Güvenli bağlanma stiline sahip kişiler; olumlu

Transkript

1 , 1-11 AĞLANMA STİLLERİNİN ÖZNEL İYİ OLMAYI VE STRESLE AŞA ÇIKMA TUTUMLARINI YORDAMA GÜCÜ Şeife TERZİ ve Zeynep CİHANGİR ÇANKAYA Özet: u aaştımanın amacı, bağlanma stilleinin öznel iyi olma ve stesle başa çıkma tutumlaını ne ölçüde yodadığını belilemekti. Aaştımaya Gazi Ünivesitesinde öğenim göen 159 kız, 155 ekek, toplam 341 öğenci katılmıştı. Aaştımada İlişki Ölçeklei Anketi, enlik Saygısı Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Stesle aşa Çıkma Tutumlaı Envantei kullanılmıştı. Veilein analizinde standat çoklu egesyon analizi tekniği kullanılmıştı. ulgula güvenli bağlanma stili, özsaygının ve stesle başa çıkma tutumlaından aktif planlamanın, dış yadım aamanın, dine sığınmanın, kabul/bilişsel yeniden yapılanmanın; saplantılı bağlanma stili ise, yaşam doyumunun anlamlı bie yodayıcısı olduğunu göstemişti. Ayıca kokulu bağlanma stilinin kaçma/soyutlama başa çıkma tutumunu, kayıtsız bağlanma stilinin aktif planlama başa çıkma tutumunu anlamlı şekilde yodadığı göülmüştü. Anahta Sözcükle: ağlanma stillei, öznel iyi olma, stesle başa çıkma, ünivesite öğencilei. Abstact: The pedictive powe of attachment styles on subjective well being and coping with stess of univesity students. The pupose of this study was to examine how well attachment styles pedict coping with stes and subjective well-being. The sample of the study consisted of 341 (159 female, 155 male) college students fom Gazi Univesity. Data collection instuments wee Relationship Questionnaie, Self Esteem Scale, Life Fulfillment Scale, and Coping with Stes Scale. The esults of multiple egession analysis showed that secue attachment style was the significant pedicto of self esteem; peoccupied attachment style was the significant pedicto of life satisfaction; secue attachment style was the significant pedicto of active planning, seeking extenal help, tuning to eligion, acceptance/cognitive estuctuing. Finally faifull attachment style was the significant pedicto of avoidance, peoccupied attachment style was the significant pedicto of active planning. Key Wods: Attachment styles, subjective well-being, coping with stess, univesity students. u makale, Eylül 2006 taihlei aasında Muğla Ünivesitesinde geçekleştiilen 15. Ulusal Eğitim ilimlei Kongesinde sunulan bildiinin genişletilmiş halidi. Yd. Doç. D., Şeife TERZİ, Gazi Ünivesitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim ilimlei ölümü Rehbelik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalı Yd. Doç. D., Zeynep CİHANGİR ÇANKAYA, Ege Ünivesitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim ilimlei ölümü Rehbelik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalı Son yıllada yapılan çalışmalada stesle başa çıkma tutumlaı ve öznel iyi olma düzeyi değişkenlei ile bağlanma stillei aasındaki ilişki üzeinde duulduğu göülmektedi. ağlanma kuamlaı, eken çocukluk döneminde biincil bakıcılala kuulan ilişkinin niteliğinin, yaşamın daha sonaki dönemleinde kuulacak olan ilişkilede belileyici olduğunu vugulamaktadı. u süeçte bakıcı ile çocuk aasında kuulan ilişki sonucunda, çocuğun bakıcısına ve kendisine ilişkin oluştuduğu zihinsel işleyen modelle yaşam boyu sümekte ve he dönemde kişileaası ilişkilein temelini oluştumaktadı (owlby, 1980). ağlanma, insanlaın kendilei için önemli gödüklei başkalaına kaşı geliştidiklei güçlü duygusal bağla olaak tanımlanabili (owlby, 1980). owlby (1958) ve Ainswoth (1989) ayı ayı ve bilikte yaptıklaı çalışmalada güvenli, kaygılı/kaasız ve kaçma olmak üzee üç temel bağlanma stili otaya koymuşladı. atholomew ve Hoowitz (1991) bu bağlanma stilleinden faklı olaak ancak owlby nin bağlanma kuamına dayanaak, benliğe ve başkalaına ait zihinsel modellein olumlu ve olumsuz olma duumlaının çapazlanmasından oluşan, dötlü yetişkin bağlanma stilini geliştimişledi. u kuama göe, güvenli, saplantılı, kayıtsız ve kokulu olmak üzee döt bağlanma stili bulunmaktadı. Güvenli bağlanma stili, bieyin kendisine ve başkalaına ilişkin algılaının olumlu olduğu stildi. Kişinin kendisi hakkındaki değesizlik duygulaına, başkalaına ilişkin olumlu değelendimeleinin eşlik ettiği stil, saplantılı stildi. Kendisine ilişkin algının olumlu ancak başkalaına ilişkin algının olumsuz olduğu bağlanma öüntüsü, kayıtsız stildi. He iki algınında olumsuz olduğu bağlanma öüntüsü ise, kokulu stildi. u bağlanma stilleine sahip olan bieylein özelliklei kısaca şöyle açıklanabili (atholomew ve Hoowitz, 1991): Güvenli bağlanma stiline sahip kişile; olumlu benlik algısına sahiptile, kendileini sevilmeye değe göüle, başkalaının güvenili, destek veen ve iyi niyetli olduğuna dai olumlu beklentilei vadı. u özellikleiyle hem başkalaıyla yakınlık kuabilile, hem de

2 Şeife Tezi ve Zeynep Cihangi Çankaya özek kalmayı başaabilile. Saplantılı bağlanma stiline sahip olan kişile; kendileini değesiz hissedele, sevilmeye değe gömezle, yakın ilişkileinde kendileini doğulama ya da kanıtlama eğilimi gösteile, ilişkileinde geçekçi olmayan beklentilee sahiptile. Kayıtsız bağlanma stiline sahip olan kişile; yüksek özsaygıya sahiptile, özekliğe aşıı deecede önem veile, başkalaına kaşı olumsuz tutuma sahiptile ve başkalaına olan geeksinimleini, yakın ilişkilein geekliliğini eddedele. Kokulu bağlanma stiline sahip olan kişile; çok kaygılıdıla, düşük özsaygıya sahiptile, başkalaının güvenilmez ve eddedici olduğuna ilişkin beklentilei vadı. ağlanma stilleiyle ilgili aaştımalaın sonuçlaı incelendiğinde, bieyin bağlanma stilinin, onun stesle başa çıkma davanışıyla ve iyi olma düzeyi ile ilişkili olduğu göülmektedi. 2 ağlanma ve Stes Folkman, Lazaus ve akadaşlaı (1986) na göe stes, biey çeve etkileşiminde kişinin iyi uyumunu tehlikeye düşüen ve mevcut kaynaklaını zolayan ya da aşan talepledi. Çeşitli kaynaklada, başetme yolu, başa çıkma yolu, başa çıkma statejisi olaak da kullanılan başa çıkma (coping) teimi ise, stesölein (stes veicile) uyandıdığı duygusal geilimi azaltma, yoketme ya da bu geilime dienme amacıyla gösteilen davanışsal ve duygusal tepkilein bütünüdü (Fleming, aum ve Singe, 1984). aşa çıkma statejilei poblem odaklı ve duygu odaklı olmak üzee iki ana faktöde toplanabili (Lazaus ve Folkman, 1984): Poblem odaklı başa çıkma, tehdit edici olayı otadan kaldıma veya onun etkisini azaltma amacıyla, poblem çözme ve işlem yollaı üzeinde odaklaşma gibi yollala, stesli duumun unsulaını doğudan değiştimeye yönelik etkinliklei içei. Poblem odaklı başa çıkma başlığı altında, kendini kontol altında tutma, soumluluğunu kabul etme, planlı bi biçimde poblem çözme, soun üzeinde olumlu olaak duma gibi davanışla ye almaktadı. Duygu odaklı başa çıkma ise, stesin yaattığı olumsuz duygulaı kontol altına almaya ve olumlu bi yöne odaklanmaya yönelik davanışlaı kapsa. Duygu odaklı başa çıkma başlığı altında, kaçma-kaçınma, inka, soundan uzak duma, sosyal destek aama, yüzleştiici başa çıkma, kuuntulu düşünme, zihinsel anlamda sounla meşgul olmama gibi davanışla ye almaktadı. İlgili liteatüde bieylein stesle başaçıkma davanışlaının, onlaın bağlanma stilleinden etkilendiği vugulanmaktadı. Çünkü bağlanma ve stesle başaçıkma, stesli olaylaın bilişsel olaak youmlamasını ve kişinin kendine ve başkalaına ne kada güvenebileceğine ilişkin kaalaını içemektedi (Compas, 1988; Stewad ve ak., 1998). Genel olaak bağlanma sisteminin, güvenli bi bağlanma figüü elde edildiyse stes ve kaygının etkileini azaltan bi fonksiyonu bulunmaktadı. Mikulince ve Floian (1995), güvenli bağlanma stilinin, bieylein stesle başa çıkmalaına yadımcı olan içsel bi kaynak olduğunu belitmişledi. aşka bi deyişle, güvenli bağlanma, yaşam süecinde bieyin stesle başa çıkması için geekli olan kaynaklaından biidi. enze şekilde güvenli bağlanma stiline sahip bieylein stesin yaattığı olumsuz duygulaı kontol altına alabildiklei (Mikulince ve Floian, 1995), olumsuz duygu duumlaını düzeltmede kendileine güvendiklei (McCathy ve ak., 2001), sosyal destek algılaının daha yüksek olduğu ve stesle başa çıkma aacı olaak sosyal desteği daha sık ve etkili kullandıklaı (Kobak ve Sceey, 1988; David, Mois ve Kaus, 1998) ifade edilmektedi. Öte yandan güvensiz bağlanma stilinin, stes kaşısında tepkisellik ya da poblemlee saplanma gibi etkisiz başa çıkma yollaının kullanılmasına neden olduğu (Lopez ve ak., 2001; Janssen, Schuengel ve Stolk, 2002); kayıtsız ve kokulu bağlanma stiline sahip olan bieylein ise yüksek düzeyde olumsuz kaçınma davanışlaı (ilaç kullanma, içki içme gibi) segilediklei (Howad ve Medway, 2004) belitilmişti. ağlanma ve Öznel İyi Olma Öznel iyi olma, kişinin kendi yaşamını değelendimesi ve yagı bildimesi anlamına gelmektedi (Yetim, 2001). ieyin yaşamının değeli olduğuna nasıl kaa vediğidi ve yaşam doyumuna dayanı. Yaşam doyumu ise, bieyin önemli yaşam alanlaında (okul, aile, iş v.b.) olumlu duygu yaşantılaının olumsuz duygu yaşantılaından daha çok olması ile ilişkilidi (Diene, 2000). Yapılan çalışmalada, yaşam doyumu (Chikov ve ak., 2003; Jenkins, 2003; Uy ve ak., 2004), kaygı (Ryan ve ak., 2005) ve özsaygı (Jenkins, 2003; Chikov ve ak., 2003) değişkenlei öznel iyi olmanın göstegelei olaak ele alınmaktadı. u aaştımada öğencilein öznel iyi olma düzeylei özsaygı ve yaşam doyumu değişkenlei ile belilenmişti. İlgili liteatüde bieylein iyi olma düzeyleinin, onlaın bağlanma stilleinden etkilendiği vugulanmaktadı. Güvenli bağlanma stilline sahip olan bieylein olumlu benlik algısına sahip olmalaının, kendini sevilmeye değe gömeleinin, başkalaıyla yakınlık kuabilmeleinin, onlaın öznel iyi olma düzeyleini olumlu etkilediği söylenebili. Yapılan çalışmalada egenlein hem ebeveyn hem de akan bağlanmalaının, özsaygı ve yaşam doyumuyla ilişkili olduğunu bulunmuştu (Amsden ve Geenbeg, 1987). enze bi şekilde Rice, Cunningham ve Young (1997) yaptıklaı aaştımada, ebeveyn bağlanmasının sosyal yetelik aacılığıyla iyi olmanın önemli bi yodayıcısı olduğunu vugulamışladı. La Guadia ve ak. (2000) ile Mudock ve Love (2004) yaptıklaı çalışmalada, faklı ilişkilede güvenli bağlanmanın iyi olma düzeyini yodadığını ve güvenli bağlanmanın uh sağlığı ile olumlu ilişki göstediğini saptamışladı.

3 ağlanma Stillei, Öznel İyi Olma ve Stesle aşa Çıkma Özetle bağlanma stillei bieylein hem stesle başetme yollaını hem de iyi olma düzeyleini etkilemektedi. ağlanma stillei ve stesle başaçıkma konusunda yapılan çalışmalada göüldüğü gibi, bieylein sahip olduklaı bağlanma stillei, onlaın stes kaşısında göstediklei tepkile üzeinde önemli bi etkiye sahipti. ağlanma stillei ve iyi olma konusunda yapılan çalışmala da ünivesite öğencileinde bağlanma stilleinin iyi olma düzeyini etkilediğini göstemektedi. aşka bi ifade ile ilgili liteatüde bağlanma stilleinin stesle başaçıkma davanışlaıyla ve iyi olma ile ilişkisi faklı çalışmalada ele alınmış, ancak bu değişkenlein bağlanma stillei ile olan ilişkisinin beabe ele alınaak değelendiildiği çok fazla çalışmaya astlanmamıştı. Özellikle ülkemizde bu kapsamda yapılan bi aaştıma bulunmamaktadı. u aaştımanın amacı, ünivesite öğencileinin bağlanma stilleinin, hem stesle başetme tutumlaının ve hem de iyi olma düzeyleinin anlamlı bie yodayıcısı olup olmadığını belilemekti. u amaç doğultusunda aşağıdaki soulaa cevap aanmıştı: 1. Öğencilein güvenli, kokulu, saplantılı ve kayıtsız olaak belitilen bağlanma stillei onlaın özsaygı düzeyleini anlamlı bi biçimde yodamakta mıdı? 2. Öğencilein güvenli, kokulu, saplantılı ve kayıtsız olaak belitilen bağlanma stillei onlaın yaşam doyumu düzeyleini anlamlı bi biçimde yodamakta mıdı? 3. Öğencilein güvenli, kokulu, saplantılı ve kayıtsız olaak belitilen bağlanma stillei onlaın stesle baş etme tutumlaını anlamlı bi biçimde yodamakta mıdı? YÖNTEM Çalışma Gubu Aaştımanın katılımcılaı, öğetim yılında Gazi Ünivesitesi Gazi Eğitim Fakültesi (%18), Teknik Eğitim Fakültesi (%17), Fen-Edebiyat Fakültesi (% 13), Hukuk Fakültesi (% 30) ve Diş Hekimliği Fakültesi nde (% 22) öğenim göen 159 kız, 155 ekek, toplam 341 öğenciden oluşmaktadı. Önekleme katılan öğencilein % 42 si biinci sınıf, % 14 ü ikinci sınıf, % 2 si üçüncü sınıf ve % 14 ü dödüncü sınıfta okumaktadı. Öğencilein yaşlaı 17 ile 28 aasında değişmektedi. Vei Toplama Aaçlaı Aaştımada vei toplama aacı olaak İlişki Ölçeklei Anketi, enlik Saygısı Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Stesle aşa Çıkma Tutumlaı Envantei kullanılmıştı. u aaçlaa ilişkin bilgile aşağıda veilmişti. İlişki Ölçeklei Anketi Giffin ve atholomew taafından 1994 yılında geliştiilen, Süme ve Güngö (1999) taafından Tükçeye uyalanan İlişki Ölçeklei Anketi (İÖA) 17 maddeden ve yakın ilişkiledeki dötlü bağlanma stilini (güvenli, kayıtsız, kokulu ve saplantılı) ölçmeyi amaçlayan döt alt ölçekten oluşmaktadı. İÖA nın alt ölçekleine ait iç tutalılık katsayılaı.27 ile.61 aasında değişmektedi. Ölçeğin test teka test güveniliğinde elde edilen bağlanma stillei aasındaki koelasyonla.54 ile.78 aasında değişmektedi. Ölçeğin faktö yapısı incelendiğinde, biinci faktöün vayansın % 43 ünü, ikinci faktöün ise % 33 ünü açıkladığı göülmektedi. iinci faktöde güvenli ve kokulu bağlanma stili, ikinci faktöde ise kayıtsız ve saplantılı bağlanma stili ye almaktadı. Ölçeğin bu aaştımada yapılan güvenilik çalışmalaında ise İÖA nın alt ölçekleine ait Conbach Alpha güvenilik katsayılaı.27 ile.50 aasında değişmişti. İÖA nın alt ölçekleine ait madde toplam koelasyonlaı ise güvenli bağlanma alt ölçeği için.37 ile.61; kokulu bağlanma alt ölçeği için.44 ile.75; saplantılı bağlanma alt ölçeği için.46 ile.64; kayıtsız bağlanma alt ölçeği için ise. 52 ile.62 aasında bulunmuştu. Katılımcıla, he bi maddenin kendileini ve ilişkileini ne deece tanımladığını 4 basamaklı bi ölçek üzeinde değelendimektedile. enlik Saygısı Ölçeği Aıcak (1999) taafından geliştiilen enlik Saygısı Ölçeği (SÖ), bieyin kendine saygı tutumunu ifade eden olumlu ve olumsuz 32 maddeden oluşan ölçek 5 li Liket tipinde hazılanmıştı. Ölçeğin 1, 3, 4, 6, 7, 9, 11, 13, 15, 16, 18, 19, 21, 23, 25, 27, 29, 31 ve 32. maddelei tes yönde puanlanmaktadı. Ölçeğin Conbach Alpha güvenilik katsayısı.90 olaak bulunmuştu. Ölçeğin iki hafta aa ile iki kee uygulanması ile elde edilen Peason momentle Çapım koelasyon katsayısı ise.70 olaak bulunmuştu. Ölçeğin kapsam geçeliği için uzman kanısına başvuulmuş ve uzman gubunun %75 nin kabul ettiği maddele ölçeğe alınmıştı. enze ölçekle geçeliği kapsamında Rosenbeg enlik Saygısı Ölçeği ile aasındaki koelasyon katsayısı.69 olaak bulunmuştu. Ölçeğin yapı geçeliği için yapılan faktö analizinde toplam vayansın %46 sını açıklayan beş faktölü (benlik değei, özgüven, depessif-duygulanım, kendine yetme, başama ve üetkenlik) yapı otaya çıkmıştı. Ölçeğin bu aaştımada yapılan güvenilik çalışmalaında ise Conbach Alpha güvenilik katsayılaı.50 bulunmuş; madde toplam koelasyon katsayılaı ise.07 ile.54 aasında değişmişti. Yaşam Doyumu Ölçeği Yaşam doyumu ölçeği Diene, Emmans, Lasen ve Giffin taafından 1983 yılında geliştiilmiş ve Köke (1991) taafından Tükçe'ye uyalama çalışması yapılmıştı. Ölçek öznel iyi oluşun bilişsel boyutu olan yaşam doyumunu ölçmeyi amaçlamaktadı. Toplam beş 3

4 Şeife Tezi ve Zeynep Cihangi Çankaya maddeden oluşan ölçek Liket tipinde ve 1-7 aasında puanlanmaktadı. Ölçeğin test teka test güvenilik katsayısı.85 olaak bulunmuştu. Madde analizi çalışmasında ise ölçeğin madde puanlaı ile test puanlaı aasındaki Peason Momentle Çapım Koelasyon katsayısı 1. madde.73, 2. madde.73, 3. madde.76, 4. madde.75 ve 5. madde.90 olaak bulunmuştu. Ölçeğin bu aaştımada yapılan güvenilik çalışmalaında ise Conbach Alpha güvenilik katsayılaı.85 bulunmuş; madde toplam koelasyon katsayılaı ise.76 ile.83 aasında değişmişti. 4 Stesle aşa Çıkma Tutumlaı Envantei Ojinali Özbay (1993) taafından geliştiilen ve Özbay ve Şahin (1997) taafından Tükçe uyalaması yapılan stesle başa çıkma tutumlaı envantei, bieylein faklı stes duumlaındaki başa çıkma çabalaını ölçmeye yönelik 43 maddeden ve altı alt ölçekten (aktif planlama, dış yadım aama, dine sığınma, kaçmasoyutlama (duygusal-eylemsel), kaçma-soyutlanma (biyokimyasal), kabul-bilişsel yeniden yapılanma) oluşmaktadı. Ölçek 5 li liket tipindedi. Ölçeğin Conbach Alfa güvenilik katsayısı.81 olaak bulunmuştu. Ölçeğin Stesle aşa Çıkma Tazlaı Ölçeği kullanılaak geçekleştiilen benze ölçekle geçeliği çalışmasında Peason Koelasyon Katsayısı.54 olaak bulunmuştu. Ölçeğin bu aaştımada yapılan güvenilik çalışmalaında ise Stesle aşa Çıkma Tutumlaı Envantei nin alt ölçekleine ait Conbach Alpha güvenilik katsayılaı.50 ile.92 aasında değişmişti. Ölçeğin alt ölçekleine ait madde toplam koelasyonlaı ise aktif planlama alt ölçeği için.47 ile.64; dış yadım aama alt ölçeği için.58 ile.73; dine sığınma alt ölçeği için.79 ile.86; kaçma-soyutlama alt ölçeği için.41 ile.64; kaçma-soyutlanma alt ölçeği için.48 ile.74; kabulbilişsel yeniden yapılanma alt ölçeği için ise.33 ile.66 aasında bulunmuştu. İşlem Aaştımada kullanılan ölçekle aaştımacıla taafından önekleme alınan öğencilee des saatlei içinde uygulanmıştı. Uygulama öncesinde öğencilee aaştımanın amacına ve ölçek maddelein nasıl yanıtlanacağına ilişkin açıklamala yapılmıştı. Veilein analizinde, SPSS 11.0 paket pogamı kullanılmış ve t-testi, koelasyon ve standat çoklu egesyon analizi teknikleinden yaalanılmıştı. Sonuçlaın youmlanmasında ise 0.05 anlamlılık düzeyi temel alınmıştı. ULGULAR Aaştımanın amacı doğultusunda bağlanma stilleinin öznel iyi olma ve stesle başaçıkma değişkenleini ne deecede yodadığını saptamak amacıyla yapılan standat çoklu egesyon analizi sonuçlaı Tablo 1, Tablo 2 ve Tablo 3 de veilmişti. Çoklu egesyon analizi uygulamasında, yodayıcı değişkenle (bağlanma stillei) ve bağımlı değişkenle (öznel iyi olma, stesle başaçıkma tutumlaı) aasında doğusal bi ilişki olduğu ve puanlaın nomal dağılım göstediği göülmüştü. Özsaygıyı Yodayan le Özsaygıyı yodayan değişkenlei belilemek amacıyla İÖA nın güvenli, kokulu, saplantılı ve kayıtsız alt ölçekleine ilişkin standat çoklu egesyon analizi yapılmış ve analiz sonuçlaı Tablo 1 de veilmişti. Tablo 1. Özsaygının İÖA nın Alt Ölçekleine Göe Yodanmasına İlişkin Çoklu Regesyon Analizi Sonuçlaı Sabit β T p İkili Kısmi Güvenli * Kokulu * Saplantılı * Kayıtsız R=0.364 R ² = F (4,313)= p =.000 Tablo 1 ye bakıldığında, İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte özsaygı puanlaı ile ota düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.364) olduğu ve alt ölçeklein özsaygıdaki toplam vayansın % 13 nü açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Güvenli, kokulu, ve saplantılı bağlanma stilleinin puanlaı ile özsaygı puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak kayıtsız bağlanma stili puanlaı ile özsaygı puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı olmayan bi ilişkinin olduğu göülmektedi. Güvenli, kokulu ve saplantılı bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı olduğu; kayıtsız bağlanma stili alt ölçeğindeki egesyon katsayısının anlamlılığına ilişkin t değeinin ise 0.05 e göe anlamlı değe üetmediği göülmektedi. Standadize edilmiş egesyon katsayısına göe (β), İÖA nin alt ölçekleinin özsaygı üzeindeki göeli önem sıası; kokulu, güvenli, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stillei biçimindedi. Yaşam Doyumunu Yodayan le Yaşam doyumunu yodayan değişkenlei belilemek amacıyla İÖA nın güvenli, kokulu, saplantılı ve kayıtsız alt ölçekleine ilişkin standat çoklu egesyon analizi yapılmış ve analiz sonuçlaı Tablo 2 de veilmişti.

5 ağlanma Stillei, Öznel İyi Olma ve Stesle aşa Çıkma Tablo 2. Yaşam Doyumunun İÖA nın Alt Ölçekleine Göe Yodanmasına İlişkin Çoklu Regesyon Analizi Sonuçlaı β T p İkili Kısmi Sabit Güvenli Kokulu Saplantılı * Kayıtsız R=0.196 R ² = F (4,313)= p =.015 Tablo 2 e bakıldığında, İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte yaşam doyumu puanlaı ile düşük düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.196) olduğu ve alt ölçeklein yaşam doyumundaki toplam vayansın % 3 nü açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Saplantılı bağlanma stili puanlaı ile yaşam doyumu puanlaı aasında negatif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak güvenli, kokulu ve kayıtsız bağlanma stili puanlaı ile yaşam doyumu puanlaı aasında anlamlı bi ilişkinin olmadığı göülmektedi. Saplantılı bağlanma stilinin egesyon katsayısının anlamlılığına ilişkin t değeinin 0.05 e göe anlamlı olduğu; güvenli, kokulu ve kayıtsız bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı bi değe üetmediklei göülmektedi. Stesle aşaçıkma Tutumlaını Yodayan le Stesle başaçıkma tutumlaı aktif planlama, dış yadım aama, dine sığınma, kaçma-soyutlama, kaçmasoyutlanma, kabul-bilişsel yeniden yapılanma olmak üzee altı alt boyutta ele alınmıştı. Stesle başa çıkma tutumlaını yodayan değişkenlei belilemek amacıyla İÖA nın güvenli, kokulu, saplantılı ve kayıtsız alt ölçekleine ilişkin standat çoklu egesyon analizi yapılmış ve analiz sonuçlaı Tablo 3 de veilmişti. Tablo 3. Stesle aşaçıkma Tutumlaının İÖA nın Alt Ölçekleine Göe Yodanmasına İlişkin Çoklu Regesyon Analizi Sonuçlaı AKTİF PLANLAMA İkili Kısmi β T P R Sabit Güvenli * Kokulu Saplantılı Kayıtsız * DIŞ YARDIM ARAMA İkili Kısmi β T P R Sabit Güvenli * Kokulu Saplantılı Kayıtsız R=0.245 R ² = F (4,313)= p =.001 DİNE SIĞINMA İkili Kısmi β T P Sabit Güvenli * Kokulu Saplantılı Kayıtsız R=0.192 R ² = F (4,313)= p =.019 KAÇMA-SOYUTLAMANIN (DUYGUSAL-EYLEMSEL) İkili Kısmi β T p Sabit Güvenli * Kokulu * Saplantılı Kayıtsız R=0.174 R ² = F (4,313)= p =.047 KAÇMA-SOYUTLANMANIN (İYOKİMYASAL) β T p İkili Kısmi Sabit Güvenli Kokulu Saplantılı Kayıtsız R=0.092 R ² = F (4,313)= p =.615 KAUL-İLİŞSEL YENİDEN YAPILANMA β T p Sabit İkili Kısmi Güvenli * Kokulu Saplantılı Kayıtsız R=0.237 R ² = F (4,313)= p =.001 R=0.195 R ² = F (4,313)= p =.016 5

6 Şeife Tezi ve Zeynep Cihangi Çankaya Tablo 3 e bakıldığında, İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte aktif planlama puanlaı ile düşük düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.195) olduğu ve alt ölçeklein yaşam doyumundaki toplam vayansın % 3 nü açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Güvenli ve kayıtsız bağlanma stillei puanlaı ile aktif planlama puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak kokulu ve saplantılı bağlanma stili puanlaı ile aktif planlama puanlaı aasında anlamlı bi ilişkinin olmadığı göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin aktif planlamanın önemli bie yodayıcısı olup olmadıklaına bakıldığında; güvenli ve kayıtsız bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeinin 0.05 e göe anlamlı olduğu göülmektedi. una kaşılık kokulu ve kayıtsız bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı bi değe üetmediklei göülmektedi. Standadize edilmiş egesyon katsayısına göe (β), İÖA nin alt ölçekleinin aktif planlama üzeindeki göeli önem sıası; kayıtsız ve güvenli bağlanma stillei biçimindedi. İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte dış yadım aama puanlaı ile düşük düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.245) olduğu ve dış yadım aamadaki toplam vayansın % 6 sını açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Güvenli bağlanma stili puanlaı ile dış yadım aama puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak kokulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stili puanlaı ile dış yadım aama puanlaı aasında anlamlı bi ilişkinin olmadığı göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin dış yadım aamanın önemli bie yodayıcısı olup olmadıklaına bakıldığında; güvenli bağlanma stilinin egesyon katsayısının anlamlılığına ilişkin t değeinin 0.05 e göe anlamlı olduğu; ancak kokulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı bi değe üetmediklei göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte dine sığınma puanlaı ile düşük düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.192) olduğu ve dine sığınmadaki toplam vayansın % 3 ünü açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Güvenli bağlanma stili puanlaı ile dine sığınma puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak kokulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stili puanlaı ile dine sığınma puanlaı aasında anlamlı bi ilişkinin olmadığı göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin dine sığınmanın önemli bie yodayıcısı olup olmadıklaına bakıldığında; güvenli bağlanma stilinin egesyon katsayısının anlamlılığına ilişkin t değeinin 0.05 e göe anlamlı olduğu; ancak kokulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stilinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı bi değe üetmediklei göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte kaçma-soyutlama (duygusal-eylemsel) 6 puanlaı ile düşük düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.174) olduğu ve kaçma-soyutlamadaki toplam vayansın % 3 ünü açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Güvenli ve kokulu bağlanma stili puanlaı ile kaçma-soyutlama puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak saplantılı ve kayıtsız bağlanma stili puanlaı ile kaçma-soyutlama puanlaı aasında anlamlı bi ilişkinin olmadığı göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin kaçma-soyutlamanın önemli bie yodayıcısı olup olmadıklaına bakıldığında; güvenli ve kokulu bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeinin 0.05 e göe anlamlı olduğu; saplantılı ve kayıtsız bağlanma stilinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı bi değe üetmediklei göülmektedi. Standadize edilmiş egesyon katsayısına göe (β), İÖA nin alt ölçekleinin kaçma-soyutlama üzeindeki göeli önem sıası; güvenli ve kokulu bağlanma stillei biçimindedi. İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte kaçma-soyutlanma (biyokimyasal) puanlaı ile anlamlı bi ilişkisinin olmadığı; bu alt ölçeklein egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçlaı incelendiğinde ise, hiçbiinin kaçmasoyutlanmanın anlamlı bi yodayıcısı olmadığı göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin tümünden elde edilen puanlaın bilikte kabul-bilişsel yeniden yapılanma puanlaı ile düşük düzeyde bi ilişkisinin (R= 0.237) olduğu ve kabul-bilişsel yeniden yapılanmadaki toplam vayansın % 5 ini açıkladıklaı göülmektedi (p< 0.05). Güvenli bağlanma stili puanlaı ile kabul-bilişsel yeniden yapılanma puanlaı aasında pozitif yönde, düşük ve anlamlı bi ilişkinin olduğu; ancak kokulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stili puanlaı ile kabul-bilişsel yeniden yapılanma puanlaı aasında anlamlı bi ilişkinin olmadığı göülmektedi. İÖA nin alt ölçekleinin kabul-bilişsel yeniden yapılanmanın önemli bie yodayıcısı olup olmadıklaına bakıldığında; güvenli bağlanma stilinin egesyon katsayısının anlamlılığına ilişkin t değeinin 0.05 e göe anlamlı olduğu; ancak kokulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stilleinin egesyon katsayılaının anlamlılığına ilişkin t değeleinin 0.05 e göe anlamlı bi değe üetmediklei göülmektedi. TARTIŞMA u aaştıma, bağlanma stilleinin, öznel iyi olmanın göstegelei olan özsaygı ve yaşam doyumunun ve stesle başa çıkma tutumlaının anlamlı bie yodayıcısı olup olmadığını belilemek amacıyla yapılmıştı. Aaştımada bağlanma stilleinin özsaygı ve yaşam doyumu değişkenlei ile faklı ilişkile göstediği göülmüştü. u nedenle bağlanma stilleinin iyi olma ile

7 ağlanma Stillei, Öznel İyi Olma ve Stesle aşa Çıkma ilişkisinin ele alındığı bazı çalışmalada (Quimby ve O ien, 2006) olduğu gibi bulgula ayı ayı tatışılmıştı. Aaştımanın bağlanma stilleinin özsaygının anlamlı bi yodayıcısı olup olmadığı ile ilgili sonuçlaına bakıldığında; güvenli bağlanma stilleinin özsaygıyı anlamlı düzeyde yodadığı bulunmuştu. Elde edilen bu sonuç owlby nin (1980) teoik olaak açıkladığı güvenli bağlanma stili gösteen bieyle, kendileini ve yetelikleini olumlu değelendime eğilimindedile göüşüyle tutalılık göstemektedi. ieyin kendisini yeteli, önemli ve değeli algılama deecesi olaak ifade edilen özsaygının gelişiminde, çevesel etkilein ne kada önemli olduğunu elde edilen bu bulgu bi kee daha otaya koymuştu. ağlanma kuamına göe, yaşamın ilk yıllaından itibaen çocuk ile onu büyütenle aasındaki duygusal bağın niteliği, onun gelişimini yaşam boyu etkilemektedi. Çocuk ihtiyacı olduğunda ve kaygı hissettiğinde bağlanma figüünden geeken desteği ve olumlu tepkiyi göüse, bakıcısının ulaşılabili, güvenili ve destekleyici olduğuna inanı; kendisinin de sevilmeye değe biisi olduğuna ilişkin duygula geliştii. öylece biey yaşamın ileleyen dönemleinde olumlu benlik algısına sahip olu, kendini sevilmeye değe göü, başkalaıyla yakınlık kuabili ve güvenli bağlanma stili geliştii. u bulgu ilgili liteatüde de desteklenmektedi (ylsma, Cozzaelli ve Süme, 1997; Çelik, 2004; Damalı, 2006; Foste, Kenis ve Goldman, 2007; Hamata, 2004; Huntsinge ve Luecken, 2004; Laible, Calo ve Roesch, 2004; Wilkinson ve Pay, 2004). ağlanma stilleinin özsaygının anlamlı bie yodayıcısı olup olmadığını dai bulgula çeçevesinde kokulu ve saplantılı bağlanma stillei ile özsaygı aasında düşük düzeyde ve olumlu bi ilişki bulunmuştu. Ancak ilgili liteatüde bu aaştıma bulgusundan faklı olaak kokulu ve saplantılı bağlanma stiline sahip bieylein düşük özsaygıya sahip olduklaı ifade edilmişti (Çelik, 2004; Foste, Kenis ve Goldman, 2007). u faklılığın nedeni şöyle açıklanabili; bu çalışmada bağlanma stillei ile özsaygı aasında elde edilen ilişkinin düşük olduğu dikkate alındığında özsaygıyı etkileyen başka değişkenlein valığından söz edilebili. Öte yandan aaştıma önekleminde he bi bağlanma stilindeki bieylein eşit sayıda olmaması bu sonucu yol açmış olabili. Eşit sayıda ve daha büyük öneklemle yapılacak kültüel çalışmala bu konuda daha anlamlı sonuçla sağlayabili. Ayıca bu aaştımada kayıtsız bağlanma stili ile özsaygı aasında bi ilişki bulunmamıştı. İlgili liteatüde kayıtsız bağlanma stili ile özsaygı aasında olumlu ilişkinin bulunduğunu gösteen çalışmalaın (ylsma, Cozzaelli ve Süme, 1997; Feeney ve Nolle, 1990; Wilkinson ve Pay, 2004) yanında değişkenle aasında ilişkinin bulunmadığını gösteen çalışmala da bulunmaktadı (Moeia, Caolas and Hagá, 1999). Aaştımanın bağlanma stilleinin yaşam doyumunun anlamlı bi yodayıcısı olup olmadığı ile ilgili sonuçlaına bakıldığında; saplantılı bağlanma stilinin yaşam doyumunu anlamlı şekilde yodadığı göülmüştü. İki değişken aasında düşük ve tes yönde bi ilişki vadı. Güvenli, kokulu ve kayıtsız bağlanma stilleinin ise yaşam doyumunun anlamlı bie yodayıcısı olmadığı bulunmuştu. İlgili liteatüde güvensiz bağlanma stiline (saplantılı, kayıtsız, kokulu bağlanma) sahip bieylein iyi olma düzeyleinin düşük olduğunu gösteen çalışmala bulunmaktadı (Hazan ve Shave, 1990; Kobak, Sudle ve Gamble, 1991; Piel ve Shamai, 1995). Ayıca Kafetsios ve Sideidis (2006) ise güvenli bağlanma stiline sahip bieylein iyi olma düzeyleinin, güvensiz bağlanma stiline sahip olanladan daha yüksek olduğunu ifade etmişledi. u çalışmala aaştımanın saplantılı bağlanma stiline sahip bieylee ilişkin bulgusunu destekle niteliktedi. Ancak güvenli, kayıtsız ve kokulu bağlanma stilinin yaşam doyumu için anlamlı bie yodayıcı olmamalaı yapılan aaştımalala tutalılık göstememektedi. Güvensiz bağlanma stilinin tek ve ayı bi boyut olaak ölçülmemesi bu sonuca yol açmış olabili. Daha büyük öneklem üzeinde yapılacak ve bağlanma stilleini güvenli ve güvensiz olaak sınıflayan yeni çalışmala daha anlamlı sonuçlaa ulaştıabili. Aaştımada bağlanma stilleinin stesle başa çıkma tutumlaını ne düzeyde yodadığına ilişkin bulgulaa bakıldığında; güvenli bağlanma stilinin aktif planlama, dış yadım aama, dine sığınma ve kabul/bilişsel yeniden yapılanmayı anlamlı düzeyde yodadığı sonucuna vaılmıştı. İlgili liteatüdeki aaştımala, bu aaştıma bulgusuyla tutalı olaak, güvenli bağlanma stiline sahip olan bieylein, yaşamda kaşılaştıklaı stes veici olaylala başa çıkmada, aktif çabalaı atıma, eylem planlaı oluştuma, şu ana odaklanma ve poblem çözmeyi içeen aktif planlama (Wei, Heppne ve Mallinckodt, 2003; Schottenbaue ve ak., 2006) ve sosyal desteğe başvumayı içeen dış yadım aama başa çıkma yollaını daha çok kullandıklaını (Kobak ve Sceey, 1988; Gossman ve Gossman, 1991; David, Mois ve Kaus, 1998; Ognibene ve Collins, 1998; Schottenbaue ve ak., 2006) göstemektedi. Aynı zamanda güvenli bağlanma stili, kaçma soyutlama başa çıkma statejisini anlamlı düzeyde yodamaktadı. İki değişken aasında çok düşük düzeyde olumlu bi ilişki vadı. Howad ve Medway (2004) yaptıklaı çalışmada güvenli bağlanma stiline sahip bieylein stes veen duumu düşünmeme, başka şeylele ilgilenme ve inka etmeyi içeen kaçma soyutlama başa çıkma statejisini kullandıklaını bulmuşladı. Öte yandan liteatüde, aaştımada elde edilen güvenli bağlanma stilinin dine sığınma ve kabul/yeniden yapılanma başa çıkma yollaının anlamlı bi yodayıcı olduğu sonucunu destekleyen ya da desteklemeyen aaştımalaa astlanmamıştı. u duum stesle başa çıkma yollaını ölçmek amacıyla liteatüde faklı ölçeklein kullanılması ve he ölçekte ye alan başa çıkma yollaının çeşitli olması ile açıklanabili. 7

8 Şeife Tezi ve Zeynep Cihangi Çankaya Aaştımada elde edilen diğe bi bulgu, kokulu bağlanma stilinin kaçma/soyutlama başa çıkma tutumunu anlamlı şekilde yodamasıdı. ağlanma kuamında, yaşamın ilk yıllaından itibaen ihtiyaçlaına kaşılık vemeyen, kendisine yeteince ilgili davanmayan bi bakıcıyla iletişime geçen çocuk, kokulu bağlanma stilini geliştimekte ve kendisinin değesiz olduğuna inanmakta, süekli yalnız kalmayı istemekte, ededilme kokusu yaşamakta ve tüm davanışlaında başkalaı taafından onaylanma ihtiyacı duymaktadı. u bağlamda, kokulu bağlanma stiline sahip olan bieyle, yaşamdaki stes veici olaylala başa çıkmada, kendine ve başkalaına güvenmediklei için poblemi inka etme, başka şeylele uğaşma gibi etkisiz başa çıkma yollaını kullanmaktadı. Aaştımada elde edilen bu bulgu ilgili liteatüle (Ognibene ve Collins, 1998; Howad ve Medway, 2004) tutalılık göstemektedi. Aaştımada elde edilen diğe bi bulgu, kayıtsız bağlanma stilinin aktif planlama başa çıkma tutumunu anlamlı şekilde yodamasıdı. İki değişken aasında düşük düzeyde ve olumlu bi ilişki vadı. u duumun kayıtsız bağlanma stiline sahip bieylein yüksek düzeyde özsaygıya sahip olmalaından, başkalaına duygu ve düşünceleini açmayıp kendi başlaına haeket etmeleinden kaynaklandığı düşünülebili. u özelliklei onlaın stes kaşısında daha çok aktif olmalaına, eylem planı oluştuup haekete geçmeleine yol açıyo olabili. Aaştımanın diğe bi bulgusu ise, bağlanma stilleinin kaçma-soyutlanma (biyokimyasal) başa çıkma statejisini anlamlı bi biçimde yodamamasıdı. Ancak ilgili liteatüde (McNally ve ak., 2003; Sandes, Whiteleathe ve Doumas, 2004) genel olaak güvensiz bağlanma stiline sahip olan bieylein madde ve alkol kullanımına yatkın olduklaı ifade edilmişti. ağlanma stillei bieylein sosyal ilişkiledeki davanışlaını belileyeek uh sağlığı üzeinde doğudan bi etkiye sahipti. u nedenle yapılan bu aaştımanın, bağlanma stilleinin stesle başa çıkma ve iyi olma üzeindeki etkisini otaya koyaak, psikolojik danışma alanına katkı sağladığı düşünülmektedi. Aaştımada, özellikle güvenli bağlanma stililinin, öznel iyi olmayı ve stesle etkili bi biçimde başaçıkma tutumlaını yodadığı göülmüştü. Diğe bi ifadeyle güvenli bağlanma geliştien bieylein, stesle başetmede etkili yollaı kullandıklaı ve yüksek özsaygıya sahip olduğu göülmüştü. Güvensiz bağlanma stilleinden biisi olan kokulu bağlanma stiline sahip bieyle ise, stesle etkisiz yollala başetmeye çalışmaktadıla. İyi olma ile stesle başaçıkma tutumlaı aasındaki ilişkilein incelendiği çalışmalada aktif planlama statejisinin iyi olmayla olumlu ilişkisinin olduğu (Diong ve ishop, 1999), stesle başetmede kaçınma davanışının iyi olma düzeyini olumsuz etkilediği (Tyle ve Cushway, 2006), duygu odaklı başetme statejinin az kullanımının ve poblem odaklı başetme statejisinin sık kullanımının iyi olma ile olumlu bi ilişkisinin olduğu (Seltze, Tage-Flusbeg, Geenbeg, Cate, 2008) bulunmuştu. İyi olma ve stesle başaçıkma 8 değişkenlei aasındaki bu ilişkile de dikkate alındığında, güvenli bağlanan bieylein, stesle etkili yollala başettiklei, iyi olma düzeyleinin yüksek olduğu ve bu iki duumun da bibiini olumlu etkilediği söylenebili. u nedenlele bieylein güvenli bağlanma stilli geliştimeleini desteklemek için anne ve babalaa yönelik yapılacak psikolojik danışma ve ehbelik çalışmalaının, bebek dünyaya gelmeden yapılmaya başlanması, stesle etkili başaçıkma ve öznel iyi olma düzeyini atıma konulaını da içemesi önemli göünmektedi. Öte yandan yakın ilişkileinde soun yaşayan bieylee yönelik psikolojik danışma hizmetleine veilen önemin de atıılması yaalı olabili. Ayıca ileide stesle başa çıkma ve iyi olma konusunda yapılacak olan çalışmalada bağlanma stileinin de bi değişken olaak dikkate alınması, önleyici ve kouyucu uh sağlığı hizmetlei açısından önemli göülmektedi. Vugulanan bu bulgulaa ek olaak, daha oncede belitildiği gibi aaştımada ilgili liteatüle tutalı olmayan bazı bulgulaa da ulaşılmıştı. undan sonaki aaştımala için, stesle başaçıkmanın aacı değişken olaak kullanıldığı, bağlanma stillei, iyi olma ve stesle başaçıkma değişkenlei aasındaki ilişkilee dayanan bi model test etmeye yönelik çalışmalaın, daha geniş ve faklı öneklem guplaında yapılması öneilmektedi. KAYNAKLAR Ainswoth, M. D. S. (1989). Attachments eyond İnfancy. Ameican Psychologist, 44, Aıcak, O. T. (1999). Gupla psikolojik danışma yoluyla benlik ve mesleki benlik saygısının geliştiilmesi. Yayınlanmamış Doktoa Tezi: Mamaa Ünivesitesi Eğitim ilimlei Enstitüsü. Amsden, G. C., ve Geenbeg, M. T. (1987). The inventoy of paent and pee attachment: Individual diffeences and thei elationship to psychological well-being in adolescence. Jounal of Youth and Adolescence, 16, atholomew, K. ve Hoowitz, L. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a fou categoy model. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 61, owlby, J. (1958). The Natue of a Child's Tie to His Mothe. Intenational Jounal of Psycho-Analysis, 39, owlby, J. (1980). Attachment and Loss: Sadness and Depession. New Yok: asic ooks. ylsma, W.H. ve Cozzaelli, C. ve Süme, N. (1997). Relation between adult attachment styles and global self-esteem. asic and applied social psychology, 19,1,1-16.

9 ağlanma Stillei, Öznel İyi Olma ve Stesle aşa Çıkma Chikov, V., Ryan, R., Kim, Y. ve Kaplan, R. (2003). Diffeentiating autonomy fom individualism and indepence a self detemination theoy pespective on ıntenalization of cultual oientations and well being. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 84,1, Compas,.E. (1988). Coping with stess duing childhood adolescent. In S. Chess, A. Thomas, ve M.E. Hetzig (Eds.), Annual pogess in child psychiaty and development (pp ). New Yok: une/mazel. Çelik, Ş. (2004).The effects of an attachment-oientedpsychoeducational-goup-taining on impoving the peoccupied attachment styles of univesity students. Yayınlanmamış Doktoa Tezi: Ota Doğu Teknik Ünivesitesi Sosyal ilimle Enstitüsü. Damalı, Ö. (2006) Egenlede toplumsal cinsiyet ollei, bağlanma stillei ve benlik kavamlaı aasındaki ilişkile. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Ankaa Ünivesitesi Sosyal ilimle Enstitüsü. David, M. H., Mois, M.M. ve Kaus, L. A. (1998) Relationship specific and global peceptions of social suppot: Associations with well-being and attachment. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 74, 2, Diene, E. (2000). Subjective well-being. Ameican Psychologist, 55 (1), Diong, S.M ve ishop, G.D. (1999). Ange expession, coping styles, and well-being. Jounal of Health Psychology. 4 (1), Feeney, J. A., ve Nolle, P. ( 1990). Attachment style as a pedicto of adult omantic elationships. Jounal Of Pesonality and Social Psychology, 58, Fleming, R., aum, A ve Singe, J. F. (1984). Towad and ıntegative appoach to the study of stess. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 46, Folkman, S., Lazaus, R. S., Guen, R. J. ve Delongis, A. (1986). Appaisal, coping, health status and psychological symptoms. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 50, 3, Foste, J. D., Kenis, M. H. ve Goldman,. M. (2007) Linking adult attachment to self esteem stability. Self and Identity, 6, 1, Gossman, K. E. ve Gossman, K. (1991). Attachment quality as an oganize of emotional and behaviol esponses in a longitudinal pespective, in C.M. Pakes, J. Stevenson-Hindle and P. Mais (eds) Attachment acossthe Life Cycle, London: Tavistock/Routledge Hamata, E. (2004). Ünivesite öğencileinin yakın ilişkileindeki bazı değişkenlein (benlik saygısı, depesyon ve saplantılı düşünme) bağlanma stillei açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktoa Tezi: Selçuk Ünivesiesi Sosyal ilimle Enstitüsü. Hazan, C., ve Shave, P. (1990). Love and wok: An attachment-theoetical pespective. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 59, Howad, M. S. ve Medway, F. J. (2004). Adolescents' attachment and coping with stess. Psychology in the Schools, 41(3), Huntsinge, E.T ve Luecken, L.J. (2004). Attachment elationships and health behavio: The mediational ole of self-esteem. Psychology And Health, 19, Janssen, C. G. C, Schuengel, C. ve Stolk, J. (2002) Undestanding challenging behaviou in people with sevee and pofound intellectual disability: A stessattachment model. Jounal of Intellectual Disability Reseach, 46, 6, Jenkins, S. (2003). Gende and self-detemination in sexual motivation. Rocheste: Univesity of Rocheste (Doktoa Tezi). İntenetten 15 Şubat 2005 de elde edilmişti Kafetsios, K. ve Sideidis, G. D. (2006). Attachment, social suppot and well being in young and olde adults. Jounal of Health Psychology, 11, Kobak, R. R., Sudle, N., ve Gamble, W. (1991). Attachment and depessive symptoms duing adolescence: A developmental pathways analysis. Development and Psychopathology, 3, Kobak, R. R. ve Sceey, A. (1988) Attachment in late adolescence: Woking models, affect egulation, and epesentations of self and othes. Child Development, 59, 1, Köke, S. (1991). Nomal ve sounlu egenlein yaşam doyumu düzeyleinin kaşılaştıılması. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi: Ankaa Ünivesitesi Sosyal ilimle Enstitüsü. La guadia, Ryan, R., Couchman, C. ve Deci, E. (2000). Within-peson vaiation a secuity of attachment: a self detemination theoy pespective on attachment, need fullfillment and well being. Jounal of Pesonality and Social Psychology, 79 (3), Laible, D. J., Calo, G., ve Roesch, S. C. (2004). Pathways to self-esteem in late adolescence: the ole of paent and pee attachment, empathy, and social behavios. Jounal of Adolescence, 27, Lazaus, R.S. ve Folkman, S. (1984). Stess, Appaisal, and Coping. New Yok: Spinge Publishing. Lopez, F. G., Mauico, A. M., Gomley,., Simko, T., ve ege, E. (2001) Adult attachment oientations and college student distess: The mediating ole of poblem coping style. Jounal of Counseling and Development, 79, McCathy, C. J., Molle, N. ve Fouladi, R. (2001) Contiuned attachment to paents: Its elationship to affect egulation and peceived stess among college students. Measuement and Evaluation in Counseling and Development, 33,

10 Şeife Tezi ve Zeynep Cihangi Çankaya McNally, A. M., Palfai, T. P., Levine, R. V. ve Mooe,. M. (2003). Attachment dimensions and dinkingelated poblems among young adults the mediational ole of coping motives. Addictive ehavios, 28, 6, Mikulince, M. ve Floian, V. (1995) Appaisal and coping with a eal-life stessful situation: The contibution of attachment styles. Pesonality and Social Psychology ulletin, 21, Mikulince, M. ve Floian, V. (1998). The elationship between adult attachment styles and emotional and cognitive eactions to stessful events, in J. A. Simpson and W. S. Rholes (eds) Attachment Theoy and Close Relationship, New Yok: The Guilfod Pess. books.google.com.t Moeia, J.M, Caolas, R. ve Haga, S. (1999) Keeping it high: Attachment style and self-tust as pedictos of self-esteem level and stability. Poste pesented at the Intenational Netwok on Pesonal Relationships Young Scholas Pe-Confeence, Univesity of Louisville, Louisville, Kentucky, USA, June Mudock, T.. ve Love, K. M. (2004). Attachment to paents and psychological well-being: an examination of young adult college students in intact families and stepfamilies. Jounal of Family Psychology, 18(4), Ognibene, T. C. Ve Collins, N. L. (1998) Adult attachment styles, peceived social suppot and coping stategies. Jounal of Social and Pesonal Relationships, 15, 3, Özbay, Y. (1993). An investigation of the elationship between adaptational coping pocess and self-peceived negative feelings on intenational students. Unpublished Doctoal Thesis. TTU, Lubbock, Texas, USA. Özbay, Y.ve Şahin,. (1997). Stesle aşaçıkma Tutumlaı Envantei: Geçelik ve Güvenilik Çalışması. IV. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehbelik Kongesi. Ankaa: 1-3 Eylül. Piel,., ve Shamai, D. (1995). Attachment style and peceived social suppot: Effects of affect egulation. Pesonality and Individual Diffeences, 19, Quimby, J.L. ve O ien, K.M. (2006). Pedictos of weel-being among nontaditional female students with childen. Jounal of Counseling and Development. 84 (4). Rice, K. G., Cunningham, T. J., ve Young, M.. (1997). Attachment to paents, social competence, and emotional well-being: A compaison of lack and White late adolescents. Jounal of Counseling Psychology, 44, Ryan, R., La Guadia,J., Solky-utzel, J., Chikov, V. ve Kim, Y. (2005). On the intepesonal egulation of emotions: emotional eliance acoss gende, elationships and cultues. Pesonal Relationships, 12, Sandes, S, Whiteleathe, A, ve Doumas, D. (2004) The elationship adult attachment style and alcohol poblems and codependency. boisestate.edu taihinde alındı. Schottenbaue, M. A., Klimes-Dougan,, Rodiguez,. F., Ankoff, D.., Glass, C. R. ve Lasalle, V. H. (2006) Attachment and affective esolution foolwing a stessful event: Geneal and eligious coping as possible mediatos. Mental Health, Religion & Cultue, 9, 5, Smith, E.L., Seltze, M.M., Tage-Flusbeg, H., Geenbeg, J.S., Cate, A.S. (2008). A compaative analysis of well-being and coping among mothes of toddles and mothes of adolescents with ASD. Jounal of Autism and Developmental Disodes. 38 (5), Stewad, R.J., Jo, H., Muay, D., Fitzgeald,W., Neil, D., Fea, F., ve Hill, M. (1998). Psychological adjustment and coping styles of Afican Ameican uban high school students. Jounal of Multicultual Counseling and Development, 26, 2, Süme, N. ve Güngö, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleinin Tük öneklemi üzeinde psikometik değelendimesi ve kültüle aası bi kaşılaştıma. Tük Psikoloji Degisi, 14 (43), Tyle, P. ve Cushway, D. (2006). Stess, coping and mental well-being in hospital nuses. Stess and Health. 8 (2), Uy, H., J. Nitschke, I. Dolski, D. Jackdon, K. Dalton, C. Muelle, M. Rosenkanz, C. Ryff,. Singe ve R. Davidson. (2004). Making a life woth living neual coelates of well-being. Psychological Science, 15, 6, Wei, M., Heppne, P. P. ve Mallinckodt,. (2003) Peceived coping as a mediato between attachment and psychological distess: A stuctual equation modeling appoach. Jounal of Counseling Psychology, 50, Wilkinson, R.. ve Pay, M.M. (2004) Attachment styles, quality of attachment elationships, and components of self-esteem in adolescence. Poceedings of the 39th Austalian Psychological Society Annual Confeence, Melboune, Austalia: The Austalian Psychological Society. Yetim, Ü. (2001). Toplumdan bieye mutluluk esimlei. İstanbul: ağlam Yayıncılık. 10

11 Tukish Psychological Counseling and Guidance Jounal, 1-11 THE PREDICTIVE POWER OF ATTACHMENT STYLES ON SUJECTIVE WELL EING AND COPING WITH STRESS OF UNIVERSITY STUDENTS Şeife TERZİ ve Zeynep CİHANGİR ÇANKAYA Attachment theoy (owlby, 1980) povides a famewok fo undestanding how and why people might vay in the degee to which they ely on othes to egulate thei feelings about themselves. Accoding to owlby (1980), individuals fom intenal woking models about themselves in elation to othes on the basis of thei intepesonal expeiences. A cental component of these woking models is the degee to which people expect and want to ely on othes fo egulating feelings about the self. atholomew and Hoowitz (1991) developed a model of adult attachment that descibes fou categoies of attachment style (secue, and thee categoies of insecue; peoccupied, dismissing, feaful) along two dimensions (model of self/model of othes). Secuely attached adults ae chaacteized by a positive model of self and positive model of othes. They have a stong sense of self-woth and ae comfotable with intimacy. Peoccupied adults have intenalized a negative model of self and a positive model of othes. They lack confidence and self-esteem, but yean fo closeness, and become peoccupied with seeking validation fom othes. Dismissing adults have a positive self model and negative othe model. These individuals ae self-eliant and independent, and do not seek out intimacy. Feaful individuals have negative self and othe models. They ae highly dependent on extenal validation, but expect ejection and theefoe fea close elationships. Pevious studies indicated that thee is a significant elationship between attachment styles, well being and coping with stess. Janssen, Schuengel and Stolk (2002) found that individuals with secue attachment style epoted to expeience lowe level of stes and anxiety, while ones with insecue attachment style epoted to use ineffective coping stategies. Consistent with this finding, it was found that thee was a significant positive elationship between self esteem and life satisfaction (Amsden ve Geenbeg, 1987). Howeve, thee ae limited studies in the liteatue that diectly examine the elationship between attachment styles and coping, self esteem, and life satisfaction. Futhemoe, u makale, Eylül 2006 taihlei aasında Muğla Ünivesitesinde geçekleştiilen 15. Ulusal Eğitim ilimlei Kongesinde sunulan bildiinin genişletilmiş halidi. Yd. Doç. D., Şeife TERZİ, Gazi Ünivesitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim ilimlei ölümü Rehbelik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalı Yd. Doç. D., Zeynep CİHANGİR ÇANKAYA, Ege Ünivesitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim ilimlei ölümü Rehbelik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalı to date no study examines the elationship between attachment styles and these vaiables in the Tukish sample. The pupose of this study was to detemine to what extend attachment styles pedict coping with stes and subjective well-being. METHOD The sample of the study consisted of 341 (159 female, 155 male) college students fom Gazi Univesity. In this study, The Relationship Questionnaie, Self Esteem Scale, Life Fulfillment Scale, and The Scale of Coping with Stes wee used. The data wee analysed by SPSS 11.0 statistic pogam. t-test and multiple egession analysis was used to analyse the data. RESULTS The esults of multiple egession analysis showed that secue attachment style was significant pedicto of self esteem; peoccupied attachment style was significant pedicto of life satisfaction and secue, feaful and dismissing attachment styles wee not significant pedictos of life satisfaction. On the othe hand, secue attachment style was significant pedicto of active planning, seeking extenal help, tuning to eligion, acceptance/cognitive estuctuing. Dismissing attachment style was significant pedicto of active planning. Feaful attachment style was significant pedicto of avoidance/disengagement (behavioal-mental). And attachment style was not significant pedicto of avoidance/disengagement (biochemical). DISCUSSION The sample of the study consisted of 341 (159 female, 155 male) college students fom Gazi Univesity. In this study, The Relationship Questionnaie, Self Esteem Scale, Life Fulfillment Scale, and The Scale of Coping with Stes wee used. The data wee analysed by SPSS 11.0 statistic pogam. t-test and multiple egession analysis was used to analyse the data.