. sırada (%4.2) 0-4 y ölümlere yol açan hastalıklar arasında 2. sırada İnsidansı 5511/ Türkiye, , çocuklarda bakteriyel menenjit (BM), çok merkezli, aktif sürveyans Meningokok %56, Pnömokok %22, Hib %20 oranında saptanmış Ceyhan M, et al. Emerg Infect Dis, 2008; 14(7): Türkiye, , çocuk, çok merkezli, BM epidemiyolojisi, etkeni saptanan 645 menenjit olgusu; %51 inde meningokok %30 unda pnömokok %18 inde hib saptanmış Ceyhan M, et al. Hum Vaccin Immunother Sep 2;10(9): Türkiye, , 1ay-18 yaş, BM nedenleri, 7 bölge ve toplam nüfusun %32 si; Lab kanıtlı BM insidansı / %90 ı meningokokok %10 u pnömokok Hib saptanmamış Ceyhan M, et al. Hum Vaccin Immunother Jul 25; 1-6.

27 Pnömokok Türkiye, çocuk NF pnömokok taşıyıcılık; değişik yaş gruplarında %13 ile %43 Çiftçi E, et al. Pediatrics International 2000; 42: Bayraktar MR, et al. Int J Antimicrob Agents 2005; 26: Aslan G, et al. Indian J Med 2007; 125: İlki A, et al. Mikrobiyol Bul 2004; 38: 1-7. Bu çalışmalarda bütün serotipler çalışılmamakla birlikte en sık görülen serotipler/serogruplar sırasıyla 9, 19, 23, 10, 6 ve 18 olarak saptanmış Türkiye, çok merkezli, IPH olan 93 çocuk; Olguların; Üremelerin; %29 u <2 yaş, %46 sı kan (bakteremi, sepsis), %35.5 i 2-5 yaş, %22 plevral sıvı (pnömoni ve ampiyem), % yaş Yalçın I, et al. Eur J Pediatr 2006; 165: %20 si BOS ta (menenjit) saptanmış Türkiye de değişik çalışmalarda çocuk ve erişkinlerde izole edilen pnömokok suşlarının serotipleri değişik çalışmalara göre farklılık göstermekte ancak KPA-7 ve KPA-13 aşılarınca genellikle kapsanmakta Gürler N. J Pediatr Inf 2007; 1(Özel sayı 1): Türkiye, çok merkezli,pnömokok mortalitesi; Menenjit; %11, Pnömoni; %8 saptanmış Yalçın I, et al. Eur J Pediatr 2006; 165:

28 Rotavirüs Gelişmiş ülkelerde yapılan prospektif çalışmalarda; <2 yaşta yıllık RV-AGE ile doktora başvurma oranı % Sorinano-Gabarro M, et al. Pediatr Infect Dis J 2006; 25: <5 yaşta, yıllık RV-AGE nedeniyle hastaneye yatış oranı / Beş yaşına kadar olan RV ilişkili yatış kümülatif insidansı ise 1/23-80 Parashar UD, et al. Emerg Infect Dis. 2003; 9:

29 Rotavirüs Türkiye; AGE de RV + liği; % AGE ile yatan çocuklarda RV + liği; %17-36 Alt grup analizlerinde kış aylarında %55 e kadar Hacımustafaoğlu M, Çelebi S et al. Türk J Pediatr Türkiye, prospektif ve çok merkezli, RV-AGE hastaneye yatış insidansı; Yatış insidansı; Yatan RV-AGE lerin; <1y; 629/ %4 ü <1y <2y; 553/ %73 ü <2y <5y; 293/ %88 i <5y 6-15y; 17/ Hacımustafaoğlu M, Çelebi S et al. Türk J J Pediatr Bu çerçevede bu rakamların Türkiye ye yansıtılmasıyla; Türkiye de tahminen RV A bağlı 0-15 yaşta sırasıyla yatış/yıl ve yaklaşık poliklinik/yıl <5 yaşta ise; 17500yatış/yıl ve poliklinik/yıl olduğu tahmin edilebilir Hacımustafaoğlu M, Çelebi S et al. Türk J Pediatr

30 Kızamık Türkiye; TC Sağlık Bakanlığı verileri; ; yıllık arasında değişen kızamık vaka bildirimleri arasında yıllık e inmiş 2013 te tekrar 7404 e yükselmiş (Erişim Ağustos 2016). Türkiye Kızamık insidansı; 2002; 11.8/ ; 0.5/ DSÖ Avrupa bölgesi K insidansı; 2002; 6.4/ ; 4.7/ T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

31 (Erişim Ağustos 2016).

32 TÜİK, Türkiye İstatistik Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

33 Yıllara Göre Kızamık İnsidansının Uluslararası Karşılaştırması, ( Nüfusta) T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

34 Kızamıkçık Türkiye; TC Sağlık Bakanlığı verileri; ; Bildirilen olgular 5-9 yaşlarda zirve (2005 te ~ 1200 olgu/yıl, ~ 1.5/ ) Ardından 10-14y ve 1-4 yaşlarda kümelenme (2005 te bu yaş gruplarında ~ 500 olgu/yıl, ~ 0.6/ ) (Erişim Ağustos 2016). KKK aşısı 2006 da ulusal takvime girdi Sonrasında Kızamıkçıkta hızla azalma 2008; 5-9y; Yıllık vaka ~50 olgu, ~ 25 kat azalma, İnsidans; ~ 0.06/

35 Kızamıkçık olgularının yaş gruplarına göre dağılımı, Türkiye Ülkemizde 2006 dan itibaren KKK Ulusal Aşı Takviminin bir parçası olarak rutin uygulamaya girmiştir (Erişim Ağustos 2016).

36 Suçiçeği Amerika da aşının rutin uygulamaya girdiği 1995 yılından önce 20 yaşın altındaki kişilerin %95 ten fazlasını hastalığı geçirdikleri ve erişkinlerin sadece %2 den daha az bölümünün hastalığa duyarlı olduğu bildirilmiş Albrecht MA, et al. Chickenpox. ( ). Aşı öncesi dönemde 0-4 yaş arasında yaklaşık %5.2, 5-9 yaşında %4.1, yaşlarında %1.4, yaşlarında %0.6, 20 yaşından sonra %0.17 yıllık insidans bildirilmiş ve tüm olguların %76 sının 10 yaşın altında olduğu saptanmış Choo, PW, et al. J Infect Dis 1995; 172: Bu nedenle suçiçeği esas olarak çocukluk çağı hastalığı olarak kabul edilmekte

37 Suçiçeği İzmir, 2007, sero epidemiyolojik çalışma; 660 çocuğa anket eşliğinde SÇ antikorları Koturoğlu G, Cocuk Enf Derg 2009; 3 (Özel Sayı 1): Olguların %72 sinde seropozitiflik saptanmış Bir başka deyişle erişkin döneme giren kişilerin %28 i suçiçeğine duyarlı bulunmuş Türkiye de beklenen 1 milyon vaka/yıl; o 1-4y; SÇ/yıl o 5-9y; SÇ/yıl o SÇ li yatış ve o Mortalite; 25/yıl Decline in annual incidence of varicella Selected states, MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2003; 52:884. Hacımustafaoğlu M. Su çiçeği aşısı. 3 Ulusal aşı Sempozyumu Özet kitabı, 29 Eylül-3 Ekim 2009, Ankara. TC Sağlık Bakanlığı verileri; 1. basamak sağlık kurumları bildirilen SÇ insidansı yılları arasında / olgu arasında En yüksek oranlara 2011 de ve 2012 de rastlanmış (Erişim Ağustos 2016).

38 Suçiçeği Türkiye de yılları arasında yapılan çok merkezli (27 merkez, 14 şehir, Türkiye çocuk popülasyonunun %49 u) bir çalışmada; Aşı öncesi 0-15 yaşlarında yatış oranı 0-15 yaşta; / <5 yaşta; / <1 yaşta; / yaşta; / yaş; / suçiçeği hastaneye yatış hızı bulundu Dinleyici EC et al. The epidemiology and economic impact of varicella-related hospitalizations in Turkey from 2008 to 2010: a nationwide survey during the pre-vaccine era (VARICOMP study). Eur J Pediatr. 2012; 171:

39 Su çiçeği aşısı Ekim (Erişim Ağustos 2016).

40 Yıllara göre suçiçeği olgu sayısı, Türkiye Su çiçeği aşısı Ekim 2012 de ulusal bağışıklama programına alındı (Erişim Ağustos 2016).

41 Hepatit A Anti- HAV IgG prevalansına göre dünya ülkeleri; Yüksek hız (<5 yaş ; %30-40, >15 yaş; %70-100), Orta hız (< 5 yaş; %10-25, >15 yaş; <%50), Düşük hız (<5 yaş<, <%10) olarak değerlendirilebilir Prevention of Hepatitis A through active or passive immunization. Recommendations of the ACIP. MMWR 1196; 45 (RR-15): Çoğu gelişmiş endüstriyel ülkede 50 yaş altında prevalans <%20 Batı Avrupa, Kuzey Amerika, Japonya gibi gelişmiş ülkeler hipo endemik olup 5-10 yaş ve altı çocuklarda prevalans genellikle <%1, 50 yaş üstü erişkinlerde <%80 Steffen R. Vaccine 1993; 11: Türkiye de hepatit A seroprevalansı bölgelere (ve yaş gruplarına göre) oldukça farklı; Erişkinlerde %75-97 arasında, <16 yaş çocuklarda %39-87, < 6yaşta %33-44 arasında Mıstık R, Balık İ. Türkiye de viral hepatitlerin epidemiyolojisi: Viral Hepatit 98 içinde (editör: Kılıçturgay K). 1. Baskı. Viral hepatitle savaşım derneği, 1998, Türkiye; genel olarak hepatit A açısından dünyada orta-yüksek hızlı ülkeler arasında Türkiye de hastaneye yatan akut viral hepatitli olgularda HAV hepatiti; Erişkinlerde ilk iki sırada Çocuklarda ise ilk sırayı almakta Mıstık R, Balık İ. Türkiye de viral hepatitlerin epidemiyolojisi: Viral Hepatit 98 içinde (editör: Kılıçturgay K). 1. Baskı. Viral hepatitle savaşım derneği, 1998,

42 Hepatit A Türkiye, HAV aşı öncesi, antihav-igg pozitifliği, 1999 Türkiye, 1999, yılında yapılan aşı öncesi prospektif bir çalışmada, değişik kesimlerine hitap eden hiçbiri daha önce aşılanmayan toplam 375 çocukta serumlarında anti-hav-igg bakılarak doğal enfeksiyon oranları incelenmiş olup; doğumda %87 olan seroprevalans, onikinci ayda 80 %9 (maternal antikor) olurken, ayda %0, 6.yaşta %18, 10.yaşta %55, 15.yaşta 70 %70 olarak bulunmuş (refs19) seroprevalans IgG + Hacımustafaoglu M, et al. Bursa Devlet Hastanesi 50 Bülteni 1999; 15(2): IgG ay 6ay 12 ay 18ay 6y 10y 15y 0 yaş Hacımustafaoglu M, ve ark. Bursa Devlet Hastanesi Bülteni 1999; 15(2): Hacımustafaoglu M, et al. Bursa Devlet Hastanesi Bülteni 1999; 15: Ülkemizdeki seroprevalans çalışmaları incelendiğinde çocuklardaki değerler bölgelere göre <18 yaşta %6-72, 0-6 yaş grubunda %6-40 arasında değişmekte Ülkemiz HAVE prevalansı açısından yüksek prevalansa sahip ama farklı bölgelerde yapılan çalışmalar arasında bir miktar heterojenite var Hacımustafaoglu M, et al. Bursa Devlet Hastanesi Bülteni 1999; 15(2):

43 Şekil 1. Farklı yaşlarda HAV seroprevalansı seroprevalans ay 6ay 12 ay 18ay 6y 10y 15y yaş IgG + Hacımustafaoglu M, ve ark. Bursa Devlet Hastanesi Bülteni 1999; 15(2):

44 Şekil 1. Maternal antikorların ilk 30 ay içindeki seyri IgG + Hacımustafaoglu M, et al. Bursa Devlet Hastanesi Bülteni 1999; 15:

45 Hepatit A TC Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye de hepatit A; Yıllık bildirilen vaka sayısı; ; (en düşük 2010 en yüksek 2001) Hepatit A insidansı; / (Erişim Ağustos 2016). (Erişim Ağustos 2016). Yaş gruplarına göre hepatit A seroprevelans pozitifliği; 0 yaşta %70, 1-4 yaşta %42 iken daha sonra giderek artmış 20 yaş sonrasında %91 e ulaşmış (Erişim Ağustos 2016). Hepatit A aşısı Ekim 2012 de ulusal bağışıklama programına alındı

46 Human Papilloma Virus Servikal kanser insidansı; dünyada değişik ülkelerde 1-50/ kadın (Erişim Tarihi: ). Cx Ca; Türkiye'de en sık görülen 8. kanser türü Globacan data 2002 verileri; Türkiye'de Cx Ca bağlı günde 4, yılda ise 1364 ölüm (Erişim Tarihi: ). 1999, T.C. Sağlık Bakanlığı istatistikleri, Türkiye; Genel kanser insidansı 30,38/ Meme kanseri; 7,32/ Cx Ca; 0,95/ ve sıklık sıralamasında 7. sırada 2002 de insidans; 3.9/ iken 2010 da 4/ (Erişim Ağustos 2016). İzmir, ; Meme kanseri ve kolorektal kanserlerden sonra 3. en sık kanser, İnsidans; 5.4/ (Erişim Tarihi: ). Türkiye'de servikal kanserin diğer ülkelere göre daha az görülmesi, bildirim sisteminin ve sağlık hizmetlerine erişimin yetersizliğine atfedilmiş (Erişim Tarihi: ).

47 Yıllara Göre Kadınlarda En Sık Görülen 10 Kanser Türünün İnsidansı, ( de, Dünya Standart Nüfusu), Türkiye T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

48 Kadınlarda En Sık Görülen 10 Kanser Türünün Toplam Kanser İçindeki Dağılımı, (%), 2010, Türkiye T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı (Erişim Ağustos 2016).

49 Meningokok İnvaziv meningokokal hastalık (İMH) insidansı ; ABD de / Avrupa da / Afrika menenjit kuşağında ise çok daha yüksek (100/10 00 e ulaşan oranlar) Meningococcal vaccines: WHO position paper, November Wkly Epidemiol Rec Nov 18;86(47): Endemik hastalık; en sık 3-12 ay olmak üzere çocuk ve adolesanlarda, Epidemik hastalık ise daha büyük çocuk ve genç erişkinlerde Meningococcal vaccines: WHO position paper, November Wkly Epidemiol Rec Nov 18;86(47): Türkiye, , çocuk bakteriyel menenjit (BM), çok merkezli, aktif sürveyans Meningokok %56, (Pnömokok %22, Hib %20) Ceyhan M, et al. Emerg Infect Dis, 2008; 14(7): Türkiye, , çocuk, çok merkezli, etkeni saptanan 645 BM olgusu; %51 inde meningokok (%30 unda pnömokok, %18 inde hib) Ceyhan M, et al. Hum Vaccin Immunother Sep 2;10(9): Türkiye, , 1ay-18 yaş, BM nedenleri, 7 bölge ve toplam nüfusun %32 si; Lab kanıtlı BM insidansı / %90 ı meningokokok (%10 u pnömokok) Ceyhan M, et al. Hum Vaccin Immunother Jul 25; 1-6.

50 Grip İnfluenza toplumda önemli bir hastalık yükü ABD, , influenza ilişkili yıllık ölüm hızı; / kişi Kr hastalık varsa; Gripte hastaneye yatış hızı daha yüksek (20->1000/ kişi) En yüksek yatış oranları; <5 yaş ve >64 yaşlarda

51 Grip Ülkemizde ~ 2010 yılından beri ülke çapında grip sürveyansı yapılmakta grip sezonunda kabaca ve ortalama; A-H3N2 % 74 (211/283), A-H1N1 % 1 (2/283) ve B (baskın olarak Victoria) % 25 (70/283) saptanmış grip sezonunda; %77 olguda A-H1N1 %13, A-H3N2 ve %8 ve B (baskın olarak Yamagata) saptanmış grip sezonunda ise; A-H1N1 %35, A-H3N2 %9 ve B (baskın olarak Yamagata) %55 saptanmış (Erişim Ağustos 2016). Bu veriler eşliğinde ülkemizde gerek A gerek B influenza virüsleri dünyada olduğu gibi ülkemizde de yıllara göre değişkenlik göstermekte

52 Haftalık İnfluenza(Grip) Sürveyans Raporu, 20. Hafta (16-22 Mayıs 2016), (Erişim Eylül 2016)

53 Haftalık İnfluenza(Grip) Sürveyans Raporu, 20. Hafta (16-22 Mayıs 2016), (Erişim Eylül 2016)

54 Özetle; Ara Güler den Aşı aşıdır! Mevcut ve gelecek potansiyel aşıların; Epidemiyolojisi düzenli, sürekli ve sağlıklı izlenmeli Kolay, ucuz ve her yerde ulaşılabilir laboratuvar tanısı Güncel ve bilimsel uzman görüşleri düzenli olarak yayınlanmalı ve hekimler ulaşılabilir olmalı Teşekkürler

55