Kalıcı Kalp Pili ve Defibrilatör. Hasta El Kitapçığı

Transkript

1 Kalıcı Kalp Pili ve Defibrilatör Hasta El Kitapçığı İstanbul 2016

2 İÇİNDEKİLER Kalp Pili Nedir? Kalp Pili Nasıl Çalışır? Hangi Durumlarda Kalp Pili Gerekir? Kalp Pili Nasıl Yerleştirilir? İmplantasyon Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir? Doktorunuzu Aramanız Gereken Durumlar Nelerdir? İmplantasyon Sonrası Özel Konular İmplantasyon Sonrası Takip Uyarılar ve Önlemler Kalp Pilinizi Etkileyebilecek Dış Etkenler ve Özel Durumlar Kalp Pilinizi Etkileyebilecek Tıbbi Durumlar İmplante Edilebilen Defibrilatör Hazırlayan: Dr. Sabri Demircan, İstanbul

3 Kalp Pili Nedir? Kalp pili (pacemaker), kalp atım sayısında azalmanın olduğu durumlarda kalbin normal hızlarda atmasını sağlayan cihazlardır. Dakikadaki normal kalp atım sayısı olup, kalp hızının aşırı azalması durumunda beyin başta olmak üzere vücuttaki organlara yeterli miktarda kan ve oksijen ulaştırılamaz. Kalp pili sistemi, vücudun gerekli olan kan dolaşımının sağlanması için kalbimizin doğal uyarı sistemine benzer şekilde çalışmaktadır. Kalp pili sistemi uyarı bataryası ve lead (kablo) olmak üzere iki parçadan oluşur. Uyarı bataryası; sistemi kontrol eder. Batarya ve elektriksel uyarıyı üreten elektronik devreden oluşmaktadır. Pil kablosu; bataryadan kalbin içine elektriksel sinyali taşır. Kablo sayısı altta yatan ileti sorununun düzeyine göre 1 den 3 e kadar değişebilir. Kalp pili sistemi yerleştirilen kablo sayısına göre 1, 2 ve 3 odacıklı kalp pili olarak adlandırılır. 1

4 Kalp Pili Nasıl Çalışır? Kalp pili, kalbin sinus nodu adı verilen doğal pacemaker ına benzer çalışması için dizayn edilmiştir. İki ana görevi vardır: uyarma ve algılama. Teknolojik ilerlemelerle birlikte, kalbinizin aktivitelerini takip ederek daha sonraki takiplerde doktorunuz tarafından gözden geçirmek üzere bilgileri hafızada tutabilen cihazlar uygulamaya girmiştir. Uyarma; kalp pilinin kablo yardımıyla kalbe elektriksel uyarı göndermesidir. Her bir uyarı, bir kalp atımı başlatır. Kalp pili kendi kalp atımımızın kesilmesi, düzensiz olması ve oldukça yavaşlaması durumunda bu elektriksel uyarıları ortaya çıkarır. Algılama; kalp pili kalbimizin doğal elektriksel aktivitesini algılar ve takip eder. Yalnızca kalp hızının belirlenen sınırın altına düşmesi durumunda elektriksel uyarı oluşturur. Uygun doğal kalp atımı algılandığında elektriksel uyarı oluşturmaz. Yani ihtiyaca göre çalışır. 2

5 Hangi Durumlarda Kalp Pili Gerekir? Bazı durumlarda kalp hızı oldukça yavaşlar. Bu bradikardi olarak adlandırılır. Bu durum doğal pacemaker olan sinüs nodunun uygun çalışmamasından (Sinüs nod disfonksiyonu) veya kalp bloğu ndan kaynaklanabilir. Kalp bloğu atriyumlar ile ventriküller arasındaki elektriksel ileti yollarındaki problemleri yansıtır. Sinüs nodu tarafından oluşturulan doğal pacemaker uyarıları ventriküllere ya yavaş iletilir ya da iletilemez. Bradikardi sırasında, kalbin odacıkları vücudunuza gerekli miktarda kan sunumunu sağlamada yetersiz sayıda kasılır. Sonuçta, baş dönmesi, halsizlik, bitkinlik ve bayılma gibi şikayetler ortaya çıkar. 3

6 Kalp Pili Nasıl Yerleştirilir? Genel Bilgiler Kalp pilinin yerleştirilmesi (implantasyonu) sıklığı artan ve operasyon odası veya anjiyografi laboratuvarında yapılan kolay bir prosedürdür. İşlem genellikle 1 saat kadar sürer. Prosedür normalde uyutmayan hafif sakinleştirici ilaç gerektirir. Operasyon yerine (insizyon) lokal olarak uyuşturucu madde enjeksiyonu uygulanır. Hazırlık Operasyondan birkaç saat önce bir şeyler yiyip içmemeniz önemlidir. Hazırlık göğüs üst tarafınızın anti-bakteriyel sabunla temizlenmesi ile başlar. Göğsünüzün üst tarafındaki kıllar tıraş edilecektir. Kolunuzdaki bir toplar damara herhangi bir ilaç gereksinimi duyulduğunda kullanılmak üzere damar içi kanül yerleştirilecektir. İşlem sırasında kalp ritminizi takip için kollarınız ve göğsünüze elektrotlar yapıştırılacaktır. Prosedür esnasında kolunuzu kaldırmamanız veya hareket ettirmemeniz önemlidir. 4

7 İmplantasyon İşlemi İşleme ilk önce lokal uyuşturmayı takiben sol veya sağ köprücük kemiği altında cilt kesisi açılarak başlanır. Bölgedeki toplar damara yerleştirilecek kablo sayısı kadar ponksiyon yapılır ve kablolar kalbinizin içindeki odacıklara özel manevralarla flouroskopi yardımıyla yerleştirilir. Daha sonra yerleştirilen kabloların pil uyarısı için uygun konumda olup olmadıklarını değerlendirmek için analizör denilen cihazlar yardımıyla ölçümler yapılır. Testlerde uygun ölçümler alınmadığında kablonun yeri değiştirilir ve testler tekrarlanır. Kablo testleri ağrılı değildir. Uygun kablo pozisyonu bulunduktan sonra kablolar sabitleştirilerek cihaza bağlanır ve cihaz cebe yerleştirilerek insizyon kapatılır. İmplantasyon sonrası genellikle 1 veya 2 gecelik hastanede yatışı takiben ek sorunlar yoksa eve gönderileceksiniz. 5

8 Kalp Pili İmplantasyonunun Riskleri Nelerdir? Herhangi bir cerrahi işlemde olduğu gibi kalp pili implantasyonunun da bazı riskler taşıdığı unutulmamalıdır. Bu risklerin oranı % 1 den daha azdır. İmplantasyon işlemi sırasında; infeksiyon, doku hasarı ve böbrek yetersizliği gelişebilir. Toplar damara bazı yöntemlerle kablo konması sırasında akciğer zarına ponksiyon yapılabilir ve pnömotoraks gelişebilir. Bunun yanında, pil kablosu kalbin dışındaki bir toplar damar boşluğuna çıkabilir. İmplantasyon sonrasında nadir de olsa kablolar kalpteki yerinden hareket edebilir. Pacemaker uyarıları çevre dokuları (sinirleri) irrite edebilir veya zarar verebilir. Cihaz kalp ritmlerinizi uygun tespit edip tedavi edemeyebilir. Kalp pili sistemi implantasyonuyla ilgili fayda ve riskleri doktorunuzla ayrıntılı görüşmeniz önemlidir. 6

9 İmplantasyon Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir? Kalp pili yerleştirilen yerde hafif kızarıklık ve şişlik görebilirsiniz. İyileşirken lokal ağrı gibi bazı rahatsızlıklar duyabilirsiniz. İşlem sonrası erken dönemde kalp pilinin verdiği rahatsızlık nedeniyle pil bölgesine dokunmak isteyebilirsiniz. Bataryayla oynamak cezbedici olabilir ancak ısrarcı olursanız kablolar dolanabilir (Twidler Sendromu). Bu sebeple pil bölgesine mümkün olduğunca az dokunun. Genellikle kalp pili implante edilen taraftaki kolunuzun hareketlerini 2 ve 3 hafta süreyle kısıtlamalısınız. Kalp pili hayatınızı çok fazla değiştirmeyebilir. İşinizi ve hobilerinizi yapabilecek, seyahat yapabilecek, istediğiniz ancak nabız düşüklüğü nedeniyle yapamadığınız birçok şeyi yapabileceksiniz. Yürüme, egzersiz ve yıkanmayı doktorunuzun önerilerine göre yapın. Doktorunuz izin verene kadar ağır cisimleri kaldırmaktan kaçının. Cihaz üzerindeki cildi irrite edebilecek çok sıkı giysiler giymeyin. Cihazın ve çevresindeki göğüs bölgesinin sürtünmeden koruyun ve pürtüklü temaslardan kaçının. Diğer doktorlara, diş hekimlerine ve acil personeline kalp piliniz olduğu hakkında bilgi verin. 7

10 Kalp pili sisteminiz, kalp ritminiz veya ilaç tedaviniz hakkındaki sorularınızı doktorunuza sorun. Beklentilerinizi doktorunuzla tartışın ve size en uygun işler için plan geliştirin. Herhangi bir sorunuz olduğunda hastaneden ayrılmadan doktorunuz veya hemşirenize sorunuz. Kalp piliniz yerleştirildikten sonra hastaneden ayrılmadan önce sürekli yanınızda taşımanız gereken PİL TANITMA KARTI nızı almayı unutmayınız. Doktorunuzu Aramanız Gereken Durumlar Nelerdir? Kesi yerindeki herhangi bir kızarıklık, şişme veya akıntı olması Anormal kalp ritmi hissetmeniz durumunda İki veya üç gün içinde geçmeyen ateş olması Yeni şikayet veya cihaz takılmadan öncekilere benzer şikayetler gibi beklenmedik veya olağandışı durumların olması Taşınma veya seyahat için plan yapmanız durumunda Cihazdan herhangi bir sinyal sesi gelmesi Nabzınızın cihazda ayarlanan alt sınırın altına düşmesi 8

11 İmplantasyon Sonrası Özel Konular Dikiş: Kalp pili yerleştirilen bölgedeki dikişlerin alınmasının gerek olup olmadığı kullanılan iplik türüne ve dikiş yöntemine göre değişmektedir, doktorunuz size bu konuda bilgi verecektir. Dikiş almak gerektiğinde genellikle bu süre 7-10 gündür. Bu süre yara iyileşme durumunuza göre değişebilir. Banyo: İşlemden sonra varsa dikişler alınıncaya kadar pil takılan tarafınızdaki kol hareketlerinizi kısıtlamak ve yara yerine su değdirmemek kaydıyla banyo veya temizlik yapabilirsiniz. Cinsel aktivite: İmplantasyondan sonra kısa bir toparlanma döneminden sonra cinsel aktivitelerinize başlayabilirsiniz. Daha önce azalmış kalp hızı nedeniyle kısıtlanmış cinsel aktivitenizde implantasyon sonrasında kısmı artma olabilir. Viagra ve benzeri ilaçları kullanma konusunda diğer kalp ilaçlarıyla muhtemel etkileşim nedeniyle doktorunuza danışın. Aktif yaşam: Kalp pili hastası olarak araba kullanabilir, işe gidebilir ve başka yapabildiğiniz her şeyi tama yakın yapabilirsiniz. Kendi sağlık durumunuza göre; egzersiz yapabilir, yürüyebilir, yüzebilir, koşabilir ve oyun oynayabilirsiniz. Aktivitelerinize ne zaman başlayabileceğiniz ve özel durumlarla ilgili sorularınızı doktorunuza sorunuz. 9

12 İmplantasyon Sonrası Takip İlk Kontrol ve Takip Sıklığı Kalp pili implantasyonunu takiben genellikle 7-10 gün sonra yara yeri kontrolü için doktorunuz tarafından görülmeniz önemlidir. İlk kontrolde genellikle dikiş alınması gerekiyorsa alınır, ölçümler yapılır, varsa şikayetleriniz değerlendirilir. Genellikle ilk kontroller implantasyon sonrası 1 ve 3. ayda yapılır. Daha sonraki takip periyotlarını; varsa pille ilgili sorunlarınız, pile bağımlı olup olmamanız, pil bataryasının durumu, son kontrolde şikayetlere yönelik değişiklik yapılıp yapılmaması ve doktorunuzun kişisel deneyimi belirler. Bu süre 1-6 ayda bir veya yılda bir olabilir. Takiplerde Neler Yapılır? Doktorunuz tarafından varsa şikayetleriniz sorgulanır. Röntgen ve elektrokardiyografi kaydı yapılır. Pilinize özgü programlayıcılar yardımıyla kablo ölçümleri yapılır, varsa kaydedilen ritm bozuklukları, batarya ömrü ölçülür. Şikayet ve verilere özgü programlamalar yapılır. Varsa ek sorunlar nedeniyle kullanmakta olduğunuz ilaçlar düzenlenir. Her kontrole geldiğinizde cihazla ilgili sorularınızı doktorunuza sorun ve bir sonraki kontrole ne zaman gelmeniz gerektiğini öğrenin. 10

13 Uyarılar ve Önlemler Normal Şartlarda Güvenli 15 cm Mesafeden Kullanılabilir Blender CD/DVD oynatıcılar Elektrikli battaniye, tıraş makinesi Saç kurutma makinesi Jakuzi, sıcak banyo, küvet (tıbbi durumunuzun uygun olup olmadığını doktorunuza sorun) Lazer oyunlar Mikrodalga fırınlar Çağrı cihazı Kişisel bilgisayarlar Uzaktan kumandalar Elektrikli yada gazlı fırın TV ya da radyo vericileri (kısıtlanmış alanların dışında) Bronzlaşma yatakları Vakumlu temizleyiciler Cep telefonları 30 cm Mesafeden Kullanılabilir Kablosuz güç araçları Polis radyo antenleri Zincirli testere Matkap Çim biçme makinesi Oyun makinesi Stereo hoparlörler 60 cm Mesafeden Kullanılabilir Elektrikli kaynak makineleri CB (citizen band) radyo antenleri Güvenli Değil Şişmanlık ölçüm skalası Çalışan motorlar ve dalgalı akım veren üreteçler 11

14 Kalp Pilinizi Etkileyebilecek Dış Etkenler ve Özel Durumlar Cep Telefonları Teknolojik gelişmelerle birlikte çoğu kalp pilleri cep telefonlarından kaynaklanabilecek etkilere karşı dirençli olarak üretilmişlerdir. Cep telefonları elektromanyetik sinyaller yaydığından cep telefonunuzun çalışmasını etkileyebilir. Bu etkiler geçicidir ve telefonu cihazınızdan uzaklaştırdığından uygun fonksiyonuna geri dönecektir. Olası etkileşmeleri aşağıdaki önerilere uyarak azaltabilirsiniz. Cep telefonunuzla konuşurken cihazı kalp pili bölgenizden en az 15 cm mesafede tutun. 3 watt ın üzerinde yayını olan bazı taşınabilir ve mobil telefonların antenlerini kalp pilinizden en az 30 cm uzak tutun. Telefonunuzla kalp pilinizin yerleştirildiği bölgenin karşı tarafındaki kulağınızla konuşun. Telefonunuzu göğüs cebinizde taşımayın. Evdeki telsiz telefon alıcısını kalp pilinizin üzerine direkt olarak koymayın. 12

15 Hırsızlık Önleyici Detektörler Mağaza veya kütüphanelerde kullanılan hırsızlık detektörleri ender bazı durumlarda kalp pili veya defibrilatörlerin çalışmasını etkileyebilir. Mümkün olduğunca detektörlerden uzak durun. Özellikle detektörlerin olduğu koridorlarda bekleme yapmayın. Normal yürüyüş hızında bu kapılardan geçebilirsiniz, kapılarda oyalanmayın. Bu detektör sistemlerinin yakınında yakınma hissediyorsanız hızlıca cihazlardan uzaklaşın. Havaalanı Güvenlik Sistemleri Kalp piliniz metal içerdiğinden havaalanı güvenlik metal detektörleri alarm verir. Bu detektörler kalp pilinize kalıcı zarar vermez. PİL TANITMA KARTI nızı göstererek kalp pilinizin olduğunu güvenlik görevlilerine söyleyin, alternatif arama yöntemlerini (el wandları) kullanmalarını isteyin. Wand kullanılırken dikkat edilmesi gereken wandın pil bölgesinden uzak tutulması ve kısa süreyle hızlı arama yapılmasıdır. 13

16 Seyahat Kalp piline sahip kişilerin çoğu doktorunuz tarafından belirtilmediği sürece herhangi bir önlem almaksızın seyahat edebilir. Araba, tekne, tren veya uçakla yolculuklara çıkabilirsiniz. Havaalanındaki güvenlik kapılarından geçmeniz gerektiğinde Pil Tanıtma Kartınızı gösterin. El wandı kullanılacaksa cihazınızın üstüne koymaması yönünde görevliyi uyarın. Uzun süreli bir uçuş gerekiyorsa koridorda birkaç saatte bir yürüyün. Bunun yanında basit kol ve bacak egzersizleri yapmanız kan dolaşımınız üzerine faydalı olabilir. Bol miktarda su için, alkollü ve kafeinli içeceklerden kaçının. Akupunktur Akupunktur bazı rahatsızlıkları olan hastaların tedavisi için kullanılan alternatif bir tedavi yöntemidir. Akupunktur iğneleri kalp pili fonksiyonları ile etkileşmez ancak kalp pili cebi üzerine direkt olarak uygulanmamalıdır. Elektroakupunktur, fazla uyarı algılama ve sonucunda kalp pilinde uygunsuz inhibisyona yol açması nedeniyle kalp pili olan hastalarda YAPILMAMALIDIR. 14

17 Kalp Pilinizi Etkileyebilecek Tıbbi Prosedürler Dişle İlgili İşlemler Dişle (dental) ilgili bir işlem yapılması gerektiğinde kalp piliniz olduğunuz hakkında diş hekimi veya teknisyene bilgi vermeyi unutmayın. Dental işlemlerin çoğu kalp pilinizin çalışmasını etkilemez. Dental X-ray ve diş temizliğinde kullanılan ultrasonik problar ve dişi delme gibi dental işlemler rahatlıkla yapılabilir. Manyetik Rezonans İnceleme (MR) MR güçlü elektromanyetik etkinliği olan bir tanı testidir. MR incelemesi cihazınıza ciddi zararlar verebilir ve kalp pili olan kişilerde YAPILMAMALIDIR. MR, kalp pilinizin normal çalışmasını geçici olarak etkileyebilir veya ayarlarını değiştirebilir. Hayatı tehdit edici düzensiz kalp ritmlerine ve/veya kablolarda ısınma nedeniyle doku hasarına sebep olabilir. Kalp pilinizin çalışması inaktifleştirilmiş olsa bile MR önerilmez. Bataryanız herhangi bir nedenle çıkarılsa dahi kablolar halen kalbinizde ise yine de MR sakıncalı olabilir. 15

18 Diatermi Diatermi, vücuttaki dokuları ısıtmak için elektriksel güç (yüksek frekanslı kısa dalga veya mikrodalga) kullanır. Kalp pili olan hastalarda KULLANILMAMALIDIR. Elektrokoter Elektrokoter cerrahi işlemler sırasında kanamayı durdurmak için kullanılır. Elektrokoter kullanılması gerekiyorsa, kalp pilinizi korumak için özel önlemler alınması gerektiğini doktorunuza hatırlatın. Cerrahiyi yapacak doktorun durumu kardiyoloğunuzla konsülte etmesi gerekebilir. Radyoterapi Radyoterapinin kalp pilinize olabilecek etkisi kullanılan toplam doza bağlıdır. Kalp pilinizin olduğu bölgeye ışınlama yapılması sakıncalıdır. Eğer gerekiyorsa cihazınızın olduğu bölge kurşunla kapatılmalı yada cihazınızın yeri değiştirilmelidir. Transkütanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu (TENS) Kronik ağrıları kontrol etmede kullanılan bir yöntemdir. Kalp pilinizi etkileyebilir. Özel önlemler altında uygulanabilir. Elektroliz İstenmeyen tüylerin çıkarılmasında kullanılır. Etkisi kullanılan metoda ve yere bağlıdır. Elektrikten koruyucu tabaka altında kullanılabilir. 16

19 Tıbbi Prosedürler ve Kalp Piliniz Özet Güvenle Yapılabilir Dişle ilgili işlemler, X-ray, temizlikte kullanılan ultrasonik problar, dişi delme /oyma, kanal tedavisi, dolgu, çekim Tanısal röntgen, rutin göğüs röntgenleri, mamografi Tanısal ultrason, kemik dansitometri, tedavi edici ultrason (15 cm mesafeden) Normal Koşullarda Önerilmez Elektrokoter Litotripsi (taş kırdırma) TENS Bilgisayarlı tomografi (kullanılan cihaza bağlıdır) Elektroliz Radyoterapi Yapılamayanlar Manyetik rezonans (MR) Diatermi 17

20 İmplante Edilebilen Defibrilatör (ICD) ICD Nedir? ICD, kalpte oluşan tehlikeli aritmileri saptayıp sonlandırarak ani ölüm riskini azaltma özelliği olan özel kalp pilleridir. Sistem, klasik kalp pillerinde olduğu gibi kalbin içine yerleştirilen kendine özgü kablolar (lead) ve bataryadan oluşmaktadır. İmplantasyon işlemi genellikle standart kalp pili gibidir. ICD ler, anormal hızdaki tehlikeli kalp ritmlerini tedavi etmenin yanında, kalp hızı belli düzeyin altına düştüğünde normal kalp pilleri gibi işlev görebilmektedir. Bunun yanında kalp yetersizliği olan bazı hasta gruplarında özel bazı pil fonksiyonlarıyla kalp yetersizliğini düzeltebilir. Kimler Ani Ölüm Riski Taşımaktadır? Kalp yetersizliği olan kişiler Ejeksiyon fraksiyonu düşük olan kişiler Daha önce kalp krizi geçirenler Koroner kalp hastalığı olanlar Ailede ani kalp ölümü olan kişiler Daha önce kalp durması nedeniyle canlandırılmış kişiler 18

21 ICD Ritm Bozukluklarını Nasıl Tedavi Eder? ICD, kalbin kendi ritmini sürekli olarak takip ederek çok hızlı ve potansiyel tehlikeli ritm bozukluklarını tespit eder. Tespit ettiği ritm bozukluğunu sınıflandırarak pil özelliği sayesinde şok vermeden veya başarısız olursa şok vererek durdurmaya çalışır. Ventriküler taşikardi veya ventriküler fibrilasyon olarak adlandırılan bu tehlikeli ritm bozuklukları kalbin pompa gücünde azalmaya sebep olarak baş dönmesi ve bayılma ve de en dramatiği ani ölüme sebep olur. Şok Nasıl Hissedilir? İnsanlar aldıkları şoku farklı tanımlamaktadırlar. Bazen tehlikeli ritm bozukluğu sırasında şok hissedilmeyebilir. Şok olduğunda bazı kişiler hafif bir duyum hissederken, bazıları tekme yemiş gibi olarak tanımlayabilir. Unutulmaması gereken, eğer uygunsuz bir şok değilse, şok olması tehlikeli bir ritm bozukluğunun cihazınız tarafından durdurulduğu anlamına gelir. 19

22 Şok Olunca Yapmanız Gerekenler Nelerdir? İlk şoka maruz kaldığınızda, doktorunuzla temas kurun. Sadece tek şok olduysa ve kendinizi iyi hissediyorsanız ertesi gün de doktorunuzla görüşebilirsiniz. Birden fazla şoka maruz kaldıysanız ve kendinizde rahatsızlık hissediyorsanız hemen doktorunuzu arayın. Kalp pilinde olduğu gibi, doktorunuz cihazınıza özgü programlayıcılar vasıtasıyla şok sebebi olan ritm bozukluğunuzu analiz edecek, gerekirse cihazınızda özel ayarlar yapacak ve ilaç tedavinizde düzenlemeler yapacaktır. Diğer Konular ICD implantasyonu sonrası takip, kontrol sıklığı, aktif yaşam ve cihazın fonksiyonuyla etkileşebilecek çevresel ve medikal faktörler genelde standart kalp piline benzerdir. Daha önce herhangi bir tehlikeli ritm bozukluğuna maruz kalmamış ve ICD daha önce bahsedilen riskleriniz nedeniyle implante edilmişse implantasyondan 1 ay sonra araba kullanmaya başlayabilirsiniz. Daha önce kalp durması, tehlikeli ritm bozukluğu deneyimi olmuşsa en az 6 ay süreyle araba kullanmayın. Yine implantasyondan sonra şoka maruz kaldıysanız en az 6 süreyle araç kullanmayın. 20