Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG)

Transkript

1 MİLLETLERARASI MAL SATIMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASINA (CISG) GÖRE SATICININ MALLARI VE BELGELERİ TESLİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK * ÖZET Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Etme Yükümlülüğü başlıklı çalışmanın konusu, Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması nın maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu itibarla öncelikle satıcının malları teslim etme yükümlülüğü, buna bağlı olarak teslim yeri, teslim zamanı gibi konular Türk Borçlar Kanunu ile karşılaştırmalı olarak ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Daha sonra satıcının belgeleri verme yükümlülüğü, son olarak ise satıcının malları teslim etme yükümlülüğünün uzantısı sayılabilecek nitelikte olan malın taşınması, sigortalanması ve alıcıya ihbarda bulunulması gibi konular ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması, Malların Teslimi, Belgelerin Teslimi, Teslim Zamanı, Teslim Yeri, Malın Sigortalanması. ABSTRACT The subject of the study titled Seller s Liabılıty for Delivery of Goods and Documents according to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, is designated between Articles of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods. In this respect, first the seller s liability to deliver the goods, and then accordingly, issues such as place of delivery and delivery time were examined in detail and in comparison with the Turkish Code of * On Dokuz Mayıs Üniversitesi Ali Fuat Başgil Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi, esraozturk5046@gmail.com. TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 549

2 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK Obligations. Subsequently, the seller s liability to submit documents and lastly, issues such as transport of goods, insurance and giving notice to the buyer which may be considered as extension of the liability to deliver the goods were discussed. Key Words: United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Delivery of Goods, Delivery of Documents, Time of Delivery, Place of Delivery, Insurance of Goods. GİRİŞ Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması 1 11 Nisan 1980 tarihinde Viyana da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler Konferansı nda kabul edilmiş ve 1 Ocak 1988 tarihinde yürürlüğe girmiştir 2. Milletlerarası mal satımı sözleşmelerine uygulanacak yeknesak bir hukuk 1 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması, metin içerisindeki kavram yeknesaklığını sağlamak amacıyla CISG veya Antlaşma kısaltmasıyla kullanılmıştır. 2 Schlechtriem, Peter/Butler, Petra: UN Law On International Sales, Heidelberg 2009, s. 2; Welser, Rudolf /Welser, Irene (Çev. Ayça Akkayan Yıldırım): Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Satıcının Sözleşmeye Aykırılığı Halinde Alıcının Başvurabileceği Hukuki İmkânlar, userfiles/ pdf e. t , s. 145; Erdem, Ercüment: Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Borcu, Milletlerarası Satım Hukuku (Edt: Yeşim M. Atamer), İstanbul 2008, s. 106; Atamer, Yeşim M.: Uluslararası Satım Sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Satıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçları, İstanbul 2005, s. 134; Köroğlu, Belin: Milletlerarası Mal Satım Sözleşmesi Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (CISG) Kapsamında Sorumluluktan Kurtulma, GÜHFD, C. XVII, Y. 2013, S. 1-2, s. 776; Tiryakioğlu, Bilgin: 11 Nisan 1980 Tarihli Milletlerarası Mal Satımlarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi Ve Sözleşmenin Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi nin Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları İle İlişkisi, AÜHFD, C. 41, S. 1, Y. 1990, s. 193; Ayhan, Hilal Lale: Birleşmiş Milletler Viyana Satım Sözleşmesi ne Uluslararası Satım Sözleşmelerinde Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcu, GÜHFD, C. XV, Y. 2011, s.1; Özdemir, Hakan: Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Çerçevesinde Uluslararası Ticari Satımlarda Malların Sözleşmeye Uygunluğu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010, s. 2; Aydın, İbrahim: 11 Nisan 1980 tarihli Milletlerarası Mal Satımlarına İlişkin Birleşmiş Milletler (Viyana) Sözleşmesi ve Türk Hukuku, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007, s. 1; Serozan, Rona: CISG a ve TBK ya Göre Alıcının Dönme Hakkının Sınırları, İÜHFM, C. LXX, S. 2, Y. 2012, s. 207; Çetiner, Bilgehan: Türk Borçlar Kanunu Tasarısı ile Birleşmiş Milletler Satım Hukukunun Satıcının Sorumluluğu Bakımından Karşılaştırmalı İncelemesi, Legal Hukuk Dergisi, Y. 5 (2007), S. 58, s. 3139; Yalçıntaş, Simin: Viyana Satım Sözleşmesinin Kapsamı ve Sözleşme ile Türk Milletlerarası Satım Hukukunda Yaşanacak Değişiklikler, e. t , 550 TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

3 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK yaratma çabasının ilk girişimi Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması değildir. Zira söz konusu Antlaşma 1964 yılında kabul edilen Milletlerarası Mal Satımı Hakkında Yeknesak Kas. 4; Yılmaz, Süleyman: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (CISG) Uyarırınca Sözleşmenin İhlali Halinde Alacaklının Hakları, Ankara 2014, s. 61; Özdemir, Hayrunnisa: Türk Borçlar Kanununa ve Viyana Satım Sözleşmesi (CIS- G) ne Göre Ayıptan Doğan Sorumluluğun Şartları, Ankara 2014, s. 45; Schwenzer, Ingeborg/ Fountoulakis, Christiana: International Sales Law, New York 2007, s. 1; Dimatteo, Larry A./Dhooge, Lucien J./Greene, Stephanie/Maurer, Virginia G./Pagnattaro, Marisa Anne: International Sales Law, New York 2005, s. xi; Tarman, Zeynep Derya: Türk Satım Hukukunda Yeni Bir Dönem: Viyana Satım Antlaşmasının Milletlerarası Satım Sözleşmelerine Etkisi, e. t , s. 169; Felemegas, John: An International Approach to the Interpratation of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (1980) as Uniform Sales Law, New York 2007, s. 4; Huber, Peter/Mullis, Alastair: The CISG, München 2007, s. 1; Erdem, Ercüment: Uluslararası Mal Satışlarında 11 Nisan 1980 Tarihli Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin Uygulama Alanı, Milletlerarası Ticaret Hukuku İle İlgili Makaleler, İstanbul 2008, s. 1; Erdem, Ercüment: Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Viyana Satım Sözleşmesi), Milletlerarası Ticaret Hukuku İle İlgili Makaleler, İstanbul 2008, s. 25; Castelanni, Luca: Türkiye nin CISG a Taraf Olmasına İlişkin Çerçeve, Milletlerarası Satım Hukuku (Ed. Yeşim M. Atamer), İstanbul 2008, s. 2; Mistelis, Loukas: CISG in Uygulama Alanı: Yer, Zaman ve Kişi Bakımından, Milletlerarası Satım Hukuku (Ed. Yeşim ATAMER), İstanbul 2008, s. 7; Gündoğdu, Fatih: Birleşmiş Milletler Uluslararası Mal Satım Sözleşmesine İlişkin Viyana Konvansiyonuna Göre İmkansızlık ve Hukuki Sonuçları, İstanbul 2011 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, cgi-bin/highlt/hebb/highlight.cgi?file=hebb/files/makale-fatihgundogdu-1.htm&query=viyana%20sat%fdm#fm, e. t ); Atamer, Yeşim M.: Yeni Bir Milletlerarası Satım Hukukuna Doğru: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması ve Türkiye HPD, Sayı 8, Eylül 2006, s. 158; Sağlam, İpek: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması Uyarınca Sözleşmenin Kurulması, İstanbul 2013, s. 1; Kaya, Cansu: CISG Gereğince Alıcının Satım Bedelini Ödeme Borcu, İstanbul, 2012, s. 1; Kanışlı, Erhan: CISG Uyarınca Alıcının Yükümlülükleri ve Sözleşmeye Aykırılık Halinde Satıcının Hakları, İstanbul 2013, s. 3; Tiryakioğlu, Bilgin: Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurlu Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk, Ankara 1996, s. 105; Atamer, Yeşim M.: Birleşmiş Milletler Satım Hukukunun Uluslararası Uygulama Alanı, İBD, S. 69, Y. 1995, s. 552; Özsunay, Ergun: 1980 tarihli Uluslararası Mal Satımı Sözleşmeleri Hakkında Viyana Antlaşması (CISG) ve Türk Teşebbüslerinin Taraf Olduğu Uluslararası Mal Satımı Sözleşmeleri Üzerindeki Yansımaları, İBD, C. 78/3, 2004, s. 910; Yılmaz, İlhan: Uluslararası Menkul Satışı Sözleşmelerine Dair Viyana Konvansiyonu ve Türk Hukukuna Göre Sözleşmenin Kuruluşu, Prof. Dr. Kemal Oğuzman a Armağan, GSÜHFD., Y.1, S.1, Ocak 2002, s. 573; Özdemir, Eren: Uluslararası Mal Satımlarına İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Uyarınca Malların Sözleşmeye Uygunluğu, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2013, s. 1; Oral, Tuğçe: Viyana Satım Anlaşmasında Sözleşmenin Kurulması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2013, s. 2; Will, Michael R.: Milletlerarası Mal Satım Hukuku ve Milletlerarası Tahkim, Ankara 2002, s. 22. TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 551

4 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK nuna İlişkin Antlaşma ile Milletlerarası Mal Satım Sözleşmelerinin Kurulması Hakkında Yeknesak Kanuna İlişkin Antlaşma larının gelişmiş bir devamı niteliğindedir. Türkiye de Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması, sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2010/247 karar sayısı ile tarihinde kabul edilmiştir. Katılma belgesi da Birleşmiş Milletlere tevdi edilmiş ve antlaşma tarihinde Türkiye de yürürlüğe girmiştir 3. Bu tarihten sonra Türk tacirler tarafından kurulan milletlerarası mal satım sözleşmelerinin büyük bir kısmı Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması na tabi olmaya başlamıştır. Bu da yakın bir gelecekte söz konusu Antlaşmanın sözleşmeler hukuku alanında sıklıkla karşımıza çıkacağı manasına gelmektedir. 1. MALLARI TESLİM ETME YÜKÜMLÜLÜĞÜ Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması nın Malların Satımı başlıklı üçüncü kısmının ikinci bölümünde satıcının genel olarak yükümlülükleri ve satıcının bu yükümlülüklere aykırı davranması halinde alıcının başvurabileceği hukukî imkânlar düzenlenmiştir. CISG m. 30 da satıcının başlıca yükümlülükleri sıralanmıştır. Buna göre satıcı, taraflar arasındaki sözleşme ve Antlaşma hükümleri dairesinde malı teslim etmek, ilgili belgeleri vermek ve mal üzerindeki mülkiyeti nakletmek yükümlülüğü altındadır 4. 3 Yılmaz, s. 61; Oral, s. 3; Başoğlu, Başak: Öncelenmiş Borca Aykırılığın Sonuçları, İÜ- HFM, C. LXVI, S. 2, Y. 2008, s. 288; Tarman, s. 169; Yavuz, Cevdet: Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler, İstanbul 2012, s. 28; Gündoğdu, Fatih: Birleşmiş Milletler Uluslararası Mal Satım Sözleşmesine İlişkin Viyana Konvansiyonuna Göre İmkansızlık ve Hukuki Sonuçları, İstanbul 2011 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, e. t ); Ulusu, Ayşe Elif: Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması ve Avrupa Borçlar Hukuku Prensiplerinde Tazminat Sorumluluğunun Sınırlandırılmasında Öngörülebilirlik İlkesi, İstanbul 2011, s. 3; Sağlam, s. 3; Kaya, s. 1; Kanışlı, s. 4; Akçura Karaman, Tuba: Borçlar Kanunu ve Viyana Satım Antlaşması Çerçevesinde Ayıp Halinde Alıcının Hakları, BATİDER, C. XXVIII, S. 1, 2012, s Schlechtriem/Butler, s. 121; Yılmaz, s. 82; Huber/Mullis, s. 103; Erdem, Viyana, s. 58; İnal, Tamer: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2009 (Belge Türü: Kitap, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

5 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK I. GENEL OLARAK Satıcının teslim yükümlülüğünü gereği gibi yerine getirebilmesi için sözleşmede belirlenen veya Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması uyarınca belirlenecek olan teslim fiilini, doğru yerde ve zamanda gerçekleştirmesi gerekir 5. Başka bir deyişle, satıcının teslim yükümlülüğü üç hususta önem arzetmektedir. Bunlar, teslim yeri (CISG m. 31), teslim fiili (CISG m ), teslim zamanı (CISG m. 33) dır 6. Taraflar bu files/kitap-htamerinal-3.htm&query=viyana%20sat%fdm#fm e. t ); İnal, Tamer: Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinde Standartlaşma, Lex Mercatoria ve Viyana Konvansiyonu Tipinde Hukuk Oluşturma Eğilimi, İstanbul 2005 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, e. t ); Gabriel, Henry Deeb: General Provisions, Obligations of the Seller and Remedies for Breach of Contract By The Seller, The Craft UNCITRAL Digest and Beyond: Cases, Analysis and Unresolved Issues in the UN Sales Convention (Ed. Franco Ferrari, Harry Flechtner, Ronald A. Brand), London 2004, s. 346; Butler, Allison: A Practical Guide To The CISG: Negotiations Through Litigation, Chapter 4, e. t ; Mahasneh, Nisreen: The Seller s Obligation of Delivery and Conformity Under A Contract For Sale Of Goods, The Master Thesis, University Of Jordan, 2001, digitool.abdn.ac.uk/view/action/singleviewer.do?dvs= ~268&locale=tr_ TR&VIEWER_URL=/view/action/singleViewer.do?&DELIVERY_RULE_ID=10&application=- DIGITOOL-3&frameId=1&usePid1=true&usePid2=true&COPYRIGHTS_DISPLAY_FILE=copyrightstheses e. t , s. 18; Schlechtriem, Peter: The Seller s Obligations Under the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, law.pace.edu/cisg/biblio/schlechtriem10.html e. t ; Enderlein, Fritz: Rights and Obligations of the Seller under the UN Convention on Contracts for the International Sale of Goods, e. t ; Kaplan, Yavuz: 1980 Tarihli Birleşmiş Milletler Viyana Sözleşmesi Çerçevesinde, İnternet Ortamında Bilgisayar Programı Satış Sözleşmesi, Prof. Dr. Ergin Nomer e Armağan, İstanbul 2002, s. 350; Özsunay, s. 924; Schlechtriem, Peter/Schwenzer, Ingeborg: Commentary On The UN Convention On The International Sale of Goods (CISG), New York 2010, Art. 30, N. 1; Dayıoğlu, Yavuz: CISG Uygulamasında Sözleşmenin İhlali Halinde Alıcının Hakları ve Özellikle Alıcının Tazminat Talep Etme Hakkı, İstanbul 2011, s. 19; Sert, Selin: Viyana Satım Sözleşmesinde ifa Engelleri ve Sonuçları, İstanbul 2013, s. 95; Zeytin, Zafer: Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri (CISG) Hukuku, Ankara 2011, s. 114; Honnold, John: Uniform Law For International Sales Under The 1980 United Nations Convention, Fourth Edition, Austin 2009, Art. 30, N. 206; Honsell, Heinrich: Kommentar zum UN-Kaufrecht, Ubereinkommen der Vereinten Nationen über Vertrage über den Internationalen Warenkauf (CISG), 2. Aufl., Springer, Heidelberg 2010, Art. 30, N Schlechtriem/Butler, s. 121; Demirbaş, Harun: Borçlar Kanunu ve Uluslararası Satım Sözleşmelerine İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Çerçevesinde Satıcının Yükümlülükleri, e. t , s. 3; Erdem, Teslim, s. 108; Atamer, Yükümlülük, s. 134; Aydın, s. 65; Yılmaz, s. 82; Erdem, Viyana, s. 59; Sert, s. 95; Zeytin, s Aydın, s. 67; Erdem, Teslim, s. 107; Atamer, Yükümlülük, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 553

6 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK üç hususta sözleşmede düzenleme yapabilecekleri gibi, teslim yükümlülüğünü sadece bazı yönleri ile kararlaştırmış olmaları da mümkündür. Bu durumda uygulanacak hukukun belirlenmesinde, öncelikle taraflar arasındaki sözleşme hükümleri 7 ; bunun bulunmaması halinde ise, taraflar arasında teslime ilişkin oluşmuş alışkanlıklara ve Antlaşma m. 9 uyarınca sözleşmenin muhtevasından sayılan teamüllere bakılması gerekir. Ancak bunlarla da ihtilaf çözülemezse, Antlaşmanın yedek hukuk kuralları devreye girer 8. II. TESLİM KAVRAMI Antlaşmanın malların teslimine ilişkin hükümlerinde (m ) teslime ilişkin bir tanım yapılmamıştır 9. Bu hükümlerde, hangi hallerde malların teslim edilmiş sayılacağı düzenlenmiştir. Doktrinde kabul gören bir tanıma göre malların teslimi, satım sözleşmesi veya Antlaşmaya göre malların üzerinde hak sahibi olan kişinin kullanımına verilmesine ilişkin hukukî işlemdir 10. CISG m. 31 de teslim kavramı sadece satıcı yönünden düzenlenmiştir. Başka bir deyişle teslimin yapılabilmesi için alıcının katılımına gerek yoktur 11. Teslime ilişkin hareketlerin tamamlamış olması yeterlidir, ayrıca teslimin gerçekleşmiş olup olmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Önemli olan satıcının, alıcının satım konusu malın mülkiyetini kazanabilmesi için kendi üstüne 7 Ukrayna Ticaret Odası Hakem Kurulu nun tarihli kararına konu uyuşmazlık İsviçreli satıcı ile Ukraynalı alıcı arasında medikal ekipman satımına ilişkin sözleşmenin gereği gibi ifa edilememesinden doğmuştur. Anlaşmazlık çok kapsamlı olmakla beraber, bir kısmı malların teslimine ilişkindir. Sözleşmenin uluslararası mal satımına ilişkin olduğu ve tarafların işyerlerinin Antlaşmaya taraf ülkelerde bulunması sebebiyle, Tahkim Kurulu olaya sözleşmede öngörülen İsviçre hukuku ile birlikte Antlaşmanın da uygulanmasına karar vermiştir. CISG m. 30 gereğince satıcı, taraflar arasındaki sözleşmede öngörüldüğü şekilde mallar ile belgeleri teslim etmeli ve mülkiyeti geçirmelidir. Olayda satıcının teslim konusunda sözleşmeyi esaslı şekilde ihlal ettiğine karar verilmiştir. ( cases/041221r1.html). 8 Schwenzer/Fountoulakis, s. 109; Atamer, Yükümlülük, s. 134; Erdem, Teslim, s. 109; Huber/Mullis, s. 104; Gabriel, s. 346; Schlechtriem, Peter: The Seller s Obligations Under the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, law.pace.edu/cisg/biblio/schlechtriem10.html e. t ; Özsunay, s. 924; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 30, N. 1; Dayıoğlu, s. 19; Honnold, Art. 30, N Huber/Mullis, s. 107; Erdem, Teslim, s. 107; Yılmaz, s. 83; Sert, s. 96; Zeytin, s Erdem, Teslim, s. 107; Yılmaz, s. 83; Dayıoğlu, s. 20; Sert, s Dayıoğlu, s. 21; Atamer, Yükümlülük, s. 134; Erdem, Teslim, s. 107; Sert, s. 95; Zeytin, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

7 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK düşen fiilleri tamamlamasıdır 12. Mesela, malın incelenmek üzere alıcıya verilmiş olmasında, artık satıcının ayrıca malı teslim etme yükümlülüğü bulunmamaktadır. III. TESLİM YERİ Teslime ilişkin ilk tespit, teslimin nerede yapılacağına ilişkindir. Teslim yükümlülüğünün ifa edileceği yerin tespitinde, öncelikle tarafların iradelerine, burada bir hüküm öngörülmemesi halinde Antlaşmanın 31 inci maddesindeki düzenlemeler dikkate alınır 13. Başka bir deyişle, CISG m. 31 hükmü, teslim yerinin belirlenmesinde yedek hukuk kuralı niteliği taşır. İfa yerine ilişkin Türk Borçlar Kanunu m. 89 hükmü de, Antlaşmadaki düzenlemeye paralel olarak emredici bir hüküm olarak düzenlenmemiştir 14. A. TESLİM YERİ KAVRAMI Antlaşmada teslim yerine ilişkin çeşitli ihtimaller öngörülse de, bu kavram açıklanmamaktadır. Satım sözleşmesi açısından teslim yeri, satıcının malları teslim borcunun ifası için yerine getirmesi gereken bütün davranışlarını tamamlaması gereken yerdir 15. Burada önemli olan, satıcının yükümlülükleri açısından son hareketin gerçekleştirildiği yerdir 16. Teslim yeri, satım sözleşmesinde satıcının borcunu ifa ettiği, yani ifa yeri dir. İfa yeri, ifa hareketlerinin tamamlandığı yerdir. Ancak bu yer ifa sonucunun alındığı yer ile her zaman aynı olmayabilir 17. Mesela, gönderilecek borç- 12 Atamer, Yükümlülük, s Schlechtriem/Butler, s. 108; Demirbaş, s. 8; Welser/Welser, s. 146; Atamer, Yükümlülük, s. 138; Erdem, Teslim, s. 113; Yılmaz, s. 83; Huber/Mullis, s. 109; Butler, s. 3; Schlechtriem, Peter: The Seller s Obligations Under the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, e. t ; Sert, s. 96; Zeytin, s Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2010, s Atamer, Yükümlülük, s. 138; Erdem, Teslim, s. 113; Erdem, Viyana, s. 16 Atamer, Yükümlülük, s. 138; Erdem, Teslim, s Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 16. B., Ankara 2014, s. 939; Hatemi, Hüseyin/ Gökyayla, Emre: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul 2011, s. 225; Gülerci, Altan Fahri/ Kılınç, Ayşe: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2011, s. 237; Nomer, Haluk N.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2012, s. 259; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/ Arpacı: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, III. C., İstanbul 2009, s. 40; Reisoğlu, Safa: Türk Borçlar Hukuku, İstanbul 2012, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 555

8 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK larda ifa yani teslim yeri, satıcının ilk taşıyıcıya malları teslim ettiği yerdir. Buna mukabil, ifa sonucunun alındığı yer ise alıcının malları aldığı varma yeri dir. Görüldüğü üzere, burada ifa yeri ile ifa sonucunun alındığı yer aynı değildir. Aranacak ve götürülecek borçlarda ise bu şekilde bir ayrım yapılmasına gerek yoktur. Zira, bunlarda ifa yeri ile ifa sonucunun gerçekleştiği yer aynıdır 18. Gönderilecek borçlarda ifa yeri ile ilgili Antlaşmada herhangi bir düzenleme öngörülmemiştir. Ancak bu borca ilişkin ifa yerinin tespiti, alacaklının ve borçlunun temerrüdü, teslim ve nakil masraflarının karşılanması, hasarın intikali, yetkili mahkemenin tayini ve uygulanacak hukuk konuları açısından önemlidir. Aşağıda bu konular ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. B. TESLİM YERİNİN BELİRLENMESİ Teslim yerinin tespit edilmesi konusunda daha önce ifade edildiği üzere öncelikle taraf iradeleri dikkate alınmalıdır. Tarafların bu konuda bir düzenlemesi yoksa, teslim yeri aralarındaki alışkanlıklar ve teamüller gereğince belirlenir. Bunlardan da bir çözüm elde edilememesi durumunda, CISG m. 31 e göre teslim yeri tespit edilir 19. Para borçlarına ilişkin ifa yeri ise, CISG m. 57 de düzenlenmiştir. Buna göre alıcı, sözleşmede herhangi bir düzenleme bulunmaması şartıyla, para borcunu satıcının işyerinin bulunduğu yerde veya ödemenin malların veya bunları temsil eden belgelerin teslimine bağlanmış olması halinde teslim yerinde ifa etmektedir. Türk hukukundaki düzenleme ise bu yönüyle Antlaşma hükümlerinden ayrılmaktadır. Buna göre para borçlarında ifa yeri, alacaklının ifa zamanındaki yerleşim yeri yani ödeme yeridir (TBK m. 89/1). Alacaklı borcun doğumundan sonra ikametgâhını değiştirmişse, borçlu edimini bu yeni ikametgâhta ödemek mecburiyetindedir Eren, s. 939; Atamer, Yükümlülük, s. 138; Hatemi/Gökyayla, s. 225; Gülerci/Kılınç, s. 237; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, s. 40; Reisoğlu, s Gabriel, s. 347; Sert, s. 96; Zeytin, s. 117; Brand, Ronald A.: CISG Article 31: When Substantive Law Rules Affect Jurisdictional Results, brand1.html e. t , s Para borçlarında ifa yeri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Eren, s. 943 vd.; Oğuzman/Öz, s. 256; Gülerci/Kılınç, s. 238; Nomer, s. 229; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, s. 40 vd. 556 TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

9 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK 1) Teslim Yerini Tarafların Kararlaştırmaları CISG m. 31/1 de satıcı malları belirli bir yerde teslim etmek zorunda değilse ifadesinden tarafların teslim yerini belirleme yetkisinin bulunduğu anlaşılmaktadır 21. Taraflar karşılıklı irade beyanlarıyla satıcının teslim yükümlülüğünü nerede ifa edeceğini belirleyebilir. Aksine bir anlaşma olmadıkça, teslim yerinin belirlenmesi tek taraflı irade beyanı yeterli değildir. Bu sebeple fiyat listesinde, kataloglarda veya sipariş mektuplarında gösterilen teslim yeri tarafların seçimi sayılamaz 22. Tarafların teslim yeri konusundaki seçimleri açık veya örtülü olabilir 23. İradelerinin açık olması, teslim yerinin sözleşmede açıkça belirlenmiş olması veya sözleşme hükümlerinden hareketle yeterince bilinebilir veya belirlenebilmesidir. Mesela, sözleşmede Satıcı malları İstanbul Limanında teslim etmekle yükümlüdür ifadesinin yer alması iradenin açık olduğunu gösterir. Aksi takdirde, tarafların seçimi örtülü olarak değerlendirilir 24. Örtülü beyana misal olarak Vesailles Temyiz Mahkemesi nin tarihli kararı gösterebilir. Fransız alıcı ile Fransız satıcı çocuk bezi konulu satım sözleşmesi yapmışlardır. Malların kalitesiyle ilgili bir problem çıkması üzerine Fransız alıcı doğrudan Fransız satıcıya düzenli olarak mal sağlayan Alman üreticiye başvurmuştur. Fransız alıcı, malların Fransız hukuku gereğince sağlık güvenliği standartlarına uymaması üzerine malları piyasadan çekmek mecburiyetinde kalmıştır. Bunun üzerine Fransız Yerel Mahkemesi nde görülen davada mahkeme kendini yetkisiz gör- 21 Her ne kadar tarafların teslim yerini belirleme konusunda hakkının olduğu kabul edilse de bunun aksine kararlar verildiği de olmuştur. Mesela, Alman OLG Köln Bölge Mahkemesi tarihli kararında, Alman satıcı ve Belçikalı alıcının, hayvan satımına ilişkin aralarında sözlü olarak yaptıkları sözleşmede teslim yeri franko çiftlik olarak belirtilmiş olsa da, Alman mahkeme bu ibarenin taraflarca teslim yerinin kararlaştırıldığını ispatlamadığını, zira franko çiftlik teriminin franko ev teriminden türetildiği, bu terimin de ticari alanda birden çok manada kullanıldığını belirtmiştir. Dolayısıyla burada CISG m. 31 gereğince genel kural olan satıcının işyerinde teslim hükmünün tercih edilmesi, franko çiftlik ibaresini ise nakliye masraflarıyla sınırlı olarak anlaşılması gerektiğine hükmedilmiştir ( law.pace.edu/cases/010716g1.html); Erdem, Teslim, s Erdem, Teslim, s Eren, s. 940; Erdem, Teslim, s. 115; Hatemi/Gökyayla, s. 225; ; Gülerci/Kılınç, s. 238; Nomer, s. 229; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, s. 42; Reisoğlu, s. 324; Erdem, Viyana, s Eren, s. 941; Erdem, Teslim, s. 115; Hatemi/Gökyayla, s. 225; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/ Serozan/Arpacı, s. 43; Reisoğlu, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 557

10 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK müştür. Yerel Mahkemenin vermiş olduğu karar Versailles Temyiz Mahkemesi tarafından bozulmuştur. Üst Mahkeme olaya Antlaşmanın uygulanması gerektiğini belirttikten sonra Alman üreticinin Fransa-Fransa teslimini zımnen kabul etmesi sebebiyle CISG m. 31 gereğince teslim yeri Fransa olacağından Fransız mahkemelerinin yetkili olacağına hükmetmiştir 25. Sözleşme serbestîsi kuralı gereğince taraflar daha önce yapmış oldukları sözleşmeyi değiştirebilir ve başka bir teslim yeri kararlaştırabilir. Bununla birlikte bu değişikliğin her iki tarafın iradesiyle gerçekleştirilmesi gerekir 26. Taraflardan birinin sonradan faturaya eklediği ve diğer bir ticari belgeye dercettiği hüküm geçerli değildir. Meğerki; dürüstlük kuralına göre diğer tarafın söz konusu hükmü kabul etmiyor olsaydı mutlaka hükme karşı çıkacağı kabul edilsin 27. 2) Teslim Yerinin Antlaşmaya Göre Belirlenmesi CISG m. 31 hükmü, tarafların herhangi bir düzenleme yapmamış olmaları halinde uygulanacak olan yedek hukuk kuralıdır 28. Antlaşmanın bu hükmü Türk Borçlar Kanunu m. 89 ile de paralellik arz etmektedir 29. Her iki hükme de bakıldığında, teslim borcu kural olarak sözleşmenin kurulması esnasında satıcının (borçlunun) işyerinin bulunduğu yerde ifa edilmesidir (TBK m. 89/3, CISG m. 31/c). Söz konusu hükümlerin milletlerarası satım sözleşmelerinin maksadına her zaman uygun düşmemesi sebebiyle, CISG m. 31 de iki alternatif teslim yeri öngörülmüştür. Bunlardan ilki malların bulunduğu yer (TBK m. 89/2), diğeri ise satıcının gönderme borcunu üstlenmiş olduğu hallerde, taşıyıcının bulunduğu yerde malın teslim edilmesidir 30. İfa yerine göre borçlar üç türe ayrılır. Bunlar, aranacak, gönderilecek ve 25 Erdem, Teslim, s Eren, s. 941; Erdem, Teslim, s. 123; Nomer, s. 230; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/ Arpacı, s Erdem, Teslim, s Schlechtriem/Butler, s. 107; Demirbaş, s. 4; Erdem, Teslim, s. 123; Atamer, Yükümlülük, s. 142; Huber/Mullis, s. 109; Erdem, Viyana, s. 60; Butler, s Türk hukukunda ifa yerine ilişkin geniş bilgi için bkz. Eren, s. 942 vd.; Hatemi/Gökyayla, s. 225 vd.; Gülerci/Kılınç, s. 237; Nomer, s. 229 vd.; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/ Arpacı, s. 40 vd.; Reisoğlu, s. 324 vd. 30 Huber/Mullis, s. 109; Atamer, Yükümlülük, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

11 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK götürülecek borçlardır 31. Antlaşmanın teslime ilişkin hükümleri bu ayrıma göre aşağıda ele alınmıştır. a) Gönderilecek Borçlarda Teslim Yeri aa) Gönderilecek Borcun Varlığı CISG m. 31/a gereğince, satıcı teslim yükümlülüğünü, satım sözleşmesi malları taşımasını gerektiriyorsa, malları alıcıya ulaştırması için ilk taşıyıcıya vermesi durumunda ifa etmiş olur. Buna göre, gönderilecek borçlarda teslim yeri, malın alıcıya ulaştırılması maksadıyla ilk taşıcıya verilmiş olan yerdir 32. CISG m. 31/a nın uygulanabilmesi için taraflar arasındaki sözleşmeyle bir gönderilecek borcun doğduğunun kabul edilmesi gerekir. Her ne kadar, milletlerarası ticarette asıl olan, gönderilecek borç olsa da bu borç kendiliğinden doğmaz 33. Söz konusu borcun doğumu ya tarafların bu konuda anlaşmaları ya da taraflar arasında oluşmuş alışkanlıklar veya milletlerarası ticarette geçerli teamüller buna izin vermelidir 34. Sözleşmede gönderilecek borcun olduğu kararlaştırılmış ancak teslim yerine ilişkin bir açıklık yoksa, bu durumda CISG m. 31/a yedek hukuk kuralı uygulanır. Böylece satıcı gönderme borcundan satım konusu malı ilk taşıyıcıya teslim ettiği anda kurtulmuş olur. Başka bir deyişle, sözleşmede gönderme borcunun kararlaştırılmış olması, borcun varma yerinde ifa edileceğini ifade etmez. Eğer gönderme borcu düzenleniyor ve teslim yeri varma yeri olarak düzenlenmek isteniyorsa, bu hususun açıkça sözleşmede belirtilmesi gerekir. Aksi takdirde, bir gönderme borcu vardır ve malın alıcıya nakledilmesi maksa- 31 Oğuzman/Öz, s Schlechtriem/Butler, s. 108; Demirbaş, s. 4; Welser/Welser, s. 147; Erdem, Teslim, s. 124; Atamer, Yükümlülük, s. 142; Yılmaz, s. 83; Schwenzer/Fountoulakis, s. 211; Dimatteo/ Dhooge/Greene/Maurer/Pagnattaro, s. 102; Huber/Mullis, s. 110; Erdem, Viyana, s. 61; İnal, Tamer: Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinde Standartlaşma, Lex Mercatoria ve Viyana Konvansiyonu Tipinde Hukuk Oluşturma Eğilimi, İstanbul 2005 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, e. t ); Gabriel, s. 348; Butler, s. 6; Özsunay, s. 924; Sert, s. 98; Zeytin, s. 118; Honnold, Art. 31, N. 208; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N. 2; Ronald, s Welser/Welser, s. 147; Erdem, Teslim, s. 125; Atamer, Yükümlülük, s. 143; Zeytin, s Demirbaş, s. 8; Erdem, Teslim, s. 125; Atamer, Yükümlülük, s. 143; Zeytin, s. 118; Honnold, Art. 31, N TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 559

12 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK dıyla ilk taşıyıcıya teslim edilmesiyle birlikte satıcının teslim yükümlülüğü sona erer 35. Türk hukukunda gönderilecek borçlar genel hükümlerde düzenlenmemiştir. Sadece özel borç ilişkilerinden olan satım sözleşmesi ile ilgili TBK m. 208/3 te değinilmiştir. Gönderilecek borçlarda ifa yeri, edimin gerçekleştirileceği yani gönderme yeridir 36. bb) Malın İlk Taşıyıcıya Verildiği Yer Gönderme borçlarında satıcının satım konusu malı alıcıya nakletmek maksadıyla ilk taşıyıcıya teslim etmesi halinde, teslim yükümlülüğünün sona ereceğini daha önce ifade etmiştik. Ancak, burada ilk taşıyıcıya teslim edeceği yerle ilgili Antlaşmada açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, malın ilk taşıyıcıya teslim edileceği yerin belirlenmesinde satıcının serbest olduğu kabul edilmelidir. Satıcı isterse belirli bir yere karar kendisi taşıyıp, o yerde ilk alıcıya teslim edebileceği gibi; isterse kendi işyerinde doğrudan ilk taşıyıcıya teslim ederek borcundan kurtulabilir 37. Malların ilk taşıyıcıya verilmesiyle hasar alıcıya geçer (CISG m. 67/1) 38. Satıcının ilk taşıyıcıya teslim edeceği yeri serbestçe belirlemesinin sınırı, CISG m. 7/1 de düzenlenen dürüstlük kuralıdır. Buna göre satıcı söz konusu 35 Demirbaş, s. 8; Atamer, Yükümlülük, s. 143; Huber/Mullis, s Hollanda Yargıtay ının tarihli ve sayılı kararına konu uyuşmazlık Hollandalı alıcı ile Fransız satıcı arasında münakit tekstil ürünleri satımına ilişkin sözleşmeden kaynaklanmıştır. Hollanda yerel mahkemesi davada kendisini yetkisiz görünce, davacı bu kararı temyiz etmiştir. Yargıtay, Hollanda mahkemelerinin yetkisini belirlerken Lugano Sözleşmesi m. 5/1 e atıfta bulunmuş ve malların teslim yerinin belirlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Tarafların iş yerlerinin bulunduğu her iki devlet de Viyana Satım Antlaşması na taraf olduğundan, bu Antlaşma uygulanacaktır. Yüksek Mahkeme somut olayda satım sözleşmesi malların taşınmasını da ihtiva ettiğinden CISG m. 31/a gereğince malların ilk taşıyıcıya teslim edildiği yer olan Lyon un teslim yeri olacağını, burada malların Maastricht e ulaşmasının bir önemi bulunmadığını belirtmiştir. Dolayısıyla, Hollanda Mahkemelerini yetkisiz gören ilk derece mahkemesinin kararını onamıştır. Karar için bkz. Erdem, Teslim, s Eren, s. 946; Oğuzman/Öz, s. 258; Hatemi/Gökyayla, s. 225; Nomer, s. 230; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, s. 46; Reisoğlu, s Erdem, Teslim, s. 125; Atamer, Yükümlülük, s ; Ancak satıcının işyeri dışında farklı bir yerde malları ilk taşıyıcıya teslim etmesi durumunda, o ana kadar teslim yükümlülüğünün sona ermediği kabul edilmelidir. Bkz. Atamer, Yükümlülük, s. 144; Yılmaz, s. 83; Huber/ Mullis, s. 112; Zeytin, s. 118; Honnold, Art. 31, N Honnold, Art. 31, N TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

13 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK yeri belirlerken alıcı için en az problem doğuracak olan yeri seçmesi gerekir. Başka bir ifadeyle, ne malın naklini tehlikeye sokmalı ne de çok fazla gecikmesine sebep olmalıdır. Aksi takdirde, satıcı sözleşmeye aykırı davranmış sayılır ve CISG m. 45 vd. düzenlenen müeyyidelerle karşı karşıya kalabilir 39. b) Aranacak Borçlarda Teslim Yeri aa) Genel Olarak Türk hukukunda borçlunun ikametgahında veya malın bulunduğu yerde ifa edilecek borçlar aranacak borçlar ifade edilmektedir. Zira alacaklı bizzat veya temsilcisi vasıtasıyla malı söz konusu yerden almak mecburiyetindedir 40. Satım sözleşmesinde malın nerede teslim edileceği ile ilgili bir hüküm öngörülmemiş ve sözleşme gönderme borcunu da ihtiva etmiyorsa, bu durumda CISG m. 31/b-c uygulama alanı bulur 41. Söz konusu iki hüküm de alıcı açısından aranacak borcun varlığını gerektirmektedir. Her iki fıkrada da satıcının teslim borcu söz konusu hükümlerde gösterilen yerde ifa edilmesi ile sona erer. Bunlardan ilk hal malın bulunduğu veya imal edildiği yerde teslim edilmesi, ikincisi ise satıcının işyerinde teslim edilmesidir. Her iki durumda da alıcının malı bu yerlerden teslim almasıyla satıcı teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur 42. Aşağıda bu ihtimaller incelenmiştir: bb) Malın Bulunduğu veya İmal Edildiği Yer CISG m. 31/b hükmünde, sözleşmenin belirli bir malın veya belirli bir stoktan teslim edilecek ve çeşidi ile belirlenmiş bir malın veya imal edilecek veya üretilecek bir malın teslimine ilişkin olması durumunda, teslim borcunun, malın sözleşmenin kurulması anında bulunduğu yerde veya imal edileceği yerde 39 Atamer, Yükümlülük, s Oğuzman/Öz, s Huber/Mullis, s. 115; Demirbaş, s. 8; Welser/Welser, s. 147; Atamer, Yükümlülük, s. 145; İnal, Tamer: Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinde Standartlaşma, Lex Mercatoria ve Viyana Konvansiyonu Tipinde Hukuk Oluşturma Eğilimi, İstanbul 2005 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, e. t ); Gabriel, s. 348; Butler, s. 6; Sert, s. 99; Zeytin, s. 118; Honnold, Art. 31, N. 209; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N. 3; Ronald, s Huber/Mullis, s. 115; Özsunay, s. 925; Ronald, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 561

14 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK ifa edilmesi öngörülmektedir 43. Ancak, bu hükmün uygulanabilmesi için sözleşmenin akdi anında her iki tarafın da malı nerede bulunduğu konusunda bilgi sahibi olması gerekir 44. Başka bir deyişle alıcı sözleşme kurulduktan sonra malın nerede olduğunu öğrenmişse, bu durumda CISG m. 31/b bendi uygulanamaz 45. CISG m. 31/b, dört farklı ihtimal düşünülerek düzenlenmiştir 46. Bunlar: Satım sözleşmesi, ferden belirlenmiş bir mala ilişkindir ve taraflar sözleşmenin kuruluğu anda malın nerede bulunduğunu bilmektedir 47. Burada bir parça borcu söz konusudur 48. Mesela, Van Gogh un Sarı Ev Tablosu gibi. TBK m. 89/1-b de ise parça borçlarında ifa yeri, sözleşmenin kurulduğu anda borç konusunun bulunduğu yer olarak ifade edilmiştir 49. CISG m. 31/b hükmü ile Türk Hukukundaki söz konusu düzenleme tarafların sözleşmenin kurulduğu sırada malın nerede bulunduğunu bilmeleri gerektiği konusunda farklıdır. Bu husus Antlaşmada açıkça ifade edildiği halde TBK m. 89/1-b de ifade edilmemiştir. Ancak doktrinde bazı yazarlar TBK daki hükmün uygulanabilmesi için sözleşmenin kurulduğu sırada malın nerede bulunduğunu bilmesi gerektiğini savunmaktadır 50. Satım sözleşmesi, belirli bir stoktan karşılanacak nev en belirlenmiş mala ilişkindir ve taraflar sözleşmenin kurulduğu anda malın nerede bulundu- 43 Schlechtriem/Butler, s. 109; Demirbaş, s. 4; Welser/Welser, s. 147; Atamer, Yükümlülük, s. 145; Yılmaz, s. 83; Gabriel, s. 348; Butler, s. 6; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Demirbaş, s. 4; Welser/Welser, s. 147; Atamer, Yükümlülük, s. 145; Huber/Mullis, s. 116; Sert, s Demirbaş, s. 4; Welser/Welser, s. 147; Atamer, Yükümlülük, s Schlechtriem/Butler, s. 109; Erdem, Teslim, s. 134; Atamer, Yükümlülük, s. 145; Huber/ Mullis, s. 116; Zeytin, s Huber/Mullis, s. 116; Schlechtriem/Butler, s. 109; Erdem, Teslim, s. 134; Atamer, Yükümlülük, s. 145; Erdem, Viyana, s. 61; Zeytin, s. 119; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Schlechtriem/Butler, s. 109; Erdem, Teslim, s. 134; Atamer, Yükümlülük, s. 145; Erdem, Viyana, s Eren, s. 944; Oğuzman/Öz, s. 257; Hatemi/Gökyayla, s. 225; ; Gülerci/Kılınç, s. 238; Nomer, s. 230; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, s. 46; Reisoğlu, s Kalpsüz, İfa Mahalli, s. 95; Schwenzer, Allgemeiner Teil, N ; Baslerkommentar/Leu, Art. 74, N. 5 (Atamer, Yükümlülük, s. 145, dn. 68 den naklen); Eren, s. 944; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, s. 46; Reisoğlu, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

15 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK ğunu bilmektedir. Mesela, belirli bir depoda bulunan buğday gibi. Burada borcun sadece cins borcu olması yeterli değildir. Söz konusu hükmün uygulanabilmesi için, satım konusu malın sınırlı cins borcu olması gerekir 51. Satım sözleşmesi, henüz imal edilecek bir mala ilişkindir ve taraflar imalathanenin nerede olduğunu bilmektedir 52. Satım sözleşmesi, satıcı veya üçüncü bir kişi tarafından yetiştirilecek veya devşirilecek bir şeye ilişkindir ve tarafların ikisi de sözleşmenin kurulduğu anda bunun nerede gerçekleşeceğini bilmektedir 53. Mesela, bir taş ocağının veya bir üzüm bağı ürününün satılması ve tarafların bağın veya taş ocağının nerede bulunduğunu sözleşmenin kurulduğu anda bilmesidir 54. Dört farklı ihtimalde de taraflar sözleşmenin kurulduğu anda malların nerede olduğunu bilmektedir. Taraflar eğer bu esnada malların nerede olduğunu bilmiyorlarsa, CISG m. 31/b hükmü değil, son çare teslim yeri olarak düzenlenen CISG m. 31/c hükmü uygulama alanı bulur 55. İnternet ortamında satışa sunulan bilgisayar programlarında teslim yerinin neresi olacağı da belirtilmelidir. Bu programların satışında alıcı, bunların belirli bir internet sitesinde satışa sunulduğunu bilmektedir. Bu anlamda taraflar teslim yerinin ilgili internet sitesi olduğu konusunda uyuşmuşlardır. Alıcı bilgisayar ortamında bilgisayar programının bedelini ödediği takdirde satıcı programı direkt internet sitesinden alıcının bilgisayarına yüklenmesini sağlayarak edimi ifa etmiş olur (CISG m. 31/b). Programın alıcının bilgisayarına yüklenmesiyle mülkiyet ona geçmiş olur Schlechtriem/Butler, s. 109; Yılmaz, s. 83; Atamer, Yükümlülük, s. 146; Huber/Mullis, s. 116; Zeytin, s. 119; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Schlechtriem/Butler, s. 109; Yılmaz, s. 83; Atamer, Yükümlülük, s. 146; Huber/Mullis, s. 116; Zeytin, s. 119; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Schlechtriem/Butler, s. 109; Atamer, Yükümlülük, s. 146; Zeytin, s. 119; Schlechtriem/ Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Atamer, Yükümlülük, s Huber/Mullis, s. 116; Zeytin, s. 119; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Demirbaş, s. 9. TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 563

16 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK cc) Satıcının İşyeri (Son Çare Teslim Yeri) İşyeri kavramından satıcının ticari ilişkilerini yürütmek maksadıyla sürekli bir şekilde organize olduğu yer anlaşılmalıdır 57. Satıcının birden fazla işyeri varsa, sözleşme ile en irtibatlı işyeri esas alınır (CISG m. 10/a) 58. Satıcının iş yeri yoksa mutat meskeni bunun yerini tutar (CISG m. 10/b) 59. Taraflar sözleşmede teslime ilişkin bir yer belirtmemişlerse, bir gönderme borcu söz konusu değilse ve CISG m. 31/b bendinin şartları da gerçekleşmemişse; bu durumda teslim yeri satıcının işyeridir (CISG m. 31/c) 60. Söz konusu halde aranılacak borç söz konusudur 61. Satıcının işyerinin neresi olduğu hususu tartışmalıdır. Bir görüşe göre, satıcının işyeri onun içinde bulunduğu mekânı kasteder 62. Başka bir görüşe göre, malın, işyerinin bulunduğu mekândan ayrı fakat aynı şehir sınırları içinde başka yerde bulunması halinde burasının işyeri olduğu kabul edilmelidir 63. Mesela, işyeri Marsilya merkezinde olan satıcının, teslim etmesi gereken mallarının limandaki bir antrepoda bulunması halinde malın orada teslim için arz edilmesi de işyerinde teslim sayılır. Yine litre ham petrole ilişkin bir satım sözleşmesinde teslim yeri kararlaştırılmadığı halde, satıcının alıcıya işyerinin bulunduğu şehirde ancak somut olarak nerede petrolü teslim edeceğini bildirmesi yeterli sayılmalıdır Schlechtriem/Butler, s. 109; Erdem, Teslim, s. 137; Yılmaz, s. 83; Schlechtriem/Schwenzer/ Widmer, Art. 31, N Schlechtriem/Butler, s. 109; Yılmaz, s. 84; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N Schlechtriem/Butler, s. 109; Erdem, Teslim, s. 136; Atamer, Yükümlülük, s. 147; Yılmaz, s. 83; Huber/Mullis, s. 116; Erdem, Viyana, s. 61; İnal, Tamer: Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinde Standartlaşma, Lex Mercatoria ve Viyana Konvansiyonu Tipinde Hukuk Oluşturma Eğilimi, İstanbul 2005 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, e. t ); Gabriel, s. 348; Butler, s. 6; Schlechtriem, Peter: The Seller s Obligations Under the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, e. t ; Özsunay, s. 925; Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N. 49; Ronald, s Welser/Welser, s. 147; Atamer, Yükümlülük, s Honsell/Karollus, Art. 31, N. 40; Schackmar, N. 315; Schlechtriem/U. Huber, Art. 31, N. 51 (Atamer, Yükümlülük, s. 147, dn. 80 den naklen). 63 Erdem, La Livrasion, N. 448 (Atamer, Yükümlülük, s. 147, dn. 81 den naklen). 64 Erdem, Teslim, s. 137; Atamer, Yükümlülük, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)

17 Seller s Liability for Delivery of Goods and Documents According to United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Res. Asst. Esra ÖZTÜRK Satıcının işyerini sözleşmenin kurulmasından sonra değiştirmesi halinde, alıcının bu hususta uyarılması gerekir. Yine alıcının yeni yerden malı teslim alması kendisinden beklenemeyecek zorlukları (CISG m. 7) beraberinde getirmemesi şartıyla teslim yeri değiştirilen yer olarak kabul edilebilir 65. Alman Temyiz Mahkemesinin son çare teslim yeri olarak kabul edilen satıcının işyerine ilişkin bir kararı ERDEM tarafından şu şekilde aktarılmaktadır: İsviçreli satıcı ile Alman alıcı arasında alıcının belirttiği özellikleri içeren bir sarma makinesi geliştirilmesi, üretilmesi ve teslimi için bir sözleşme yapılmıştır. Malların teslimini takiben alıcı mallarda ayıp tespit etmiş, bunun üzerine taraflar malların satıcıya tamir için gönderilmesinde mutabık kalmışlardır. Satıcı bir nakliye şirketi ile anlaşmıştır. Mallar, taşınırken gerekli ihtimamın gösterilmemesi sebebiyle daha da bozulmuştur. Bunun üzerine İsviçreli satıcı malları tamir etmeyi reddetmiştir. Alman alıcı ise, Alman Yerel Mahkemesi ne başvurmuş ancak davası reddedilmiştir. Ret kararının temyizi üzerine Alman Temyiz Mahkemesi tarihli kararında, öncelikle CISG ın olaya uygulanması gerektiğini tespit etmiştir. Daha sonra davanın esasına girerek, satıcının tamir için malların taşınmasına müteallik sorumluluğu üstlendiğini; bu sebeple CISG m. 31/c gereğince alıcının sorumluluğunun malları kendi işyerinde satıcıya nakliyeye uygun şekilde hazır etmekle sınırlı olduğunu belirtmiştir. Yüksek Mahkeme alıcının bu yükümlülüğü yerine getirdiğinden davasının reddinin yerinde olmadığına karar vermiştir 66. CISG m. 31/c hükmünde son çare teslim yeri olarak öngörülen düzenleme TBK m. 89/3 ten farklı değildir. Zira, Türk hukukundaki bu düzenleme de son çare ifa yeri olarak borçlunun ikametgahını veya işyerini esas almaktadır. Aranacak borçlarda alacaklı veya mümessili, borçlunun ikametgahının veya işyerinin bulunduğu yerde borçlanılan edimi borçludan almak mecburiyetindedir. Burada borçlu pasif bir şekilde yer alır, edim konusu şeyin alacaklı tarafından alınmasına müsaade eder 67. Görüldüğü üzere Türk hukukundaki bu düzenleme CISG m. 31/c hükmüyle paraleldir. 65 Schlechtriem/Schwenzer/Widmer, Art. 31, N. 49; Atamer, Yükümlülük, s Karara ilişkin ayrıntılar Erdem, Teslim, s. 137 den alınmıştır. 67 Eren, s. 945; Oğuzman/Öz, s. 257; Hatemi/Gökyayla, s. 225; Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/ Serozan/Arpacı, s. 44; Reisoğlu, s TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015) 565

18 Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşmasına (CISG) Göre Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Yükümlülüğü Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK 3) Özel Durumlarda Teslim Yerinin Belirlenmesi Milletlerarası sözleşmelerde de teslim yeri ile ilgili bazı düzenlemeler yer almaktadır. Bunların hepsini tek tek ele almak mümkün değilse de, özellikle Incoterms e yapılan atıflarda bu hususun incelenmesi gerekir. Yine, Antlaşmada götürme borçlarında ve nakil halindeki malların satımı durumunda teslim yeri ile ilgili herhangi bir düzenleme öngörülmemektedir. Aşağıda bu konular kısaca incelenmiştir: a) Incoterms e Yapılan Atıfla Teslim Yeri Taraflar teslim yerini bir yer adı ile birlikte kullanılan Incoterms 68 kullanma suretiyle de belirleyebilirler 69. Incoterms, malların teslimi, hasarın geçişi, masrafların paylaşımı ve belgelere ilişkin yükümlülüklere dair çözüm getirmektedir. Ancak ödeme yeri ve şekli, mülkiyetin el değiştirmesi, uyuşmazlıkların çözümü, teslim şekli dışında kullanılan kısaltmalar, taşıma ve sigorta işlemlerine ilişkin sözleşmelerin nasıl yapılacağı hususları Incoterms in kapsamı dışında bırakılmıştır Incoterms, Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından uluslararası ticarette kullanılan terimlerin bir standarda kavuşturulması maksadıyla uygulamaya konulan bir programdır. İlk olarak 1936 da yayınlanmış INCOTERMS, zamanla uluslararası ticarette yaşanan değişikliklere bağlı olarak 1963, 1967, 1976, 1980, 1990, 2000 yıllarında revize edilmiştir. Günümüzde geçerli olan versiyon ise 1 Ocak 2011 de uygulamaya giren INCOTERMS 2010 dir. INCOTERMS 2010, 4 ana başlık altında toplanan 11 terimden oluşmaktadır versiyonunda DAF, DES, DEQ, DDU terimleri kaldırılarak bunlar yerine DAT (Delivered At Terminal), DAP (Delivered At Place) terimleri eklenmiştir. Bkz. e.t Ayrıca Incoterms hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Eryürek, Senay; Uluslararası Bankacılık İçin İlk Tanımlar ve Incoterms, Anadolu Bankası Eğitim Yayınları, 1987; Erdem, Ercüment: Incoterms 2000, Milletlerarası Ticaret Hukuku İle İlgili Makaleler, İstanbul 2008, s Welser/Welser, s. 147; Atamer, Yükümlülük, s. 149; Demirbaş, s. 9; Aydın, s. 66; Dimatteo/ Dhooge/Greene/Maurer/Pagnattaro, s. 102; Huber/Mullis, s. 107; Erdem, Incoterms, s. 228; Özhan, Egemen Özge: Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri (Incoterms 2000 ve Incoterms 2010 Değişiklikleri Çerçevesinde), İstanbul 2012 (Belge Türü: Makale, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, e. t ); İnal, Tamer: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2009 (Belge Türü: Kitap, Kazancı Bilişim Hukuk Eserleri Bilgi Bankası, kitap-htamerinal-3.htm&query=viyana%20sat%fdm#fm e. t ); Gabriel, Henry: The International Chamber of Commerce INCOTERMS A Guide to their Usage, cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/gabriel1.html e. t ; Schlechtriem/Schwenzer/ Widmer, Art. 30, N. 3; Zeytin, s. 115; Honnold, Art. 31, N. 211; Honsell, Art. 30, N Özhan, Egemen Özge: Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri (Incoterms 2000 ve Incoter- 566 TAAD, Yıl:6, Sayı:21 (Nisan 2015)