uzman yaklaşımı öğretim yöntem ve teknikleri Branş Analizi

Transkript

1 Branş Analizi öğretim yöntem ve teknikleri sınavında yer alan öğretim yöntem ve teknikleri sorularının çoğunluğu kolay, bir kısmı da orta düzeydedir. Sınavda siz öğretmen adaylarını çok fazla zorlayabilecek nitelikte bir sorunun olmadığı düşünülmektedir. Ayrıca sınavda çok bilindik yöntem ve teknikler, öğretim ve materyal geliştirme ilkeleri sorulmuştur. Bir başka deyişle bu seneki sınavda sürpriz olarak nitelendirilebilecek bir soru bulunmamaktadır. yaklaşımı Dr. Levent VEZNEDAROĞLU

2 soruların konulara göre dağılımı öğretim yöntem ve teknikleri KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI Öğretim İlkeleri 1 Hedefl er ve Üst Düzey Düşünme Becerileri 1 Eğitim Durumlarının Aşamaları 1 Eğitim Durumlarını Hazırlama İlkeleri 1 Öğretim Stratejileri 2 Öğretim Modelleri 1 yaklaşımı Öğretim Yöntemleri 3 Öğretim Teknikleri 6 Toplam 16

3 1. Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir. Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A) Açıklık B) Bilimsellik C) Bilinenden bilinmeyene D) Somuttan soyuta E) Ekonomiklik Somuttan soyuta ilkesi, öğretim sürecinin duyu organlarına hitap eden somut etkinliklerden yola duyu organlarından bağımsız düşünme anlamına gelen soyut etkinliklere doğru düzenlenmesidir. Öncüldeki örnekte de öğretmenin öğrencilerin sayı kavramını oluşturabilmeleri için görme ve dokunma duyu organlarına hitap eden somut bir etkinlikten yola çıktığı ve bunun sonucunda soyut olan rakam kavramına ulaştığı görülmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

4 2. Bir öğretmen, öğretim programında yer alan Çocuklara yönelik reklamların işlevini sorgular. kazanımına yönelik etkinlikler planlamak istemektedir. Öğretmenin, bu kazanımı aşağıdaki becerilerden hangisi kapsamında ele alması daha uygundur? A) Yaratıcı düşünme B) Eleştirel düşünme C) Karar verme D) Yansıtıcı düşünme Eleştirel düşünme becerisi; bireyin gördüklerini, okuduklarını, elde ettiği bilgileri olduğu gibi kabul etmek yerine; bunları sürekli inceleyerek, sorgulayarak, belli ölçütlere göre değerlendirerek açıklaması ve yargıya varması gibi zihinsel süreçleri içerir. Öncüldeki kazanım incelendiğinde de öğrencilerden, çocuklara yönelik reklamların işlevlerini sorgulamaları, belli ölçütlere göre değerlendirmeleri ve bunlar hakkında bir yargıya varmalarının beklendiği anlaşılmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir. E) Problem çözme

5 3. Doğan Öğretmen, her dersin başında, ulaşılacak kazanımlarla ilgili öğrencilerine bilgi vermektedir. Bu uygulamanın gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrenmeyi somutlaştırma B) Öğrencide beklenti oluşturma C) Dersin özetini verme D) Öğrencileri iş birliğine yöneltme E) Ön bilgileri hatırlatma Öğrencilere, ulaşılacak kazanımlarla ilgili dersin başında bilgi vermenin amacı onları hedeften haberdar etmektir. Hedeften haberdar etme, öğrencilerin dersin önemli noktalarına odaklanmalarını sağlamak ve onlarda beklenti oluşturmak amacıyla gerçekleştirilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

6 4. Derste soru-cevap yöntem veya tekniğinin kullanılmasında uyulması gereken en temel kural aşağıdakilerden hangisidir? A) Kazandırılacak niteliklerle tutarlı sorular sorma B) Açık uçlu sorular sorma C) Çekingen öğrencilere de uygun sorular sorma D) Farklı öğrencilere sorular sorma E) Tartışmayı gerektirecek sorular sorma Yöntem ya da teknik seçimindeki en önemli ilke, seçilen yöntem ya da tekniğin dersin hedefl erini gerçekleştirici nitelikte olmasıdır. Benzer şekilde soru yanıt tekniği kullanılırken de sorulacak soruların dersin hedefl erini gerçekleştirici nitelikte olması en önemli kuraldır. Bu teknik kullanılmadan önce, derste kazandırılacak özelliklerle ilgili sorular önceden hazırlanmalıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

7 5. Aşağıdakilerden hangisi, bir öğretmenin öğrenme - öğretme sürecine yönelik etkinlik düzenlerken dikkate alması gereken temel özellikler arasında değildir? A) Amaç ve kazanımlara ulaştırabilecek nitelikte olması B) Çocukların gelişim düzeylerine uygun olması C) Çeşitli yöntem, teknik ve materyal kullanımına yer vermesi D) Ders ve çalışma kitabına bağlı kalması E) Farklı etkinlikler arasında bağlantılar kurması Bir öğretim sürecinin en temel özellikleri; hedefl eri kazandırıcı nitelikte olması, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gelişimlerine uygun olması, çeşitli materyallerin kullanımına olanak sağlayarak öğrenmeyi kolaylaştırması, öğrencilerin edindikleri bilgileri farklı durumlarda kullanmalarını, yani transferi sağlaması vb.dir. Bunların hepsi aynı zamanda birer öğretim ilkesidir. Öğretim sürecinin ders kitabı ve çalışma kitabına bağlı olması gibi bir durum ya da ilke söz konusu değildir. Hatta bu, öğretim sürecini sınırlayan bir unsurdur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

8 6. Fen ve teknoloji dersinde Bahar Öğretmen, beynin görevlerini anlatırken Türkiye haritası üzerinde Ankara yı beynin yerine koyarak anlatmaya çalışmıştır. Bahar Öğretmen in bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisine uygun bir örnektir? A) Örnek olay B) Rol oynama C) Metafor D) Gösteri E) Gözlem Metafor ya da analoji tekniğinde soyut kavramlar, öğrencilerin bildikleri somut kavramlara benzetilerek öğretilmeye çalışılır. Öncüldeki örnekte de beynin, ülkemizin başkenti Ankara ya benzetildiği ve beynin görevleriyle başkentin görevleri arasında benzetimler yapılamaya çalışıldığı anlaşılmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

9 7. Ahmet, Türkçe dersinde okuduğu bilgilendirici bir metinde geçen kavramları ve bu kavramlar arasındaki ilişkileri bulmayı, bulduklarını da tablo veya zihin haritası çizerek öğrenmeyi tercih etmektedir. Çoklu zekâ kuramına göre, Ahmet in öne çıkan zekâ alanları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Sözel Doğacı B) Görsel Sözel C) Doğacı Öze dönük D) Mantıksal Görsel E) Öze dönük Mantıksal Mantıksal matematiksel zekâ sayılarla düşünme, hesaplama, sonuç çıkarma, mantıksal ilişkiler kurma, hipotezler üretme, problem çözme, eleştirel düşünme, sayılar, geometrik şekiller gibi soyut sembollerle düşünme, kavramlar, bilgiler arasında ilişkiler kurma yeteneğidir. Ahmet in okuduğu bir bilgilendirici metindeki kavramları ve bunlar arasındaki ilişkileri bulması bu zekâ boyutunu kullandığını gösterir. Görsel uzamsal zekâ ise resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünme, üç boyutlu nesneleri algılama ve muhakeme etme yeteneğidir. Ahmet in kavramları ve bunlar arasındaki ilişkileri tablo ya da kavram haritası gibi görseller kullanarak göstermesi de bu zekâ boyutunu kullandığını gösterir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

10 8. Sunuş yoluyla öğretim stratejisine göre, dersin başında öğrencilere ön organize edici bilgiler verilmesinin en önemli gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencileri motive etme B) Yeni bilgiye temel oluşturma C) Öğrencileri düşündürme D) Grupla çalışmayı teşvik etme E) Benzerlik ve farklılıkları örneklendirme Sunuş yoluyla öğretim stratejisinin girme aşamasında kullanılan ön organize ediciler, yeni bilgiler için bir yapı oluşturan, yeni bilginin çerçevesini çizen, öğrenciyi yeni bilgiye aşina kılan ve yeni bilginin öğrencinin daha önce kazanmış olduğu bilgilerle ilişkilendirilmesini sağlayan ifadelerdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

11 9. Bir öğrenci, bir derste yapılanları aşağıdaki gibi sıralamıştır: I. Öğretmenimiz çözelti kavramının ne olduğunu defterimize yazdırdı. II. Şekeri suyla karıştırdı. Bizden gördüklerimizi anlatmamızı istedi. III. Tuzu suyun içerisine karıştırdı. Gördüklerimizi anlatmamızı ve öncekiyle karşılaştırmamızı istedi. IV. Bir miktar kumla suyu karıştırıp şekerli çay örneği ile bu karışım arasındaki ilişkiyi açıkladı. V. Bizlerden örnekler vermemizi istedi. Biz de yeni örnekler sunduk. Yapılanlardan hangileri, buluş yoluyla öğrenme yaklaşımına uygun değildir? A) I ve IV B) I ve V C) II ve III D) III ve IV E) III ve V Buluş yoluyla öğretim stratejisi, öğrencilerin örnek olan ve örnek olmayan durumları inceleyerek, bunları karşılaştırarak kavram, ilke ve genellemelere ulaştıkları öğretim yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda öğretmeni kavram, ilke ve genellemeleri açıklamaz. Oysa I. ve IV. öncüllerde öğretmenin bilgileri açıkladığı görülmektedir. Bu davranışlar buluş yoluyla öğretim yaklaşımına uygun değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

12 10. Aşağıdakilerden hangisi, proje tabanlı öğrenmenin sınırlılıklarından biri değildir? A) Projeyi tamamlamak için uzun zaman gerekmesi B) Uygulamada, öğrencilerin olarak görülmesi C) Proje, öğretmen gözetimi dışında yapıldığında bazı problemlerin çıkması D) Proje çalışmalarında gerekli gözetim ve denetimi sağlamanın zor olması E) Öğrenciye ilginç gelen proje konusu bulmakta sıkıntı yaşanması Proje tabanlı öğrenme, öğrenciyi merkeze alan ve gerçek yaşam durumlarını sınıf ortamına taşıyarak onları projeler çerçevesinde çalıştıran, bunu yaparken de disiplinler arası ilişki kuran bir anlayıştır. A, C, D ve E seçeneklerinde belirtilenler bu yaklaşımın belli başlı sınırlılıklarıdır. Proje tabanlı öğrenme yaklaşımında öğrencilerin olarak görülmesi, öğrencileri motive etmek amaçlıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

13 11. Dört öğretmenin derslerinde yaptıkları aşağıda verilmiştir: I. Ayşe Öğretmen, öğrencilerinden, prizmalar konusuyla ilgili araştırmaya dayalı bir ürün oluşturmalarını istemiştir. II. Eda Öğretmen, dersindeki bir konuya ilişkin uygulama ve genelleme yapabilmeleri için öğrencilerine argümantasyon tekniğini kullandırmıştır. III. Tamer Öğretmen, öğrencilerine bilimsel yöntem kullanarak elde ettikleri verilere dayalı bir sunum yaptırmıştır. IV. Serkan Öğretmen, öğrencilerini hem bireysel hem grupla çalıştırarak süreç boyunca çalışmalarını takip etmiş ve öğrencilerini disiplinler arası çalışmaya yönlendirmiştir. Öğretmenlerin yaptığı uygulamalar, sırasıyla aşağıda verilenlerden hangilerine daha uygun örnek olur? A) Proje yöntemi - Problem çözme yöntemi - Proje yöntemi - Proje yöntemi B) Beyin fırtınası - Proje yöntemi - Problem çözme yöntemi - Proje yöntemi C) Beyin fırtınası - Problem çözme yöntemi - Örnek olay - Proje yöntemi D) Problem çözme yöntemi - Örnek olay - Proje yöntemi - Beyin fırtınası E) Proje yöntemi - Örnek olay - Beyin fırtınası - Problem çözme yöntemi Proje tabanlı öğrenme, öğrenciyi merkeze alan ve gerçek yaşam durumlarını sınıf ortamına taşıyarak onları projeler çerçevesinde çalıştıran, bunu yaparken de disiplinler arası ilişki kuran bir anlayıştır. Proje tabanlı öğrenme sürecinde öğrenciler araştırmaya dayalı bir öğrenme sürecinin sonucunda bir soruna çözüm üretirler ya da bir ürün ortaya koyarlar ve bunu sunarlar. Ayşe, Tamer ve Serkan Öğretmenlerin uygulamaları bu yaklaşımı uyguladıklarını ortaya koymaktadır. Problem çözme yöntemi, bir anlamda bilimsel araştırma sürecinin öğretimde uygulanmasıdır. Yöntem uygulanırken öğrenciler bir probleme ilişkin denenceler oluşturur ve bunları test ederek genellemelere ulaşır. Argümantasyon (dayanaklandırma) ise bir düşünceyi belli kanıtlarla savunmadır. Öğrencilerin problem çözme sürecinde elde ettikleri bilgileri kanıtlar göstererek savunmaları söz konusudur. Eda Öğretmen in uygulamaları bu yöntemi kullandığını göstermektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

14 12. Esra Öğretmen, bir dersinde aşağıdaki işlemlere yer vermiştir: I. Öğrencilerin tüm duyu organlarına yönelik etkinlikler kullanmıştır. II. Yaparak, yaşayarak öğrenme amaçlı alıştırmalar yaptırmıştır. III. Uygulamalarda öğrenci katılımını serbest bırakmıştır. IV. Öğrencilerinde, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye çalışmıştır. Esra Öğretmen in bu dersinde yaptıklarından hangileri, gösterip yaptırma yöntem veya tekniğine uygundur? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV Gösterip yaptırma yöntemi genelde psikomotor alanda yer alan, beceri hâline getirme düzeyindeki hedefl eri kazandırmak için kullanılır. Kazandırılacak beceri ve bunu oluşturan aşamalar öğrencilere gösterildikten sonra, her öğrencinin bu beceriyi kazanması için yeterli sayıda tekrarı yapması ve anında dönüt-düzeltme verilerek öğrencilerin beceriyi kazanmaları sağlanır. Bu yöntemle öğrenciler yaparak yaşayarak bir beceriyi edinir. Açıklamada da görüldüğü gibi gösterip yaptırma yöntemi üst düzey düşünme becerilerini değil, genelde psikomotor alandaki becerileri kazandırmak için kullanılır. Ayrıca yöntem uygulanırken öğrenci katılımı serbest bırakılmaz, her öğrencinin gösterilen beceriyi bireysel olarak uygulaması sağlanır. Dolayısıyla üçüncü ve dördüncü öncüller yanlıştır. Yöntem uygulanırken öğrencilerin çeşitli duyu organlarına hitap eden etkinliklerin tasarlanması, öğrencilerin beceriyi daha kolay edinmelerini sağlar. Doğru yanıt A seçeneğidir.

15 13. Sosyal bilgiler dersinde 10 öğrencisi bulunan bir öğretmenin, büyük grup tartışması yöntem veya tekniğini kullanırken aşağıdakilerden hangisini yapması uygun değildir? A) Tartışmayı, öğrencileri gruplara ayırmadan başlatması B) Sunulan problemin ardından tartışmaya, gönüllü öğrencilerden başlaması C) Daha önceden konuyu araştırma görevi verdiği öğrenciyi lider olarak seçmesi D) Araştırma görevi verdiği üç öğrenciyi, tartışmayı değerlendirmek için jüri olarak belirlemesi E) Planlama yaparak öğrencilerin tartışılacak konuhakkında bilgi sahibi olmalarını sağlaması Büyük grup tartışması, önceden belirlenmiş bir konunun belli bir süre içinde sınıftaki tüm öğrencilerin katılımıyla tartışıldığı tekniktir. Bu tekniği kullanırken sınıf mevcudunun çok fazla olmamasına özen gösterilmelidir. Tartışma bir lider tarafından yönetilir ve lider öğrencilere söz hakkı verir, diğer öğrencilerin konuşan kişiyi saygıyla dinlemelerini ve söz alarak eleştirilerini dile getirmelerini sağlar. Lider, konuşmacıların konudan sapmamasına ve belli aralıklarla özet yapmaya özen göstermelidir. Bu tekniğin uygulanmasında bir jüri oluşturulması söz konusu değildir. Öğretmen araştırma görevi verdiği üç öğrenciyi, tartışmayı değerlendirmek için jüri olarak münazara tekniğini kullanırken belirleyebilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

16 14. Öğretmen, sınıfında altı düşünce şapkası tekniğini uygulamak istemektedir. Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir su bardağını masasına koyar. Düşünce şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğrencilerinden şapkaların rengine uygun yorumlar yapmalarını ister. Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu şapka rengi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Bardağın yarısı boştur. Siyah B) Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı temsil etmektedir. Kırmızı C) Bu su temiz değildir. Yeşil D) Bardağın yarısı doludur. Sarı E) Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. Mavi Altı şapkalı düşünme tekniği, altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak ya da takmış gibi yaparak düşünceleri analiz etmek ve bir karara ulaşmak için kullanılan bir tekniktir. Beyaz şapka objektif ve tarafsız bir bakış açısını; kırmızı şapka duygusal bakış açısını; siyah şapka olumsuz ve karamsar bakış açısını; sarı şapka olumlu ve iyimser bakış açısını; yeşil şapka yaratıcılığı ve mavi şapka olayları soğukkanlı bir şekilde değerlendirmeyi ve karar vermeyi temsil eder. C seçeneğinde belirtilen Bu su temiz değildir. ifadesi, yaratıcılığı temsil eden yeşil şapkayı değil, siyah şapkayı temsil eden bir ifadedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

17 15. Bir öğretmen öğrencilerine Nehirler tuzlu olsaydı ne olurdu? sorusunu yönelterek 10 dakika boyunca öğrencilerden gelen fi kirleri tahtaya yazıp bu fi kirlerin tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır. Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Soru-cevap B) Çember C) Forum D) Açık oturum E) Beyin fırtınası Beyin fırtınası, öğrencilerin yaratıcı problem çözme gücünü geliştirmeyi amaçlayan bir tekniktir. Bir soruna yaratıcı çözümler bulmak ya da bir soruya yaratıcı yanıtlar üretmek amacıyla yapılır. Düşünce üretme (fırtına dönemi) ve düşünceleri değerlendirme (değerlendirme dönemi) olmak üzere iki bölümden oluşur. Düşünce üretme aşamasında önemli olan ortaya konan düşüncelerin niteliği değil, niceliğidir. Bu aşamada hiçbir düşüncenin eleştirilmesine izin verilmez. Tüm sınıfın katılımıyla yapılabileceği gibi, küçük gruplar oluşturularak da yapılabilir. Teknik uygulanırken öğrencilere yanıtlarını üretmeleri için 5 10 dakika süre verilir. Öncüldeki örnekte de öğretmenin öğrencilerden bir soruya 10 dakika boyunca yaratıcı yanıtlar üretmelerini beklediği, onların ürettiği fi kirleri tahtaya yazdığı ve sonra bunları değerlendirmelerini istediği görülmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

18 16. Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğretmen, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği masalara sürüngenlere, balıklara, kuşlara ve memelilere ait resimler koymuştur. Her bir grubun, masaları dolaşarak her bir masada belirtilen hayvan grubuna yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir. Gruplar daha önceden belirlenen plana göre tüm masalardaki çalışmaları tamamlamıştır. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisidir? A) Köşelenme B) Kart oyunu C) Gösteri D) İstasyon E) Çember İstasyon tekniği uygulanırken sınıfın farklı yerlerinde farklı masalar hazırlanır ve bunların üzerine öğrencilerin yapacakları çalışmalarla ilgili malzemeler konulur. Sınıf, hazırlanan masa sayısına bölünür. Gruplar bir masada belirli bir süre çalışır ve o masanın gerektirdiği görevi yerine getirir. Süre sonunda gruplar yer değiştirerek diğer masanın gerektirdiği görevi yapar ya da önceki grubun işi yarım kalmışsa önce bunu tamamlar. Öncülde de bu tekniğin kullanımı örneklenmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.