BURHAN UYGUR. Zamanın Sarkacındaki Adam. Resim Sergisi

Transkript

1 BURHAN UYGUR Zamanın Sarkacındaki Adam Resim Sergisi

2 BURHAN UYGUR ZAMANIN SARKACINDAKİ ADAM Resim Sergisi Kasım 2016 / November 02-23, 2016 İstanbul Kültür Üniversitesi Sanat Galerisi Istanbul Kültür University Art Gallery

3 İKÜSAG Genel Başkanı Fahamettin Akıngüç İKÜSAG Sanat Danışmanı Mehmet Üstünipek İKÜSAG Müdürü Reyhan Uludağ İKÜSAG Danışma Kurulu Mehmet Üstünipek Agop Egoyan Batu Duru Reyhan Uludağ Sergi Tasarımı ve Uygulama Reyhan Uludağ Batu Duru Eda Dindar Muharrem Burkay Şimşek Katalog / Afiş ve Davetiye Tasarımı Kudret Güvenç Buket Bayram Medya İlişkileri Kurumsal İletişim Birimi Teşekkürler Sanat ve Tasarım Fakültesi Sanat Yönetimi Bölümü Uğur Salğar (KİB) Vesile Uygur Tuna Uygur Doğan Paksoy Onur Soysalan Dağhan Özil Nalan Yılmaz Ahmet Bikiç Duygu Nazlı Akova İbrahim Dedeoğlu Canan Bayrak Baskı Koordinasyon Cemal Turan Baskı MAS Matbaacılık A.Ş. Bu katalog İstanbul Kültür Üniversitesi Sanat Galerisi nde Kasım 2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen Burhan Uygur Resim Sergisi dolayısıyla 500 adet basılmıştır.

4 Değerli Kültür-Sanat Dostları, Sanat, yetişmekte olan yeni kuşakların dünyayı keşfederken kullanabilecekleri bir pusuladır. Biz eğitimde Kültür geleneğini inşa ederken, böyle düşünerek yola çıktık. Bütün çabamız; sanatın tarihine, kültürüne ve eşsiz örneklerine ilişkin bilgileri yasal içeriğin (müfredatın) bir adım ötesine taşımak oldu. Bu nedenle okullarımızı ve üniversitemizi yalnızca sınıflardan oluşturmadık; çatımızın altında oditoryuma (müziğe, tiyatroya) da yer açtık, galeriye de (resme, heykele) Üniversitemizde bir Abidin Dino ya da bir Salvador Dali ismi yalnız kütüphanedeki kitaplarda kalmadı örneğin. Öğrencilerimiz sanatı hissederek, görerek, dokunarak yaşasınlar diye bu değerli isimlerin yapıtları galerimizin duvarlarında da yer aldı. Daha da önemlisi belki, Naci Kalmukoğlu nun, Ayetullah Sümer in, Hasan Kavruk un eserleri gün geldi duvardaki yerlerini; öğrencilerimizin tablolarına, tasarımlarına bıraktı. Işıklarımız yalnız gündüz vakti dersler için değil bir konser, bir bale gösterisi, bir sergi için de açıldı. Çünkü eğitim, bilim, düşünce ve araştırma kadar insanı aydınlatan bir başka güç daha var ki, o da sanattır Sanat Sezonumuzun ikinci sergisinde Galerimiz, Ressam Burhan Uygur un eserlerine ev sahipliği yapıyor. Resim sanatında soyut çalışmaların ülkemizdeki en önemli temsilcilerinden olan Burhan Uygur un eserlerini İKÜSAG olarak ağırlamaktan onur duyuyoruz. Bütün sanat dostlarına güzel bir sanat yılı diliyorum Teşekkürler, İnş. Yük. Müh. Fahamettin Akıngüç İstanbul Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyet Onursal Başkanı

5 Değerli Kültür Sanat Dostları, Resim, heykel, cam sanatı, fotoğraf, tasarım başta olmak üzere sanatın farklı dallarıyla bizi buluşturan İKÜSAG akademik yılına zengin bir programla merhaba dedi. Üniversitemizin sanat ikliminde lokomotif bir adres olan İKÜSAG yeni sezonun ikinci sergisinde Sanatçı Burhan Uygur un eserlerini ağırlayacak. Zamanın Sarkacındaki Adam temalı sergide değerli Burhan Uygur un insana, yaşama ve akıp giden saatlere, dakikalara, saniyelere özetle ana dair izlenimlerini yansıttığı tuvallerin bütün sanatseverler için ilham verici olacağına inanıyorum. Yeni sanat sezonumuzun ikinci sergisinde buluşmak dileğiyle Teşekkürler, Prof. Dr. S. Semahat Demir Rektör

6 1940 da Tirebolu da dünyaya geldim. Sırtını fındık bahçelerine vermiş pırıl pırıl bir Karadeniz kasabasıydı. Çocukluğum oranın cennet bahçelerinde geçti. Acı, tatlı İlk-orta-lise birtakım gürültülerle başladı bitti Akademi ye giriş ve 1968 mezuniyet. Avusturya Hükümeti nin bursuyla Corneille atölyesinde çalışmalar. Oradan Hollanda, Amsterdam açık hava sergileri Dönüş ve düşüşe devam. Ve sanat anlayışından uzak bu toplum içinde araçsız-gereçsiz sanat savaşına devam.

7 BURHAN UYGUR UN SANATI Nalan YILMAZ Üslup ve Konu Geçip giden zamanın geriye kalmış artık ışıkları arasından şimdiye kadar uzanan görüntüler olsun isterim resimlerimde. Kendi resmim üzerindeki düşünce ve kaygılarıma kısaca şöyle başlayayım: Eğer koca gün yaprakların altında sessiz bir köşeye çekilip bir ay ışığına yol vermezse bu yapışkan zamanın uğultuları içinde bunalan sesliğine nasıl uykulu gözlerle bakabilirim? Benim resimle olan maceram bu dizelerin altında yatar... Büyük lafları art arda sıralamak yerine yalın kelimelerle kısa bir açıklama istenileni yarasız beresiz ortaya koyar... Bu, çalışmalarımda da böyledir... Ağdalı renklerden, çarpıcı, artistik fırça oyunlarından, samimiyetten uzak duygu sömürücülüğü kokan resim dâhil sanat damgası bulunan her şeyden iğrenirim - nefret ederim... Bu işin tezgâhında düzmece duyguları - düzmece sevgileri, içtenliği ve duyguları bir kenara bırakıp insanın kendini anlatması kadar gerçek bir şey göremiyorum. Uğraşım bu temellerin ışığı altında yürür benim yılında Tirebolu da doğan Burhan Uygur 1960 ların başında Güzel Sanatlar Akademisi ne kaydını yaptırıp öğrenci olduktan sonra sanat hayatını otuz iki yıl sürdürür. Öğrenciliğinin son dönemlerinde sergiler açmaya başlar lerde yeni açılan galerilerle sanat ortamı canlanır. Ankara ve İstanbul daki bu galerilerin en çok aradıkları isim Burhan Uygur olur. Akademiden arkadaşlarının çoğu Paris te ve diğer Avrupa kentlerinde uzun süre kalırlar. O ise kısa süreli Salzburg ve Amsterdam Sokak Sergileri ve Stuttgard sergisi dışında yurt dışında çalışmalarda bulunmaz. Çok sevdiği İstanbul un sokaklarından, yazları Ege kıyılarından ve insanlarından beslenir. O çevrelerdeki insanları tasvir eder yılında beyin kanaması geçirdikten sonra kendine gelir gelmez işaretlerle boya ve kağıt ister. Bu onun için resmin ne denli önemli ve hayatının vazgeçilmezi olduğunu gösterir. Ne yazık ki 1992 yılının Nisan ayında direksiyon başında beyin kanaması geçirip hayata veda eder. Burhan Uygur 20. yüzyılın ikinci yarısında sanatsal gelişimini sürdürmüş bir ressam olarak konu seçiminde serbest olmuştur. İç dünyasına giren, onu etkileyen her şey resmine girer: Hiç ayrım yapmam. Bir masanın üzerinde bir bardak, yanında bir çiçek bile içinde insan figürü olan bir resim kadar beni cezbeder, alıp başka taraflara uçurur. Hepsinde aynı tatlı acıyı çekerim, aynı tatlı zevki tadarım. Yeter ki seveyim. Günlük yaşamdaki her şeyi resimlerime konu olarak alırım. Roman, öykü, şiir, müzik, film, gazetede okuduğu bir haber, çevresindeki insanlar, insan ilişkileri, sevdiği ve etkilendiği bütün nesneler, anılar ve yaşamdan sahneler resimleri için esin kaynağı olur. İçinde yaşadığı dünyanın insanları yanı sıra balıkçı, berber, çalgıcı, tamirci, dilenci, çöp toplayan çocuk gibi her an karşısına çıkabilecek kişilere de resimlerinde yer verir. Genellikle ezik, kıyıda köşede kalmış, kaybetmiş, kendi talihsiz yaşamları içine bırakılmış insanların acıları, hüzünleri, yalnızlık, terk edilmişlik duyguları ama yaşam koşulları içinde ümitlerini yitirmeden ilerlemeleri bu duyarlı kent gezginini etkilemiştir. Tüm bunları imgeleminde yeniden canlandırarak resimlerine aktarır. Kendi hayallerinde yaşattıklarının ve özlemlerinin yanı sıra bu insanlarınkini de yansıtır. İnsanların kafasının içindekileri çizmeye çabalıyorum. İnsanın içinden çıkamadığı sorunların resmini çiziyorum. Benim resmime bakanlar isterlerse insanların sorunlarını görebilirler. Resimlerine giren insan ve onun çevresindeki nesnelerle bağıyla birlikte yaşamdır. Manzara ve doğa resimleri yoktur. Çizgisi çok kuvvetli olan sanatçının bu özelliği portrelerde de kendini gösterir. Yakınındaki insanların, dostlarının ve ona sipariş verenlerin portrelerini yapmıştır. Kalemle figürü çizip ana hatlarıyla saptayıp sonra boyamaya başlayan ressam portresini yaptığı kişinin gözlerindeki ifadeden, ışıltıdan ve gösterdiği davranışlardan iç dünyasını saptar ve bunu aktarır. Kendi portrelerinde de ruhsal derinliklerini, kaygılı ve hüzünlü iç dünyasını yansıtır. Burhan Uygur un resimlerindeki figürlerin davranış biçimleri, duruşları, ifadeleri onların iç dünyalarını simgeler. Sanatçıda yer eden görüntüler, anılar, olaylar, kişiler, sevgi, acı, düş kırıklığı, hüzün gibi duygular resimlerinde yer bulur. Ruhsal durumlara, iç yaşamların ifadesine yönelmesi fantastik bir resim oluşturmasına olanak sağlar. Açığa çıkmamışları, hayal ve düşleri yansıtmaya çalışması onun simgeci ve fantastik duyarlı olarak tanımlanmasına neden olur. Simgesel ve fantastik öğeleri gerçekliğin dışından değildir. Yine yaşamın içinden alınmıştır. Simge ile gerçeklik birbirine karşıt değil tam tersine oldukça yakındır. Simgeyi vurgulamak için resminin içine bazı sözler ilave eder: Henüz açmamış bahar çiçeğinin tevazu dolu güzelliğine hasret kalmış bir faninin yoksulluk dolu bekleyişinin hüzün dolu anısınadır, Bahar gecelerinde cömert bir ışığın ortasında kanatsız bir ateşböceğinin donmuş ölümüydüm. Ve o rüzgar renkli gözleriyle bakıyordu... Burhan Uygur sembolistlerle ve ekspresyonistlerle benzer özellikler gösterse de simgesel ve dışavurumcu bir anlatımı olsa da sanatının 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında ortaya Burhan Uygur Akademi bahçesinde arkadaşlarıyla Burhan Uygur Akademi bahçesinde arkadaşlarıyla Portre: Vesile Uygur, x24 cm, Karton Üzerine Karışık Teknik Özel Koleksiyon

8 çıkan bu üsluplarla açıklayamayız. Düşler ve hayaller onun resimlerinde yer alsa da kimi zaman lekelerle soyutlamaya ulaşsa da sadece sürrealist veya soyut dışavurumcu diyemeyiz. Belki modern sanat akımlarının hepsinin birleşiminden ve lirizmin de katılımından oluşan kendine has bir biçimde ortaya koyduğu üslubundan söz edebiliriz. Geçmişteki akımların veya bireysel ressamların ortaya koyduğu konu ya da biçimsel özellikler olarak yenilikleri özümsemiş ve analiz etmiş, kendi duyarlılığıyla belli bir tarza ve özgünlüğe ulaşmıştır. Figüratif, lekeci, renkçi, şiirsel gerçekçi, simgeci, çizgici, fantastik ve duyarlı gibi tanımlamaların hepsini birlikte onun sanatı için kullanabiliriz. Figüratif ama çoğu zaman figürler soyutlanmış bir dışavurumculukla ifade ediliyor ve düş alemindeymiş gibi konumlandırılıyor. Kimi figürlerin boşlukta yüzüyormuş gibi ayakları yere basmıyor, herhangi bir yere-mekana- bağlılık göstermiyorlar. Ancak kompozisyon içinde yerleşimleri ise son derece başarılıdır. Tüm bu özelliklerinden dolayı 20. yüzyılın son çeyreğinde Türk Resim Sanatında kendine önemli bir yer edinmiştir. Renk Bir ressam için renk çok önemlidir. Temel renkleri, tamamlayıcı renkleri ve rengi etkileyen faktörleri bilmesi gerekir. Burhan Uygur resmi yaşamın, sezgilerin, duyguların renk ve çizgilerle ifadesi olarak yorumlamıştı kendisiyle yaptığım bir röportajda. O andaki duygularına göre renk seçiminin değiştiğini ve her rengin onun için ayrı bir değere sahip olduğunu belirtmişti yılında Bedri Rahmi Eyüboğlu Milliyet Sanat Dergisi ne yazdığı bir yazısında Burhan Uygur un beyazı çok iyi kullandığını, böyle bir beyaz tadını dünyaya kendini kabul ettirmiş ressamlardan Matisse ve Bonnard da gördüğünü ifade eder. Burhan Uygur ise Beyaz, siyah ya da kırmızı bana ait değil. Herkes dilediği rengi kullanır. Bazı renklere daha fazla sarılır. O renklerle duygularını bağıra bağıra ifade eder. O zaman da o renkleri sanatçıya mal ederler. Ama ben renklere fazla bel bağlamıyorum. Dediğim gibi herkes dilediği rengi kullanır ama iyi ama kötü. Ne var ki bir ressam kullandığı rengin hakkını vermeden tuvalin başından ayrılmaz. Bence resim bir yerde rengin hakkını vermektir. Resimlerinde siyahlar, kahverengiler, griler, sarılar, renkli beyazlar bir vurguyu gerektirmedikçe konulmayan mavi, yeşil, kırmızı gibi renkler ve biraz yaldızlar ustaca bir araya getirilirler ve gizemli lekecilikle bütünleşirler. Renkler bazen aydınlık bazen ise koyu olarak yer alır. Hemen hemen tüm resimlerinde -koyu ve gölgeli olanlar da dahil- beyaz görülür. Son çalışmalarında yoğun kırmızı rengi kullanmıştır. Ya yüzey tümüyle kırmızıya boyanıp üzerine çeşitli figürler yapılmış ya da kırmızı sonradan boyanmış. Karşıt renkleri bir araya getirir; kırmızı üzerinde veya yanında yeşil, mor ve mavi. Bazen de bu renklerin hepsi aynı tuvaldedir. Boyaları karıştırarak uygular. Renklerin lokaldir: figürü veya herhangi bir nesneyi belirli bir renkle sınırlar. Kimi zaman figür lekelerden oluşabileceği gibi kimi zaman da figürün çevresinde lekeler vardır. Ayvalık Köşkü adlı resmi leke ve renk düzenlemesi açısından ustacadır. Belirgin olarak beyaz lekelerle belirginleşen Köşk geçmişin kişilerini, yaşamlarını, seslerini yankılayan bir görselliği sunar. Yapraklar arasında insan yüzlerine rastlanır. Ressam yaz tatilini geçirdiği bu eski köşkün içinde yaşanmışlıkları hayalinde canlandırmıştır. Köşkün hemen arkasından ormanlık bir alan başlar. Ön bahçesinin önünden yol geçer, daha aşağıda ise deniz yer alır. Renklerle oluşturduğu lekelerle belirlenen figür- Portre: Kuzgun Acar, x21 cm, Karton Üzerine Karışık Teknik Aile Koleksiyonu Burhan Uygur, Yengeç Burcu, 1990 Çiçekli Ev, 1973, 60x70 cm, Tuval Üzerine Yağlıboya, Özel Koleksiyon Zincire Vurulmuş Prometheus, 1988, 48x70 cm lerin, nesnelerin konturlarının yok olması ve rengin figürün dışına taşması söz konusudur. Leke duyarlılığıyla vurguladığı figürler birbirinin içinde kaynaşır. Bir büyük leke içinden çıkıp lekeden daha aydınlık ve açık bir renge dönüşen ışık tabloya yayılır. Lekeler koyu gri ya da siyah olsa da bu ışığa rastlanır. Lekesel ve çizgisel doku yüzünden nesne, figür ve doğa görüntüleri asıl biçimlerini büyük ölçüde gösteremediklerinden soyutlama olur. Bu tarz resimlerden tek bir figür çıkarılsa bu tek başına bir şey ifade etmeyebilir. Bütünlük içinde bir anlama sahiptir. Burhan Uygur un resimlerinde biçimsel özelliklerde tonlamada, renk, leke ve düzende kendine özgü bir birliktelik ve uyum göze çarpar. Çizgi, renk ve leke aynı oranda etkileyip birbirini tamamlar. Malzeme ve Teknik Sanat eseri yapımında kullanılan malzemenin seçiminde pek çok faktör rol oynar. Öncelikle malzemeye uygulanacak teknik göz önünde tutulur. Suluboya resim için suda eriyen türde boyalar seçilirken, yağlıboyada eriyen boya türleri seçilir. Belirli bir sanat dalında bir malzemenin ötekilere göre daha yaygın kullanılması onun tekniğe uygun ve yatkın olmasındandır 1. Burhan Uygur resimlerini tuval, karton, kağıt, sunta, ahşap, taş, sandık, duralit, seramik-tabak-, papirüs ve kapı gibi malzemeler üzerine yapmıştır. Sadece tuvale bağlı olmadan çok farklı malzemeleri deneyen ressamın özgün baskı tekniğinde de çalışmaları vardır. Az sayıda da olsa resimlerindeki duyarlılığın yansıdığı pişmiş topraktan küçük heykelleri de vardır. Sanat bir yetenek işi olduğu kadar beceri ve teknik işidir de. Yaratıcılık temelde bir içten gelme ve yetenekten kaynaklansa da eserin somut olarak ortaya çıkışı malzemenin biçim kazanmasıyla olur -objektivitasyon-. Zihinsel sürecin ardından teknik süreç gelir. Bu da bir maddeyi sanat eserine dönüştürürken sanatçının izlediği yol, yöntem ve kullandığı becerilerin tümüdür 2. Burhan Uygur akademiden geldiği halde tekniğinin kıt olduğunu, istediği tekniği kullandığını akrilik-yağlıboya birlikteliğini tercih ettiğini, biçimsel sorunları çok fazla önemli bulmadığını sanatın içindekileri yansıtması gerektiğini belirtmiştir. İyi ve sağlam bir teknik sanat için gereklidir ama yeterli değildir. Yalnızca teknik beceri sanatçıyı üstün kılmaz. Teknik öğrenilen bir şeydir. Sanat ise doğar. Pek çok sanatçı teknik bakımdan olgun sayılmadığı halde sanat eseri verebilmiştir. Buna karşın çok iyi bir teknikle yapılmış üretim sanat eseri düzeyine ulaşamadan kalabilmiştir 3. İlk dönemlerinden beri pek çok tekniği dener. Sadece çini mürekkebiyle yapılmış renklendirilmemiş desenleri olduğu gibi önce çizip sonra boyadığı desenleri de vardır. Bazılarında pastel, suluboya ve çini mürekkebi birlikteliği görülür. Desen dışında çeşitli malzemeler üzerinde akrilik, yağlıboya veya karışık tekniklerle resimlerini yapar. Çoğu zaman fırça yerine parmaklarını kullanarak resimlerini oluşturur. Kimi zaman da boyayı sürdüğü yüzeyin üzerini jiletle kazır. Alttaki figür ve renk boyanın altından görülürken saydam bir renk de elde eder. 1 Mülayım, Selçuk, Sanata Giriş, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi Yayınları, İstanbul, 1989, s: 52 2 Mülayım, Selçuk, a.g.e., 54 3 Mülayım, Selçuk, a.g.e., 55 Malikane-i Uygur (Ayvalık), 1988,140x90 cm Duralit Üzerine Yağlı Boya, Özel Koleksiyon Bilitis, 1987, Seramik Tabak, Çapı: 15 cm, Sıraltı Tekniği Yarım Kalmış Resimler, Ahşap Üzeri Yağlı Boya

9 Burhan Uygur - Sergiler, Ödüller, Kitaplar Sergiler İlk sergisini öğrenciyken Komet ile birlikte bir yaz sezonunda açar. Paraları olmadığı için Caddebostan Maksim Gazinosu ndan camlar toplayıp döküntülerden çerçeve yaparlar. Çiçek Pasajından buldukları midye, istiridye gibi şeyleri tavandaki ipe asarlar. Mahmutpaşa dan birkaç kutu çay bardağı alırlar. Açılışa akademililer gelir. İçkisini içen bardağını yere atıp kırar. Bir dergiye verdiği röportajda bu sergilerden şöyle söz eder: Sokak sergileri konusunda söylenecek pek çok olumlu şey var. Bir kere insanın medeni cesareti müthiş artıyor. Orada her çeşit sanatseverle karşılaşıyorsun. Sokak sergileri genç sanatçılar için bir nevi imtihan oluyor. Belediyenin verdiği koskoca bir alanda Japon u, İtalyan ı, Fransız ı, Amerikalı sı herkes maharetini sergiliyor. Mesela bazı heykeltıraşlar küçük heykellerini sergiliyordu. Köseleden gayet güzel işler yapan genç sanatçılar vardı. İyi satışlar da oluyordu. Ama işin satıştan daha güzel yanı çeşitli milletlerden sanatçılarla tanışmaktı. Sonra kendi işlerinle o sanatçıların işlerini mukayese etme fırsatı da yakalanıyor. Sokak sergileri ve bu sergilerin verdiği fırsatları doyasıya yaşadım, tadına da vardım ayrıca Hiçlik üzerine kurulan boş hayaller, Taksim Sanat Galerisi, İstanbul Bu sergisini gezen hocası Bedri Rahmi Eyüboğlu 1972 yılının Aralık ayında Milliyet Sanat Dergisi nde Ele avuca sığmayan ve yüzde yüz resim sanatı için yaratılmış Burhan ın özelliği beyazı çok iyi kullanmasıdır. Kişiliğine inanıyorum, bu sevgiyle çalışmasını sürdürürse yakında memleketinde değil dünyanın her yanında işini kabul ettireceğine inanıyorum diye yazmıştır.. Sergiyi gezen Nüvit Özdoğru nun yazdıkları: Ressam vardır aynı resmi on kere yapar sonunda ne ruh kalır ne heyecan. Burhan Uygur eskiz bile yapmadan son sözü söyleyivermiş. Resimlerinden duygu ve anlam fışkırıyor. Resimlerini boydan boya kat eden çizgilere bakın dünyayı bir kesiş var. Kesimin altında buda gibi oturan bir adam, o benim! Şurada da benim milletim. Beyazımsı altı. Kumsul. Uçsuz bucaksız! Ufuk çizgisi Burada da mezarımsı bir şey var. O benim maceram. Burada da kapıp koyveren bir ruh var Günler ne işe yarar?, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, Ankara Nisan-6 Mayıs, Artisan Sanat Galerisi, Ankara Kasım, Ölü Şehrin Çiçekleri, Künmat Sanat Galerisi Aynı yıl yaptığı yirmiye yakın tablosunu sergiledi Sergisine bu adı vermesini şöyle açıklamıştır: İçinde yaşadığımız can çekişen dünyanın tipleri; tamircisi, balıkçısı, çalgıcısıyla. Her an köşe başında görebileceğimiz noktalar bunlar. Kısacık ömründe özüne çeşitli zehirler katılmış çiçekler. Kağıt üzerinde bunlar kılığı ve kıyafetiyle değil de figürlerindeki anlatımların büründüğü rengin arkasından bakarlar bize. Yaşama şansını çoktan yitirmiş talihsiz bahçenin bu çiçekler 6. 4 Nirven Nur, Burhan Uygur, Vizyon Dekorasyon, 3, Nisan, İstanbul, 1992, s: 86 Özdoğru, Nüvit, Burhan Uygur: Bir iç dünya, Milliyet Sanat Dergisi, 34, 25 Mayıs, İstanbul, 1973, s: 34 5 Özdoğru, Nüvit, Burhan Uygur: Bir iç dünya, Milliyet Sanat Dergisi, 34, 25 Mayıs, İstanbul, 1973, s: 34 6 Köksal, Ahmet, Uygur da Ölü Şehrin Çiçekleri, Milliyet Sanat Dergisi, 206, 19 Kasım İstanbul, 1976, s: Beyoğlu Şehir Galerisi, İstanbul Mayıs-1 Haziran, Melda Kaptana Galerisi, İstanbul Kasım-1 Aralık, Yoksa dünya cılız bir çocuk elinin bana sunduğu bir günah mıdır?, Aydın Cumalı Sanat Galerisi, İstanbul Kasım-1 Aralık, Sabah ve Akşam Rüzgarına, Artisan Sanat Galerisi, Ankara Burhan Uygur daha önceki resimleri gibi bu son sergisinde de bize hep ihmal ettiğimiz, gözlerimizi kapadığımız şiirsel olguları anımsatıyor. Onun resimlerini bir sergi bütünlüğü içinde izleyen hatta bugüne kadarki tüm sergilerini ortak bir yorum, tek bir akış halinde algılayan herkes Burhan ın aslında bir yaşam öyküsünün halkalarını birbirine bağlamakta olduğunu görecektir. Bu yaşam öyküsü önünde sanatçının kendisi vardır Aralık-6 Ocak 1979, Özel Koleksiyon, Galata Sanat Galerisi, İstanbul Yeni açılan bu galeri ilk sergisini Burhan Uygur un yapıtlarından oluşan bir toplamayla yapmıştır. Sanatçının özel koleksiyonlardan derlenmiş 52 pastel ve yağlıboya tablosu sergilenmiştir. Bu resimlerde Burhan Uygur un dünyası tüm ayrıntılarıyla ve özellikleriyle izlenebiliyor Eylül, Galeri güler, Maça Kızı, Bodrum Aralık, Evrensel Sanat Galerisi, Ankara Mayıs-8 Haziran, Galeri Turkay, Stutgart, Almanya Kasım, Gezginci bir hayaletin ters düşünceleri, Galata Sanat Galerisi, İstanbul Sürgün edilen deve isimli resminde bir duvar saati, yanında asılı büyük bir eldiven, saatin altında gazeteden kesilmiş bir küpür, kompozisyonun sağ kısmında ise büyük bir afiş asılıdır. Afişte bir balerinin selam verişi görülür. İkiye bölünmüş resmin bütününde beyazla ışıklandırılmış kahve tonları hakimdir. Belli belirsiz lekeler vardır. Bu resimde görülen gazete küpüründen yola çıkılarak yapılan diğer bir resim Sürgün Sabahı dır. Edirne deki hayvanat bahçesinde huzursuzluğu nedeniyle sürgün edilen devenin dramı gösteriliyor Galata Sanat Galerisi, İstanbul Yağlıboya, akrilik, pastel, çini mürekkepli çizgilerden oluşan elliye yakın resmi yanında birkaç seramik tabakla heykelciği bir araya getirir bu sergi. Akdeniz yolculuğu, Side gezisi izlenimleri, yeni resimlerinin bir bölümünde çoğunlukla siyah bir fon üzerinde taranmış ince çizgi dokularıyla Ay kraliçesi, Balat, Haliç, Bodrum vb. yaşam kesitleri yanı sıra denizkızı Etfalya, kukla satıcısı ve hayat kadınları gibi kişilerin acılı iç yaşantılarını duyurmakta Nisan, Dağlar gibi yanımda olabildin mi? Ateşten gömleklerle yanıma yaklaşabildin mi?, Artisan Sanat Galerisi, Ankara Bu sergide yaşanmış duyarlılıkların buruk tadı egemendir. Burhan bize yaşam deneyleriyle bizzat kendisinin merkez olduğu bir ilişkiler yumağından kesitler vermektedir Eski resimlerinde olduğu gibi bu resimlerini de birleştiren ortak mesaj, bir hüzün dalgasını önümüze çıkarıyor. Figürlerindeki deformasyon mazlum ve yoksul bir insanın imgesini güçlendirici niteliktedir. Yeni sergisinin bir köşesine yarı heykel yarı biblo niteliğinde figürinler ve tabak süslemeleri koymuş. Resimlerle bu yeni işler arasında doğal bir ilinti var Özsezgin, Kaya, Rüzgarlara Adanmış Resimlerle Burhan Uygur, Milliyet Sanat Dergisi, 298, 20 Kasım, İstanbul, 1978, s: 27 8 Özsezgin, Kaya, Burhan Uygur a Toplu Bakış, Milliyet Sanat Dergisi, 303, İstanbul, 1978, s: 36 9 Köksal, Ahmet, Burhan Uygur, Milliyet Sanat Dergisi, 35, 1 Kasım, 1981, s: Özsezgin, Kaya, Burhan Uygur un yeni resimleri, Milliyet Sanat Dergisi, 46, 15 Nisan, İstanbul, 1982, s: 49

10 Mart-24 Nisan, Zamanın sarkacındaki adam, Kapılar, Edpa Sanat Galerisi, İstanbul Özgün baskı Sergisi, Kile Sanat Galerisi, İstanbul Aralık-23 Ocak 1984, Henüz açmamış bahar çiçeğinin tevazu dolu güzelliğine hasret kalmış bir faninin yoksulluk dolu bekleyişinin hüzün dolu anısınadır, Edpa Sanat Galerisi, İstanbul Sergide daha çok içten gelen bir anlatıma eşlik eden yaşam ilişkileriyle duygu bağını gergin tutan Uygur, varolma bilincine tanıklık getirmiştir. Figür anlatımı yoğun iç yaşantısı, imge, sezgi gücü, fantastik ve şiirsel yorumlar arasında daha belirgin bir düzeye ve açıklığa kavuşmuştur Eylül, Sualtı Müzesi, Bodrum Ocak, Şiir-Resim, Günseli İnal-Burhan Uygur, İstanbul Kasım-14 Aralık, Galeri Vepa, İstanbul 1986 Çağdaş Türk Plastik Sanatları Sergisi, Karma, Ankara Nisan, Galeri Mi-ge, Ankara Nisan, Ahmet Şimşek Anadolu Lisesi, Karma, İstanbul Bu sergiye katılan diğer ressamlar: Muzaffer Akyol, Nilgün Tüzüntürk, Nazmi Yılmaz ve Yusuf Katipoğlu dur Ekim-21 Kasım, Levent Sanat Galerisi, İstanbul Bilitis in Şarkıları adlı bir dizi resmi yer aldı. Fransız Sembolist şair Pierre Louis( ) Bilitis in Şarkıları isimli bir şiir yazmıştır. Bu şiir erotik sahnelerin araya girdiği yapmacıklı betimlemeli, cesareti ölçülü ve edepli ince bir paganizm örneğidir II. Uluslararası Asya-Avrupa Bienali, Katılım, Ankara 1989 Yaşayan Türk Resim Sanatından Örnekler, Katılım, Lahey, Hollanda Ocak-1 Şubat, Duymadılar galiba yoksa dünya cılız bir çocuk elinin bana sunduğu bir günah mıdır?, 2. Duyuru, Siyah/Beyaz Sanat Galerisi, Ankara 11 Köksal, Ahmet, Burhan Uygur, Milliyet Sanat Dergisi, 101, İstanbul, 1984, s: Cassou, Jean, Sembolizm Sanat Ansiklopedisi, çev: Özdemir İnce, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1987, s: 199 Burhan Uygur un en önemli sergilerindendir. Bit pazarından aldığı 260 x 180 cm ölçülerindeki 76 yıllık ahşap bir konak kapısı üzerine akrilik boya kullanarak yaptığı çalışmasını sergiledi. Kapının çıkıntılı ve oymalı yüzeyleri dışında resmedilmemiş bir yeri yoktur. İşlevselliğini yitirmiş kapı resimlerle bambaşka bir anlam kazanmıştır. Eski ve yeni İstanbul görüntüleri ve yaşantıları; ayı oynatıcısı, dansöz, simitçi, Hacivat ve Karagöz, fal bakan kadın, anne ve çocuğu, masa başında müzik çalanlar, lunaparkta eğlenenler, martılar, balıklar gibi figürlerin yanı sıra Kızkulesi, deniz ve adalar, bir cami silueti, antika bir soba, gramofon, balkon korkuluklarında saksıların durduğu ve bir kedinin oturduğu teras ressamın üslubuyla şiirselliğe dönüşür. Çevresinde gördüğü, düşünde yaşattığı ve anılarından çekip çıkardığı bu görüntülerdeki figürler yerçekimsiz bir ortamda uçar ve boşlukta yüzerler. Parçalanmış bölümlerdeki çeşitlilik, renk, leke ve düzendeki biçimsel ustalık bütünde etkileyici bir görünüme ulaşır İslam Dünyasında Çağdaş Sanat, Katılım, Barbican Center, Londra 1990 Etkinlikler Sürecinde 15. Yıl, Katılım, Galeri Baraz, İstanbul Kasım-27 Aralık, Türk Resim Sanatında Ustalar, Karma, Kile Sanat Galerisi, İstanbul Nisan-24 Mayıs, Kile Sanat Galerisi, İstanbul Bu sergideki çalışmalarımda bizleri yaşatan ve yıpratan, geçmişe ve zor geleceğe hoşgörüyle bakan ve sevgi dolu coşkuyla sorular soran birazcık sitem kırıntılarıyla örtülü hesaplaşmalar var. Bu sergide kişinin ardından koşmaktan yorulmadığı umut ve özlem arayışları ve uzaktan yakından birbirlerine göz kırpan iki sevdalı şiir ve resmin sessiz beraberliği var. Bu sergide değerleri yozlaştırmadan, güzelliğini, kutsallığını yıpratmadan gizli bir erotizm var Nisan, Leonardo Sanat Galerisi, İzmir Ölümünden dolayı ailesi tarafından sergideki eserlerin satışı durdurulmuştur Şubat-10 Mart, Galeri Baldem, İstanbul Nisan-13 Mayıs, Yapı Kredi Kazım Taşkent Sanat Galerisi, İstanbul Sanatçının yılları arasında yaptığı 55 resmi sergilendi. Resimlerin bir kısmı tuval, bir kısmı karton ya da kağıt üzerine, bir kısmı ahşap üzerine yağlıboya, akrilik, pastel veya tüm bunların kullanıldığı karışık tekniktedir. Çoğu aile, bir kısmı da özel koleksiyonlara aittir. Düzenlemede tarihsel bir sıralama yoktur. Sekiz adet portre çalışmasından bir kısmı eşinin, diğerleri kendinin, oğlunun ve bir arkadaşınındır. Resimlerin yarısı 1990 sonrasına aittir ve özellikle yıllarında yaptıklarında kırmızı rengin hakimiyeti dikkat çekicidir Mart-16 Nisan, Artium Sungur Sanatevi, İstanbul 1998 Çağdaş Ustalar, Galatea Sanat Galerisi, İstanbul Ekim, DP Art Galeri Mart, İstanbul Modern Sanatlar Galerisi Şubat-19 Mart, Artium Modern, Aile Koleksiyonu

11 Ödüller 1968 Çağdaş Ressamlar Cemiyetinin Yılın Genç Sanatçı Özel Jüri Ödülü 1976 İstanbul Arkeoloji Müzesi nin düzenlediği Uluslararası İstanbul Festivali kapsamında yarışmasında ödül 1978 Hürriyet Sedat Simavi Vakfı ödülü 1983 Abdi İpekçi Barış ve Dostluk ödülü 1984 İzmir Ticaret Odası nın düzenlediği 100. Yıl Resim Yarışması nda birincilik ödülü 1988 II. Asya-Avrupa Sanat Bienali Dostluk ve Barış Ödülü, gümüş madalya ressamın yaptığı bir resim yanı sıra ilk sayfada da şairin bir portresi yer alır. Kitapta sanatçının 1980 li yıllarda yaptığı ve çeşitli koleksiyonlarda yer alan çalışmaları bulunur. Resimler seçme şeklindedir, kitaptaki şiirlerle direkt ilişkileri yoktur. Şiirlerin bazılarının başlığı ressamın duyarlılığına da yakındır: Çocukluk Beldesi, Ulu Bir Varlığın Doğa Konuşmaları, Başı Çiçekli Adam, Hiçlik, Sonsuz Işık, Denizin Sonsuz Düşü vb Resimlerde kendi içinde şiirsellik taşır. Kitaplar 1979 yılında Ada Yayınlarından çıkan Ahmet Oktay ın Sürgün adlı kitabında yedi çini deseni yer aldı. Kitaptaki çizimler Burhan Uygur un bu kitap için tasarladığı çizgisel yorumları kapsar. Kendi içinde bir dizi karakteri gösteren, yaşadığı ortam içindeki insan varlığının tutkusal yapısını dışa vuran bu çizimlerle kitaptaki şiirlerin içerdiği insan olgusu arasında bir takım ilintiler saptanabilir te Can Yücel in Rengahenk adlı şiir kitabı toplatılmıştır. Kitap daha önce Yazko yayınlarından çıkıp iki basım yapmıştır. Ancak bu kitapta Burhan Uygur un resimleri yoktur. Kitabın sayfaları üzerine pastel boya ve çeşitli kalemlerle resimler yapmıştır. Bu haliyle Hakan ofset bastığı kitabın kapağında bir Can yücel portresi yer alır. Bazı sayfalarda şiirlere göndermeler vardır ama genelde bağımsız resim-şiirler söz konusudur. Kitap sonuçta iki şiir kitabından oluşuyor: Can Yücel ve Burhan Uygur de çeşitli kitaplar ve yanında taşıdığı defterler üzerine yaptığı resimler Bir Kitapta Resim Şart adıyla Yapı Kredi Yayınları ndan çıkan kitapta yer aldı. Bu resimler Rimbaud, Aragon, Kavafis, Homeros gibi şairlerin kitaplarının kapaklarına ya da sayfalardaki şiirlerin altına, yanına ve kenarına yapılmış suluboya, pastel, çini mürekkepli desenleridir. Çantasında taşıdığı defterlere de desenler yapmış ve bunları kendi yazdıklarıyla süslemiştir. Bu desenler tuval için bir ön çalışma ve eskiz niteliğinde değillerdir. Her biri ayrı resimdir. Defterlerdeki resimleri tuvale rengiyle, biçimiyle, özüyle yeniden yapamayacağını çünkü aynı tadı ikinci kez alamayacağını belirtmiştir yılında Aka ofset tarafından basılan Günseli İnal ın Sulara Gömülü Çağrı kitabı Burhan Uygur resimleriyle 1100 adet basılmış ve hepsi numaralandırılmıştır. Kapakta 13 Özsezgin, Kaya, Günümüz Türk Ressamları, Burhan Uygur, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2000, s: Gönenç, Turgay, Burhan Uygur ya da Gerçeğin Düşsel Konuşmaları, Gösteri, Haziran, İstanbul, 1992, s: Uygur, Burhan, Bir Kitapta Resim Şart, YKY, İstanbul, 1. Baskı, Temmuz 1999

12 1 Burhan Uygur, Portre, 1988 Duralit Üzerine Yağlı Boya, 81x40 cm Nevhiz/Korkud Demirel Koleksiyonu Burhan Uygur, Bilge Portresi, 1976 Duralit Üzerine Yağlı Boya, 60x49 cm Özel Koleksiyon 2

13 3 Burhan Uygur, Latife Yılmaz Portresi, 1981 Kağıt Üzerine Karışık Teknik, 40x30,5 cm Nalan Yılmaz Koleksiyonu Burhan Uygur, Nazmi Yılmaz Portresi, 1982 Kağıt Üzerine Karışık Teknik, 22x16 cm Nalan Yılmaz Koleksiyonu 4

14 5 Burhan Uygur, Şarapçı Pano daki Dostum Akşap Panel Üzerine Karışık Teknik, 28x27 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, Portre Kağıt Üzerine Füzen, 22x14 cm Galeri Artist Koleksiyonu 6

15 7 Burhan Uygur, Portre, 1976 Duralit Üzerine Yağlı Boya, 26,5x18,5 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, Vesile ve Tuna, 1971 Karton Üzerine Karışık Teknik, 33x22 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 8

16 9 Burhan Uygur, İsimsiz Karton Üzerine Yağlı Boya, 17x22 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu Burhan Uygur, Kadının Sessizliği, x15 cm, Mehmet Günyeli Koleksiyonu 10

17 11 Burhan Uygur, İsimsiz, 1981 Kağıt Üzerine Pastel Boya, 7,5x11,5 cm Nalan Yılmaz Koleksiyonu Burhan Uygur, Portre Kağıt Üzerine Karışık Teknik, 11,5x11 cm Galeri Artist Koleksiyonu 12

18 13 Burhan Uygur, Hıçkıran Gönlümü Hiçbir Zaman Anlamadın, 1987 Tuval Üzerine Yağlı Boya, 40x30 cm Sibel/ Hakan Ateş Koleksiyonu Burhan Uygur, İsimsiz, 1976 Prestuval Üzerine Yağlı Boya, 17x24 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 14

19 15 Burhan Uygur, Figürlü Kompozisyon, 1985 Tuval Üzerine Yağlı Boya, 41x33 cm Özel Koleksiyon Burhan Uygur, İsimsiz, Karton Üzerine Karışık Teknik, 15x23 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 16

20 17 Burhan Uygur, Sonsuz Bakış, 1977 Tuval Üzerine Yağlı Boya, 30x40 cm Artpoint Sanat Galerisi Koleksiyonu Burhan Uygur, Kontes, 1970 Karton Üzerine Karışık Teknik, 25x17 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 18

21 19 Burhan Uygur, İsimsiz, 1976 Tuval Üzerine Yağlı Boya, 21x19 cm Ali Bergamalıoğlu Koleksiyonu Burhan Uygur, Resmin İçler Yakan Tılsımlı Topu, 1991 Kağıt Üzerine Karışık Teknik, 22x18 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 20

22 21 Burhan Uygur, Mezarlık Kağıt Üzerine Karışık Teknik, 26x18,5 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, La Mort, 1976 Karton Üzerine Karışık Teknik, 19x26 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 22

23 23 Burhan Uygur, Amsterdam Kağıt Üzerine Sulu Boya, 29,5x23 cm Aşkın Önder Koleksiyonu Burhan Uygur, Düşler Vardır Karton Üzerine Karışık Teknik, 28x25 cm Ali Bergamalıoğlu Koleksiyonu 24

24 25 Burhan Uygur, Kalender Uçurtma, 1976 Karton Üzerine Karışık Teknik, 21,5x16,5 cm Ali Bergamalıoğlu Koleksiyonu Burhan Uygur, İsimsiz, 1978 Karton Üzerine Karışık Teknik, 20x16 cm Ali Bergamalıoğlu Koleksiyonu 26

25 27 Burhan Uygur, Ruhumun Karanlık Kalan Gölü, 1982 Baskı Resim, 35x43 cm Canan Bayrak Koleksiyonu Burhan Uygur, Derin Pembelerde Koluna Girdiğim Benim Ölümümdü, 1981 Kağıt Üzerine Çini Mürekkebi, 22x17 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 28

26 29 Burhan Uygur, İsimsiz Karton Üzerine Çini Mürekkebi, 11x11 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, Gün Batımı, 1978 Duralit Üzerine Yağlı Boya, 49x34 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 30

27 31 Burhan Uygur, İsimsiz, 1971 Kağıt Üzerine Karışık Teknik, 17x16 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, İsimsiz Kağıt Üzerine Yağlı Boya, 17x22,5 cm Hüseyin Coşkun Koleksiyonu 32

28 33 Burhan Uygur, İsimsiz, 1976 Kağıt Üzerine Çini Mürekkebi, 28x19 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu Burhan Uygur, İsimsiz Karton Üzerine Pastel, 10x18,5 cm Galeri Artist Koleksiyonu 34

29 35 Burhan Uygur, Ayakkabı Tamircisi Kağıt Üzerine Çini Mürekkebi, 12,5x10 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, Bir Gün Hayatın On Parmaklarını Sayacağız, 1976 Kağıt Üzerine Çini Mürekkebi, 15x21 cm Teşvikiye Sanat Galerisi Koleksiyonu 36

30 37 Burhan Uygur, İsimsiz Karton Üzerine Karışık Teknik, 15x12 cm Galeri Artist Koleksiyonu Burhan Uygur, Figür, 1987 Taş Üzerine Yağlı Boya Nalan Yılmaz Koleksiyonu 38

31

32 İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ ATAKÖY YERLEŞKESİ