Finans sermayesinin işleri tıkırında

Transkript

1 2012'nin Sınıfsal Bilançosu (I): Finans sermayesinin işleri tıkırında Mustafa Sönmez/24 Aralık 2012-Cumhuriyet Başındaki küresel kriz belasını henüz defedemeyen dünya kapitalizmi, sorunlu bir yılı geride bırakırken hiç de umut vaat etmeyen yeni bir yıla girme hazırlığında. Ya Türkiye? Merkez Bankası, Kasım 2012 tarihli son Finansal İstikrar Raporu nda durumu şöyle değerlendiriyor; Ülkemizde sağlanan mali disiplinin kararlılıkla sürdürülmesi ve esnek para politikası uygulaması olumsuz dış gelişmelerin iktisadi faaliyet üzerindeki etkilerini sınırlamıştır. Etkilememiştir, (teğet geçti), demiyor şükür!... Sınırlamıştır, diyor. Bu sınırlı etki de kesimden kesime, sınıftan sınıfa değişiyor. Büyüğü başka, küçüğü başka etkileniyor fırtınadan. Aşağıdaki başka, yukarıdaki başka etkileniyor elbette. Bugünden başlayarak 6 yazı boyunca 2012 yi sınıfsal perspektiften değerlendireceğim. Hangi kesim, 2012 yi nasıl geçirdi ve 2013 e nasıl giriyor Önce tuzu en kuru olandan, finans sermayesinden başlayacağım Büyümesini ancak dış kaynak girişi ile gerçekleştirebilen Türkiye kapitalizmi, krizden en çok etkilendiği 2009 da yüzde 5 e yakın daraldıktan sonra 2010 ve 2011 de çektiği dış kaynak sayesinde, yıllık yüzde 9 büyümüştü. Ancak, ithalata dayalı üretim ve tüketim yapısı nedeniyle 2011 i 74 milyar dolar gibi rekor bir cari açıkla kapatınca, 2012 için yüzde 4 büyüme hedefi ile yumuşak inişe ikna olmuştu de umduğunun tersine, yüzde 4 değil, resmi olarak yüzde 2,5 gibi büyüme ihtimali ağır basıyor. İran a altınla doğalgaz borcu ödemeyi ihracat gösterme uyanıklığı ayıklanırsa, büyüme yüzde 1 e kadar iniyor. Yani bir yılda yüzde 9 dan yüzde 1 e çakılma gerçeği var 2012 de Bu çakılmaya rağmen, dışarıda, özellikle AB de, büyümenin dibe vurması, dış finansın gözünü Türkiye ye çevirmesine neden oldu in ilk 10 ayında 67 milyar dolara yaklaşan dış kaynak girişi, 2012 nin aynı döneminde sadece 5 milyar dolar azaldı ve 62 milyar doları buldu. Büyümenin düşmesi ile ithalat, dolayısıyla cari açık da geriledi ve -altın makyajı saklı kalmak kaydıyla- cari açık yüzde 36 azalışla, Ekim sonunda 41 milyar dolara geriledi. Dolayısıyla gelen dış

2 kaynak, cari açığı finanse ettikten sonra Merkez Bankası döviz rezervlerini de besledi. Dış kaynağın yarısına yakını, borsaya ve devlet kağıtlarına geldi. 18 milyar dolara yakın da dış kredi girişi oldu ve böylece, Türkiye nin dış borç stoku 340 milyar dolara yaklaştı. Dış kaynak akışı aksamasın diye, her zaman yapıldığı gibi, faiz yüksek, kur düşük tutuldu. Nitekim yıllık bazda bakıldığında yatırımcıya reel getiri oranlarına göre en fazla, İMKB 100 Endeksi ve mevduat faizi, kazandırdı. TÜFE ile indirgendiğinde borsa yüzde 24,5 ve mevduat faizi yüzde 0,7 oranında yatırımcısına reel getiri sağladı. Buna karşılık külçe altın yüzde 7,5, dolar yüzde 7,2 ve Avro yüzde 12 oranında yatırımcısına kaybettirdi. Bunu TL deki aşırı değerlenme oranları olarak da okuyabiliriz. Merkez Bankası nın Türk lirası yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların belli bir kısmının döviz ve altın olarak, yabancı para yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların belli bir kısmının ise altın olarak tesis edilebilmesi imkânı, bankacılık sektörüne ayrı bir destek oldu. Bankalar için Merkez Bankası şu değerlendirmede bulunmaktadır; Sektörün kârlılığının 2012 yılı ilk çeyreğinde yeniden yükselişe geçmiş olduğu görülmektedir. İlk 10 ay sonunda ise bankaların net kârları 19,5 milyar TL ye yaklaştı. Bu geçen yıla göre yüzde 18 artış anlamına gelmektedir. Ekim 2012 itibariyle bankaların kullandırıldığı kredi tutarı 835,5 milyar TL yi buldu. İlk sırayı tüketiciler aldı. Bankalar, konut, otomobil, ihtiyaç kredisi adı altında 172 milyar TL kredi verdiler. Kredi kartı üstünden de 35 milyar TL borçlandı tüketiciler Toplamda yüzde 25 e yakın bir pay demek bu Buna karşılık imalat sanayinin bankalardan kullandığı krediler ancak ikinci sırada ve payı yüzde 24 dolayında. AKP rejiminin yükselen yıldızı inşaat ve emlak banka kredilerinden yüzde 11 e yakın pay aldı. Yine devrin yükseleni ticaret, yani toptan, perakende sektörü yüzde 13,5 pay aldı. Bankaların batık kredileri ise 18,6 milyar TL den yüzde 25 artış ile 23.3 milyar TL ye çıktı. Batıkların dörtte biri kredi kartı borçlularına ait. Ticaret, tekstil ve inşaat, kredi batıran diğer önemli sektörler. Bakalım 2013 te batıklar artacak mı? 2012'nin Sınıfsal Bilançosu (II): İnşaat yorgun, sanayi pusulasız 26 Aralık Mustafa Sönmez 2012 biterken, yılı artıda kapatanların başını finans sermayesi çekti ve bankalar net karlarını yüzde 20 ye yakın artırdılar. Ya sanayi ve inşaat gibi üretimle ilgili sektörler? 2011 i yüzde 9 büyüme ile kapattıktan sonra 2012 büyümesi yüzde 1 e (altın makyajı silindikten sonra) düşen ekonomide, sorunu en derinden yaşayanlar, inşaat ve sanayi sermayesi oldu. Ağırlıkla iç pazara dönük üretim yapan Türkiye imalat sanayi, 2009 krizinde derin bir küçülme yaşamıştı. Ardından, iç pazarın tüketici kredileri ile canlandırılması, hızlanan inşaat yatırımlarının imalat sanayisini de sürüklemesi ile toparlanma yaşandı, buna bir ölçüde ihracat da eşlik etti. Sonuçta, 2010 un 9 ayında yüzde 14,5, 2011 in 9 ayında yüzde 11 in üzerinde büyüme yaşayan imalat sanayinin büyümesi, bu yılın aynı döneminde ise yüzde 3 ün altına düştü. Başta İstanbul olmak üzere büyük kentlerin birer şantiyeye çevrildiği, konut, ofis, alışveriş merkezleri, kentsel altyapı yatırımları ile neredeyse inşaat odaklı bir birikim

3 formatının hakim kılındığı AKP iktidarında, inşaat sektörü de 2009 daki yüzde 19 küçülmenin ardından izleyen iki yılda ortalama yüzde 15 büyüdü ama 2012 de büyümesi yüzde 1 e inmiş durumda. İmalat sanayi ve inşaattaki bu çakılma yı söz konusu kesimlerin başını çektiği toplam yatırımlarda da görmek mümkün. İlk 9 aylık dönemler itibariyle baktığımızda, 2009 da yatırımlar kriz yılında yüzde 24 azaldıktan sonra izleyen toparlanma yıllarının her ikisinde de yüzde 26 dolayında büyüdü ama 2012 de yatırımlar yorgun düştü ve yüzde 5 küçülme var. Kamu yatırımlarının çok tali hale (payı yüzde 20) getirildiğini anımsarsak, patlayan yatırımların ardından gelen yüzde 6 ya yakın daralma, esas olarak özel kesim sanayi ve inşaat firmalarından kaynaklanıyor. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları, büyük müteahhitlik şirketleri biçiminde örgütlenen ve RTE ye doğrudan bağlı TOKİ tarafından yönlendirilen inşaatın 2012 de hız kesmesinde, iç talebin iştahının kesilmesi önemli bir etken oldu. Konutu metalaştıran, hane halklarını konut sahibi olmaya özendiren, konutu olanları da daha farklı bir yaşam tarzı ile güdüleyip yeniden müşteri portföyüne katma üstüne kurulu, konuta dayalı birikim rejimi kısa sürede tıknefes hale geldi. Konuta birikimlerini yatırarak büyük kent rantından (özellikle İstanbul arsa rantından ) nemalanmanın peşinde olanların da talebi, stoku eritmeye yetmemekte. Yurt dışı talep ile stok eritmek ise tam bir ham hayaldir. Eldeki stokların nasıl eritileceği bilinmezken, sektöre nefes aldırması umulan kentsel dönüşüm ise henüz bir tahayyüldür. İnşaatın tökezlemesiyle beraber, sanayi de ivme kaybetti. İnşaatın rüzgarıyla yelkenleri şişen imalat sanayinin tuğla, seramik, armatür, boya, demir, cam gibi, inşaat girdisi ile ilgili sektörleri tempo kaybettiler. Giyim, hane halkının ilk elde tüketimini kıstığı bir kalem. Giyim sanayi, ihracata yönelemediği ölçüde dara düşen ilk sektör oldu. Özellikle beyaz eşya, elektronik, otomobil gibi dayanıklı tüketim mallarında da, bütün özendirmelere rağmen, tüketiciden 2012 de bir iştah artışı gözlenemedi. İç talebin bu ölçüde daralması karşısında, ihracat cephesinde de sanayi sermayesi, önünde aşırı değerli kur ve AB pazarlarındaki daralma engelini pek aşamadı, umulan ölçüde ihracat gerçekleştiremedi nin ortalarına kadar stokları da doldurmak üzere sürdürülen sanayi üretimi, yılın son çeyreğinde üretim yorgunu düştü. Şimdi karşımızda, 2013 için ne yapacağını pek bilemeyen, bütün ümidini iç talebin yeniden canlandırılmasına bağlamış pusulasız bir sanayi var.

4 2012'nin Sınıfsal Bilançosu (3): Tüketici tedirgin, ihracatçı bezgin Mustafa Sönmez 28 Aralık 2012/Cumhuriyet Türkiye kapitalizmi iç talebe dayalı büyüyor, ihracat geri planda. Nüfusu 75 milyona merdiven dayamış bir ülkede içe dönük üretim, bir yere kadar anlaşılır bir tercih. Ama üretimin girdilerini yüzde lere varan oranlarda ithalatla karşılamaya mecbur olacak kadar dışa bağımlı iseniz, bunun gerektirdiği dövizi ihracat, turizm ve diğer yollarla sağlayamıyorsanız, o zaman iç taleple büyümenin de duvarlarına çarpıp durursunuz. Çok geriye değil, 2009 krizi ve sonrası yıllara baktığımızda, daralma ve büyümenin hep iç taleple ilgili olduğunu görüyoruz da, ekonomi yüzde 4,8 küçülürken (teğet denilmişti!...), küçülmenin iç tüketim ve yatırımların daralmasından kaynaklandığı görülecekti. Net ihracat, daha fazla küçülmeyi ancak yarım puan telafi edebilmişti ve 2011 in ortalama yüzde 9 a yaklaşan büyümelerin ise yine tamamen iç talepten kaynaklandığı gözlemlendi. İç tüketim, 2010 da büyümenin yarısını, 2011 de de üçte ikisini sırtlanırken kalanını yatırımlar aldı. Bu yıllarda net ihracatın ise büyümeye hiç katkısı olmadı. Döviz giderleri, gelirlerin hep üstüne çıktı ye gelince, yumuşak iniş hedefiyle AKP yönetimi yüzde 4 büyümeye fitti, ama olmadı. Yılın ilk 9 ayında yüzde 2,6 büyüme gösterdi ekonomi. Bunda da tüketimin durması, yatırımların gerilemesi etkili oldu. Aileler, tüketimlerini artırmayıp hatta azalttılar, devlet harcamaları bu azalmayı telafi etti ama özel sektör yatırımlarını dramatik bir biçimde durdurdu. TÜİK e göre, güya, net ihracat, büyümeye 3,7 puan katkı yaptı. Külliyen yanlış, yalan!.. İran a yapılan altınla doğalgaz ödemesi, ihracat olarak gösterildiği için, böyle. Bu makyaj silindiğinde, gerçekte büyümenin yüzde 1 e düştüğünü 14 Aralık tarihli yazımda bütün detaylarla sergilemiştim.

5 2012 de artmayan, hatta gerileyen tüketici harcamaları, önceki 2 yılın ana kaldıracıydı. Haneler hızla konut, otomobil, ihtiyaç kredisi ve kredi kartlarıyla borçlandırılmışlardı ve tüketimin bu yolla kışkırtılmasıyla, sanayi, inşaat ve öteki sektör çarkları dönmüştü. Ama ithalata bağımlı bu üretimin sonucu 77 milyar dolar döviz açığı yaşandı Yani milli gelirin yüzde 10 unun üzerinde bir rekor cari açık!.. O zaman ne yapıldı 2012 de? Tüketici kredisi muslukları kısıldı. Tüketici, başta giyim ve otomobil olmak üzere satın almalarını durdurdu. Zaten borçları da (8 bin TL nin üstündeki borçlular) Ekim 2012 itibariyle207 milyar TL yi aşmış durumda. Geri ödemede güçlükler başladı. Bankaların Ekim 2012 sonu itibariyle batık kredi tutarı 24,2 milyar TL ve bunların yüzde 36 sı tüketici batağı İç tüketim, iç talep gelecek yıl da ana umut. Orta Vadeli Program, yüzde 4 büyüme öngörürken ihracattan hiç beklenti yok. Büyümeyi, faizleri düşürerek, borçlanmayı teşvik ederek, iç tüketim ve yatırımlarla sağlamayı hedefliyorlar. İhracatçı, izlenen aşırı değerli kur politikası nedeniyle bezgin ve moralsiz. Döviz ucuz tutuluyor. En az 2,3 TL olması gereken dolar kuru 1.8 TL. Aşırı değerliliği yüzde 30 u bulan bu döviz kuru, ihracatı değil, ithalatı teşvik ediyor. İhracatçı sanayici bile artan ölçüde ithal girdi ile üretim yapıp satıyor ve net katma değer, karlılık düşüyor. İhracattan ve sanayiden uzaklaşma eğilimi 2012 de sürerken izleyen yıllarda da değişmesi pek beklenmemeli. İhracatçı-sanayici olmak yerine, özelleştirme avantası, kent rantı için yarışa katılmak, irili ufaklı bütün burjuvazinin yönelimi. 2012'nin Sınıfsal Bilançosu (4): Üretici sahipsiz, tarım inişte 29 Aralık Mustafa Sönmez (Cumhuriyet) Neoliberal kasırganın 1980 sonrası Türkiye tarımında yarattığı yıkım, 2000 li yıllarda AKP rejiminde durmak bilmedi. Öncekiler gibi AKP de IMF-Dünya Bankası etkisinde, tarımı bütçeye yük gördü, destekleri azalttı, Batı nın agroendüstrilerinin yıkıcı ithalatından korumadı ve tarımın kan kaybı 2012 de de sürdü. Tarım alanları hızla inşaat arsasına dönüştürülüyor, kırlar hızla boşalıp kent yoksullarına her yıl yüz binler katılıyor ve Türkiye tarımının en temel ürünlerinin karşısına milyonlarca dolarlık ithalatla çıkılıyor. Tarımda, gıdada kendine yeterliliği ile övünen Türkiye de, şimdi enerji güvenliği endişesinin yanına gıda güvenliği endişesinden söz eder olduk. Kendi kendini besleyememek korkusuna kapılmış durumdayız. Bu yıkımın 2012 göstergelerine dönelim AKP rejiminin 10 yılında, büyümenin yıllık ortalaması yüzde 5 i geçmezken tarımdaki büyüme 3 puan geride kaldı ve yıllık yüzde 2 yi geçemedi te tarımın milli gelirdeki payı yüzde 11 dolayında iken 2012 de yüzde 9 larda ve 2 puan gerilemiş durumda.

6 AKP rejiminin, ekonomiyi her geçen yıl daha çok dış kaynak girişine bağımlı hale getirmesi, bunun için de TL yi döviz kuru karşısında yüzde 30 a varan oranda değerli hale getirişi, sanayide yarattığı tahribatı tarıma da taşıdı. Ucuz kur her geçen gün tarımsal ürün ithalatını çekici kılıyor ve pamuktan ham deriye, buğdaydan meyveye Türkiye nin tarımda da verdiği dış ticaret açıkları hızla artıyor da tarımın dış açığı 1,3 milyar dolar iken 2011 de 3,5 milyar dolara çıktı ve 2012 nin 10 ayında da 2,2 milyar dolar. Bu yıl 6,2 milyar dolarlık tarım ithalatına karşılık ancak 4 milyar dolarlık ihracat yapılabildi. Sadece pamuk, buğday, sığır, soya ve ayçiçeği tohumu ithalatına bu yıl harcanan döviz 4 milyar dolara yaklaşıyor. Güneydoğu daki savaşın da etkisiyle hayvancılık çöktü. Son 30 yılda hayvan varlığı 85 milyondan 40 milyona düştü ve sonunda et fiyatları patlayınca terbiye için ithalata yeşil ışık yakıldı ortalarından bugüne ülkeye yaklaşık 3 milyon sığır, koyun ve keçi girdi. İthal hayvan, et ve et ürünlerine yaklaşık 3 milyar dolar ödendi. Tarım ve hayvancılığa bütçeden sağlanan destekler göstermelik düzeyde. Fındık, çay, buğday, sığır, yem, pamuk yetiştiricilerine ödenen, mazot ve gübreyi de içeren tarım destekleri, toplam bütçe harcamaları içinde devede kulak gibi. Örneğin 2012 nin 11 aylık tarım destekleri 7 milyar TL ve toplam bütçe harcamalarının yüzde 2 sinden ibaret. Nüfusun dörtte birinin geçimini sağladığı tarıma, bütçeden yüzde 2 destekle yetinmek, tabii ki adil değil. Ama AKP nin de derdi değil. Tarım ile yoksulluk sözcüklerinin geleneksel yanyanalığı 2012 de de değişmedi de de eli iş tutan ya da işim var, diyenlerin yüzde 25 i tarımda, ama ürettikleri tarımsal değer, milli gelirin yüzde 9 undan ibaret. Dolayısıyla, tarımdakilerin kişi başına gelirleri, yine düşük kaldı. TÜİK e göre tarım sektöründe çalışıyor görünen 6,5 milyon kişiden yüzde 40 a yakını yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Bunların yarısı, ücretsiz aile işçisi kadın ve sosyal güvencesi yok. Türkiye genelinde yoksulluk sınırı altında yaşayanlar nüfusun yüzde 18 i olarak açıklanırken tarımdaki yoksullar tarım nüfusunun yüzde 40 ına yakın. Bu makus talih 2012 de de değişmedi.

7 2012'nin Sınıfsal Bilançosu (5): Üretici sınıf: 'Senede bir gün' 31 Aralık Mustafa Sönmez (Cumhuriyet) Ücretiyle geçinenler, yani mavi-beyaz yakalı tarım, sanayi, inşaat, hizmet sektörü çalışanları, kamu çalışanları, memurlar Türkiye toplumunda sayıca en ağırlıklı kesimi oluşturmayı sürdürüyor ve her geçen yıl da çoğalıyorlar. Nazım ın, Toprakta karınca, suda balık, havada kuş kadar çokturlar diye yazdığından bu yana, daha da çoğaldılar Eylül itibariyle 25,4 milyon olan toplam çalışanların yüzde 63 ünü, yani 16 milyonunu ücretliler oluşturuyor. Bunlara yedek işçi olarak adlandırılan 2,5 milyon resmi işsizi ve en az 1,5 milyonu bulan sayılmayan işsiz i eklerseniz, sayı 20 milyona ulaşıyor. Müthiş bir ücretli ordusu aslında AKP rejiminde hızlı bir işçileşme (proleterleşme) sürecinden söz etmek gerekir te 10 milyon dolayında olan ücretli sayısı 2012 sonuna doğru 16 milyonu buldu. Demir, kömür ve şeker /ve kırmızı bakır ve mensucat/ ve sevda ve zulüm ve hayat Tarımdaki gerilemenin kentlere püskürttüğü kadın ve erkek, vasıfsız, yarı-vasıflı genç emek kitlesi, inşaat, turizm, hizmetler, giyim, tekstil, gıda gibi emek-yoğun sektörlerde ücretli emek oldular. Düşük ücreti, sigortasızlığı, güvencesizliği sineye çekerek işe koşuldular. Ücretlilerin 3,5 milyona yakını kamuda; 2,6 milyonu memur (4/c) statüsünde 850 bine yakın da kamu işçisi var (Eylül 2012). Bunlar, kitabına uygun çalıştırılanlar. Geriye kalan 12,5 milyon ücretliden yaklaşık 4 milyonu kaçak, yani sigortasız çalıştırılıyor. Neredeyse her 3 özel sektör işçisinden 1 i demek bu. Büyük bir ayıp, çağ dışılık!.. Bu, aynı zamanda büyük bir lütufla(!) 774 TL yapılan asgari ücretin bile altında çalışanlar ordusu demek. Ücretlilerin ücret ve maaşlarının iç açıcı olmadığı sır değil. Bu konuda bir de bilgilerin sisler arkasında tutulması gerçeği var. Maliye, en az memur maaşını 2012 için aylık TL olarak, ortalama memur maaşını da TL olarak açıklıyor. Bu maaşlar, işçi ücretlerinin yanında tabii ki lüks kalıyor. 774 TL ye çıkarılan asgari ücretin bir katı bile 1500 TL nin biraz üstü demek ve bu çoğu işçi için geçerli bile değil. Özellikle inşaat, turizm, tekstil-konfeksiyon, gıda gibi düşük vasıflı emek istihdam eden işkollarında ücretlerin düşüklüğü 2012 için de geçerliliğini korudu. Göreli yüksek ücretler yüksek karlılığın söz konusu olduğu bazı sanayi dallarındaki büyük işyerlerinde, iletişim-bilişim, finans, reklamcılık, emlak pazarlama gibi sektörlerde söz konusu olabilmekte ancak. Kayıtlı, görece yüksek ücretli kesim, AKP rejiminde yoğun tüketici kredileri ve kredi kartları üstünden borçlandırıldı. Bunların bordroları, bankalar için bir güvence. Miktarı 2012 sonlarında 207 milyar TL ye ulaşan tüketici borçlarının üçte ikisi ücretli kesime ait. Göreli yüksek ücret ve buna güvenerek yapılan borçlanmalar, ücretli sınıfın bu aristokrat kesiminin tüketme/harcama kapasitesini artırınca, bu durumdan kimi sosyologlar, kıymeti kendinden menkul bir yeni orta sınıf tanımı çıkardılar. Yoğun borçlanma ile bir tür rehin alınan bu ücretli sınıf fraksiyonunun siyasi davranışları üzerine icat edilmiş yine kıymeti kendinden menkul siyaset teorilerinin eleştirisine ise burada girmeye hiç niyetim yok İstihdam edileni ve işsizi ile toplam işgücünün dörtte üçü büyüklüğe ulaşmış olmasına

8 karşın, bu toprakta karınca, suda balık, havada kuş kadar çok ücretlinin hem gelir bölüşümünde, hem tüm siyasi kararlarda bu kadar etkinlikten uzak, bu kadar kendine yabancılaştırılmış olmasında tabi ki örgütsüzlüğü ana etken ve bu makus talih, 2012 de de değişmedi. Bu 16 milyon ücretliden örgütlü olup toplu pazarlık hakkını kullananların son 3 yıldaki ortalaması kaç biliyor musunuz? Sadece 422 bin!...yani tüm ücretlilerin yüzde 2,5 u Peki grev hakkını kullanabilen kaç kişi? Sıkı durun; son 3 yıl ortalaması 700 ü ya buluyor, ya bulmuyor ve kederli nehir yollarının,/sürülmüş toprağın ve şehirlerin bahtı/bir şafak vakti değişmiş olur,/bir şafak vakti karanlığın kenarından/onlar ağır ellerini toprağa basıp/doğruldukları zaman Peki o zaman, ne zaman? Onlar varlıklarını ancak senede bir gün hissettirebiliyorlar, 1 Mayıs sabahında ellerinde kızıl bayraklarıyla Taksim meydanına yürüdükleri zaman o devin ayak sesleri duyulabiliyor. O meydanı bile kuşatmanın hummalı çabası içinde AKP zulmeti Ama onlar, ücretli sınıf, duruma el koymadan şehirlerin bahtını değiştirmek de mümkün olmayacak Yeni yıla girerken en çok neye ihtiyacımız var, biliyor musunuz? Cesarete, cesarete, cesarete Namussuzlar kadar cesur olmalıyız. Birbirimize bunu dileyip bunu telkin etmeliyiz ve 2013 te bunu başarmalıyız 2012'nin Sınıfsal Bilançosu (6): En mağdurlar: İşsiz ve güvencesizler 2 Ocak Mustafa Sönmez (Cumhuriyet) Yeni bir yıla işsiz girmek, diken üstünde, her an işsiz kalma korkusuyla güvencesiz girmek, herhalde en istenmez hallerden biri. Ama ne yazık ki dünyada ve ülkemizde milyonlar, yeni bir yıla bu ruh haliyle, bu sorunla girdi. Belki cebinde beş para olmadan, belki küçük bir kutlama yapamadan, çoluk çocuğuna bir armağan alamadan İşsizlik ve güvencesizlik en önemli sorunlar ama AKP rejimi bu sorunlara sadece omuz silkiyor, sorunu gerçeğinden önemsiz gösteriyor. Devletin bir kurumunun sayıları, ötekini yalanlıyor. İş ve İşçi Bulma Kurumu İşkur, Eylül için kayıtlı işsiz sayısını 2 milyon 121 bin olarak bildirirken TÜİK in işsiz olarak ilan ettiği sayı, 2 milyon 539 bin kişi. Bu durumda, İşkur da kayıtlı işsizler, TÜİK in açıkladıklarının yüzde 83,3 ü. Yani TÜİK şuna inanmamızı bekliyor; Benim istatistiklerimdeki her 100 işsizden 83 ü İşkur aracılıyla iş arıyor!.. Bu saçmalık defalarca bu sütunda yazıldı, daha da yazılacak. Ama dağdan taştan, molozdan ses çıkıyor da TÜİK ten, iktidardan bir ses, bir açıklama çıkmıyor. TÜİK in, 2,5 milyon işsizi, resmi işsiz ler, iş aramaktan umudunu kesmişleri, iğreti işlerle geçinmeye çalışanları işsiz saymıyorlar. İşveren sendikalarının çatı örgütü TİSK bile geniş tanımlı işsizler in sayısının 5 milyona yaklaştığını saklayamaz durumda.

9 2013 e en mağdurlar safında giren milyonlarca da güvencesiz var. İşi olan 12,5 milyon özel sektör işçisinden3,7 milyonu güvencesiz, sigortasız, yani kaçak çalıştırılıyor. Bu, her 3 özel sektör işçisinden 1 inin kaçak, güvencesiz çalıştırılması demek. Vasıfsız emek çalıştıran sanayinin çeşitli kollarında, hastane,turizm, perakende,ulaştırma,depolama gibi hizmet sektörlerinde kaçak işçi istihdamı çok yaygın.asgari ücretin bile altında çalışan bu güvencesizlere bir de komşu ülkelerden, gelen,yüz binleri bulan kaçak, göçmen işçileri eklemek gerekiyor. AKP rejimi, TV ekranlarındaki kamu spotlarıyla güya kaçak istihdama karşıymış, kayıtlılıktan yanaymış gibi görünüyor. Kayıtlılık, aslında işine geliyor. Çünkü, sigortalılık arttıkça, SGK nın prim gelirleri. Maliye nin de vergi gelirleri artıyor. Ama öte yanda sürekli gündemde tuttuğu ve gerçekleştirmek için fırsat kolladığı esnek çalışma rejimi ile de yeni emek saldırılarının hazırlığı içinde. Kıdem tazminatı hakkını, emeklilik kazanımlarını hedefe koyan yeni rejim, güya sigortalılığı garanti ediyor ama 8 saat için değil, çalıştırdığın saat kadarına öde sistemi ile işverenlere emek maliyetini düşürme fırsatını hazırlıyor. Bu sütunda 6 yazı boyunca farklı sınıfların yeni yıla nasıl girdiklerini anlatmaya çalıştım. Sermaye kesimininfinans kanadı hep tuzu kuru ve kazanan fraksiyon. Sanayi ve inşaat, yılı durgun geçirdiler ve geleceğe ilişkin doğrusu pek bir pusulaları yok, umutları içeride tüketici talebinin canlanmasında. Aslında, finansı, sanayiyi, inşaatı ve öteki kesimleri birbirine karşıt, birbirinden kopuk gibi görmemek gerek. Aynı holding çatısı altında bütün bu alt kesimlerde faal grup şirketlerini görebilirsiniz. Birinden kaybetseler diğeri ile telafi edip suyun üstünde kalan da sonunda hep bunlar Tarım üreticileri gerçekten sahipsizler ve didinerek ayakta kalmaya çalışıyorlar. Ücretliler, 20 milyon nüfus ve işgücünün dörtte üçü olarak hayatın akışına müdahale edecek potansiyele sahipler ama örgütsüz, dağınık, en önemlisi bilinçten, siyasi bir önderlikten yoksunlar. Yakın gelecekte hem dünya hem Türkiye gündemi sakin sularda seyretmeyecek. Sisli, sürprizi, bilinmezi çok, azgın dalgalarla çalkalanan bir seferdeyiz. Bu meçhule giden gemide hangi sınıfın, nasıl dümen tutacağı bu yıl da önemli. AKP rejiminin işi hiç kolay değil. İç kavgaları büyük, ama kriz savuşturacak araç-gereci de ellerinin altında bulundurmayı ihmal etmiyor, satıp savıp bütçeyi hep hazırlıklı tutuyor, odaklandıkları hedef için her şeyi göze alıyorlar. Hilebaz, kötü ve gaddarlar. Yine de zaafları çok. Ancak rejimin zaafları, otomatikman muhalefete zafer vaat etmiyor. Bunu uman saf ve tembel az değil. İktidarın altın tepsi içinde sunulacağını bekliyorlar. Daha, çok beklerler Emeğin ekonomik, siyasi, ideolojik örgütlülüğünü sağlamayı ön plana almayana, emek odaklı bir pusulası olmayana, yönetenlerin zaafları, tökezlemeleri, kendiliğinden bir şey getirmez. Eskinin yerine yeniyi inşa için mutlak çaba, mutlak sabır, cesaret ve kararlılık gerekiyor.