Ders #10. Otomatik Kontrol. Sürekli Hal Hataları. Prof.Dr.Galip Cansever. 26 February 2007 Otomatik Kontrol. Prof.Dr.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ders #10. Otomatik Kontrol. Sürekli Hal Hataları. Prof.Dr.Galip Cansever. 26 February 2007 Otomatik Kontrol. Prof.Dr."

Transkript

1 Der #0 Otomatik ontrol Sürekli Hal Hataları Prof.Dr.alip Canever Prof.Dr.alip Canever

2 Denetim Sitemlerinin analiz ve taarımında üç kritere odaklanılır:. eçici Rejim Cevabı. ararlılık 3. Sürekli Hal ararlı Hal Hataları Sürekli hal hataı önceden belirlenmiş bir girişreferan inyali için t a giderken giriş referan ve çıkış inyali araındaki farktır. Prof.Dr.alip Canever

3 RAM üretiminde kullanılan bir robot Prof.Dr.alip Canever 3

4 ontrol Sitemlerinde ararlı Hal Hataını Belirlemekte ullanılan iriş İşaretleri Prof.Dr.alip Canever 4

5 Birim baamak tep girişi abit konumu temil eder ve kontrol iteminin abit bir hedefe göre yerini bulma kabiliyetini belirler. Özetle itemin gitmeini itediğimiz konum baamak tep girişidir. Prof.Dr.alip Canever 5

6 Rampa girişi abit hızı temil eder. Lineer olarak artan girişi takip edebilme yeteneğini tet edebilmek için kullanılır. Prof.Dr.alip Canever 6

7 Parabol girişi abit ivmeyi temil eder, hızlanan hedefler için kullanılır. Örneğingüdümlü füzeler. Prof.Dr.alip Canever 7

8 Sürekli halkararlı hal hataları, t a giderken doğal çözüm ıfıra yaklaştığında, veya bir başka deyişle kararlı itemler için tanımlıdır. Dolayııyla ontrol taarımcıı kararlı hal hataını belirlemeden önce mutlaka kapalı döngü item kararlılığını incelemelidir. Prof.Dr.alip Canever 8

9 Prof.Dr.alip Canever 9

10 Hata giriş referan ve çıkış araındaki fark olarak tanımladığından, kapalı dönngü item tranfer fonkiyonu T iken blok diyagram üzerinde hata: enel öterim E R C Birim eribelemeli öterim Prof.Dr.alip Canever 0

11 ontrol itemlerinde ürekli hal hataları genellikle nonlinearlineer olmayan kaynaklardan ortaya çıkar. Örneğin dişlilerdeki boşluk veya motora uygulanan gerilimin belli bir eşik değerini geçmeden motorun hareket etmemei gibi. Ayrıca ürekli hal hataları item bağlantı şeklinden veya uygulanan giriş tipinden kaynaklanabilir ki biz bunların üzerinde duracağız. E R C Birim baamak girişini düşünelim: Eğer ürekli halde ct, rt ye eşit olura et0 olur. Fakat adece kazancı ile ct onlu ve ıfırdan farklı olmakla beraber et hiç bir zaman ıfır olamaz. Sadece kazancı olmaı durumunda mutlaka küçük bir hata olur. Prof.Dr.alip Canever

12 E R C E R E R E + E E R + C E örüldüğü gibi birim baamak giriş için nekadar artara artın hatayı o kadar azalır fakat ıfırlanamaz. Prof.Dr.alip Canever

13 Eeğr ileri yol a integratör ekleyecek olurak: e t r t c t ct büyüdükçe et azalırki bu et ıfır olana kadar devam eder. Hata ıfırlanmış ola da integratör çıkışı olan ct nin bir değri vardır çünkü integratör ıfır girişe abit bir çıkış verir. Örneğin, bir motor düşünelim. Motora gerilim uygulandıkça motor döner, gerilim keildiğinde ie motor o anki konumunda durur. Motora giriş olmamaına rağmen başlangıç konumu ile durduğu konum araında açıal bir konum değişimi oluşmuştur.dolayııyla motoru baitçe bir integratör olarak düşünebiliriz. Ayrıca, eğer bir motoru ileri yol a bağlayacak olurak birim baamak girişine ürekli hal hataı her zaman ıfır olur. Prof.Dr.alip Canever 3

14 Birim eribelemeli ontrol Sitemi İçin Sürekli Hal Hatalarının Elde Edilmei eri belemede H olmaza item birim geri belemelidir denir. E R C C E R E + Sürekli halde hatayı, et yi t a giderken, bir başka deyişle e u bulmaya çalışıyoruz. Bunun için on değer teoremini kullanabiliriz. Prof.Dr.alip Canever 4

15 Son Değer Teoremi: f lim F 0 Sürekli hal hatalarında on değer teoreminin kullanılabilmei için on değerini bulma k itediğimiz F in kutuplarının ol yarı düzlemde olmaları gerekir, en fazla bir kutbu orjinde olabilir. Eğer orjinde birden fazla kutup veya ağ yarı düzlemde en az bir kutup vara on değer teoremi geçerizdir. İpat: 0. L f. t t f t e dt F f 0 0. f t dt Prof.Dr.alip Canever f f f 0 lim F lim F f 0 5

16 Son değer teoremini hata ifadeine uygulayacak olurak: e lim 0 E E i yerine yazacak olurak; e R lim 0 + örüldüğü gibi R, giriş inyalininreferan işaretinin ürekli hal hataı üzerinde direk etkii var. Daha önce belirtilen giriş inyalleriişaretleri için ürekli hal hatalarını inceleyelim. Prof.Dr.alip Canever 6

17 . Birim Baamak irişi Step Input R Hatırlanacak olura birim baamak giriş işareti: dir. Birim baamak girişi için ürekli hal hataı: R e lim 0 + lim 0 + lim 0 + olur. lim 0 İleri yol tranfer fonkiyonunun dc kazancı denir. Sürekli hal hataının ıfır olabilmei için olmalıdır.dc kazanç onuz olmalıdır. lim 0 Prof.Dr.alip Canever 7

18 lim 0 olabilmei için aşağıdaki formda olmalıdır. n + z + z... + p + p... Daha da açık ifade etmek gerekire polinomun paydaının en az bir kökü orjinde olmalıdır. Teknik ifade ile birim baamak cevabında ürekli hal hataının 0 olabilmei için ileri yol da en az bir af integratör olmalıdır. Eğer orjinde en az bir kutup yoka, lim z z 0 p p Olur ki bu onlu bir ürekli hal hataına karşılık gelir. Prof.Dr.alip Canever 8

19 iriş En az bir integratör orjinde Orjinde integratör yok Zaman Prof.Dr.alip Canever 9

20 . Rampa irişi Ramp Input R Rampa giriş işareti: dir. Rampa girişi için ürekli hal hataı: R e lim lim lim 0 + lim 0 Rampa giriş işaretinde ürekli hal hatamızın ıfır olabilmei için, lim 0 olmalıdır. + z + z... + p + p... öz önüne alındığında n En az iki kutup orijinde olura ancak rampa girişinde ürekli hal hataı ıfır olur Prof.Dr.alip Canever 0

21 İleri yol da iki af integratör olmalı ki rampa girişi için ürekli hal hataı ıfır olun. Eğer iki değilde bir integratör vara, lim z z 0 p p Olur ki bu da abit bir hatanın olacağını göterir. Eğer ileri yolda hiç integratör yoka lim 0 0 Olur ve ürekli hal hataı rampa girişinden zamanla uzaklaşarak onuz olur. Prof.Dr.alip Canever

22 iriş integratör integratör İntegratör yok Zaman Prof.Dr.alip Canever

23 3. Parabolik iriş Ramp Input R Parabolik giriş işareti: dir. e R lim 0 + Prof.Dr.alip Canever Rampa girişi için ürekli hal hataı: 3 lim lim 0 + lim 0 Parabolik giriş işaretinde ürekli hal hatamızın ıfır olabilmei için, lim 0 n olmalıdır. + z + z... + p + p... öz önüne alındığında En az üç kutup orijinde olura ancak parabolik girişinde ürekli hal hataı ıfır olur 3

24 İleri yol da iki af integratör vara, lim z z 0 p p Olur ki bu da abit bir hatanın olacağını göterir. Eğer ileri yolda bir integratör vara veya hiç yoka lim 0 0 Olur ve ürekli hal hataı parabolik girişden zamanla uzaklaşarak onuz olur. Prof.Dr.alip Canever 4

25 Örnek: Yukarıdaki iteme 5ut, 5tut, ve 5t ut girişleri uygulandığında ürekli hal hatalarını bulunuz. 5ut girişinin lapla dönüşümü 5/ dir. Buna göre; e 5 + lim 0 lim tut girişinin lapla dönüşümü 5/ dir. Buna göre; e 5 lim 0 lim Prof.Dr.alip Canever e + 0 e 5t ut girişinin lapla dönüşümü 0/ 3 dir. Buna göre; 0 e lim lim e

26 Örnek: Yukarıdaki iteme 5ut, 5tut, ve 5t ut girişleri uygulandığında ürekli hal hatalarını bulunuz. 5ut girişinin lapla dönüşümü 5/ dir. Buna göre; e 5 + lim 0 lim 0 Prof.Dr.alip Canever tut girişinin lapla dönüşümü 5/ dir. Buna göre; e 5 lim 0 lim t ut girişinin lapla dönüşümü 0/ 3 dir. Buna göre; 0 e lim lim e 5 e 00 e

27 Statik Hata atayıları ve Sitemin Tipi Birim bamak girişi için,ut, e + lim 0 Rampa girişi için,tut, e lim 0 e Rampa girişi için,/t ut, lim 0 Paydadaki limit ifadeleri ürekli hal hatalarını belirliyor, bu limit terimlerine tatik hata katayıları adı verilir. Prof.Dr.alip Canever 7

28 onum Sabiti, p, lim p 0 Hız Sabiti, v, lim v 0 İvmelenme Sabiti, a, a lim 0 Sürekli hal hataları ie, e + p e v e a Prof.Dr.alip Canever 8

29 Örnek: Yukarıdaki itemin tatik hata katayılarını bulunuz, birim baamak, rampa ve parabolik giriş işaretlerine karşı oluşacak ürekli hal hatalarını belirleyiniz p lim 5.08 v lim onum irişi için: e p a lim 0 0 İvme irişi İçin: e a Hız irişi için: e V Prof.Dr.alip Canever 9

30 Örnek: Yukarıdaki itemin tatik hata katayılarını bulunuz, birim baamak, rampa ve parabolik giriş işaretlerine karşı oluşacak ürekli hal hatalarını belirleyiniz. p lim 0 v lim a lim 0 0 onum irişi için: e 0 + p İvme irişi İçin: Hız irişi için: e V 3.5 e a Prof.Dr.alip Canever 30

31 Örnek: Yukarıdaki itemin tatik hata katayılarını bulunuz, birim baamak, rampa ve parabolik giriş işaretlerine karşı oluşacak ürekli hal hatalarını belirleyiniz. p lim 0 v lim 0 onum irişi için: e 0 + p a lim 0 İvme irişi İçin: Hız irişi için: e V 3.5 e a Prof.Dr.alip Canever 3.4x

32 Sitem Tip i Tanımı: İleri yol daki af integratör ayıı itemin tip i olarak tanımlanır. Yukarıdaki itemin tip i n dir. Örneğin, eğer n0 ie itemin tip i ıfır, eğer n ie itemin tip i birdir. Sıraıyla Tip 0 ve Tip olarak ifade edilirler Prof.Dr.alip Canever 3

33 Özet Prof.Dr.alip Canever 33

34 Örnek: Eğer bir itemin hız abiti, v 000 ie bu item hakkında neler öyleyebiliriniz.. Sitem kararlıdır.. Sitem Tip dir. Hatırlanacak olura Tip 0 itemlerde v 0, Tip itemlerde ie v onuzdur 3. Tet işareti rampadır ve rampa giriş işeti uygulandığında ürekli hal hataı hız abiti ile ter orantılıdır. 4. iriş rampa işareti ve çıkış rampa işareti araındaki ürekli hal hataı / v dir. Prof.Dr.alip Canever 34

35 Örnek: Eğer bir itemin konum abiti, p 000 ie bu item hakkında neler öyleyebiliriniz.. Sitem kararlıdır.. Sitem Tip 0 dır. Hatırlanacak olura Tip ve Tip itemlerde ie p onuzdur. 3. Tet işareti birim baamaktır. 4. e + p + p Prof.Dr.alip Canever 35

36 Örnek: Yukarıdaki itemin ürekli hal hataı %0 olmaı için değerini bulunuz. Sitem Tip olduğu için ürekli hal hataı rampa girişi için olmalıdır.böylece, e 0. 0 V V v 5 lim Prof.Dr.alip Canever 36

37 Bozucu Etkiler için Sürekli Hal Hataları eribelemeli denetim iteminin kullanılmaının ebebi bozucu etkilere rağmen itemin giriş referan inyalini ıfır hata veya çok az hata ile takip edebilmektir. Bozucu etki Sürekli hal hataını bulmak üzere itemi inceleyelim: C E + D C R E C i yukarıdaki ifadede yerine yazalım; Prof.Dr.alip Canever 37

38 Prof.Dr.alip Canever 38 D R E + + D E E R + E E D R + Hata yı bulabilmek için on değer teoremini uygulayacak olurak: lim 0 E e lim lim 0 0 D R D e R e e

39 e R : e D : Daha önce elde ettiğimiz gibi giriş, R den ötürü oluşan ürekli hal hataı. Bozucu etki, D den ötürü oluşan ürekli hal hataı. D in birim baamak bozucu olduğunu varayalım, D/: e D lim + 0 lim 0 + lim 0 örüldüğü gibi birim baamak bozucu etki olduğunda nin dc kazancını artırdığımızda veya nin dc kazancını azalttığımızda bozucu etkiden ötürü oluşan ürekli hal hataı azaltılabilir. Prof.Dr.alip Canever 39

40 Örnek: Birim baamak bir bozucu etki olura, bu bozucu etkinin ürekli hal hataını bulunuz. e D lim 0 + lim Prof.Dr.alip Canever 40

41 Birim eri belemeli Olmayan Sitemler için Sürekli Hal Hataları Başarımı ölçütlerini iyileştiren dengeleyici ve dentleyicilerin kullanılmaı veya itemin fizikel yapıı nedeniyle çoğu kontrol itemleri birim geri belemeli değildir. Sitemini ele alalım. Birim geribelemeyi oluşturmak üzere birim geribeleme yolunu ekleyip çıkartacak olurak: Prof.Dr.alip Canever 4

42 H ile negatif geri belemeyi birleştirelim: Prof.Dr.alip Canever 4

43 ve [H-] i birleştirelim: Prof.Dr.alip Canever 43

44 Birim geribelemeli halini alır. Prof.Dr.alip Canever 44

45 Örnek: e H Prof.Dr.alip Canever Sitemin Tip i nedir? Uygun hata abitini item Tip ine göre belirleyiniz. Birim baamak için ürekli hal hataını bulunuz. H Saf integratör olmadığı için item Tip 0 dır. Uygun hata abiti bu durumda konum hata abiti p dir. p lim 0 e e 4 + p 5 4 İşaretin negatif olmaı çıkış değerinin giriş değerinden büyük olduğunu göterir. 45

46 Prof.Dr.alip Canever 46 Hem birim baamak geri beleme olmayan hemde bozucu etki girişi olan itemi inceleyelim: + + lim lim 0 0 D H R H E e Birim baamak giriş, R/ ve birim baamak bozucu, D/ için, [ ] [ ] [ ] + + lim lim lim lim lim H H E e

47 Sıfır hata olabilmei için: lim 0 [ ] [ + H ] lim 0 ve lim 0 lim 0 [ + H ] 0 olmalıdır. Sitem kararlı ie, :Tip ie, :Tip 0 ie ve H dc kazancı olan Tip 0 bir iteme yukarıdaki ifadeler daima ağlanır ve ürekli hal hataı ıfır olur. Prof.Dr.alip Canever 47

48 DUYARLILI Taarım ürecinde, denetim taarım mühendii item parametrelerinin item davranışını etkileme dereceini bilmek iter. Örneğin, ideal olarak, ıcaklık gibi parametrelerin item başarımını etkilememeleri gerekir. Sitem parametrelerinin item tranfer fonkiyonunu dolayııyla başarımını etkileme dereceine duyarlılık adı verilir. Örnek: F Fonkiyonunun a parametreine göre + a duyarlılığını inceleyiniz. 0 ve a00 için F0.09 dir. a yı üç katına çıkartıp a300 aldığımızda, F0.03 olur. a daki keirli değişim:300-00/003, F deki ie / %65 örüldüğü gibi a parametreindeki değişime F nin azalan duyarlılığı vardır Prof.Dr.alip Canever 48

49 Daha onra göreceğimiz üzere geribeleme oluşturmanın bir diğer avantajı da itemin parametrelerine göre duyarlılığını azaltma eğiliminde olmaıdır. Duyarlılık tanımını formülüze edecek olurak: S F: P lim ΔP 0 Fdeki keirli Pdeki keirli değ. değ. S F P lim : ΔP 0 ΔF F ΔP P lim ΔP 0 P F ΔF ΔP P F δf δp Prof.Dr.alip Canever 49

50 Örnek: Yukarıdaki itemin kapalı döngü tranfer fonkiyonunun a parametreine duyarlılığını belirleyiniz. a parametreine olan duyarlılığı naıl azaltabiliriz. T + a + a T δt δa a + a + + a + S T : a a + a + nin herhangi bir değeri için nın artırılmaı a daki değişime göre kapalı döngü tranfer fonkiyonunun duyarlılığını azaltır. Prof.Dr.alip Canever 50

51 Örnek: Yukarıdaki iteme rampa girişi uygulandığında ürekli hal hataının a parametreindeki ve parametreindeki değişimlere duyarlılıklarını bulunuz. e S e : a v a δe e δa v a a lim 0 lim 0 + a e a δe δ a e a a S e : a parametreindeki ve deki değişiklikler doğrudan e da görülecektir. Duyarlılıkta azalma veya artma olmayacaktır. Prof.Dr.alip Canever 5

52 Örnek: Yukarıdaki iteme birim baamak girişi uygulandığında ürekli hal hataının a parametreindeki ve parametreindeki değişimlere duyarlılıklarını bulunuz. Sitem Tip 0 dır, ve ürekli hal hataı: p S e : a lim 0 a δe e δa e + p lim e 0 + a + b ab + ab a ab + b ab ab ab + ab + ab + ab ab + Prof.Dr.alip Canever 5

53 S e : e δe δ ab ab + ab ab + ab + ve a parametrelerindeki değişimler a ve b ninpozitif olmaı durumunda den daha azdır. Böylece geri beleme her iki parametrenin değişimine göre azalan duyarlılığa ahiptir. Prof.Dr.alip Canever 53

Otomatik Kontrol. Blok Diyagramlar ve İşaret Akış Diyagramları. Prof.Dr.Galip Cansever. Ders #3. 26 February 2007 Otomatik Kontrol

Otomatik Kontrol. Blok Diyagramlar ve İşaret Akış Diyagramları. Prof.Dr.Galip Cansever. Ders #3. 26 February 2007 Otomatik Kontrol Der # Otomatik Kontrol Blok Diyagramlar ve İşaret Akış Diyagramları ProfDralip Canever 6 February 007 Otomatik Kontrol ProfDralip Canever Karmaşık itemler bir çok alt itemin bir araya gelmeiyle oluşmuştur

Detaylı

Ders #9. Otomatik Kontrol. Kararlılık (Stability) Prof.Dr.Galip Cansever. 26 February 2007 Otomatik Kontrol. Prof.Dr.

Ders #9. Otomatik Kontrol. Kararlılık (Stability) Prof.Dr.Galip Cansever. 26 February 2007 Otomatik Kontrol. Prof.Dr. Der #9 Otomatik Kontrol Kararlılık (Stability) 1 Kararlılık, geçici rejim cevabı ve ürekli hal hataı gibi kontrol taarımcıının üç temel unurundan en önemli olanıdır. Lineer zamanla değişmeyen itemlerin

Detaylı

Frekans Analiz Yöntemleri I Bode Eğrileri

Frekans Analiz Yöntemleri I Bode Eğrileri Frekan Analiz Yöntemleri I Bode Eğrileri Prof.Dr. Galip Canever 1 Frekan cevabı analizi 1930 ve 1940 lı yıllarda Nyquit ve Bode tarafından geliştirilmiştir ve 1948 de Evan tarafından geliştirilen kök yer

Detaylı

ESM406- Elektrik Enerji Sistemlerinin Kontrolü. 2. SİSTEMLERİN MATEMATİKSEL MODELLENMESİ Laplace Dönüşümü

ESM406- Elektrik Enerji Sistemlerinin Kontrolü. 2. SİSTEMLERİN MATEMATİKSEL MODELLENMESİ Laplace Dönüşümü ESM406- Elektrik Enerji Sitemlerinin Kontrolü. SİSTEMLERİN MATEMATİKSEL MODELLENMESİ Laplace Dönüşümü.. Hedefler Bu bölümün hedefleri:. Komplek değişkenlerin tanıtılmaı.. Laplace Tranformayonun tanıtılmaı..

Detaylı

Kontrol Sistemleri Tasarımı. Kontrolcü Tasarımı Tanımlar ve İsterler

Kontrol Sistemleri Tasarımı. Kontrolcü Tasarımı Tanımlar ve İsterler ontrol Sitemleri Taarımı ontrolcü Taarımı Tanımlar ve İterler Prof. Dr. Bülent E. Platin ontrolcü Taarımı İterleri Birincil iterler: ararlılık alıcı rejim hataı Dinamik davranış İterlerin işlevel boyutu:

Detaylı

ESM 406 Elektrik Enerji Sistemlerinin Kontrolü 4. TRANSFER FONKSİYONU VE BLOK DİYAGRAM İNDİRGEME

ESM 406 Elektrik Enerji Sistemlerinin Kontrolü 4. TRANSFER FONKSİYONU VE BLOK DİYAGRAM İNDİRGEME . TRNSFER FONKSİYONU VE BLOK DİYRM İNDİREME. Hedefler Bu bölümün amacı;. Tranfer fonkiyonu ile blok diyagramları araındaki ilişki incelemek,. Fizikel itemlerin blok diyagramlarını elde etmek, 3. Blok diyagramlarının

Detaylı

Kontrol Sistemleri. Kontrolcüler. Yrd. Doç. Dr. Aytaç GÖREN

Kontrol Sistemleri. Kontrolcüler. Yrd. Doç. Dr. Aytaç GÖREN ontrol Sitemleri ontrolcüler Doğrual Sitemlerin Sınıflandırılmaı: Birinci Mertebeden Gecikmeli BMG Sitemler: x a T 1 x a t x e t Son değer teoremi : x x x adr adr adr lim xa 0 lim 0 T 1 t T t 2T t 3T t

Detaylı

Bölüm 7 - Kök- Yer Eğrisi Teknikleri

Bölüm 7 - Kök- Yer Eğrisi Teknikleri Bölüm 7 - Kök- Yer Eğrii Teknikleri Kök yer eğrii tekniği kararlı ve geçici hal cevabı analizinde kullanılmaktadır. Bu grafikel teknik kontrol iteminin performan niteliklerini tanımlamamıza yardımcı olur.

Detaylı

H03 Kontrol devrelerinde geri beslemenin önemi. Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören

H03 Kontrol devrelerinde geri beslemenin önemi. Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören H03 ontrol devrelerinde geri belemenin önemi Yrd. Doç. Dr. Aytaç ören MA 3026 - Der apamı H0 İçerik ve Otomatik kontrol kavramı H02 Otomatik kontrol kavramı ve devreler H03 ontrol devrelerinde geri belemenin

Detaylı

Kök Yer Eğrileri. Doç.Dr. Haluk Görgün. Kontrol Sistemleri Tasarımı. Doç.Dr. Haluk Görgün

Kök Yer Eğrileri. Doç.Dr. Haluk Görgün. Kontrol Sistemleri Tasarımı. Doç.Dr. Haluk Görgün Kök Yer Eğrileri Bir kontrol taarımcıı itemin kararlı olup olmadığını ve kararlılık dereceini bilmek, diferaniyel denklem çözmeden bir analiz ile item performaını tahmin etmek iter. Geribelemeli kontrol

Detaylı

Otomatik Kontrol. Fiziksel Sistemlerin Modellenmesi. Prof.Dr.Galip Cansever. Elektriksel Sistemeler Mekaniksel Sistemler. Ders #4

Otomatik Kontrol. Fiziksel Sistemlerin Modellenmesi. Prof.Dr.Galip Cansever. Elektriksel Sistemeler Mekaniksel Sistemler. Ders #4 Der #4 Otomatik Kontrol Fizikel Sitemlerin Modellenmei Elektrikel Sitemeler Mekanikel Sitemler 6 February 007 Otomatik Kontrol Kontrol itemlerinin analizinde ve taarımında en önemli noktalardan bir tanei

Detaylı

H09 Doğrusal kontrol sistemlerinin kararlılık analizi. Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören

H09 Doğrusal kontrol sistemlerinin kararlılık analizi. Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören H09 Doğrual kontrol itemlerinin kararlılık analizi MAK 306 - Der Kapamı H01 İçerik ve Otomatik kontrol kavramı H0 Otomatik kontrol kavramı ve devreler H03 Kontrol devrelerinde geri belemenin önemi H04

Detaylı

ÇOKLU ALT SİSTEMLERİN SADELEŞTİRİLMESİ

ÇOKLU ALT SİSTEMLERİN SADELEŞTİRİLMESİ 73 BÖLÜM 5 ÇOKLU ALT SİSTEMLERİN SADELEŞTİRİLMESİ 5. Blok Diyagramları Blok diyagramları genellikle frekan domenindeki analizlerde kullanılır. Şekil 5. de çoklu alt-itemlerde kullanılan blok diyagramları

Detaylı

Kök Yer Eğrileri ile Tasarım

Kök Yer Eğrileri ile Tasarım Kök Yer Eğrileri ile Taarım Prof.Dr. Galip Canever Kök Yer Eğriinden Kazanç ın Belirlenmei Kök yer eğrii K nın pozitif değerleri için denkleminin muhtemel köklerini göteren eğridir. KG ( ) Taarımın amacı

Detaylı

BÖLÜM 7. Sürekli hal hatalarının değerlendirilmesinde kullanılan test dalga şekilleri: Dalga Şekli Giriş Fiziksel karşılığı. Sabit Konum.

BÖLÜM 7. Sürekli hal hatalarının değerlendirilmesinde kullanılan test dalga şekilleri: Dalga Şekli Giriş Fiziksel karşılığı. Sabit Konum. 9 BÖLÜM 7 SÜRELİ HAL HATALARI ontrol itmlrinin analizind v dizaynında üç özlliğ odaklanılır, bunlar ; ) İtniln bir gçici hal cvabı ürtmk. ( T, %OS, ζ, ω n, ) ) ararlı olmaı. ıaca kutupların diky knin olunda

Detaylı

Kontrol Sistemleri Tasarımı

Kontrol Sistemleri Tasarımı Kontrol Sitemleri Taarımı Kök Yer Eğrii ile Kontrolcü Taarımı Prof. Dr. Bülent E. Platin Kontrol Sitemlerinde Taarım İterleri Zaman Yanıtı Özellik Kararlılık Kalıcı Rejim Yanıtı Geçici rejim Yanıtı Kapalı

Detaylı

DENEY 1 Laplace Dönüşümü

DENEY 1 Laplace Dönüşümü DENEY 1 Laplace Dönüşümü DENEYİN AMACI 1. Laplace dönüşümü uygulamaını anlamak.. Simulink yardımıyla Laplace dönüşüm çiftlerinin benzetimini yapmak. 3. ACS-1000 Analog Kontrol Sitemini kullanarak, Laplace

Detaylı

Bir Uçağın Yatış Kontrol Sistem Tasarımında Klasik ve Bulanık Denetleyici Etkileri

Bir Uçağın Yatış Kontrol Sistem Tasarımında Klasik ve Bulanık Denetleyici Etkileri Makine Teknolojileri Elektronik Dergii Cilt: 7, No: 1, 010 (31-4) Electronic Journal of Machine Technologie Vol: 7, No: 1, 010 (31-4) TENOLOJĐ ARAŞTIRMALAR www.teknolojikaratirmalar.com e-issn:1304-4141

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ DOĞRUSAL (LİNEER) GERİ BESLEMELİ SİSTEMLERİN KARARLILIĞI

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ DOĞRUSAL (LİNEER) GERİ BESLEMELİ SİSTEMLERİN KARARLILIĞI OOMAİ ONROL SİSEMLERİ DOĞRUSAL LİNEER GERİ BESLEMELİ SİSEMLERİN ARARLILIĞI ararlılık Denetim Sitemlerinden; ararlılık Hızlı cevap Az veya ıfır hata Minimum aşım gibi kriterleri ağlamaı beklenir. ararlılık;

Detaylı

BİR ISIL SİSTEMİN MODELLENMESİ VE SIEMENS SIMATIC S7 200 PLC İLE KONTROLÜ

BİR ISIL SİSTEMİN MODELLENMESİ VE SIEMENS SIMATIC S7 200 PLC İLE KONTROLÜ BİR ISIL SİSTEMİN MODELLENMESİ VE SIEMENS SIMATIC S7 200 PLC İLE KONTROLÜ Tanel YÜCELEN 1 Özgür KAYMAKÇI 2 Salman KURTULAN 3. 1,2,3 Elektrik Mühendiliği Bölümü Elektrik-Elektronik Fakültei İtanbul Teknik

Detaylı

problem 111) s+1=0 koku nedir s=-1 s+5=0 koku nedir s=-5

problem 111) s+1=0 koku nedir s=-1 s+5=0 koku nedir s=-5 problem ) +=0 koku nedir =- +5=0 koku nedir =-5-5=0 koku nedir =+5 -------------------------- -------------------------- problem ) +=0, ifirdan onuza kadar degiire kok nail degiir. +=0 kokleri 0 0 - -

Detaylı

>> pretty(f) s exp(10) 1/ s + 1 1/100 (s + 1) + 1 s

>> pretty(f) s exp(10) 1/ s + 1 1/100 (s + 1) + 1 s ELN5 OTOMATİK KONTROL MATLAB ÖRNEKLERİ - LAPLACE VE TERS LAPLACE DÖNÜŞÜMÜ UYGULAMALARI: Symbolic Math Toolbox içinde tanımlı olan laplace ve ilaplace komutları ile Laplace ve Ter Laplace dönüşümlerinin

Detaylı

Bellek. t H t L. Çıkış Q. Veri. Q(t + )= f( Q(t), I 0, I 1,., I n-1 ) Q(t): Şimdiki değer Q(t + ): Sonraki değer

Bellek. t H t L. Çıkış Q. Veri. Q(t + )= f( Q(t), I 0, I 1,., I n-1 ) Q(t): Şimdiki değer Q(t + ): Sonraki değer ayıal evreler (Lojik evreleri) AIŞIL VL (equential ircuit) erin ilk bölümünde kombinezonal (combinational) devreleri inceledik. Bu tür devrelerde çıkışın değeri o andaki girişlerin değerlerine bağlıdır.

Detaylı

U.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Elektronik Mühendisliği Bölümü ELN3102 OTOMATİK KONTROL Bahar Dönemi Yıliçi Sınavı Cevap Anahtarı

U.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Elektronik Mühendisliği Bölümü ELN3102 OTOMATİK KONTROL Bahar Dönemi Yıliçi Sınavı Cevap Anahtarı U.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Elektronik Mühendisliği Bölümü ELN30 OTOMATİK KONTROL 00 Bahar Dönemi Yıliçi Sınavı Cevap Anahtarı Sınav Süresi 90 dakikadır. Sınava Giren Öğrencinin AdıSoyadı :. Prof.Dr.

Detaylı

1.Seviye ITAP 09 Aralık_2011 Sınavı Dinamik III

1.Seviye ITAP 09 Aralık_2011 Sınavı Dinamik III .Seviye ITAP 9 Aralık_ Sınavı Dinamik III.Kütlei m=.kg olan bir taş, yükekliği h=5m olan bir kaleden yatay yönde v =5m/ hızı ile atılıyor. Cimin kinetik ve potaniyel enerjiini zamanın fonkiyonu olarak

Detaylı

PI KONTROLÖR TASARIMI ÖDEVİ

PI KONTROLÖR TASARIMI ÖDEVİ PI ONTROLÖR TASARIMI ÖDEVİ ONTROLÖR İLE TASARIM ontrolör Taarım riterleri Taarım riterleri genellile itemine yapmaı geretiğini belirtme ve naıl yaptığını değerlendirme için ullanılır. Bu riterler her bir

Detaylı

12.7 Örnekler PROBLEMLER

12.7 Örnekler PROBLEMLER 2. 2.2 2.3 2.4 Giriş Bir Kuvvetin ve Bir Momentin İşi Virtüel İş İlkei Genelleştirilmiş Koordinatlar Örnekler Potaniyel Enerji 2.5 Sürtünmeli Makinalar ve Mekanik Verim 2.6 Denge 2.7 Örnekler PROBLEMLER

Detaylı

Devreler II Ders Notları

Devreler II Ders Notları Devreler II Der Noları 3-4 LAPLACE DÖNÜŞÜMÜNÜN DURUM DENKLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜNDE KULLANILMAI Doğrual zamanla değişmeyen bir devrenin analizi için oluşan durum denklemi abi kaayılı doğrual diferaniyel denklem

Detaylı

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

EGE ÜNİVERSİTESİ-MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ-MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1 MK371 ISI TRANSFERİ (2+2) DERSİ

EGE ÜNİVERSİTESİ-MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ-MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1 MK371 ISI TRANSFERİ (2+2) DERSİ EGE ÜNİVERSİESİ-MÜHENDİSİK FAKÜESİ-MAKİNA MÜHENDİSİĞİ BÖÜMÜ 1 MK371 ISI RANSFERİ (+) DERSİ-ÖZE BİGİER: (8.6) EGE ÜNİVERSİESİ-MÜHENDİSİK FAKÜESİ MAKİNA MÜHENDİSİĞİ BÖÜMÜ MK371 ISI RANSFERİ (+) DERSİ.BÖÜM

Detaylı

3. DİNAMİK. bağıntısı ile hesaplanır. Birimi m/s ile ifade edilir.

3. DİNAMİK. bağıntısı ile hesaplanır. Birimi m/s ile ifade edilir. 3. DİNAMİK Dinamik konuu Kinematik ve Kinetik alt başlıklarında incelenecektir. Kinematik, hareket halindeki bir itemin konum (poziyon), hız ve ivmeini, bunların oluşmaını ağlayan kuvvet ya da moment etkiini

Detaylı

DİNAMİK DEVRELERİN FREKANS DOMENİNDE İNCELENMESİ, FREKANS KARAKTERİSTİKLERİ VE BODE DİYAGRAMLARI

DİNAMİK DEVRELERİN FREKANS DOMENİNDE İNCELENMESİ, FREKANS KARAKTERİSTİKLERİ VE BODE DİYAGRAMLARI DENEY NO: 9 DİNAMİK DEVRELERİN FREKANS DOMENİNDE İNCELENMESİ, FREKANS KARAKTERİSTİKLERİ VE BODE DİYAGRAMLARI Deneyin Amacı: Lineer-zamanla değişmeyen -kapılı devrelerin Genlik-Frekan ve Faz-Frekan karakteritiklerinin

Detaylı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI KARARLILIK Kontrol sistemlerinin tasarımında üç temel kriter göz önünde bulundurulur: Geçici Durum Cevabı Kararlılık Kalıcı Durum Hatası Bu üç temel spesifikasyon arasında en önemlisi kararlılıktır. Eğer

Detaylı

Sistemin derecesi, sistemin karakteristik denkleminin en sade halinde (çarpansız) paydadaki s nin en yüksek derecesidir.

Sistemin derecesi, sistemin karakteristik denkleminin en sade halinde (çarpansız) paydadaki s nin en yüksek derecesidir. 43 BÖLÜM 3 ZAMAN CEVABI Sitemi derecei, itemi karakteritik deklemii e ade halide (çarpaız) paydadaki i e yükek dereceidir. Bir Trafer Fokiyouu Kutupları Trafer fokiyou G() N()/N() şeklide ifade edilire,

Detaylı

Kontrol Sistemlerinin Tasarımı

Kontrol Sistemlerinin Tasarımı Kontrol Sistemlerinin Tasarımı Kök Yer Eğrileri ile Tasarım II PD Denetleyici ve Faz İlerletici Dengeleyici 1 Ardarda (Kaskat) bağlantı kullanılarak geri beslemeli sistemin geçici rejim cevabının iyileştirilmesi

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ 1) İdeal Sönümleme Elemanı : a) Öteleme Sönümleyici : Mekanik Elemanların Matematiksel Modeli Basit mekanik elemanlar, öteleme hareketinde;

Detaylı

Sistem Modellerinin Zaman Cevabı ve Performans Kriterleri

Sistem Modellerinin Zaman Cevabı ve Performans Kriterleri Korol Siemleri Taarımı Siem Modellerii Zama Cevabı ve Performa Krierleri Prof.Dr. Galip Caever Korol Siemleri Taarımı Prof.Dr.Galip Caever Kapalı dögü iemi oluşurulmaıda öce iem modelide geçici rejim cevabıı

Detaylı

DİELEKTRİK ÖZELLİKLER

DİELEKTRİK ÖZELLİKLER 0700 ENEJİ HATLAINDA ÇAPAZLAMA! zun meafeli enerji taşıma hatlarında iletkenler belirli meafelerde (L/) çarazlanarak direğe monte edilirler! Çarazlama yaılmadığı durumlarda: Fazların reaktan ve kaaiteleri

Detaylı

Otomatik Kontrol. Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri. Hazırlayan: Dr. Nurdan Bilgin

Otomatik Kontrol. Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri. Hazırlayan: Dr. Nurdan Bilgin Otomatik Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri Hazırlayan: Dr. Nurdan Bilgin Kapalı Çevrim Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri Tüm uygulamalar için aşağıdaki

Detaylı

MAK 212 - TERMODİNAMİK (CRN: 20662, 20664, 20667, 20669)

MAK 212 - TERMODİNAMİK (CRN: 20662, 20664, 20667, 20669) MA - ERMODİNAMİ (CRN: 066, 066, 0667, 0669) 006-007 BAHAR YARIYILI - ARA SINAV 70007 Soru -) Şekilde örülen yalıtılmış piton-ilindir düzeneğinin vanaı piton en üt konumda iken aılmakta (V0 m ) ve acim

Detaylı

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa ELECO ' Elektrik - Elektronik ve Bilgiayar Mühendiliği Sempozyumu, 9 Kaım - Aralık, Bura Zaman Gecikmeli Yük Frekan Kontrol Siteminin ekaiu Yöntemi Kullanılarak Kararlılık Analizi Stability Analyi of Time-Delayed

Detaylı

ROBOT KOL DENETİM TASARIMI İÇİN DURUM DEĞİŞKENLERİ GERİ BESLEMELİ VE TÜMLEVLİ DENETİMCİ YAKLAŞIMI

ROBOT KOL DENETİM TASARIMI İÇİN DURUM DEĞİŞKENLERİ GERİ BESLEMELİ VE TÜMLEVLİ DENETİMCİ YAKLAŞIMI Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Cilt 9, No, 54, 4 Vol 9, No, 54, 4 ROBOT OL DENETİM TASARIMI İÇİN DURUM DEĞİŞENLERİ GERİ BESLEMELİ VE TÜMLEVLİ DENETİMCİ YALAŞIMI Uğur CANER

Detaylı

1. MATEMATİKSEL MODELLEME

1. MATEMATİKSEL MODELLEME . MATEMATİKSEL MODELLEME İşletmeler çabuk ve iabetli kararlar alabilmeleri büyük ölçüde itematik yaklaşıma gerekinim duyarlar. İter ayıal analizler, iter yöneylem araştırmaı adı altında olun uygulanmakta

Detaylı

Department of Electrical and Electronics Engineering - Electrical and Control Area. ELKE 405 Automatic Control Systems

Department of Electrical and Electronics Engineering - Electrical and Control Area. ELKE 405 Automatic Control Systems Department of Electrical and Electronic Engineering Electrical and Control Area 0:30 Fizikel Sitemler Eylül 007 imail.h. altaş 7..009 0: www.alta.org 3b Department of Electrical and Electronic Engineering

Detaylı

ÇĐFT SARKAÇ SĐSTEMĐNĐN KAYAN KĐPLĐ KONTROLÜ

ÇĐFT SARKAÇ SĐSTEMĐNĐN KAYAN KĐPLĐ KONTROLÜ ÇĐFT SARKAÇ SĐSTEMĐNĐN KAYAN KĐPLĐ KONTROLÜ Yuuf ALTUN Metin DEMĐRTAŞ 2 Elektrik Elektronik Mühendiliği Bölümü Mühendilik Mimarlık Fakültei Balıkeir Üniveritei, 45, Cağış, Balıkeir e-pota: altuny@balikeir.edu.tr

Detaylı

25. KARARLILIK KAPALI ÇEVRİM SİSTEMLERİNİN KARARLILIK İNCELENMESİ

25. KARARLILIK KAPALI ÇEVRİM SİSTEMLERİNİN KARARLILIK İNCELENMESİ 25. KARARLILIK KAPALI ÇEVRİM SİSTEMLERİNİN KARARLILIK İNCELENMESİ a-) Routh Hurwitz Kararlılık Ölçütü b-) Kök Yer Eğrileri Yöntemi c-) Nyquist Yöntemi d-) Bode Yöntemi 1 2 3 4 a) Routh Hurwitz Kararlılık

Detaylı

LPG DEPOLAMA TANKLARININ GAZ VERME KAPASİTELERİNİN İNCELENMESİ

LPG DEPOLAMA TANKLARININ GAZ VERME KAPASİTELERİNİN İNCELENMESİ 825 LPG DEPOLAMA TAKLARII GAZ VERME KAPASİTELERİİ İCELEMESİ Fehmi AKGÜ 1. ÖZET Sunulan çalışmada, LPG depolama tanklarının gaz verme kapaitelerinin belirlenmei amacına yönelik zamana bağlı ve ürekli rejim

Detaylı

GÜVENİLİR OLMAYAN SİSTEMLER İÇİN ARALIK ÇİZELGELEMESİ PROBLEMİ

GÜVENİLİR OLMAYAN SİSTEMLER İÇİN ARALIK ÇİZELGELEMESİ PROBLEMİ İtanbul Ticaret Üniveritei Fen Bilimleri Dergii Yıl: 6 Sayı:12 Güz 2007/2. 67-79 GÜVENİLİR OLMAYAN SİSTEMLER İÇİN ARALIK ÇİZELGELEMESİ PROBLEMİ Deniz TÜRSEL ELİİYİ, Selma GÜRLER ÖZET Bu çalışmada, her

Detaylı

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME

TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME Amaç Elektronikte geniş uygulama alanı bulan geribesleme, sistemin çıkış büyüklüğünden elde edilen ve giriş büyüklüğü ile aynı nitelikte bir işaretin girişe gelmesi

Detaylı

Haberleşme Gecikmeli Hibrid Enerji Üretim Sisteminin Kararlılık Analizi

Haberleşme Gecikmeli Hibrid Enerji Üretim Sisteminin Kararlılık Analizi EEB 06 Elektrik-Elektronik ve Bilgiayar Sempozyumu, -3 Mayı 06, Tokat TÜRKİYE Haberleşme Gecikmeli Hibrid Enerji Üretim Siteminin Kararlılık Analizi Hakan GÜNDÜZ Şahin SÖNMEZ Saffet AYASUN Niğde Üniveritei,

Detaylı

Kontrol Sistemlerinin Tasarımı

Kontrol Sistemlerinin Tasarımı Kontrol Sistemlerinin Tasarımı Kök Yer Eğrileri ile Tasarım IV Geribesleme Üzerinden Denetim ve Fiziksel Gerçekleme Prof.Dr.Galip Cansever 2 3 Denetleyiciyi veya dengeleyiciyi geribesleme hattı üzerine

Detaylı

NEWTON HAREKEET YASALARI

NEWTON HAREKEET YASALARI NEWTON HAREKEET YASALARI ) m= kg kütleli bir cimin belli bir zaman onraki yer değiştirmei x = At / olarak veriliyor. A= 6,0 m/ / dir. Cime etkiyen net kuvveti bulunuz. Kuvvetin zamana bağlı olduğuna dikkat

Detaylı

Otomatik Kontrol. Kontrol Sistemlerin Temel Özellikleri

Otomatik Kontrol. Kontrol Sistemlerin Temel Özellikleri Otomatik Kontrol Kontrol Sistemlerin Temel Özellikleri H a z ı r l aya n : D r. N u r d a n B i l g i n Açık Çevrim Kontrol Kontrol Edilecek Sistem () Açık Çevrim Kontrolcü () () () () C : kontrol edilecek

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI Blok Diyagramlar Geribeslemeli Sistemlerin Analizi ve Tasarımı İşaret Akış Diyagramları Mason Kuralı Durum Denklemlerinin İşaret Akış Diyagramları Durum Uzayında Alternatif Gösterimler 1 Birçok kontrol

Detaylı

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Doç.Dr.Erdal KARADUMAN İÇİNDEKİLER HEDEFLER ÖZDEŞLİKLER, DENKLEMLER VE EŞİTSİZLİKLER

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Doç.Dr.Erdal KARADUMAN İÇİNDEKİLER HEDEFLER ÖZDEŞLİKLER, DENKLEMLER VE EŞİTSİZLİKLER HEDEFLER İÇİNDEKİLER ÖZDEŞLİKLER, DENKLEMLER VE EŞİTSİZLİKLER Özdeşlikler Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler Yüksek Dereceden Denklemler Eşitsizlikler

Detaylı

Ders İçerik Bilgisi. Sistem Davranışlarının Analizi. Dr. Hakan TERZİOĞLU. 1. Geçici durum analizi. 2. Kalıcı durum analizi. MATLAB da örnek çözümü

Ders İçerik Bilgisi. Sistem Davranışlarının Analizi. Dr. Hakan TERZİOĞLU. 1. Geçici durum analizi. 2. Kalıcı durum analizi. MATLAB da örnek çözümü Dr. Hakan TERZİOĞLU Ders İçerik Bilgisi Sistem Davranışlarının Analizi 1. Geçici durum analizi 2. Kalıcı durum analizi MATLAB da örnek çözümü 2 Dr. Hakan TERZİOĞLU 1 3 Geçici ve Kalıcı Durum Davranışları

Detaylı

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

İş, Güç ve Enerji. Fiz Ders 7. Sabit Bir Kuvvetin Yaptığı İş. Değişen Bir Kuvvetin Yaptığı İş. Güç. İş-Kinetik Enerji Teoremi

İş, Güç ve Enerji. Fiz Ders 7. Sabit Bir Kuvvetin Yaptığı İş. Değişen Bir Kuvvetin Yaptığı İş. Güç. İş-Kinetik Enerji Teoremi Fiz 1011 - Ders 7 İş, Güç ve Enerji Sabit Bir Kuvvetin Yaptığı İş Değişen Bir Kuvvetin Yaptığı İş Güç İş-Kinetik Enerji Teoremi http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Günlük yaşamda iş kavramı bir çok

Detaylı

Otomatik Kontrol I. Laplace Dönüşümü. Vasfi Emre Ömürlü

Otomatik Kontrol I. Laplace Dönüşümü. Vasfi Emre Ömürlü Oomaik Konrol I Laplace Dönüşümü Vafi Emre Ömürlü Laplace Dönüşümü: Özellikleri eoremleri Kımî Keirlere Ayırma By Vafi Emre Ömürlü, Ph.D., 7 Laplace ranform I i advanageou o olve By uing, we can conver

Detaylı

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü ELE 301 Kontrol Sistemleri I.

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü ELE 301 Kontrol Sistemleri I. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü ELE Kontrol Sistemleri I Final Sınavı 9 Ağustos 24 Adı ve Soyadı: Bölüm: No: Sınav süresi 2 dakikadır.

Detaylı

f fonksiyonuna bir üç değişkenli fonksiyon adı verilir. Daha çok değişkenli fonksiyonlar benzer şekilde tanımlanır.

f fonksiyonuna bir üç değişkenli fonksiyon adı verilir. Daha çok değişkenli fonksiyonlar benzer şekilde tanımlanır. Çok Değişkenli Fonksiyonlar Tanım 1. D düzlemin bir bölgesi, f de D nin her bir (x, y) noktasına bir f(x, y) reel sayısı karşılık getiren bir fonksiyon ise f fonksiyonuna bir iki değişkenli fonksiyon adı

Detaylı

Bölüm 2: Bir Boyutta Hareket

Bölüm 2: Bir Boyutta Hareket Bölüm : Bir Boyua Hareke Kavrama Soruları 1- Harekeli bir cimin yer değişirmei ile aldığı yol aynımıdır? - Hız ile üra araındaki fark nedir? 3- Oralama ve ani hız araındaki fark nedir? 4- Ne zaman oralama

Detaylı

Otomatik Kontrol. Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri

Otomatik Kontrol. Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri Otomatik Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri H a z ı r l aya n : D r. N u r d a n B i l g i n Kapalı Çevrim Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin Genel Gereklilikleri Bir önceki

Detaylı

HİDROLİK SİSTEMLERDE ENERJİ KAYIPLARI VE YÜK DUYARLI SİSTEMLERE GEÇİŞ

HİDROLİK SİSTEMLERDE ENERJİ KAYIPLARI VE YÜK DUYARLI SİSTEMLERE GEÇİŞ 17 HİDROLİK SİSTEMLERDE ENERJİ KAYILARI VE YÜK DUYARLI SİSTEMLERE GEÇİŞ İmail OBUT ÖZET Hidrolik itemlerde ea olu itenen; yükü hareket ettirmek için kullanılan gücün, hidrolik omayı tahrik eden elektrik

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 04

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 04 EELP1 DERS 04 Özer ŞENYURT Nian 10 1 ELEKTRĐK MOTORLARI Özer ŞENYURT Nian 10 ELEKTRĐK MOTORLARI Özer ŞENYURT Nian 10 3 ASENKRON MOTORLAR Endütride en azla kullanılan motorlardır. Doğru akım motorlarına

Detaylı

İşaret ve Sistemler. Ders 11: Laplace Dönüşümleri

İşaret ve Sistemler. Ders 11: Laplace Dönüşümleri İşaret ve Sistemler Ders 11: Laplace Dönüşümleri Laplace Dönüşüm Tanımı Bir f(t) fonksiyonunun Laplace alındığında oluşan fonksiyon F(s) yada L[f(t)] olarak gösterilir. Burada tanımlanan s: İşaret ve Sistemler

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

Fiziksel Sistemler. Fiziksel Sistemler. ELKE 405 Automatic Control Systems. Fiziksel Sistemler. Sistem 1 Endüvi denetimli motor. T d (s) ω m (s) U(s)

Fiziksel Sistemler. Fiziksel Sistemler. ELKE 405 Automatic Control Systems. Fiziksel Sistemler. Sistem 1 Endüvi denetimli motor. T d (s) ω m (s) U(s) : Fizikel Sitemler www.alta alta.org Elül 7 imail.h. altaş 5..7 : www.alta.org b : U() Gerilim (V) m R a Ω L a H Sitem Endüvi denetimli motor J B.5 b. m R L a b B J imail.h. altaş 5..7 : www.alta.org a

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

DENEY.3 - DC MOTOR KONUM-HIZ KONTROLÜ

DENEY.3 - DC MOTOR KONUM-HIZ KONTROLÜ DENEY.3 - DC MOTOR KONUM-HIZ KONTROLÜ 3.1 DC MOTOR MODELİ Şekil 3.1 DC motor eşdeğer devresi DC motor eşdeğer devresinin elektrik şeması Şekil 3.1 de verilmiştir. İlk olarak motorun elektriksel kısmını

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu n 8 Eylül Deneme Sınavı (Prof.Dr.Ventilav Dimitrov) Konu: Karmaşık ekanik Soruları Soru. Yarıçapı R olan iki homojen küre yatay pürüzüz bir çubuğa şekildeki gibi geçirilmiştir. Kütlei m olan hareketiz

Detaylı

Çözümlü Limit ve Süreklilik Problemleri

Çözümlü Limit ve Süreklilik Problemleri Bölüm 5 Çözümlü Limit Süreklilik Problemleri. 2 fonksiyonunun tanım bölgesini = noktasındaki itini bulunuz. Paydanın 0 değerini aldığı = noktasında fonksiyon tanımlı değldir. Tanım bölgesini T (f ) ile

Detaylı

Programı : Savunma Teknolojileri

Programı : Savunma Teknolojileri İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNSANSIZ HAVA ARAÇLARINDA YEDEKLİ ÇALIŞMA YÜKSEK LİSANS TEZİ Müh. Hüeyin Fatih Lokumcu Programı : Savunma Teknolojileri TEMMUZ 2008 İSTANBUL TEKNİK

Detaylı

BÖLÜM 1 GİRİŞ, TERMODİNAMİK HATIRLATMALAR

BÖLÜM 1 GİRİŞ, TERMODİNAMİK HATIRLATMALAR BÖLÜM GİİŞ, EMODİNAMİK HAILAMALA.-ermodinamik hatırlatmalar..- Mükemmel gaz..- İç enerji e antali..3- ermodinamiğin. kanunu..4- Antroi e termodinamiğin. kanunu..5- Antroinin healanmaı..6- İzantroik bağıntılar.-

Detaylı

Otomatik Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Si stemin İ şl evsel Kalitesi. H a z ı r l aya n : D r. N u r d a n B i l g i n

Otomatik Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Si stemin İ şl evsel Kalitesi. H a z ı r l aya n : D r. N u r d a n B i l g i n Otomatik Kontrol Kapalı Çevrim Kontrol Si stemin İ şl evsel Kalitesi H a z ı r l aya n : D r. N u r d a n B i l g i n Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin İşlevsel Kalitesi Kapalı Çevrim Kontrol Sistemin İşlevsel

Detaylı

DAĞITIM SİSTEMLERİ İÇİN YENİ BİR GÜÇ AKIŞI ALGORİTMASININ GELİŞTİRİLMESİ

DAĞITIM SİSTEMLERİ İÇİN YENİ BİR GÜÇ AKIŞI ALGORİTMASININ GELİŞTİRİLMESİ T. C. GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ MÜHENDİSLİK E FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DAĞITIM SİSTEMLERİ İÇİN YENİ BİR GÜÇ AKIŞI ALGORİTMASININ GELİŞTİRİLMESİ Ulaş EMİNOĞLU DOKTORA TEZİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ

Detaylı

Çevrimsel yüklemeye maruz tabakalı kompozitlerin maksimum yorulma ömrü için optimum tasarımı

Çevrimsel yüklemeye maruz tabakalı kompozitlerin maksimum yorulma ömrü için optimum tasarımı Ululararaı Katılımlı 7. Makina Teorii Sempozyumu, İzmir, -7 Haziran 05 Çevrimel yüklemeye maruz tabakalı kompozitlerin makimum yorulma ömrü için optimum taarımı H. Arda Deveci * H. Seçil Artem İzmir Intitute

Detaylı

DENEY NO : 4 DENEY ADI : Darbe Genişlik Demodülatörleri

DENEY NO : 4 DENEY ADI : Darbe Genişlik Demodülatörleri DENEY NO : 4 DENEY ADI : Darbe Genişlik Demodülatörleri DENEYİN AMACI :Darbe Genişlik Demodülatörünün çalışma prensibinin anlaşılması. Çarpım detektörü kullanarak bir darbe genişlik demodülatörünün gerçekleştirilmesi.

Detaylı

Kaotik Bir Sistemin Çıkış İşaretinin Ayrık Zaman Durum Geri Beslemeli Kontrol Yöntemine Dayalı Genetik Tabanlı Optimal Kontrolü

Kaotik Bir Sistemin Çıkış İşaretinin Ayrık Zaman Durum Geri Beslemeli Kontrol Yöntemine Dayalı Genetik Tabanlı Optimal Kontrolü t International Conference on Engeneering Technology and Applied Science Afyon Kocatepe Univerity, Turkey 2-22 April 206 Kaotik Bir Sitemin Çıkış İşaretinin Ayrık Zaman Durum Geri Belemeli Kontrol Yöntemine

Detaylı

TEK-FAZLI TRANSFORMATÖRÜN PARAMETRELERİNİN BULUNMASI DENEY 325-02

TEK-FAZLI TRANSFORMATÖRÜN PARAMETRELERİNİN BULUNMASI DENEY 325-02 İNÖNÜ ÜNİERSİTESİ MÜENDİSİK FKÜTESİ EEKTRİK-EEKTRONİK MÜ. BÖ. 325 EEKTRİK MKİNRI BORTURI I TEK-FZI TRNSFORMTÖRÜN PRMETREERİNİN BUUNMSI DENEY 325-02 1. MÇ: Tek fazlı tranformatörün çalışmaını incelemek

Detaylı

dir. Periyodik bir sinyalin örneklenmesi sırasında, periyot başına alınmak istenen ölçüm sayısı N

dir. Periyodik bir sinyalin örneklenmesi sırasında, periyot başına alınmak istenen ölçüm sayısı N DENEY 7: ÖRNEKLEME, AYRIK SİNYALLERİN SPEKTRUMLARI VE ÖRTÜŞME OLAYI. Deneyin Amacı Bu deneyde, ürekli inyallerin zaman ve rekan uzaylarında örneklenmei, ayrık inyallerin ektrumlarının elde edilmei ve örtüşme

Detaylı

ENM 557 ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME

ENM 557 ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ENM 557 ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME GALATASARAY SK nın 2009-2010 Sezonu 2 Dönemi için Forvet Seçim Problemi DERSİN SORUMLUSU: Yrd Doç

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

5. MODEL DENEYLERİ İLE GEMİ DİRENCİNİ BELİRLEME YÖNTEMLERİ

5. MODEL DENEYLERİ İLE GEMİ DİRENCİNİ BELİRLEME YÖNTEMLERİ 5. MODEL DENEYLEİ İLE GEMİ DİENİNİ BELİLEME YÖNTEMLEİ Gei projeinin değişik erelerinde iteatik odel deneylerine dayalı yaklaşık yöntelerle gei topla direnci e dolayııyla gei ana akine gücü belirlenektedir.

Detaylı

Đnsansı Robotun Kontrol Sistem Dizaynı Control System Design of a Humanoid Robot

Đnsansı Robotun Kontrol Sistem Dizaynı Control System Design of a Humanoid Robot Đnanı Robotun ontrol Sitem Dizaynı Control Sytem Deign of a Humanoid Robot Davut Akdaş 1,Sabri Bicakcı 1, Elektrik Elektronik Mühendiliği Bölümü Balıkeir Üniveritei akda@balikeir.edu.tr, bicakci@balikeir.edu.tr

Detaylı

BÖLÜM-9 SİSTEM HASSASİYETİ

BÖLÜM-9 SİSTEM HASSASİYETİ 65 BÖLÜM-9 SİSTEM HASSASİYETİ Parametre Değişimlerinin Hassasiyeti Belirsiz sistem elemanlarının davranışı o Parametre değerlerinin hatalı bilgileri o Çevrenin değişimi o Yaşlanma vb nedenlerle bozulma

Detaylı

T.C. NĠĞDE ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI

T.C. NĠĞDE ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ H. YILDIZ, 0 NĠĞDE ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ T.C. NĠĞDE ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI HABERLEġME GECĠKMELERĠNĠN YÜK FREKANS

Detaylı

Sayısal Kontrol - HAVA HARP OKULU

Sayısal Kontrol - HAVA HARP OKULU Sayısal Kontrol - HAVA HARP OKULU İbrahim Beklan Küçükdemiral Yıldız Teknik Üniversitesi 2015 1 / 50 Bu bölümde aşağıdaki konular incelenecektir: Sürekli ve Ayrık Kontrol Problemlerinin Tanımı Ayrık Zamanlı

Detaylı

AKIŞKANLAR. 8. 1 Giriş 8. 2 Basınç, Basıncın Derinlikle Değişimi

AKIŞKANLAR. 8. 1 Giriş 8. 2 Basınç, Basıncın Derinlikle Değişimi 8 AKIŞKANLAR 8. 1 Giriş 8. Baınç, Baıncın Derinlikle Değişimi 8. Archimede Prenibi ve Kaldırma Kuvveti 8. 4 ikozluk 8. 5 Süreklilik Denklemi 8. 6 Yüzeyel Gerilim Akışkan ortam; durgun halde iken veya ideal

Detaylı

d K d6 m Karışımın özkütlesini bulalım. (1) 6m kütleli sıvının özkütlesini bulalım.

d K d6 m Karışımın özkütlesini bulalım. (1) 6m kütleli sıvının özkütlesini bulalım. 1.. Karışıın özkütleini bulalı. d K 6 v v v d 9 3v (1) 6 kütleli ıvının özkütleini bulalı. O noktaına göre oent alırak şekildeki T niceliğinin büyüklüğünü bulabiliriz. 7P. = P.1 + T.4 Bu ifade yardııyla

Detaylı

Alternatif Akım; Zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzen içerisinde değişen akıma alternatif akım denir.

Alternatif Akım; Zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzen içerisinde değişen akıma alternatif akım denir. ALTERNATiF AKIM Alternatif Akım; Zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzen içerisinde değişen akıma alternatif akım denir. Doğru akım ve alternatif akım devrelerinde akım yönleri şekilde görüldüğü

Detaylı

Dr. Uğur HASIRCI. Blok Diyagramlar Geribeslemeli Sistemlerin Analizi ve Tasarımı

Dr. Uğur HASIRCI. Blok Diyagramlar Geribeslemeli Sistemlerin Analizi ve Tasarımı EET305 MM306 OTOMATİK SİSTEM DİNAMİĞİ KONTROL I Blok Diyagramlar Geribeslemeli Sistemlerin Analizi ve Tasarımı 1 Birçok kontrol sistemi, aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi çeşitli altsistem ler içerir. Dolayısıyla

Detaylı

MOSFET BSIM3V3 EŞİK GERİLİMİ VE MOBİLİTE PARAMETRELERİNİN GENETİK ALGORİTMA İLE ÇIKARTILMASI

MOSFET BSIM3V3 EŞİK GERİLİMİ VE MOBİLİTE PARAMETRELERİNİN GENETİK ALGORİTMA İLE ÇIKARTILMASI MOSFET BSIM3V3 EŞİK GERİLİMİ VE MOBİLİTE PARAMETRELERİNİN GENETİK ALGORİTMA İLE ÇIKARTILMASI M.Emin BAŞAK 1 Ayten KUNTMAN Hakan KUNTMAN 3 1, İtanbul Üniveritei,Mühendilik Fakültei, Elektrik&Elektronik

Detaylı

Denklemler İkinci Dereceden Denklemler. İkinci dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler. a,b,c IR ve a 0 olmak üzere,

Denklemler İkinci Dereceden Denklemler. İkinci dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler. a,b,c IR ve a 0 olmak üzere, Bölüm 33 Denklemler 33.1 İkinci Dereceden Denklemler İkinci dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler a,b,c IR ve a 0 olmak üzere, ax 2 + bx + c = 0 biçimindeki her açık önermeye ikinci dereceden bir bilinmeyenli

Detaylı

Sistem Dinamiği ve Kontrolü Bütünleme 26 Ocak 2017 Süre: 1.45 Saat. Adı ve Soyadı : İmzası : Öğrenci Numarası :

Sistem Dinamiği ve Kontrolü Bütünleme 26 Ocak 2017 Süre: 1.45 Saat. Adı ve Soyadı : İmzası : Öğrenci Numarası : Adı ve Soyadı : İmzası : Öğrenci Numarası : SORU 1 Fiziki bir sistem yandaki işaret akış grafiği ile temsil edilmektedir.. a. Bu sistemin transfer fonksiyonunu Mason genel kazanç bağıntısını kullanarak

Detaylı

İleri Diferansiyel Denklemler

İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

Fizik Dr. Murat Aydemir

Fizik Dr. Murat Aydemir Fizik-1 2017-2018 Dr. Murat Aydemir Ankara University, Physics Engineering, Bsc Durham University, Physics, PhD University of Oxford, Researcher, Post-Doc Ofis No: 35 Merkezi Derslikler Binasi murat.aydemir@erzurum.edu.tr

Detaylı