ÇALIġMA REHBERĠ AYLIK BÜLTEN /2

Transkript

1 Trafik Kazalarına Bağlı Tedavi Giderleri GENELGE 2012/ 5 Bilindiği üzere, 25/02/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanunun 59 uncu maddesi ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun yeniden düzenlenen 98 inci maddesinde; Trafik kazaları sebebiyle üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmî ve özel sağlık kurum ve kuruluģlarının sundukları sağlık hizmet bedelleri, kazazedenin sosyal güvencesi olup olmadığına bakılmaksızın Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karģılanır. ifadesine yer verilmiģ yine aynı Kanunun Geçici 1 inci maddesinde; Bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce meydana gelen trafik kazaları nedeniyle sunulan sağlık hizmet bedelleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karģılanır. Ģeklinde düzenleme yapılmıģtır. BaĢbakanlık (Hazine MüsteĢarlığı) tarafından da 27/08/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de Trafik Kazaları Nedeniyle Ġlgililere Sunulan Sağlık Hizmet Bedellerinin Tahsiline ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik yayımlanmıģtır. Anılan yasa ve yönetmelik çerçevesinde trafik kazaları sonucu oluģan sağlık giderlerinin karģılanmasına iliģkin usul ve esaslar aģağıda belirtilmiģtir Sayılı Kanununun Yürürlük Tarihinden Sonra Verilen Hizmetler (1) Trafik kazasının oluģ tarihine ve kazazedenin genel sağlık sigortalısı olup olmadığına bakılmaksızın 25/02/2011 tarihinden itibaren Kurumla sözleģmeli/protokollü üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluģlarınca verilecek tüm sağlık hizmet bedelleri Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) hüküm ve ekleri esas alınarak Kurumca karģılanacaktır. MEDULA sistemi üzerinden provizyon tipi trafik kazası olarak seçilecek ve bu menü de müstahaklık sorgulaması yapılarak sağlık hizmetleri verilecek ve faturalandırılacaktır. Genel sağlık sigortalısı olmayanlar için SPAS uygulamasına geçen tüm illerde T.C. kimlik sorgulaması yapılarak tedavi giderleri karģılanacaktır. SPAS uygulamasına geçmeyen illerde ise faturalar manuel ortamda değerlendirmeye alınacak bilahare düzenlenecek bir form üzerinden gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır. Genel sağlık sigortalı kazazedeler için trafik kazası geçirilen araç/araçlardan bir tanesinin plaka bilgisi yeterli olup, trafik kaza tespit tutanağı veya trafik kazası geçirdiğine dair kanıtlayıcı belge istenmeyecek, genel sağlık sigortalısı olmayanlar içinse kaza tespit tutanağı veya trafik kazası geçirdiğine dair kanıtlayıcı belge istenecektir. (2) Kurumla sözleģmeli olmayan sağlık hizmet sunucularınca (SHS) trafik kazalarına bağlı olarak sağlık hizmeti giderleri SUT hüküm ve ekleri esas alınarak manuel olarak değerlendirilip ödenecektir. Hazine MüsteĢarlığının 27/08/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Trafik Kazaları Nedeniyle Ġlgililere Sunulan Sağlık Hizmet Bedellerinin Tahsiline ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9.(5) maddesi w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 1

2 gereğince sözleģmesiz SHS ler Kurumdan trafik kazası nedeniyle yapacakları tahsilat baģvurularında bu madde çerçevesinde Sigorta Bilgi Merkezi veri tabanına bilgi aktarımı yaptıkları bilgisini Kuruma ileteceklerdir. (3) Genel sağlık sigortalısı olmayanların tedavi giderlerinin karģılanması ülkemizde meydana gelen trafik kazaları halleriyle sınırlı olup, bu kiģilerin 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda tanımlanan trafik kazası tarifine uymayan kazalar sonucu oluģacak tedavi giderleri Kurumca karģılanmayacaktır. (4) Yabancı plakalı araçların karıģtığı ülkemizde meydana gelen trafik kazalarından kaynaklanan sağlık hizmet bedelinden yeģil kart sigortası çerçevesinde yabancı plakalı araç iģleteninin sorumluluğuna isabet eden kısım il müdürlükleri tarafından Türkiye Motorlu TaĢıt Bürosundan (TMTB) talep edilecektir. Bu grup tedaviler için kaza tespit tutanağıyla birlikte tüm sağlık hizmeti giderlerin belgeleri ve kaza tespit tutanağının bir örneği TMTB ye gönderilecektir. ĠĢletenin sorumluluğu açısından TMTB nin ödemesi kapsamında yer almayan sağlık hizmeti giderleri de Kurumca manuel ortamda karģılanacak bilahare düzenlenecek bir form üzerinden gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır. (5) Yabancı uyruklu kiģilerin trafik kazalarına bağlı tedavilerinin devamını yabancı ülkelerde sürdürmeleri halinde yurt dıģında verilen tedavi hizmetlerinin bedeli Kurumca karģılanmayacaktır. T.C. uyruklu kiģilerin yurt dıģı tedavileri ise Kurumun ilgili mevzuatı çerçevesinde yürütülecektir. (6) Trafik kazalarına bağlı tıbbi malzeme, yol, gündelik, refakatçi giderleri Ģahıs ödemeleri ve optik provizyonu sistemi üzerinden ilgili Kurum mevzuatı doğrultusunda SUT hüküm ve ekleri esas alınarak Kurumca karģılanacaktır. Genel sağlık sigortalısı olmayanlar için SPAS uygulamasına geçen tüm illerde T.C. kimlik sorgulaması yapılarak karģılanacaktır. SPAS uygulamasına geçmeyen illerde ise faturalar manuel ortamda değerlendirmeye alınacak bilahare düzenlenecek bir form üzerinden gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır. Genel sağlık sigortalı kazazedeler için trafik kazası geçirilen araç/araçlardan bir tanesinin plaka bilgisi yeterli olup, trafik kaza tespit tutanağı veya trafik kazası geçirdiğine dair kanıtlayıcı belge istenmeyecek genel sağlık sigortalısı olmayanlar içinse kaza tespit tutanağı veya trafik kazası geçirdiğine dair kanıtlayıcı belge istenecektir. (7) Trafik kazalarına bağlı ilaç giderlerinin ödemelerinde SHS lerde düzenlenen reçeteler üzerinde reçeteyi yazan hekimce trafik kazasına bağlı tedavi reçetesi olduğu mutlaka belirtilecektir. Ġlaç giderleri eczane provizyon sistemi üzerinden SUT hüküm ve ekleri esas alınarak Kurumca karģılanacaktır. Genel sağlık sigortalısı olmayanlar için SPAS uygulamasına geçen tüm illerde T.C. kimlik sorgulaması yapılarak karģılanacaktır. SPAS uygulamasına geçmeyen illerde ise faturalar manuel ortamda değerlendirmeye alınacak bilahare düzenlenecek bir form üzerinden gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır Sayılı Kanununun Yürürlük Tarihinden Önce Verilen Hizmetler (1) Trafik kazasının oluģ tarihine ve kazazedenin genel sağlık sigortalısı olup olmadığına bakılmaksızın 25/02/2011 tarihinden önce üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluģlarınca verilmiģ ancak, Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamında olmadığından (kusur oranı, araç iģletenin tedavisi, w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 2

3 tek taraflı kaza vs.) dolayı sigorta Ģirketlerince ödemesi yapılmayan sağlık hizmet bedelleri SUT hüküm ve ekleri esas alınarak Kurumca karģılanacaktır. MEDULA sistemi üzerinden provizyon tipi trafik kazası olarak seçilecek ve bu menü de müstahaklık sorgulaması yapılarak verilmiģ tıbbi hizmetler faturalandırılacaktır. Genel sağlık sigortalısı olmayanlar için SPAS uygulamasına geçen tüm illerde T.C. kimlik sorgulaması yapılarak geçmiģ tedavi giderleri karģılanacaktır. SPAS uygulamasına geçmeyen illerde ise faturalar manuel ortamda değerlendirmeye alınacak bilahare düzenlenecek bir form üzerinden gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır. (2) Kurumla sözleģmeli olmayan SHS lerce verilmiģ trafik kazalarına bağlı sağlık hizmeti giderleri SUT hüküm ve ekleri esas alınarak SHS ye manuel olarak değerlendirilip ödenecektir. (3) Mükerrer ödemeleri önlemek amacıyla sağlık hizmeti sunucuları kaza tespit tutanağıyla birlikte trafik kazası sağlık giderlerine ait bedelleri sigorta Ģirketlerinden veya tedaviyi gören kiģilerden tahsil etmediğine veya kısmen tahsil ettiğine dair belgeyi ibraz edeceklerdir. Kısmi olarak tahsil edilen bedeller Kurumca yapılacak bedelden düģülerek ödeme yapılacaktır. (4) SHS de gördüğü tedavi bedeli kendilerince karģılanan kiģilerin tedavi giderleri SUT hüküm ve ekleri esas alınarak Kurumca karģılanacaktır. Mükerrer ödemeleri önlemek amacıyla kiģilerden kaza tespit tutanağıyla birlikte trafik kazası sağlık giderlerine ait bedelleri sigorta Ģirketlerinden tahsil etmediğine veya kısmen tahsil ettiğine dair belgeyi ibraz etmeleri istenecektir. Kısmi olarak sigorta Ģirketlerinden tahsil edilen bedeller Kurumca yapılacak bedelden düģülerek ödeme yapılacaktır. (5) Trafik kazalarına bağlı tıbbi malzeme, ilaç, yol, gündelik ve refakatçi giderleri kendilerince karģılanan kiģilerin bu giderleri Ģahıs ödemeleri ve optik provizyonu ve MEDULA eczane provizyonu üzerinden ilgili Kurum mevzuatı doğrultusunda SUT hüküm ve ekleri esas alınarak Kurumca karģılanacaktır. Mükerrer ödemeleri önlemek amacıyla kiģilerden kaza tespit tutanağıyla birlikte trafik kazası sağlık giderlerine ait bedelleri sigorta Ģirketlerinden tahsil etmediğine veya kısmen tahsil ettiğine dair belgeyi ibraz etmeleri istenecektir. Kısmi olarak sigorta Ģirketlerinden tahsil edilen bedeller Kurumca yapılacak bedelden düģülerek ödeme yapılacaktır. Genel sağlık sigortalısı olmayanlar için SPAS uygulamasına geçen tüm illerde T.C. kimlik sorgulaması yapılarak geçmiģ tedavi giderleri karģılanacaktır. SPAS uygulamasına geçmeyen illerde ise faturalar manuel ortamda değerlendirmeye alınacak bilahare düzenlenecek bir form üzerinden gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır. (6) BaĢbakanlık (Hazine MüsteĢarlığı) tarafından 27/08/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Trafik Kazaları Nedeniyle Ġlgililere Sunulan Sağlık Hizmet Bedellerinin Tahsiline ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesine göre; kanunun yayımı tarihinden önce meydana gelen trafik kazalarından kaynaklanan ve anılan tarih itibarıyla ödenmemiģ tüm sağlık hizmeti bedelleri kanunun geçici 1 inci maddesi kapsamında Kurumca ödenecektir. Bu tarihten önce meydana gelen trafik kazaları nedeniyle ilgili sigorta Ģirketlerinden ve güvence hesabından tahsil edilen tutarlar bakımından ilgili sigorta Ģirketlerine ve Güvence Hesabına herhangi bir iade yapılmayacaktır. Bu nedenle, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun 99 uncu maddesi gereğince sigorta Ģirketlerine mağdurlar tarafından gerekli bilgi ve belgeler gönderilmiģ olmasına rağmen tedavi w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 3

4 giderlerinin 8 iģ günü içerisinde ödenmeyerek kiģilere/hastanelere iade edilen faturalar da Kurumca karģılanacaktır. Gerek SHS gerekse de Ģahıs tarafından sağlık giderlerinin ödenmesi için Kuruma müracaat ettiklerinde bu giderlerin ödenmesi için ilgili sigorta Ģirketine yaptıkları baģvuru veya sigorta Ģirketlerince verilen cevabi yazının örneği istenecektir. Bilahare düzenlenecek bir form üzerinden bu durumdaki tedavi giderlerine ait faturalar için gerekli veriler il müdürlüklerinden toplanılarak elektronik ortama taģınacaktır. 3- Genelgenin Kapsamı (1) Bu genelgenin kapsamı 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda tanımlanan trafik kazası tarifine uyan ve ülkemiz sınırları dahilinde meydana gelen trafik kazaları sonucu oluģan/oluģacak tedavi giderlerinin karģılanmasıyla sınırlıdır. 4- Yürürlük (1) Bu genelge yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer. 11 ġubat 2012 CUMARTESĠ Sayı : Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Ġle Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ve Diğer Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun Ġle 4749 Sayılı Kamu Finansmanı Ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanun MADDE 1 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanunun 168 inci maddesinin birinci fıkrasına bir aya kadar ibaresinden sonra gelmek üzere, yabancı ülkelerde de faaliyette bulunan vergi mükelleflerinden, Ekonomi Bakanlığı tarafından olağanüstü politik riskin gerçekleģtiği tespit edilen ülkede faaliyette bulunan ve bu ülkedeki faaliyetleri nedeniyle durumları 213 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine göre mücbir sebep hali kabul edilenlerin, bu Kanun kapsamında alacakları yapılandırılan alacaklı idarelere mücbir sebep hallerinin devam ettiği süre içinde ödemeleri gereken taksitlerin ödeme süreleri ile 213 sayılı Kanunun 15 inci maddesine göre doğal afet nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki dairelere (alacaklı idarelere) doğal afetin vukuu tarihinden itibaren ödenmesi gereken taksitlerin ödeme süreleri, mücbir sebep halinin bitim tarihini takip eden aydan baģlamak üzere topluca veya ayrı ayrı bir yıla kadar ibaresi eklenmiģtir. MADDE 2 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan DıĢ borcun tahsisi tanımındaki ve Karayolları Genel Müdürlüğüne ibaresi, Karayolları Genel Müdürlüğüne, Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğüne Ģeklinde değiģtirilmiģ ve aynı Kanuna aģağıdaki geçici madde eklenmiģtir. GEÇĠCĠ MADDE 25 Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğünün yatırım programında yer alan projelerinin finansmanı amacıyla imzalanan kredi anlaģmaları ile temin edilen dıģ krediler,1/1/2012 tarihinden geçerli olmak w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 4

5 üzere Genel Müdürlüğe tahsisli olarak kullandırılmaya devam edilir. Bu madde ile geçici 24 üncü madde kapsamında tahsis edilen kredilerle ilgili olarak krediyi tahsis eden kuruluģ hakkında 14 üncü maddenin beģinci ve altıncı fıkralarının 5018 sayılı Kanunun eki (I) sayılı cetvelde yer alan kuruluģlara iliģkin hükümleri uygulanmaz. MADDE 3 Bu Kanunun 1 inci maddesi 25/2/2011 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde; diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 4 Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. Sağlık Bakanlığından: ÖZEL HASTANELER YÖNETMELĠĞĠNDE DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASINA DAĠR YÖNETMELĠK MADDE 1 27/3/2002 tarihli ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliğinin 19 uncu maddesinin ikinci fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. ÇalıĢanların iģten ayrılıģları, en geç beģ iģ günü içinde müdürlüğe bildirilir ve çalıģma belgesi iptal edilir. Ayrılanın yerine aynı uzmanlık dalında hekim baģlatılabilir. Yan dal uzmanlığı bulunanlar ise, ancak kuruluģun o yan dal uzmanlığında kadrosu bulunması halinde baģlatılabilir. Bu personel için mesul müdür tarafından personel çalıģma belgesi düzenlenerek müdürlüğe en geç beģ iģ günü içinde onaylatılır. Ayrılanın yerine baģlayıģ dıģındaki her türlü personel baģlayıģlarında ise, öncelikle mesul müdür tarafından baģlayacak personele çalıģma belgesi düzenlenerek müdürlüğe onaylatılır ve çalıģma belgesi onaylandığı tarihten itibaren personel hastanede çalıģabilir. MADDE 2 Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1'in (XII) numaralı bölümünün birinci cümlesi aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. Hastanenin ilk açılıģında, ruhsatında kayıtlı toplam yatak sayısının yarısı esas alınarak yedi yatağa bir; hastane faaliyette iken aylık bildirim formlarındaki yatak doluluğu dikkate alınarak her dolu yedi hasta yatağı için en az bir, MADDE 3 Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 4 Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür. w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 5

6 Esas Sayısı : 2010/55 Karar Sayısı : 2011/140 Karar Günü : ĠTĠRAZ YOLUNA BAġVURAN : Aydın Bölge Ġdare Mahkemesi ĠTĠRAZIN KONUSU : günlü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun günlü, 5754 sayılı Kanun un 60. maddesiyle değiģtirilen 102. maddesinin dördüncü fıkrasının Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler biçimindeki dördüncü cümlesinin Anayasa nın 2., 36., 125., 141. ve 155. maddelerine aykırılığı savıyla iptali ve yürürlüğün durdurulması istemidir. I- OLAY Akaryakıt satıģı faaliyetinde bulunan Ģirketin iģyerinde yapılan incelemede defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle kesilen idari para cezasına karģı Ġdare Mahkemesi nde açılan davanın kabul edilerek cezanın kaldırılmasına iliģkin kararın itiraz incelemesinde, itiraz konusu kuralın Anayasa ya aykırı olduğu kanısına varan Bölge Ġdare Mahkemesi iptali için baģvurmuģtur. II- ĠTĠRAZIN GEREKÇESĠ BaĢvuru kararının gerekçe bölümü Ģöyledir: A) MADDĠ OLAY VE UYGULANACAK HÜKÜM KONUSU: Anayasanın 152/1. maddesinde Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır. hükmüne yer verilmektedir. Ancak bu kurallar uyarınca bir mahkemenin Anayasa Mahkemesine baģvurabilmesi için, elinde yöntemince açılmıģ ve görevine giren bir dava bulunması ve iptali istenilen kuralların da, o davada uygulanacak olması gerekmektedir. Uygulanacak yasa kuralları davanın değiģik evrelerinde ortaya çıkan sorunların çözümünde veya davayı sonuçlandırmada olumlu ya da olumsuz yönde etki yapacak nitelikte bulunan kurallardır. (AYM E.2007/35, K.2007/36) Dava konusu ihtilafta davacı Ģirketin iģyerinde, yeterli iģçilik bildirip bildirmediği hususunun tespiti amacıyla kurum müfettiģi tarafından denetim yapılarak, asgari iģçilik inceleme raporu düzenlendiği ve bu rapor doğrultusunda davacı Ģirket hakkında, re sen prim tahakkuku ve idari para cezası tahakkuku yapıldığı, idari para cezasına yapılan itirazın reddi üzerine Muğla 1. Ġdare Mahkemesinde dava açıldığı, Mahkemece, gün ve E.2009/1838, K.2009/2721 sayılı kararla iģlemin (cezanın) 5510 sayılı Kanunun 86. ve 102. maddeleri uyarınca iptaline karar verildiği ve bu karara karģı mahkememize itiraz edildiği görülmektedir sayılı Yasanın 45/3. maddesi uyarınca itiraz temyizin Ģekil ve usullerine tabi olup, aynı Yasanın 49/1-a maddesi uyarınca da temyiz (itiraz) incelemesi görev ve yetki dıģında bir iģe bakılıp bakılmadığı hususunu da kapsamaktadır. Bu bağlamda, mahkememizce yapılan itiraz incelemesi sırasında, itiraz konusu karar, mahkemenin görevi noktasında da incelenmiģ olup, idare mahkemesince 5510 sayılı Kanunun 102/k-4. maddesine göre karar verilmiģ olup, bu madde ihtilafta uygulanan yasa maddesi olmakla, mahkememizce anılan maddenin Anayasaya aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıģtır. w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 6

7 B) ĠLGĠLĠ KANUN MADDESĠ: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 102. maddesinin 5754 sayılı Kanunun 60. maddesi ile değiģmiģ olup ( /RG.) 5917 sayılı Kanunun 42. maddesi ile bir bent eklenerek (k) bendinin 4. fıkrası halini almıģtır maddenin (k) bendinin 4. fıkrasının Kurumca itirazı reddedilenler kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine baģvurabilirler. cümlesinin iptali istenilmektedir. C) ANAYASAYA AYKIRILIK NEDENLERĠ VE ĠLGĠLĠ ANAYASA MADDELERĠ: 1) ANAYASANIN 2. VE 36. MADDELERĠ YÖNÜNDEN: Anayasanın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanıģma ve adalet anlayıģı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, baģlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. hükmüne yer verilmektedir. Yine Anayasanın, 36. maddesinde Herkes, meģru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz hükmü düzenlenmiģtir. Bunun yanında, adil yargılanma hakkı ve etkili baģvuru hakkı Anayasanın 36. maddesinde düzenlendiği gibi, Anayasanın 90. maddesi uyarınca yasa üstü bir konumda olan Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesinin 6. ve 13. maddelerinde de düzenlenmiģtir. Hukuk Devleti, insan haklarına saygılı ve bu hakları koruyucu adaletli bir hukuk düzeni kuran ve bunu sürdürmekle kendini yükümlü sayan bütün iģlem ve eylemlerinde yargı denetimine bağlı olan Devlettir. Hukuk devleti ilkesi, Devletin tüm organlarının üstünde hukukun mutlak egemenliğinin bulunmasını, yasa koyucunun da her zaman Anayasa ve hukukun üstün kuralları ile kendisini bağlı saymasını gerektirir. (AYM E.2001/226, K.2006/119) Hukuk Devletinin unsurları doktrinde belirlenmiģ olup, bunlardan konuyla ilgili iki tanesi belirlilik ve hukuki güvenlik ilkesidir. (Doç. Dr. Bahtiyar Akyılmaz-Ġdare Hukuku- 2003) Bunlardan belirlilik ilkesinin gereği ise; maddi hukuk ve usul kurallarının önceden öngörülebilir bir açıklıkta ve kiģilerin haklı beklentilerini bariz bir Ģekilde bertaraf etmeyecek bir Ģekilde düzenlenmesini gerektirir. Hukuki güvenlik ise; devlet faaliyetlerinin önceden tahmin edilebilir, öngörülebilir olmasını gerektirir. Bu sebeple Devlet faaliyetleri önceden hukuk kurallarıyla düzenlenmeli ve mümkün olduğunca hukuki istikrar sağlanmalıdır. Bu bağlamda konu ele alınacak olursa, sosyal güvenlik ihtilaflarında tam bir istikrarsızlık, belirsizlik ve (çok yargılılık sebebiyle de) tam bir güvensizlik ortamı oluģmuģtur. Bu olguyu açıklamak için yasal düzenlemenin kısaca kronolojik geliģme sürecine bakacak olursak: tarihinden 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girinceye kadar ( ) 506 sayılı Kanun hükümleri uygulanmıģtır. Bu Kanun un 140. maddesinde...7 gün içinde yetkili sulh ceza mahkemesine baģvurabilirler. hükmü yer almakta iken bu hüküm Anayasa Mahkemesinin gün ve E.2001/225, K.2002/88 sayılı kararıyla iptal edilmiģtir sayılı Kanunla 60 gün içinde idare mahkemesine baģvurabilirler hükmü getirilmiģtir. Ancak bu hüküm 5454 sayılı Kanunla değiģtirilerek 15 gün içinde yetkili sulh ceza mahkemesine baģvurabilirler Ģeklinde yeniden düzenlenmiģtir. Bu hüküm de Anayasa Mahkemesinin gün ve E.2006/75, K.2006/94 sayılı kararı ile iptal w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 7

8 edilmiģtir sayılı Kanun ile tekrar...30 gün içinde yetkili idare mahkemesine baģvurabilirler hükmü getirilmiģtir. Ancak bu arada anılan hüküm gün ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 3. ve 27. maddeleri sebebiyle tekrar geçersiz hale gelmiģ ve idari yaptırımlarda genel görevli hale gelen sulh ceza mahkemeleri görevli hale gelmiģtir. Kabahatler Kanununun 3. maddesinin Anayasa Mahkemesi nce iptalinden sonra 5560 sayılı Kanun uyarınca ( ) 506 sayılı Kanunun 140. maddesi tekrar yürürlük kazanmıģ ve idare mahkemeleri tekrar görevli hale gelmiģtir. Bu süreç içerisinde Ģunu vurgulamak gerekir ki, 4-5 yıl görevli mahkeme sorunu çözülmeyen dosyalar olmuģtur. Nitekim anılan hüküm 5510 sayılı Kanunun ilk yürürlüğe girdiği tarihine kadar uygulanmıģtır sayılı Kanun 506 sayılı Kanunu yürürlükten kaldırmıģ olup para cezaları 102. maddede düzenlenmiģtir maddenin de yürürlüğe giren metninde de; (L-4 bendinde) on beģ gün içinde yetkili sulh ceza mahkemesine baģvurabilirler hükmü düzenlenmiģtir. Anılan hüküm 5754 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği tarihine kadar yürürlükte kalmıģtır. Halen yürürlükte olan ve iptalini istediğimiz 5754 sayılı Yasa ile değiģik (k-4) bendinde ise otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine baģvurabilirler hükmü yer almaktadır. Görüldüğü gibi, sosyal güvenlik ihtilaflarında gerek 506 sayılı Yasa zamanında gerekse 5510 sayılı Yasa zamanında tam bir karmaģa, belirsizlik ve güvensizlik yaratan süreç izlenmiģtir. Bu belirsizliğin ve güvensizliğin 5510 sayılı Yasa ile son bulacağı ve istikrar kazanacağı da söylenemez. Çünkü yasa koyucunun son zamanlarda oluģan iradesi doğrultusunda ortaya çıkan idari yaptırımlarla ilgili genel hukuki rejim ile bu hüküm çeliģmektedir. Bilindiği üzere 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile yasa koyucu idari yaptırımları tekbir hukuki rejime tabi kılmıģtır. Nitekim anılan Yasadan önce 4854 sayılı Yasa ile (2003 tarihinde) 55 civarında Kanunda geçen adli ceza idari cezaya dönüģmüģ ve idari yargıya itiraz yolu öngörülmüģ idi. Ancak Kabahatler Kanunu ile yasa koyucu bu konudavizyon değiģtirmiģ olup, idari cezaların büyük çoğunluğunu adli yargı rejimine tabi kılmıģtır. Yasanın 3. maddesinde 5560 sayılı Kanun ile yapılan değiģiklik ile sadece diğer kanunlarda aksine hüküm bulunan hallerde idari yargı görevli kılınmıģtır. Nitekim 5510 sayılı Kanunun 102. maddesi de bu istisnai düzenlemelerden birisi olup; açıkça idari yargıyı görevli kılan bir maddedir. Bu haliyle de ilk bakıģta hem Anayasanın yargı ayrılığı rejimini benimseyen ilkeleriyle hem de Kabahatler Kanunu nun anılan istisnai hükmüyle çeliģmemektedir. Ancak, bu husus hukukçular yönünden böyle olup hak arayan vatandaģlar yönünden genel idari yaptırım rejiminin dıģında, istisnai bir durum olup belirsizlik ve güvensizliğe yol açmaktadır. Çünkü bu yasa hükmü, hem yargı yoluna iliģkin yasanın diğer hükümleri ile (kendi içinde) çeliģmekte hem de, idari yaptırımlarla ilgili genel düzenleme ile çeliģmekte ve hukuki belirsizlik ve güvensizliğe yol açmaktadır. Nitekim sosyal güvenlik mevzuatında yer alan bu müeyyidenin sebep unsurunu; iģyerlerinde denetim elemanlarınca hazırlanan rapor ve tespitler oluģturmaktadır. Bu raporlar uyarınca, bildirimde bulunmama ve/veya eksik bildirim sebebiyle hem re sen prim tahakkuku yapılmakta hem de idari para cezası tahakkuk ettirilmekte ve bilahareödeme emri düzenlenmektedir. Aynı denetim raporu sonucu aynı iģveren hakkında aynı maddi olay sebebiyle düzenlenen re sen prim tahakkuk iģlemine karģı Yasanın 101. maddesi uyarınca iģ mahkemelerinde, idari para cezalarına karģı Yasanın 140. maddesi uyarınca idare w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 8

9 mahkemelerinde, ödeme emirlerine karģı ise kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iģ mahkemesinde dava açılmaktadır. Görüldüğü üzere aynı iģyeri, aynı maddi olay ve aynı denetim raporu uyarınca tesis edilen üç ayrı iģlem için üç ayrı mahkeme görevli kılınmıģtır. Bunun gerçek hayata yansıması ise tam bir belirsizlik ve güvensizlik yaratmaktadır. Çünkü maddi olayda haklı olduğunu düģünen iģveren aynı maddi olay ve aynı denetim raporundaki haklılığını üç ayrı mahkemede üç ayrı yargılama usulüne göre anlatmaya çalıģmaktadır. Bunun sonucu her mahkemenin de usul ve inceleme tarzındaki farklılık sebebiyle, sübut konusundaki tespitleri farklı olabilmektedir. Hatta idari para cezaları da kendi içinde iki ayrı prosedüre tabi olmaktadır. Çünkü aynı iģyeriyle ilgili birden fazla (farklı) fiil tespit edilmiģ ise birden fazla ceza verilmektedir. Bu cezaların TL ye kadar olanını tek hâkim çözümlemekte ve üç kiģilik heyetten oluģan Bölge idare Mahkemesine itiraz edilebilmektedir. Bu rakamdan fazla olan ihtilaflar ise heyet halinde çözümlenip DanıĢtay a temyiz yoluna baģvurulabilmektedir. Bu durumda da aynı maddi olay ve denetim raporuna dayalı ihtilafı önce üç kiģilik heyet karara bağlamakta sonra da beģ kiģilik yüksek hâkimden oluģan DanıĢtay heyeti karara bağlamaktadır. Bu halde ise para cezası konusunda farklı hükümler ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla böyle bir ihtilafta davacı, aynı maddi olay için dört ayrı yargı yerinde haklılığını ispatlamaya çalıģmakta ve maalesef farklı kararlarla karģılaģabilmektedir. Bu risk ve çeliģkiyi gören bazı yargı yerleri ise karģılıklı olarak birbirlerini bekletici mesele yapmayı tercih etmektedir. Örneğin son zamanlarda sık rastlanan uygulama; idare mahkemelerinin iģ mahkemesindeki davaları bekletici mesele yapması ve ona göre karar vermesidir. Oysa bu hem yargılamanın çabukluğuna zarar vermekte hem de yargı ayrılığı rejimiyle bağdaģmamaktadır. Buna göre vatandaģ nezdinde; olayın hukuki niteliğinin inceliklerinden ziyade, aynı iģyeri, aynı maddi olay ve aynı denetim raporu sonucuna göre dört ayrı yargı kolunda haklılık mücadelesi vermek zorunda kalması ve çoğu zaman da birbirinden farklı kararlar alması önem arz etmektedir. Bu netice ise; davacılar yönünden hem hukuk devleti (belirlilik ve hukuki güvenlik) ilkelerinin hem de adil yargılanma ve etkili baģvuru ilkelerinin ihlali anlamına gelmektedir. Bu çeliģkinin giderilmesi için ise aynı maddi olaya dayalı yaptırımlarla ilgili tüm uyuģmazlıkların tek yargı kolunda toplanmasında kamu yararı bulunmaktadır. Bu yargı kolunun ise adli yargı olmasında kamu yararı ve HAKLI SEBEPLER mevcuttur. Gerçi aynı konuda yasa koyucu tarihi süreç içinde sürekli adli yargı yönünde irade belirtmiģ ve Anayasa Mahkemesi de iptal kararları vermiģtir. Anayasamızın yargı ayrılığı rejimi tercihi sebebiyle Anayasa Mahkemesinin bu kararları doğrudur. Ancak Kabahatler Kanunundan sonra hem yasa koyucunun hem Anayasa Mahkemesinin bu konudaki anlayıģının değiģtiği düģünülmektedir. Nitekim Anayasa Mahkemesi son kararlarında idari yargının denetimine bağlı olması gereken bir uyuģmazlığın çözümü haklı neden ve kamu yararının bulunması halinde yasa koyucu tarafından adli yargıya bırakılabilir gerekçesine yer vermektedir. (AYM , E.2001/226 K.2006/ , E.2007/115, K.2009/80 sayılı kararları). Yukarıda ayrıntılı izah edildiği üzere, sosyal güvenlik yaptırımlarında, çok yargılılık mevcut olup, ana ihtilaf diyebileceğimiz konularda yetkili-görevli uzman mahkeme olan ĠĢ Mahkemesinde tüm ihtilafların birleģtirilmesinde haklı neden ve kamu yararı koģulları oluģmuģtur. Açıklanan nedenlerle anılan Yasa hükmünün Anayasanın 2. ve 36. maddelerine aykırı olduğu düģünülmektedir. w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 9

10 2) ANAYASANIN 125/1. VE 155/1. MADDELERĠ YÖNÜNDEN: Anayasanın 125/1. maddesinde idarenin her türlü eylem ve iģlemlerine karģı yargı yolu açıktır hükmüne, 155/1. maddesinde de DanıĢtay idari mahkemelerce verilen ve kanunun baģka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunda gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. hükmüne yer verilmiģtir. Buna göre öncelikle idarenin kamu hukuku, özel hukuk ayrımı olmaksızın tüm eylem ve iģlemlerinin yargı denetimine açık olduğu kuģkusuzdur. Bunun yanında, Anayasa, yargı ayrılığı rejimini benimsemiģ olup, kural olarak; idari eylem ve iģlemlerin idari yargıda, özel hukuk iģlemlerinin ise adli yargıda denetlenmesi gerekmektedir. Ana ilke bu olmakla birlikte Anayasa Mahkemesi nce; HAKLI NEDEN VE KAMU YARARI bulunması halinde, bu kuralın istisnası olabileceği kabul edilmektedir. Nitekim Anayasa Mahkemesine göre: tarihsel geliģime paralel olarak, Anayasa da adli ve idari yargı ayrımına gidilmiģ ve idari uyuģmazlıkların çözümünde idare ve vergi mahkemeleri ile DanıĢtay yetkili kılınmıģtır. Bu nedenle kural olarak idare hukuku alanına giren konularda idari yargı, özel hukuk alanına giren konularda adli yargı görevli olacaktır. Bu durumda idari yargının görev alanına giren bir uyuģmazlığın çözümünde adli yargının görevlendirilmesi konusunda yasa koyucunun mutlak bir takdir hakkının bulunduğunu söylemek olanaklı değildir. Ġdari yargının denetimine bağlı olması gereken bir uyuģmazlığın çözümü, haklı neden ve kamu yararının bulunması halinde yasa koyucu tarafından adli yargıya bırakabilir. (AYM E.2007/115, K.2009/80) Buna göre ana ilke; idari iģlemlerin idari yargı denetimine tabi olması gerektiği olmakla birlikte, haklı neden vekamu yararı mevcut ise; yasa koyucu adli yargıyı görevli kılabilir. Hatta bize göre haklı neden ve kamu yararı unsurunun ağırlık ve yoğunluğuna göre, bazı durumlarda yasa koyucu için bu husus bir takdiri hak değil mecburi görev olmalıdır. Bu bağlamda somut ihtilaf ele alınacak olursa: Öncelikle, yukarıda ayrıntılı ve somut örneklerle izah edildiği üzere, sosyal güvenlikle ilgili yaptırımlarda hâlihazırda dört ayrı yargı organı aynı maddi olayda görevli olup bu husus yargı ayrılığı rejimiyle izah edilemez. Kaldı ki, vatandaģın adil yargılanma hakkı ve etkili baģvuru hakkı, yargı ayrılığının sağladığı güvenceden önce gelir. Nitekim aynı olayla ilgili dört ayrı yargı yerinden farklı kararlar çıkması, birbirlerini bekletici mesele yapmaları ve davaların sürüncemede kalması, farklı neticelere varmaları vatandaģ nezdinde yargıya olan güvenin sarsılması ve hak arama özgürlüğünün ihlali anlamına gelir. Dolayısıyla iģlem her ne kadar idari nitelikte ise de, burada haklı neden ve kamu yararı unsuru çok yoğun Ģekilde gerçekleģmiģ olup, yasa koyucunun bu ihtilafları uzman mahkeme olan iģ mahkemesinde birleģtirmesi takdir hakkından öte Anayasal bir görev halini almıģtır. Bunun yanında, sosyal güvenlikteki idari para cezaları, il müdürlükleri düzeyinde örgütler tarafından tesis edilmekte olup idari yargının örgütlenme Ģekli her ili kapsamamaktadır. Nitekim Anayasa Mahkemesi idari bir yaptırımın adli yargıya verilmesinde bu hususu da haklı neden saymaktadır. Yüksek Mahkeme Kabahat konusu eylemlerin çeģitliliği ve idari yaptırımların uygulama alanı dikkate alındığında idari yargı teģkilatına oranla daha yaygın olan sulh ceza mahkemelerine baģvuru olanağının tanınmasının hak arama özgürlüğünü kolaylaģtırıcı nitelikte olduğu bu suretle kısa sürede sonuç alınmasını olanaklı kıldığı ve idari yaptırımlara karģı sulh ceza mahkemelerine baģvurulabileceği yolunda getirilen düzenlemenin haklı nedenini oluģturduğuna sonucuna varılmıģtır. gerekçesine yer vermektedir. (AYM E.2001/226, K.2006/119) Nitekim bu gerekçede belirtilen sulh ceza yerine ĠĢ (Asliye Hukuk) Mahkemesini ikame etmek olanaklıdır. Bu gerekçe doğrultusunda da bu ihtilafta haklı sebep oluģmuģtur. w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 10

11 Öte yandan, 5510 sayılı Yasadan sonra sosyal güvenlik yaptırımlarının, hukuki niteliği de farklılaģmıģtır. Bunu tanımlamak için kısaca süreci ortaya koymak gerekirse: 5510 sayılı Yasa ile Türk Sosyal Güvenlik sistemi köklü bir değiģime uğramıģtır. Daha önce üç ayrı sosyal güvenlik sistemi mevcut olup, kamu görevlileri, iģçiler ve çiftçi-esnaf grubu ayrı mevzuata tabi idi. Dolayısıyla ihtilafların niteliği ve yargı yolu da buna göre tanımlanabiliyordu. Oysa yeni rejimle sosyal güvenlik tek çatı altında toplanmıģ ve hem kamu hem özel alanın karması özgün bir kuruma dönüģmüģtür. Hatta özel hukuk niteliği ağır basan kendine özgü bir sosyal güvenlik hukuk alanı oluģmuģtur. Bu sebeple anılan kuruluģ her ne kadar kamu kuruluģu ise de iģlem ve eylemleri kamu hukukundan ziyade özel hukuk (sosyal güvenlik hukuku) ağırlıklıdır. Bu sebeple, yargı yolu olarak genel kural olan 101. maddede iģ mahkemeleri genel görevli ve yetkili kılınmıģtır. Bunun tek istisnası ise idari para cezaları ile ilgili 140. madde hükmüdür. Nitekim yasa koyucu bu konuda da tarihi süreç içerisinde sürekli adli yargıyı görevli kılmak istemiģtir. Anayasa Mahkemesi önceki hukuk rejiminin gereklerine uyarak (sosyal güvenlik ve idari yaptırımlarla ilgili önceki rejim) yasa koyucunun iradesini iptal etmiģtir. Nitekim bu konudaki en son iptal kararı gün ve E.2006/75, K.2006/99 sayılı karardır. Bu kararda idari yargının görev alanına giren bir uyuģmazlığın adli yargının görevlendirilmesi konusunda yasa koyucunun geniģ takdir hakkının bulunduğunu söylemek olanaklı değildir. Ġtiraz baģvurusuna konu olan idari para cezası, idare tarafından kamu gücü kullanılarak yasada belirtilen kurallara uymayanlar idari yaptırımın uygulanması niteliğinde olduğundan, çıkacak uyuģmazlıkların çözümünde de idari yargının görevli kılınması gerekir gerekçesine yer verilmiģtir. Anayasanın 153. maddesi gereği, yasama organı, yapacağı düzenlemelerde, daha önce aynı konuda verilen Anayasa Mahkemesi kararlarını göz önünde bulundurmak, bu kararları etkisiz kılacak biçimde yasa çıkarmamak, Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilen kuralları tekrar yasalaģtırmamak yükümlülüğündedir. Dolayısıyla, Anayasa Mahkemesi BaĢkanlığından: uyarınca idari yargıya bırakılan bir konunun adli yargıya verilmesini istemek bu hükümle çeliģmeyecek midir? sorusu akla gelebilir. Bu çeliģki ve aykırılık oluģmayacaktır. Çünkü bu ilkenin istisnasını Anayasa Mahkemesi Ģu Ģekilde ortaya koymuģtur. Bir yasa kuralının Anayasanın 153. maddesine aykırılığından söz edilebilmesi için iptal edilen önceki kural ile aynı ya da benzer nitelikte olması bunların saptanabilmesi için de, öncelikle, aralarında özdeģlik yani amaç, anlam ve kapsam yönlerinden benzerlik olup olmadığının incelenmesi gerekir. (AYM , E.2007/115, K.2009/80) Bu bağlamda konuyu ele alacak olursak: Öncelikle Anayasa Mahkemesi BaĢkanlığından: na konu olan kanunlar aynı değildir. Önceki ihtilaf 506 sayılı Kanunun 140. maddesi iken bu ihtilaf 5510 sayılı Kanunun 102. maddesidir. Konu ve içeriğinin de aynı olduğundan söz edilemez. Çünkü 506 sayılı Kanundan sonra yukarıda izah edildiği üzere sosyal güvenlik rejimi tümden değiģmiģ, tek çatılı hale gelmiģ, iģçi-memur-esnaf-çiftçi ayrımı kaldırılmıģ ve özel hukuk ağırlıklı yeni bir sistem kurulmuģtur. Nitekim 101. madde ile de, iģ mahkemeleri genel görevli mahkeme halini almıģtır. Nitekim AYM. nin 2006 tarihli kararından sonraki kararlarında; yargı ayrılığı rejiminin mutlak olmadığı haklı nedenler in varlığı halinde adli yargının görevli kılınabileceği görüģü geliģtirilmiģtir. Hal böyle olunca, Aynı konuda Anayasa Mahkemesinin aleyhe kararı varken değiģiklik talebi AY. 153 maddesine aykırı olur denilemez. Çünkü özetle; önceki kural, konu ve düzenleme alanı ve koģulları ile Ģimdiki aynı değildir. Bu sebeple, anılan kuralın Anayasaya aykırılık iddiası ve iptali ile aynı konuda aleyhe Anayasa w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 11

12 Mahkemesi BaĢkanlığından: bulunduğundan AY. nin 153. maddesine aykırı olma sonucu doğmayacaktır. Açıklanan nedenlerle anılan yasa hükmünün Anayasanın 125/1. ve 155/1. maddelerine aykırı olduğu düģünülmektedir. 3) ANAYASANIN 141/4. MADDESĠ YÖNÜNDEN: Anayasanın 141/4. maddesinde; davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması yargının görevidir hükmü düzenlenmektedir. Bu hüküm, sadece yargı yerlerine ve Yargıçlara görev yükleyen ve onlara gereksiz usul yollarıyla davayı uzatmamayı telkin eden bir emirden ibaret değildir. Anayasa genel olarak devletin yetki ve görevlerini belirlemektedir. Dolayısıyla, bu hükümle de Devlete, pozitif ve negatif yükümlülükler yüklemektedir. Buna göre Devlet; davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasının önündeki engelleri kaldırmak (pozitif yükümlülük) ve buna sebep olan iģ ve iģlemlerden bizzat kendisi de kaçınmak (negatif yükümlülük) zorundadır. BaĢka bir ifade ile Devlet (yasama-yürütme yargı bir bütün olarak) davaların uzamasına ve gereksiz masraflı olmasına sebep olan engelleri kaldırmak zorundadır. Bu bağlamda konu ele alınacak olursa: Yukarıda izah edilip örneklendirildiği üzere, aynı iģyeri için aynı maddiolayla ilgili aynı denetim raporuna göre aynı kurum tarafından tesis edilen iģlemlere karģı dört ayrı yargı yerinde hak arama hali söz konusudur. Böyle olunca vatandaģ yönünden dört ayrı yerde; maliyeti, süresi ve zamanı belirsiz bir süreç baģlamaktadır. Nitekim bazı mahkemeler birbirlerini bekletici mesele yapmakta veya görev ihtilafları çıkmakta ve gerek dava süresi gerekse maliyeti artmaktadır. Oysa aynı maddi olay ve aynı hukuki rejime tabi olan bu ihtilafların konuyla ilgili genel görevli uzman mahkeme olan adli mahkemede görülmesi, hem uzmanlık gereği hukuki niteliğin artmasını, hem de davaların az maliyetle daha kısa sürede sonuçlanmasını sağlayacaktır. Açıklanan nedenlerle anılan yasa hükmünün Anayasanın 141/4. maddesine aykırı olduğu düģünülmektedir. D) YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI TALEBĠ: 5510 sayılı Yasa ile sosyal güvenlik rejimi yeniden yapılandırılmıģ olup halen müesseseleģme sürecindedir. Yeni yapı ile kapsadığı kitlede kamu-özel ayrımı kalktığı gibi, hukuki rejim olarak da, özel hukuk ağırlıklı özgün bir sosyal güvenlik hukuk alanı doğmuģtur. Dolayısıyla 101. maddede, adli yargının genel görevli mahkemesi yanında, özel ve uzman mahkeme olan iģ mahkemesi genel görevli ve yetkili kılınmıģtır. Yasanın tarihinde yürürlüğe giren ilk halinde (102. maddede) sulh ceza mahkemeleri görevli kılınmıģken 5754 sayılı Kanunla tarihinde değiģiklik yapılmıģ ve istisnai bir hükümle idari yargı görevli kılınmıģtır. Bu arada yılları arasında Kabahatler Kanunundan kaynaklanan belirsizliğin de verdiği kavram kargaģasıyla bu ihtilaflarda tam bir görev karmaģası yaģanmıģ ve 3 4 yıl görev sorunu hallolmayan dosyalar ortaya çıkmıģtır. Yukarıda izah edilen çok yargılılık sebebiyle adli ve idari mahkemeler ile Bölge Ġdare Mahkemeleri ve DanıĢtay da görülen aynı konudaki davalarda karģılıklı bekletme kararları ile davalar ertelenmektedir. Bu belirsizlik ve yargı karmaģası davacılarda yargıya karģı güvensizliğe ve umutsuzluğa, yargı camiasında ise düzensizliğe ve çeliģkilere sebep olmaktadır. Bu w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 12

13 güvensizlik ve belirsizlik ortamının bertaraf edilmesi için öncelikle yürürlüğün durdurulması kararı verilmesi gerekmektedir. SONUÇ VE TALEP: Dava, davacıya 5510 sayılı Kanunun 102. maddesi uyarınca verilen para cezasının iptali istemiyle açılmıģ olup, Kanunun (K) bendinin (4) fıkrası uyarınca görevli olan idare mahkemesince karar verilmiģ ve bu karara mahkememiz nezdinde itiraz edilmiģtir. Ġtiraz üzerine 2577 sayılı Kanunun 49/1-a maddesi uyarınca konu mahkemenin görevi yönünden de incelenmiģ ve mahkemeyi görevli kılan 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin (k-4) bendinde düzenlenen kurumca itirazı reddedilenler kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine baģvurabilirler hükmünün Anayasaya aykırı olduğu sonucuna varılmıģtır. Açıklanan nedenlerle; Anayasanın 152/1. maddesi uyarınca 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin (k-4) bendinde düzenlenen hükmün; Anayasanın 2, 36, 125/1, 141/4 ve 155/1. maddelerine aykırı olduğundan, iptaliistemiyle re sen Anayasa Mahkemesine itiraz baģvurusunda bulunulmasına, yasa hükmünün yürürlüğü halinde telafisi güç zararlar doğacağından öncelikle yürürlüğün durdurulmasının talep edilip bilahare iptalinin istenilmesine dava dosyasının tüm belgeleriyle onaylı suretinin dosya oluģturularak karar aslı ile birlikte Anayasa Mahkemesine sunulmasına, iģbu karar aslı ile dosya suretinin Yüksek Mahkemeye sunulmasından sonra beģ ay beklenilmesine, beģ ay içinde netice gelmezse mevcut mevzuata göre davanın görülmesine, kararın taraflara tebliğine 05/05/2010 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi. III- YASA METĠNLERĠ A- Ġtiraz Konusu Yasa Kuralı günlü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun günlü, 5754 sayılı Kanun un 60. maddesiyle değiģtirilen, itiraz konusu kuralı da içeren 102. maddesinin dördüncü fıkrası Ģöyledir: İdari para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Kuruma ya da Kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir. B- Dayanılan Anayasa Kuralları BaĢvuru kararında, Anayasa nın 2., 36., 125., 141. ve 155. maddelerine dayanılmıģtır. IV- ĠLK ĠNCELEME Anayasa Mahkemesi Ġçtüzüğü nün 8. maddesi uyarınca, HaĢim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR, ġevket APALAK, Serruh KALELĠ, Recep KÖMÜRCÜ, Alparslan ALTAN, Burhan ÜSTÜN ile Engin YILDIRIM ın katılımlarıyla yapılan ilk incelemetoplantısında; dosyada eksiklik bulunmadığından iģin esasının incelenmesine, yürürlüğü durdurma isteminin esas inceleme aģamasında karara bağlanmasına, gününde OYBĠRLĠĞĠYLE karar verilmiģtir. w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 13

14 V- ESASIN ĠNCELENMESĠ BaĢvuru kararı ve ekleri, iģin esasına iliģkin rapor, itiraz konusu Yasa kuralı, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüģülüp düģünüldü: A- Anlam ve Kapsam 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 102. maddesinde, aynı Kanunda öngörülen bazı yükümlülüklerin zamanında ya da usulünce yerine getirilmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilecek idari para cezaları düzenlenmiģtir. Maddenin ilk fıkrasında hangi eylemlere ne miktarda idari para cezası verileceği, itiraz konusu dördüncü fıkrasında ise bu cezaların ne Ģekilde tahakkuk edeceği ve ödeneceği, buna karģı ödeme süresi içinde Kuruma itiraz edilebileceği, itirazın takibi durduracağı, itirazın reddi üzerine de kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine baģvurulabileceği belirtilmiģtir sayılı Kanun un 102. maddesinin, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu nun 3. maddesi bağlamında aksine hüküm içeren bir düzenleme olduğu görülmektedir. Kabahatler Kanunu nun 3. maddesinde yer alan, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunup bulunmamasına iliģkin ibareden, diğer kanunlarda yer alan ve idari yaptırım kararlarına yönelik itirazları inceleme görevini idari yargı yerlerine veren düzenlemelerin kastedildiği açıktır sayılı Kanun un 102. maddesinin idari para cezalarında görevli mahkemeyi belirleyen itiraz konusu cümlesi, Kabahatler Kanunu nun 3. maddesinde 5560 sayılı Kanun ile yapılan değiģiklikten sonra, açıkça idari yargıyı görevli kılan istisnai düzenlemelerden birisidir sayılı Kanun un getirdiği yeni sistemle, devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, hizmet akdine göre ücretle çalıģanlar, tarım iģlerinde ücretle çalıģanlar, kendi hesabına çalıģanlar ve tarımda kendi hesabına çalıģanları kapsayan beģ farklı emeklilik rejimi, aktüeryal olarak hak ve yükümlülükler yönünden tek bir sosyal güvenlik rejimi altında toplanmıģtır. Bu Yasa, sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortasından yararlanacak kiģileri, iģverenleri, sağlık hizmeti sunucularını, bu Yasa nın uygulanması bakımından gerçek kiģiler ile her türlü kamu ve özel hukuk tüzel kiģilerini ve tüzel kiģiliği olmayan diğer kurum ve kuruluģları kapsamaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu; farklı emeklilik rejimlerinin, aktüeryal olarak hak ve yükümlülükler yönünden tek bir emeklilik rejimine dönüģtürülebilmesi için Sosyal Sigortalar Kurumu BaĢkanlığı, Bağ-Kur Genel Müdürlüğü ve Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü nü aynı çatı altında toplayan günlü, 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile kurulmuģtur. Kurum, kamu tüzel kiģiliğini haiz, idarî ve malî açıdan özerk, 5502 sayılı Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda özel hukuk hükümlerine tâbidir; ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın ilgili kuruluģudur. Ġtiraz konusu kuralın yer aldığı 5510 sayılı Kanunu nun 102. maddesinde düzenlenen idari para cezaları, Kanunda belirtilen yükümlülüklere aykırı davranıģların önlenmesi amacıyla, araya yargısal bir karar girmeden, idarenin doğrudan iģlemiyle idare hukukuna özgü usullerle kesilen ve maddenin birinci fıkrasında sayılan iģlem ve eylemlere uygulanan yaptırımlardır. Ġdari para cezasını gerektiren eylemin iģlendiğini saptamak ve Kanunda gösterilen Ģekilde asgari ücretle bağlantılı olarak cezanın tutarını belirlemek tamamıyla idari makam olan Sosyal Güvenlik Kurumu nun kararıyla oluģmaktadır. Yaptırım, tümüyle idari iģleme dayanmaktadır. Yargı organlarının müdahalesi olmadan, kamu gücüne dayanılarak, idarece kararlaģtırılmakta ve uygulanmaktadır. GeliĢen, büyüyen, çeģitlenen ve çoğalan toplumsal gereksinimleri yerinde, zamanında ve etkin bir biçimde karģılayabilmek için çağdaģ yönetimlerde idareye geniģ ve değiģik w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 14

15 alanlarda yaptırım yetkileri tanınmakta, önemsiz görülen bazı fiiller ceza hukuku alanından çıkarılarak idari yaptırımlara konu edilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararlarında idari yaptırım, idarenin bir yargı kararına gerek olmaksızın yasaların açıkça verdiği bir yetkiye dayanarak idare hukukuna özgü yöntemlerle, doğrudan doğruya uyguladığı yaptırımlar, idari yaptırımlar içinde önemli bir yer tutan idari para cezaları ise, toplumsal düzene aykırılık oluģturan eylemler nedeni ile yasanın açıkça izin verdiği durumlarda idarenin yargı organına baģvurmadan kendisinin bizzat uyguladığı ve bir miktar paranın alınması biçiminde gerçekleģtiren mali nitelikte yaptırımlar olarak tanımlanmaktadır. Ġdari yaptırımların, bir idari organ veya makam tarafından kamu gücü kullanılarak yapılan tek yanlı idari bir iģlem olması ve yasal veya düzenleyici idari iģleme uyulmamasının bir ceza içermesi olmak üzere belirleyici iki özelliği bulunmaktadır. B- Anayasa ya Aykırılık Sorunu BaĢvuru kararında, sosyal güvenlik uyuģmazlıklarında karmaģa, belirsizlik ve güvensizlik olduğu, aynı iģveren hakkında aynı iģyeri, aynı maddi olay ve aynı denetim raporu uyarınca tesis edilen ayrı iģlemler için farklı mahkemenin görevlendirildiği, davacının her bir yargı yerinde haklılığını ayrı ayrı ispatlamaya çalıģtığı, farklı yargı yerlerinin birbirlerini bekletici mesele yapmayı tercih etmesinin yargılamanın çabukluğuna zarar verdiği, aynı iģyeri ve aynı maddi olaya göre farklı yargı kolunda haklılık mücadelesi verilmesi sonucu, hem belirlilik ve hukuki güvenlik ilkelerinin hem de adil yargılanma ve etkili baģvuru ilkelerinin ihlal edildiği, iģlem her ne kadar idari nitelikte ise de, aynı maddi olaya dayalı yaptırımlarla ilgili tüm uyuģmazlıkların tek yargı kolunda toplanmasında haklı neden ve kamu yararı bulunduğu, yargı yerlerinden farklı kararlar çıkmasının yargıya olan güvenin sarsılması ve hak arama özgürlüğünün ihlali anlamına geldiği, 5510 sayılı Kanun dan sonra sosyal güvenlik yaptırımlarının hukuki niteliğinin de farklılaģtığı, yeni rejimle özel hukuk niteliği ağır basan sosyal güvenlik hukuku alanı oluģturulduğu, Sosyal Güvenlik Kurumu nun iģlem ve eylemlerinin kamu hukukundan ziyade özel hukuk ağırlıklı olduğu, aynı maddi olay ve aynı hukuki rejime tabi olan ihtilafların uzman mahkeme olan adli mahkemede görülmesinin davaların az maliyetle daha kısa sürede sonuçlanmasını sağlayacağı, bu nedenlerle itiraz konusu kuralın Anayasa'nın 2., 36., 125., 141. ve 155. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüģtür sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun günlü, 5754 sayılı Kanun un 60. maddesiyle değiģtirilen 102. maddesinde Kanunda öngörülen bazı yükümlülüklerin zamanında ya da usulüne uygun yerine getirilmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilecek idari para cezaları ile ilgili yaptırımlar düzenlenmiģtir. Maddenin ilk fıkrasında hangi eylemlere ne miktarda idari para cezası verileceği, itiraz konusu cümleyi de içeren dördüncü fıkrasında ise bu cezaların ilgiliye tebliği ile tahakkuk edeceği, tebliğ tarihinden itibaren onbeģ gün içinde ödeneceği veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebileceği, itirazın reddi üzerine de otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine baģvurulabileceği belirtilmiģtir. Anayasa nın 2. maddesinde belirtilen hukuk Devleti, insan haklarına saygılı ve bu hakları koruyucu adaletli bir hukuk düzeni kuran ve bunu sürdürmekle kendini yükümlü sayan, bütün iģlem ve eylemleri yargı denetimine bağlı olan Devlettir. Anayasa nın 125. maddesinin birinci fıkrasında, İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır ; 140. maddesinin birinci fıkrasında, Hâkimler ve savcılar adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları olarak görev yaparlar ; 142. maddesinde, Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir ; 155. maddesinin birinci fıkrasında da, Danıştay, idarî mahkemelerce w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 15

16 verilen ve kanunun başka bir idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunda gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar kurallarına yer verilmiģtir. Anayasa, Türkiye Cumhuriyeti nin demokratik bir hukuk devleti olduğunu vurgularken, Devlet içinde tüm kamusal yaģam ve yönetimin yargı denetimine bağlı olmasını amaçlamıģtır. Yargı denetimi demokrasinin olmazsa olmaz koģuludur. Anayasa nın idarenin her türlü eylem ve iģlemlerine karģı yargı yolu açıktır kuralıyla benimsediği husus da etkili bir yargısal denetimdir. Anayasa nın 125. maddesinin birinci fıkrasında yer alan kural, yönetimin kamu hukuku ya da özel hukuk alanına giren tüm eylem ve iģlemlerini kapsamaktadır. Ġdarenin hizmetlerini gereği gibi ve ivedilikle görebilmesi için, yaptırım uygulama yetkilerine gereksinimi vardır. Ġdare bu yetkilerle, kamu düzeni ve güvenliğini, kamu sağlığını, ulusal kaynakları zamanında ve gereği gibi koruyabilir. Bu nedenle, idareye, geniģ ve çeģitli yaptırımlar uygulama yetkisi tanınmıģtır. Ġdarî cezalar, idarî yaptırımların en önemlilerinden biridir. Ġdarî cezalar arasında yer alan para cezaları da bu amaçla etkin ve yaygın bir biçimde uygulanmaktadır. Ġdarî para cezalarını diğer cezalardan ayıran en belirgin nitelik, onların idarî makamlar tarafından kamu gücü kullanılarak verilmesidir. Anayasa Mahkemesi nin daha önceki kararlarında da belirtildiği üzere, tarihsel geliģime paralel olarak Anayasa da adlî ve idarî yargı ayrımına gidilmiģ ve idarî uyuģmazlıkların çözümünde idare ve vergi mahkemeleriyle DanıĢtay yetkili kılınmıģtır. Bu nedenle, kural olarak idare hukuku alanına giren konularda idarî yargı, özel hukuk alanına giren konularda adlî yargı görevli olacaktır. Bu durumda idarî yargının görev alanına giren bir uyuģmazlığın çözümünde adlî yargının görevlendirilmesi konusunda yasa koyucunun mutlak bir takdir hakkının bulunduğunu söylemek olanaklı değildir. Ancak idarî yargının denetimine bağlı olması gereken idarî bir uyuģmazlığın çözümü, haklı neden ve kamu yararının bulunması halinde yasa koyucu tarafından adlî yargıya bırakılabilir. Yasa koyucu, 102. madde kapsamında verilen idari para cezalarında görevli yargı yerini idare mahkemesi olarak belirtirken, söz konusu idari para cezalarına karģı dava açma süresini idare mahkemelerinde dava açma süresinden farklı belirleyerek sosyal güvenlik konusunun niteliğine uygun önlemini de almıģtır. Yargılamanın ekonomikliği nedeniyle 5510 sayılı Kanun kapsamındaki tüm iģlemlerin tek yargı yerinde toplanması önerisi, Anayasa nın 153. maddesinde yer alan, Anayasa Mahkemesi nin kanun koyucu gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesisi edemez kuralı karģısında Anayasa yargısının konusu olmadığı gibi, itiraz konusu kuralda, idari iģlemlerin idarî yargının dıģına çıkarılarak adlî yargıya bırakılması da söz konusu değildir. Ġtiraz konusu kuralda olduğu gibi, Anayasa ya ve Anayasa Mahkemesi kararlarına uygun olarak düzenlenen bir konunun, farklı gerekçeler ya da nedenlerle farklı düzenlenmesi gerektiği savı Anayasa ya aykırılık konusu olamaz. Niteliği gereği idari olan eylem ve iģlemlere iliģkin davaların, Anayasa gereği, idari yargı yerlerinde görülmesi esastır. Yasaların, belirsizlik ve kargaģa yaratması değil önlemesi esas olduğuna göre, yasa koyucunun da Anayasa daki idarî ve adlî yargı ayrılığını esas alması, idarenin kamu gücü kullandığı ve kamu hukuku alanına giren iģlem ve eylemlerinin, idari yargı denetimine tabi olması Anayasa ya uygunluğun gereğidir. Ġtiraz baģvurusuna konu olan idarî para cezası, idare tarafından kamu gücü kullanılarak Kanunda belirtilen kurallara uymayanlara idarî bir yaptırımın uygulanması niteliğinde olduğundan, çıkacak uyuģmazlıkların çözümünde de idarî yargının görevli kılınmasında Anayasa ya aykırılık bulunmamaktadır. w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 16

17 Açıklanan nedenlerle, günlü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun günlü, 5754 sayılı Kanun un 60. maddesiyle değiģtirilen 102. maddesinin dördüncü fıkrasının Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler biçimindeki dördüncü cümlesi Anayasa nın 2., 125. ve 155. maddelerine aykırı değildir. Ġptal isteminin reddi gerekir. Ġtiraz konusu kuralın, yargı yerini belirten niteliği nedeniyle Anayasa nın 36. ve 141. maddeleriyle ilgisi görülmemiģtir. VI- YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI ĠSTEMĠ günlü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun günlü, 5754 sayılı Yasa nın 60. maddesiyle değiģtirilen 102. maddesinin dördüncü fıkrasının Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. biçimindeki dördüncü cümlesine yönelik iptal istemi, günlü, E.2010/55, K.2011/140 sayılı kararla reddedildiğinden, bu cümleye iliģkin YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASI ĠSTEMĠNĠN REDDĠNE, gününde OYBĠRLĠĞĠYLE karar verildi. VII- SONUÇ günlü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun günlü, 5754 sayılı Yasa nın 60. maddesiyle değiģtirilen 102. maddesinin dördüncü fıkrasının Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. biçimindeki dördüncü cümlesinin Anayasa ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDĠNE, gününde OYBĠRLĠĞĠYLE karar verildi. Sağlık Bakanlığından: DĠYALĠZ MERKEZLERĠ HAKKINDA YÖNETMELĠKTE DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASINA DAĠR YÖNETMELĠK MADDE 1 18/6/2010 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Diyaliz Merkezleri Hakkında Yönetmeliğin 7 nci maddesinin ikinci fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. (2) Komisyon, en az dört üye ve baģkanın katılımı ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Oylarda eģitlik olması halinde, baģkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmıģ sayılır. MADDE 2 Aynı Yönetmeliğin 13 üncü maddesi aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. MADDE 13 (1) Merkezlerde bulunması gereken faaliyet iznine esas personel Ģunlardır. a) Mesul müdür: Merkezin tıbbî, idarî ve teknik hizmetleri tabip bir mesul müdür sorumluluğunda yürütülür. Mesul müdür, hemodiyaliz sertifikası sahibi tabipse aynı zamanda merkezin hemodiyaliz sertifikalı tabiplik görevini, nefroloji uzmanı ya da sertifikalı uzman w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 17

18 tabip olması halinde ise merkezin mesul müdürlüğü yanında uzmanlık hizmetini de yürütür. Merkezde genel çalıģma saatleri dıģındaki zamanda ve kabul edilebilir mazeret hallerinde mesul müdürün yerine, mesul müdürün yazılı Ģekilde yetki devri yaptığı bir tabibin bulunması zorunludur. Mesul müdür, ilde valilikçe belirlenen genel çalıģma saatleri dıģında, 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve ġuabatı San atlarının Tarzı Ġcrasına Dair Kanunun 12 nci maddesine uygun olmak kaydıyla baģka bir özel sağlık kuruluģunda da çalıģabilir. Özel kanununa göre geçici olarak meslekten men edilenler, bu yasakları süresince merkezde mesul müdürlük yapamazlar. Hastane ve tıp merkezi bünyesinde faaliyet gösterecek merkezler için ayrı mesul müdür görevlendirmesi istenmez. b) Sertifikalı tabip: Merkezlerde asgari bulunması gerekli sertifikalı tabip sayısı, aktif hemodiyaliz cihazı sayısına göre belirlenir. Merkez kadrolu uzman tabip bulunduruyorsa, uzman tabip sertifikalı tabip görevini de yürütebilir. Ġlk otuz cihaza kadar bir; otuz bir ilâ elli cihaz için iki sertifikalı tabip bulunur. Elliden fazla cihazı olan mevcut merkezler için her otuz cihaza bir sertifikalı tabip bulunur. Ancak, her tedavi seansı için, otuz hasta için bir; otuz bir ilâ altmıģ hasta için iki ve müteakip her otuz hasta için ilâve bir sertifikalı tabip bulunur. Merkezde kadrolu çalıģan sertifikalı tabip çalıģma belgesinde belirtilen merkezdeki çalıģma saatleri dıģında 1219 sayılı Kanunun 12 nci maddesine uygun olmak kaydıyla baģka bir özel sağlık kuruluģunda da çalıģabilir. c) Uzman tabip: Hemodiyaliz tedavisi gören her hasta, en az ayda bir kez tercihen nefroloji uzmanı veya sertifikalı uzman tabip tarafından muayene edilerek değerlendirilir, her türlü ilaç ve diyaliz tedavisi düzenlenir. Bir uzman tabip aylık en fazla dörtyüz hemodiyaliz hastası değerlendirebilir. Bu değerlendirme, merkezde kadrolu veya kısmi zamanlı görev yapan uzman tabipler tarafından yapılabileceği gibi ücreti hasta adına merkez tarafından karģılanmak kaydıyla özel hastane veya tıp merkezinden hizmet satın alma yolu ile yaptırılabilir veya bu hizmetlerin kamuya ait hastanelerde yapılabilmesi için merkez gerekli tedbirleri alır. Merkezin bulunduğu ilde uzman tabip hizmeti sağlanamıyorsa aynı Ģartlarda diğer illerden bu hizmet sağlanır. Merkezde tedavi gören 18 yaģından küçük diyaliz hastalarının sayısı 10 dan fazla ise, bu hastaların uzman değerlendirmesini çocuk nefroloji uzmanı veya sertifikalı çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı yapar. Periton diyalizi tedavisinde uzman tabip değerlendirmesi, yalnızca nefroloji uzmanı tarafından yapılır. Merkezde kadrolu çalıģan uzman tabip çalıģma belgesinde belirtilen merkezdeki çalıģma saatleri dıģında 1219 sayılı Kanunun 12 nci maddesine uygun olmak kaydıyla baģka bir özel sağlık kuruluģunda da çalıģabilir. ç) Tabip dıģı sağlık personeli: Merkezlerde diyaliz iģlemini uygulayacak; hemodiyaliz uygulaması için üniversitelerin sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu diyaliz bölümlerinden mezun diyaliz teknikeri, sertifikalı hemģire ve sertifikalı acil tıp teknisyeni, periton diyalizi için ise periton diyalizi sertifikalı hemģireler tabip dıģı sağlık personeli olarak görevlendirilir. Bu branģların dıģında tabip dıģı sağlık personeli çalıģtırılamaz. Tabip dıģı sağlık personeli aģağıda belirtilen sayıda bulundurulur. 1) Hemodiyaliz yapılan merkezlerde faaliyet iznine esas tabip dıģı sağlık personeli sayısı, merkezdeki hemodiyaliz cihazının sayısına göre belirlenir. Ġlk on cihaza kadar iki, bu sayının üzerinde ilâve her beģ cihaz için ilâve bir tabip dıģı sağlık personeli bulunur. 2) Merkezlerde her tedavi seansında beģ hastaya kadar en az bir; daha sonraki her beģ hasta için ilâve bir tabip dıģı sağlık personeli bulunur. Ancak, ilk on cihaz için gerekli olan w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 18

19 faaliyet iznine esas personel haricinde, tabip dıģı sağlık personeli bulunmaması hallerinde, her tedavi seansında öngörülen sayının yarısını aģmayacak Ģekilde ve tam gün süreyle çalıģmak kaydıyla sertifikasız hemģire ve acil tıp teknisyeni çalıģtırılabilir. Bu durumda çalıģacak personelin gözetiminden sorumlu, o seans için en az bir diyaliz teknikeri veya sertifikalı tabip dıģı sağlık personeli bulunur. Bu Ģekilde çalıģtırılan sertifikasız personel için, merkez tarafından iģe baģladığı tarihten itibaren en geç altı ay içinde sertifikasyon eğitimi için baģvuru yapılır. 3) Periton diyalizi yapılacak merkezde periton diyalizi sertifikalı hemģire sayısı, merkezdeki hasta sayısına göre belirlenir. Ġlk elli hasta için bir; ilâve her elli hasta için bir periton diyalizi sertifikalı hemģire çalıģtırılır. Hemodiyaliz ve periton diyalizinin birlikte yapıldığı merkezde, her iki diyaliz sertifikasına sahip hemģire hem hemodiyaliz hem de periton diyalizi bakımından faaliyet iznine esas personel olarak kabul edilir. Ancak bu durumdaki hemģireler eģ zamanlı mesai yapamaz. d) Teknisyen veya tekniker: Merkezde, diyaliz cihazları ve müģtemilatı ile su sistemi konusunda en az üç ay süre ile eğitim gördüğüne dair belge veya diplomayı haiz bir teknisyen veya tekniker bulundurulur veya teknik servis ile bakım anlaģması yapılır. MADDE 3 Aynı Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin birinci fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. (1) Her hemodiyaliz merkezi, hastalarına programlı diyalizin baģlangıcında ve daha sonra uzman hekimin denetiminde olmak üzere bir diyetisyenle danıģmanlık hizmeti almak üzere sözleģme yapar veya ücreti hasta adına merkez tarafından karģılanmak kaydıyla hizmet satın alır. Yeni açılan merkez, faaliyet izin belgesi tarihinden itibaren en fazla üç ay içerisinde diyetisyen ile sözleģme yapar veya hizmet satın alır. Diyaliz merkezleri, ihtiyaç duymaları halinde psikiyatri uzmanı, psikolog, sosyal hizmet uzmanı unvanını haiz personeli, mesleklerine uygun görevlerde istihdam edebilir veya bunlardan hizmet satın alabilir. MADDE 4 Aynı Yönetmeliğin 15 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. (3) Merkezde görev yapan uzman tabibin görevinden ayrılması veya merkez tarafından alınan uzman tabiplik hizmetine iliģkin sözleģmenin bitmesi durumunda derhal müdürlüğe bildirimde bulunulur. Bir aylık süre sonunda merkez yeni uzman tabiple sözleģme yaparak uzman tabiplik hizmet sözleģmesini müdürlüğe bildirir. Bu bir aylık süre sonunda uzman tabip bulunmaması halinde diyaliz merkezinin valilikçe faaliyeti durdurularak en fazla altı aylık süre ile faaliyet izin belgesi askıya alınır. Bu süre sonunda da eksikliğin giderilememesi durumunda merkezin ruhsat ve faaliyet izin belgesi iptal edilir. Böyle bir durumda hastaların mağdur edilmemesi için müdürlükçe gerekli tedbirler alınır. (4) Merkezde tabip dıģı sağlık personeli sayısı bu Yönetmelikte seans baģına belirlenen asgarî sayının altına düģtüğü takdirde, her tedavi seansında öngörülen tabip dıģı sağlık personeli sayısının yarısını aģmayacak Ģekilde ve tam gün süreyle çalıģmak kaydıyla sertifikasız hemģire ve acil tıp teknisyeni çalıģtırılabilir. Bu durumda çalıģacak personelin gözetiminden sorumlu, o seans için en az bir diyaliz teknikeri, sertifikalı hemģire veya sertifikalı acil tıp teknisyeni bulunur. Bu Ģekilde çalıģtırılan personel için, merkez tarafından iģe baģladığı tarihten itibaren en geç altı ay içinde sertifikasyon eğitimi için baģvurusu yapılır. Buna uymayan diyaliz merkezine müdürlük tarafından kırkbeģ günlük süre verilerek w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 19

20 uygunluğun sağlanması yazılı olarak ihtar edilir ve bu süre sonunda personel eksikliğini gidermeyen merkezin hasta sayısı mevcut personel sayısına uygun olacak Ģekilde azaltılır. MADDE 5 Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ile dördüncü fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. d) Mazeret sebebiyle görev yerini terk etmesi halinde yerine baģka bir tabibi vekâleten bırakır. (4) Tabip dıģı sağlık personeli: Hemodiyaliz seansı öncesinde, hemodiyaliz sırasında ve sonrasında hastanın her türlü tıbbî bakımını, nefroloji uzmanı, sertifikalı uzman tabip ve sertifikalı tabibin direktiflerine göre yapmak, hemodiyaliz hastalarına eğitim vermek, rutin hasta takiplerini yapmak, tedavilere iliģkin kayıtları tutmak, hemodiyaliz cihazlarını diyalize hazırlamak, diyaliz setlerini hazırlamak, hastanın damar yolunu açmak, sterilizasyon ve yüzey dezenfeksiyon iģlerini yürütmekle görevlidir. Periton diyalizi hemģiresi nefroloji uzmanının direktifleri doğrultusunda rutin hasta takiplerini yapmak, hastalara eğitim vermek, takip ve tedavilere iliģkin kayıtları tutmak ve tedavinin gerektirdiği uygulamaları ve testleri yapmakla görevlidir. Periton diyalizi hemģiresi ayrıca, hastaların sağlık durumunun gerektirdiği hallerde ve nefroloji uzmanının tespit edeceği kurallar çerçevesinde periton diyalizi hastalarının ev ziyaretlerini yapar. Bu ziyaretlerin programlanması ve uygulanması sırasındaki ihtiyaçlar, merkez tarafından temin edilir. MADDE 6 Aynı Yönetmeliğin 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. (3) Merkezde görev yapacak tüm sağlık personeline mesul müdür tarafından hazırlanıp müdürlükçe onaylanacak Ek-4 teki ÇalıĢma Belgesi düzenlenir. Bu belge düzenlenmeden merkezde personel çalıģamaz. MADDE 7 Aynı Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin ikinci fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. (2) Diyaliz merkezlerinde çalıģan personel, iģe baģlarken ve daha sonra yılda bir kez rutin olarak HCV antikoru, HbsAg ve Hbs Ab, HIV 1+2 antikoru tayin testleri taramasından geçirilir ve lazım gelen koruyucu tedbirler alınır, gerektiğinde tedavileri yaptırılır. MADDE 8 Aynı Yönetmeliğin 34 üncü maddesinin birinci fıkrası, ikinci fıkrasının (c) bendi ve üçüncü fıkrası aģağıdaki Ģekilde değiģtirilmiģtir. (1) Diyaliz merkezlerinde görev alacak iç hastalıkları uzmanı, çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı, tabip, hemģire ve acil tıp teknisyeni ile bu merkezlerin tıbbî denetimlerinde görev alacak personelin eğitimleri, ikinci fıkrada belirtilen Ģartları haiz ve Bakanlıkça eğitim vermek üzere yetkilendirilmiģ diyaliz merkezlerince yürütülür. c) Hemodiyaliz merkezlerinin aktif olarak kullanılmakta olan en az beģ adet hemodiyaliz cihazı, periton diyalizi eğitimi yetkisi verilecek merkezin ise izlemde olan en az otuz hastası, (3) Diyaliz eğitim merkezi olarak yetkilendirilmeyi talep eden merkez; eğitim sorumluluğunu üstlenecek nefroloji uzmanının ve diğer eğiticilerin isim ve unvanlarını, birinci fıkrada sayılan uzman tabip, tabip, hemģire ve acil tıp teknisyenlerine yönelik olarak bir yıl içerisinde kaç dönem kurs düzenleyeceğini, her eğitim döneminde kaç uzman tabip, w w w. c a l i s m a r e h b e r i. c o m Sayfa 20