Difteri hastalığının kuluçka süresi 2-5 gündür. Hastalık

Transkript

1 DİFTERİ Difteri; Diphteria; Kuşpalazı; Difteri solunum yolu ile bulaşan çok bulaşıcı bakteriyel bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık solunum yolu ile bulaşır,hapşırık, öksürük ile havaya karışan mikroplar diğer insanlara bulaşarak hastalık yapar. Hastalığa corynebacterium diphteriae adında bir bakteri sebep olur. Solunum yoluyla bulaşan difteri mikropları en çok boğaz ve burunda yerleşerek difteri yaparlar. Boğazda solunum yollarını kaplayan sarı gri bir zar görülür. Bu zar solunum yollarını daraltıp tıkayabilir. Burunda da burun içini kaplayan sarı gri zarlar görülür ve solunum yollarını tıkar. Difteri sadece burun ve boğazda olmaz. Mikroplar deriye bulaşırsa ciltte iltihabi yaralara neden olabilirler. Aşılama ile difteri çok azalmıştır. Ülkemizde 2004 yılından buyana görülmemektedir ancak 2011 yılında yeni hastalar tespit edilmiştir. Aşılamanın kötü olduğu ülkelere seyahat, kalabalık ortamlar, kötü temizlik şartları, aşılanmamış olmak difteri için risk teşkil eder. Difteri belirtileri nelerdir? Difteri hastalığının kuluçka süresi 2-5 gündür. Hastalık Deride maviye çalan renk değişimi Burunda kanlı akıntı Nefes almakta sıkıntı, hırıltılı soluma, Seste kabalaşma, boğukluk, Hızlı soluma Titreme, üşüme, Havlar tarzda öksürük, Boğaz ağrısı,

2 Tükürüğünü yutamama, ağızdan salya akması, Ateş, Yutkunurken ağrı, Nadiren cilt lezyonları ile seyreder. Hastanın boyun lenf bezleri şişer ve boyun kabalaşır. Difteri teşhisi nasıl konur: Difteri teşhisi hastanın şikayetleri, klinik görünüm ve muayene bulgularına ilaveten Boğaz kültürü ile konur. Difteri tehlikeli bir hastalık mıdır? Difteri çok tehlikeli ve ölümcül sonuçları olabilen bir hastalıktır. Hastalık çocuk erişkin tüm yaştaki insanları tutabilir. Hastalık hafif boğaz ağrısı ile seyredebileceği gibi çok ağır tablolar ile de seyredebilir bu vakaların % 10 u ölümle sonuçlanır. Difteri mikrobu yaptığı toksin nedeniyle kalbin iltihaplanmasına yol açar ve çalışmasını ciddi şekilde bozabilir. Difteri nin en önemli ve tehlikeli komplikasyonu kalp kasının iltihaplanmasıdır ( miyokardit ). Nadiren sinir sisteminin de iltihaplanması ve buna bağlı felç ( paralizi ) görülür. Nadiren difteriye bağlı böbrek tutulumu ( nefrit ) olur. Difteri nasıl tedavi edilir? Difteri şüphesi başladığı anda test sonuçları beklenmeden tedaviye başlanmalıdır. Difteri tedavisinde hem antibiyotik hem de difteri anti serumu verilmelidir. Tedavide antibiyotik olarak Penisilin yada Eritromisin kullanılır. Hastalar düzelme görülene dek hastanede yatırılarak tedavi edilmelidir. Difteri ile teması olan herkese aşı yapılarak koruma altına

3 alınmalıdır. Difteri aşısı 10 yıl boyunca koruma sağlar. Erişkinlerin her 10 yılda bir difteri aşısı yaptırması önerilir. Nezaman difteriden şüphelenelim : Yakın zamanda difteri geçirmiş biri ile temasınız oldu ise, Bölgenizde difteri var ve hastanızda Boğaz ağrısı, Ateş, Boğuk ses, Havlar tarzda öksürük, Kanlı burun akıntısı, Yutma güçlüğü, Üşüme titreme, Nefes alma zorluğu veya hırıltılı solunum Boğaz ağrısı şikayetleri var ise mutlaka doktorunuza danışınız. Difteri aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Difteri aşısı ancak 10 yıl korur. Aşının 10 yılda bir tekrarlanması gerekir. Referanslar: 1- Common Misconceptions about Vaccination 2- Beers MH, Fletcher AJ, Jones TV, et al. The Merck Manual of Medical Information: Second Home Edition. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. 8th ed (2005). Published by the National Immunization Program, Centers for Disease Control and Prevention, US Department of Health and Human Services. Available at: 4- Recommended adult immunization schedule United States, Centers for Disease Control and Prevention, MMWR website. Available at:

4 Published January 15, Accessed January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 0 through 6 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Accessed January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 7 through 18 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: 0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf. Accessed January 24, Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis (Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Published November 18, Accessed January 24, /24/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Updated recommendations for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and acellular pertussis (tdap) vaccine from the advisory committee on immunization practices, MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2011;60(1): DEMİR EKSİKLİĞİ 1. Demir eksikliği anemisi nedir? Demir eksikliği anemisi : kan hücrelerinin yapımı için gerekli olan demirin dışarıdan besinlerle yetersiz alınması yada vücuttan aşırı miktarda kaybedilmesi sonucu kan hücrelerinin

5 azalması ve kansızlığın oluşmasıdır. 2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi? Ülkemizde en sık 6-24 aylar arasındaki; anne sütünü az alan, fazla inek sütü tüketen ve demirden zengin ek gıdaların diyete eklenmediği süt çocuklarında gözlenmektedir. İkinci sıklıkla büyümenin hızlı olduğu okul çağındaki çocuklarda ve adolesanlarda da rastlanmaktadır. 3. Demir eksikliği anemisi neden olur? Hızlı büyüme nedeniyle vücut demir gereksiniminin artması Besinlerle yetersiz demir alınması Besinlerle alınan demirin emiliminde bozukluk olması Kanama ile vücuttan demir kaybının artması Çocukluk çağında sıklıkla ilk iki nedenin bir arada olduğu durumlarda anemi gelişir. 4. Demir eksikliği anemisinin belirtileri nelerdir? Aneminin süresi ve ciddiyetine bağlı olarak bulgular değişebilir, hafif demir eksikliği anemisinde hiçbir bulgu olmayabilir. Bunun yanında solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, dikkat azalması, daha küçük çocuklarda; huzursuzluk, iştahsızlık en sık gözlenen bulgulardır. 5. Demir eksikliği anemisinin tedavisi nasıl yapılır? Demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve demir içeren preperatların kullanılmasıyla kolayca tedavi edilebilir. Vücut demir depolarının dolması için tedaviye uygun dozlarda en az 3 ay devam edilmelidir. 6. Demir içeren preparatlar kullanılırken nelere

6 dikkat edilmelidir? Doktorunuzun belirttiği dozlarda günde 2 yada 3 kez, iki öğün arasında, yemeklere karıştırılmadan verilmelidir. Taze sıkılmış meyve suları ile alınması demirin barsaklardan emilimini artıracaktır.yan etkiler görüldüğü zaman daha düşük dozlarda ve tek seferde de verilebilir. 7. Tedavinin yan etkileri nelerdir? Dişlerde boyanma, ağızda metalik tat hissi, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık en sık görülen yan etkilerdir. Dişlerdeki boyama geçicidir, ancak nadiren de kalıcı olabilir. Verilen demir preparatının ağzın gerisine doğru verilmesiyle önlenebilir. Hastanın gaitası koyu renk çıkabilir. Diğer bulguların gözlenmesi tedavinin kesilmesini gerektirmez, dozun azaltılması ve yemeklerle birlikte alınması yeterlidir. 8. Demir preparatlarının fazla alınması zararlı mıdır? Demirin azı olduğu kadar fazlası da zararlıdır. Fazla alınan demir vücutta, özellikle eklemler, kalp, karaciğer gibi organlarda birikerek bu organların fonksiyonlarını bozabilir. 9. Demirden zengin gıdalar nelerdir? Kırmızı etler, tavuk, balık, yumurta, ıspanak, bezelye, fıstık, pekmez ve üzüm demirden zengin gıdalar arasında yer alır. 10. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi nasıl önlenebilir? Anne sütüne en az 6 ay devam edilmesi, anne sütünün olmadığı durumlarda demir içeren mamaların kullanılması, 6 aydan sonra ek gıdalara geçildiği zaman demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve inek sütünün günde yarım litreden fazla kullanılmamasıyla demir eksikliği anemisinin gelişmesi önlenebilir.

7 CUSHİNG SENDROMU Cushing Hastalığı; Cushing Sendromu; Hiper Kortizolizm; Cushing kortizol hormonunun artması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Vücutta böbrek üstü bezlerinden üretilir ve stres ve enfeksiyonlarla mücadelede vücuda yardımcı olur. Cushing sendromunun en büyük sebebi dışarıdan verilen kortizon hormonudur. Cushing sendromu neden olur? Hastalık kortizol hormonuna uzun süre ve yüksek dozda maruz kalmak sonucu ortaya çıkar. Dışarıdan uzun süre kortizon yada prednizolon gibi steroid hormonların verilmesi, Böbrek üstü bezlerinin tümörü ve aşırı kortizol üretmesi, Hipofiz bezi tümörü ve böbrek üstü bezlerinden aşırı kortizol ürettirmesi ( hipofiz bezi adenomlarına bağlı olursa bu duruma Cushing hastalığı denir, Nadiren akciğer, tiroit, böbrek, pankreas, timüs tümörleri Cushing sendromuna yol açar. Cushing sendromu kimlerde görülür? Hastalık herkezde ve her yaşta ortaya çıkabilir. En sık: Kortikosteroid içeren ilaçları uzun süre yüksek dozda kullananlarda, yaş arası insanlarda, Daha çok kadınlarda ortaya çıkar.

8 Cushing hastalığının belirtileri nelerdir? Hastalık birçok metabolizma bozukluğuna yol açar. En sık görülen belirtiler: Kilo alma, Özellikle üst vücutta ve yüzde kilo alma, Yuvarlak yüz ( ay dede yüzü ), Deri değişiklikleri, Deride esmerleşme, Mor çatlaklar, Kolay morarma, Kıllanma, Adet düzensizlikleri, adet atlama, Kısırlık, Cinsel istekte azalma, Yüksek tansiyon, Su tutulması, genel ödem, Kan şekerinde artma, diyabet, Aşırı yorgunluk, halsizlik, çabuk yorulma, Kişilik değişiklikleri, çabuk kızma, ağlama, Kas güçsüzlüğü, Osteoporoz, kemik erimesi, kolay kırılma, zor iyileşme, Çocuklarda iskelet gelişiminde, büyüme ve gelişmede gerilik, zeka gelişiminde yavaşlama, Aşırı susama, Sık idrara gitme, Psikoz, Bel ağrıları, Sık enfeksiyon hastalıkları görülür. Cushing teşhisi: Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Kullanılan ilaçların detaylı olarak söylenmesi önemlidir. Kortizol seviyesi testleri yapılır:

9 24 saatlik idrarda serbest kortizol: vücuttaki kortizol miktarını gösterir. Birkaç kez yapılıp ortalamasının alınması daha doğru sonuç verir. Sabah kortizolu: sabah 8 de alınan kan örneğinde kortizol miktarıdır. Deksametazon süpresyon testi: kortizolun kaynağını tespit etmekte kullanılan testlerdir. Kortizol kaynağını tespit etmek amacıyla: ACTH seviyesi, ACTH stimulasyon testi, Yüksek doz deksametazon supresyon testleri yapılır. Görüntüleme testleri: Hipofiz bezi ve böbrek üstü bezlerinin görüntülenmesi adenomların tespiti için önemlidir. Bu adenomlar hipofiz bezinde milimetrik boyutlarda olabilir. MR, CT tomografi yada direk grafiler ile inceleme yapılabilir. Cushing tedavisi: Cushing sendromunun tedavisi sebebe yöneliktir. Dışarıdan alınan steroid ilaçlara bağlı Cushing hastalıklarında ilacın azaltılması, kesilmesi yada alternatif tedavi seçenekleri araştırılır, Hipofiz tümörüne bağlı ise tümör çıkarılır yada radyo terapi ile faaliyeti durdurulur, Adrenal tümör ise böbrek üstü bezlerinin tamamı yada bir kısmı çıkarılarak tedavi sağlanabilir. Kortizol üretimini bloke eden ilaç tedavileri verilebilir. Cushing hastalığından korunmak mümkünmü? Cushing hastalığı birçok faktöre bağlı olarak ortaya

10 çıkabilir. Kortizonlu ilaçların doktor kontrolü dışında kullanılmaması gerekir. Referanslar: 1. American Academy of Family Physicians 2. Cushing s Support and Research Foundation 3. Canadian Family Physician 4. Health Canada 5. Arnaldi G, Angeli A, Atkinson AB, Bertagna X, et al. Diagnosis and complications of Cushing s syndrome: a consensus statement. J Clin Endocrinolo Metabo. 2003;88: Cushing s Syndrome. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available at: m. Updated July Accessed July 8, Diez JJ, Iglesias P. Pharmacological therapy of Cushing s syndrome: drugs and indications. Mini Rev Med Chem. 2007;7(5): Fauci AS, Braunwald E, Isselbacher KJ, et al. Harrison s Principles of Internal Medicine. 14th ed. New York, NY: The McGraw-Hill Companies; Kirk LF Jr, Hash RB, Katner HP, Jones T. Cushing s disease: clinical manifestations and diagnostic evaluation. Am Fam Physician. 2000;62(5): , Tritos NA, Biller BM, Swearingen B; Medscape. Management of Cushing disease. Nat Rev Endocrinol. 2011;7(5): Makras P, Toloumis G, Papadoglas D, et al. The diagnosis and differential diagnosis of endogenous Cushing s syndrome. Hormones. 2006;5: Yaneva M, Mosnier-Pudar H, Dugue MA, et al. Midnight salivary cortisol for the initial diagnosis of Cushing s syndrome of various causes. J Clin Endocrinol Metab. 2004;89(7):

11 ÇOCUKLARDA İDRAR YOLU ENFEKSİYONU Üriner enfeksiyon, İdrar yolu iltihabı, Sistit, UTİ, İYE; İdrar yollarının mikrobik hastalığıdır. İdrar yolları: ürethra, mesane, üreter ve böbreklerden oluşur. İdrar yolu iltihaplarının tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Tedavi edilmeyen idrar yolu enfeksiyonları ciddi komplikasyonlara yol açar. Enfeksiyon sadece mesanede ise buna sistit denir. Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu neden olur? İdrar yolu enfeksiyonu bakterilerin idrar yollarına girmesi ile meydana gelir. Çocuklarda: İdrarı uzun süre tutumak, Mesanenin tam boşalmaması, Özellikle kız çocuklarda perine temizliğinin arkadan öne doğru yapılması idrar yollarına mikrop bulaşmasına ve enfeksiyona yol açar. Ayrıca aşağıdaki durumlar idrar yolları infeksiyonu riskini arttırır: İdrar yollarındaki anormallikler Veziko ureteral reflu ( idrarın mesaneden böbreklere geri kaçması) idrar yolu enfeksiyonu riskini çok arttırır, İdrar yollarında darlık ve tıkanmalar, Tuvalet alışkanlığı ve hijyen eğitiminin kötü olması, Ailede sık idrar yolu iltihabı olması,

12 Erkek çocukların sünnetsiz olması idrar yollarında enfeksiyon riskini arttıran sebeplerdir. İdrar yolu enfeksiyonu ne şikayete neden olur? İdrar yollarında enfeksiyon özellikle küçük çocuklarda zor fark edilir. Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde huzursuzluk, sık ağlama, beslenme bozukluğu, idrarda kötü koku, ateş, biraz daha büyüdükçe idrar yaparken ağlama en sık görülen şikayetlerdir. Büyük çocuklarda ise en sık görülen şikayetler: Sık idrar etme isteği, Az idrar yapma, İdrar yaparken yanma, sızlama, ağlama, Ateş, Kötü kokulu idrar, Huzursuzluk, İdrar kaçırma ( tuvalet eğitimi almış çocuklarda idrar kaçırma idrar yolu iltihaplarının ilk belirtisi olabilir), İdrar yolu iltihabı sırasında nadiren görülen şikayetler: İshal, Karın ağrısı, Bulantı, kusma, Uykuya meyil, Kanlı idrar, Çocuklarda nadir olarak idrar yolu enfeksiyonu sırasında görülebilir. İdrar yolu iltihabı nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır. Kesin teşhis laboratuvar testleri ile konur. İdrar yolu enfeksiyonu düşünüldüğünde aşağıdaki testler yapılmalıdır: İdrar tahlili ve idrar kültürü,

13 Kan sayımı, CRP, Sedimentasyon. İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi: İdrar yolu enfeksiyonu antibiyotikler ile tedavi edilir. Ciddi idrar yolu enfeksiyonları ve komplikasyona neden olmuş idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi için hastaneye yatmak ve antibiyotikleri damar yolu ile vermek gerekebilir. Tedavi sırasında bol su içmek tedaviyi hızlandırır. İdrar yolu enfeksiyonu tehlikeli midir? İdrar yolu enfeksiyonları birçok komplikasyona yol açabilir. Yukarı doğru ilerleyen enfeksiyon böbreklerin iltihaplanmasına ( Pyleonefrit ) ve enfeksiyonun tüm vücuda yayılmasına yol açabilir ( Sepsis). Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukların mutlaka incelenmeleri gerekir. Altta yatan bir taş, tıkanıklılık veya reflu var ise bu tespit edilmelidir. İdrar yolu enfeksiyonlarından korunma: Çocukları idrar yolu enfeksiyonlarından korumak için; Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar mutlaka araştırılmalı, Altta yatan anatomik problem var ise cerrahi olarak düzeltilebilir, Kız çocukların perine temizliği arkadan öne değil önden arkaya doğru yapılmalıdır, Çocuklara perine temizliği ve hijyen kuralları öğretilmelidir, Çocuklar günde birkaç kez tuvalete girmeye alıştırılmalıdır. Referanslar: 1. Family Doctor 2. National Kidney and Urologic Diseases Information

14 Clearinghouse 3. About Kids Health 4. Health Canada 5. Ahmed S, Swedlund S. Evaluation and treatment of urinary tract infections in children. Am Fam Physician. 1998;57:7. 6. Evidence-based care guideline for medical management of first UTI in children < 12 years old. National Guideline Clearinghouse website. Available at: =005348&string=UTI. 7. Hellerstein S. Urinary tract infections in children: why they occur and how to prevent them. Am Fam Physician. 1998;57:10. American Academy of Family Physicians website. Available at: 8. Urinary tract infection (UTI) in children. Cincinnati Childrens Hospital Medical Center website. Available at: 9. Urinary tract infections in children. The Cleveland Clinic Health Information Center website. Available at: 67.asp?index= /5/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Pohl A. Modes of administration of antibiotics for symptomatic severe urinary tract infections [review]. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2007(4). DOI: / CD /6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Craig JC, Simpson JM, Williams GJ, et al. Antibiotic prophylaxis and recurrent urinary tract infection in children. N Engl J Med. 2009;361(18):

15 ÇÖLYAK HASTALIĞI Çölyak Sprue; Non Tropikal Sprue; Glüten Enteropatisi, Çölyak hastalığı sindirim sisteminin otoimmün hastalığıdır. Buğday, arpa gibi tahılların içinde bulunan GLÜTEN maddesine karşı ortaya çıkan gıda alerjisidir. Gıdaların içindeki GLÜTEN maddesi ince bağırsağa zarar verir. İnce bağırsaklarda besin emilimi yapan çıkıntılar (villus) kaybolmaya başlar. Hastalar besin alamaz ve büyüme gelişme geriliği başlar. Buğday, arpa, çavdar gibi tahıl içeren yemekleri takiben karın ağrısı, kramp, gaz ve ishal en önemli şikayetlerdir. Çölyak hastalığı çocuk yaşta başlar, bazı hastalarda şikayetler hafif seyreder. İleri yaşarla kadar teşhis edilemeyen vakalar da vardır. Çölyak hastalığı kan testleri ile kolayca tespit edilebilmektedir. Çölyak hastalığının sebebi nedir? Çölyak hastalığının sebebi tahıllarda bulunan glüten maddesine karşı alerjik immünolojik reaksiyondur. Bu alerjik reaksiyonun neden başladığı bilinmemektedir. Hastalarda Çölyak hastalığına karşı genetik bir eğilim vardır. Sıklıkla ailede Çölyak hastası olduğu görülür. Çölyak Hastalığı kimlerde görülür? Çölyak hastalığı genetik özelliği olan bir hastalıktır; Ailede Çölyak hastası olması, ya da hastada Diğer otoimmun hastalıkların bulunması; Tip 1 Diyabet, Otoimmün tiroid hastalıkları,

16 Sistemik Lupus, Dermatitis herpetiformis ( Çölyak hastalığına bağlı deri bulgusu), Romatoid artrit, gibi hastalıkların bulunması Çölyak hastası olma ihtimalini arttırır. Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir? Çölyak hastalığı çocukluk çağda veya erken erişkinlikte başlar. Çocuklarda ki şikayetler erişkinlerden farklıdır. Bağırsaklar ne kadar hasar görürse şikayetlerde o kadar artar. Bu nedenle erken teşhis ve tedavisi önemlidir. En sık bulgu sebebi açıklanamayan demir eksikliği anemisi dir. En ciddi bulgu beslenme bozukluğuna bağlı büyüme gelişme geriliğidir. Çocuklarda çok çeşitli şikayetler ortaya çıkabilir. Çölyak hastalığına bağlı olarak çocuklarda en sık: Karın ağrısı, Şişlik, Bulantı, iştahsızlık, İleri dönemlerde kusma, İshal, Kötü kokulu dışkılama, Huzursuzluk, Gelişme geriliği, Kansızlık, halsizlik, Hepatit, Epilepsi atakları, Dudak kenarında çatlaklar, Ağızda aftlar sık görülür. Çölyak hastalığına bağlı olarak erişkinlerde ise en sık : Gaz, Sık geğirme, Şişkinlik, Karın ağrısı, Yağlı, kötü kokulu, açık renkli dışkılama,

17 Kilo kaybı, İştahsızlık, Halsizlik, çabuk yorulma, Kemik ağrıları, Baş dönmesi, Deri döküntüleri, Diş problemleri, Adet düzensizlikleri, Kısırlık, Kansızlık, Kemik erimeleri sık görülür. Hastalarda bu şikayetlerin hepsi birden görülmez. Erişkinlerde ishal az görülür. En sık görülen şikayet demir eksikliği anemisidir. Sıklıkla kansızlık araştırması sırasında fark edilir. Hastaların % 20 si 60 yaşından sonra teşhis edilir. Çölyak hastalığının teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları Çölyak hastalığını teşhiste yardımcıdır. Basit tarama testleri ile Çölyak hastalığı kolayca tespit edilmektedir. Hastalık birçok şikayete neden olduğu için birçok hastalıkla karışır. Bazen teşhis koymak çok uzun zaman alabilir. Erken teşhis hastalığa bağlı yan etkileri ve komplikasyonları azaltmak için önemlidir. Çölyak hastalığının teşhisinde: Dışkı testleri ( malabsorbsyon testleri), Kan testleri; Kan sayımı, crp, sedimentasyon, Vit B12, Vit D, Çölyak hastalığına özel testler; Anti Gliadin Antikorları, Anti ttg IgA, ( Anti Tissue Glutaminaz ) Anti ttg IgG, Anti Endomisyum Antikor

18 Barsak filmleri, Endoskopi, Kolonoskopi Biyopsi incelemesi gerekebilir. Çölyak hastalığının tedavisi nasıldır? Çölyak hastalığının tedavisi hayat boyu glüten içermeyen besinlerle beslenmektir. Glütene karşı alerjik cevabı azaltan bir ilaç tedavisi yoktur. Çölyak hastalığının glütensiz beslenmekten başka tedavisi yoktur. Glütensiz beslenmeye başlayınca hastanın şikayetleri günler haftalar içinde geriler, kaybolur. Villusların düzelmesi aylar yıllar alabilir. Barsaktaki çıkıntıların (villus) düzeldiği endoskopi ve biyopsi ile görülebilir. Gıdaların etiketlerine bakılmalı glutensiz gıdalar seçilmelidir. Birçok Çölyak hastasında Laktoz intoleransı da vardır süt ve sütlü ürünler benzer şikayetler yapar, şikayetler birbirine karışabilir. Hastaların ve ailelerin diyetisyen yardımı almaları gerekir. Erişkin yaşta tespit edilen Çölyak hastalarında diyet değiştirilse de gelişme geriliği ve diş problemleri düzelmez. Çok ileri barsak hasarlarının bulunduğu durumlarda hastalar ağızdan beslenmeyi keserek damardan beslenebilir. Glüten birçok gıdaya ek olarak katıldığından Glütensiz gıda bulmak zor olabilir. Bu konuda mail gurupları ve forumların önerilerini takip etmek faydalı olabilir. Çölyak hastalarının kaçınması gereken gıdalar: Buğday, Çavdar, Arpa içeren gıdalardır. Özel glütensiz gıda üretimi ülkemizde de başlamıştır. Çölyak hastalarının aralıklarla test yaptırması gerekir. Özellikle çocuk çağda teşhis edilen vakalarda bu takip büyüme gelişme açısından önemlidir. Kemik ölçümü, kan kalsiyum, vitamin ve mineral değerleri, dışkı incelemeleri ve endoskopi

19 incelemeler gerekebilir. Çölyak hastalığını önlemenin, Çölyak hastalığından korunmanın bilinen bir yolu yoktur. Kişiden kişiye bulaşmaz. Çölyak genetik bir hastalıktır, tarama testleri ile erken teşhisi mümkündür. Erken teşhis hastalığa bağlı komplikasyonları önler. Referanslar: 1. Celiac Disease Foundation 2. Celiac Sprue Association 3. Canadian Celiac Association 4. Health Canada 5. Behrman RE, Kliegman R, Jenson HB. Nelson Textbook of Pediatrics. 16th ed. Philadelphia, PA:WB Saunders Company; Cecil, RL, Goldman L, Bennett JC. Cecil Textbook of Medicine. 21st ed. Philadelphia, PA:WB Saunders Company; Celiac disease: what you should know. American Academy of Family Physicians website. at: July 8, Conn H, Rakel RE. Conns Current Therapy rd ed. Philadelphia, PA:WB Saunders Company; Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult ed. Baltimore, MD:Lippincott Williams & Wilkins; Sleisenger MH, Fordtran JS, Feldman M, et al. Sleisenger and Fordtrans Gastrointestinal and Liver Disease. 6th ed. Philadelphia, PA:WB Saunders Company; What I need to know about Celiac disease. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. at: July 8, 2008

20 ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞILARI ve TESTLERİ Çocuk doğum sonrasında detaylı muayene edildikten sonra ilk 7 10 gün içinde tekrar detaylıca muayene edilmelidir bu muayenede yenidoğan tarama testleri için topuk kanı alınmalıdır. Daha sonra ilk altı ayda her ay daha sonra ve 18. Aylarda doktor muayenesinden mutlaka geçmelidir. 6. ayda yapılan muayene ve aşılardan sonra çocuktan kan ve idrar alınarak kan sayımı laboratuar testleri ve idrar tahlili yapılmalıdır. 9. Ayda muayene sonrası PPD deri testi yapılmalıdır. Bu testin sonucu saat sonra yine doktor tarafından ölçüleceğinden 9. Ay muayenesi Perşembe Cuma günleri yapılmamalıdır. 2 ila 5 yaş arasında altı ayda bir doktor muayenesinden geçilmelidir. Bu muayene sıklığı bazı durumlarda artabilir. Doktor muayenesinde bebeğin fizik muayenesinin yanı sıra büyüme gelişme kilo boy değerleri ve ölçümleri yapılarak kayda alınmalıdır. Çocuğun büyüme gelişme kayıtları aşı ve laboratuvar verilerini siz de dosya oluşturarak saklayınız. Her muayenede çocuğun beslenme durumu ve öneriler konuşulmalıdır. Gerekirse eğitim ve bilgi verilmelidir. Her kontrolden sonra aşağıdaki çizelgedeki aşılar

21 uygulanmalıdır. Ailelerin de aşağıdaki listeyi yanlarına alarak yapılan aşıları tarihleriyle işaretlemeleri uygun olur. Aşı zamanlarını iki haftadan daha fazla geçirmemelidir. BLUMİA NERVOSA Nevrotik Kusma; Yeme hastalığı; Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur. Blumiada kontrolsüz yeme atakları görülür. Hastalar bu ataklardan sonra yediklerinin kendilerine zarar vereceği kilo aldıracağı düşüncesi ile ya kusarlar, ya ilaç ile ishal olmaya çalışırlar yada idrar söktürücü alırlar. Blumia hastaları bu durumu sıklıkla tekrar ederler. Bu durumun haftada en az 2 kez ve üç ay süreyle tekrarlanmasına blumia nervosa denir. Hastaların kiloları ve vücut şekliyle ilgili takıntıları vardır. Bazen bu durum aşırı egzersiz, oruç yada açlık dönemlerini takiben aşırı yeme ve öğünlerini çıkartma şeklinde de görülür. Blumia nervosa neden olur? Blumia nervosa bir yeme bozukluğudur ve diğer yeme bozuklukları gibi sebebi tam olarak aydınlatılamamıştır. Birçok faktörün bu hastalığın gelişiminde yer aldığı düşünülmektedir: Moda ve sosyal trendin zayıflık yönünde çağrılar yağması,

22 Sıkı diyet yada kısıtlı yeme alışkanlığı, Beyin kimyasının bozulması, Fiziksel ve ruhsal stres altında olmak, Sindirim sistemi bozuklukları ve hastalıkları: Midenin büyümesi, Yavaş boşalan mide, Sindirim hormonlarının azlığı ve yetersizliği hastalığın başlamasını tetikleyebilir. Blumia nervosa kimlerde görülür? Hastalık daha çok: Kadınlarda, yaşları arasında, Obez kişilerde, Anksiyetesi olanlarda, Depresyonda olanlarda, Ailesinde obez kişiler olanlarda, Ailede ruhsal problemler olan kişilerde, Kendine güveni olmayan kişilerde, Vücut kilosu ve şekli ile sorunu olan kişilerde, Fiziksel görünüşün önemli olduğu işlerde çalışanlarda Blumia daha sık görülür. Blumia nın belirtileri nelerdir? Ruhsal bulgular: Bir seferde yüklü miktarda öğün yemek, Yemek yerken kontrolü kaybetme duygusu, Kendi kendini kusturabilme, Laksatif (ishal yapıcı), idrar söktürücü, diyet ilaçlarını bulundurma ve sık sık kullanma, Aşırı egzersiz, Ruh halinde hızlı ve şiddetli değişiklikler, Depresyon, Anksiyete hali,

23 Yeme arzusunu bastıramama, Alkol yada ilaç kullanımı, Fiziksel bulgular: Karın ağrıları, Adet düzensizlikleri, Yanak ve çene bölgesinde şişlik ödem, Boğaz ağrısı, Tükürük bezlerinde ödem, Şişkinlik, gaz, Mide asidi nedeniyle dişlerde çürük, lekelenme, diş etlerinde çekilme, Parmakla kusturmadan dolayı ellerin, parmakların arkasında sıyrılma zedelenmeye bağlı izler, Diğer bulgular: Kusmaya bağlı yutak borusu yanıkları, Diş çürükleri, Dişeti hastalıkları, Ağızda kötü koku, Sinüzit, Laksatif ve idrar söktürücü kullanımı dolayısıyla aşırı halsizlik, hipotansiyon ve vücut kimyasında bozulma, Baş dönmesi, Baygınlık atakları, Çabuk yorulma, Kas krampları, Kabızlık, Kalpte ritim bozukluğu, ani ölüm, sık görülür. Blumia hastalarında yüksek oranda kişilik bozuklukları, psikiyatrik bozukluklar görülür: Depresyon sık görülür, çabuk gelişir, Anksiyete ve panik atak sık görülür, İlaç ve alkol bağımlılığı gibi bağımlılıklara yatkındırlar,

24 Ruh halinde ani ve şiddetli değişiklikler sık görülür. Blumia nervosa nasıl teşhis edilir? Hastanın ve hasta yakınlarının hikayesi ile muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Hastanın: Fiziksel ve psikolojik geçmişi, Öğünleri ve yeme şekli, Vücuduna giren öğünlerden kurtulma şekli ve isteği teşhis koydurur. Aynı zamanda blumia nın neden olduğu hasarın tespiti gerekir bu amaçla: Laboratuar testleri, Kan sayımı, Böbrek fonksiyon testelri, Karaciğer fonksiyon testleri, Kan biyokimyası, EKG ve kalbin durumu, İlaç taraması, Diş muayenesi, Gastroskopi, Kolonoskopi gerekebilir. Tüm blumia hastaları psikiyatri tarafından detaylı muayene edilmelidir. Blumia tedavisi: Blumia tedavisinde amaç: Kontrolsüz yemek yemeyi önlemek ve, Yenilen yemekten kurtulma girişimlerini durdurmak, Vücut kilo ve şekli konusunda kendine güven oluşturmaktır. Tedavide aşağıdaki girişimler kombine edilir: A- Diyetisyen konsültasyonu: sağlıklı diyet ve öğün

25 içerikleri konusunda hastanın bilgilendirilmesini sağlar, dengeli ve düzenli beslenme, kilo hedefi ve kalori hedefi koymaya yardımcı olur. B- Psikoterapi: kognitif davranış tedavisi tedavide etkilidir. Özellikle ilaç tedavisi ile desteklenmiş psikoterapi başarılı sonuçlar verir. Psikoterapi ile hastanın: i. Kendisini kontrolsüz yemeğe iten sebepleri belirlemesi, ii. Yeni yeme isteği ile başa çıkma becerileri geliştirmesi, iii. Stres yönetimi, iv. Zayıflama konusunda realistik düşünceler geliştirmesi, v. Yeme konusunda sağlıklı düşünce ve yaklaşımlar geliştirmesi, vi. Yeme dürtülerini kontrol etmesi sağlanabilir. İlaç tedavisi: Serotonin geri alım inhibitörü olan anti depresan ilaçlar ile birlikte psikoterapi blumia tedavisinde çok başarılı sonuçlar vermektedir. Blumiadan korunmak mümkün mü? Blumiadan korunmak için yeme, yeme dürtüsü ve vücut algısı konusunda sağlıklı bir düşünce oluşturulması gerekir. Bu düşünce çocuk yaştan başlanarak oluşturulabilir. Erken tanı önemlidir bu nedenle çocukların Yeme arzularını kontrol edemediklerini düşünüyorsanız, Vücut ve kilo algılamasında sorunlar yaşıyor ise, Zayıflık ve zayıflama konusunda takıntılar başlarsa, Kendini kusmaya zorlar ise vakit geçirmeden bir doktora başvurunuz. Referanslar: 1. Bulimia Nervosa Resource Guide for Family and Friends 2. National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders

26 3. National Eating Disorders Association 4. Bulimia Anorexia Nervosa Association 5. Candian Mental Health Association 6. Antidepressant use in children, adolescents, and adults. US Food and Drug Administration website. Available at: Published May 22, July 15, Beers MH, Fletcher A. The Merck Manual of Medical Information. 2nd ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; Bulimia nervosa. National Institute of Mental Health website. Available at: ulimia-nervosa.shtml. July 11, Cecil RL, Goldman L, Bennett JC. Cecil Textbook of Medicine. 21st ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy rd ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; Ferri F, ed. Ferri s Clinical Advisor Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Textbook of Internal Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders; Goroll AH, Mulley AG. Primary Care Medicine. 4th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult. Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; Jacobson JL, Jacobson AM. Psychiatric Secrets. 2nd ed. Philadelphia, PA: Hanley & Belfus; Lenders JW, Eisenhofer G, Mannelli M, et al. Phaeochromocytoma. Lancet. 2005;366: Noble J. Textbook of Primary Care Medicine. 3rd ed. St. Louis, MO: Mosby; Rakel R. Textbook of Family Medicine th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2009.

27 19. Rakel RE, Bope ET. Conns Current Therapy. 60th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; Stern TA, et al. Massachusetts General Hospital Comprehensive Clinical Psychiatry. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; Tasman A, Kay J, Lieberman JA. Psychiatry. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 1997 BOTULİZM Botulizm son derece tehlikeli hatta ölümcül bir gıda zehirlenmesidir. Hastalık Clostridium botulinum adı verilen bakterinin ürettiği zehir ile ortaya çıkar. Bu bakteri doğada bol miktarda bulunur ve bazen gıdalara karışarak botulizm e yol açar. Bakteri spor denilen ve dış ortama yıllarca dayanan yavrular üretir. Bu sporlar kaynatmayla ölmez. Oksijensiz ortamda çoğalır. Konserve bal gibi gıdalarda kolayca çoğalarak zehir üretir ve hastalık yapar. Botulizm zehiri felç yapar, çok güçlü bir zehirdir. Bu zehirin çok küçük bir kısmı tedavi amacıyla da kullanılır ( botoks ). Bakteri doğada bol miktarda bulunur özellikle toprakta, göl, deniz diplerinde, nehir diplerinde bolca bulunur. Clostridium botulinum dış ortama çok dayanıklıdır ve kolayca ölmez. Hayvan dışkısında, balık dışkısında, yengeç ve kabuklu deniz hayvanlarının vücudunda bulunabilir. Botulizm neden olur? Hastalık Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksin adı verilen zehirin yenmesi ile ortaya çıkar. Bu zehrin çok az bir miktarı bile insanı öldürmek için yeterlidir.

28 Botulizm şu şekilde ortaya çıkar: Gıdalar: bakterinin kendisi yada bakterinin ürettiği toksin gıdalara bulaşır ise bu gıdaları yiyenlerde hastalık ortaya çıkar. Gıda yoluyla ortaya çıkan botulizmin en sık sebebi: Ev yapımı konserveler, Sosis, salam, sucuk ve et ürünleri, Deniz ürünleri, Sebze konserveleri, ( özellikle bezelye, fasulye gibi alkali sebze konserveleri), Bal dır. Eğer bebekler Clostridium botulinum bakterisinin sporlarını yutarlar ise bebek bağırsağında bakteri üreyerek botulizm e yol açabilir. Çocuk ve erişkinlerde görülmeyen bu tür botulizmin en sık kaynağı toprak yemek ve bal yemektir. Yaradan kaynaklanan botulizm: Nadir görülür ancak yaraya bulaşan bakterilerin toksin üretmesi sonucu ortaya çıkar. Bu üç botulizm çeşidinden en sık görüleni gıda kaynaklı botulizmdir. Nadiren kaynak tespit edilemez. Kimler botulizm tehlikesi altındadır? Ev yapımı yada uygun olmayan ortamlarda hazırlanmış konserve tüketmek, bebeklerin bal yemesi, toprak yeme alışkanlığı olan bebekler botulizm tehlikesi altındadır. Botulizm belirtileri nelerdir? Hastalık zehrin alınmasından sonra başlar şikayetler genellikle saatler içinde, en geç 36 saat sonra ortaya çıkar. İlk şikayet göz ve göz kapaklarında ortaya çıkar. Göz kapaklarında düşme ve çift görme ilk şikayetlerdir. Hastalık daha sonra aşağı doğru yayılarak tüm vücudu felç eder ve solunum kaslarını da felç ederek ölüme yol açar. Göz kapaklarında düşme,

29 Çift görme, bulanık görme, Baş dönmesi, halsizlik, Yutma güçlüğü, Ağızda kuruma, Boğaz ağrısı, Konuşma güçlüğü, sarhoş gibi konuşma, Başı ve boynu tutamama, Nefes alma zorluğu, Bebeklerde görülen belirtiler: Göz kapaklarında düşme, Başını tutamama, Halsizlik uykuya meyil, Beslenme zorluğu, Kas gevşekliği, Kabızlık karında şişlik, Zayıf ağlama şeklinde ortaya çıkar. Nadiren bazı hastalarda bulantı, kusma ishal görülür. yaradan kaynaklı botulizm ise 4-14 gün içinde ortaya çıkar. Botulizm teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcıdır. Hastalığın nasıl geliştiği doktora ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Kan, dışkı ve mide içeriği toksin açısından değerlendirilebilir. Eğer şüpheli gıda varsa analiz edilebilir. Yara kaynaklı botulizmde yara kültürü yapılabilir. Botulizm şüphesinde: Kan testleri, MR incelemesi, ( bu duruma neden olabilecek beyin içi oluşum olup olmadığı), Beyin Omurilik sıvısı incelemesi, yapılabilir. Botulizm tedavisi: Botulizm in ölümcül etkisi solunum kasları felci ve solunum durmasıdır. Botulizm son derece tehlikeli ve ölümcül gıda zehirlenmesidir. En ufak bir şüphede bile doktora başvurmak

30 gerekir. Botulizm tedavisinde hastaya solunum desteği yapılır oksijen verilir ve yoğun bakıma alınır. Gerekirse yardımcı solunum cihazlarına bağlanır. Yutma zorluğu olduğundan tüp ile beslenir. Botulizm antitoksini: Tedavinin ana noktasıdır. Erken dönemde yakalanmış vakalarda antitoksin felçlerin ilerlemesini durdurur. Tedavinin başarılı olmasını ve şikayetlerin daha kısa sürmesini sağlar. Felç olmuş kısımları geri döndürmez. Toksinin atılması: vücuda girmiş fakat henüz emilmemiş toksinin atılması için: İshal yapıcı ilaçlar, Mide içeriğinin hortumla çekilmesi, Kusturucu ilaçlar, Yaradan kaynaklanıyor ise yaranın geniş bir şekilde temizlenmesi ve antibiyotik verilmesi hastalığın daha da ilerlemesini durdurur. Botulizm den korunma: Botulizm toksini yüksek ısıda pişirme ile etkisini kaybeder. Şüpheli gıdaların yenmemesi ve imha edilmesi önemlidir. Botulizm den korunmak için: 2 yaş altındaki bebeklere bal verilmemelidir, İçerisine sarımsak, baharat, biber vb. konulmuş olan yağlar mutlaka buzdolabında saklanmalıdır. Bozuk görülen yemeklerin tadına bakmayın, Kapağı şişmiş konserveleri almayın, kullanmayın, Patatesleri folyo ile sarmadan fırınlayın, folyoya sarmış iseniz sıcakken tüketin, dolaba koymayın, Ev konservelerini tüketmeden önce dakika kaynar suda bekletin, Konserve yaparken hijyene dikkat edin, Yara pansumanınızı kendiniz yapmayın, en küçük yaralanmada bile sağlık ocağına, doktora görünün, Çift görme ve göz kapağı düşüklüğü botulizm in en

31 önemli ilk bulgusudur. Botulizmden şüphelenirseniz hemen doktora başvurun. Referanslar: 1- Centers for Disease Control and Prevention 2- Center for Food Safety and Applied Nutrition 3- Canadian Partnership for Consumer Food Safety Education 4- Health Canada 5- AAP 2000 Red Book: Report of the Committee on Infectious Diseases. 25th ed. American Academy of Pediatrics; Cecil Textbook of Medicine. 21st ed. WB Saunders Company; Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: ml. 8- Nelson Textbook of Pediatrics. 16th ed. WB Saunders Company; Principles and Practice of Infectious Diseases. 5th ed. Churchill Livingstone, Inc; 2000 BRUSELLA Bruselloz; Ondülan ateş; Malta humması; Bang s hastalığı; Ateş atakları ile seyreden bulaşıcı mikrobik hastalık. Bruselloz insanlara da bulaşabilen bir hayvan hastalığıdır.

32 Koyun, keçi, sığır at ve köpekler arasında sık görülür. Gripal şikayetler ile başlar ancak uzun süren yakınmalara yol açar. Birçok hastalığı taklit eder. Mikrop hayvan artıklarında bol bulunur. Hayvan çıkartılarıyla temas etmek, kontamine gıdaların yenmesi, pastörize olmayan süt, süt ürünü ve peynir yemek, açık yaraya temas, kontamine havayı solumak ile bulaşır. İnsandan insana zor bulaşır. Hastalık en çok çiftçilerde, veterinerlerde, kesimhane çalışanlarında, hayvan bakıcılarında görülür. Sığırlar için aşısı vardır. İnsanlar için aşısı yoktur. Brusella hayvanlarda özellikle üreme problemlerine ve düşüklere neden olur. Brusella nasıl bulaşır? Pastörize olmamış süt ve süt ürünleri, Hasta inek, koyun ve keçilerin et ve sütleri, Hasta hayvanların salgıları, dışkıları ve çıkartıları ile direk temas, Hasta hayvanların olduğu kirli ortamda nefes alarak havadan, Anne sütüyle anneden bebeğe bulaşabilir. Brusella hastalığı nın belirtileri nelerdir? Hastalığın kuluçka süresi 5 ila 60 gün arasında değişir. İnsanlarda Yüksek ateş atakları, Üşüme titreme terleme atakları, Şiddetli kas eklem ağrıları, Kilo kaybı, Bulantı, kusma, ishal, Baş ağrısı ile seyreder. Hastalık geceleri 40 dereceyi bulan, titreme ile yükselen ve terleme ile düşen ateş atakları ile karakterizedir. Ateş sabah normale döner hasta iyi hisseder ancak akşam tekrar başlar. bu ateş atakları 1 ila 5 hafta kadar sürer. Daha sonra 2 gün ile 2 hafta arasında değişen ateşsiz dönem olur. Ardından yine

33 ateşli dönem gelir. Hastalık kronik faza girer ve ateş atakları aylarca devam edebilir. Ateş atakları yıpratıcıdır, bu dönemde hastada: İştah kaybı, Kilo kaybı, halsizlik, Karın ağrıları, Baş ağrıları, Sırt ağrısı, Eklem ağrıları, Huzursuzluk, Uykusuzluk görülür. Brusella birçok hastalığı taklit edebilir. Hastalar genellikle 5 haftada toparlanır ancak nadiren komplikasyonlar ortaya çıkar. En sık görülen komplikasyonlar: Karaciğer ve dalakta apse, Karaciğer, dalak ve lenf bezlerinde büyüme, İç organlarda infeksiyon ve iltihaplar: Kalp zarında iltihap( endokardit ), Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ( menenjit ), Kemik iltihapları ( osteomyelit ): özellikle omurlarda olur. Brusella gebelerde ilk 3 ayda düşüklere neden olur. Brusella hastalığının teşhisi nasıl konur? Brusella laboratuar testleri ile teşhis edilir: Kan testleri ile brusella antijeni bakılır, Kan, idrar, kemik iliği ve dokularda bursella kültürü yapılır, Film ve tomografi ile doku ve organlarda apse ve iltihap araştırılır. Tanı koymak zor olabilir. Kan kültürleri, kemik iliği kültürleri ile bakteriyi tespit etmek yada kanda antikor

34 göstererek tanı koymaya çakışılır. Antikor testi başta negatif ise 2 hafta sonra tekrarlanarak artış gösterilebilir. Brucella hastalığı nasıl tedavi edilir? Erken tanı ve tedavi komplikasyonları önlemek için önemlidir. Hastalık antibiyotikler ile tedavi edilir. Tedavisi zordur uzun süre antibiyotik almak gerekir, tekrarlama şansı yüksektir. Tedaviye rağmen hastanın toparlanması aylar sürebilir. Ölüm oranı düşüktür, ölümlerin çoğu kalp zarlarının iltihaplanmasına bağlıdır. Brusella dan korunma: Sütü kaynatmadan içmeyin, Pastörize olmamış sütlerden yapılmış peynir, tereyağı, ve süt ürünlerini yemeyin, Açıkta satılan etleri almayın, Çiftçi iseniz hayvanlara eldivensiz dokunmayın çiftlik işlerinden sonra ellerinizi yıkayın. Referanslar: 1. Centers for Disease Control and Prevention 2. National Foundation for Infectious Diseases 3. United States Department of Agriculture 4. Communicable Disease Control Unit 5. Public Health Agency of Canada 6. Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases, Centers for Disease Control and Prevention website. at: op. February 14, Brucellosis. Division of Bacterial and Mycotic Diseases, Centers for Disease Control and Prevention website. at:

35 November 11, Facts about brucellosis. US Department of Agriculture website. at: February 14, Facts about brucellosis. US Department of Agriculture website. at: November 11, The Merck Manual of Medical Information. Simon and Schuster, Inc.; 2000 BOĞMACA Wooping Cough; Pertussis. Bulaşıcı bakteriyel akciğer ve solunum yolları hastalığıdır. Bakteri solunum yollarına yayılarak iltihap, mukus artışı ve tıkanmaya neden olur. Hapşırıl, öksürük ile havadan bulaşır. Çok bulaşıcıdır, salgınlar yapar. Boğmaca nın etkeni Bordetella pertussis adında bir bakteridir. Boğmaca en sık Çocuklarda özellikle erken çocukluk döneminde, Aşı olmamış çocuklarda, Hasta ile aynı ortamı paylaşan kişilerde, Yuva, kreş, okul, vb. ortamlarda, Kalabalık ve sanitasyonu bozuk ortamlarda yaşayanlarda, Hamilelerde daha sık görülür. Son zamanlarda erişkinlerde de giderek artan sıklıkta görülmeye başlanmıştır.

36 Boğmaca ne şikayete neden olur? Hastalık mikrop bulaşmasından 1-2 hafta sonra başlar. En sık görülen şikayetler: Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı, Hapşırma, Göz kızarıklığı ve gözlerde sulanma, Hafif ateş, Kuru öksürük; Öksürük günler içinde giderek artar ve 2-6 hafta kadar sürebilir, Öksürük nöbetleri olur, çocuk bir nefeste defalarca öksürür, sonunda boğulur gibi olup derin bir nefes alır. Boğulur tarzda ard arda öksürük krizi ve ardından derin nefes alma hastalığa adını koydurur ( boğmaca, wooping cough ), Küçük çocuklarda derin nefes alma kısmı duyulmayabilir. Küçük çocuklarda öksürüklerin ardından iç çekme, öğürme veya kusma şeklinde sonlanma olabilir. İlerlemiş vakalarda çocuk öksürük nöbetleri sırasında havasız kalıp morarabilir, bayılabilir, Öksürük nöbetlerini takiben bulantı kusma çok görülür. Boğmaca hastalığı ne şikayetlere yol açar? Boğmaca ciddi ve sık komplikasyonlara neden olan bir hastalıktır. Öksürük krizleri sırsında artan basınç nedeniyle göz aklarında kızarıklık ve kanamalar olabilir ayrıca boğmaca atakları sırasında çocuklarda ciddi ve hayatı tehdit eden komplikasyonlara sık rastlanır en sık: Epilepsi atakları, Nefessiz kalma, Zatürre Akciğerlerde kollaps sonucu akciğerlerin bir kısmının

37 kapanması ve iş görememesi, Karın ve kasık fıtıkları, Beyin ödemi, Beyin kanamaları ( ciddi nörolojik izler ve sakatlıklara neden olur ), Ölüm nadirdir ancak bebeklerde ölüm oranı %2 ye kadar çıkar. Öksürük ataklarının şiddeti ve süresi zamanla azalarak kaybolur. Hastalık normalde 6 hafta kadar sürer, nadiren 3 ay kadar sürdüğü olur. Boğmaca teşhisi nasıl konur? Boğmaca teşhisi koymak zordur. Özellikle büyük çocuklarda ve erişkinlerde hastalığı teşhis etmek daha da zor olur. Hastalık şikayetleri öksürük yapan bütün hastalıklar ile karışır ve grip sanılarak geçiştirilir. Geç dönemde ortaya çıkan şikayetler ise bronşitle karışır. Grip ve bronşit ilaçları şikayetleri baskılar ve teşhisi geciktirir. Kesin teşhis laboratuvar testleri ile konur. Kan testleri: Hemogram, CRP ( inflamasyonun göstergesidir), Sedimantasyon, Burun, Boğaz kültürü ( boğmaca için ), Akciğer filmi teşhise götüren testlerdir. Boğmaca tedavisi: Boğmaca antibiyotikler ile tedavi edilir. Özellikle makrolid gurubu antibiyotikler kullanılır. Antibiyotik erken dönemde başlanır ise etkilidir. Geç dönemde antibiyotik öksürük krizlerini azaltamayabilir. Antibiyotiklerin dozu ve süresi ile oynanmamalıdır. Çocukların öksürük nöbetleri e ardından gelen kusma atakları sırasında az az ve sık sık beslenmesi, bol sulu gıdalar alması önerilir. Aşağıdaki durumlarda çocuğun hastanede yatırılarak tedavisi gerekir.

38 Bol iltihaplı veya kanlı balgam gelmeye başlaması, Çocuğun şuurunun bozulması, Sürekli uykuya meyil olması, Ateşin sürekli 40 derece olması, Nefes almakta zorluk çekmesi, Sık sık nefes almaya başlaması, Morarması, Gözde kanama olması, Karnında şişme olması ve dışkı yapmakta zorlanması ( fıtık ve boğulma nedeniyle ), Sürekli kusması hastaneye yatma sebebidir. Boğmacadan korunma: Boğmaca aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Boğmaca aşısı çocukluk aşı programının önemli bir parçasıdır ve karma aşı içinde ( Boğmaca Difteri Tetanos ) yapılmaktadır. Boğmaca olduğu kesin bir kişi ile temas durumunda koruyucu antibiyotik başlanması gereklidir. Evde boğmaca geçiren bir hasta var ise aşılı olsalar dahi tüm ev halkının koruyucu olarak antibiyotik alması gerekir. Boğmaca özellikle bir yaş altı çocuklarda çok tehlikeli olan ve aşı ile önlenebilen bir hastalıktır. Referanslar: 1. American Medical Association 2. Center for Disease Control and Prevention 3. Health Canada 4. Healthy U 5. American Medical Association website. at: 6. Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 17th ed. Philadelphia, PA: Saunders; Berkow R. The Merck Manual of Medical Information. New

39 York, NY: Simon and Schuster, Inc; Centers for Disease Control and Prevention website. at: 9. Harrisons Online website. at: Kleigman RM, Behrman RE, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 18th ed. Philadelphia PA: Saunders; Pertussis. EBSCO DynaMed website. at: Updated April May 22, Recommended adult immunization schedule United States, Centers for Disease Control and Prevention, MMWR website. at: Published January 15, January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 0 through 6 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. January 24, Recommended immunization schedule for persons aged 7 through 18 years United States Centers for Disease Control and Prevention website. at: 0/10_7-18yrs-schedule-pr.pdf. January 24, Tetanus, diphtheria (Td) or tetanus, diphtheria, pertussis (Tdap) vaccine: what you need to know. Centers for Disease Control and Prevention website. at: 0/10_0-6yrs-schedule-pr.pdf. Published November 18, January 24, Virginia Department of Health website. at: /31/2008 DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Centers for Disease Control and Prevention. Recommended immunization schedules for persons aged 0-18 years United States, 2008.