HATAY ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C HATAY VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY ÇEVRE DURUM RAPORU

2 Eğer vatan denilen şey, kupkuru dağlardan, taşlardan, ekilmemiş sahalardan, çıplak ovalardan şehirler ve köylerden ibaret olsaydı, onun zindandan hiçbir farkı kalmazdı. Mustafa Kemal ATATÜRK

3 TAKDİM İnsan veya başka bir canlının yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulunduğu biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortam olan çevre, yoğun teknoloji kullanımı ile birlikte dünya gündemini en fazla işgal eden konulardan birisi olmuştur. Doğadaki hava, su, toprak, bitkiler ve diğer canlılar arasında kurulmuş olan bu Mükemmel dengeyi, insanların yine kendileri için muhafaza etmeleri zorunludur. Çevre, Dünyada mevcut olan tüm değerleriyle korunması gereken bir bütündür. Bir ilişkiler bütünü olan çevrenin bozulması ve çevre sorunlarının ortaya çıkması, genellikle insan kaynaklı etkilerin sonucu doğal dengenin bozulmasıyla başlamıştır. Doğal kaynakların hızla tükenmesi gerçeği beraberinde geleneksel kalkınma modellerinin terk edilmesi ve yerine yeni model anlayışlarını da gündeme getirmiştir. Böylece sınırsız kalkınma ve tüketim modelleri yerini sürdürülebilir ve dengeli, çevresel faktörleri öne çıkaran kalkınma modellerine bırakmaya başlamıştır. Kirliliğin oluşmasında ve giderilmesinde yapılacak yatırımların ve harcamaların maliyeti son derece yüksektir. Bu nedenle kirliliğin öncelikle kaynağında önlenmesi gerekmektedir. Kirliliği kaynağında önlemek ve yatırım esnasında çevresel önlemler almak hem daha ucuza mal olmakta hem de üretilen malların sosyal kriterler üzerinde çevreye duyarlı olumlu etki yaratılmaktadır. İlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce hazırlanan ve İlimizin Çevre Envanterine de esas teşkil edecek, bu raporun ilgililere faydalı olacağı inancı ile emeği geçenlere teşekkür ederim. M. Celallettin LEKESİZ Hatay Valisi

4 SUNUŞ Bilimsel ve teknolojik gelişmeler insanlığın medeniyet yolunda ilerlemesini amaç edinmesine rağmen; bir yandan insanın doğa üzerindeki egemenliğini artırıp yaşam düzeyinin yükselmesini sağlarken diğer yandan artan nüfus ve hızlı kentleşme ile birlikte doğal dengelerin giderek bozulması sonucunda tüm canlıları tehdit edecek boyutlara varan hava, su ve toprak kirlenmesine neden olmuştur. Hızla artan dünya nüfusu, plansız endüstrileşme ve sağlıksız kentleşme, nükleer denemeler, bölgesel savaşlar, verimi artırmak amacıyla kullanılan tarım ilaçları, yapay gübreler ve deterjan gibi kimyasal maddeler giderek çevreyi kirletmeye başlamış, bunun sonucu olarak büyük oranda kirlenen hava, su ve toprak canlılar için zararlı olabilecek boyutlara ulaşmıştır. Çevre sorunlarına paralel olarak çevre koruma gayretleri de artmaya başlamıştır. Çevrenin korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi konularında gösterilen çabaların amacı insanların daha sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşaması ve gelecek nesillere yaşanabilir bir Dünya bırakmaktır. Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için koruma-kullanma değerlerinin oluşturulması gerekir. Bu bilinçle sahip olduğumuz canlı-cansız tüm doğal değerlerin, biyolojik zenginliklerimizin tespiti ve muhafazası gerekmektedir. Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçen insanoğlu, tüm dünyada tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir ÇEVREYİ onarıp yeniden eski haline getirmenin ne kadar pahalı ve zor bir iş olduğunu anladıkça, kalkınmanın gereği olan faaliyetleri; Çevreyi kirletmeden, tahrip etmeden ve çevre dostu teknoloji ile yapmanın en akılcı bir yaklaşım olduğunu keşfetmiştir. Bilgi toplumu, çevrenin korunması, geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve gelecek nesillere daha temiz bir çevre bırakılabilmesi amacıyla izlenmesi gereken yolun ULUSAL ÇEVRE YÖNETİMİ olduğunu görmüştür. İlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla hazırladığımız bu raporun; çevre sorunlarının tanınması ve çözüm yollarının aranmasında, çevreyle ilgili araştırma, inceleme yapanlara hareket noktası olması ve ışık tutabilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporun hazırlanmasında yardımcı olan kurum, kuruluş ve kişiler ile emeği geçen personellerimize teşekkür ederim. M. Melik KARA Çevre ve Şehircilik İl Müdür V.

5 Hazırlayanlar Turgut TOMA ÇED Hizmetleri ve Çevre İzinleri Şube Müdürü Emre AKKUYU Memur 2011 Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. Antakya / HATAY Telefon Faks

6 İÇİNDEKİLER SAYFA Tablolar Dizini Harita, Şekil ve Grafikler Dizini Bölüm A COĞRAFİ KAPSAM 1 A.1. Giriş 1 A.2. İl ve ilçe Sınırları 4 A.3. İlin Coğrafi Durumu 5 A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 6 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 9 A.5.1.Metamortizma ve Mağmatizma 12 A.5.2.Tektonik ve Paleocoğrafya 12 Bölüm B DOĞAL KAYNAK 14 B.1.Enerji Kaynakları 14 B.1.1.Güneş 14 B.1.2.Su Gücü 15 B.1.3.Kömür 15 B.1.4.Doğalgaz 15 B.1.5.Rüzgar 15 B.1.6.Biyomas ( Biyogaz,Odun,Tezek) 16 B.1.7.Petrol 17 B.1.8.Jeotermal Sahalar 17 B.2. Flora ve Fauna 17 B.2.1.Ormanlar 17 B.2.2. Çayır ve Mera 18 B.2.3. Sulak Alanlar 19 B.2.4. Endemik Bitkiler 20 B.2.5. Fauna ve Endemik Hayvanlar 20 B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları 20 B.3. Toprak 21 B.4. Su Kaynakları 25 B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 25 B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları 27 B.4.3. Akarsular 27 B.4.4. Göller ve Göletler 29 B.5. Mineral Kaynaklar 30 Bölüm C HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 32 C.1. İklim ve Hava 32 C.1.1. Doğal Değişkenler 34 C Rüzgar 34 C Basınç 36 C Nem 37 C Sıcaklık 38 C Buharlaşma 41 C Yağışlar 41 C Yağmur 41 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 44 C Seller 44 C Kuraklık 45 C Mikroklima 45 C.1.2. Yapay Etmenler 45 C Plansız Kentleşme 46 C Yeşil Alanların Azalması 46 C Isınmada Kullanılan Yakıtlar 46 C Endüstriyel Emisyonlar 51 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 52 C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar 52

7 C.2.1. Kükürtdioksit Konsant. ve Duman 52 C.2.2. Partikül Madde Emisyonları 52 C.2.3. Karbonmonoksit 52 C.2.4. Nitrojen Oksitler 52 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 52 C.3. Atmosferik Kirlilik 58 C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 58 C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri 58 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 58 C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkiler 58 C Su Üzerindeki Etkiler 58 C Toprak Üzerine Etkiler 58 C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 58 C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 59 C.4.2. Yapay Çevreye Olan Etkileri 59 C Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri 59 Bölüm D - SU 60 D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 60 D.1.1. Yeraltı Suları 60 D.1.2. Akarsular 62 D.1.3. Göller, Göletler ve Rezarvuarlar 63 D.1.4. Denizler 77 D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 79 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 79 D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik 79 D.3.2. Akarsularda Kirlilik 80 D.3.3. Göller,Göletler ve Rezervuarlar da Kirlilik 81 D.3.4. Denizlerde Kirlilik 81 D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikalar 82 D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 82 Bölüm E - TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 87 E.1. Genel Toprak Yapısı 87 E.2. Toprak Kirliliği 90 E.2.1. Kimyasal Kirlenme 90 E Atmosferik Kirlenme 90 E Atıklardan Kirlenme 90 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme 90 E.3. Arazi 90 E.3.1. Arazi Varlığı 90 E Arazi Sınıfları 91 E Arazi Kullanma Durumu 92 E.3.2. Arazi Problemleri 93 Bölüm F - FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 96 F.1. Ormanlar 96 F.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı 96 F.1.2. Bölgenin Orman Envanteri 96 F.1.3. Orman Varlığının Yararları 99 F.1.4. Orman Sayılan Alanların Daraltılması 99 F.2. Çayır ve Meralar 100 F.2.1. Çayır ve Mera Varlığı 100 F.2.2. Kullanım Amaçları ve Yararları 101 F.3. Flora 102 F.3.1. Türler ve Popülasyonları 102 F.3.2 Habitat ve Topluluk 109 F.4. Fauna 112 F.4.1. Türler ve Popülasyonları 112 F Karasal Türler ve Popülasyonları 112 F Aquatik Türler ve Populasyonları 114

8 F Kürklü Hayvanlar 114 F.4.2. Habitat ve Topluluklar 114 F.4.3. Hayvan Yaşama Hakları 114 F Evcil Hayvanlar. 114 F Sahipli Hayvanlar 114 F Sahipsiz Hayvanlar 114 F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar 114 F Hayvan Hakları İhlalleri 115 F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 115 F.5. Hassas Yöreler 115 F.5.1 Milli Parklar 115 F Tabiat Parkları 115 F Tabiat Anıtı 115 F.5.4 Tabiatı Koruma Alanları 115 F.5.5 Orman İçi Dinlenme Yerleri 116 F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanları 117 F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanları 117 F.5.9. Özel Çevre Koruma Bölgeleri 117 F Av Hayvanlarını Koruma ve Üretme Sahaları 117 F Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar 117 F Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar 118 F Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar 118 F Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar 118 F Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları 124 F Sit Alanlar 126 F Kentsel Sit 126 F Tarihi Sit 126 F Arkeolojik Sit 126 F Doğal Sit 130 F Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde Yeralan " Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" Statüsü Verilen Kültürel,Tarihi ve Doğal Alanlar 132 Bölüm G - TURİZM 137 G.1. Yörenin Turistik Değerleri 137 G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri 137 G Konum 137 G Fiziki Özellikler 137 G.1.2. Kültürel Değerler 138 G.2. Turizm Çeşitleri 155 G.3. Turistik Altyapı 173 G.4. Turist Sayısı 179 G.5. Turizm Ekonomisi 185 G.6. Turizm Çevre İlişkisi 185 Bölüm H TARIM VE HAYVANCILIK 185 H.1. Genel Tarımsal Yapı 185 H.2. Tarımsal Üretim 186 H.2.1. Bitkisel Üretim 191 H Tarla Bitkileri 191 H Buğdaygiller 191 H Baklagiller 191 H Yem Bitkileri 192 H Endüstriyel Bitkiler 192 H Süs Bitkileri 193 H Bahçe Bitkileri 193 H Meyve Üretimi 193 H Sebze Üretimi 195 H.2.2. Hayvansal Üretim 196 H Büyükbaş Hayvancılık 198

9 H Küçükbaş Hayvancılık 199 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretim) 200 H Su Ürünleri 201 H Kürk Hayvancılığı 204 H Arıcılık ve ipekböceği Yetiştiriciliği 204 H.3. Organik Tarım 205 H.4. Tarımsal işletmeler 206 H.4.1. Kamu İşletmeleri 206 H.4.2. Özel İşletmeler 207 H.5. Tarımsal Faaliyetler 207 H.5.1. Pestisit Kullanımı 207 H.5.2. Gübre Kullanımı 213 H.5.3. Toprak Kullanımı 214 Bölüm I - MADENCİLİK 216 I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 235 I.1.1. Sanayi Madenleri 235 I.1.2. Metalik Madenler 239 I.1.3. Enerji Madenleri 242 I.1.4. Maden Kanunu na Tabi Olan Doğal Malzemeler 242 Bölüm J - ENERJİ 256 J.1. Kaynaklarına Göre Enerjilerin Sınıflandırılması 256 J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları 256 J Güneş Enerjisi 256 J Rüzgar Enerjisi 257 J Su Enerjisi 258 J Biyogaz Enerjisi 258 J Biyomas Enerjisi 258 J Odun 258 J Kömür 258 J Petrol (Fuel-Oil, Motorin,Asfalt,Benzin,LPG) 258 J Jeotermal Enerji 259 J DoğalgazEnerjisi 259 J.1.2. ikincil Enerji Kaynakları 259 J Termik Enerji 259 J Hidrolik Enerji 260 J Nükleer Enerji 260 J.2.Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 260 Bölüm K SANAYİ VE TEKNOLOJİ 262 K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 262 K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 264 K.3. Sanayinin ilçelere Göre Dağılımı 265 K.4. Sanayi Gruplarına Göre işyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 267 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 269 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 272 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 272 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 272 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 273 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 273 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 273 Bölüm L ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 275 L.1. Altyapı 275 L.1. ALTYAPI 275 L.1.1. Su Sistemi 275

10 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 275 L.1.3. Yeşil Alanlar 277 L.1.4. Elektrik iletim Hatları 278 L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları 278 L.2. Ulaşım 279 L.2.1. Karayolları 283 L Ulaşım Planlaması 285 L Toplu Taşım Sistemleri 285 L Kent İçi Yollar 285 L Araç Sayıları 285 L.2.3. Deniz, Göl, Nehir Taşımacılığı 287 L Limanlar 287 L Taşımacılık 291 L.2.4. Havayolları 292 L.3. Haberleşme 295 L.4. İlin İmar Durumu 297 L.5. İldeki Baz İstasyonları Sayısı 297 Bölüm M YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 300 M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama 300 M.1.1. Kentsel Alanlar 300 M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 300 M Kentsel Büyüme Deseni 300 M Planlı Kentsel Gelişme Alanları 300 M Kentsel Alanlarda Yoğunluk 301 M Kentsel Yenileme Alanları 304 M Endüstri Alanlarda Yer Seçimi 305 M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 305 M.1.2. Kırsal Alanlar 305 M.2. Altyapı 314 M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri 314 M.3.1. Kamu Binaları-M.3.2.Okullar-M.3.3.Hastaneler ve Sağlık Tesisleri-M.3.4.Sosyal ve Kültürel Tesisler 314 M.3.5. Endüstriyel Yapılar 314 M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar 315 M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 315 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar 315 M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma 315 M Yerel Mimari Özellikler 315 M Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 316 M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı 316 M.4.1. Göçler 316 M.4.2. Göçebe işçiler (Mevsimlik) 318 M.4.3. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 319 M.4.4. Konut Yapım Süreçleri 319 M.4.5. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 319 M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 319 M.5.1. Binalarda Ses izalasyonu 319 M.5.2. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 319 M.5.3. Ticari ve Endüstriyel Gürültü 319 M.5.4. Kentsel Atıklar 319 M.5.5. Binalarda Isı Yalıtımı 319 M.6. Nüfus 320

11 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 320 M.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 324 M.6.3. İl ve ilçelerin Nüfus Yoğunlukları 330 M.6.4. Nüfus Değişim Oranı 332 M.6.5. Yer Değiştirme Olayları 340 M.6.6. Turizm ve Seyahat 340 M.6.7. İşsizlik 340 Bölüm N - ATIKLAR 343 N.1. Evsel Katı Atıklar 343 N.2. Tehlikeli ve Zararlı Atıklar 346 N.3. Özel Atıklar 347 N.3.1. Tıbbi Atıkları 347 N.3.2. Atık Yağlar 351 N.3.3. Pil ve Aküler 351 N.3.4. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 351 N.3.5. Tarama Çamurları 351 N.3.6. Elektrik ve Elektronik Atıklar 352 N.3.7. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 352 N.4. Diğer Atıklar 352 N.4.1. Radyoaktif Atıklar 352 N.4.2. Hayvan Kadavraları 352 N.4.3. Mezbaha Atıkları 352 N.5. Atık Yönetimi 352 N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 353 N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Transfer İstasyonları 354 N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri 354 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması 354 N.8.2. Atıkların Yakılması 354 N.8.3. Kompost 354 N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 354 N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 354 Bölüm O GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM Gürültü Gürültü Kaynakları Trafik Gürültüsü 368 O Endüstri Gürültüsü inşaat Gürültüsü Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü Gürültünün çevreye Olan Etkileri Gürültünün Fiziksel çevreye Olan Etkileri Gürültünün Sosyal çevreye Olan Etkileri Gürültünün insanlar Üzerine Olan Etkileri Fiziksel Etkileri Fizyolojik Etkileri Psikolojik Etkileri Performans Etkileri Titreşim 371 Bölüm P - AFETLER 373 P.1. Afet Olayları 373 P.1.1. Depremler 373

12 P.1.2. Heyelan ve Çığlar 387 P.1.3. Seller 388 P.1.4. Orman ve Otlak Yangınları 391 P.1.5. Fırtınalar 395 P.2. Afetler ve Sağlık Zararları 395 P.2.1. Radyoaktif Maddeler 395 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 395 P.2.3. Tehlikeli ve Zehirli Maddeler 395 P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 396 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri 396 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 396 P.3.3. ilkyardım Servisleri 396 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden iskanı 396 P.3.5. Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınımı için Alınan Tedbirler 397 P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 397 Bölüm R SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 399 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 399 R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar 411 R içme ve Kullanma Suları 420 R Denizler 422 R Zoonoz Hastalıklar 423 R.1.3. Gıda Hijyeni 423 R.1.4. Aşılama Çalışmaları 425 R.1.5. Bebek Ölümleri 431 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 437 R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları 441 R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 454 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin insan Sağlığı Üzerine Etkileri 454 R.2.2. Su Kirliliğinin insan Sağlığı Üzerine Etkileri 454 R.2.3. Atıkların insan Sağlığı Üzerine Etkileri 454 R.2.4. Gürültünün insan Sağlığı Üzerine Etkileri 454 R.2.5. Pestisitlerin insan Sağlığı Üzerine Etkileri 454 R.2.6. iyonize Radyasyondan Korunma 454 Bölüm S ÇEVRE EĞİTİMİ 455 S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile ilgili Faaliyetleri 455 S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 455 S.2.1. Çevre Vakıfiarı 455 S.2.2. Çevre Dernekleri 455 S.2.3. Çevreyle ilgili Federasyonlar 460 Bölüm T ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 461 T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 461 T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 462 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması 463 T.4. Çevrenin İnsan - Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 463 T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 463

13 S.No Tablo TABLO, HARİTA, ŞEKİL VE GRAFİKLER DİZİNİ Sayfa 1 Hatay İl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması 14 2 Hatay İl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları 14 3 Hatay İli Akarsuları 15 4 Hatay İli İçin Aylara Göre Rüzgar Hızı Ortalamaları 16 5 Antakya İçin Aylara Göre 27 Yıllık Rüzgar Hızı 16 6 İskenderun İçin Aylara Göre 31 Yıllık Rüzgar Hızı Yılında Hatay ve Alt Bölgelerinde Arazilerin Dağılımı 18 8 Su Kaynaklarının Yüz Ölçümleri 20 9 İlimiz Baraj Verileri Ve Sulama Tesisleri Hatay İli Yer Altı Su Potansiyeli Büyüklük Sırasına Göre İlimizde Bulunan Belli Başlı Göller Hatay İli İçin Aylara Göre Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları Yılı Ortalama Rüzgar Hızı (M/S) Yılı En Hızlı Esen Rüzgarın Yönü Yılı En Hızlı Esen Rüzgarın Ortalama Hızı (M/S) Yılı Ort. Fırtınalı Gün Say. (Rüz. Hız>=17.2 M/S) Yılı Ort. Kuv. Rüz. Gün Say. (Rüz. Hiz M/S) Basınç Değerleri Nem Değerleri İlimiz Sıcaklık Verileri Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek Ve En Düşük Değerler ( )* Yılı Ortalama Buharlaşma (Mm) Yılı Günlük En Çok Buharlaşma (Mm) Ortalama Toplam Yağış Miktarı (Mm) Günlük En Çok Yağış Miktarı (Mm) Yılları Arasında Ortalama Yağış Miktarı; Antakya Yıllık Toplam Yağış Dağılımı Yılları Arası Antakya Yıllık Toplam Yağış Dağılımı Yılları Arası Antakya Yıllık Toplam Yağış Dağılımı Yılları Arası Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (Cm) Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ortalama Orajli Günler Sayısı İl Merkezinde Yılları Arasında Evsel Isıtmada Kullanılan Yakıtların Cinsini Antakya Merkez İlçe, Altınözü, Belen, Hassa, Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı Samandağ ve Yayladağı İlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri Sınır Değerleri İskenderun ve Dörtyol İlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri ve Sınır Değerleri Isınma Amaçlı Kullanılacak İthal Taş ve Linyit Kömürün Özellikleri ve Sınır Değerleri Prina Briketi Özellikleri ve Sınır Değerleri İlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu Taşıt Araçlarının Sayıları Antakya-İskenderun Hava Kalitesi Ölçümü Sonuçları /2002 Yılları Arasında İlimiz Kükürt dioksit (So 2 ) ve Partikül Madde (Pm) Ortalamaları ve Değişim Oranları İle En Düşük ve En Yüksek So 2, Pm Değerleri ve Kvs Tarihleri Arasında İlimizde Ortalama Kükürt dioksit (So 2 ), Partikül Madde Pm10, Rüzgar Hızı, Rüzgar Yönü, Hava Sıcaklığı, Bağıl Nem, Hava Basıncı Yer Altı Suları Büyüklük Sırasına Göre İlimizde Bulunan Belli Başlı Göller İskenderun İlçesi Deniz Suyu Kalitesi Verileri İskenderun ve Yakınında Bulunan Akıntı Sistemleri 77

14 49 Deniz Suyu Sıcaklık Ortalamaları Asi Nehrinin Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi İstasyonlarından Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları Hatay İli Arazi Varlığı İlimiz Orman Alanları İlimiz Arazi Dağılımı Hatay İli Çayır ve Mera Arazilerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı Arkeolojik Sit Alanları Hatay İli Turizm İşletme Belgeli Tesisler Hatay İlindeki Seyahat Acentaları Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri İlimizi Ziyaret Eden Turist Sayıları Müze Ve Ören Yerlerini Ziyaret Eden Yerli ve Yabancı Ziyaretçi İstatistiği Hatay a Konaklayan Kişi ve Geceleme Sayıları (İşletme Belgeli Tesislerde) Hatay a Gelen Yabancı Turistlerin Kullandıkları Taşıtlara Göre Dağılım Hatay a Gelen Yabancı Turistlerin Aylara ve Yılara Göre Dağılımı ve Yıllık Değişim Oranları Turist Değişim Oranları İlimizde Tarım Arazisinin Dağılımı Yılı Kültür Arazisinin ilçeler Üzerinden Dağılımı Tarım Arazileri ve Sulama Durumu Devlet Su İşlerince Açılan Sulama Alanları (Brüt) (Ha) Tarla Ürünleri Sebzeler (Örtü Altı Dahil) Örtü Altı Araziler (Sera) Meyve Veren Ağaç Sayısı Sütununda Gösterilen Ağaç Sayısı Toplu Meyveliklerdeki Ağaç Sayısı ve Dağınık Ağaç Sayısı Toplamıdır Buğdaygiller Yem Bitkileri Endüstriyel Bitkiler Yılına Ait Meyve Ağacı Üretim Miktarları Sebze Üretim Miktarı Yılı İlimiz Hayvan Varlığı Yılı İlimiz Hayvansal Ürünler Üretimi Hatay İli 2011 Yılı Büyükbaş Hayvan Varlığı Hatay da Küçükbaş Mevcudunun Yıllara Göre Değişimi (1000 Baş) Hatay İlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Hatay İlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Hatay İlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Hatay İli 2011 Yılı Arıcılık Çalışmalarının İlçeler Göre Dağılımı Adana, Hatay ve İçel İllerinde İpekböcekçiliğin Genel Durumu Hatay İli Arazi Büyüklüğüne Göre İşletmelerin Dağılımı Zirai Mücadele İlaçları Tüketim Bilgileri Hatay İlindeki Maden Varlıkları İlimiz Sanayi Madenleri Türkiye-Hatay-Asbest Madeni Haritası Türkiye-Hatay-Dolomit Madeni Haritası Türkiye-Hatay-Fosfat Madeni Metalik Madenler Hatay İl Sınırları İçerisindeki Sanayi Madenleri Türkiye-Hatay Altın Madeni Haritası Türkiye-Hatay Demir Madeni Haritası Sabit Sermaye Yatırımları, Girdi-Çıktı ve Katma Değer, 1997* Die Hatay İl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması Hatay İl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları (Meteoroloji İl Müd. Verileri 2007) Hatay İli İçin Aylara Göre Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (M.Sec.) (Meteoroloji İl Müd. Verileri 2007) 257

15 103 Antakya İçin Aylara Göre 27 Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (M.Sec.) İskenderun İçin Aylara Göre 31 Yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları(M.Sec.) Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu Elektrik Tüketimi Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı Mart Bölge Müdürlüğü 53. (Antakya) Şube Şefliği Sınırları İçindeki Devlet ve İl Yollarının Satıh Cinslerine, Bakım Programına ve Kış Programına Göre Uzunlukları (Km.) İskenderun Otoyol Bakım İşletme Şefliği Yol Ağı Hatay İli Ulaşım Ağ Durumu Köy Yollarının Cinslerine Göre Uzunlukları Haberleşme Santrallerimizin İlçelere Göre Dağılımı İlçelerimize Göre Prensibal ve Lokal Altyapı Şebeke Durumları Data Sistem Kapasiteleri Transmisyon Sistem Kapasiteleri Hatay İli ve İlçelerinde GSM Baz İstasyonu Güvenlik Sertifikası Durum Çizelgesi İlçeler İtibariyle Şehir, Belde ve Köy Nüfusları Arasında İçe Göç, Dışa Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Nüfus Nüfus Hareketleri Sayımlara Göre Nüfus ve Artış Oranı yılı Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı İlçeler İtibariyle Şehir, Belde ve Köy Nüfusları Nüfus Dağılım Listesi Ve 2001 Yılı Nüfusun Kır ve Kent Dağılımı Antakya Kentsel Ortalama Katı Atık Karakterizasyonu Çevkobir Kentsel Ortalama Katı Atık Karakterizasyonu Projeksiyonu Hatay İli Tehlikeli Atık Taşıma Lisansına Sahip, Firma ve Araçlar Hatay İli Taşıma Lisansına Sahip Belediye, Firma ve Araçlar Yılı İçin Hatay İli Sağlık Kuruluşları Yönetmelik Uygulamaları Yılı Sonu İtibariyle İlçe Belediyelerinin Tıbbi Atık Durumu Hatay İli Atık Yağ Taşıma Lisansına Sahip Firma ve Araçlar Çevkobir Kentsel Ortalama Katı Atık Karakterizasyonu Projeksiyonu Antakya da Geçmiş Tarihlerde Yaşanan Depremler Kandilli Kayıtlarına Göre Mağnütüdü 4 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri Deprem Bölgeleri, Olası, Diri Faylar ve Yaşlı Yanardağlar Usg Kayıtlarını Göre Mağnütüdü 4 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri Olası Diri Faylar ve Yaşlı Yanardağlar Nüfus Yoğunluğu, Otoyol, Yollar ve Kandilli Kayıtlarına Göre Mağnütüdü 4 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri Kandilli Kayıtlarına Göre 1900 Öncesi ve Sonrası Mağnütüdü 3 Ten Büyük Deprem Merkez Üsleri Türkiye Diri Fay Haritası Yıllarındaki, Büyüklüğü 5 ve Üzerinde Olan Depremler İllerin Nüfus Yoğunlukları, Fay Hatları ve Büyük Depremler Hatay İli Yılı Orman Yangınları Grafiği Yılı Orman Yangınları Dokümanı Yılı Orman Yangınları Dokümanı Hatay İli Orman Varlığı Durumu Agm Şube Müdürlüğü 2003 Yılı Tesis Programı ve Gerçekleşmeleri Agm Şube Müdürlüğü 2003 Yılı Bakım Programı ve Gerçekleşmeleri Sağlık Kurumlarının Dağılımı Yılı İlçelere Göre Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Dağılımı Tablo ( ) Yıllara Göre Bulaşıcı Hastalık Tablosu Yılı Hatay İli Zoonoz Hastalık Durumları 423

16 167 Gıda İmal Yerleri Kontrolü Gıda Satış Yerleri Gıda Numunesi Yıllları Ulusal Aşı Günleri Çalışmaları Sağlık Ocaklarında Yapılan Çocukluk Çağı Aşı Takvimi Hatay İli Yılları Arası Rutin Aşılama Çalışmaları Yılı Aşı Sonuçları Çizelgesi İl Genelinde Bebek Ölümlerinin Yıllara Göre Değişim Hızı 2007 Yılı Verileri Yılları Arası Bebek Ölümleri İl Genelinde Bebek Ölümlerinin Değişim Hızı Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Guruplarına Göre Dağılımı Çocuk Ölümleri (Geçmiş Yıllar) Yılı İl Genelinde Ap Çalışmalarında Kullanılan Yöntemler Türkiye ve Hatay Profili Avrupa Ülkeleri Temel Sağlık Göstergeleri Aile Planlaması Çalışmaları Yıllara Göre Fenilketonüri Tarama Programı Verileri Yıllara Göre Doğum ve Fenilketonüri Sayısal Dağılım Grafiği Ria Kursuna Alınan Personel Sayısı Zatüre, İshal Vakaları Aile Planlaması Çalışmaları Sarf Edilen Malzeme Aile Planlamasından Faydalıan Kişi Sayısı Dağıtılan Malzeme Sayısı Yılı İlçelere Göre Aile Planlaması Yöntemleri 453

17 A.1. GİRİŞ Akdeniz Bölgesinde yer alan Hatay İlinin yüzölçümü 5403 km 2 dir ve il arazisi ile kuzey enlemleri, ile doğu boylamları arasında yer alır. Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiştir. Hatay Türkiye nin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Araştırmacılar, eldeki bilgilere göre yörenin Atçana Harabeleri iskan tarihinin M.Ö. yüzbinli yıllara rastlayan orta paleolitik döneme kadar uzandığını ifade etmekte, bunun 2,5 milyon yıl öncesine kadar uzanabileceğini belirtmektedirler yılları arasında Altınözü, Şenköy, Antakya ve Çevlik te yapılan araştırmalarda elde edilen ve M.Ö yılları arasında tarihlenen bulgular orta paleolitik dönem özellikleri taşımaktadır. Yine Yayladağı-Kışlak civarında ve Çevlik-Kanal mağarasında, M.Ö yılları arasında tarihlenen üst paleolitik döneme ait araçlar ve insan kalıntılarında Homo Sapiens Çevlikensis ten kalma kemikler bulunmuştur. Bu mağaralarda insan yaşayışının Milattan sonraki yıllara kadar sürdüğü tahmin edilmektedir. 19. yy.da Antakya. Köprü Kapısı, şehir ve surlar ( Gravür, Bartlett ) Antakya, tarih boyunca depremlerle en çok yıkılmış şehirlerden biridir. Bilinen önemli depremler M.Ö.148, 130, arası, M.S. 35,37 ve arası, 115, 341, 365, 396, 458, 526, 528 ve arası, 532, 551, 557, 588, 589 yıllarında meydana gelmiştir. Bunlardan en şiddetli ve en çok can kaybına yol açanı, 29 Mayıs 526 akşamı meydana gelen depremdir. Bu depremde kişi ölmüş ve Antakya ile birlikte Defne ve Seleukia Pieria de yerle bir olmuştur. 528 yılında meydana gelen deprem de en az önceki kadar şiddetliydi, ama can kaybı daha az oldu. 14 Kasım 1918 günü Fransızlar karaya yeni birlikler çıkararak önce İskenderun u, 15 Kasım 1918 günüde Belen i işgal ettiler. 7 Aralık 1918 günü İskenderun dan gelen bir Fransız birliği Antakya yı işgal etti ve Arap Hükümeti adıyla sürdürülmekte olan Faysalcı yönetime son verdi

18 Habib Neccar Camii önünde Fransız tankı ve askerler Hatay Devlet Bayrağı 2 Eylül 1938 günü Hatay Devleti nin kuruluş günüdür.hatay Devleti Millet Meclisi o gün Antakya da Gündüz Sineması nda toplandı. Meclis Başkanlığına Abdulgani Türkmen, Devlet Reisliğine Tayfur Sökmen seçildi. Milletler Cemiyeti belgelerinde İskenderun Sancağı olarak yer alan devletin adı Hatay olarak kabul edildi. Hatay Millet Meclisi'nin ilk toplantısını yaptığı Gündüz Sineması Hatay Millet Meclisi Reisi Abdulgani TÜRKMEN Hatay Devlet Reisi TAYFUR SÖKMEN 23 Temmuz 1939 sabahı Hatay da kalan son Fransız kıtası kışladan saat 07:30 da çıktı. Türk ve Fransız birliklerinin birlikte katıldıkları törende 07:45 de Kışladaki Fransız bayrağı indirildi ve hemen yerine İstiklal Marşı eşliğinde Türk Bayrağı çekildi. Bu sonuç, töreni izleyen mahşeri kalabalık tarafından coşkunca alkışlandı. Hatay ın anayurda katılma işlemleri tamamlanmıştı. Bu mutlu olay şehirde ve tüm Hatay da şenliklerle kutlandı

19 Yakın Tarihte Gezintiler 1940 yılında yapılmaya başlanan ve Türk- İngiliz işbirliği ile yapılan İskenderun iskelesi 8 Ocak 1945 günü törenle hizmete açıldı. Ağustos 1945 te Fatikli köyü merkez olmak üzere, Altınözü adıyla yeni bir ilçe kuruldu. Aynı yılın Kasım ayında Asi nehrinin yatağında tarama, derinleştirme çalışmalarına başlandı. İskenderun hava meydanı Nisan 1946 da uçak seferlerine açıldı. Yolcu taşıyan ilk uçak 1 Mayıs 1946 günü kalktı. Her gün Adana ve İstanbul a karşılıklı uçak seferleri vardı. 2 Ocak 1948 tarihinde Süveydiye bucağı Samandağ adını alarak ilçe oldu yılı ortalarında İskenderun da Hatay ın ilk radyo istasyonu kuruldu ve iki yıl yayın yaptıktan sonra Kasım 1962 de kapandı. İskenderun-Batman petrol boru hattı 4 Ocak 1967 de hizmete açıldı. Antakya da Asi nehri üzerinde bulunan ve şehrin iki yakasını birbirine bağlayan tarihi köprünün yıkım çalışmaları Nisan 1970 te başladı. Yeni köprünün yapımına da birlikte başlanmıştı. Yeni köprü (Ata Köprüsü) Aralık 1970 sonunda tamamlandı ve 13 Ocak 1971 günü törensiz hizmete açıldı. Yapımına 1969 yılında başlanan İskenderun Demir Çelik Fabrikası 28 Aralık 1975 günü hizmete açıldı. Erzin 1988 yılında Dörtyol dan ayrılarak ilçe oldu. Belen 1990 yılında İskenderun dan, Kumlu aynı yıl Reyhanlı dan ayrılarak ilçe oldu yılında Mustafa Kemal Üniversitesi kuruldu. TRT tarafından kurulan Hatay İl Radyosu 20 Nisan 1995 günü hizmete açıldı. Hatay Havaalanı yapımı Kasım 2007 de tamamlanmıştır

20 A.2.İL VE İLÇE SINIRLARI Hatay İl Haritası HARİTA 1: - 4 -

21 A.3.İLİN COĞRAFİ DURUMU Akdeniz Bölgesinde yer alan Hatay İlinin yüzölçümü 5403 km 2 dir ve il arazisi ile kuzey enlemleri, ile doğu boylamları arasında yer alır. Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiştir. HARİTA 2: - 5 -

22 A.4. İLİN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU Hatay İl toprakları;kıyı dağları,çöküntü alanları ve kıyı ovalarından oluşmuştur. Kuzeyden Amonos Dağları nın uzantıları ve Islahiye Çöüküntüsü,doğudan Suriye tektoniğinin fazla yüksek olmayan platoları ve batıda Akdeniz ile çevrilmiştir. Aşağı Asi Vadisi nin başlangıcında kurulan İl Merkezi nin denizden yüksekliği yaklaşık 85 m dir.kahramanmaraş ta başlayan çöküntü alanları ;güneye doğru önce Amik Ovası nı,sonra Suriye de Gob Çukurluğu nu,lübnan ve Antilübnan Dağları arasındaki El Bekaa Vadisi ni oluşturur.akabe Körfezi nden kuzeye doğru sokulan büyük çöküntünün kuzey ucunu oluşturan Hatay Grabeni önceleri kapalı bir havzaydı.çöküntü oluğunun sularını toplayan Asi Irmağı bu kapalı havzaya boşalıyordu.asi Irmağı,sonraları Amonos Dağları ile Kel Dağ arasında bir yatak oluşturarak havzayı Akdeniz ile birleştirdi. İldeki dağlar : Güneydoğu Toroslar ın başlangıcını oluşturur.kuzeydoğu- Güneybatı doğrultusunda uzanan bu dağlar,hatay daki çöküntü düzlüklerini doğudan,batıdan ve güneyden sınırlar,toroslar ın uzantılarını oluşturan dağlar,ilin güneyinde Suriye tektoniğinin ana sıralarıyla iç içe girer.hatay İli,Amonos Dağları nın batı yamaçlarından kaynaklanan ve doğrudan İskenderun Körfezine dökülen küçük çay ve derelerin su toplama alanları dışta bırakılacak olursa,bütünüyle Asi Havzası içinde kalır. Asi Havzası : Havza, Anadolu'nun güneyinde Asi Nehri ile sularını Akdeniz'e boşaltan alanı kapsamaktadır.kuzeyde Amanos dağları, Doğu ve Güneyden Suriye sınırı ve batıdan Kösürük ve Kartal dağları ile Akdeniz tarafından kuşatılmıştır.havza alanı yaklaşık olarak hektardır. Havzanın Türkiye alanına oranı % 0,99 kadardır. Yıllık su potansiyeli 1,17x109m3 olarak hesaplanmıştır. Bu değer toplam su potansiyelinin yüzde 0,6 sını oluşturmaktadır. Vadiler ve Ovalar : Amik Ovası : Yüksekliği 82 m olup batısından Amonos Dağları,Kuzeyden Karasu,doğudan Afrin Vadisi ve Güneyden de Asi Vadisi Keldağ Masifinin çıkıntılarınca çevrelenmiştir.alanı Hektar olan Amik Ovasında Akdeniz iklimi özellikleri görülmekte olup,yıllık yağış ortalaması kuzey ve batısında Dörtyol-Erzin-Payas Ovası Arsuz Ovası Samandağ Ovası Akarsular : Asi Nehri :Suriye'den doğan ve Lübnan Dağları'ndan inen akarsularla beslenen Asi Nehri'nin Türkiye sınırları içindeki uzunluğu yaklaşık olarak 97 km dir. Kuzeye doğru 22 km boyunca Suriye ile sınırımızı çizdikten sonra, Amik Ovası'ndan yurda girer. Geniş bir yayla Antakya'yı geçer ve güneybatı yönünde ilerleyerek Samandağ'dan Akdeniz'e dökülür. Yolu üzerinde bulunan Amik Ovası bataklıklarla kaplıdır. Bu çevredeki suların kanallarla Asi Nehri'ne bağlanarak, bataklıkların kurutulması işi yıllardır sürdürülmektedir. Ovanın düzlüğü ve kotun elverişsizliği, çalışmaları zorlaştırmaktadır. Asi Nehri taşkın dönemlerinde çok hızlı kabarıp, geniş alanları sular altında bıraktığı için bu adı almıştır. Kimim yıllarda tümüyle kurur

23 Afrin Çayı :Gaziantep teki Saf Dağlarından doğar.suriye topraklarına girer.reyhanlı ilçesinin kuzeyinde Hatay İl Sınırlarına girer ve kurutulan Amik Gölünün yatağında Karasu ile birleşir. Karasu : Kahramanmaraş ilindeki Akçadağ ve Kartaldağ eteklerinden doğan Karasu,çeşitli küçük derelerle birleşip Emen Ovasının ortasındaki Karagöl e (Emen Gölü) dökülür. Göller : Hatay da büyük göl yoktur. Ancak, iç ve dış turizm açısından değeri olan küçük göller vardır. Bunlar Bağlama, Gölbaşı ve Yenişehir Gölleridir. Hatay İli Jeomorfoloji Haritası HARİTA 3: - 7 -

24 Hatay İli Jeoloji Haritası HARİTA 4: - 8 -

25 A.5. JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ Hatay il topraklarının ana çatısını Keldağ ve Amanos Dağları oluşturur. Bu iki dağ sırası arasında Hatay çöküntü alanı uzanır. Bu arazinin jeolojik yapısını periotit serpantin ve gabro gibi yeşil kütleler oluşturur. Bunlar Keldağ ve Amanoz Dağları nda geniş alanlar kaplar. Amanos Dağları düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik kütleleri ile serpantinlerden oluşmaktadır. Üstte ise kretase kalkerleri egemendir. Dağ sıralarının kuzeybatı yamaçlarında genç fayların etkisiyle ortaya çıkmış dik basamaklar vardır. Hatay çöküntü alanı pliyosen sonlarında olmuştur. Bu alanın il merkezi ile Akdeniz arasında kalan bölümü pliyosende olmuş denizel Marn, kum, kum taşı ve küçük taneli konglomeralarla kaplıdır. Dayanıksız serilerin altında genellikle üst kretase kalkerleriyle serpanitler bulunmaktadır. Bölgelerin diğer yapısal özelliklerini ovalarda izlenen faylar, kıvrımlar ve uyumsuzluklar oluşturmaktadır. Ayrıca Haydar Dağı nda görülen Kuzeydoğu-Güneybatı doğrultulu normal faylar Haydar formasyonu diye isimlendirilen pliyosen yaşlı birimleri etkilemekte olup bunların devamı alüvyon örtüsü nedeniyle izlenememektedir. Kretase Yaşlı Kayaçlar Doğudaki dağlık kısımda mostra veren ve yörede temeli oluşturan kayaçlar Amanos Dağları nda çalışan araştırmacılar tarafından Ojjyolotik olarak tamamlanmıştır. Ofiyolotik seri Amanos Dağları nda değişik türlerde mafik ve ultra mafik kayaçlar içermektedir. Gri- yeşil, mavi parlak yüzeyli ve kaygan görünümlü serpantinler genellikle masif olup yer yer yapraklı gösterirler. Masif serpantiniler genellikle düzenli olmayıp akarsular tarafından vadiler oluşturacak şekilde oyularak engebeli bir topogrofya oluşturur. Ofiyolitik serinin kalınlığı bilinmemekte ve yerleşim yaşamın üst kresate olduğu kabul edilmektedir. Tersiyer Yaşlı Kayaçlar : Bal serpantinit ve kireçtaşı az kuvars ve çakılları içeren karbonat çimentolu iyi pekişmiş konglomera yer yer marn bantları ve merceklerinden oluşmuş olan ve daha yaşlı birimleri uyumsuzlukla örten bu birim Haydar Formasyonu olarak isimlendirilmiştir. Çakılları iyi yuvarlanmış olup boylanma kötüdür. Tabakalanma iyi gelişmiş ve orta kalınlıktadır. Tabaka doğrultuları genellikle kuzeydoğu güneydoğu yönünde eğimi 8 ila 10 derece ile güneye doğru uzanır

26 İskenderun ve Yakın Dolaylarının Genelleştirilmiş Stratigrafi Çizelgesi ( ölçeksiz) ŞEKİL 1: Amonos Dağlarının Yalınlaştırılmış Jeolojik Haritası

27 ( 1/ ölçekli haritadan ) HARİTA 5: A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma

28 Hatay İlinin Antakya-İskenderun asfaltının 18.kilometresinde Serinyol kasabasının doğusunda Amik Ovası, batısında ise topografya yükselmekte bazikintrüsif kayaçlardan (serpantin- gabro) ibarettir. Meskün sahaya doğru endezitik bazaltlara geçiş görülür. Bu mağmatik kayaçlar ile alüvyon saha arasında ince şerit halinde marn ve kireç taşları yer alır. Bölgenin düzlük kısmı çakıl kum ve kil ardalanmasından meydana gelen alüvyondan oluşmuştur. Antakya da ana zemin neojen yaşlı marn ve kil tabakalarından oluşmuştur. Tabakalr kuzeybatı doğrultusunda derece güney batıya eğimlidir. Üzerlerinde bazı yerlerde 1-2m kalınlığında yamaç molozu dolgusu yer alır. A.5.2 Tektonik ve Paleocoğrafya Bölgede Mezozoik, Senozoik ve Kuvarterner yaşlı çökeller ile miyosen yaşlı çökel birimleri ile Kuvarterner yaşlı alüvyonlar yer alır. Yerleşim yaşı Kretase olan allaktan birim Kızıldağ Ofiyolit serisi ultrabazik ve bazik kayaç topluluıklarından oluşur. Seri KD- GB uzanımı 720 km 2 lik bir alanı kapsar. Bu temel birim üzerinde ise volkana sedimentler oluşan ve içerisinde değişik kayaçların bloklarını içeren karmaşık seri yer alır. Mezozoik birimler üzerine yaşlı kumtaşı- killi kireçtaşı, Eosen yaşlı, kireçtaşıkumlu kireçtaşı- çörtlü kireçtaşı, miosen yaşlı, konglomera-kumtaşı, kumtaşı- killi kireçtaşı- marn kiltaşı, kumtaşı killi kireçtaşı-marn kiltaşı olarak temsil edilir. Kuvaterner ise alüvyonla temsil edilir. Ofiyolitik seri, üst monto ve okyanus kabuğu kökenli bazik ve ultrabazik kayaçlardan oluşan Kızıldağ Ofiyolitleri ve ofiyolitin en üst seviyesini volkana sedimentlerden oluşur. Ofiyolitler üzerine tektonik dokanakla gelen ve içerisinde volkana sedimetler ile bazik ve ultrabazik kayaç blokları ve değişik boyutlardaki kireçtaşı bloklarından ile kırmızı renkli radyolaritler, bazalt bileşimli volkanik kayaçlar ve tüflerden oluşan karmaşık seri inceleme alanında Anyakya güneyinde Yayladağı civarında geniş dağılım sunar. Kırmızı ve yeşil rengi ile kolayca ayırt edilebilir. Konglomera heterojen bir konglomera olup çakılları iyi yuvarlaklaşmış ve çimentosu kalsiyum karbonattır. Bölgede yer alan Amanoz Dağları batıdan doğuya faylarla bloklaştırılmıştır. Bu faylar aynı zamanda ultrabaziklerin çıkış yollarını oluşturmaktadır. Amanosların doğu kenarı bir orojenik çöküntü havzasıdır. Güneyde K-G uzanımlı ultrabazik intrüzüyonları daha sonra (İB-KI) doğrultulu yönü takip ederek Maraş, Gölbaşı istikametinde uzanmaktadır. Karasu vadisi ve Amik ovası bu çöküntü havzasının güney kesimlerini oluşturur. Çökmeler fliş tektoniğini meydana getiren harejetlerden ve mağmatik olaylardan sonra meydana gelmiştir. Orjenik zonda Kretaseden önce oluşmaya başlayan faylar, Eosenden sonra Alpin hareketleriyle ve post- miyonsen çökmelerle büyümüşlerdir. Bölgede yer alan genç bazalt akıntılarının fay hatları üzerinde bulunması tektonik olayları uzun jeolojik devirlerde devam ettiğini göstermektedir

29 (A) COĞRAFİ KAPSAM KAYNAK DSİ. Şube Müdürlüğü İl Turizm Müdürlüğü Envanteri Hatay İl Özel İdaresi Araştırmacı -Yazar Mehmet TEKİN ( Hatay Valiliği Web sitesi) DOĞAL KAYNAKLAR

30 B.1. ENERJİ KAYNAKLARI B.1.1. Güneş Hatay ve çevresinde yıllık güneşlenme süresi saat arasındadır. Hatay İl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması (Meteoroloji Genel Müd.) Hatay İl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları (Meteoroloji İl Müd.Verileri ) Aylar Güneşlenme süresi (saat /gün) Ocak 3.2 Şubat 4.3 Mart 6.0 Nisan 7.3 Mayıs 9.3 Haziran 11.6 Temmuz 11.3 Ağustos Eylül 9.4 Ekim 7.1 Kasım 4.5 Aralık 31 TABLO 1: Aylar MAX C o MİN C o Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık TABLO 2: B.1.2. Su Gücü

31 İlimiz de 17 GWh/yıl hidroelektrik enerji üretimi yapılmaktadır. Bunun 15 GWh/yıl lık miktarı DEFNE-HARBİYE H.E.S den,2 GWh/yıl ise DÖRTYOL-KUZUCULU H.E.S. üretilmektedir. Hatay İli Akarsuları (D.S.İ. Bölge Müd.2002) AKARSU Asi Nehri Afrin Nehri Karasu Nehri Muratpaşa Çayı ORTALAMA DEBİSİ 2900 hm 3 / yıl 19,6 m 3 / sn 1,65 m 3 / sn 100x10 6 m 3 / yıl TABLO 3: Yandaki tablo haricinde irili ufaklı diğer akarsular şunlardır: Büyükkaraçay,Küçükkaraçay,Çokak,Mengüliye,Derseden,Çekmece,Kadınlar,Kavaslı,Tüle l,harim,kuseyr,soğuksu,felit,favar ve Düver çayları.bu akarsuların yıllık debi miktarları bilinmemektedir. B.1.3. Kömür Hatay ili sınırları içerisinde kömür rezervleri bulunmamaktadır. B.1.4. Doğalgaz B.1.5. Rüzgar Hatay ili sınırları içerisinde doğalgaz rezervleri bulunmamaktadır. İlimizde hakim rüzgar Güneybatı (SW) yönündedir.ilimizde rüzgar enerjisinden yararlanılmamaktadır. HATAY İli İçin Aylara göre Rüzgar Hızı Ortalamaları (m/sec.) (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2007)

32 AYLAR YILLIK YILLIK 1,3 1,4 1,9 2,1 2,9 3,9 4,3 4,4 3,1 1,9 1,5 1,3 2,5 TABLO 4: ANTAKYA için Aylara göre 27 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (m.sec.) (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 27 YILLIK TABLO 5: İSKENDERUN için Aylara göre 31 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları(m.sec.) (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 31 YILLIK TABLO 6: B.1.6. Biyomas ( Biyogaz,Odun,Tezek) İlimizde Biyogaz ve Biyomas üretim ve tüketimine ait çalışma mevcut değildir. Odun : İlimiz'in (DörtyolOrman İşletme Müdürlüğü hariç) yıllık odun tüketim miktarı ster'dir. Antakya Orman İşletme Müdürlüğünün yıllık odun üretimi bin ster'dir. Bu nedenle Hatay ili odun açığını, Türkiye'nin muhtelif Devlet orman İşletme Müdürlüklerinden ve zeytin odunlarından karşılar Tüketilen Odun Cinsi : a) İbreli ormanlardan, kızılçam, karaçam odunu b) Yapraklı ormanlardan meşe, kayın, gürgen, sandal odunu c) Okaliptüs (sılfato) odunu d) Zeytin ve meyve odunu c) Prina odunu (kırılmış zeytin çekirdek presi) B.1.7. Petrol

33 İlimiz sınırları içinde petrol rezervi mevcut değildir B.1.8. Jeotermal Sahalar Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları : İl sınırları içinde Erzin ilçesinde içme ve kaplıca bulunmaktadır. İçmelerde su saniyede 0.2 lt çıkmakta olup sıcaklığı 24 OC' dır. Hem içme hem de banyo uygulamalarında kullanılan su, karaciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, pankreas, metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır. Yine Erzin ilçesi Başlamış köyünde, debisi 0.2 It i sn olan suların sıcaklığı 22 C'dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi geldiği belirtilmektedir. Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları : Reyhanlı-Kırıkhan karayolu üzerinde bulunan Hamamat kaplıcaları Özel İdare Müdürlüğü tarafından yeniden yapılarak modern bir yapıya kavuşmuş bulunmaktadır.yörenin en büyük kaplıcası olup,bir çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. B.2. FLORA VE FAUNA B.2.1. Ormanlar Hatay İlinde toplam hektarlık orman alanı mevcut olup,bu rakam genel alan dilimi içerisinde % 39 luk kısmı oluşturmaktadır Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağlarında yer almaktadır ve bu ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluşturmaktadır.bununla birlikte ormanlarımızı oluşturan asli ağaç türleri ;Karaçam,Göknar,Sedir,Kayın,Meşe ve Gürgen türlerinden oluşmaktadır.tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeşidin üzerinde bitki türü olduğu saptanmıştır. B.2.2. Çayır ve Mera

34 İlimiz toplam arazisinin %9,9 u, ha çayır mera arazisi mevcuttur. Bölge Tarım Alanı 2001 yılında Hatay ve Alt Bölgelerinde Arazilerin Dağılımı Hatay Tarım İl Müd Orman ve Fundalık Çayır Mera Diğer Araziler Yüzölçümü I.Alt Bölge II.Alt Bölge III.Alt Bölge IV.Alt Bölge HATAY TABLO 7: tarım alanı orman fidanlık çayır mera diğer GRAFİK 1: 6: B.2.3. Sulak Alanlar

35 Hatay il sınırları içerisinde bulunan sulak alanların toplamı 1832,76 hektardır.. Sulak Alan Büyüklük(ha) Balıklı Göl 350 İskenderun sarıseki Sazlığı 29,9 İskenderun İsdemir 7,6 Cüdeyde Gölü 20 Baraj rezevuarları 430 Gölet Rezervuarları yüzeyi 10 Asi Nehri ve kolları 844 Mileyha 35 Yeniyurt Sahili 18.6 Gölkent 24 Karabasamak Balıkçı evleri 3,66 Yanı Ekizler Çiftliği Mevkii 60 TABLO 8: TOPLAM 1832,

36 Su Kaynaklarının Yüz Ölçümleri D.S.İ.6.Bölge Müd. balıklı göl cüdeyde gölü baraj rez. gölet.rez asi ve kolları GRAFİK 2 6: B.2.4. Endemik Bitkiler Amonos Dağları endemik bitkiler bakımından oldukça zengin yöredir. İlimizde bulunan belli başlı endemik bitkiler flora fauna bölümünde verilmiştir B.2.5. Fauna ve Endemik Hayvanlar Flora fauna bölümünde verilmiştir. B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları İlimiz sınırlarında Milli Park, Tabiat Parkları ve Tabiat Anıtları bulunmamaktadır. İlimiz Sınırları içerisinde 3 adet Tabiatı Koruma alanı bulunmaktadır. Habibi Neccar Tabiatı Koruma Alanı: Bu alanın ana kaynak değerleri 1. ve 2. derece arkeolojik sit alanı, Sempiyer Kilisesi, Karon (Charon) Anıtı, Antiokhu tarafından M.Ö. 3. yüzyılda yapılan günahkarlar hamamıdır. Tescil edilen alan miktarı 118 Ha dır. Alanın merkeze uzaklığı 10 km dir. Yoğun bir şekilde yerli ve yabancı turist çeken bu alanın işletmesini Kültür ve Turizm Müdürlüğü yapmaktadır. Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı: 63 nolu bölme içerisinde yer alıp 111,5 ha. Büyüklüğündedir. Koruma alanı olarak ayrılma sebebi kayın ağacının dünyanın en güney noktasındaki saf ve karışık meşcereleri relikt ve izole bir yayılış göstermesidir. Saha içerisindeki ağaç türleri kayın, meşe, karaçam ve göknardır

37 Tekkoz Tabiatı Koruma Alanı: 165 nolu bölme içerisinde olup 60,5 Ha. Büyüklüğündedir. Saha içerisindeki kayın, meşe, karaçam, gürgen, kayacık, dişbudak, çınar,akçaağaç,erguvan,tespih,sakız,üvez vb. ağaç türleri vardır. İskenderun Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası: Alanın toplamı hektardır. Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında av turizmi kapsamında yaban keçisi avlattırılmaktadır. Saha, koruma ekibi ve Köy Tüzel Kişiliğince korunmaktadır. Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası: Ha lık alanı kapsamakta olup hedef tür nesli tükenme tehdidi altında olan Çizgili Anadolu Sırtlanıdır. Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak ilan edilmiştir. B.3. TOPRAK Hatay iline ait "Genetik Sınıflandırma" sistemine göre toprak kuşakları; 1- Alüvüyal Topraklar : Yüzey sularının tabanıarında veya tesir sahalarında akarsular tarafından taşınarak yığılmış bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan; düz, düze yakın meyile sahip, (A) C profilli, azona! genç topraklardır. Muhtelif zamanlarda gelen sedimantasyonun şiddetine göre toprak profili ekseriya çeşitli tabakalara sahiptir. Üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçer. Üzerinden uzun yıllar geçmiş olanlarında hafif kireç yıkanması mevcut olabilir. Akarsuların meydana getirdiği oldukça geniş alüviyal selovalarında ırmak yatağından uzaklaştıkça topraklar bünye, drenaj ve topografya bakımından farklılıklar gösterirler. Buna göre topraklara nehir sırtı, sırt ardı toprakları gibi isimler verilir. Toprak drenajının kifayetsiz olduğu kesimlerde alt tabakalar genellikle yaş olup, ekseriya muayyen derinliklerde redüksiyon horizonuna (gley) tesadüf edilir. Bazı alüviyal ovalar üzerine her sene yukarı havzalarda yeni sedementler olabilir. Havzalarda alınan çeşitli muhafaza tedbirleri neticesinde sedimantasyonun şiddeti azaltılabilir. İklim drenaj ve kullanma tarzına göre organik madde miktarları geniş bir değişiklik gösterir. Bu topraklar üzerine sediment yolu ile bugün bile muhtelif kalınlıklarda yeni yeni çok genç ilave katlar da gelebilir. Azanol topraklar olması hesabiyle özel bir iklim tipi vejetasyonu yoktur. Her iklim tipi ayrı bir vejetasyona sahip olabilir. ilde alüviyal arazilerin yanında cüzi bir miktarda Hidromorfik Alüviyal arazi yer almaktadır. Bu araziler devamlı su duran, su sızan veya etraftan sık sık su alan; uzun süre yaş kalan alüviyal arazi niteliğindedir. Basit drenaj tedbirleri ile çayır, suyu seven ağaç cinsleri veya yem bitkileri yetiştiriciliği yapılabilir. Fazla suya maruz kalmaları halinde uzun süre batak durumundadırlar. 2- Kırmızı Kahverengi Akdeniz Topraklar :

38 Bu topraklar esas itibariyle Kırmızı Akdeniz ve Kahverengi Akdeniz topraklarının karışık halidir. ABC profiline sahip topraklardır. A 1 horizonu iyi gelişmiş orta derecede organik Imdde ile iyice karışınıştır. Zayıf bir A 2 horizonu da görülebilir. A 1 horizonu kırmızı veya kahverengi, köşeli blok ve prizmatik yapıya haiz, bünyesel B horizonu içine tedricen geçer. B horizonundaki bünyesel ped yüzeylerinde taşınarak gelen kil zararları görülür. Killer illit ve kaolen grubuna dahildir. Baz satürisyonu % 35'den fazladır ve bu miktar derinlik arttıkça daha da artar. Kurak mevsimlerde A ve B horizonu sert bir hal alır. Bu penler demir silikat penleri olabilir. Tabii vejetasyon; ot, makiler ve muhtelif orman ağaçlarıdır. Kurak mevsimli, hümid ve sabhümid iklimierde görülür. Toprak yılın birçok ayında kurudur. Fakat serin devrelerdeki yağışlı mevsimlerde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağış mm. dir. Ana madde esas olarak sert kalker, ayrıca hafif dağlık bölgelerde granit, kil taşı, muhtelif metamorfıkler, kristal kayalar, filiş, kireç taşı; alçak yayla ve ovalarda bazik karakterli andeztik, desitik ve bazaltik kayalar, granit, kil taşı, çimentotaşınış kum taşı ve konglomera, mamlı depozitler muhtelif sediment kayalar çakıllı kumlu killi genç sedimentler ve kumlu kil taşlarıdır. 3- Kırmızı Akdeniz Topraklar : ABC horizonlu topraklardır. Akdeniz iklim bölgesindeki kireç kayaları üzerinde 600 mm. veya daha fazla yağış altında teşekkül eden koyu kırmızı renkli toprkalardır. Bazı hallerde kalkersiz ana madde üzerinde oluşabilirler. B horizonu bünyeseldir ve ped yüzeylerindeki kilin baz satürasyonu % 40'dan fazladır. Renk yüksek kromaya sahiptir. (kırmızı veya sarı) Bazı satürasyonu derinlikle daha da artmaktadır. B horizonunda yapı, blok veya prizmatik, ped yüzeylerinde veya boşluklarda kalan killer görülülebilir. B horizonundaki dominat killer 2: 1 tipindeki silikat killerdir. Muhtelif derinliklere sahip topraklardır. Tabii vejetasyon ot, makiler ve muhtelif ağaçlardır. Kurak mevsimli, hümid ve sabhümid iklimierde görülür. Toprak yılın birçok ayında kurudur. Fakat serin devrelerdeki yağışlı mevsimlerde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağış mm. dir. Ana madde esas olarak sert kalker, kireç taşı, dolomit, kalkerli kum taşı, kalkerli kum ve kireçtaşı, mercan kireç kayası, kalkerli konglomera; kısmen de kil taşı ve volkanik kayalardır. 4 - Kolüviyal Topraklar : Yüzeysel akım1a veya yan derelerin kısa mesafelerden taşıyarak eğimin azalmış olduğu yerlerde depo ettikleri materyallerin meydana getirdiği genç (A) C profil topraklarıdır. Toprak karakterleri daha ziyade civarındaki yüksek arazi topraklarının karakterlerine benzemektedir. Yağış şiddetine ve eğimin derecesine göre muhtelif parça büyüklerini havikatlar ihtiva ederler. Bu katlar, alüviyal topraklar gibi birbirine paralelolmayıp heterojendir. Dik yamaçların eteklerinde ve vadi boğazlarında bulunurlar. Daha ziyade az topraklı kaba taş ve moloz1arı ihtiva ederler. yüzeysel akımın hızı azaldığı nisbetteparçalarında çapları küçülmekte ve hatta alüviyal toprak parça büyüklüğüne eşit olmaktadır. Böylece tabii eğimin çok azaldığı yerlerde kolüviyal ve alüviyal topraklar birbirlerine geçişli olarak karışırlar. Kolüviyal topraklar % 2'den fazla olmak şartı ile mutlak bir eğime sahiptirler. Ancak, bilhassa sulu tarım yapılan sahalarda uzun seneler tesviye gayesi ile yapılan

39 dikkatli sürümlerde meylin % 2'den aşağı düşmesiyle; düz veya düze yakın bir eğim görülebilir. Sık sık değişebilen meyillerin meydana getirdiği dalgalı topografyadan ziyade gittikçe artan mütecanis meyle sahip bir topografya arz ederler. Meylin bu artışı materyalin geldiği cihete doğrudur. Kolüviyal topraklarda asli renk tamamen neşet ettiği ana materyale bağlıdır. Alüviyallere, sulu ziraat sahalarındaki üst toprak hariç, hiçbir zaman drenaj v.s. sebeplerden değişme göstermez. Reaksiyon keza konup geldiği ana materyalin aynı veya benzeridir. Profillerdeki çakılların tabiatı da kopup geldiği ana materyalin tabiatının aynı olması ile birlikte mesafenin kısalığı sebebiyle yuvarlaklaşamamıştır. Köşelilik arz eder. Bu topraklar meyil ve bünye sebebiyle genellikle iyi drenajlı (dahili) olup; bunun bir neticesi olarak tuzluluk ve tuz terakümü göstermezler. Mevcut problemleri bünyelerinin kaba oluşları, taşlılıkları, meyle sahip olmaları ve taşkına maruz kalmalarıdır. 5 - Kahverengi Orman Toprakları : İnterzona! toprakların kalsimorfik grubuna dahilolması sebebiyle karakteristik özelliği yüksek derecede kireç muhtevasına sahip ana madde üzerinde gelişmesidir. Bulunduğu bölgelerin zonal topraklarına nazaran çok zayıf gelişmiş horizonlara sahiptir. (A. (B).C horizonları mevcut olup bunlar birbirlerine tedrici olarak geçiş yapar. A horizonu iyi teşekkül etmiş olduğundan açıkça görülür. Gözenekli veya granüler yapı arz eder. A horizonundaki organik madde mull formundadır. Yani; mineral madde ile iyice karışmış durumdadır. ph'sı genellikle kalev, nadiren nötrdür, renk kahverengidir. B horizonu granürler veya yuvarlak köşeli blok yapıda ve kahverengidir. (B) horizonunun kil muhtevası C horizonundaki silikat kil minareıleri dominant olarak illit ve zayıf kristalize olmuş kaolinitdir. (B) horizonundaki killerin baz satüfasyonu orta veya yüksektir.) (% 60'dan fazla.) (B) horizonunun aşağı kısımlarında CaC03 bulunur. Derinlik ekseriya cm. arasındadır. Tabii vejetasyon yaprağını döken ağaçlar ve çalılardır. iklim, kurak mevsimi bulunan ılık hümid ve sabhümid bölgelerdir. Ortalama yıllık yağış mm. dir. Ana madde; ph değerleri asit veya alkali olmakla beraber, çoğunlukla alkali görülen kireçce zengin kil taşları, mikaşistler ve gnaysdır. 6- Kalkersiz Kahverengi Orman Toprakları: A (B) C profiline sahip topraklardır. A horizonu iyi teşekkül etmiş gözenekli yapı arz eder. A horizonundaki organik madde genellikle asit karakterli olup minarel kısmından ayrı veya çok az bir karışma gösterir. (B) horizonu zayıfteşekkül etmiş kahverengi veya koyu kahverengiden granürler veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikmesi yok veya pek azdır. (B) horizonunun baz satürasyonu ortadan yavaşa doğru değişir ( % 60 dan az )Profilin aşagılarına dogru gittikçe Silikat killeri kaolin veya illit grubundadır. Horizon hudutları geçişli ve tedricidir. Derinlikleri normalolarak cm. arasındadır. Tabii vejetasyon esas olarak yaprağını döken orman ağaçlarıdır. İklim, kuru mevsimi olmayan ılık hümid bölgeleridir. Yıllık ortalama yağış mm. dir. Ana madde moisen ve pliosene ait kumlu killi veya çakıllı depozitlerden ibarettir

40 7 - Bazaltik Topraklar : Bu toprakların özellikleri aynı iklim şartları altında kireç taşı üzerinde teşekkül etmiş olan Kahverengi ve Kırmızı Kahverengi topraklara oldukça benzerlik gösterir. Genellikle orta derin profile sahip olan bazahik topraklar, ağır killi olup, iyi bir profil teşekkülü göstermezler. A horizonunun yapısı granürlerden blok yapıya kadar değişir. B horizonu genellikle A horizonundan daha ince bünyeli ve blok yapılıdır. Fiziksel özellikleri kalker üzerinde teşekkül etmiş o lan topraklardan daha iyi değildir. Bazaltik topraklar çok kere kireçsizdir. Reaksiyon nötr ile kalevi arasıdır. Organik madde muhtevaları oldukça azdır. Değişebilir katyon kapasiteleri orta - yüksektir. Esas değişebilir katyon kalsiyumdur. Su tutma kapasiteleri yüksek olan bu toprakların diğer fiziksel karakterleri pek iyi olmadığından verimlilik düşüktür. Sulu veya kuru şartlarda meyve bahçesi veya tarla bitkileri yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Kesif sürüm isteyen kullanımlarda taşlardan temizlenmesi gereklidir. 8 - Bazı Arazi Tipleri Kumlu Çakıllı Molozlu Irmak Taşkın Yatakları : Irmakların taşkın yataklarındaki kumlu, çakıllı, molozlu materyalin bulunduğu sahaları kapsamına alır. Bu sahalar yağışların az olduğu yaz aylarında görülür. Yağışların fazla olduğu devrelerde ise ırmak yatağı, yani akış sahası olan bu yerlerde akan su İnce toprak materyalini devamlı yıkadığından toprak materyali bulunmaz. Bu sebeple bu kabil sahalara ırmak yıkantısı da (R w) diyebiliriz. Vejetasyondan yoksundur. AKK sınıflanmasında vm. sınıf arazi karakteri arz ederler. Irmak taşkın yatağı dışında görülecek kumlu çakıllı sahalar bu sınıfta dahil edilmeyip, alüviyal topraklarda mütalaa edilmektedir. 9 - Sahil Kumulları : Herhangi bir toprak developmanı bulunmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak rüzgar olmak üzere, kısmen de dalga hareketleri ile taşınarak muayyen sahalara depo edilmiş kum1ardan ibarettir. Topoğrafyaları ondüleli veya tepeliktir. Çoğunlukla fazla rüzgara maruz kalmaları sebebiyle kum1ar hareket ettiğinden sabit bir vejetasyon göstermediği gibi bilhassa iklimin (Yağış ve Isı) kiyafetsiz olduğu yerlerde ziraate elverişli olabilir. Keza bazıkumullarda bilhassa deniz ve göl yakınlarındaki çukurlarda yer aldığında, taban suyu bulunduğu gibi; bunun bir neticesi olarak da kuvvetli bir vejetasyon da görülebilir Çıplak Kaya ve Molozlar : Üzerinde toprak katı bulunmadığından dolayı herhangi bir toprak developmanı söz konusu olmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak mütalaa edilen, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert kaya veya taşlarla kaplı sahalardır. Bu kaya ve taşlarla kalkerli veya kalkersiz, jipsli ve tuzlu olabildiği gibi volkanik, tortul ve metamorfik menşeyli de olabilir. Tarımsızda hiçbir işe yaramayan bu araziler arazi kullanma kabiliyeti yönünden vm. sınıftır. Bu duruma göre ziraat orman ve meracılıkta kullanılmayan; ancak av sahası, maden, taş ocağı v.s. olarak kullanılabilecek sahalardır. Bu tip arazilerde bazı hallerde kaya ve taşların çatlaklarında tutunarak bu çatlaklardaki mevcut topraklardan faydalanarak gelişen çok seyrek orman ağaçları çalı ve otlar bulunabilir. Fakat genellikle vejetasyondan yoksundur. B.4. SU KAYNAKLARI B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar

41 İlimizde içme suyu yer altı kaynaklarından temin edilmektedir. Tahta Köprü Barajı : Tahtaköprü Barajı Barajın Yeri Hatay Akarsuyu Karasu Amacı S+T İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 1,95 hm 3 Yükseklik (talvegden) 33,50 m Normal su kotunda göl hacmi 200 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 23,40. km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh Yeri : Hassa - Kilis karayolu üzerinde Hassa'dan itibaren 20 km'dir. Amacı : Sulama ve taşkın koruma Göl Hacmi: m3 ve yağışların meydana getirdiği yan derelerdir. Yarseli Barajı : Yarseli Barajı Barajın Yeri Hatay Akarsuyu Beyazçay Amacı S İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 2,700 hm 3 Yükseklik (talvegden) 35,00 m Normal su kotunda göl hacmi 60,50 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 4,20 km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh Yeri : Demir köprü (Avsuyu köyü yakınında) Antakya'nın 30 km doğusunda Amacı : Sulama amaçlıdır. Tipi : Toprak dolgu. Baraj Yarseli deresi üzerinde kurulmuş ancak; Yarseli deresi istenilen su akışını sağlayamadığından, Baraj gölünde Asi Nehri üzerinde kurulan pompalarla su terfi ettirilerek yeterli su depolanmaktadır. Yayladağ Barajı :

42 Yayladağ Barajı Barajın Yeri Hatay Akarsuyu Kureyşi Amacı S+İ İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Gövde hacmi 0,360 hm 3 Yükseklik (talvegden) 44,40 m Normal su kotunda göl hacmi 6,500. hm 3 Normal su kotunda göl alanı 0,45 km 2 Sulama alanı 719 ha Güç... MW Yıllık Üretim... GWh İŞLETMEDEKİ SULAMA TESİSLERİ Tesisin Adı İşletmeye Girdiği Yıl Cazibe Sulama ( ha ) Pompajlı Sulama ( ha ) Toplam Sulama Alanı ( ha ) Brüt Net Brüt Net Brüt Net AMİK TAHTAKÖPRÜ I.MERHALE PROJ.KIRIKHAN HASSA SUL. SAMANDAĞ POMPAJ SUL YARSELİ SULAMASI YAYLADAĞ PROJSİ SULAMASI Toplam TABLO 9: B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları İlimizde yeraltı suyu rezervi 346 hm 3 / yıl olarak belirlenmiştir. Yeraltı (YAS) kaynaklarından sulanan ha sahasının ha DSİ Mutasavver projelerinin gerçekleşmesiyle cazibeli hale dönüştürülecek ve neticede YAS' dan sulanan saha 1295 ha'a düşecektir

43 B.4.3. Akarsular Türkiye'nin 26 akarsu havzasından biri olan Asi havzası Hatay ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. İlimizde bulunan en önemli akarsu Asi Nehridir. Hatay İli Yer altı su potansiyeli D.S.İ.6.Bölge Müd TABLO 10: Su kaynağı Harbiye Kaynağı Mazmanlı Kaynakları Bağlama Kaynağı Batıayaz Kaynakları Hamda Kaynağı Yeri Debisi (lt/sn) Kullanım Harbiye 492 Antakya/Harbiye ve Köylere İçme suyu Hassa/Aktepe 800 Karasu Nehrine akmakta Maraşboğazı Musa Dağı 70 Yakın Köylerin içme suları Çayırgah Emniyetli olarak kullanılabilir yıllık su (hm 3 / yıl ) Fiili tüketilen su (hm 3 / yıl )

44 KARASU NEHRİ AFRİN ÇAYI ASİ NEHRİ Hatay İli Akarsuları Asi Nehri : Lübnan'ın Elbekaa vadisinden Çıkıp Suriye'yi geçtikten sonra Etun yöresinde Türkiye'ye girer. Küçük Asi ile birleşerek Samandağı'nda bir delta oluşturup Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nİn yıllık su potansiyeli 2900 bm3 / yıl, debisi 5.04 m 3 / sn' dir. Sulama amaçlı kullanıldığından yaz aylarında tamamen kurumaktadır. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 94 km'dir

45 Karasu : Kahramanmaraş ilinin Akçadağ ve Kartal dağ eteklerinden doğar, güneye doğru akar ve bugün kurutulmuş olan Amik Gölü yatağında Afrin Çayı ile birleşir. Uzunluğu 116 km.dir. Yıllık ortalama debisi: 1.65 m 3 / sn'dir. İl hudutları içindeki uzunluğu 77 km'dir. Eğri geçişte başlar, Zülüflühan köyünde küçük Asi ile birleşir. Afrin çayı : Gaziantep ili Saf dağlarından doğan Afrin çayı Karasu ile birleşir. Uzunluğu 160 km; ortalama yıllık debisi: m 3 / sn'dir. İl toprakları içindeki uzunluğu 24 km.dir. Davutpaşa köyünden başlar, Zülüf1ühan köyünde küçük Asi ile birleşir. B.4.4. Göller ve Göletler Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamış yada göl olmaktan çıkmak üzere olan birkaç göl dışında,halen göl niteliği taşıyan birkaç gölden söz etmek mümkündür.bu göllerde tıpkı Amik Gölü gibi jeolojik çöküntü ve grabenler sonucu oluşmuşlardır. Kurutulmadan ön-ce en büyük göl Amik Gölü idi,16 km uzunluğunda 10 km genişliğinde olan bu gölün 1980 lerin başında kurutma çalışmaları bitirilmiş ve su altındaki topraklar tarıma açılmıştır. İŞLETMEDEKİ GÖLETLER Sıra No Göletin Adı 1 Karamanlı Göleti Sulaması Karamanlı Göleti Göletin Yeri Hatay Akarsuyu Bulanık Amacı S İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Homojen Toprak Dolgu Depolama hacmi 2,000 hm 3 Aktif Hacim 1,96 hm 3 Ölü Hacim 0,040 hm 3 Yükseklik (talvegden) 31,20 m Yükseklik (temelden) 34,80m Sulama Alanı 222 ha Proje rantabilitesi 1,

46 Yenişehir Gölünden Görünüm Büyüklük sırasına göre ilimizde bulunan belli başlı göller D.S.İ.6.Bölge Müd İsmi Yüzölçüm(m 2 ) Yeri Şuan ki durum Bağlama Gölü Maraşboğazı köyü Kurutuldu Cüdeyde Gölü Reyhanlı Mevcut Yenişehir Gölü Reyhanlı Mevcut Gölbaşı (Balıklı) Göl Kırıkhan Mevcut Amik Gölü (ha) Amik ovası Kurutuldu Pınarbaşı Gölü - Reyhanlı Mevcut TABLO 11: Ballıöz Göleti Hassa Dermek Göleti Samandağ Karamanlı Göleti : Barbarlı Çayı üzerinde kurulmuş sulama göleti. : Deliçay üzerinde kurulmuş sulama göleti. : Bulanık-Ördek ve Küçük Karaçay derelerinin suları ile beslenen sulama göleti. B.5. MİNERAL KAYNAKLAR I.Madencilik başlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiştir

47 (B) DOĞAL KAYNAKLAR KAYNAK 2008 Çevre Durum Raporu DSİ Antakya Şube Müd. Orman İşletme Müd. Çevre ve Şehircilik İl Müd

48 C.HAVA(ATMOSFER VE İKLİM ) C.1. İKLİM HAVA Meteoroloji, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından doğuracağı sonuçları araştıran bir bilim dalıdır. Meteorolojik olaylar, insanoğlunun yaşamını ilk çağlardan itibaren etkilemiş, insanlar günümüze kadar dünya atmosferinde olup biten olayların nedenlerini zamanın koşullarına göre inceleyip araştırmışlardır. Bu amaçla da çeşitli gözlem ve incelemeler yaparak hava olaylarını önceden tahmin edebilme yollarını bulmaya çalışmışlar, bunların olumlu etkilerinden faydalanma, olumsuz etkilerinden de kurtulma ve korunma yollarını aramışlardır. Meteoroloji, insanlık tarihi kadar eski bir bilim olmasına karşın, gerçek kimliğine 19. yüzyıl sonlarına doğru kavuşmuştur. İlk meteorolojik haritalar 1869 yılında Prof. C. Abbe ve Buchan tarafından yapılmıştır yılında Loomis, ilk dünya yağış dağılım haritasını, 1887 yılında Hann ise, ilk meteoroloji atlasını hazırlamışlardır. Günümüzde meteorolojik hizmetler tamamen bilimsel yöntemlerle ve uluslararası işbirliği içerisinde yürütülmektedir. Bugün dünyada, 24 saat sürekli çalışan onbin civarında kara istasyonu, açık denizlerde görev yapan altı binden fazla gözlem gemisi ve yüksek hava sondajları yapan istasyonlar bulunmaktadır. Bölgede genelde yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer. Ancak yüksekliğe bağlı olarak iklim özellikleri oldukça önemli farklılıklar gösterir. Bölgemizdeki İstasyonlar: 1- Antakya: Klima ve Sinoptik Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 100 m Denize olan uzaklığı :18 Km Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 18,1 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 69 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1001,3 hpa Uzun Yıllar Yağış Ortalaması : 1109,3 Kg/m2 2- Hatay Meydan: Meydan İstasyonu Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 100 m Denize olan uzaklığı : 45 Km

49 3- İskenderun: Klima, Sinoptik ve Deniz Rasadı Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 3,5 m Denize olan uzaklığı : 0 Km Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 20,1 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 65 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1013,0 hpa Uzun Yıllar Yağış Ortalaması : 727,7 Kg/m2 4- Dörtyol : Klima Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 28 m Denize olan uzaklığı : 3 Km Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 19,0 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 63 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1009,3 hpa Uzun Yıllar Yağış Ortalaması : 956,0 Kg/m2 5- Samandağ : Klima Deniz Seviyesinden Yüksekliği : 4 m Denize olan uzaklığı : 200 m Uzun Yıllar Sıcaklık Ortalaması : 18,9 C Uzun Yıllar Nem Ortalaması : % 73 Uzun Yıllar Basınç Ortalaması : 1013,0 hpa Uzun Yıllar Yağış Ortalaması : 908,5 Kg/m2-33 -

50 İSTASYON ÇEŞİTLERİ: 24 saat meteorolojik gözlem yapılmaktadır. Eski sistem otomatik istasyona dönüştürülmektedir İSTASYON ÇEŞİTLERİ: İSTASYON ÇEŞİDİ Ravinsonde Sinoptik+B.Klima Sinoptik +Deniz B.Klima+Deniz Sinoptik +Meydan Meydan Büyük Klima Küçük Klima Otomatik (Awos) Hava Meydan Awos ADEDİ 7 adet 69 adet 23 adet 12 adet 31 adet 17 adet 169 adet 58 adet 206 adet 24 adet C.1.1 Doğal Değişkenler C Rüzgar Dogu Akdeniz'de rüzgar kış aylarında (NE) Kuzey Doğu, Yaz aylarında (SSW) Güney,Güney Batı olarak esmektedir. Yaz rüzgarlarının Hatay ve çevresi için serinletici etkisi vardır. İlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte,kuzey Doğudan 1500 saat, ortalama hızı 0,2,107 m/s dir. Yaz mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 6000 saat eser,ortalama hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney ve Güney Batıdan 5400 saat,kuzey Doğudan 2100 saat esmekte, hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. Kış mevsimi Kuzey Doğudan esmektedir, hızı 0,2,10,7 m/s arasındadır. Hatay Meteoroloji İstasyon Müdürlüğünden alınan veriler doğrultusunda 2009 yılına ait rüzgar hızı, yönü, fırtınalı gün sayılarına ait veriler aşağıda çıkarılmıştır

51 2009 YILI ORTALAMA RUZGAR HİZİ (M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT YILI EN HİZLİ ESEN RUZGARİN YONU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT. SSW SSW SSW WSW SSW WSW SSW SSW SSW SSW WSW SSW SSW 2009 YILI EN HİZLİ ESEN RUZGARİN ORTALAMA HIZI (M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT YILI ORT. FİRTİNALİ GUN SAY. (RUZ.HIZ>=17.2 M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT YILI ORT. KUV.RUZ. GUN SAY. (RUZ.HİZ M/S) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Doğu Akdeniz'de rüzgar kış aylarında (NE) Kuzey Doğu, yaz aylarında (SSW) Güney, Güney batı yönlerinden esmektedir. Yaz rüzgarları Hatay ve çevresi için, serinletici etkisi vardır. İlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte, Kuzey Doğudan 1500 saat, ortalama hızı m/s arasındadır. Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney.Güney Batıdan 5400 saat, Kuzey doğudan 2100 saat esmekte,hızı 0.2, 108 m/s arsındadır. Kış mevsimi Kuzey doğu yönlerinden esmektedir. Hızı 0.2 m/s C Basınç

52 Hatay ilinde aylara göre en yüksek, en düşük ve ortalama basınç değerleri aşağıda verilmiştir. Meteoroloji İl Müdürlüğünden alınan verilere göre İlimiz sınırlarında Ölçülen Ortalama Yerel Basınç, Enyüksek Yerel Basınç, En Düşük Yerel Basınç ve Ortalama Buhar Basınç değerleri aşağıda çıkarılmıştır. ORTALAMA YEREL BASİNC (HPA)(2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN YUKSEK YEREL BASİNC (HPA)(2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DUSUK YEREL BASİNC (HPA)(2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT BUHAR BASINCI ORTALAMA BUHAR BASİNCİ (HPA) (2009 Yılı) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Aylık Ortalama Basınç Değişiklik Sebepleri: Akdeniz üzerinde hareket eden hava kütleleri nedeniyle düşüş ve yükselişler görülür. Yıllık Ortalama Basınç Değişikliği : ile mb. Arasında seyreder. Basıncın En Yüksek Olduğu Ayla :Ocak-Şubat-Mart-Eylül-Ekim- Kasım aylandır. Basıncın En Düşük Olduğu Aylar :Nisan -Mayıs-Haziran- Temmuz Ağustos Ayları Yılları Arasında Olmak Üzere 25 Yıllık Rasat Süresini Kapsayan Basınç Değerleri Aşağıda Çıkarılmıştır; AYLAR YILLIK ORTALAMA 1006,5 1005,0 1002,6 1001,1 999,9 997,2 993,4 994,3 998,8 1003,7 1006,4 1007,4 1001,4 EN YÜK. 1020,8 1022,4 1024,2 1006,1 1011,0 1006,8 1007,0 1004,5 1007,5 1015,3 1023,5 1022,8 1024,2 EN DÜŞ. 984,8 981,3 982,4 987,5 988,4 988,1 986,7 998,2 990,5 990,5 986,5 983,9 981,3 TABLO 15: İskenderun Basınç Verileri AYLAR YILLIK ORTALAMA 1016,4 1015,6 1013,6 1012,6 1011,5 1009,1 1005,6 1006,3 1010,2 1014,4 1016,7 1017, EN YÜK. 1031,8 1033,1 1029,5 1024,8 1021,1 1019,0 1014,9 1017,5 1021,9 1025,0 1032,3 1031, EN DÜŞ. 995,9 991,8 997,9 999,0 992,2 100,4 998,1 998,9 1001,1 1000,0 997,5 996,3 991 TABLO 16:

53 C Nem Nemin en fazla olduğu aylar: Ocak-Şubat-Mart-Nisan-Mayıs-Haziran- Temmuz- Ağustos aylarıdır. Nemin en az olduğu aylar: Eylül-Ekim-Kasım -Aralık aylarıdır Yılına ait nem oranları aşağıda çıkarılmıştır; SAAT 07 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT SAAT 14 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT SAAT 21 DEKİ ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DUSUK BAGİL NEM (%) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DÜŞÜK BAĞIL NEM : EKİM EN YÜKSEK BAĞIL NEM : OCAK VE ARALIK En Çok Yağış kg/m 2 En Hızlı Rüzgar km/saat En Yüksek Kar cm C Sıcaklık

54 EN YUKSEK SİCAKLİK YİLİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MAKSİMUM EN YUKSEK SİCAKLİK GUNU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MAKSİMUM EN YUKSEK SİCAKLİK ( 0 C) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK AKSİMUM ORTALAMA SİCAKLİK (C) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN DUSUK SİCAKLİK YİLİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MİNİMUM EN DUSUK SİCAKLİK GUNU OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MİNİMUM EN DUSUK SİCAKLİK (C) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MİNİMUM Uzun yıllar ortalama sıcaklık dağılışı: Doğu Akdeniz Bölgesi için C tespit edilmiştir. Maksimum sıcaklık Ağustos ayı 34.0 C kaydedilmiş, Minimum sıcaklık Aralık ve Ocak aylarına rastlar, 2.0 C olmuştur. En düşük sıcaklık yüksek ve iç kesimlerde sıfırın altında -4,-10 derece arasında değişmektedir. Hatay ve ilçelerinde yıllık sıcaklık ortalaması 16 0 C ve daha fazla tespit edilmiştir. Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) AYLAR

55 Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En Düşük Sıcaklık ( C) Ortalama Güneşlenm e Süresi (saat) Ortalama Yağışlı Gün Sayısı Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler ( )* AYLAR En Yüksek Sıcaklık ( C) En Düşük Sıcaklık ( C)

56 HATAY Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) Ortalama Sıcaklık ( C) Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) Ortalama En Düşük Sıcaklık ( C) Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) Ortalama Yağışlı Gün Sayısı Ortalama Yağış Miktarı (kg/m 2 ) Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler ( )* En Yüksek Sıcaklık ( C) En Düşük Sıcaklık ( C) En yüksek ve en düşük sıcaklıkların gerçekleşme tarihini görmek için fare imlecini değerlerin üstüne getiriniz. En Çok Yağış kg/m 2 En Hızlı Rüzgar km/sa En Yüksek Kar cm

57 C Buharlaşma Yaz aylarının bulutsuz (açık) geçmesi ve rüzgâr hızının yüksek olması buharlaşmayı artırmaktadır. Kış aylarında rüzgâr hızının düşmesi, bulutluluğun artması ve bağıl nemin yüksek olması sebebiyle buharlaşma düşmektedir YILI ORTALAMA BUHARLASMA (MM) AYLAR Yıllık Toplam Ortalama Buharlaşma (mm) 2009 YILI GUNLUK EN COK BUHARLASMA (MM) AYLAR Yıllık Ortalama Günlük Buharlaşma (mm) C Yağışlar C Yağmur ORTALAMA TOPLAM YAĞIŞ MİKTARİ (MM) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK TOPLAM GUNLUK EN COK YAĞIŞ MİKTARİ (MM) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK MAKSİMUM YAĞIŞIN MEVSİMLERE GÖRE DAĞILIŞI YILLIK ORTALAMA YAĞIŞIN DAĞILIMI: MM İLKBAHAR MEVSİMİ ORTALAMA YAĞİŞ DAĞILIMI: MM YAZ MEVSİMİ ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIMI: MM SONBAHAR MEVSİM ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIMI: MM KIŞ MEVSİMİ ORTALAMA YAĞIŞ DAĞILIMI: MM

58 Hatay ve ilçelerinde en çok yağış ilkbahar ve sonbahar aylarında görülmektedir. Yaz ayları kurak geçmekte, kış ve sonbahar aylarında yağışlar belirgin olarak artmaktadır. Mart ve Mayıs ayları arasında aşırı yağıştan sel olayları meydana gelmektedir. Doğu Akdeniz bölgesinde yapılan yağış ölçümlerinde Antakya da mm yağış kaydedilmiştir.yıllık ortalama yağış mm arasında dır Yılları arasında Ortalama Yağış Miktarı; Normal Periyodu Ocak 173 Şubat Mart Nisan Mayıs 88.1 Haziran 17 Temmuz 10.8 Ağustos 3.4 Eylül 37 Ekim 74.2 Kasım Aralık Yıllık Toplam

59 - 43 -

60 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Hatay ve ilçelerinde yüksek kesimlerde ve denizden uzak alanlarda gözlem yapılmıştır. Hiç kar örtüsü olmayan yerler sahil şeritleri olup, yüksek kesimlerde 1 30 cm kar örtüsü gözlenmiştir. Yılık ortalama sisli günler sayısı 1 50 gün arasındadır. Kış, ilkbahar ve sonbaharda gözlem yapılmıştır. ORTALAMA KAR YAGİSLİ GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA KAR ORTULU GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT EN YUKSEK KAR ORTUSU KALİNLİGİ (CM) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA DOLULU GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Dolunu En Yüksek Olduğu Ay : MART Dolunu En Düşük Olduğu Ay : HAZİRAN, TEMMUZ, EYLÜL ORTALAMA KİRAGİLİ GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT Krağının en yüksek olduğu ay : ŞUBAT ORTALAMA ORAJLİ GUNLER SAYİSİ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT ORTALAMA SİSLİ GÜNLER OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT SİSLİ GÜNLER YILLIK ORTALAM SİSLİ GÜNLER SAYISI : 1-10 GÜN İLKBAHAR MEVSİMİ : 1-20 GÜN YAZ MEVSİMİ : 1-10 ARASINDA KIŞ MEVSİMİ : 1-10 GÜN SONBAHAR MEVSİMİ : 1-20 GÜN

61 C Seller Bölgemiz genel olarak sağanak yağış aldığından sel felaketi olmaktadır tarihinde bir günde 432,1 Kg/m2 yağmur yağmış bölgemizde sel felaketi olmuştur. Bu yağış bölgemizde ölçülen günlük en yüksek yağış miktarıdır. 19 Aralık 2009 tarihinde 187,4 mm yağış olmuş ve Antakya ve çevresinde can ve mal kaybına sebep olmuştur. YAĞIŞIN GÜNLÜK 50Kg/m2 DEN YÜKSEK OLDUĞU GÜNLER SAYISI OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Y.ORT C Kuraklık İlimizde Akdeniz iklimi hakim olduğundan yaz ayları kurak geçmektedir. Bölge yağış ortalaması 49 mm, normali 87 mm., 2007 Mart ayı yağış ortalaması ise 68 mm.dir. Yağışlarda normale göre % 43, geçen yıl Mart ayına göre ise % 27 azalma gözlenmiştir. C Mikroklima Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir. C.1.2. Yapay Etmenler

62 C Plansız Kentleşme 1950'lerde tarımda makineleşmenin ve sanayileşmenin başlaması ile ortakçı olarak çalışan köylüler topraktan koparak, kentlere göç etmişlerdir. Bu göçler plansız bir kentleşmeye neden olmuştur. Kentlere göç sonucunda tarım alanlarının bir kısmı yerleşim alanına dönüşmüştür. İlimizde nüfus yoğunluğu oldukça fazladır nüfus sayımına göre ülke genelinde km2'ye 74 kişi düşerken bu sayı Hatay'da 210 kişi olarak hesaplanmıştır. Nüfus dağılımına ilçeler bazında bakıldığında merkez ilçe ve İskenderun'un diğer ilçelere göre oldukça farklı olduğu görülmektedir. İlimizde oturanların yaklaşık yarısı bu iki ilçede yaşamaktadır. C Yeşil Alanların Azalması Kentlerde nüfus yoğunluğunun artması nedeniyle yerleşim yerlerinde yeşil alan oranı gittikçe daralmaktadır. Hatay'ın doğal bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluşturur. Maki türleri, 4 5 metre boyunda, sert ve tüylü yapraklı bitkilerdir. Bunlar 800 m. yükselti kuşağına dek yapılır. Mersin, defne, kısa meşe, kermes, sakız, keçiboynuzu, yabani zeytin, zakkum, alıç, çitlembik, akçameşe, pırnal, meşeleri yörede en çok rastlanan maki türleridir. İl de doğal örtüyü oluşturan ormanlar, Amonos Dağları ile Keldağ da yoğunlaşmaktadır. Amanos Dağlarının denize bakan yamaçlarında, makilik alanlardan sonra, 800 metreden metreye dek, ardıç gibi ibreli ağaçlarla, meşe, kayını kızılcık, kavak, çınar ve tespih gibi yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur metrenin üzerinde ibreli ağaçlardan kızılçam, karaçam, sedir, ve yer yer ardıçlardan oluşan geniş orman alanları vardır. Keldağ'ın Akdeniz'e bakan kesimlerinde, yaklaşık 900 metreye dek, maki türü ağaçlardan mersin ve defneler çok yaygındır. Bu yükselti basamağının üzerinde, bazı ibreli ağaçlarla meşe ve kayın gibi yapraklı ağaçlarla meşe ve kayın gibi yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar başlar. Keldağ doğal bitki örtüsü açısından, Amonos Dağları kadar zengin değildir. C Isınmada Kullanılan Yakıtlar HATAY İLİNDE KIŞ DÖNEMİNDE, SATIŞA SUNULACAK YERLİ ve İTHAL, SIVI ve KATI YAKITLARIN ÖZELLİKLERİ, ÜRETİM, PAZARLAMA VE TÜKETİM AŞAMALARINDA UYULMASI ve UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR

63 İl Merkezinde Yılları Arasında Evsel Isıtmada Kullanılan Yakıtların Cinsini ( Mülga İl Çevre ve Orman Müd ) Yakıtın Cinsi Kömür (Taş,liny it.briket kömür ) Yerli Kömür Temin Edildiği Yer Kalori (kcal/kg) İthal Sosyal Yardımlaşma Vakfı Ortalama PM SO x Ağır Metaller Kül Miktarı Max. %14 (+1 tolerans) NO x - Tüketim Miktarı (ton) Evsel Isıtmada Tüketilen Sanayide Tüketilen TABLO 1: YAKIT PROGRAMI: A)KATI YAKITLARLA İLGİLİ ESASLAR: Kış döneminde, ilimizde, sanayi ve ısınma amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin haiz olmaları gereken özellikler; a)(antakya Merkez ilçe,altınözü,belen,hassa,kırıkhan,kumlu,reyhanlı Samandağ ve Yayladağı ilçelerinde Isınmada Kullanılacak yerli Kömür Özellikleri Sınır Değerleri): Alt ısıl değer (orjinalde) Min 4200 kcal/kg (-200kcal/kg tolerans) Toplam kükürt (kuru bazda) Max % 2.3 Toplam Nem (satışa sunulan) Max % 30 Kül (kuru bazda) Max % 30 Boyut * mm (18mm altı ve 150mm üstü için %10 tolerans * Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir. TABLO :2 b)iskenderun ve Dörtyol İlçelerinde Isınmada Kullanılacak Yerl Kömür Özellikleri ve Sınır Değerleri: Alt ısıl değer (orjinalde) Min 4000 kcal/kg (-200kcal/kg tolerans) Toplam kükürt (kuru bazda) Max % 2 Toplam Nem (satışa sunulan) Max % 25 Kül (kuru bazda) Max % 25 yut * mm (18mm altı max.%10 tolerans 150mm üstü max. %10 tolerans) * Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir

64 c) Isınma Amaçlı Kullanılacak İthal taş ve Linyit Kömürün Özellikleri ve Sınır Değerleri : Alt ısıl değer (orijinalde) 6400 kcal/kg (-400 kcal/kg tolerans) Kükürt (kuru bazda) % 0.9 (max) Uçucu Madde (kuru bazda) % ( +1 tolerans ) Toplam nem (orijinalde) % 10 (max) Kül (kuru bazda) % 14 (max) (+ % 1 tolerans) Boyut * mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için max % 10 tolerans) * Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18mm olabilir. TABLO :3 d) Prina briketi özellikleri ve sınır değerleri: Alt ısıl Değer 3700kcal/kg) Nem (Orjinalde) Max. %15 YağToplam Kükürt (kuru bazda) Max. %1,5 Sodyum (Na) Mak.300 ppm Boyut 6mm (min.) 6mm den küçük ağırlıkça %5 i geçemez,ancak mekanik beslemeli yakma tesisleri için %50 ye kadar olabilir. TABLO :4 e) Prina dışındaki diğer biyokütlelerden elde edilen briketlerin analiz sonuçları,çevre ve Orman Bakanlığınca değerlendirilerek kullanılıp kullanılmadığına karar verilecektir. f) Taşkömürü ve linyit kömürü tozundan elde edilen briket kömüründe TSE de belirtilen özellikler sağlanmalıdır. TORBALAMA: a) ısınma amaçlı olarak kullanılan katı yakıtların tamamı tüm yerleşim alanlarında torbalanarak satışa sunulacaktır.yerli kömür çıkarıldığı bölgede,ithal kömür ithalatın gerçekleştirildiği limana en yakın alanda kömür ve prina briketleri ise üretildiği yerde torbalanacaktır.torbalama işlemlerinin belirtilen alanlarda yapılmasının mümkün olmadığı durumlarda ise, torbalama;kömürün üretildiği veya ithalatın gerçekleştirildiği ilin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile torbalamanın yapılacağı ilin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden izin almak kaydıyla başka yerde yapabilir veya bayisi olan/anlaşma yapılan gerçek veya tüzel kişilere yaptırabilir. b) Torbalar üzerinde mahalli Çevre Kurulu kararında belirtilen asgari kömür özelliklerini (kükürt,alt ısıl değer,uçucu madde,nem,kül v.b.) mutlaka yer alması gerekmektedir.ancak bu kararda belirtilen değerlerden daha iyi kömür satacağını taahhüt edenler,istedikleri takdirde bu kararda belirtilen kömür özeliklerinin yanı sıra taahhüt ettikleri kömür özelliklerini de kömür torbası üzerinde belirtebilirler

65 YAKITLARA UYGUNLUK VE SATIŞ İZİN BELGESİ VERİLMESİ : İlimizde kaçak kömür kullanılmasının önüne geçilmesi,denetimin etkin kılınması ve kolaylaştırılması amacıyla kömür üretimi, ithalatı ve, pazarlaması hususlarında Uygunluk ve Satış İzin Belgesi sistemi uygulanacaktır. KÖMÜR DAĞITIMI İLE İLGİLİLARLA İLGİLİ ESASLAR : Fakir ailelere kömür yardımı yapılması ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde kömürler vatandaşa dağıtılırken; hava kirliliği ile mücadelede başarı sağlanması amacıyla başta il ve ilçelerin kirlilik derecelerine göre özellikleri belirlenmiş kalitedeki kömürlerin dağıtılması ve bu kömürlerin hava kirliliği yaratmayacak bölgelerde özellikle belde ve köy gibi küçük yerleşim birimlerinde kullanımının sağlanmasına özen gösterilerek ve kurul dağıtımı yapılan kömür miktarı ve özellikleri hakkında bilgilendirilecektir. B) SIVI YAKITLARLA İLGİLİ ESASLAR: Isınma amaçlı sıvı yakıt olarak, kükürt içeriği maksimum %1.0 (+0.1 tolerans) olan yerli veya ithal fuel-oil kullanılacak,ayrıca motorin,gazyağı, kerosen, etanol gibi sıvı yakıtlarda ısınma için kullanılabilecektir. YASAKLAMA: a) Bu karada belirtilen özelliklere haiz olamayan yerli ve ithal kömürlerin,kömür ve prina briketlerinin ve sıvı yakıtların Hatay İl sınırları içinde ısınma amaçlı olarak üretilmesi,satılması ve tüketilmesi yasaktır. b) Petrol koku, atık yağ, lastik, plastik, tezek, katı atıklar,tekstil atıkları,kablolar,ıslak odun,boyalı odun, ev eşyaları, tıbbi atıklar,asfalt ve asfalt ürünleri,boya ve boya ürünleri ile fuel-oil kaplarının ısınma amacıyla yakılması yasaktır. C) SICAKLIK ŞARTLARI ve YAKMA SAATLERİ İLE İLGİLİ ESASLAR: a- Dış ortam sıcaklığı gece ve gündüz +15 o C nin üzerinde olduğu günlerde, kalorifer ve sobalar yakılmayacaktır. b- Kalorifer ve Sobaların işyerlerinde, bina iç ortam sıcaklığı +18 o C, konutlarda ise 20 o C den yukarı olmayacak şekilde yakılacaktır. c- Hastaneler, yatılı ve gündüz okulları, öğrenci yurtları, yaşlılar ve güçsüzler yurtları, kreşler, terminaller ve kolluk binalarının, kalorifer ve sobalarının, iç ortam sıcaklığı +20 o C den yukarı olmayacak şekilde devamlı olarak, ancak hava kirliliğine neden olmayacak şekilde ayarlanacaktır. D) ISI YALITIMI İLE İLGİLİ ESASLAR: a) Yeni inşa edilecek binalara Belediye sınırlarında belediye Başkanlarınca,belediye sınırları dışında ise İl bayındırlık ve İskan Müdürlüğünce inşaat ruhsatı ve kullanma izni verilirken;

66 b) 14/6/1999 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TSE 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları standardı, c) 8/5/2000 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Binalarda Isı yalıtımı Yönetmeliği, d) 19/11/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu sağlanması ve Hava Kirliliğinin Azaltılmasına Dair Yönetmelik hükümlerinin göz önüne alınarak ruhsatlandırılacaktır. e) Başta resmi bina ve okullar olmak üzere yeni bina yapımında ısı yalıtımı projeleri uygulanacaktır. E) HAVA KİRLİLİĞİNİN ARTARAK, UYARI KADEMELERİNE ULAŞMASI DURUMUNDA, ALINACAK ACİL TEDBİRLERLE İLGİLİ ESASLAR a) Hava kirliliği, uyarı kademelerine ulaştığı durumlarda, ölçüm sonuçları her gün düzenli olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilecektir. b) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü ve Belediye elemanlarından oluşan ekipler kurularak,denetimler yoğunlaştırılacaktır. c) Sağlık kurum ve kuruluşların,hazır ve tedbirli olması sağlanacaktır. d) Kalorifer ve soba yakma süreleri kısıtlanacaktır. F) DENETİM VE DİĞER ESASLAR: a) İlimiz gümrük kapılarından ithalatı gerçekleştirilen ithal kömürlerin gümrük giriş noktalarında ve depolama sahalarında, briket kömürlerin ise üretim tesislerinde denetimi Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce yapılacaktır. b) Yakıtın denetimi belediye sınırlarında belediye başkanlıkları,belediye sınırı dışındaki yerlerde ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılacaktır. c) Piyasaya satılan soba ve kalorifer kazanlarının TSE standartlarına uygunluğun denetimi;belediye sınırları içerisinde belediye başkanlıklarınca,belediye sınırları dışında ise İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünce yapılacaktır. d) Yerleşim yerlerinde perakende kömür satışının nerelerde ve ne şekilde yapılacağı belediye başkanlıklarınca belirlenecektir. e) Kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakım işlerinde çalışacaklar için İl Milli Eğitim Müdürlüğü (Halk Eğitim Müdürlüğü) ve İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü koordinasyonunda yetkili kalorifer ateşçisi kursları düzenlenmesine yönelik çalışmalar yapılacak,bu kapsamda kalorifer ateşçisi ve bina yöneticileri veya ilgilileri eğitilecektir

67 G) YAKMA SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ ESASLAR: a) Yakma Sistemleri Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin 7,8,9,10,11,12,13 ncü maddelerinde belirtilen kriterlere uygun olacaktır. Soba ve kalorifer kazanları TSE standartlarına uygun olacaktır. b) İlk yanma sırasında bacadan atılan partikül madde emisyonlarını kontrol etmek amacıyla,ön yanmayı temin edecek şekilde,stokerli sistemlerin sürekli yanması, ayarlarının iyi yapılması kontrol edilmesi ve ehil kişilerce yakılması sağlanacaktır. c) Kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakımı işlerinde çalışacaklar için Yetkili Kalorifer Ateşçisi Kursları düzenlenecektir. d) Kalorifer tesisatlarında,iyi izolasyon yapılarak ısı kaybı önlenecek,tüm ısıtma tesisatı ile bacanın bakımı ve temizliği yapılacak,kazan daireleri yeteince havalandırılacak ve işletme talimatlarına uyacaktır. C Endüstriyel Emisyonlar SANAYİ TESİSLERİ İLE İLGİLİ ESASLAR: a) Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında emisyon izni almakla yükümlü kuruluşların, bu yükümlüklerini ivedi olarak yerine getirmeleri sağlanacak,izne tabi olamayanların ise hava kirliliği yaratmayacak şekilde işletilmesi temin edilecektir. b) Sanayi amaçlı ithal edilen kalsine edilmemiş petrol koku sadece modern teknoloji ile donatılmış ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından tahsisat yapılan çimento ve kireç fabrikalarında kullanılacaktır. Bunun dışında kullanılması yasaktır. c) Tozumayı önleyici her türlü tedbirin,satıcı taşıyıcı ve kullanıcı tarafından alınması koşulu ile sanayi amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin torbalanması zorunlu değildir. d) Yanma ısıl gücü düşük veya yanma süresi kısa kazanlarda kullanılacak sanayi tesislerinde yanma verimi açısından,akışkanlığın arttırılması için ön ısıtma yapılması şartıyla,sanayi tesislerinde TÜPRAŞ spektlerine uygun %1 kükürt ihtiva eden ve Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanlığından izin alınarak ithal edilen fueloil ler kullanılacaktır

68 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar MOTORLU TAŞITLARLA İLGİLİ ESASLAR: 8 TEMMUZ 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Trafikte Seyreden Motorlu ve Kara Taşıtlarından kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelikte belirtilen esaslar göz önüne alınarak; motorlu kara taşıtları,kirletici emisyonları açısından egzoz emisyon ölçümlerini süresinde ve düzenli olarak yaptırmaları sağlanacak ve konuya ilişkin denetimler Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile İl Emniyet Müdürlüğü ekipleri tarafından düzenli olarak yapılacaktır. İlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu Taşıt Araçlarının Sayıları 1-Emniyet Müdürlüğü 2-Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2008 Nisan sonu verileri, egzoz ölçümü yaptıran araç sayısı) Araç Sayısı Egzoz Ölçümü Yaptıran Araç Sayısı Kullanılan Akaryakıt Miktarı ( ton, m 3 ) N.Benzin S.Benzi K.Benzin Mazot LPG n Kat.Konv. ve Kurş. Benz. Kul.Araç Say.* TABLO :6 EGZOZ EMİSYON ÖLÇÜM İSTASYONLARI:. FİRMA ADI ADRES. 1-Çelebi Otomotiv Özerli Mah. Yeni Sanayi Sitesi 9/9 Dörtyol 2-Ovalı Motorlu Araçlar Tic.Ltd.Şti. İskenderun Yolu Üzeri 5. km 3-Günay Otomotiv San. (TOFAŞ) E-5 Karayolu Üzeri No:104 Payas/HATAY 4-Reles İth.İhr. Ltd.Şti. İskenderun Yolu Üzeri 9. km Antakya 5-Sağlam Motorlu Araçlar Paz.Taş.Tic. İskenderun Yolu Üzeri 6. km Antakya 6-Mehmet Selçuk Menket Uzman Oto. Narlıca Beldesi Hacı Kemal Çil Mah. Cumhuriyet Cad. No:4 Antakya 7-Dizelciler Otomotiv San. Tic.Ltd.Şti. Yeni Sanayi Sitesi Girişi 1/13Antakya 8-Kuş Oto Egsoz San.Tic.Ltd.Şti. Güzelburç Beldesi No:112 Antakya 9-Günay Otomotiv San.(PEUGEOT) İskenderun Yolu Üzeri 7. km Antakya 10-Narin Otomotiv İskenderun Yolu Üzeri 3. km Antakya 11-Atmer Otomotiv İth.İhr. Odabaşı Beldesi İsmet İnönü Cad.No:21 Antakya 12-Köse Otomotiv San. Tic.Ltd.Şti. Sanayi Sitesi 315 Sok.No:169 İskenderun 13-Öztoprak Motorlu Araçlar Tic.Ltd.Şti. İskenderun Yolu Üzeri 1.km Antakya 14-Ovalı Motorlu Araçlar Tic.Ltd.Şti 5 Temmuz Cad.No:36 İskenderun 15-Dinç Petrol Otomativ San. Tic.Ltd.Şti. Sanayi sitesi No:1 İskenderun

69 16-Mehmet BERBER Yeni sanayi Sitesi 40/E Blok No:8 Antakya 17-Çeker Otomotiv Cumhuriyet Mah. 319.Sk. No:25 Kırıkhan 18-Nehir Otomotiv Cumhuriyet Mah. Atatürk Cad. Samandağ 19-Adana-İçel-Hatay Araç Mu..Hiz ve İşl (Merkez). Cumhuriyet Mah. S.Demirel Cad. No:32 Narlıca Beldesi Antakya 19-Adana-İçel-Hatay Araç Mu..Hiz ve İşl. (Dörtyol) Çay Mahallesi E-5 Karayolu Üz. No:60 Dörtyol 20-Adana-İçel-Hatay Araç Mu..Hiz ve İşl. (İskenderun) Fil Filtre Kavşağı Petrool Arkası Akçay Mevkii No:20 İskenderun 21-Adana-İçel-Hatay Araç Mu..Hiz ve İşl. (Reyhanlı) Yeni Şehir Mah. Recep Tayyip Erdoğan Cad. No:51 Reyhanlı 22-Adana-İçel-Hatay Araç Mu..Hiz ve İşl. Mobil Araç İstasyonu- Hatay 23-Murat İnş. Mlz.Oto.İhr.İht..San. Prof.Muammer Aksoy Cad. No:105/A İskenderun 24 Biniciler Otomotiv Yenişehir Mahallesi İstasyon Sok. No:19 Reyhanlı C.2. HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLAR C.2.1. Kükürtdioksit Konsant. ve Duman C.2.2. Partikül Madde Emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit (Yok) C.2.4. Nitrojen Oksitler (Yok) C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları (Yok) * Konular ile ilgili ölçüm sonuçları tablo 28 ve grafik 3-4 te verilmiştir Antakya-İskenderun Hava Kalitesi Ölçümü Sonuçları: ÖLÇÜM YAPILAN NOKTA Antakya Şehir Merkezi İskenderun Şehir Merkezi Kükürt Dioksit (SO 2 ) Partikül Madde (PM 10 ) Karbon Monoksit (CO) Azot Monoksit (NO) Azot Dioksit (NO 2 ) 50, ,42 81,7 52,4 17, ,24 14,7 24,6 4, ,89 6,6 13,6 Payas Beldesi Not: Ölçüm sonucu birimlerimiz μg/m 3 (mikrogram/m 3 ) tür

70 1999/2002 Yılları Arasında İlimiz Kükürtdioksit (SO 2 ) ve Partikül Madde (PM) Ortalamaları ve Değişim Oranları ile En Düşük ve En Yüksek SO 2, PM Değerleri ve KVS Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı Hatay İl Sağlık Müdürlüğü-2002 AYLAR Ölç. İst. Sayıs ı Ölç. Yap. Gün Sayıs ı Ortalama Değişim Oranları Bir Önceki Yıla Göre En Düşük En Yüksek KVS Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı (μg/m 3 ) SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 >400 PM>300 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran TABLO 28-1:

71 AYLAR Ölç. İst. Sayısı Ölç. Yap. Gün Aylık Ortalama Değişim Oranları Bir Önceki En Düşük En Yüksek KVS Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı (μg/m 3 ) Sayısı Yıla Göre (%) SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM>300 >400 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık TABLO 28-2:

72 HATAY İLİ SO2 SONUÇLARI ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz ağustos eylül ekim kasım aralık GRAFİK :8

73 HATAY İLİ PM SONUÇLARI ocak şubat mart nisan mayıs haziran temmuz ağustos eylül ekim kasım aralık GRAFİK :9 57

74 tarihleri Arasında İlimizde Ortalama Kükürtdioksit (SO 2 ), Partikül Madde PM10,Rüzgar hızı,rüzgar yönü,hava sıcaklığı,bağıl Nem,Hava Basıncı (Çevre Bakanlığı Hava Kalitesi İzleme İstasyonu ( 2008)) Gün ve saat PM10 R.HIZI R. YONU H. SIC. B. NEM H. BAS. SO2 µg/m3 m/s Deg : C % mb µg/m : : : : : : C.3. ATMOSFERİK KİRLİLİK C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir. C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri Konuyla ilgili bilgi mevcut değildir. C.4.HAVA KİRLETİCİLERİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkiler C Su Üzerindeki Etkiler Kükürtdioksit, suda hemen çözünen. sıcak ve soğuk suda eriyen renksiz bir gazdır. Atmosferde hızlı şekilde, sülfirik as ide dönüşmesinden dolayı, atmosferdeki kalış süresi çok kısadır. Asitler genelde havada aerosoller halinde bulunurlar. Bu aerosoller, kar, yağmur, dolu gibi yağışlarla yeryüzünde birikirler. Kükürt emisyonu, azotdioksit emisyonu ve atmosferik şartlarl11 etkinliği, yağışın asidi tesirinin artmasına neden olur. C Toprak Üzerine Etkiler Kükürtdioksit, asit aerosolleri, karbonmonoksit, partiküler madde vb. kirleticiler, yağışlarla toprağa geçerek, toprak kirliliğine neden olur. Bu kirlilik, belli bir süre sonra, toprakta birikmelere ve toprak kalitesinde azalmaya neden olur. C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri Bitkiler, kükürtdioksit gazına, diğer canlılardan daha duyarlıdır. Kükürtlü demir ve bakır cevheri işleyen fabrikaların üretim süreçleri iyi düzenlenmeyecek olursa, çevredeki bitki örtüsüne büyük zarar verebilirler. Aerosollerin, yapraklar üzerinde birikmesi, ışığa bağlı bitkisel metabolizmayı olumsuz etkileyebilmektedir.

75 C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Havadaki zararlı maddeler; vücut direncini ve koruma mekanizmasını zayıflatmaktadır. Özellikle yoğun zararlı maddeler, kalp ve dolaşım rahatsızlıkları meydana getirir. Karbonmonoksit ve formaldehit baş ağrısı yapmakta ve solunum yollarl11da hasara neden olmaktadır. Benzypren, ağır metaller ve asbest tozları, başta akciğer olmak üzere birçok sistemde kanserojen etki yapmaktadır. C.4.2. Yapay Çevreye Olan Etkileri C Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri Hava kirliliği; çevrenin bir parçası olan eşyalar ve binalar üzerinde de olumsuz etki gösterirler. Havada rutubetin artması ile oluşan asitlerin; binalara ve sanat eserlerine yaptıkları tahribatlar önem arz etmektedir. Ayrıca; bina taşlarında aşınmaya ve dış cephelerinde kirliliğe neden olarak görüntü kirliliğine yol açmaktadır. Havada oluşan ozon, lastik malzemenin aşınmasına ve kolayca yıpranmasına neden olmaktadır. Dumanla atılan is ve kurum, eşya ve giyeceklerin çabucak kirlenmesine neden olmaktadır. (C).HAVA (ATMOSFER VE İKLİM ) KAYNAK Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Hatay İl Emniyet Müdürlüğü Hatay İl Sağlık Müdürlüğü D.İ.E. Hatay Çevre Koruma Vakfı D.S.İ.Bölge Müdürlüğü İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü SU 59

76 D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D.1.1. Yeraltı Suları YERALTI SULARI Su Gücü Hatay İlinde de 17 GWh/yıl hidroelektrik enerji üretimi yapılmaktadır. Bunun 15 GWh/yıl lık miktarı Defne-Harbiye H.E.S den, 2 GWh/yıl ise Dörtyol-Kuzuculu H.E.S. üretilmektedir. Yandaki tablo haricinde irili ufaklı diğer akarsular şunlardır: Yeraltı Su Kaynakları Hatay İli Emniyetli YAS Rezervi (hm 3 / yıl) DÖRTYOL ERZİN OVASI 100 ARSUZ OVASI (ULUÇINAR) 19 ASİ HAVZASI Fevzipaşa Ovası 6,50 İslahiye Ovası 15 Hassa Ovası 20 Kırıkhan Ovası 22 Amik Ovası Batısı 32 Amik Ovası Doğusu 25 Reyhanlı Kaynakları ve Çevresi 29 Toplam: 149,50 İSKENDERUN 19,70 PAYAS 3,50 YAYLADAĞ 2 SAMANDAĞ 4,50 TOPLAM 298,20 Tahsis Edilen Su Miktarı Kullanma Belgeli Kuyu Adedi 60

77 Hatay-Asi Havzası Hatay - İskenderun Hatay - İskenderun Payas Hatay - Uluçınar (Arsuz) Hatay - Samandağ Hatay - Dörtyol (Erzin) (Fiili çekim) 275 Hatay - Belen Hatay - Yayladağ Hatay - Altınözü Hatay - Dörtyol-Erzin (İlan Edilen Saha Dışı) TOPLAM Not: tarihi itibari ile hazırlanmıştır.(dsi) Emniyetli olarak kullanılabilir yıllık su (hm 3 / yıl ) Fiili tüketilen su (hm 3 / yıl ) TABLO 29: Hatay İli Yer altı su potansiyeli D.S.İ.6.Bölge Müd Su kaynağı Yeri Debisi (lt/sn) Kullanım Harbiye Kaynağı Harbiye 513 Antakya/Harbiye ve Köyleri içme suyu Mazmanlı Kaynakları Hassa/Aktepe 800 Karasu Nehrine akmakta Bağlama Kaynağı Maraşboğazı Batıayaz Kaynakları Musa Dağı 70 Yakın Köylerin içme suları Hamda Kaynağı Çayırgah

78 D.1.2. Akarsular AKARSULAR VE DİĞER YERÜSTÜ SULARI Hatay İl toprakları; kıyı dağları, çöküntü alanları ve kıyı ovalarından oluşmuştur. Kuzeyden Amanos Dağları nın uzantıları ve İslahiye Çöküntüsü, doğudan Suriye tektoniğinin fazla yüksek olmayan platoları ve batıda Akdeniz ile çevrilmiştir. Aşağı Asi Vadisi nin başlangıcında kurulan İl Merkezi nin denizden yüksekliği yaklaşık 85 m dir. Kahramanmaraş ta başlayan çöküntü alanları; güneye doğru önce Amik Ovası nı, sonra Suriye de Gob Çukurluğu nu, Lübnan ve Antilübnan Dağları arasındaki El Bekaa Vadisi ni oluşturur. Akabe Körfezi nden kuzeye doğru sokulan büyük çöküntünün kuzey ucunu oluşturan Hatay Grabeni önceleri kapalı bir havzaydı. Çöküntü oluğunun sularını toplayan Asi Irmağı bu kapalı havzaya boşalıyordu. Asi Irmağı, sonraları Amanos Dağları ile Kel Dağ arasında bir yatak oluşturarak havzayı Akdeniz ile birleştirir. Asi Havzası: Havza, Anadolu'nun güneyinde Asi Nehri ile sularını Akdeniz'e boşaltan alanı kapsamaktadır. Kuzeyde Amanos dağları, Doğu ve Güneyden Suriye sınırı ve batıdan Kösürük ve Kartal dağları ile Akdeniz tarafından kuşatılmıştır. Akarsular: Türkiye'nin 26 akarsu havzasından biri olan Asi havzası Hatay ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. İlde bulunan en önemli akarsu Asi Nehridir. Asi Nehri: Suriye'den doğan ve Lübnan Dağları'ndan inen akarsularla beslenen Asi Nehri'nin Türkiye sınırları içindeki uzunluğu yaklaşık olarak 97 km dir. Lübnan'ın Elbekaa vadisinden çıkıp Suriye'yi geçtikten sonra Etun yöresinde Türkiye'ye girer. Küçük Asi ile birleşerek Samandağ ında bir delta oluşturup Akdeniz'e dökülür. Kuzeye doğru 50 km boyunca Suriye ile sınırımızı çizdikten sonra, Amik Ovası'ndan yurda girer. Geniş bir yayla Antakya'yı geçer ve güneybatı yönünde ilerleyerek Samandağ'dan Akdeniz'e dökülür. Yolu üzerinde bulunan Amik Ovası bataklıklarla kaplıdır. Bu çevredeki suların kanallarla Asi Nehri'ne bağlanarak, bataklıkların kurutulması isi yıllardır sürdürülmektedir. Ovanın düzlüğü ve kotun elverişsizliği, çalışmaları zorlaştırmaktadır. Asi Nehri taşkın dönemlerinde çok hızlı kabarıp, geniş alanları sular altında bıraktığı için bu adı almıştır. Kimi yıllarda tümüyle kurur. Asi Nehri nin yıllık su potansiyeli 2250 hm 3 / yıl, debisi 70 m 3 /s dir. Sulama amaçlı kullanıldığından yaz aylarında tamamen kurumaktadır. Asi Havzası Meteoroloji Haritası 62

79 Kaynak: D.S.İ.6.Bölge Müdürlüğü. HARİTA 7: Afrin Çayı: Gaziantep teki Saf Dağlarından doğar. Suriye topraklarına girer. Reyhanlı ilçesinin kuzeyinde Hatay İl Sınırlarına girer ve kurutulan Amik Gölünün yatağında Karasu ile birleşir.. Uzunluğu 160 km; ortalama yıllık debisi: 8,4 m 3 /s dir. İl toprakları içindeki uzunluğu 24 km.dir. Davutpasa köyünden başlar, Zülüflühan köyünde küçük Asi ile birleşir. Karasu: Kahramanmaraş ilindeki Akçadağ ve Kartaldağ eteklerinden doğan Karasu, çeşitli küçük derelerle birleşip Emen Ovasının ortasındaki Karagöl e (Emen Gölü) dökülür. Uzunluğu 130 km; ortalama yıllık debisi: 10,7 m 3 /s dir. İl toprakları içindeki uzunluğu 77 km dir. D.1.3. Göller, Göletler ve Rezarvuarlar Havzada bulunan ve günümüzde göl niteliği kalmamış yada göl olmaktan çıkmak üzere olan birkaç göl dışında,halen göl niteliği taşıyan birkaç gölden söz etmek mümkündür.bu göllerde tıpkı Amik Gölü gibi jeolojik çöküntü ve grabenler sonucu oluşmuşlardır. Kurutulmadan önce en büyük göl Amik Gölü idi,16 km uzunluğunda 10 km genişliğinde olan bu gölün 1980 lerin başında kurutma çalışmaları bitirilmiş ve su altındaki topraklar tarıma açılmıştır. Büyüklük sırasına göre ilimizde bulunan belli başlı göller D.S.İ.6.Bölge Müd

80 İsmi Yüzölçüm(m 2 ) Yeri Şuan ki durum Bağlama Gölü Maraşboğazı köyü Kurutuldu Cüdeyde Gölü Reyhanlı Mevcut Yenişehir Gölü Reyhanlı Mevcut Gölbaşı (Balıklı) Göl Kırıkhan Mevcut Amik Gölü (ha) Amik ovası Kurutuldu Pınarbaşı Gölü - Reyhanlı Mevcut TABLO 31: Ballıöz Göleti Hassa Demrek Göleti Samandağ Karamanlı Göleti suları ile beslenen sulama göleti. : Barbarlı Çayı üzerinde kurulmuş sulama göleti. : Deliçay üzerinde kurulmuş sulama göleti. : Bulanık-Ördek ve Küçük Karaçay derelerinin Fransız Paftalarında Yenişehir Gölü 64

81 HARİTA 8 GENEL BİLGİLER H A T A Y İ L İ SU, TOPRAK KAYNAKLARI VE HİDROELEKTRİK ENERJİ POTANSİYELİ Yüzölçümü km 2 Rakım 400 m Yıllık ortalama yağış 856 mm Ortalama akış verimi 69 l/s/km 2 Ortalama akış/yağış oranı 0,25 SU KAYNAKLARI POTANSİYELİ Yerüstü suyu hm 3 /yıl ASİ NEHRİ hm 3 /yıl DİĞER DERELER 548 hm 3 /yıl Yeraltı suyu 298 hm 3 /yıl Toplam su potansiyeli hm 3 /yıl Doğal göl yüzeyleri * 370 ha * Doğal göller, baraj, gölet ve seddelemeli rezervuarların normal su seviyesindeki yüzeylerine ait alanlardır. Parantez içindeki rezervuar alanı Tahtaköprü Barajı rezervuarı toplamıdır. Gaziantep il sınırları içerisindedir. 65

82 BALIK GÖLÜ 350 ha CÜDEYDE GÖLÜ 20 ha Baraj rezervuarı yüzeyleri 430 ha TAHTAKÖPRÜ BARAJI -- ha (2 230 ha) YARSELİ BARAJI 430 HA Seddelemeli rezervuarı yüzeyleri -- ha Gölet rezervuarı yüzeyleri* 10 ha Akarsu yüzeyleri ** 844 ha ASİ NEHRİ VE KOLLARI 844 ha Toplam su yüzeyi ha DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ MEVCUT VE MUTASAVVER YERÜSTÜSUYU SULAMA HİZMETİ PROJELERİ SULAMA ALANI A - ÖN İNCELEME (İSTİKŞAF) VE MASTER PLANI TAMAMLANAN - % 0 B - PLANLAMASI TAMAMLANAN ha (brüt) % 78 1 ORTA CEYHAN MENZELET PRJ. (Amik Ov. Sul. Reviz.) ha (brüt) 2 ARSUZ GÖNENÇAY PROJESİ ha (brüt) 3 AŞ. CEYHAN ASLANTAŞ III. MERH. PR. ERZİN-DÖRTYOL OV. POMPAJ SUL ha (brüt) 4 BÜYÜK KARAÇAY PROJESİ ha (brüt) 5 AMİK-AFRİN PROJESİ REYHANLI BARAJI VE SULAMASI ha (brüt) K Ü Ç Ü K S U İ Ş L E R İ ( G Ö L E T V E Y E R Ü S T Ü S U L. P R J. ) C - KESİN PROJESİ TAMAMLANAN - % 0 D - İNŞA HALİNDE OLAN ha (brüt) % 6 1 AŞ. CEYHAN ASLANTAŞ III. MER PR. ERZİN-DÖRTYOL OV. CAZİBE SULAMASI ha (brüt) 2 YARSELİ BARAJI VE YÜKSELTİLMESİ (775) ha (brüt) Küçük su (gölet ve yerüstü sulama) prj. Hassa Demrek göleti (276 ha) 276 ha (brüt) E - İŞLETMEDE OLAN BSİ+KSİ ha (brüt) % 16 E1 - İŞLETMEDE OLAN BÜYÜK SU IŞLERI 1 AMİK-TAHTAKÖPRÜ I.MER. PRJ. KIRIKHAN-HASSA SULAMASI ha (brüt) ha (brüt) 2 SAMANDAĞ POMPAJ SULAMA PROJESİ ha (brüt) 3 YARSELİ PROJESİ YARSELİ SULAMASI ha (brüt) ** Akarsuların sürekli su taşıyan ana kollarının ortalama akış şartlarını temsil eden su yüzeylerine ait alanlardır. 66

83 4 YAYLADAĞ PROJESİ YAYLADAĞI SULAMASI E2 - İŞLETMEDE OLAN KÜÇÜK SU IŞLERI 1 HATAY-SAMANDAĞ KARAMANLI GÖLETİ VE SULAMASI DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ MEVCUT VE MUTASAVVER YERÜSTÜSUYU SULAMALARI TOPLAMI 719 ha (brüt) 222 ha (brüt) 222 ha (brüt) ha (brüt) % 100 DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ İŞLETMEDEKİ YERALTISUYU SULAMA HİZMET PROJELERİ ENVANTERİ (Topraksu Kooperatifleri YAS Sulamaları) TESİSİN ADI 1) Reyhanlı-DÜÇ 2) Reyhanlı-Uzunkavak 3) Reyhanlı-Bakmita 4) Reyhanlı-Kumlu DÜÇ 5) Reyhanlı-Kumlu 6) Kırıkhan-Kazkelli 7) Kırıkhan-Güventaş 8) Kırıkhan-Kangallar 9) Kırıkhan-408 Evler 10) İskenderun-Uluçınar (Arsuz) 11) Dörtyol-Merkez 12) Dörtyol-Altınçağ (İcadiye) 13) Dörtyol-Yeniyurt 14) Erzin-Yeşilkent 15) Erzin-Merkez 16) Erzin-Başlamış 17) Kırıkhan 88 Evler KUYU (adet) İLİ Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay Hatay SULAMA SAHASI Brüt (ha) SULAMA SAHASI Net (ha) İŞLETMEYE AÇILDIĞI YIL

84 18) Reyhanlı Gölsuyu 19) Reyhanlı-Tayfur Sökmen 20) Kırıkhan-Ceylanlı Sul. Koop. 5 6 Hatay Hatay Hatay DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İŞLETMEDEKİ YERALTISUYU SULAMALARI TOPLAMI (Topraksu Kooperatifleri YAS Sulamaları) 398 Hatay DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ YERÜSTÜSUYU VE YERALTISUYU SULAMA HİZMETLERİ SULAMA ALANI % HATAY İLİ MEVCUT VE MUTASAVVER YERÜSTÜSUYU SULAMALARI ,54 HATAY İLİ İŞLETMEDEKİ YERALTISUYU SULAMALARI (Topraksu Kooperatifleri YAS Sulamaları) ,46 HATAY İLİ YERÜSTÜSUYU VE YERALTISUYU SULAMALARI TOPLAMI İŞLETMEDEKİ BARAJLAR VE GÖLETLER Sıra No Baraj ve HES Adı 1 Tahtaköprü Barajı 2 Yarseli Barajı 3 Yayladağ Barajı 4 Karamanlı Göleti TAHTAKÖPRÜ PROJESİ Barajın Adı Tahtaköprü Barajın Yeri Hatay (Hassa - Kilis karayolu üzerinde Hassa'ya 20 km uzaklıktadır.) Akarsuyu Karasu Amacı S+T İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 1,95 hm 3 Yükseklik (talvegden) 33,50 m Normal su kotunda göl hacmi 200 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 23,40. km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh 68

85 YARSELİ PROJESİ Barajın Adı Yarseli Barajın Yeri Hatay(.Demir köprü (Avsuyu köyü yakınında) Antakya'nın 30 km doğusunda Akarsuyu Beyazçay Amacı S İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Zonlu Gövde hacmi 2,700 hm 3 Yükseklik (talvegden) 35,00 m Normal su kotunda göl hacmi 60,50 hm 3 Normal su kotunda göl alanı 4,20 km 2 Sulama alanı ha Güç - MW Yıllık Üretim - GWh YAYLADAĞ PROJESİ Barajın Adı Yayladağ Barajın Yeri Hatay(Yayladağ İlçesinin hemen kuzeybatısında yer alır.) Akarsuyu Kureyşi Amacı S+İ İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Kaya Gövde hacmi 0,360 hm 3 Yükseklik (talvegden) 44,40 m Normal su kotunda göl hacmi 6,500. hm 3 Normal su kotunda göl alanı 0,45 km 2 Sulama alanı 719 ha Güç... KARAMANLI GÖLETİ VE SULAMASI Göletin Yeri Hatay Akarsuyu Bulanık Amacı S İnşaatın (başlama-bitiş) yılı Gövde dolgu tipi Homojen Toprak Dolgu Depolama hacmi 2,000 hm 3 Aktif Hacim 1,96 hm 3 Ölü Hacim 0,040 hm 3 Yükseklik (talvegden) 31,20 m Yükseklik (temelden) 34,80m Sulama Alanı 222 ha Proje rantabilitesi 1,85 69

86 PLANLAMA-PROJE-YATIRIM PROGRAMI-İNŞAAT AŞAMASINDAKİ BARAJLAR VE GÖLETLER AMİK-AFRİN PROJESİ: AMİK-AFRİN PROJESİ REYHANLI BARAJI Asi havzasında bulunan, Amik-Afrin Projesi Reyhanlı Barajı ve sulaması, Amik Ovası nda ha ( ha cazibe, ha pompaj) alanın sulanmasını ve ha alanı taşkından koruyarak Ova nın taşkın probleminin çözülmesini amaçlamaktadır. Projeden Hatay İli, Kumlu ve Reyhanlı İlçesi ile Merkez İlçeye ve Kırıkhan, Reyhanlı ve Kumlu İlçelerine bağlı toplam 48 köy, 1 beldede yaşayan kişi faydalanacaktır. Projenin gerçekleşmesi ile toplam kişiye ilave istihdam sağlanacaktır. Amik-Afrin Projesi inşaatı Yatırım Programı aşamasındadır. REYHANLI BARAJI: 1- PROJENİN YERİ : Hatay İli, Reyhanlı İlçesi 2- PROJENİN AMACI : Sulama +Taşkın Koruma (Amik ovasında ha (Brüt) saha sulanacak ve ha tarım arazisi ve bu alanda yer alan çok sayıda yerleşim birimi ile işletmedeki Hatay Havaalanı taşkından korunacaktır. 3- PROJE KARAKTERİSTİKLERİ : 3.1- Hidroloji Yağış Alanı : 2 764,40 km Yıllık Ortalama Akım : 289,90 hm 3 (Afrin Çayı Akımı) 599,52 hm 3 (Afrin+Karasu Der.+Asi Der.) 493,66 hm 3 (Afrin %50+Karasu Der.+Asi Der.) Muhtemel Maksimum Feyezan Piki : m 3 /s (Afrin) Derivasyon Feyezan Piki : Çekilen Su : 421,30 hm Regülasyon Oranı : % 70, Derivasyon Tüneli Yeri : Kesit Tipi Sayısı ve Çapı : Toplam Deşarj Kapasitesi : Boyu : Gövde Gövde Tipi : Zonlu toprak dolgu Gövde Hacmi : 16,30 hm Kret Kotu : 118,00 m Kret Uzunluğu : m Gövde Yüksekliği (Talvegden) : 25,20 m Gövde Yüksekliği (Temelden) : 28,20 m 3.4- Dolusavak Yeri : Afrin Çayı üzerinde Davutlar Regülatörü Tipi : Kapaklı Regülatör Kapak Sayısı ve Boyutu : 36 adet, 6,00 * 3,75 m Kapak Tipi : Düz 70

87 BÜYÜK KARAÇAY PROJESİ Hatay ili sınırları içerisinde bulunan proje sahası, Asi Nehrinin Büyük Karaçay havzasında yer almakta olup, batısında Samandağı ilçesi (Akdeniz kıyısında), güneyinde Asi nehri, doğusunda da Antakya il merkezi yer almaktadır. Proje sahasının su kaynağı Büyük Karaçay deresidir. Büyük Karaçay Projesi inşaatı Yatırım Programı aşamasındadır. Büyük Karaçay Projesi ile havzada su ve toprak kaynaklarından azami faydayı sağlayacak şekilde proje formülasyonu geliştirilmiş ve aşağıdaki tesislerin yapımı planlanmıştır. a-) Büyük Karaçay deresi üzerinde, sulama, içmesuyu, enerji ve taşkın kontrol amaçlı, talvegden m yükseklikte, hm 3 aktif hacminde, ön yüzü beton kaplı kaya dolgu tipinde Büyük Karaçay Barajı ve eteğinde 10,362 MW kurulu gücünde H.E.S. santralı, b-) Brüt ha arazide, yüksek basınçlı (borulu sistem) sulama ve ıslah tesisleri c-) Antakya ili ve Samandağ ilçe merkezi ile diğer 15 Belediyenin 2037 yılındaki içme ve kullanma suyu ihtiyacının l/s lik (toplam ihtiyaç l/s) kısmını karşılayacak içmesuyu isale ve arıtma tesisleri d-) Büyük Karaçay dere yatağında m lik yatak ıslahı (kesit tahkimatı) taşkın koruma işleri, BÜYÜK KARAÇAY BARAJI 1- PROJENİN YERİ : Hatay ili sınırları içerisinde Asi nehri havzasında bulunmakta olup, baraj aks yeri Antakya şehir merkezinin 25 km uzağında yer almaktadır. 2- PROJENİN AMACI VE FAYDASI Sulama : ha (20,25 hm³/yıl) Enerji Kurulu güç : 10,362 MW Yıllık üretim : 17,45 GWh İçme suyu : 35,32 hm³/yıl HATAY-HASSA DEMREK GÖLETİ VE SULAMASI İNŞAATI Hatay İli Hassa İlçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Gölet yerine, Antakya-Hassa TCK yolundan ulaşılır. Gölet, Deliçay deresi üzerinde yapılacaktır. Gölet ve sulama şebekesi inşaatı devam etmektedir. DEMREK GÖLETİ İNŞAATI 1- PROJENİN YERİ : Hatay-Hassa ilçesinin Güvenç nahiyesi Demrek 2- PROJENİN MAKSADI Sulama : 276 ha (brüt) 248 ha (net) 3- PROJE KARAKTERİSTİKLERİ köyünde yer almaktadır. 71

88 3.1- Hidroloji : Yağış Alanı : 27,50 km² Yıllık Ortalama Akım : 1,65 hm³ Kadastoral Feyezan Piki : 175,30 m³/s (Q 1000 ) Derivasyon Feyezan Piki : 53,40 m³/s (Q 25 ) Çekilen Su : 1,646 hm³ (Nor. dep. hacmi: 1,995 hm³) Regülasyon Oranı : % 82, Derivasyon Tüneli Yeri : Sol Sahil Kesit Tipi Sayısı ve Çapı : Kondüvi, dairesel kes., 1 ad., çap:2,50 m Toplam Deşarj Kapasitesi : 53,40 m³/s (Q 25 ) 41,00 m³/s (Kondüvi kapasitesi) Boyu : 230,00 m 3.3- Gövde Gövde Tipi : Homojen dolgu Gövde Hacmi : 0,460 hm³ Kret Kotu : 286,00 m Kret Uzunluğu : 505,00 m Gövde Yüksekliği (Talvegden) : 26,60 m Gövde Yüksekliği (Temelden) : 29,60 m 3.4- Dolusavak Yeri : Sağ sahil Tipi : Yandan alışlı-kontrolsüz Kapak Sayısı ve Boyutu : Kapak Tipi : Deşarj Kapasitesi : 175,30 m³/s ARSUZ-GÖNENÇAY PROJESİ Gönençay Projesi Sahası, Hatay ili İskenderun ilçesinin güneybatısında yer almaktadır. Doğusunda Amanos dağları, batıda Akdeniz, güneyde Arsuz (Uluçınar) bucağı, kuzeyde ise Madenli beldesi arazileri bulunmaktadır. Barajın Proje Yapım İşi tamamlanmıştır. Genel: Yeri : Hatay ili İskenderun ilçesi Madenli beldesi 5 km güneydoğusunda Gönençay üzerinde. Amacı : Sulama Hidroloji: Drenaj Alanı: : 92.2 km 2 Yıllık Ortalama Akım : 1.49 m 3 /s 72

89 Yıllık Toplam Akım : 47.0 hm 3 Baraj Gölü: Minimum İşletme Seviyesi : m Maksimum İşletme Seviyesi : m Normal İşletme Seviyesi : m Min. İşl. Seviyesinde Göl Hacmi : 4.0 hm 3 Nor İşl. Seviyesinde Göl Hacmi : hm 3 Aktif Göl Hacmi : hm 3 Min Su Seviyesinde Göl Alanı : 0.28 km 2 Normal Su Seviyesinde Göl Alanı : 1.06 km 2 Sulamaya Verilen Su : hm 3 /yıl Regülasyon Oranı : % Planlanan Sulama Alanı (Brüt) : 4468 ha Planlanan Sulama Alanı (Net) : 3901 ha Sulanabilen Alan (Brüt) : ha Sulanabilen Alan (Net) : ha Baraj Gövdesi: Tipi : Ön yüzü beton kaplı kumlu çakıl dolgu Talveg Kotu : m Temel Kotu : m Kret Kotu : m (Parapet duvar ile birlikte) Parapet Duvar yüksekliği : 2.0 m Gövde Dolgusu Üst Kotu : m Talvegden Yük. (Parapet duvar ile) : 92.0 m Temelden Yük. (Parapet duvar ile) : 98.0 m Kret Uzunluğu : m Kret Genişliği : 10.0 m Gövde Dolgusu : m 3 Memba Şevi : 1:1.7 Mansap Şevi : Mansap yolu arası sabit şev, 1:1.6 AŞAĞI CEYHAN ASLANTAŞ III. MERHALE PROJESİ Proje (Genel) : Hatay İli Erzin ve Dörtyol İlçeleri sınırları içerisinde yer alır. Projenin tamamlanması ile ha saha sulanacaktır ha Pompaj Sulaması kısmı Osmaniye İli Sınırları içinde olup, Hatay ili sınırları içinde ha bölüm cazibe ve pompaj sulama hizmet alanı yer alır. ERZİN-DÖRTYOL CAZİBE SULAMASI I. KISIM İNŞAATI 1- PROJENİN YERİ : Hatay İli Erzin ve Dörtyol İlçeleri Sınırları içerisinde yer alır. 2- PROJENİN MAKSADI : ha sahanın cazibe ile sulanması ( = ha Revizyonlu ) 3- PROJENİN KARAKTERİSTİKLERİ 3.1- Sulama alanı (ha) : Su Alma Yapısı : BS0 İsale Kan.(Km:12+310) Çek Yapısı 73

90 3.3- Sulamanın Tipi : Açık Kanal + Alçak Basınçlı B.A. Borulu ve Orta Basınçlı HDPE 100, CTP Borulu Şebeke 3.4- Sulama Modülü (l/s/ha) : 0, Toplam Ana Kanal Uzunluğu (m) : m (BS5= m) 3.6- Ana Kanalların Başlangıç Kapasiteleri (m 3 /s) : BS5=13,100 m 3 /s 3.7- Toplam Sulama Şebekesi Uzunluğu (m) : m ( m BA, m PE100, m CTP, 500 mt çelik boru) 3.8- Toplam Tahliye ve Drenaj Şebekesi Uzunluğu (m) : m (kuşaklama kanalı dahil) 3.9- Toplam Pompa İstasyonu (Adet) : 1 (sulama pompa istasyonu) Pompaların Toplam Kurulu Gücü : Projeli Durumda Ürün Deseni : Pamuk (%30), hububat (%19), mısır (%4), bostan (%4), soğan (%3), domates (%10), narenciye (%30), domates (2. ürün) (%5) ( Not : Mevcut durumda narenciye % 45 e çıkmıştır. Pamuk ekilmemekte olup Sebzecilik artmıştır.) Net Gelir Artışı (YTL/da) : 402,06 Projesiz Durumdaki Net Gelir (YTL/da) : 27,24 Projeli Durumdaki Net Gelir (YTL/da) : 429,29 ORTA CEYHAN MENZELET PROJESİ PLANLAMA REVİZYON RAPORU Proje (Genel) : Sulama hizmet alanı Hassa ilçesinden Hatay İl Merkezine kadar Hassa, Kırıkhan, Hatay yerleşimleri boyunca uzanır. Projenin tamamlanması ile ha saha sulanacaktır. 74

91 ENERJİ Ön inceleme ve master planı tamamlanan Hidroelektrik enerji 16 MW % 14,00 57 GWh/yıl %16,26 1 PAYAS HES(EİE) 4 MW 17 GWh/yıl 2 KUZEY HES(EİE) 1 MW 6 GWh/yıl 3 KÖMÜRLÜK HES(EİE) 1 MW 4 GWh/yıl 4 AĞTAŞ HES(EİE) 1 MW 4 GWh/yıl 5 AVCILAR HES(EİE) 1 MW 4 GWh/yıl 6 TAHTAKÖPRÜ HES * 8 MW 22 GWh/yıl Planlama ve kesin projesi tamamlanan 68,36 MW % 59,79 176,45 GWh/yıl 1 GÜVENÇ HES 18 MW 45 GWh/yıl 2 ARZU HES** 5 MW 15 GWh/yıl 3 BÜYÜK KARAÇAY HES 10,36 MW 17,45 GWh/yıl 4 YAKACIK HES** 9 MW 31 GWh/yıl 5 AYŞENUR HES** 10 MW 26 GWh/yıl 6 GÜZELCE HES 16 MW 42 GWh/yıl % 50,35 İnşa halinde olan 26,70 MW % 23, GWh/yıl % 28,54 1 AHMETCİK HES** 15 MW 50 GWh/yıl 2 ÇATKÖY HES** 2,90 MW 12 GWh/yıl 3 YEŞİLVADİ HES** 8,8 MW 38 GWh/yıl 2008 yılı yatırım programında olan - MW GWh/yıl İşletmede olan 3,27 MW % 2,86 17 GWh/yıl % 4,85 1 DEFNE-HARBİYE HES 3 MW 15 GWh/yıl 2 DÖRTYOL-KUZUCULU HES 0,27 MW 2 GWh/yıl İl hidroelektrik enerji toplamı 114,33 MW % ,45 GWh/yıl İşletmede olan termik santraller - MW - GWh/yıl İl toplam enerji üretimi 114,33 MW 350,45 GWh/yıl %100 75

92 DSİ 6. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ İÇME VE KULLANMA SUYU HİZMETLERİ Antakya merkez ve Samandağ ilçesi ile Antakya Samandağ arasındaki beldelerin içmesuyunu temin etmek üzere içmesuyu, sulama ve enerji maksatlı Büyükkaraçay Projesi geliştirilmiştir. Büyükkaraçay Barajı nın uygulama projesi yapımı 2004 yılında Dairesince ihale edilmiş olup tamamlanmış ve inşaat süreci başlatılmıştır. İskenderun kenti içmesuyu temini çalışmaları için Dairesince planlama ve proje yapım işi 2005 yılı programına alınmıştır. Ayrıca tarihli ek protokol ile İskenderun Belediyesine tahsis edilen suyu taşıyacak ana hat ile İSDEMİR'e tahsis edilen suyu taşıyacak hat, her iki kuruluşunda suyunu beraber taşıyacak şekilde boyutlandırılmıştır. Projeye yeterli ödenek temin edilmesi durumunda ihalesi yapıldıktan sonra çalışmalara başlanacaktır. Cevdetiye Regülatörü- İskenderun Demirçelik Tesisleri arası isale hattı inşaatı tamamlanmıştır. İçmesuyu-sulama amaçlı Yayladağ Projesi nin baraj ve sulama şebekesi inşaatı tamamlanmış ve işletmeye açılmıştır. Fakat, Yayladağı ilçesi ve çevre yerleşimlerin içmesuyunu temin edece olan Yayladağ Projesi nin içmesuyu faaliyeti Planlama Raporu aşamasındadır. PROJENİN DURUMU İLİ SU KAYNAĞI İÇMESUYU TEMİN AMACI İÇME VE KULLAN MA SUYU (hm 3 /yıl) Ön İnceleme (İstikşaf) Aşamasındaki İçmesuyu Projeleri İSKENDERUN ŞEHRİ İÇMESUYU PROJESİ HATAY Ceyhan Nehri Üzerindeki Aslantaş Barajı İskenderun Kenti 47,00 TOPLAM 47,00 Planlama ve Proje Safhasında Olan İçmesuyu Projeleri BÜYÜK KARAÇAY PROJESİ HATAY YAYLADAĞI HATAY HATAY Büyük Karaçay Suyu Üzerindeki Büyük Karaçay Barajı Kureyşi Deresi Üzerindeki Yayladağı Barajı Hatay İl Merkezi, Samandağ İlçesi ve Diğer 15 Belde 35,32 Yayladağı İlçesi 1,33 TOPLAM 83,65 76

93 D.1.4. Denizler Hatay Akdeniz'e kıyısı olan yerleşim yerlerinden biridir. Akdeniz'in kuzeydoğu uzantısı olan İskenderun Körfezi Hatay'ın batısını Güvercin Kaya'dan başlayarak Erzin'e kadar kuşatır. Körfez ilde 152 km.lik bir kıyı oluşturur. Akdeniz'in bu kesiminde tuzluluk oranı binde ortalama sıcaklık 22.2 C'dir. parametre İskenderun İlçesi Deniz Suyu Kalitesi Verileri değer ph 8,1 Elektrik İletkenliği Fenolftalein Alkalinite Metil Oranj Alkalinite Toplam Sertlik Kalıcı sertlik Toplam Çözünmüş Katılar Bulanıklık Renk Bikarbonat Kalsiyum Karbonat Klor Çözünmüş Demir Toplam Demir Magnezyum Çözünmüş Mangan Toplam Mangan Potasyum+Sodyum sülfat ,8 uöho/c 76,8 mg/l CaCO3 99,2 mg/l CaCO ,0 mg/l CaCO ,0 mg/l CaCO ,2 mg/l 1,0 SiO2 3,0 PT 121,0 mg/l 198,0 mg/l 46,1 mg/l 22,128 mg/l 0,02 mg/l 0,02 mg/l 1,690 mg/l 0,2 mg/l 0,3 mg/l 448,7 mg/l 3,350 mg/l TABLO 32: 77

94 Akıntılar : Bilindiği üzere kesitli kıyı akıntılarının taşıma, aşındırma ve şekillendirme fonksiyonları, özellikle akın tının mekanizmasına ve enerjisine bağlıdır. Kıyı akıntıları rüzgar etkisiyle sürüklenen dalgalar tarafından meydana gelmektedir. Körfezde akıntılar değişik şekilde oluşmaktadır. Körfezde sık sık meydana gelen şiddetli doğu ve güneydoğu yönlü rüzgarlar ile hakim kuzeydoğu yönlü rüzgarlar yüzey sularını açıklara doğru sürüklediklerinden, dengenin sağlanması için dip sulan körfezin doğrultusu yönünde yüzeye doğru yükselmektedir. Körfezde ölü dalga (up-welling) tipi su kütlesinin hareketi körfezin dışından içeriye doğru kuvvetlice bir dip akıntısının olduğunu ifade etmektedir. Kıyıdan açığa doğru rüzgar ile meydana gelen bu dip ve yüzey akıntılarından başka, körfezin esas akıntısı kuzey yönünde ve kıyıya paralel olarak tespit olunmuştur. Akıntı hız değerleri minimum km/saat, maksimum km/saat arasında değişmektedir. Bu akıntı Suriye ve Güney Anadolu kıyıları boyunca ilerlerken bir kol körfez içerisine girmekte ve körfez de kollara ayrılarak girdap sistemleri meydana getirmektedir. Aşağıda İskenderun yakım ve çevresinde bulunan akıntılar verilmektedir. İskenderun ve yakınında bulunan akıntı sistemleri Derinlik Sınırları(m) Kalınlık (m) Genişlik (m) Ort.Hız (km/saat) ,161 46,5x ,142 15,3x ,092 7,3x ,070 3,0x ,052 1,4x10 6 Taşıdığı Su (m 3 /gün) TABLO 33: İskenderun Körfezi Akım Şeması 78

95 Yüzeyden derinlere doğru inildikçe, suyun sıcaklığı düşmektedir. Yazın yüzeyde kaydedilen en yüksek su sıcaklığı 29 o C, en düşük 14 o C olarak (Ocak-Şubat) tespit edilmiştir. Aşağıda yılları arasındaki deniz suyu sıcaklıkları verilmektedir. Deniz Suyu Sıcaklık Ortalamaları AYLAR YILLIK ,9 16,5 17,3 19,6 21,4 25,5 27,8 28,9 28,9 25,3 21,2 17,2 22, ,8 15,8 15,4 17,8 21,4 25,1 28,3 29,1 27,4 23,6 19,2 17,1 21, ,2 15,2 15,5 18,2 22,4 25,9 29,5 29,7 28,2 24,5 19,5 17,0 21, ,7 14,6 16,7 19,9 23,8 25,5 28,7 28,6 27,5 24,5 21,0 17,6 21, ,1 14,6 16,4 18,2 21,8 25,8 28,1 28,6 27,7 25,0 21,03 18,8 21,78 Ort. 15,34 15,34 16,26 18,74 22,16 25,56 28,48 28,98 27,94 24,58 20,44 17,54 TABLO 34: Körfezin yüzey suyunun tuzluluğu, derin sulara oranla yüksek olmaktadır. Bunun sebebi yörenin iklimi gereği buharın fazlalaşmasından kaynaklanmaktadır. D.2. DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİ Hatay ilini doğal drenaj yönünden iki bölgeye ayırabiliriz. 1.bölge Amik Ovasını içine alan kısım,buranın drenajını Asi nehri karşılamaktadır.2.bölüm ise İskenderun ve yakın bölgesidir,burası da irili ufaklı dereler vasıtasıyla Akdeniz e drenaj sağlamaktadır. Yıllık ortalama yer üstü su potansiyeli hm 3 /yıldır.yıllık ortalama yağış 856 mm.ortalama akış verimi 6.9 L/km 2 dir.bölgenin Akış/Yağış oranı %25 dir. D.3. SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik Yeraltı suyu kirliliği, yeraltı su havzalarının ve akiferlerin, çeşitli yollarla ve kaynaklarla kirlenmeye maruz bırakılması sonucu ortaya çıkan kirlilik türüdür. Yağışlar, doğal olaylar, tarımsal ve endüstriyel etkinlikler, yeraltı nükleer denemeleri ve diğer insan etkinlikleri yeraltı sularının kirlenmesine neden olmaktadır. Özellikle yağmur sularının yeryüzüne inmesiyle başlayan kirlenme sürecinde organik ve inorganik partiküller, hayvansal ve bitkisel yaşam artıkları, doğal ve yapay gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar ile radyoaktif elementler yeraltına doğru süzülür. Bu süzülme sırasında üst kısımlardaki toprak katmanlarında, zeminin yapısına bağlı olarak,. suyun niteltğinde bir iyileşme olur. Bu nedenle yer altı suları içme ve kullanma açısından daha kaliteli ve temiz sayılabilir. Ancak, bu sular kirlenmeye ve kirleticilere karşı, diğer su kaynaklarından daha duyarlıdırlar. Özellikle, toksik ve kalıcı bir kirlenmeye uğrayan bir yer altı su kaynağı pek çok kullanım açısından değerini uzun süre yitirir. Çünkü, yeraltındaki değişim ve seyrelme kapasitesi oldukça sınırlıdır (Uslu, 993, 63). Evsel ve endüstriyel atıkların yer altı sularına karışması, tarımsal etkinliklerde kullanılan gübre ve pestisitlerin çeşitli yollarla yeraltına süzülmesi, deniz kıyılarındaki yer altı sularının aşırı kullanılmasına bağlı basınç farklılığının oluşmasıyla tuzlu suyun tatlı suya karışması, nükleer kazalar ve denemelerden kaynaklanan radyoaktif maddelerin yağışlarla yeraltına sızması ve artezyen kuyularından kirletici maddelerin ve tuzların yer altı sularına karışması sonucunda yer altı suları kirlenmektedir. 79

96 D.3.2. Akarsularda Kirlilik, Görüntü olarak kirli akan ve atık suların doğrudan verildiği Asi Nehri'nde yapılan "su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçütleri" kirlenmenin sayısal ve niteliksel boyutunu ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. Bu bölümde, Nehirdeki kirliliğin gerçek düzeyi ve niteliği, kimi kamusal kurumlarca ya da ilgili birimlerce yapılan su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümlerinden elde edilen sayısal veriler ışığında ele alınmıştır. Bu ölçümler çok kapsamlı ve amaca uygun olmasa da, düzenli ve sürekli yapılmaları ve kirletici leri n türünü ve miktarını (sınırlı da olsa) ortaya koymaları bakımından önemlidirler. Asi Nehri'nde Yapılan Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Çalışmaları Nehir suyunun kalite düzeyini ve kirlenmenin derecesini ortaya koymada bizlere ışık tutacağına inandığımız su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümleri uzun yıllardır iki kamu kurumu tarafından yapılmaktadır. Bunlardan biri Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİEİ), diğeri Devlet Su İşleri (DSİ)'dir. Bu kurumların dışında, son yıllarda Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ)'nin ilgili fakülte yada bölümlerince yapılan, ancak sürekliliği ve kapsamlılığı olmayan, belli bir dönemdeki ve belli noktalardaki kirlenmeyi yansıtan parçacık ölçümler de vardır. Bu ölçümlerden de yararlanma yoluna gidilmiştir. Ancak, Asi Nehri'nin su kalite düzeyi ile kirlilik durumunu gösteren, kirlenme kaynaklarını, kirletici türlerini ve bunların miktarlarını ortaya koyan araştırmalar içerik ve kapsam açısından yeterli olmadığı gibi, bilimsellik ve deneysellik açısından da yeterli değildir. Ülkemizin su kaynaklarıyla ilgili kuruluşlardan EİEİ ve DSİ nin Asi Nehri üzerinde kurmuş oldukları ölçüm istasyonları dışında düzenli bir ölçümden söz etmek mümkün değildir. Ancak bu düzenli ve sürekli ölçümlerde de çok az sayıda kirlilik ya da su kalitesi parametrelerine bakılmaktadır. Havzada bulunan ve su kaynaklarıyla ilgisi olan yerel düzeydeki kuruluşların çalışmaları daha çok kişisel düzeyde yapılan ve belli bir değişkeni yada belli bir dönemi kapsayan çok sınırlı ölçümlerden ileriye gitmemektedir. Öte yandan İl Sağlık Müdürlüğü'ne bağlı Çevre Sağlığı Şubesi ile Belediye Çevre Sağlığı Biriminin geçmiş yıllarda su örnekleri alarak yaptıkları ve sudaki koliform bakteri düzeyini ortaya koyan analiz sonuçlarına, arşiv düzenleri ve saklama alışkanlıkları olmadığından, ne yazık kj ulaşılamamıştır. Asi Nehri'ndeki kirlenmenin gerçek düzeyini ve çevresel etkilerini ortaya koyacak çalışmaları asıl yapması gereken İl Çevre Müdürlüğü ise, ne yazık ki bu güne kadar bu tür bir ölçiim çalışması yapmamış, yapan kuruluşlarla da herhangi bir yakın işbirliğine girmemiştir. Yerel düzeyde bu tür çalışmalarda sorumluluğu bulunan kamusal ya da özel kuruluşlar, kendileriyle yaptığımız görüşmelerde araç gereç eksikliği, teknik personel yetersizliği ve parasal kaynak (ödenek) yokluğu gibi gerekçeler ileri sürmüşler ve bu tür ölçümler yapamadıklarını belirtmişlerdir. Havzaya yeni bir umut ışığı getirmesi umulan ve son 5-6 yıldır etkinlikte bulunan MKÜ' ye bağlı Ziraat, Fen Edebiyat, Mühendislik ve Su Ürünleri Fakülteleri henüz kurulma ve kurumlaşma aşamasında olduklarından, konuyla ilgili kapsamlı ve düzenli bir çalışmaya henüz başlayamamışlardır. Üniversite ölçeğinde yapılan ve Asi Nehri yada havzanın diğer su kaynaklarıyla ilgili olan çalışmalar, şimdilik bireysel düzeyde ve çok sınırlı çalışmalardan oluşmaktadır. MKÜ İİBF Kamu Yönetimi Bölümü henüz yeni açılmış olup, bu bölümün öğretim üyeleri olarak bizlerin gerçekleştirdiği Asi Nehri 'yle ilgili bu çalışma, belki de ilk kapsamlı ve bilimsel içerikli çalışma niteliğindedir. Ancak, çalışmamızın teknik boyutunu oluşturan su kalitesi ve kirlilik düzeyi ölçümleri, MKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji ve Kimya bölümlerinin katkılarıyla tamamlanmak istenmişse de, bu bölümlerin katkısı kimi kişisel ve bürokratik nedenlerle çok sınırlı düzeyde kalmıştır. Asi Nehri'nin su kalitesi ve kirlilik düzeylerini ortaya koyan veriler, üç ayrı kuruluştan sağlanmaya çalışılmış, bu amaçla EİEİ ve DSİ'ye resmi yazıyla başvurulmuş, yalnızca EİEİ Genel Müdürlüğü'nden Asi Nehri'nin son beş yıllık su kalitesi ve kirlilik ölçüm sonuçları sağlanabilmiş, DSİ' den herhangi bir veri alınamamıştır. Üçüncü kaynak olarak da MKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kemal SANGÜN' ün öğrencileriyle gerçekleştirdiği ve toplam 5-6 parametreyi esas alan Asi analiz sonuçları değerlendirilmiştir. 80

97 Asi Nehrinin Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları-1999 Köse ve diğerleri,asi Nehrinin Kirlilik Düzeyleri Antakya-1999 PARAMETRELER ÖLÇÜM NOKTALARI 1.NOKTA 2.NOKTA 3.NOKTA 4.NOKTA PH ,28 7,84 8,24 AKM KOİ BOİ 2, Nitrit Azotu 0,2 0,04 0,44 0,33 Nitrat Azotu 4,42 4,21 4,92 4,63 TABLO 35: D.3.3. Göller,Göletler ve Rezervuarlar da Kirlilik Yağışların yeterli miktarda yağmaması, doğa dengesinin insan eliyle tahribatı neticesinde değişmesinden kaynaklandığı bilinmektedir. Ormanların, yangınlar ve plansız kesimler neticesinde yok edilmesi, hava kirliliği vs. gibi nedenlerden dolayı yağmurlardaki azalmalar, kaynak sularının verimini de etkilemiş, bu durum yurt ekonomisindeki kayıpların büyümesine de sebep olmuştur. Nüfus ile beraber su ihtiyacının artması, toprakların küçülmesi gibi özelliklere bağlı olarak, dünya tarımında verim düşüklüğü görülürken, diğer taraftan suları, göletler, barajlar ve suni beslenme yollarıyla kontrol altında tutmak suretiyle üretimi arttırıcı yatırımlar da yapılmaktadır. Göl tabanında materyal birikimi ve civarında açılan sondaj kuyuları sebebiyle suları tamamiyle kuruyan Cüdeyde, sazlıklardan geçilmez hale gelmiş, Reyhanlı Belediyesi tarafından plansız ve programsız bir şekilde yapılan çalışmalar da yarım bırakılarak göl kendi kaderine terkedilmiştir. Göstermelik sarf edilen çabaların hiçbir amaca hizmet etmeyeceği, faydadan çok zarar vereceği ortadadır.. Bir zamanlar Hatay'ın önemli göllerinden gösterilen Bağlama'daki göl yok edildiği gibi, şimdi sıra Gölbaşı, Yenişehir, Pınarbaşı ve Cüdeyde'ye gelmiştir. D.3.4. Denizlerde Kirlilik Akdeniz, nüfus artışı, kentleşme ve endüstrileşmenin en hızlı olduğu bölgelerimizden biridir. Bölgede 1985 yılında toplam nüfusun yüzde 19,5 i yaşamakta olup, bu oran giderek yükselmektedir. Türkiye'de yılları arasını kaplayan "Ulusal Deniz Ölçme ve Izleme Programı"ndan elde olunan verilere göre, Akdeniz'in bize ilişkin bölümünde açık deniz kirliliği henüz yoktur, daha çok kıyı kirliliği söz konusudur. Akdeniz bir bütün olarak ele alındığında, çevresinde yaşayan 350 milyon insan (ve yaklaşık 100 milyon turist) dolayısıyla, yoğun bir kanalizasyon kirliliği etkisindedir. Kıyılarındaki kanalizasyonların yüzde 85 i hiçbir arıtmadan geçirilmeden denize 81

98 verilmektedir. Ayrıca Dünya petrol ticaretinin yüzde arası Akdeniz üzerinden yapılmakta olup, petrol kirliliği bu denizi kirleten ikinci önemli tehlikeyi oluşturur. Akdeniz hemen tümüyle kapalı bir deniz olduğundan, suları ancak yılda bir yenilenebilmektedir. Akdeniz'in son yıllarda kirlenme hızının arttığını belirleyen kıyı ülkelerince, 1975 yılında Barselona'da "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" hazırlanmış, Türkiye bu sözleşmeye ve eski protokollere imza koyarak taraf olmuştur. Barselona bildirisine taraf olan ülkeler, 1985 yılında yeniden bir araya gelerek, hemen uygulanması gereken önlemleri içeren "Cenova Deklarasyonu"nu onaylamışlardır. Türkiye, "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" ve eski protokoller çerçevesinde yürütülmekte olan "Akdeniz Eylem Planı" çalışmaları, çeşitli kuruluşlar aracılığıyla ve daha çok kendi olanaklarıyla yürütmektedir. D.4. SU VE KIYI YÖNETİMİ, STRATEJİ VE POLİTİKALAR Sorunlara yönelik öneriler başlıklar altında aşağıda sıralanmıştır. 1. Asi Nehrinin gereksiz ve savurganca kullanılması önlenmelidir. 2. Asi Nehrinin kirlilik düzeyini belirleyici ortak çalışmalar yapılmalıdır. 3. Kentsel atık suların havzadaki akarsulara doğrudan boşaltımı önlenmelidir. 4. Havzadaki endüstriyel kuruluşların ÇED uygulaması tamamlatılmalıdır. 5. Kirleten kurum ve kuruluşlara etkili yaptırımlar uygulanmalıdır. 6. Tarımsal ilaç ve gübreleme konusunda çiftçiler eğitilmelidir. 7. Tıbbi atıkların su kaynaklarına karışması önlenmelidir. 8. Asi ve sahillerimizin korunması için Suriye devleti ile ortak çalışmalar yapılmalıdır. D.5. SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİ AKM (Askıda Katı Madde) : Birinci noktada 2.5, ikinci noktada 10, üçüncüde 358 ve dördüncüde 233 olarak saptana AKM değerleri, Nehir suyunun özellikle kent merkezine yakın noktalarda oldukça kirli olduğunu göstermektedir. KOİ (KimyasalOksijen ihtiyacı) : Birinci noktada 34, ikincide 13, üçüncüde 20 ve dördüncüde 16 olarak saptanan KOİ değerleri, değişkenlik göstermekle birlikte, birinci noktada normal sınırları aşmakta ve kirliliğe işaret etmektedir. BOİ (Biyolojik Oksijen ihtiyacı) : Birinci noktada 5, ikincide 19, üçüncüde 2 i ve dördüncüde 17 olarak belirlenmiştir. Buna göre, dördüncü noktada, yani endüstri kuruluşlarının yoğunlaştığı bölgede BOİ değerlerinin yüksek çıktığı, dolayısıyla bu noktada suda kj oksijen oranının düşük olduğu ve BOİ yönünden yoğun bir kirlenme yaşandığı görülmektedir. Nitrit Azotu : Birinci noktada 0.2. ikincide üçüncüde 0.44 ve dördüncüde 0.33 olarak belirlenmiştir. Buna göre, Nitrit Azotu değerleri 1,3 ve 4. noktalarda yüksek, 2. noktada düşük çıkmıştır. Nitrit azotu yönünden i, 3 ve 4. noktalarda kirlilik oranı daha yüksektir. Nitrat Azotu : Birinci noktada 4.42, ikincide 4.21, üçüncüde 4.92 ve dördüncüde 4.63 gibi değerlerle birbirine yakın sonuçlar elde edilmiştir. Değerlerin tümü normal sınırların üzerinde olup, Nitrat Azotu yönünden Nehrin oldukça kirli olduğu görülmektedir. Debi : Ocak ve Şubat aylarında fazla, Mart, Nisan ve Aralık'ta düşük, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ise çok düşüktür. Ocak ve Şubat aylarında yüksek olması yağışların artmasına bağlı olabilir. Sıcaklık : Genel olarak su sıcaklığı her iki istasyonda da, aşırı kirlilik yansıtacak kadar yüksek değildir. Yalnızca debinin çok düşük seyrettiği ve suyun 82

99 neredeyse tamamen kesildiği, ya da çok yağışsız geçen Temmuz i 997 ile Haziran i 998 ve Temmuz 1999 tarihlerinde, su sıcaklığı kirliliğe neden olacak ya da işaret sayılacak kadar artmıştır. Bu tür organik maddelerin artmasına ve alglerin (suyosunlarının) aşırı üremesine yol açmıştır. Buna bağlı olarak da Nehir ortamında kötü koku oluşmaktadır. Hidrojen İyonu (Asidite) : Kış aylarında yağışlara bağlı olarak Nehirde toplanan dere ve çay sularının çevreden çözerek taşıdıkları kireçli sular, Nehir suyunun hidrojen iyonu düzeyini ortalama 8 civarında tutarken, yaz aylarında su düzeyinin düşmesi ve kirlenmenin artmasına bağlı olarak suyun asidite oranı, yani hidrojen iyonu yoğunluğu artmıştır. İletkenlik : İletkenlik ölçütü, suya verilen kirletici maddelere, yağmur sularına, erozyonla taşınan çamur ve çökeltirle askıdaki katı maddelere ve debisel değişikliklere!ağlı olarak aylar itibariyle farklılıklar göstermektedir. İletkenlik, özellikle kış aylarında artmıştır. İletkenliğin artması, suda iyon yoğunluğunun artmış olduğunu, yani asitleşmenin yükseldiğini göstermektedir. Sodyum (Na+) : Kış aylarında artan yağışlara bağlı olarak, Nehir suyundaki sodyum tuzları oranı da artmıştır Su miktarının azaldığı dönemlerde ve özellikle yaz aylarında ise, sodyum tuzları azalış göstem1iştir. Sodyumun azalması, suyun kalitesini arttırmıştır ancak bu durum kirlilik düzeyi açısından bir ölçüt değildir. Potasyum (K+) : Yağışların arttığı dönemlerde fazla artış göstem1eyen potasyum, yaz aylarında oldukça yükselmiştir. Bunun nedeni, yaz aylarında su miktarının azalması yanında, Nehre verilen kirletici atıkların oran olarak artış göstermesinin etkisidir denilebilir. Kalsiyum (Ca+) ve Magnezyum (Mg+) : Kalsiyum ve magnezyum miktarları, yağışların arttığı dönemlerde yüksek görülmektedir. Bu da kalsiyum ve magnezyum tuzlarının yağmur sularıyla Nehre taşındığını göstem1ektedir. Bu artış, suyun sertliğini artmıştır, ancak bu sertlik artışı da kirlilik açısından fazla anlamlı değildir ve sadece suyun kul\anım amacı bakımından anlam taşıyan bir parametredir. Örneğin, içme suyu yada endüstriyel amaçlı kul\anılan suyun kalitesi açısından, su sertliğinin az olması tercih nedenidir. Karbonat (C03) : Karbonat da kalsiyum ve magı1ezyum tuzları gibi, oluşturduğu bileşiklerle suyun sertliğini artırmaktadır ve aynı dönemlerde artış göstem1iştir. Bikarbonat (nc03) : Bikarbonat da karbonat gibi, aynı biçimde kalsiyum ve magnezyumla oluşturduğu bileşiklerle suyun sertliğini artırmaktadır. Bu da içme suyu yada endüstriyel kul\anım suyunun kul\anım kalitesini düşürmektedir. Karbonat ve bikarbonatın giderilmesi için kaynatılması ya da kireç-soda yöntemi gibi yöntemlerle işlemden geçirilmesi gerekmektedir. Bu işlemlerse, maliyeti yükselttiğinden ekonomik değildir ve kullanımda sorun oluşturmaktadır. Klorür (Cl) : Klorür de yağmur sularıyla gelen tuzların çözülmesiyle artış göstermiştir. Ekim ve Aralık aylarında ise, gerek yüzey suyu ve gerekse atıksularla etkileşen tuzlarla azalmıştır. Sülfat (S04) : Sülfat da yağışlara bağlı olarak artını ş, yaz aylarında ise su ısısının yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan bileşiklerle çökmüş ve azalmıştır. Nisan ayında ise, yağış miktarının fazla olması ve yağışların getirdiği çözünmüş sülfat iyonları nedeniyle, Nehir suyundaki sülfat yoğunluğu artmıştır. 83

100 Asi Nehri Demirköprü ve Antakya Kent Merkezi İstasyonlarından Elde Edilen Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyi Ölçüm Sonuçları EİEİ Genel Müdülüğü Etüt Dairesi Başkanlığı-2000 Ankara A.DEMİRKÖPRÜ İSTASYONU I TABLO 36: 84

101 TABLO 37: TABLO 38 85

102 (D).SU KAYNAK Hatay İl Sağlık Müdürlüğü D.S.İ.Bölge Müdürlüğü İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Hatay ın Su Potansiyeli,Erdal ALTUNLU 2002 Türkiye Suları Ankara-1999 Sürdürülebilir Akarsu Yönetimi ve Tersine Akan Nehir Asi,Ankara

103 E.TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1.GENEL TOPRAK YAPISI Büyük toprak grupları ve yayılış alanları Kırmızı Kahverengi topraklar ha alan ile havzanın % 7,06 sını oluştururlar. Daha çok Musabey'in doğusunda yaygındır. Organik topraklar kaplar. 395 ha yüzölçümü ile havzada % 0,31 lik yer Kahverengi Orman toprakları Yüzölçümleri ha olan bu toprakların havzaya oranı % 15,09 dur. Dörtyol'un kuzeyi, Altınözü dolayları, İskenderun/un güneyi ve Samandağ-Antakya arasında yaygındırlar. Kireçsiz Kahverengi Orman toprakları ha alan ile havzanın % 34,44 nü oluştururlar. Hassa-Dörtyol arası, Musabey çevresi, Tarsus'un güney ve güneydoğusu ile Kışlak'ın güneyinde bulunurlar. Kırmızı Akdeniz toprakları ha yüzölçümü ile havzada % 7,36 yer tutarlar. Havzanın kuzeydoğu ve doğusunda, Reyhanlı nın kuzeyi ve doğusu ile Şenköy, Kışlak dolaylarında yaygındırlar. Kırmızı Kahverengi Akdeniz topraklar kaplar ha yüzölçümü ile havzada % 0,40 alan Bazalt toprakları 130 ha olan yüz ölçümlerinin havzaya oranı % 7,10 dur. Havzanın kuzeydoğusunda, Yalankoz çevrelerinde yaygındırlar. Alüviyal topraklar vzada % 12,9S'e karşılık, ha alan kaplarlar. Amik ovası, Arsuz'un kuzey i ve İskenderun'un çevresinde yaygındırlar. Kolaviyal topraklar 860 ha olan yüzölçümleri ile, havzanın % 12,92 sini oluştururlar. Özellikle Reyhanlı dolaylarında, İslahiye'nin güneyinde, Kışlak'ın güneyi ve Dörtyol'un batısında yaygındırlar. 87

104 Hatay İli Toprak Sınıfları kırmızı kahverengi topraklar organik topraklar 13% 7% 0% kahverengi orman toprakları 13% 16% kireçsiz kahverengi orman toprakları kırmızı akdeniz toprakları 7% 0% 8% 36% kırmızı kahverengi akdeniz toprakları bazalt toprakları alüviyal topraklar kolüviyal topraklar Toprak Bünyesi Saturasyon (işbe) yüzdesine göre yapılan sınıflandırılmada tarım topraklarının % 4.7'si kumlu %2'si tınlı, % 64'ü killi tınlı, % 6.94'ü killi ve % O.59'u ağır killi bünyeye sahiptir. Bu dağılım ilde tarım için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir. Toprak Bünyesi kumlu 3% 6% 1% 9% 81% tınlı killi tınlı killi ağır killi GRAFİK 11 88

105 Toprak Reaksiyonu Tarım topraklarının % O,94'ü asit (PH6,5)'ten düşük, % 14,29'u nötr (ph6,6-7,5), % 84,77'si ise alkali (PH 7,5'ten büyük) reaksiyona sahiptir. Toprak Bünyesi 0,94 14,29 asit nötr 84,77 alkali GRAFİK 12 Toprak Tuzluluğu : İşlemeli tarım uygulanan toprakların % 82.50'i tuzsuz, % 14.17'si hafif tuzlu, % 2.66'sı orta tuzlu, % O.67'si ise çok tuzludur. Toprak Bünyesi 14% tuzsuz 3% hafif tuzlu 82% 1% orta tuzlu çok tuzlu GRAFİK 13 89

106 E.2. TOPRAK KİRLİLİĞİ İlimizde ciddi manada toprak kirliliği oluşmamaktadır. İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce İlgili uzmanlarca, çiftçilere anız yakılmasının zararları anlatılmasına ve çoğunun bunu bilmesine rağmen, her yıl Ağustos ve Eylül aylarında, buğday hasadından sonra tarlada arta kalan anız ve saplar yakılmaktadır. Anız yakılması öncelikle hava kirliliğine neden olmaktadır. Anızların yakılmaması, toprak yüzeyinde yağmur sularının tutulmasını sağlayarak, tarlada bitkiler için kurak dönemde gerekli suyun, depolanmasına olanak verir. Toprak yüzeyindeki anız erozyonu önler. Ayrıca tarım alanlarındaki erozyonun önlenmesi ile tarlalarda aşırı ilaçlama ve gübreleme sonucu biriken artıkların nehir ve göllere karışması engellenemeyeceğinden burada yaşayan canlıların korunması sağlanır. E.2.1. Kimyasal Kirlenme İlimizde kayda değer bir kimyasal kirlenme söz konusu değildir. E Atmosferik Kirlenme Sistematik bir veri bulunmamaktadır. E Atıklardan Kirlenme Sistematik bir veri bulunmamaktadır. E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme E.3. ARAZİ Sistematik bir veri bulunmamaktadır. E.3.1. Arazi Varlığı Ana madde, iklim, topografya,bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile Hatay ilinde çeşitl büyük toprak grupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanısıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Hatay İli Arazi Varlığı: Tarım Arazisi Hektar % 51 Mer a Arazisi Hektar % 2 Orman-Funda-Tapusuz-Konut- Diğer Arazi Hektar % 46 Su Yüzeyi-Kayaç-Leçelik Alan Hektar % 1 TOPLAM Hektar %100 90

107 E Arazi Sınıfları Kullanma kabiliyet sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.sınıftan VIII.sınıfa doğru giderek artmaktadır. İlk dört sınıf kullanım kabiliyetine göre tarıma elverişli iyi tarım sınıflarıdır diğerleri tarıma pek elverişli değildir. Arazi Sınıflarının Dağılımı 1% 13% 9% 51% 11% 7% 0% 8% I.SINIF II.SINIF III.SINIF IV.SINIF V.SINIF VI.SINIF VII.SINIF VIII.SINIF GRAFİK 14 SINIF-I Bu sınıflandırmaya gore topografya duz veya eğimi % 1-2 olmak uzere düze yakındır. İlde I.sınıf arazilerinin kapladığı alan hektar olup il yüzölçümünün %14 unu teşkil etmektedir. I. sınıf arazilerin; %69,4 unu aluvyal topraklar, %29,4 unu koluviyal topraklar, %1,2 sini kırmızı Akdeniz toprakları olusturmaktadır.bu arazilerin hektarında kuru tarım, hektarında sulu tarım yapılmaktadır. Ayrıca 98 hektar mera, hektar ise diğer araziler kapsamında kullanılmaktadır. SINIF-II Kapladığı alan hektardır. İl yüzölçumünün % 8,7 sini teskil etmektedir. Buarazilerin % 23,4 u aluviyal topraklar, % 68 i koluviyal topraklar, % 2,9 unu kahverengi orman toprakları, % 2,4 u kırmızı Akdeniz toprakları, % 0,06 sı kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları,% 0,3 u kirecsiz kahverengi orman toprakları ve % 2,6 sı bazaltik topraktır. Bu arazilerin; hektarında kuru tarım, hektarında da sulu tarım yapılmaktadır. II. sınıf arazilerin 113 hektarı mera arazisi, hektarda diğer kullanım icindir. Ortalama eğimi ise % 1-6 arasındadır. SINIF-III III. sınıf araziler ha kapladığı alan ile ilin % 10,8 ini teskil etmektedir. Bu arazinin toprak gruplarına gore dağılımı ise % 4,5 i aluviyal topraklar, % 21,8 i koluviyal topraklar, %24,7 si kahverengi orman toprakları, % 0,4 u kirecsiz kahverengi orman toprağı, % 7,5 i kırmızıakdeniz toprak, % 0,1 i kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları, % 3,7 si bazaltik 91

108 topraklarbicimindedir. Bu alanların kullanım durumları ise; hektar kuru tarım, hektar sulutarım, 220 hektar mera, hektar da diğer kullanım içindir. SINIF- IV IV sınıf araziler ilin hektar alanı ile % 7,5 ini kaplamaktadır. IV. sınıf arazilerintoprak gruplarına gore dağılımında; % 22,3 unu aluviyal topraklar % 10,9 unu koluviyal topraklar, % 42,8 ini kahverengi orman toprakları, % 16,7 kirecsiz kahverengi orman toprakları,% 3,9 unu kırmızı Akdeniz toprakları, % 1,4 unu kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları, %20,3 unu bazaltik topraklardan olusmaktadır. Bu alanların kullanım durumları ise soyledir; hektar kuru tarım, hektar sulu tarım, hektar mera, 215 hektar alanı iseorman-fundalık alanlar oluşturmaktadır hektarı da diğer kullanım içindir. SINIF- V 1,278 ha alanı ile ilin % 0,2 sini kaplamaktadır. Bu sınıfa ait arazilerin tamamını hidromorfik topraklar oluşturmaktadır. SINIF- VI ha alanı ile ilin % 8,2 sini kaplar. Bu alanın gruplarına gore dağılımı ise %10,4 unu aluviyal topraklar, % 12,1 ini koluviyal topraklar, % 40,4 unu kahverengi orman toprakları, % 24,8 ini kirecsiz kahverengi orman toprakları, % 6,3 unu kırmızı Akdeniz toprakları, % 1,1 ini kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları, % 5 ini bazaltik topraklar seklindedir. VI. sınıf toprak alanlarında hektar alanda kuru tarım, hektar alanda sulu tarım yapılmaktadır. Bu toprakların hektarı cayır-mera, 5,737 hektarı orman fundalık, 632 hektarı da diğer kullanım icindir. SINIF- VII hektar alanı ile ilin % 49.2 lik kısmını kaplamaktadır. Bu alanı olusan toprak grupları su sekildedir; % 0,1 ini sahil bataklıkları, % 20,2 sini kahverengi orman toprakları, % 57,8 kirecsiz kahverengi orman toprakları, % 12,4 unu kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları, %0,3 unu kirecsiz kahverengi topraklar, % 9,2 sini bazaltik topraklardır. VII. sınıf toprak alanlarının; hektarında kuru tarım yapılmakta, sulu tarım yapılmamaktadır. VII inci sınıf arazilerde hektar mera, hektar orman-fundalıkarazisi ve hektarda diğer kullanım icindir. SINIF- VIII hektar ile il topraklarının % 1,4 unu olusturur. Bu arazilerin toprak gruplarına gore dağılımı ise hektarı ırmak-taskın yatakları, hektarı diğer kullanım seklindedir. E Arazi Kullanma Durumu Grafik de görüldüğü üzere; ekilebilir arazi ve tarımın en yoğun yapıldığı toprak sınıfları I. ve IV. Sınıf arazilerdir. Bunun yanında VI. ve VII. Sınıf araziler ekilebilir durumda olmasına karşın genellikle zeytinlik ve meyve ağaçları yetiştirmeye uygun yapıdadır. VII. 92

109 Sınıf arazilerde yöreye uyum sağlamış orman ve fundalık, mera ve çayır bitkileri yetiştirme yeteneğine ve en fazla alana sahiptir. Hatay İli Arazi Sınıflarının Arazi Kullanma Şekillerine Göre Dağılımı ekilebilir alan (ha) mera (ha) orman, fundalık konut ve diğer (ha) I.SINIF II.SINIF III.SINIF IV.SINIF V.SINIF VI.SINIF VII.SINIF VIII.SINIF 0 I.SINIF II.SINIF III.SINIF IV.SINIF V.SINIF VI.SINIF VII.SINIF VIII.SINI F ekilebilir alan (ha) mera (ha) GRAFİK orman, fundalık 15 konut ve diğer (ha) E.3.2. Arazi Problemleri Ülkemizde olduğu gibi ilimizde de küçük ve çok parçalı olması, artan nüfus sonucu tarım arazilerinin amaç dışı kullanımı, miras yoluyla tarım arazilerinin bölünmesi önemli arazi sorunlarımızdandır. İlimiz tarım alanlarının yüzde 50 si kültür arazisi dışındadır. Kalan kısım engebeli ve taşlık kullanılamayan arazidir. Sulama ili ilgili olarak sorunlar yaşanmaktadır. Taban suyunun aşağılara düşmesine sebep olan yanlış sulama ve metotları, çok sayıda kuyu açılması sorunlarımızdandır. Drenaj sorunları toprakta tuzluluk yapmaktadır. Rüzgar ve suyun sebep olduğu toprak erozyonu sorunlarımızdandır. Hatay coğrafi olarak çok değişik yüzey şekillerine sahip olduğundan farklı eğim ve yüksekliklerde farklı topraklar oluşmuştur. Bu özelliklere sahip ilimiz topraklarında bitki yetişmesini ve tarımsal kullanımını kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık, kayalık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik dereceleri yer yer değişen bazı sorunlar bulunmaktadır. 93

110 Erozyon Hatay ilinde dağlık arazilerin ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla alüvyal ve hidromorfik alüvyal topraklardan oluşan taban arazileridir. Bunlar ırmak taşkın yatakları, kıyı kumulları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleşim alanları ve su yüzeyleridir. Su Erozyonu hektar; ; 31% hektar; ; 24% hektar; ; 28% hektar; 91959; 17% hiç veya hafif orta şiddetli çok şiddetli GRAFİK 16 Taşlık Ve Kayalık : Hatay ilinde ha arazi toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek şekilde taşlık ve kayalıktır. Bu alan il topraklarının % 36'slnl oluşturmaktadır. Drenaj : Daha çok alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde bitki gelişmesine zarar verecek yükseklikte bulunduğu topraklardır. Bu alan il topraklarının % 9' unu oluşturmaktadır. Tuzluluk Ve Sodiklik : Hatay ilinde drenajı bozuk sahaların ha da tuzluluk veya alkalilik yada her iki problem birden görülmektedir. Bu alan il topraklarının % 7'sini oluşturmaktadır. 94

111 Toprak Sığlığı : Bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin karşılandığı topraklarda derinlik önem taşımaktadır. Bitki gelişiminin durağı olan bu ortam derin olursa bulunduğu iklime adapte olabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirmek mümkün olur.hatay ilinde derin topraklar ha ile %27,4, orta derin topraklar ha ile %7,1 sığ topraklar ha ile %35,7 çok sığ topraklar ha ile ilin %29'unu teşkil ederler. Derin toprakların ha i sorunsuzdur, diğerleri taşlılık, yaşlık, tuzluluk ve sodiklikten dolayı problemlidirler. (E).TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI KAYNAK İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Hatay Tarım Master Planı 2003 Türkiye Suları, Ankara

112 FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. ORMANLAR F.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı İlimizde ormanlar Keldağ ve Amanos dağlarında yoğunlaşmaktadır. Bu dağların ana yapısını Peridotit, Serpantin ve Gabro gibi yeşil kütleler oluşturur. Bunlar Keldağ ve Amanos dağlarında geniş alanlar kaplar. Amanos dağları düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik kütleleri ile serpantinlerden oluşmaktadır. Üstte ise kretase kalkerleri egemendir. Güney kısımları mezozoik, doğuda orta miosen, batıda plio - kuarterner halosen yani alüvyon katlardan oluşmuştur. Mezozoik sahalar içerisinde üst kretase sahalarına rastlanmaktadır. Yıllık ortalama yağış 1150 mm. ortalama sıcaklık 18 o C derece civarındadır. F.1.2. Bölgenin Orman Envanteri Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağlarında yer almaktadır ve bu ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluşturmaktadır.bununla birlikte ormanlarımızı oluşturan asli ağaç türleri ;Karaçam,Göknar,Sedir,Kayın,Meşe ve Gürgen türlerinden oluşmaktadır.tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeşidin üzerinde bitki türü olduğu saptanmıştır. İlçesi Normal koru Bozuk koru Normal baltalık Bozuk Baltalık Orman Alanı % Açıklık Alan Ha Genel Alan Antakya 4967,0 9417,0-4255, , , Belen 6305,0 5978, , ,5 Hassa 4046,0 4771, , ,5 İskenderun 29395, , Kırıkhan 2498, , , Samandağ 8053, ,5-3320, Yayladağı 4123,5 3041, Toplam 59388, ,5 453, , , , Dörtyol ve Erzin İlçeleri Orman Alanları Dahil değildir. 96

113 TABLO 39 hektar; 23927; 14% Hatay İli Orman Arazi Dağılımı hektar; 16204; 10% hektar; 18639,5; 11% hektar; 12283; 7% hektar; 10374,7; 6% hektar; 25620; 15% hektar; 62245; 37% antakya belen hassa iskenderun kırıkhan samandağ yayladağı GRAFİK 17 İlimizde özel orman alanı bulunmamaktadır. Hatay ormanlarında hakim ağaç türleri Kızılçam (Pinus trustia) Karaçam (Pinus nigra Fıstık Çamı Sedir(Cedrus libani) 97

114 Kayın (Fagus orientalis) Meşe (Qergus sp) Göknar (Abies born.) Gürgen (Carpinus etalus) Ihlamur (Tilia tomentosa) Kestane Dişbudak Selvi Yukardaki ağaların dışında ;Yalancı Akasya,Sofora,Ardıç,Aylantız,Okaliptus ve Çınar ağaçları bulunmaktadır. En çok rastlanan maki türleri : Mersin (Myrtus communis) Defne (Lauris nobilis) Keçiboynuzu (Ledationa siliga) Böğürtlen (Rubus ıdeust) Zakkum (Nerium oleandar) 98

115 İlimizin Amanos Dağları tertier döneminden bir kalıntı olan aslında Karadeniz florasına özgü kayın (Fagus orientalis) ormanları bulunur. Ancak bugün koruma ve gelişmeye muhtaç bir halde bulunmaktadır. F.1.3. Orman Varlığının Yararları Hatay il sınırları içerisinde bulunan yerleşim yerleri genelde vadi ve tepe sırtlarında kurulmuştur. Dörtyol, Hassa, Erzin, Yayladağ, İskenderun, Belen, Payas gibi yerleşim yerleri dağ yamaçlarında kurulu olduğundan şiddetli yağışlarda sel sularına maruz kalmaktadır. Ormanlar taşkınları önlemekte, toprak ve su erozyonuna karşı bir önlem olmaktadır. Dünya devletleri temiz bir hava için tabiatın dengesinin bozulmaması gerektiğine inanmaktadır. Bunun için yağmur ormanlarını kurtarma çalışmalarına başlamışlardır. Ormanın ayrıca dikim, bakım, söküm, taşıma gibi nedenlerden dolayı bir iş alanı olarak da yararları vardır. Gelecek nesile yeşil bir Hatay bırakmak için Orman İşletme Müdürlüğü bu güne kadar ha. yeni orman kurmuş ve kurmaya da devam etmektedir. F.1.4. Orman Sayılan Alanların Daraltılması Orman Kadastro Çalışmaları Bitirilmiş ve 6831 Sayılı Orman Kanununun 2/B maddesine göre Orman Sınırları Dışına Çıkarılan saha : 2.568,2 Ha Bu Sahanın Dağılımı Aşağıdaki Tabloda Verilmiştir Yerleşim Alanı Kısmen Yerleşim Kısmen Tarım Alanı Tarım Alanı 117,2 Ha 91,37Ha 2359,6 Ha 5% 4% 91% yerleşim alanı yerleşim+tarım tarım GRAFİK 18a Not:Antakya Orman İşletme Müdürlüğü Verileri,Dörtyol Orman İşletme Müdürlüğü çalışmaları bu sonuçlara dahil değildir. 99

116 F.2. ÇAYIR VE MERALAR F.2.1. Çayır ve Mera Varlığı Hatay ilinde çayır ve mera alanlarının toplamı hektardır. Yüzölçümün % 9.88'ini oluşturmaktadır. Çayır-Meralar entansif hayvancılğın yanında ekolojik dengenin korunmasında da önemli yer tutmaktadır. Bu alanın alt bölgelere göre dağılımı aşağıdaki Grafik ve Tablo da verilmiştir. Çayır Mera Alanlarının Alt Bölgelere Göre Dağılımı mera çayır (ha) I.alt bölge II.alt bölge III.alt bölge IV.alt bölge 0 I.alt bölge II.alt bölge III.alt bölge IV.alt bölge mera çayır (ha) GRAFİK 19 Tablo ve Grafik den anlaşılacağı üzere ; Alt bölgelerin yüzölçümleriyle mera alanları karşılaştırıldığında; III. Alt bölgenin % 21,3'ü ile en fazla mera alanına sahip olduğu görülmektedir. II. Alt bölgenin ise; % 6,7'si mera alanıdır.iv. Alt bölge % 6,55 ve I.Alt bölgede ise % 5,3 oranında mera alanına sahiptir. 100

117 F.2.2. Kullanım Amaçları ve Yararları Aşağıdaki tabloda meralarımızda hem kuru, hemde yeşil ot veriminin düşük seviyede ve hayvanların kaba yem açığını karşılamayacak düzeyde olduğu görülmektedir. Mera Alanı (ha) Kuru Ot Verimi (kg/ha) Yeşil Ot Verimi (kg/ha) Toplam Verim (ton/yıl) Kuru Ot Yeşil Ot TABLO 40 Hatay İli Çayır ve Mera Arazilerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı mera çayır (ha) I II III IV V VI VII VIII 0 I II III IV V VI VII VIII mera çayır (ha) GRAFİK 20 Grafik 'de görüldüğü üzere; Hatay ilinin çayır ve Mera alanlarının arazi kaabiliyet sınıflarına göre en fazla VII. sınıf araziler oluşturmakta i bu alanda yetişen bitkiler yöreye adapte olmuş fakat verimleri düşüktür. Bu sebeple mera alanlarının ıslah edilmesi gerekmektedir. 101

118 F.3. FLORA F.3.1. Türler ve Popülasyonları Amanos Dağları bitki coğrafyası açısından holarktik flora bölgesi içinde Doğu Akdeniz bölümünde bulunmaktadır. İzobotanik açıdan bölge Akdeniz sert yapraklı ormanları olarak tanımlanmıştır. Potansiyel bitki örtüsü yönünden bölgede 5 ayrı bitki formasyonu görülmektedir. Bunlar yükseltiye bağlı olarak sırasıyla ; Kıyı kısımları kuşağı, Akdeniz herdem yeşil meşe ormanları sub - humit Akdeniz kuşağı ve sub mediterranian meşe-çam ormanları kuşağıdır. Bunlara ek olarak m. yükseltide yer alan orman sınırı üzerindeki bodur çalı toplulukları ise subalgin kulminal kuşak olarak adlandırılmıştır. Amanos Dağları florası, Türkiye florası içerisinde yer alan bitki cinslerinin yaklaşık olarak yarısını içermektedir. Sahip olduğu iklim özellikleri ; coğrafyası ve değişken topografyası nedeniyle çok zengin bir tür çeşitliliği sergilemektedir. Bunun yanında Avrupa - Sibirya flora bölgesinden orjinlenen pek çok bitki türünü barındırması bu dağlık alanın önemini arttırmaktadır. Dağlık alan ile İskenderun Körfezi arasındaki dar kıyı şeridinde kumulları izleyen ovalık alan Ceratonia - Pistacia ile Pistacia - Qvercus - Coccifera maki toplulukları ile kaplıdır. Yapım alanı kullanımları etkisiyle alanın doğal potansiyeli bir vejetasyon strüktürüne sahip olduğu saptanmıştır. Antropojen etkiler sonucu ortaya çıkan hemen hemen tümünü bahçe ve tarla yabani otlarının oluşturduğu, genellikle tek veya iki yıllık otsu türler ile karakterize edilen bu topluluk ruderal vejetasyon olarak adlandırılmaktadır. Amanos Dağları, bitki coğrafyası ve endemik türler açısından özel bir yere sahiptir.özellikle dağların batı kısımlarındaki nemli ormanlar,günümüzde esas yayılış alanı Doğu Karadeniz ve Orta Avrupa olan Doğu kayını (Fagus orientalis),doğu gürgeni(carpinus orientalis),porsuk(taxus baccata),işılgan(ilex colchica),ıhlamur(tlia argentea),şimşir(buxus sempervirens) öksin ve Avrupa-Sibirya floristik elemanlarının en güney yayılışını temsil eden kalıntı populasyonlarını içerir.amanos Dağlarında 850m. Yüksekliğe kadar maki formasyonu ve kızılçamların yaygın olduğu tipik Akdeniz kuşağı görülür.nemli ormanları oluşturan doğu kayınının en uygun yayılış alanı metre arasında olmasına rağmen, bu bölgede daha düşük yükseltilerde,derin topraklı kuzey bakılarda ve nemli vadilerde 100 metreden itibaren görülür.toros göknarı (Abies cilicica) m arasında daha çok gölge yamaçlarda, toros sediri (Cedrus libani) ise doğu yamaçlarda 550m ile m arasında yayılış gösterilir.endemik türler m. arasındaki saçlı meşe ormanlarında yayılış göstermektedir. Dörtyol Orman İşletme Müdürlüğü Amenajman Planında, Davis in Flora of Turkey adlı altı ciltlik kitabından alınarak tespit edilen türler aşağıda belirtilmiştir. PTERİDOPHİTA (Sporlular) Takım Filicales Alyssum constellatum Ophioglossaceae familyası Alyssum callichroum Ophioglossum vulgatum Alyssum murale Sinopkteridacea familyası Alyssum cassium m. Chilanthes fragans Alyssum cilicicum Adiantum capillus-veneris Alyssum giosmanum 1000 m. Pteris vittata Alyssum samariferum m. Asplenum adiantum-nigrum 102

119 Aspleum anopteris Alyssum dubertretii Asplenum septenttrionele Phllitis scolopendirium CRUCİFEAE Athyriaceae familyası Hesperis matronalis Athyrium filix-foemina Hesperis scabrida m. Polystichum sculatum malcolmia crenulata m. Polystichum setiferum Erysinum tenellum m. Dryopteris Filix-mas Cheiranthus cheiri Piypodium vulgare Arabidopsis thaliana 1400 m. Salvinia natans CİSTACEAE SPERMATOPHİTA (Tohumlular) Cistus creticus m. Cymnospermae Cistus salviifolius 200 m. PİNACEAE Heliathemmum nummularium 1000 m. Abies cilicica m. Fumuna oligosperma m. Cedrus libani m. VİOLACEAE Pinus nigra m. Viola sieheana 900m. ve üzeri Pinus brutia m. Viola modesta 1200 m. TAXACEAE Ploygala comosa 1000m. Taxus baccata m. CARYOPHİLLACEAE CUPRESSACEAE Arenaria kotschyana m. Juniperus oxycedrus Arenaria deflaxa m. Juniperus excelsa Arenaria cassia 800 m. Arenaria tremula 320 m. Alyssum praecox Arenaria drypidae m. Alyssum baumgartnerianum m. Minuartia juniperina 1830 m. Alyssum syryacum endemik Minuartia decipiens Alyssumoxycarpum 1200 m. Minuartia tchihachewii Saponaria syriaca 320 m. Minuartia globulosa Quercus cerris 1000 m. Cerastium anomalum 1000 m. Quercus pedunculata m. Cerastium glomeratum 100 m. Fagus oriantalis m. Cerastium brachypelatum 800 m. Draba haradjinaii endemik Cerastium pumilum 500 m. Arabis turrita Cerastium fragillimum 1200 m. Arabis caucasica m. Spergulalaria marina Arabis sagittata 1000 m. Thurya capitata m. Arabis aucheri 1000 m. Dianthus polycladus 100 m. Turritis laxa Dianthus orinitus Rorippa austriaca Dianthus zonatus Barbarea minor Dianthus calocephalus Alyssum callichroum Petrorhagia alpina m. Alyssum lazica Velezia fasciculata Cardamine graeca RANUNCULACEA Hesperis bicuspidata Nigella stellaris Tilia argentea Delphinium fiscum Linum corymbulosum Delphinium peregrinum Linum trigynum 600 m. Consolida axilliflora m. Linum aroanium Anemone blanda Geranium robertianum Anemaone coronaria 900 m. Geranium columbianus Clematis flammula Geranium libanoticum 1200 m. Ranunculus pludosus Geranium asphodeloides m. Ranunculus sprunrianus Geranium libani 900 m. Ranunculus damascenus Erodium botrys 700 m. Ranunculus reuterianus Erodium malacoides m. 103

120 Ranunculus rumelicus Erodium amanum m. Paeonia mascula Erodium cicutarium Paeonia daurica Phytolacca pruinosa m. Papaver dubium m. Pytoloccata pruinosa m. Fumaria cilicica 900 m. GUTTIFERAE CRUCİFERAE Hypericum amblysepalum 690 m. Brassica nigra Hypericum hicrinum Sinapis arvensis Hypericum androsaemum m. Eruca sativa m. Hypericum pallens 450 m. Raphanus raphanistrum m. Hypericum thymifolium 600 m. Enarthrocapus arcuatus Hypericum origanifolium 1050 m. Lepidium sativum Hypericum tetrapterum m. İsatis amani endemik 2250 m. Hypericum perforatum 600 m. İsatis lockmanniana endemik 610 m. Malva sylvestris İberis sempervirens 1000 m. Lavatere punctata m. İberis attica Alcea setosa 600 m. Aethionema heterocapum 1200 m. Althaea cannabina m. Thlaspi annum 500 m. Althaea hirsuta m. Thlaspi elegans 1300 m. Oxalis corniculata Thlaspi oxycedrus m. Zygophyllum fabago Capsella bursa-pastoris m. Haplophyllum suaveolens var.glabrum Peltaria angustifolia Haplophyllum myrtifolium Alyssum szowitsianum 1600 m. Distanus albus Alyssum stribryi 1400 m. Acer platanoides 1400 m. Acer hyrcanum 1600 m. Sanquisoreba minore Acer monspssulanum Alchemilla sciadiephylla endemik Vitis silvestris 320 m. Alchemilla buseereiana m. Ampelopsis oriantale Rosa phoenicia Rhamnus libanoticus Rosa tomentosa m. Rhamnus oleoides m. Pyracatha coccinea m. Rhamnus punctatus Crataegus aronia var minuta 600 m. İlex cochica 1000 m. Crataegus mono monogina Pistacia lentiscus 100 m Sorbus persica Pistacia terebintus Sorbus torminalis Pistacia terebintus var palaestina Eriolobus treilobatus Eounymus latifolius m Laurocerasus officinalis Eounymus europaeus 1000 m.. Prunus spinosa Ankyropetalum arsusianum Cerasus rostrafa 1800 m. Cypsophila sphaerocephala Rubus sanctus 150 m. Silene italica Rubus discolor Silene caramanica m. Rubus canescens var.glabratus Silene haradjianii endemik 1200 m. Rubus hirtus 1800 m. Silene conferetiflora m. Potentilla libanotica Silene vulgaris 700 m. Fragaria vesca Silene inclinata 410 m. LEGUMINOSAE Silene combal m. Cercis ciliquastrum subsp herbecarpa Silene alba subsp divaricata 1700 m. Sphora jaubertii Silene alba subsp eeriocalycina Anargis foetida Silene noctiflora Chamaecytisu hirsutus Silene rigidula m. Chamaecytisu drepanolobus Silene fuscata Chamaecytisu cassius m. Silene behen m. Gonocytisus pterocladus m. Silene papillosa Genista lydia 104

121 Silene squamigerea m. Genista libanoctica 600 m. Agrostemma githago 1000 m. Genista albida m. Agrostemma gracilis m. Genista anatolica Paronychia cotschyana 700 m. Genista acanthoclada Paronychia amani m. Spartium junceum Sclereathus annus Podocytisus caramanicus m. Polygonum setosum m. Adenocarpus complicatus m. Polygonum puchellum Lupinus varius Rumex tuberosus 1000 m. Colutea cillicica m. Rumex amanus m. Astragallus suberosus Rumex nepalensis Astragallus cretegus Rumex dentatus Astragallus angustiflorussubs amanus Myrtus communis UMBELLIERAE Eucaliptus camaldulensis Seseli campestre 500 m. Lythreum salicareia Foeniculum vulgare 150 m. Lythreum junceum Kundmannia syriaca Epilobium angustifolium m. Physospermum comubiense Epilobium hiresitum m. Hippomarathrum microcarpum Epilobium parevifloreum 900 m. Bupleurum lophocarpum 500 m. Bupleurum pauciradiatum m. Epilobium montanum Bupleurum boissieri m. Epilobium tetragonum m. Bupleurum dichotomum m. Epilobium obscurum Falcaria vulgaris Bryonia multiflora 1200 m. Ancelica sylvestris Bryonia creetica Ferula amanicola ROSACEAE Peucedanum ruthenicum Hammatolobium lotoides Laserpitium glaucum Vicia sericocarpa Turgenia latifolia m. Lathyrus laxifolius Sanicula aeropeae Lathyrus nissalia Eryngium falcatum Trifolium caucasicum Eryngium glomeratum Trifolium davisii Eryngium campestre Trifolium spinosa Lagoecia cuminoides Trifolium coelesyriaca Myrhoides nodosa Medicago coronata Rhabdosciadium oligocarpum Medicago minima Chaerophyllum libanoticum Medicago arabica Anthriscus lamprocarpa Dorycnium hirsutum Coriandrum sativum Dorycnium rectum Smyrnium olusatrum Dorycnium graecum Smyrnium connatum 1000 m. Dorycnium pentaphyllum Smyrnium creticum 1000 m. Dorycnium amani Cephalaria syriaca Lotus edulis Scabiosa colubaria Lotus collinus COMPOSİTAE Astragallus leparinus m. Asteriscus aquaticus Astragallus thiebentii Pallenis spinosa Astragallus commagenicus Artemisia annua Astragallus antiochianus Tyrimnus leucographus 300 m. Astragallus bombycalyx 1800 m. Serratula curdica Centaurea aggregata Astragallus drusorum Centaurea ptosimopappa Astragallus delbesii 105

122 Staehelina lobelii Giycyrrhiza glabra Carlina involucrata m. Glycyrrhiza echinata 1250 m. Carlina lanata 750 m. Psoralea bituminosa 900 m. Siebera pungens 750 m. Cicer floribundum 1350 m. Echinops viscosus Vicia crocea Echinops oriantalis Vicia cassubica Scarzonera acanthalimon Viciavillosa Scarzonera cotschyi Vicia cassia Hieracium barbeyi m. Vicia palaestina Crepis reuterana Vicia cypria Crepis amanica m. Vicia tetrasperma İnula graveolens Vicia hirsuta Carpesium abrotanoides Vicia lunata var.grandiflora 1520 m. Salidago virgaurea Vicia galeata 1400 m. Galatella punctata Vicia cracca Erigeron acer CAMPANULACEAE Conyza bonariensis Campanula postii m. Bellis perennis Campanula stricta Anthemis halophila PRİMULACEAE Leucocyclus formosus Cyclamen cillicium Achillea cretica Cyclamen percicum Tanecetum aucheri Cynanchum acutum Tanecetum depaupratum Vincetoxicum raddeanum Tanecetum haradianii Convolvulus cantabrica LEGİMİNOSAE Cordia myxa Lotus palustris Heliotrapium europaum Coronilla emerus Symphytum brachycalix Coronilla coronata Verbascum oriantale m. Ornithopus compressus Verbascum discolor Vesbascum amanum Sedum magelense m. Lesquereuxra syriaca Sedum sempervivvoides m. Lathreae squamaria Sedum hisponicum CRASSULACEAE Sedum pallidum Umbilicus erectus 1700 m. Telmissia microcarpa Umbilicus horizontalis Saxifraga tridactylites Rosularia elymaitica Saxifraga cymbalaria Sedum stolonuferum 1400 m. Saxifraga hederacca 900 m. Sedum album m. Kıyı Kumullarının Karakteristik Bitkileri Litoral Kayalarının Karakteristik Bitkileri - Limonium gmelinii (Willd.) O.Kuntze - Crithmum maritimum L. - Mesembryanthemum nodiflorum L. - Sa Isola koli L. - Cakile maritima Scob. - Eryngium maritimum L. - Euphorbia paralias L. - Pancratium maritimum (L.) Hoff And Link. - Otanthus maritimus L. - Parapolis incurva L Euphorbia peplis L.

123 Tuzlu Kıyı Bataklıklarının Karakteristik Bitkileri - Artrochnemum macrostachyum (Moric.) Moris - Atriplex portulacoides L. - Artrochnemum fruticosum (L.) Moq. - Salicornia europaea L. - Sueda prastrata Pal I. Nehir Yatağı ve Bataklıkların Karakteristik Bitkileri - Typha latifolia L. - Phragmites ausralis (Cav.) Trin. - Iris pseudocorus L. - Juncus maritimus Lam. - Juncus acutus L. Dere Yataklarının Karakteristik Bitkileri - Carex divisa Huds. - Schoenus nigricans L. - Nasturtium officinale R. Br. - Ve ro n i ca anagallis-aquatica L. - Ranunculus aquatilis L. - Lemna trisulca L. - Lemna minor L. - Lemna gibba L. Konifer Ormanların Karakteristik Bitkileri - Pinus brutia Ten. - Pinus pinea L. - Pinus halepensis Mill. - Cupressus sermpervirens L. - Juniperus phoenicea L. - Juniperus oxycedrus L. - Cedrus libani Barr. - Abies cililcicq Carr. Galeri Ormanlarının Karakteristik Bitkileri - Platanus orientalis L. - Liquidamber orientalis Mill. - Ulmus minor Mill. - Nerium oleander L. - Vitex agnus-castus L. - Ficus carica L. - Adianthum capiius-veneris L Yaprak Döken Ormanların Karakteristik Bitkileri - Quercus ithaburensis subsp. Macrolepis (Kotschy) Hedge & Yalt. - Quercus cerris Lo - Fagus orientolis Lipsky. - Euonymus latifolia (L.) Mill. - Staphyllea pinnato L. - Carpinus orientolis L. - Ostrya carpininfolia Scop. - Sorbus torminolis (L.) CR. - Corn us mas L. - Fraxinus ornus L. - Acer monspessulanum L. - Populs tremula L. - Crataegus monogyna Jacqo - Styrax officinolis L. Synantropik Vejetasvon Karakteristik Bitkileri - Hyoscyamus niger L - Anthemis 107 chia L - Hyoscyamus albus L. - Bellis perennis L. - UrticQ urens L. - Crepis foetida L

124 Maki Karakteristik Bitkileri - Quercus coccifera L. - Quercus infectoria Olivier - Ceratonia siliqua L. - Myrtus communis L. - Phillrea latifolia L. - Olea europea L. - Olea europea var. Sylvestris Mill. - Hypericum perforatum L. - Pistacia lentiscus L. - Pistacia terebinthus L. - Cotinus coggygria Scop. - Rhus coriaria L. - Cercis siliquastrum L. - Colutea arborescens L. - Smilax aspera L. - Paliurus spina-christi Mill. - Hedera helix L. - Clematis flammula L. - Laurus nobilis L. - Ruscus aculeatus L. - Asparagus acutifolius L. - Asparagus tennuifolius Lam. - Gonocytisus angulatus (L.) Spach. - Rhamnus oleoides L. - Spartium junceum L. - Osyris alba L. - Genista acanthoclada DC. - Jasminum fruticans L. - Genista lydia Boiss. - Calycotome villosa L. - Cistus creticus L. - Sarcopoterium spinosum (L.) Synantropik Vejetasvon - Spach. Karakteristik Bitkileri - Piptatherum - Lithodora miliaceum hispidula (Sm.) (L.) Cosson Griseb. - - Silybum Erica manipuliflora marianum (Lo) Salisb. - Teucrium polium L. - Sorghum halepense (L.) Pers. - Coridothymus capitatus (L.) Reichb. - Onopordum illyricum L. - Origanum vulgare L. - Medicago minima (L.) Desr. - Salvia officinalis L. - Conyza canadensis (L.) Cronq. - Urginea maritima (L.) Baker - Medicago arabica (L.)Huts. - Asphodellus aestivus Brot. - Carduus pycnocefalus Jacq. - Muscari comücum (L.) Mill. - Medicago orbicularis (L.)AII. - Muscari neglectum Guss. - Sonchus oleraceus L. - Orchis coriophora L. - Trifolium repens L. - Cyclamen percicum Miller \ - Lactuca seriolla L - Trifolium campestre Schreb. - Xanthium strumarium L. - Trifolium resupinatun L Xanthium spinosum L. - Vesbascum sinuatum Lo - Cripsis aculeata (L.) Aiton. - Capsella bursa-patoris (L.) Medik.

125 F.3.2 Habitat ve Topluluk İlimiz, içerisindeki bitki toplulukları aşağıda verilmiştir. Bataklık (Sazlık) - Tuzcul Bitkileri Alepocurus littürolis (Gouan) ParI - sahil tilki kuyruğu Artemisia scoparia Boiss. - pelin Artrochnemum fruticosum - çorak otu Arundo donax L. - masura kamışı Bolboschoenus maritimus (L.) Palla Calamogrostis pseudophragmites (Haller fil.) Koeler - sahil süvari çayır otu Carex divisia Hudson Conyza canadensis (L.) Cronquist - Kanada şifa otu Cyperus fuscus L. Cyperus glaber L. Cyperus longus L Equisetum ramossimum Des! Gladiolus italicus Miller Halimione portulacoides (L.) Aellen Halocnemum strobilaceum (Paıı.) Bieb. Imperata cylindirica Inula chritmoides L. Inula viscosa (L.) Aiton Juncus acutus L. Juncus maritimus Lam. Juncus rigidus Desf Limonium angustifolium Melilotus elegans Salzm. Najas minor Orchis coriophora Orchis morio Phragmites australis Plantago maritima Polygonum maritimum Potamogeton nodosus Pulicario dysentarica (L.) Bernh. Ranunculus sphaerospermus Rubus sanctus Saccharum ravennue (L.) Murray Salicornia europae L. Scirpoides holoschianus (L.) Sojak Serapias vomeracea Shoenus nigricans L. Sporobolus virginicus (L.) Kunth Suaeda altissima (L.) Pall. Tamarix smyrensis Tamarix tetragyna Typha latifolia Veronica anagallis-aquatica - dallı at kuyruğu - çorak otu - çorak otu - anduz otu - anduz otu - topuk otu, hasır otu - sahil hasır otu - taş yonca, sinek tırfıl - su perisi - pis kokulu orkide - salep orkide - kargı, adi kamış - kum sinir otu - sahil çoban değneği - su sümbülü, havyar otu - pire otu - su papatyası, su düğün - böğürtlen - okluk - deniz börülcesi - su sandalye sazı - siyah baş sandalye sazı - sahil ayrı k otu - soda otu - ılgın - ılgın -berdi - yavşan otu 109

126 Kumul Bitkileri 1. Aegilops cylindrica Alhagi mannifera Allium junceum L Anagallis arvensis Anchusa aggregata Lehm. ' Anthemis pseudocotula Boiss. Aristida caerulescens Des{ Asparagus tenuifolius Asphodelus aestivus Atriplex hastata L. Beta maritima L. Briza minor Bromus psammophilus P.M. Smith Bromus tectorum L. - brom Cakile maritima Scop. phynocephalus L. Carex flacca Cariina oligocephala Boiss. & Kotschy Centarium erythrea Rafin. Cionura erecta (L.) Griseb. Cistus creticus Cistus salviifolius Convolvulus lanatus Crepis foetida L. Crepis setoso Hall. iii. Cutandia memphitica (Sprengel) K. Richter Cyperus capitatus Vandelli Daphne sericea Daucus littarolis Dorichnium hirsutum Echium angustifolium Elymus farctus (Viv.) Runemark ex Melderis Ephedra fragilis Desv. Epilobium hirsutum Erica manipuliflora Erodium laciniatum (Cav.) Willd. Erucaria hispanicq (L.) Druce Eryngium maritimum Euphorbia helioscopia L. Euphorbia paralias L. - deve dikeni - tarla fare kulağı - sığır dili - köpek papatyası - kuşkonmaz - çiriş otu - karapazı - kum bromu - deniz hardalı Cardduus - tarla kangalı - ayak otu, saparna - domuz dikeni - pembe çiçekli laden - beyaz çiçekli laden - havlı sahil sarmaşığı - hindiba - topuklu venüs otu - yabani defne - bodur sahil pıtrağı - engerek otu - elim otu - deniz üzümü - tüylü yakı otu - püren, funda - dönbaba - sütleğen - kum sütleğeni 110

127 Euphorbia pep/is L. Kumul Bitkileri sütleğen Euphorbia terracina L. : Fonthanesia phllyroides - cılbırtı, süpürge çalısı. Geranium disesectum L. - turna gagası Halopep/is amplexicaulis (Vahı.) Ung.-Sternb. Helianthemum stipulatum (Forssk.) C. Christ. Hordeum murinum L. Hyperrhania hirta (L.) Stapf mperata cylindirica lpomae stolonifera (Cyr.) J.F. Gmelin Lactuca saligna L. Lagurus ovatus - güneş gülü - sahil arpası - sahil gece sefası - söğüt marulu - tavşan kuyruğu Lavandula stoechas - lavanta çiçeği Limonium Diğerleri greacum (Sazlık ve Kumul Alan evresindekiler )-1 Lo/ium perenne - delice Allium Malva scorodoprasum nicaensis All. L. - ebegümeci Medicago littoralis (L.) Rohde ex Loiss. - kum yoncası Allium vinale L. Medicago marina L. - sahil yoncası Ammi Myrtus majus communis - murt, mersin Ammi Nerium visnaga oleander L. - diş otu - zakkum Arum dioscoridis Osyris alba L. - yılan yastığı Avena Otanthus sterilis L. maritimus (L.) Hoffm. & Link - yabani yulaf Bellis perennis Pancreatium maritimum L. - kum - çayır zambağı, güzeli, koyun sahil ada gözü soğanı Brassica elongata Ehr. Parapho/is incurva - kıvrık ayrık Brassica tournefortii Gouan Paronychia argentea Lam. - dolama otu Calendula arvensis L. - şamdan çiçeği Phalaris paradoxa - kaynaş Calicotome villosa - azgan Phllyrea latifolia - pırnal Capparis spinosa - keber Phoenix canariensis - yabani hurma Capsella bursa-pastoris (L.) Medik - çoban çantası Phrasium majus L. Centarium erythrea Pinus brutia Ten. - kızı/çam Centauria calcitrapa - yıldız gelin düğmesi Chenopodium Pinus halepensis album L. - halepçamı Chondrilla Piptatherum juncea L. mi/iaceum Chrozophora Pistacia tinctoria lentiscus L. - mastik, sakızlık Chrysanthemum Pistacia terebinthus coronarium L. L. - kasımpatı, - menengiç, krizantem sakız ağacı Cichorium pumilum Jacq. Plantago logopus - sinirli ot - Cirsium vulgare (Sevi) Ten. - köygöçüren Polygonum maritimum L. - çoban değneği Clematis vitalba Rhamnus oleoides - cehri Convolvulus arvensis L. Conyza Rubia canadensis tenuifo/ia (L.) Cronquist - kanada - kök şifa boyası otu Crateagus Rumex monogyna conglomeratus - Iabada, kuzu kulağı Cynodon Salsola dactylon kafi L. (L.) Pers. - dikenli çöğen, tuz otu Cyperus Salsola rotundus soda L. L. - dikenli çöğen, soda otu Dianthus Salvia strictus viridis L. - çayır ada çayı Ecballium elaterium (L.) A. Rich. - eşek hıyarı, cırt atan Echinops viscosus DC. - kirpi başı Echium ita/icum Erodium cicutarium (L.) L 'Herit Erodium gruinum (L.) L 'Herit Eryngium creticum Eryngium glomeratum Foeniculum vulgare Fumaria densiflora Galium aparina Haplophyllum buxbaumi Hedypnois cretica (L.) Dum.-Cours Heliotrophium europaeum Helminthoteca echioides - dönbaba - rezene, anason

128 F.4. FAUNA Diğerleri (Sazlık ve Kumul Alan evresindekiler )-2 Hymenocarpus circinnatus Hypericum polyphyllum Boiss. & Bal. Lathyrus gorgonii Pari. Lathyrus stenophyllus Boiss. &Heldro Lavatera punctata Linum bienne Lonicera etrusca Lotus corniculatus Lo' Malva nicaensis Morus alba Onobryhis christa-galli (Lo) Lam. Ononis reclinata Lo Onopordum boissieri Willk. Ornithogalum umbellatum Paliurus spina-christi Pallenis spinosa (Lo) Cass. Popover rhoeas Picris altissima Delile Plantago lanceolata F.4.1. Türler ve Popülasyonları Plantago scabra Polypogon maritimus Willd. F Karasal Türler ve Popülasyonları Polypogon monspeliensis (L.) Desf - mürdümük, yalancı bezelye - ebegümeci - beyaz dut - eşek dikeni - yıldız çiçeği - karaçalı - altıngöz - gelincik - sinir otu Amanos Dağları, ülkemizin en zengin faunustik alanları durumundadır. Yaban hayatı bakımından oldukça zengindir.hatay İlinin yaban hayatı yayılımı 0-10 m de kaplumbağa ve sulak alan çevresi m de turaç çevresi, bülbüller, m'de yırtıcı kuşlar çevresi, 1500 m de yükseklerde yaban keçisi çevresi olarak sınırlandırılmıştır. 0-1 O m. arasında deniz ve kumul alanda yaban hayatı deniz kaplumbağaları ile sulak alanlar çevresi olarak deniz kaplumbağalarının yumurta bırakma ve üreme alanlarını, kuşların kışlama, konaklama, kuluçka alanını oluşturmaktadır. Portulaca olereacus Prosopis farcıa - çeti Psorolea bituminoso Pulicario dysentarica - pire otu Quercus coccifera Ranunculus scleratus - düğün çiçeği Rapistrum rugosum (Lo) All. Rhamnus alaternus Ricinus communis - adi hintyağı bitkisi Ruscus Hatay aculeatus İli faunasına ait hayvan türleri aşağıda verilmiştir Salix alba - ak kavak Sanguisorba minor Kurbağalar Kuşlar-1 Sanguisorba minor - Tachybabtes - çayır düğmesi, sincan otu Scabiosa chalocephala - Podiceps cristatus Tepeli Dalgıç - Bombina variegata Sarı Kurbağa Scolymus hispanicus L. - Podiceps nigricallis Kara Boyun - Alytes obstertrican' Ebe Kurbağası - Pelecanus cripus Tepeli Pelikan - Bufo viridis' Scrophularia canina Haçlı Kurbağa L. - Pelecanus onoeratalus Pelikan - Rana pipens Silybum marianum Adi Kurbağa - Phalacrocorax - kangal, carbo meryemana Karabatak dikeni - Hyla arborea Solanum nigrum Ağaç Kurbağası - Phalacrocorax - it üzümü pymaeus Cüce Karabatak - Bufo calimata Thymbra capitata - Nycticorax nycticorax Gece Balıkçılı Yeşil Kurbağa - Bobulcus ibis Öküz Balıkçılı Tribulus terrestris - Egratta garzetta Küçük Beyaz Balıkçıl Trifolium fragiferum - Egratta alba - çilek tırfıl Beyaz Balıkçıl - kır fiyi - Ardea cinerea Gri Balıkçıl Vicia narbonensis - fare fiyi Vitis sylvestris - Platales leucoradia Sürüngenler - Phoenicopterus ruber Flamingo - Anser anser Boz Kaz - Anser albifrons Sakarca - Lacerta simonyi Küçük Kertenkele - Cynus oler Sessiz Kuğu Testudo hermanni Herman Kaplumbağası - Cynus cghup Ötücü Kuğu Testudo graeca Yunan Kaplumbağası - Tadorna ferruginia Angut - Chemoeleo charndeleq Bukalemun - Tadorna tadorna Su na. - Algyroides marchi Hareketli Kertenkele - - Nettarufina Kızılbaş Lacerta lepid Çit Kertenkelesi - Anas penolope Peruk Ördeği - Lacerta papca Cüce Çit Kertenkelesi Anas strepera Boz Ördek Lacerta viridis Yeşil Kertenkele - Anas crecca Çamurcu - Padavcis muralis Duvar Kertenkelesi - Anas platyrhynchos Yeşilbaş - Vipera ammodytes Akdeniz Engereği - Anas aculata Kıl Kuyruk - Anas clypeata Kaşıkçı Ördeği - Vipera xanthina Engerek - Anas guerguedula Çıkrınçın - Vipera lebatina Sarı Engerek

129 Kuşlar-2 - Marmaronetta Yaz Ördeği - Anthya fuligula TepeliÖrdek - Anthya ferina Elmabaş Unidentified ducks - Unidetified gulls - Oxyura leucocephala Dikkuyruk - Porphyrio porphyria Saz Horozu - Rallus aquaticus Su Tavuğu - Porzana porzana Benekli Su Tavuğu - Gallinula chtoropus - Fulica atra Sakarmeke - Grus grus Turna - Himentopus himentopus Uzunbacak - Charadrius hiaticula Halkalı Yağmurcun - Charadrius alexnidrius Yarım Halkalı Yağmurcun - Vanellus vanellus - - Calidris alba Çakıl Kuşu - Ca/idris minuta Küçük Kum Kuşu - Calidris alpina Dağ Kum Kuşu - Calidris minutalpina Küçük Dağ Kum Kuşu - Phi/omachus pugnax - - Asia flammeus Bataklık Baykuşu - Gallinago gallinago Kuşlar-4 Çulluk - Gallinago medica Iri Çulluk - Limosa - Motacilla Iimoso alba Siyah Akkuyruk Kuyruklu Sallayan Çulluk - Numenius - Motacilla arguata flava Uzun Sarı Gaga/ı Kuyruk Çulluk Sallayan - Tringa - Pycronotus erythropus barbatus Arap Kızıibacak Bülbülü - Tringa - Lanius totanus colluro Çekirge Kuşu Düdükçüm - Tringa - Alauda stagnatilis arvensis Bataklık Tarla Düdükçümü Kuşu - Tringa - Lacustella nebulovia fuscinoides Yeşilbacak Düdükçümü Dere Bülbülü - Tringa - Cinclus ochropus cinclus Yeşil Su Düdükçüm Kuşu - Larus - Cardue/is minitus cardue/is Saka Küçük Kuşu Martı - Larus - Panser genei hispaniolensis Ince Söğüt Gaga/ı Serçesi Martı - Larus - Pancer canus domesticus Serçe Adi Martı - Larus - Sturnus ridibundus vulgaris Sığırcık Karabaşlı Martı - Larus - Vanalus angentatus vanalus Sığırcık Halkalı Martı - Gelochelidon - Pica pica nilotica Saksoğan Gülen Sumru - Sterua - Corvus caspia covax Hazar Kara Kırlangıcı Karga - Sterua - Corvus sandvicensis frugi/egus Deniz Tohum Kırlangıcı Kargası - Steua - Corvus pavdicea corane cornix Leş Kargası Kırlangıç - Riparia - Corvus riparia monedula Küçük Kum Karga Kırlangıcı - Chlidonia - Columba leucopterus palumus - Tahtalı Güvercin - Borchinus - Columba cedicnemus liva Kaya Karagöz Güvercini - Ammoperdix - Asio otus griseogularis Orman Kum Baykuşu Kekliği - Apus apu Ebabil Kuşu - Merops apiaster Arı Kuşu - Milvinus nigrans Kara Çaylak - Coracias garrulus Gök Karga - Accipiter genti/is Büyük Atmaca - Perdix perdix Çil Keklik - Tetraogallus caspius Ur Keklik - Buteo rufinus Kızıl Şahin - Neophron perenopteus Akbaba - Hispolais pallida Ardıç Kuşu - Saxicola targuata Taş Kuşu - Turdus pilaris Ardıç Kuşu - Turdus i/iacus Pas Ardıç Kuşu 113 Kuşlar-3 - Panclion haliaetus Bataklık Kartalı - Circus aeruginosus Saz Delicesi - Circus cynaeus Ekin Delicesi - Milvus milvus Kızıl Çaylak - Circaetus gallicus Yılan Kartalı - Accipites nimus Küçük Atmaca - Prunella modularis Çit Serçesi - Syvia boria Ötleğen - Phyiloscopus trochilus Söğüt Bülbülü - Saxicola rubetta çayır Taral Kuşu Montacola soltanus Gök Ardıç Kuşu - Qenanthe guenanthe Kuyruk Kapan - Brithasus rubeccula Nar Bülbülü - Luscinia magarhychos Bülbül - Aegithalus conclatus Baştan Kara - Remiz pendilinus Çulha Kuşu - Cicon ia cicon ia Leylek - Ciconia nigra Kara leylek - Streptopelia decaoto Kumru - Streptopelia senegelinsis Küçük Kumru - Cuculus canarus Guguk Kuşu - Bubo bubo Puhu - Francolimus francolimus Turaç - Ragulus regulus Çalı Kuşu - Luscinia luscinia Çalı Bülbülü - Coturnix coturnix Bıldırcın - Alectoris c hulcar i Kınalı Keklik - Alectoris rulo - Keklik - Alectoris graeca Keklik - Buteo buteo Memeliler Şahin - Pernis apivorus Arı Şahini - Fethis - Falco chanus peregrinus Saz Doğan Kedisi - Canis - Falco aurenus subbute Çakal Delice doğan - Caster - Falco fibe columbaris r Güvercin Kunduz Doğan - Mustela - Streptopelia nivalis turtur Gelincik Üveyik - Huüadiuz - Columba huüadiuz cenas Karaca Güvercin " - Athene noctua Kukumav Kuşu - Scuris - Upupa anomalis epops Ağaç İbibik Sincabı - Martes - Dendrocopos foina c majör Kaya Ağaçkakan Sansar - Martes - Hironda martesarls rustica Ağaç Kırlangıç Sansarı Citellus - Anthus citellus trivialis Tarla Ağaç Sıçanı incir kuşu - Lutra - Anthus lutra paratensis Çayır Su incir samuru kuşu - Meles - Anthus meles cervinus Kızılgerdanlı Porsuk lncir Kuşu - Sus scrofa Yaban Domuzu - Herpestes ichneumon Kuyruk Süzen - Hyaena hyaena Sırtlan - Cricetus cricetus Cırlak Sıçan - Desmana pyrenaica Köstebek - Vulpes vulpes Tilki - Lepus europeus Tavşan - Microchiroptera sp. Yarasa - Capreolus capreolus Karaca - Canis lupus Kurt - Marmoto marmoto Dağ Sıçanı

130 F Aquatik Türler ve Populasyonları F Kürklü Hayvanlar - Monochus monochus Akdeniz Foku - Mustela lutreda Bataklık Samuru F Balıklar Tatlı Su Balıkları : - Si/irus glanis Yayın Balığı - Cyprinus carpio Sazan - Cyprinus carpio royal Aynalı Sazan Lenciscus sp. Tatlı Su Kefali - Anguilla anguilla Yılan Balığı - Barbus barbus Bıyıklı Balık- Lucioperca lucioperca Sudak - Salmo gardnerji Gökkuşağı Alabalık Deniz Balıkları : - Apagon nigripinnis - Upeneus moluccensis- Callionymus filamentosus - Upeneus moluccensis - Dussumeria acuta - Sillago sihama; - Etmureus teres - Sphyraena chrysoteania- Cynoglossus sinusarabic - Sphyraena viridensis - Oxyurichthts papuensis - Saurida undosquamis - Sargocentron rubrum, - Pelates quadri/ineatu - Leiognathus kluzingeri- Stephanolepis diaspros F.4.2. Habitat ve Topluluklar F.4.3. Hayvan Yaşama Hakları F Evcil Hayvanlar. F Sahipli Hayvanlar Dörtyol ilçesinde 3 adet,erzin ilçesinde 1 adet olmak üzere toplam 4 adet ev ve süs hayvanları satış yeri vardır. F Sahipsiz Hayvanlar Hatay merkez İlçe Antakya da 1 adet hayvan barınağı bulunmakta olup tarihinde faaliyete geçmiştir.500 hayvan kapasitesi vardır. Barınakta 2 Veteriner Hekim, 5 bakıcı ve 1 şoför görev yapmaktadır. Sahanın büyüklüğü 8 dekardır.150 m 2 kapalı alanı olup bu alanda Veteriner odası, Muayene odası, Ameliyathane, mutfak, bakıcı odaları ve idari birimler bulunmaktadır. 10 adet kapalı alanlı sundurmalı açık kafes bulunmaktadır. Barınaktaki mevcut hayvan sayısı tarihi itibariyle 150 adettir. Bu güne kadar 64 adet hayvan sahiplendirilmiş, 20adet hayvan kısırlaştırılmıştır. Genel olarak Barınakta Kısırlaştırma, Sahiplendirme, bakım ve aşı çalışmaları yapılmaktadır. F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar Nesli tehlikede olan yaban hayvanlarından olan Çizgili Anadolu Sırtlanının yaşadığı alanlar Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak koruma altına alınmıştır. Saha tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları Yönetmeliğine göre yönetilmektedir. 114

131 Anadoluda yaban ortamında sadece İlimiz Kırıkhan İlçesi Kaletepe-Camızkışlası- İncirlik-Kamberlikaya-Başpınar-Sucu Köyleri ile Suriye sınırı arasında kalan askeri bölgede Hatay Dağ Ceylanı populasyonu bulunmakta olup yaşam alanları Merkez Av Komisyonu Kararıyla ava kapatılarak koruma altına alınmıştır. Samandağ Kumsallarına her yıl yuvalamak amacı ile gelen Deniz Kaplumbağalarından Chelonia mydas ve Caretta caretta adlı türler her yıl 01 Mayıs - 15 Eylül tarihleri arasında Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile Samandağ Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği arasında düzenlenen sözleşme gereği proje alan sorumlusu ve ekibince izlenmekte ve korunmaktadır. F Hayvan Hakları İhlalleri Konuyla ilgili sağlıklı veriler bulunamadı. F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği Çeşitli zamanlarda Belediyelerle, sınırları içerisinde bulunan hayvanların korunması yönünde yazışmalar yapılmıştır. F.5. HASSAS YÖRELER F.5.1 Milli Parklar Milli park, bilimsel ve estetik bakımdan, ulusal ve uluslararası ender bulunan doğal ve kültürel değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip doğa parçalarıdır. İlimizde milli park olarak onaylanmış saha bulunmamaktadır. Ancak Adi Deniz Kaplumbağalarının (Caretta caretta ve Chelonia mydas (yeşil kaplumbağa)) yuvalama alanı olan ve aynı zamanda tarihi değerlere sahip olan doğa sahilleri Milli Park olarak önerilmiştir. Hatay da daha önce ilan edilmiş Milli Park bulunmamaktadır. F Tabiat Parkları İlimiz dahilinde tabiat parkı yoktur. F Tabiat Anıtı İlimizde tabiat anıtı yoktur. F.5.4 Tabiatı Koruma Alanları Tabiatı koruma alanları, bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir tehlikeye maruz veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve doğal olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri içeren ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim amaçları ile kullanılmak üzere ayrılmış doğa parçalarıdır. İlimiz sınırlarında 2 adet Tabiatı koruma alanımız bulunmaktadır. 115

132 TEKKOZ-KENGERLİDÜZ TABİATI KORUMA ALANI Kuruluşu : Alanı : 172 ha. Konumu : Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, Erzin ilçesi sınırları içerisindedir. Kaynak Değerleri : Doğu Kayını ( Fagus orientalis) nın Dünyada ki en güney tabii yayılışı teşkil etmesi, ayrıca zengin bitki ve hayvan topluluğuna sahip oluşu ile nadir ve eşsiz bir orman ekosistemi özelliğine sahip bulunmasıdır. HABİBİNECCAR TABİATI KORUMA ALANI Kuruluşu : Alanı : 118 ha. Konumu : Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, merkez ilçesi sınırları içerisindedir. Kaynak Değerleri : Saha, kültürel değerler bakımından oldukça zengindir. Bunlardan Sen Piyer Kilisesi kayalara oyularak yapılmış bir Hristiyan kilisesidir. Yine bu alanda yer alan Karon (Charon) Anıtı; Sen Piyer kilisesinin 200 m. kuzeyinde yer almakta ve mitolojide cehennem kayıkçısı olarak bilinen karon un kayalara oyulmuş dev bir büstüdür. Ayrıca Sen Piyer kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı Antiokus I. tarafından M.Ö.3.yüzyılda yaptırılmıştır. F.5.5 Orman İçi Dinlenme Yerleri Kuzuculu(Zübeyde Hanım) Mesire Yeri ; Hatay İli,Dörtyol İlçesi,Kuzuculu Beldesi sınırları içerisinde,amenajman Planına 155 nolu bölmede,6,7311 ha. büyüklüğünde, 1985 yılında tesis edilmiştir.b Tipi mesire yerimizde kızılçam ağaç türleri mevcuttur.kuzuculu Mesire Yerinin ilçe merkezine 9,3 km.,kuzuculu Beldesine 3 km uzaklıkta olup yol asfalttır tarihinde yapılan ihale sonucuna göre; mesire yerinin işletmeciliğini Yaşar Güçlü adındaki şahıs alarak halen işletmeciliğini yapmaktadır. Kınalıtepe Mesire Yeri: Hatay İli, Belen İlçesi, Güzelyayla Köyü mevkiinde yer alan mesire Yerimiz, Amenajman Planına göre 531 nolu bölmede, ha. Büyüklüğünde,1987 yılında tesis edilmiştir. Gelişme palanı 2009 yılında yapılmıştır. Yine B Tipi olan mesire yerimizde kızılçam(çz.) ağaç türleri mevcuttur. Ulaşım yolu asfalt olup karayoluna ortalama 8 km.uzaklıktadır tarihinde yapılan ihale sonucuna göre; Ahmet Uğur TAT adlı şahsa 29 yıllığına işletmek üzere verilmiştir. 116

133 F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanları İlimiz sınırları içerisinde biyogenetik rezerv alanı bulunmamaktadır. F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanları İlimiz sınırları içerisinde biyosfer rezerv alanı bulunmamaktadır. F.5.9. Özel Çevre Koruma Bölgeleri İlimizde Bakanlar Kurulu kararı ile alınmış özel çevre koruma bölgesi yoktur. Hassas Yöreler Kapsamına Giren Diğer Alanlar F Av Hayvanlarını Koruma ve Üretme Sahaları Hatay - Fırnız - Yaylacık B Serisi Yaban Keçisi ve Karaca Koruma Üretme Sahası : Doğusu : Fırnız yaylası ve İskenderun bölge sınırı Batısı : Akgedik serisi Kuzeyi : İskenderun ve Arsuz bölge sınırı Güneyi : İncirlidere, Kışlak, Olukpınar, Fırnız yaylasına inen düz hat Av Koruma Sahası Samandağı - Antakya - İskenderun ve Uluçınar Orman İşletme Şefliği nin Amanos Dağları üzerindeki yüksek rakımlı ve ormanlık yerleri içerisine alarak Akdeniz e uzanmaktadır. Av Koruma Sahasında alageyik, dağ keçisi, karaca, domuz, tavşan, kınalı keklik, sülün, kurt, çakal ve tilki bulunmaktadır. Av sahasına 1989 yılından beri üremek üzere sülün bırakılmış olup bunlar Domuzburnu civarında meskün olmayan bir alanda çoğalmaktadır. Ayrıca Domuzburnu nun güneyinde Uluçınar bölgesi kale mevkiinde 10 ha. üzerinde kurulmuş üretme istasyonu bulunmaktadır. Bunlar üretilip av sahasına bırakılmaktadır.bu av koruma sahası Orman Genel Müdürlüğü ne tahsisli paralı avlak sahadır. Bu saha içerisinde av yapmak Orman Genel Müdürlüğü nden alınacak av izin belgesine tabidir. Av mevsiminde yukarıda belirtililen av hayvanlarından kınalı keklik ve tavşan avı yasaktır. Kurt, çakal, yaban domuzu bütün yıl avlanabilir. Tilki ise 15 Eylül - 15 Mart arası, dağ keçisi ve karaca ise 1 Ağustos - 31 Mart tarihleri arasında avlanılabilceklerdir. Dağ keçisi ve karaca Merkez Av Komisyon kararının av turizmine ilişki maddesinde özellikle Arsuz da av koruma sahasında avlanabilecekleri belirtilmiştir. F Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar Hatay ilinde su ürünleri avcılığı Akdeniz kıyı şeridinde bulunan İskenderun, Samandağ, Dörtyol ve Erzin ilçelerinde yapılmaktadır. Ayrıca ; Asi Nehri, Demirköprü, Kırıkhan da Gölbaşı Gölet i ve Yayladağ da Görentaş Göleti nde tatlı su balık türleri avlanmaktadır. Kıyılarda : Barbunya, çipura, gümüş, dil, Lagos, levrek, lüfer, mercan, kılıç, sardalya, istavrit, turna ve köpek balığı avlanmaktadır. Ayrıca önemli miktarlarda karides avlanmakta olup bu yörede çıkan iri karidesler İskenderun Karidesi olarak tanınmaktadır. İç sularda avlanan türleri ise aynalı sazan, yılan balığı, yayın balığı ve karabalıktır. Su ürünleri avcılığında da av dönemleri Tarım Orman Bakanlığı nca belirlenmektedir. Akdeniz de Finike Körfezi nin doğusundaki taşlık burnundan Suriye sınırına kadar olan kara sularımızda 1-15 Mayıs arasında her türlü su ürünleri avcılığı yasaktır. Ayrıca ; 1 Eylül arasında sardalya 117

134 avcılığı, 1 Nisan - 1 Eylül arasında palamut ve torik avcılığı yasaktır. Sportif amaçlı avcılıkta tutulan balık miktarı iç sularda kişi başına günde en çok 5 kg. ı denizlerde 7 kg ı geçemez. İskenderun ve Çevlik (Samandağ) da bulunan balıkçı barınakları açık denizde avlanacak amatör balıkçılara hizmet vermektedir. F Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar Konuyla ilgili bilgi F.4 te verilmiştir. F Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar İlimizde iki adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Ha lık alanı kapsamakta olup hedef tür nesli tükenme tehdidi altında olan Çizgili Anadolu Sırtlanıdır. İskenderun Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ,5 Ha lık alanı kapsamakta olup Yaban Keçisi ve Karaca hedef tür olarak belirlenmiş ve her iki sahadaki hedef türler koruma altına alınmıştır. F Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar Deniz Kaplumbağaları Şeyh Hıdır Kumsalı Meydan Kumsalı SamandağıKumsalı Hatay İli Samandağı İlçesinin sahilidir. Sahil kuzeybatı ve güneydoğu yönünde uzanmakta ve yaklaşık olarak 14km uzunluktadır. Kumsalın güneydoğu yönündeki en uç noktası Sabca Burnu, kuzeybatı yönündeki en uç noktası ise Çevlik Limanı dır. Çevlik, Şeyhhıdır ve Meydan olmak üzere kumsal üç bölümde incelenebilir. 118

135 Şeyhhıdır kumsalı ince taneli kumdan oluşmaktadır ve bu bölge aynı zamanda C. mydas ların yuva yapmak için öncelikli tercih ettikleri kumsaldır. SAMANDAĞI KUSALINDA YUVALANAN KAPLUMBAĞALAR Türkiye kıyılarında yuvalanan iki deniz kaplumbağası Chelonia mydas ve Caretta caretta dır. C. mydas ın yayılış alanı genel olarak Doğu Akdeniz Bölgesi ndeki birkaç kumsalla sınırlıdır: Kazanlı, Akyatan, Samandağı. C.caretta ise diğer kumsalların hemen hemen hepsinde yaygındır. Samandağı sahillerinde özellikle C. mydas türü yoğun olarak yuva yapmaktadır. C.mydas IUCN nin hazırladığı Red List te soyu tehlikede, C. caretta ise soyu tehdit altında olan türler arasındadır. Chelonia mydas (LINNAEUS, 1758) Türkçe ismi yeşil kaplumbağadır. Dişileri karaya çıkarak yuva yapıp yumurtladıkları kısa devreler dışında bütün hayatları denizde/suda geçer. Deri altında kemik plaklardan oluşmuş kabuk vardır. Üyeleri dört tane ve yüzgeç halini almıştır. Baş gövdeye göre küçüktür ve Chelonia mydas başta plaklar vardır. Diğer deniz kaplumbağaları gibi başını ve yüzgeçlerini kabuk içine çekemez. Ön yüzgeçler arka yüzgeçlere göre büyüktür. Boyu yaklaşık 1 metre, ağırlığı 150kg a kadar çıkabilir. Deniz otlarıyla beslenir. Üreme mevsimi Mayıs-Ekim ayları arasındadır. Yumurta bırakma yeri yumurtadan çıktıkları kumsaldır. Bu kumsalı nasıl buldukları ise hala anlaşılamamıştır. 119

136 HAYATI DENİZDE GEÇEN BİR CANLI NİÇİN KARAYA ÇIKSIN? Denizde yaşayıp, beslenen kaplumbağa karaya bir tek amaç için çıkar; soy devamını sağlamak. Yüzlerce kilometreyi ve büyük tehlikeleri aşarak karaya çıkan deniz kaplumbağaları yuvalamak için kendisine uygun kum arar. Kumu bulunca yuva yapmaya başlar. Önce, ön ve arka yüzgeçlerini ritmik bir şekilde kullanarak geniş bir çukur oluşturur. Bu geniş çukur içine arka yüzgeçlerini kullanarak 30-40cm çapında 60-70cm derinlikte bir çukur açar. Arka yüzgeçlerini kullanarak kumu pençe hareketi ile dışarı atar, çukur oluştuktan sonra çukur ağzına, saracak şekilde, arka yüzgeçlerini yerleştirir. Böylece çukura kumun dökülmesine engel teşkil etmiş olur. Bundan sonra çukura yumurtalarını bırakır. Yumurtalar ping-pong topu büyüklüğündedir. Yumurta bırakma işi bitince arka yüzgeçlerini kullanarak çukuru kapatır. Açmış olduğu geniş alanı, burayı terk ederken, arka ve ön yüzgeçleri kullanarak kumla kapatmaya çalışır. Bu şekilde yavruların gelişimi yumurta içinde güvenle olur. Artık kaplumbağa yorgun argın denize doğru yol alır. Kum güneş ışınları ile ısınır ve altındaki yumurtaları ısıtır. Bu şekilde yavruların gelişimi yaklaşık olarak gün sürmektedir. Yavrular gece veya sabaha doğru yumurtadan çıkar. Yavrular suyun üzerindeki ışık yansımalarını görerek denize doğru yönlenirler. Suya varmaları normal koşullar altında dakika sürer. Ancak sahilin kirli oluşu, yengeçlerin, tilkilerin, köpeklerin, deniz kuşlarının bulunması halinde bu süre işlemeyebilir. Ya ölürler ya da yem olurlar. Denize girdikleri zaman da büyük balıkların saldırısına uğrarlar. Yaklaşık 100 yavrudan ancak tanesi hayatta kalabilmektedir. Fotoğraflar Anaçın Karaya Çıkışı 120

137 Yuva Çukuru Kazışı Yuvalaması Yuva Çukurunu Kapatması Denize Dönüş Yuvadan Çıkan Yavruların Denize Ulaşması 121

138 Samandağı Deniz Kaplumbağaları Tehdit Altında Sahilden Kum Alımı Kıyı Erozyonu Erozyonla Kaybolan Yuva Şeyhhıdır Türbesi nin (Deniz Mahallesi) bulunduğu alanda kumsal içinde yerleşim birimleri bulunmaktadır. Kaplumbağaların yuvalama alanı binalar tarafından işgal edilmiş durumdadır. Kumsalda aşırı çöp kirliliği vardır. Çöpler: 1. Asi Nehri sularının getirdiği (çoğunlukla naylon poşet) 2. Açık denizden akıntıların getirdiği çöpler olup kaplumbağaların yuvalama alanlarını tehdit etmektedir. 122

139 Denize bırakılan petrol atıkları kumsala gelmekte ve kaplumbağaları tehdit etmektedir. Kanalizasyon atıkları Yengeç Predasyonu. İnsan Faktörü 123

140 SAMANDAĞ DENİZ KAPLUMBAĞALARI 2001 ÜREME DÖNEMİ İZLEME VE KORUMA ÇALIŞMALARI RAPORU Özet Samandağ Sahillerinden Şeyhhıdır Türbesi ile Asi Nehri arasında kalan Şeyhhıdır sahili olarak adlandırılan 4.1 km lik alanda 3 Temmuz 15 Eylül tarihleri arasında yoğun 15 Eylül - 15 Ekim tarihleri arasında aralıklı olarak izleme çalışmaları yapılmıştır. İkisi C. caretta ya, 79 u C. mydas a ait olmak üzere toplam 84 iz gözlenmiş ve sadece 20 C. mydas yuvalamak için uygun alan bulabilmiştir. Ancak bunlardan 14 tanesi hayatta kalmayı başarabilmiş, 6 yuva rüzgar fırtına ve kıyı erozyonundan dolayı kaybolmuştur. Her bir yuvadaki ortalama yumurta sayısı 127 ve yuvaların denize uzaklığı ortalama 42,29 m dir. Yuvalama alanı yoğunluklu olarak nehir ağzına yakın olan bölgelerdir. Samandağ deniz kaplumbağalarını tehdit eden en büyük faktörlerin, kum alınması, kıyı erozyonu, açık denizden ve Asi Nehri nden gelen katı atıklar olduğu tespit edilmiş, yavruların yengeç predasyonuna yoğun bir şekilde maruz kaldıkları belirlenmiştir. Samandağ deniz kaplumbağalarının korunması için acilen kum alımının durdurulması ve sahilin temizlenmesine yönelik çalışmalar ile diğer bazı önlemlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca bölgede daha önce yapılmış olan çalışmaların yetersizliği nedeniyle ardışık devam edecek izleme ve koruma ile ilgili bilimsel çalışmaların desteklenmesi özellikle C. mydas türünün neslinin devamı için zorunludur. F Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları Habibi Neccar Dağı Tabiatı Koruma Alanı Konumu: Doğu Akdeniz Bölgesinde, Hatay ili, Merkez(Antakya) ilçesi sınırları içerisinde bulunur. Saha; 118 Ha. büyüklüğündedir. Ulaşım: Saha; Antakya'ya 10 km. uzaklıktadır. Özellikleri: Saha; kültürel değerler bakımından oldukça zengindir. Bunlardan Sen Piyer kilisesi kayalar oyularak yapılmış bir Hırıstiyan Kilisesidir. Hz. İsa'nın ölümünden sonra MS 29 yılında Antakya 'ya gelen Sen Piyer burada vaazlar vermiştir. Yine bu alanda yer alan Charon Anıtı ; Sen Piyer kilisesinin 200 metre kuzeyinde yer almakta ve mitolojide "Cehennem Kayıkçısı" olarak bilinen haron'un kayalara oyulmuş dev bir büstüdür. Ayrıca Sen Piyer kilisesinin içindeki Günahkarlar Hamamı, Antiochos I. tarafından MÖ 3. yüzyılda yaptırılmıştır. Sahada; Kızılçam,pırnal meşesi, kesme meşe ve sandal bulunmaktadır. Tilki, tavşan,keklik, üveyik başlıca hayvan türlerini oluşturur. 124

141 Tekkoz Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı Konumu: Doğu Akdeniz bölgesinde, Hatay ili, Dörtyol ilçesi, Küllü ve Kızlarçayı köyü sınırları içerisinde yer alır. Saha; 172 Ha. büyüklüğündedir. Ulaşım: Saha, Dörtyola 30 km. mesafede olup, eski E-(karayolunun 15 km. sinden ayrılan yol ile ulaşılmaktadır. Özellikleri: Doğu kayını(fagus orientalis)nın kuzeyindeki yayılışı dışında izole bir yayılış alanı ve Akdeniz Bölgesi orman mıntıkası için farklı özellikte bir ekosistem kaynak değerini oluşturur. Sahada; (Kengerlidüz) kayın(fagus orientalis), Meşe (Querreu cerris), Göknar(Abies cilicica)tekkoz'da ise;gürgen (Carpinus orientali) kayacık (Ostrya spi),dişbudak(fraxinus ornus), Kayın (Fagus orientalis), karaçam (Pinus nigra), Akçaağaç (Acer plata noides) bulunmaktadır. Başlıca hayvan türleri ise; yaban keçisi(capra aegagrus), karaca (Capreolus), ayı (Ursus arctos), Sırtlan (Hyaena Hyaena), Yaban kedisi (Felis silvestris), kuyruksüre(herpestos ichneumon), kurt (Canislupus), çakal(canis aureus), tilki (Vulpes vulpes) gelincik (Mustra nivalis)dir. F Sit Alanlar Kentsel Sit Alanı : 1 Doğal Sit Alanı : 4 Tarihi Sit Alanı : 1 F Kentsel Sit Hatay ilinde kentsel sit alanı olarak ; Antakya merkezde Habibi Neccar dağının eteklerinden Asi nehri kıyısına kadar olan bölümde,eski Antakya Evlerinin bulunduğu bölüm sit alanı olarak tespit edilmiştir. 125

142 F Tarihi Sit Tarihi sit alanı olarak; Arkeolojik Sit alanları içinde yer alan İsos Antik Kent i sayabiliriz. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi elde edilememiştir. F Arkeolojik Sit 1 KEÇEBEY HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI M.Ö TEL KEÇEBEY HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI M.Ö. 64 M.S TEL ÇAMURİYE HÖYÜĞÜ ANTAKYA HASANLI M.Ö TEL MİŞRİ HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI M.Ö TEL ANBER HÖYÜĞÜ ANTAKYA SUVATLI ORTAÇAĞ-ARAP 6 TÜLEYL ŞARKİ HÖYÜĞÜ ANTAKYA APAYDIN M.Ö.64-M.S TEL ALAATTİN HÖYÜĞÜ1 ANTAKYA YEŞİLOVA ORTAÇAĞ-ARAP 8 TEL ALAATTİN HÖYÜĞÜ2 ANTAKYA YEŞİLOVA ORTAÇAĞ-ARAP 9 PAŞA HÖYÜK ANTAKYA SERİNYOL M.Ö TEL DAMALKA HÖYÜĞÜ ANTAKYA YEŞİLOVA ORTAÇAĞ - ARAP 11 TEL TAİNAT HÖYÜĞÜ ANTAKYA MELEKLİ ORTAÇAĞ-ARAP 12 BOZHÖYÜK ANTAKYA BOZHÖYÜK ORTAÇAĞ-ARAP 13 TELASIR HÖYÜĞÜ ALTINÖZÜ BABATORUN ORTAÇAĞ - ARAP 14 ANTAKYA SURLARI ANTAKYA HACIKÜRÜŞ BİZANS 15 DEMİRKAPI KÜÇÜKDALYA ANTAKYA N BİZANS 16 KARUN TEPE HÖYÜĞÜ ALTINÖZÜ KAMBERLİ M.Ö YARSELİ HÖYÜĞÜ ALTINÖZÜ YARSELİ ORTAÇAĞ - ARAP 18 KOZ KALESİ ALTINÖZÜ KOZ HAÇLILAR 19 GELİNLER DAĞI ANTİK KENT ALTINÖZÜ YUNUSHAN ROMA 20 TİYEK HÖYÜGÜ HASSA TİYEK M.Ö KARGALIK HÖYÜĞÜ HASSA AKTEPE M.Ö.500-M.S BOKLUKAYA HÖYÜĞÜ HASSA AKTEPE M.Ö KİLİSE HÖYÜĞÜ HASSA BİNTAŞ M.Ö SIÇAN HÖYÜĞÜ HASSA BİNTAŞ M.Ö MURAT APDAL HÖYÜĞÜ HASSA A.KARAFAKILI M.Ö DANACI HÖYÜĞÜ HASSA A.KARAFAKILI M.Ö YALAK HÖYÜĞÜ HASSA DERVİŞPAŞA M.Ö.64-M.S TESPİLİ HÖYÜĞÜ HASSA SAPANÖZÜ ORTAÇAĞ-ARAP 126

143 29 KARGILIK HÖYÜĞÜ HASSA KÜRECİ M.Ö.64-M.S KARAPINAR MEZARLIĞI HASSA AKTEPE SELÇUKLU 31 BAĞLAMA HÖYÜĞÜ BELEN ÖTENÇAY M.Ö.64-M.S BAKRAS KALESİ BELEN ÖTENÇAY HELENİSTİK 33 HASANPAŞA HANI BELEN ÖTENÇAY OSMANLI 34 KİNET HÖYÜĞÜ DÖRTYOL YEŞİLKÖY M.Ö KARA HÖYÜK DÖRTYOL YEŞİLKÖY ORTAÇAĞ-ARAP 36 MANCINIK KALESİ DÖRTYOL RABAT BİZANS 37 KUZUCULU NEKROPOLÜ DÖRTYOL KUZUCULU ROMA 38 TEBERAT NACİ HASAN KUMLU SAMANLI M.Ö TEBERAT HÖYÜĞÜ KUMLU HARABALİ M.Ö BAYTARLI HÖYÜĞÜ KUMLU BAYTARLI HRİST.-M.Ö KİREMİTLİK HÖYÜĞÜ KUMLU GÖKÇEOĞLU M.Ö.64-M.S TEBERAT ARAP AHMET KUMLU GÖKÇEOĞLU M.Ö YOLTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU YOLLAK ORTAÇAĞ-ARAP 44 NACARTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU KIRCIOĞLU ORTAÇAĞ-ARAP 45 KARATEPE HÖYÜĞÜ KUMLU AKTAŞ ORTAÇAĞ - ARAP 46 CINCIK TEPE HÖYÜĞÜ KUMLU AKTAŞ ORTAÇAĞ - ARAP 47 SUTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU AKTAŞ M.Ö 64-M.S GÖKÇEOĞLU ESKİ HÖYÜĞÜ KUMLU GÖKÇEOĞLU HİRİSTİYANLIK 49 HAVUZTEPE HÖYÜĞÜ KUMLU BAYTARLI ORTAÇAĞ - ARAP 50 HALİLAĞA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇAMSARI ORTAÇAĞ - ARAP 51 ÇİLOĞU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇİLOĞLAN M.Ö.64-M.S ILIKPINAR HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ILIKPINAR ORTAÇAĞ-ARAP 53 ÇATALTEPE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN YALANGOZ ORTAÇAĞ-ARAP 54 ÖZSOĞUK SU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÖZSOĞUKSU O.ÇAĞ ARAP 55 MURATPAŞA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN MURATPAŞA HEL.ORTAÇAĞ 56 KİREMİTLİ HÖYÜĞÜ KIRIKHAN SAYLAK M.Ö.64-M.S GÜZELCE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN GÜZELCE M.Ö.64-M.S YASSI YURT HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇAMSARI ROMA 59 KARADURMUŞLU HÖY. KIRIKHAN KARADURMUŞ O.ÇAĞ ARAP 60 DEDEÇINAR HÖYÜĞÜ KIRIKHAN SAYLAK PREHESTORİK 61 İÇADA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN İÇADA ROMA 62 BOZHÖYÜK KIRIKHAN KAMIŞLAR ORTAÇAĞ-ARAP 63 KİLİSE TEPE KIRIKHAN ÇİLOĞLAN ROMA-BİZANS 127

144 HÖYÜĞÜ 64 AMBAR HÖYÜĞÜ KIRIKHAN NARLIHÖBÜR BİZANS 65 KOYUNCU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN MAHMUTLU M.Ö.64-M.S REŞATLI HÖYÜĞÜ KIRIKHAN REŞATLI M.Ö.64-M.S YUSUFLU HÖYÜĞÜ KIRIKHAN ÇAMSARI M.Ö.64-M.S ARPALI HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KODALLI M.Ö.64-M.S TOPBOĞAZI HÖYÜĞÜ KIRIKHAN TOPBOĞAZI M.Ö.64-M.S KÖR HALİLİYE HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KULAKLITEPE M.Ö.64 M.S KIZILKAYA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KIZILKAYA M.Ö.64 M.S TEL SULTAN ARTAÇAĞA- HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KARADURMUŞLU ARAP 73 TEL CURUN HÖYÜĞÜ KIRIKHAN BALDIRAN M.Ö BALDIRAN HÖYÜĞÜ KIRIKHAN BALDIRAN HELEN-ORTAÇAĞ 75 MATTA HÖYÜĞÜ KIRIKHAN KARADURMUŞLU M.Ö.64-M.S DARMI SAK KALESİ KIRIKHAN ALAYBEYLİ OSMANLI 77 KAYA MEZARLARI KIRIKHAN ALAYBEYLİ ROMA 78 ŞALEN KALESİ KIRIKHAN DEĞİRMENBAŞI HELENİSTİK 79 ÇATALHÖYÜK REYHANLI ÇATALHÖYÜK İLK.HRİST. 80 ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ 1 REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 81 ÜÇTEPE HÖYÜĞÜ 2 REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 82 TEBERAT HÜRRİYET REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 83 TEL TARFAH HÖYÜĞÜ REYHANLI PAŞA KÖYÜ ORTAÇAĞ-ARAP 84 ALTINTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI CÜDEYDİYE M.Ö TELL KURDU HÖYÜĞÜ REYHANLI TEVEKKELİ M.Ö.64-M.S TEL HAMAMI REYHANLI HATAYHAMAMI ORTAÇAĞ-ARAP 87 GÜLTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI HATAYHAMAMI ORTAÇAĞ-ARAP 88 BOZTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI UZUNKÖY M.Ö.64-M.S TERZİHÖYÜK REYHANLI TERZİHÖYÜK ORTAÇAĞ-ARAP 90 TEL KARATAŞ HÖYÜĞÜ REYHANLI ÜÇTEPE M.Ö.64-M.S TEBERAT B.AVARO REYHANLI ÜÇTEPE ORTAÇAĞ-ARAP 92 GÖKTEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI KALAZ ORTAÇAĞ-ARAP 93 TARABAT ALGANA 1 REYHANLI PAŞAKÖY ORTAÇAĞ-ARAP 94 TARABAT ALGANA 2 REYHANLI PAŞAKÖY ORTAÇAĞ-ARAP 95 TELGAZİ HÖYÜĞÜ ARAP M.Ö.64- REYHANLI GAZİMÜRSEL M.S SALİHE HÖYÜĞÜ REYHANLI KONUK KÖYÜ M.Ö.64-M.S KONUK HÖYÜĞÜ REYHANLI KONUK KÖYÜ M.Ö.64-M.S KÖTÜBÜYÜK HÖYÜĞÜ REYHANLI KONUK KÖYÜ M.Ö.64-M.S BEŞASLAN HÖYÜĞÜ REYHANLI D.Ü.ÇİFLİĞİ M.Ö.64-M.S TEL YAR KUYU HÖYÜĞÜ REYHANLI SULUKÖY M.Ö.64-M.S KARACANLIK HÖYÜĞÜ REYHANLI KUMTEPE KÖYÜ BİZANS-İSLAMİ 102 AL GARBİ(KIZTEPE) REYHANLI KARAMAZ ORTAÇAĞ-ARAP 128

145 103 HELENİSTİK- KARAHÖYÜK REYHANLI KARAHÖYÜK O.ÇAĞ 104 KARATEPE HÖYÜĞÜ REYHANLI KARACANLIK HRİSTİYAN 105 AKPINAR HÖYÜĞÜ REYHANLI AKPINAR ORTAÇAĞ-ARAP 106 CÜDEYDİYE HİRST.M.Ö HÖYÜĞÜ REYHANLI CÜDEYDİYE HARABALİ HÖYÜĞÜ REYHANLI HARABALİ ORTAÇAĞ-ARAP 108 DAVUTPAŞA HÖYÜĞÜ REYHANLI DAVUTPAŞA M.Ö.64-M.S YAZIHÖYÜK REYHANLI YASSIKONAK M.Ö.64-M.S ROMA- TEL KURMİDAH REYHANLI ALAKUZU HELENİSTİK 111 ZOBA HÖYÜĞÜ REYHANLI YASSIKONAK ORTAÇAĞ-ARAP 112 TEL ABDAL HÖYÜĞÜ REYHANLI TEL ABDAL ORTAÇAĞ -ARAP 113 B.ALGELE HÖYÜĞÜ REYHANLI D.Ü.ÇİFTLİĞİ ORTAÇAĞ- ARAP 114 BEŞASLAN HÖYÜĞÜ REYHANLI HANDA ORTAÇAĞ-ARAP 115 ADALET HÖYÜĞÜ REYHANLI ADALET M.Ö.64-M.S KIZLAR SARAYI REYHANLI CİLVEGÖZÜ BİZANS 117 ATÇANA ANTİK KENTİ REYHANLI VARIŞLI ROMA 118 ST.SİMON MANASTIR SAMANDAĞ AKNİHER BİZANS 119 BATIAYAZ ERMENİ KİLS. SAMANDAĞ TEKNEPINAR BİZANS 120 YOĞUNOLUK MANASTIR SAMANDAĞ YOĞUNOLUK BİZANS 121 SELEUCİA PİERİA 122 KENTİ SAMANDAĞ KAPISUYU HELENİSTİK EL-MİNA ANTİK KENT SAMANDAĞ MAĞARACIK TUNÇ ÇAĞI 123 TİTUS TÜNELİ SAMANDAĞ KAPISUYU ROMA 124 DOR MABEDİ SAMANDAĞ KAPISUYU GREK 125 KAYA MEZARLARI SAMANDAĞ ÇEVLİK ROMA 126 İSOS ANTİK KENT ERZİN TURUNÇLU HELENİSTİK ST.BARLAAM MANASTIR YAYLADAĞ ÇAMDIR HİTİT-ROMA İSKENDERU KONACIK LAHİTLERİ N KONACIK ROMA İSKENDERU SÜTUNLU LİMAN N ARSUZ ROMA İSKENDERU SARISEKİ KALESİ N SARISEKİ HELENİSTİK 129

146 F Doğal Sit 1 HARBİYE DOĞAL SİT ALANI ANTAKYA HARBİYE ANTAKYA İL MERKEZİNE 7 Km. Mesafede Olup, Yayladağ İlçesi Üzerinde Suriye Ve Dolayısıyla Ortadoğuya Bağlanan E-91 Karayolu Üzerinde Bulunmaktadır. Suriye Hudutunun 55 Km. Mesafedeki Harbiye Belediye Teşkilatı Hatay'ın Anavatana Katılış Tarıhi Olan 1939 Yılında Kurulmuş Beldemizdir Ayrıca Harbiye, Tarihi Daphne (Defne) Olarak Adını Tüm Dünyaya Duyurmuştur. Yanlız Hatayın Değil, Belkide Güney Anadolu Bölgesinin En Şirin Ve En Şeçkin Yerlerinin Başında Gelmektedir. Harbiye El Sanatları Bakımından Da Adını Tüm Türkiye'ye Duyurmuştur.Heykelcilik Bir Hayli İleri Durumdadır. El Tezgahlarında Üretilen İpekcilik Tüm Türkiye'de Kabul Görmüştür. Turistik Eşya Üretimi Ve Sap Örmeciliği İle Türkiye Çapında Önemli Bir Pazara Sahiptir. Harbiye'de Yapılan Arkeolojik Araştırmalardan Anlaşılacağı Üzere, Kazı Neticesinde Elde Edilen Buluntulardan M.Ö Tarihinden İtibaren Yerleşim Yeri Olarak Kullanıldığı Bilinmektedir. Hellenistik Ve Roma Devrinde Zengin Halk Kesimi, Antik Çağda Da Bir Mesire Yeri Olarak Kullanılabilmesi İçin Büyük Malikaneler Ve Villalar Yaptırmışlardır. Makedonya Kralı Büyük İskender'in Genarallerinden I.Seleucus Nikator Antakya'yı Kururken Burayı Da İmar Etmeyi İhmal Etmemiştir. Asıl Gelişme Helenistik Devri Krallarından Antiochus Epiphanos Zamanında Olmuştur. Bu Devirde Apollon Mabedi İnşa Edilmiştir. Roma Çağında İlk Önce İmparator Pompeus İmara Başlamış Daha Sonra Diğer İmparatorlar Tarafından Hamamlar, Büyük Villalar İnşa Edilmiştir. Antik Çağda Bütün Yakındoğu'da Apollon Adına Düzenlenen Yarışlar Ve Oyunlarla Ün Kazanan Bu Yer 1268'de Memlukluların Eline Geçtikten Sonra Bir Daha Eski Parlak Dönemine Erişememiştir. Dalpne (Harbiye) Efsanesi: Zeus'un Oğlu Işık Tanrısı Apollon Irmak Kenarında Genç Ve Güzel Bir Kız Görür. Bu Eşsiz Güzelin Adı Defne'dir Apollon'un İçinde Arzular Uyandırır. Onunla Konuşmak İster. Fakat Defne, Işık Tanrısının İçinden Geçenleri Anlamıştır; Kaçmaya Başlar. O Kaçar, Apollon Kovalar Çapkın Tanrı Bir Taraftanda "Kaçma Seni Seviyorum..." Diye Bağırır. Defne İse Tanrılarla Sevişen Kadınların Başlarına Neler Geldiğini Bildiği İçin Korkuya Kapılır Ve Kaçmaya Devam Eder. Apollon'a Gelince Bu Güzel Periyi Mutlaka Yakalamak İstemektedir.Aralarındaki Mesafe Gitdikce Kısalır Ve Bir An Gelirki Defne, Apollon'un Sıcak Nefesini Saçlarının Arasında Duyar. Artık Kurtuluş İmkanı Kalmadığını Anlayan Defne,Birden Durur Ve Ayağı İle Toprağı Kazıyarak Şöyle Bağırır; "Ey Toprak Ana! Beni Ört, Beni Sakla, Beni Koru!.." Bu İçten Yalvarış Üzerine Defne, Organlarının Ağırlaştığını, Odunlaştığını Hisseder. Olgun Göğsünü Gri Bir Kabuk Kaplar, Kokulu Saçları Yapraklara Dönüşür, Kolları Dallar Halinde Uzar,Körpe Ayakları Kök Olup Toprağın Derinliklerine Dalar. Bir Defne Ağacı Oluverir. Bu Manzara Karşısında Şaşıran Apollon, Defne'nin Ağaç Oluşunu Hayret Ve Üzüntü İle Seyreder. Sonra Sarılır Ve Sert Kabukları Altında Hala Çarpmakta Olan Kalbinin 130

147 Sesini Duyar. "Defne! Der Bundan Sonra Sen, Apollon'un Kutsal Ağacı Olacaksın O Solmayan Ve Dökülmeyen Yaprakların, Başımın Çelengi Olacak. Değerli Kahramanlar, Savaşlarda Zafere Ulaşanlar, Hep Senin Yapraklarınla Alınlarını Süsleyecekler. Şarkılarda Şiirlerde Adımız, Yanyana Geçecek. Bu Tatlı Sözler Üzerine Defne, Dallarını Eğerek Apollon'u Saygı İle Selamlar. İşte Bu Tatlı Öykünün Geçtiği Yer, Bügünkü Harbiye' Dir. Apollon Teessür Ve Heyacan İçinde O Ağacı Amblem Olarak Aldı Ve Parlak Yapraklarından Başına Bir Taç Yaptı. İşte O Zamandan Beri Şiir Ve Silah Zaferi Defne Dalı İle Mükafatlandırılıyor Ve Defne'nin Gözyaşları Bügün Hala Harbiye'de Şelaleleri Meydana Getiriyor. 2 BAŞLAMIŞ KÖYÜ DOĞAL SİT ALANI ERZİN BAŞLAMIŞ Adana-iskenderun asfaltına 1.5 km. uzaklıkta, erzin'in 3 km.doğusundadır.erzin içmeleri yakınında bulunan bu park çamlıklar içindedir ve kalabalık grupların piknik yapmaları için elverişlidir. yeme, içme ve diğer bütün ihtiyaçlar için imkan sağlar. burada geniş bir hayvanat bahçesi de bulunmaktadır. bu park ve yaylalar, buraya gelenlerin en geç 10 dakika içinde denize ulaşabilecekleri dinlenme merkezleridir. 3 GÖLBAŞI GÖLÜ DOĞAL SİT ALANI KIRIKHAN GÖLBAŞI 131

148 Kırıkhan İlçesinde 15 Km.Doğu Kısmında Kırıkhan-Reyhanlı Yoluna 1 Km. Uzaklıkta Bulunan Metrekare Yüzölçümü Olan Gölbaşı Gölü Etrafı Piknik Ve Mesire Alanıdır. Ayrıca Gölbaşı Göletinde Tatlı Su Balığı Avı Yapılmaktadır. F Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde Yeralan" Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" Statüsü Verilen Kültürel,Tarihi ve Doğal Alanlar Hatay da sit alanları ve tescilli eski eserler listesi aşağıya çıkartılmıştır. ANTAKYA Kültürel yapılar - Şeyh Ali Çeşmesi - Karataş Köprüsü - Pazar Köprüsü İdari Yapılar - Vilayet Konağı - Çarşı Karakolu - Banka Binası - Ata Koleji - Sıtma Merkezi - Jandarma Er Eğitim Binası - Tapu Dairesi - Eski Öğrenci Yurdu - Belediye Binası - PTT Binası - Ziraat Bankası - İlköğretim Binası - İdari Yapı - Tekel Satış Deposu - Fevzi Çakmak İlköğretim Okulu - Endüstri Meslek Lisesi Sit Sahaları - Kontsel Sit - Arkeolojik Sit - Doğal Sit Endüstriyel Yapılar - Sabunhane ( Orhanlı Mah.) - Sabunhane ( Orhanlı Mah.) - Sabunhane ( Kurtuluş Cad) - Sabunhane ( Kurtuluş Cad. ) Sivil Mimarlık Örnekleri - Vali Evi 188 adet konut 132

149 İSKENDERUN : Askeri Yapılar - Hayma Çınar Kurt Kalesi - Bakras Kalesi - Kışla - Deniz Saha Komutanlığı Dini Yapılar - İtalyan Kilisesi - Ermeni Kilisesi - Yunan Yorgi Kilisesi - Ortodoks Kilisesi - Kaptanpaşa Camii - Kaptan Mehmet Paşa Camii Kültürel Yapılar - Mihail Elyan Hanı - Gazali Han - Belen Bucağı Kanuni Sultan Süleyman Kervansarayı İdari Yapılar - Yunan Konsolosluğu - İngiliz Konsolosluğu - Mithatpaşa İlkokulu - Beş Temmuz Ortaokulu - İskenderun Lisesi - Kız Sanat Enstitüsü - Kız Meslek Lisesi - İstasyon Binası - Devlet Hastanesi - Merkez Bankası - Kaymakamlık Binası Mezarlıklar - Fransız Askeri Mezarlığı - Eski Mezarlık Anıtlar ve Abideler - Kore anıtı Sivil Mimarlık Örnekleri - 16 Konut DÖRTYOL : Askeri Yapılar - Payas Kalesi - Mancınık Kalesi - Cin Kulesi Dini Yapılar - Payas Medresesi - Payas Bedesteni - Payas Hamamı - Kervansaray - Sokullu Mehmet PaşaKöprü - Payas Köprüsü - Payas Sokullu Külliyesi - Payas Camii - Halil Paşa Camii - Çınarlı Camii - Sokullu Mehmet Paşa İmareti - Kale Mescidi - Süleyman Kervansarayı KIRIKHAN : İdari Yapılar - Hükümet Konağı ALTINÖZÜ : Askeri Yapılar - Koz Kalesi YAYLADAĞI : Dini Yapılar - Hacı Hüseyin Bey Camii - Yeni Camii 133

150 ERZİN : - Erzin İlçesi Camii Kalıntısı Anıtlar ve Abideler - Çınar Ağacı - Zeytin Ağacı - Kubbe Dede Ziyaretgahı SAMANDAĞI : Dini Yapılar - Seyyide Naya Kilisesi - Darul Hamire Manastırı - Hızır İlyas Bey Camii REYHANLI : Kültürel Yapılar - Demirköprü Hatay İli Tescilli Arkeolojik Alanlar Listesi ANTAKYA : Höyükler - Saçaklı Höyük I - II - III - Büyük Alaattin Höyük - Küçük Alaattin Höyük - Arap Höyük - Paşa Höyük - Avsuyu Höyük Nekrepol - Kaya Mezarları KIRIKHAN : Höyükler - Topboğazı Höyük - Murat Paşa Höyüğü - Ciloğlu Höyüğü - Özsoğuksu Höyüğü - İçada Höyüğü - Kiremitli Höyüğü - Karadurmuş Höyüğü - Yusuflu Höyüğü - Halil Ağa Höyüğü - Bozhöyük - Yassıyurt Höyüğü - Kodallı Höyüğü - Dedeçınar Höyüğü - Güzelce Höyüğ - Koyuncu Höyüğü 134

151 ANTAKYA : Höyükler - Saçaklı Höyük I - II - III - Büyük Alaattin Höyük - Küçük Alaattin Höyük - Arap Höyük - Paşa Höyük - Avsuyu Höyük Nekrepol - Kaya Mezarları KIRIKHAN : Höyükler - Topboğazı Höyük - Murat Paşa Höyüğü - Ciloğlu Höyüğü - Özsoğuksu Höyüğü - İçada Höyüğü - Kiremitli Höyüğü - Karadurmuş Höyüğü - Yusuflu Höyüğü - Halil Ağa Höyüğü - Bozhöyük - Yassıyurt Höyüğü - Kodallı Höyüğü - Dedeçınar Höyüğü - Güzelce Höyüğ - Koyuncu Höyüğü İSKENDERUN : Antikkent - Rhosus Kenti - Esentepe Arkeolojik Siti Höyük - Kuseyri Köprüsü SAMANDAĞ : Antik kent - Seleucia Pierro ALTINÖZÜ : Höyükler - Çetenli Köyü MaltepesiHöyük - Kamberli Köyü Karuntepesi Höyüğü DÖRTYOL : Antikkent - İssos Antik Kent - Epiphane Höyükler - Kenet Höyük Arkeolojik kalıntılar - Turunçlu REYHANLI : Höyükler - Bermede Höyük - Kara Höyük - Küçük Tainat Höyüğü - Büyük Algena Höyük - Algena Höyük - Katiş Höyük - Büyük Tell Abdal - Küçük Tell Abdal - Sıçanlı Höyük - Beşarslan Höyüğü - Kırcıoğlu Höyük - Çatal Höyük - Çakaltepe Höyüğü - İrtah Köyü Cüdeyde Höyüğü - Büyük Cüdeyde Höyüğü - Terzi Höyük Yeraltı Şehirleri - İbrahim Paşa Mahallesi Örenyeri - Aççana 135

152 (F).FLORA-FAUNA KAYNAK Hatay İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Antakya Orman İşletme Müdürlüğü İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü(Hatay Tarım Master Planı-2003) 2007 Hatay İli Çevre Durum Raporu MKÜ-ADAT-CHELONİA web sitesi ( ) 136

153 G.TURİZM G.1. YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum Hatay ili Akdeniz Bölgesinin doğu ucunda yer alan bir sınır ilidir. 35 derece 52 dakika ile 37 derece 04 dakika kuzey enlemleri, 35 derece 40 dakika ve 36 derece doğu boylamları arasında kalmaktadır. İl doğudan ve güneyden Suriye; kuzey doğudan Gaziantep, kuzey ve kuzey batıdan Adana, batıdan ise İskenderun Körfezi ile çevrilidir. Antakya yöresini çekici kılan ve tarihi boyunca göçlere açık olmasını sağlayan, yaşamı kolaylaştıran iklim koşulları ve verimli topraklarının yanı sıra Anadolu'yu Çukurova yoluyla Suriye ve Filistin'e bağlayan yolların kavşak noktasında bulunmasıdır. Ayrıca Mezopotamya'dan Akdeniz'e çıkmak için kullanılabilecek en uygun limanlar yine bu bölgededir. Hatay, inanç turizmi merkezleri, antik kentleri ve yaylalarıyla turizm potansiyeline sahip bir ildir. TURİZM BÖLGELERİ: 1-Hatay İli, İskenderun İlçesi, Konacık Mevkiinden başlayarak Samandağ İlçesi Meydan Mevkiine kadar uzanan dağlık kıyı kesimi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girerek Samandağ Turizm Bölgesi olarak, 2-İskenderun İlçesi, Akçalı Belediyesi ve Gökmeydanı Belediyesi sınırları içinde kalan kıyı kesimi tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girerek Hatay-İskenderun Kıyı Bandı Turizm Merkezi olarak, 3-Hatay İli, Belen İlçesi, Güzelyayla Köyü tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girerek Güzelyayla turizm merkezi olarak ilan edilmiştir. G Fiziki Özellikler Hatay doğal kaynaklar bakımından şanslı sayılabilecek bir ildir. Antakya nın hemen yakınında Harbiye Şelaleleri, piknik ve mesire yeri olarak yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Erzin ilçesinde orman içi dinlenme yeri, Burnaz sahil plajı, çadırlı kamp alanı, Arsuz ve Samandağ sahil şeridi, yazlıkçıların çadırla kamp kurduğu yerlerdir. Hamamat Kaplıcaları; Reyhanlı-Antakya karayolu üzerinde Kumlu ilçesinde bulunmaktadır. Yörenin en büyük kaplıcası olup birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. 137

154 Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları Kaplıca ve şifalı maden suyunun çeşitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Erzin ilçesi ne bağlı Başlamış Köyü ndeki kayaların çeşitli yerlerinden çıkmaktadır. Erzin içmelerinin suyu hafif tuzlu ve acımsı, karbonatlı, toprak kalevili ve karbondioksitlidir. Reyhanlı Hamamı Reyhanlı İlçesi ne 20 km. uzaklıktadır. Türkiye-Suriye sınır kapısının çok yakınında bulunan kaplıcada yaklaşık 5 kaynaktan su çıkmaktadır. İçme suyu olarak da kullanılabilen kaplıca suyu çeşitli romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. Kisecik Köyü Şifalı Suyu Merkez İlçeye bağlı Kisecik Köyü ndedir. İçildiği zaman mide mitolitesini arttırır, boşalmasını kolaylaştırır. Çok içildiği zaman idrarı arttırarak idrar yollarının ince kumlarının atılmasına ve iltihapların temizlenmesini kolaylaştırır. Hararet derecesi sıcak sular grubuna girecek derecede olup, nevrit, nevralji, kronik romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. G.1.2. Kültürel Değerler Hatay Arkeoloji Müzesi Tarihi Yerler Müze Binası 1934 yılında günün modern müzecilik anlayışına uygun olarak uygulanmaya konulmuş, 1939 yılında inşaatı tamamlanmış ve 23 Temmuz 1948 tarihinde Hatay ın Kurtuluş Bayramında Müze Ziyarete açılmıştır. Binanın en büyük özelliği çıkan esere göre planının hazırlanmış olmasıdır. Neolotik dönemden günümüze kadar olan eserler sergilenmektedir lu ve 1940 lı yıllarda Amik Ovasında, Samandağı nda ve Antakya civarında Chicago Oriental Enstitüsü, British Museum ve Princeton Üniversitesi tarafından İlmi Kazılar yapılmıştır. Bünyesinde bulundurduğu çeşitli eserlerin yanında, bilhassa mozaik koleksiyonu ile haklı bir şöhrete ulaşmış olup, Dünyanın önemli Mozaik Müzelerinden biri olarak tanınmaktadır. Hatay Arkeoloji Müzesinin 8 adet teşhir salonu olup adet eser teşhir salonlarında ve Müze Bahçesinde sergilenmektedir. Hatay Arkeoloji Müzesi, bünyesinde bulundurduğu çeşitli dönemlere ait çok değerli eserlerin yanında bilhassa zengin mozaik müzelerinden biri olarak tanımlanmaktadır. Müzede sergilenmekte olan eserler ilk dönemlerde yılları arasında Amik Ovası ndaki Cüdeyde, Dehep ve Tainat ta kazı yapan Chicago Oriental Institue, 1936 da Samandağ El- Mina da yılları arasında ise Aççana Höyüğünde British Museum adına Sir Leonard Woolley ve yine Antakya yöresinde hafriyat yapan Prınceton Üniversitesince ortaya çıkarılmışlardır. 138

155 MOZAİK 1 139

156 MOZAİK 2 140

157 MOZAİK 3 141

158 Antakya Lahiti Hatay ili. Antakya ilçesi. 2. mıntıka 487 parsel sayılı taşınmazda yapılan bir temel hafriyatı sırasında bulunmuştur.5 gün süren bir çalışma ile lahit çıkartılarak müzeye getirilmiştir. Sidamara tipi (sütunlu) lahit için Hatay Arkeoloji Müzesi nde özel salon yapılmıştır. Lahitin uzunluğu 2.47 m., genişliği 1.22 m.. yüksekliği 1.20 m.dir. Antakya Lahiti nin M.S yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu tarihlemeyi destekleyen önemli bir delil içinden çıkan Roma İmparatorlarından 2. Gordianus (M.S. 238) ile İmparator Gallienus ve karısı Salonina nın (M.S ) altın sikkeleridir. Gallienus sikkes M.S yıllarında Roma da basılmış olan, Lahtin tarihlenmesinde önemli delildir. 142

159 Saint Pierre ( Aziz Petros ) Kilisesi Saint Pierre Kilisesi hristiyanlığın ilk dönemlerinde dini toplantı yeri idi. İsa nın ölümünden sonra O nun havarilerinden biri olan St. Pierre ( Aziz Petros ) Antakya ya M.S tarihleri arasında geldi. İlk dini toplantının yapıldığı bu kilisede, o zamanlar herhangi bir adla anılmayan bu topluluk burada Hristiyan ( Hiristos ) adını almış oldu. Bu nedenle St. Pierre Kilisesi Hristiyanlığın ilk kilisesi olarak bilinir. Katolik Kilisesi, 1963 yılında Papa VI. Paul tarafından Hristiyanlar için Hac yeri ilan edilmiştir. Bu nedenle kilisede zaman zaman dini törenler yapılır. 29 Haziran günü Hristiyanlarca bu kilisede St. Pierre Günü olarak kutlanır. Antakya Kalesi ve Surları İstanbul surlarından sonra yurdumuzun en uzun surlarını oluşturmaktadır. Antik kenti çevreleyen duvarlar Helenistik Roma ve Bizans döneminde sellerin akışını kontrol etmek için yapılmıştır. 143

160 Kaya Mezarları Vespasianus - Titus tünelinin yakınındadır. Roma dönemine ait olan ve kalker taşa oyulmuş 12 kaya mezarı vardır. Bunlardan Beşikli Mağara adıyla anılan mezarın bulunduğu mağara en geniş ve ünlüsüdür. Titus - Vespasianus Tüneli Makedonya kralı büyük İskender in ölümünden sonra onun komutanlarından Seleukos, bugünkü mağaracıkkapısuyu diye anılan yerde Seleucia kentini kurdu. Hem şehir ve hem de limanı kurtarmak için dağlardan inen sel sularını başka bir yöne aktarmak maksadıyla bir tünel yapıldı. Demirkapı Kent surlarındaki dört kapıdan en büyüğü olup, Halep kapısı da denilmektedir. VI. yy da Justinionus döneminde sellerin akışını kontrol etmek için yapılmıştır. 144

161 Harbiye Zeus un oğlu Aşk Tanrısı Apollon ile genç güzel bir kız olan Defne arasında geçen ve hüzünlü biten bir aşk öyküsünün yaşandığı doğa harikası bir mesire ve dinlenme yeridir. Bakras Kalesi Helenistik döneminde yapılmış karakol kulesidir. Romalılar, Bizanslılar, Haçlılar zamanında onarılarak kullanılmıştır. Yavuz Sultan Selim in Mısır seferi sırasında Osmanlılara geçmiştir. Erzin Issos Harabeleri (İssus) Çevrede su depoları, kemerler, tapınak ve Cenevizler den kaldığı sanılan bir kale ve liman kalıntıları vardır. 145

162 Çevlik ( Seleucia Pierria ) Antik Kenti Antakya nın 35 km batısında, Musa Dağı nın güneyinde Akdeniz le birleştiği yerde kayalıklarla deniz arasında kalan düzlükte kurulmuş bir antik şehirdir. Bu bölgede ilk iskan M.Ö yıllarına kadar uzar. Doğal mağaralarda yapılan kazı ve araştırmalar sonucunda bu bölgedeki ilk iskanın paleotik çağda olduğu tespit edilmiştir. St. Simon Stilit Manastırı Antakya - Samandağ yolunun 12. km sinde Nahırlı köyüne ayrılan yoldan gidilmektedir. Samandağ adı ile anılan dağın en yüksek tepesinde M.S. V. yy. da yapılmıştır. Terk-i dünya tarikatının merkezidir. Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi Payas ta olup, camii, medrese, bedesten, hamam ve kervansaray yapılarından oluşmaktadır. 16.yy da Sokullu Mehmet Paşa nın Mimar Sinan a ve O nu kalfalarından birine yaptırdığı sanılmaktadır. Tamamen kesme taştan yapılmıştır. 146

163 Diğer Kültürel Değerler Hatay kültürel değerler bakımından zengin bir ilimizdir. Camiler : Ulu Camii, ( Sultan Selim Camii ), Habib-i Neccar Camii, Şeyh Ali Camii, Yeni Camii (Zühriye Camii), Ağlar ( Civelek ) Camii, Mahremiye Camii, Şeyh Ahmet Kuseyri Camii. Yayladağ : Kasım Bey Camii Belen : Sokullu Külliyesi Camii İlimiz Merkez Ulu Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Antakya ADRES : Ulu Camii Mahallesi Köprübaşı Mevkii / ANTAKYA CAMİNİN ADI : Ulu Cami YAPILIŞ TARİHİ : BİLGİ DERECESİ : Tahmini DÖNEMİ : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil. MİMARI : Belli değil. MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MİMARI ÖZEL. : Sultan Selim Camii de denilen bu cami Selçuklu tarzını andırır. Tonozlu düz çatılıdır. Cami üzerinde 100 yıl önce onarıldığını gösteren bir kitabe vardır. MÜŞTEMİLATI : 1 adet minaresi, imam ve müezzin odaları bulunan caminin bir şadırvanı ve tuvaleti mevcut olup güney ve batı yanında küçük bir mezarlık mevcuttur. TARİHÇESİ : yıllarında yapıldığı, 16. yy. da yeniden inşa edildiği veya büyük bir onarımdan geçirildiği tahmin edilmekte olup, üzerinde yaklaşık 100 yıl önce onarımdan geçirildiğini gösteren bir kitabe vardır. İlimiz Merkez H. Neccar Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Antakya ADRES : Yeni Camii Mah. Kurtuluş Caddesi / ANTAKYA CAMİNİN ADI : Habibinneccar Camii YAPILIŞ TARİHİ : BİLGİ DERECESİ : Tahmini DÖNEMİ : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil MİMARI : Belli değil MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MİMARI ÖZEL. : Osmanlı mimarisini yansıtır. Caminin altında H. Neccar ın türbesi, yanında İsa (AS) ın elçilerinin mezar-ı şerifleri, 1 ad. Selçuklu tarzı minaresi, taş işlemeciliği ile dikkati çeken taç kapı üzerinde bir kitabe mevcuttur. 147

164 MÜŞTEMİLATI : Şadırvanı, tuvaleti ve cami avlusu etrafında 5-6 odadan müteşekkil medreseler olup, bu medreselerde hafız yetiştiren Kur an Kursu mevcuttur. İlimiz Merkez Şeyhali Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Antakya ADRES : Şeyhali Mahallesi / ANTAKYA CAMİNİN ADI : Şeyhali Camii YAPILIŞ TARİHİ : 1317 BİLGİ DERECESİ : Tahmini DÖNEMİ : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil MİMARI : Belli değil MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MİMARI ÖZEL : Taş yapı olup, mermer sütun üzerine üst müezzin mahfili mevcuttur. MÜŞTEMİLATI : 1 ad. minaresi, şadırcanı, tuvaleti mevcut olan bu caminin etrafında 4 ad. oda (Medrese) mevcuttur. TARİHÇESİ : Şeyh Ahmet Kuseyri nin namına yaptırılan bu cami üzerindeki H. 988 tarihli türbe kitabesi bu tarihten önce de bir caminin bulunduğunu gösterir. Caminin 1317 tarihli onarım kitabesi vardır. İlimiz Merkez Yeni Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Antakya ADRES : Yeni Camii Mahallesi / ANTAKYA CAMİNİN ADI : Yeni Camii YAPILIŞ TARİHİ : 1166 BİLGİ DERECESİ : - DÖNEMİ : - YAPTIRANI : Müftü Mehmet Efendi MİMARI : Bilinmiyor MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü (Özel Vakıf) MİMARI ÖZEL. : Taş yapı, sac kurşun MÜŞTEMİLATI : Şadırvan, 10 ad. tuvalet, imam-hatip, müezzin-kayyım hizmetli ve okuma odası. Bahçe avlu ihate duvarı 1 ad. lojmanı mevcuttur. 148

165 İlimiz Merkez Mahremiye Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Antakya ADRES : Yeni Camii Mahallesi Uzunçarşı / ANTAKYA CAMİNİN ADI : Mahremiye Camii YAPILIŞ TARİHİ : 16. yy. BİLGİ DERECESİ : Tahmini DÖNEME : Osmanlı YAPTIRANI : Belli değil MİMARI : Belli değil MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MİMARI ÖZEL. : Ahşap çatılıdır, cami avlusuna uzun bir tünelden geçilerek girilir. Mihrabının etrafında kendi ekseninde dönen iki mermer sütun vardır. MÜŞTEMİLATI : Caminin giriş tüneli üzerinde 1 ad. minaresi, şadırvanı, tuvaleti ve imam odası mevcuttur. TARİHÇESİ : 16. yy. eseridir. İlimiz Yayladağı İlçesi Kasım Bey Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Yayladağı ADRES : Çamaltı Mahallesi / YAYLADAĞI YAPILIŞ TARİHİ : 1510 BİLGİ DERECESİ : Tahmini DÖNEMİ : Osmanlı YAPTIRANI : Kasım Bey MİMARI : Bilinmiyor MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü MİMARİ ÖZEL. : Taş yapı, müstakil üzeri ahşap kiremit ve kubbesiz. MÜŞTEMİLATI : Mezarlık, son cemaat yeri, sermahfeli, çeşme, tuvalet ihate duvarı vardır. TARİHÇESİ : 1510 yılında Kasım Bey tarafından yaptırılmıştır. İlimiz Belen İlçesi Kanuni Sultan Süleyman Camii nin Tarihçesi İLİ : Hatay İLÇESİ : Belen ADRES : Kurtuluş Caddesi / BELEN CAMİNİN ADI : Kanuni Sultan Süleyman Camii YAPILIŞ TARİHİ : Miladi , Hicri 960 Zilkade BİLGİ DERECESİ : Kesin DÖNEMİ : Kanuni Sultan Süleyman MİMARI : Belli değil MÜLKİYETİ : Vakıflar Genel Müdürlüğü 149

166 MİMARİ ÖZEL. : Tek kubbeli, taş duvarları kireçle örülen bir yapıya sahiptir. MÜŞTEMİLATI : Küçük mezarlığı, abdest alma yeri ve tuvaleti mevcuttur. TARİHÇESİ : Caminin yapılmasını Sultanul Azam ve Hakanul Efhan ümmetinhizmetkarı Selim Han oğlu Malik Sultan Süleyman Han Hicri 960 senesi Zilkade ayında emretti. Kiliseler : İskenderun : Aziz Hanna Kilisesi (Ortodoks); Aziz Cora Kilisesi (Ortodoks), Aziz Nikola Kilisesi, Karasun Manuk Ermeni Kilisesi (Antakya) Türbeler : Antakya : Habib-i Neccar Türbesi, Habib-i Neccar Mağarası, Şıh Yusuf Hekim Ziyareti, Şeyh Ahmet Kuseyri Türbesi. Belen : Abdurrahman Paşa Mezarı (kümbet) Kırıkhan : Beyazıt Bestami Camii ve makamı (Darb-ı sak kalesi) Samandağ : Hızır A.S. Makamı Hanlar : - Payas Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi - Belen Kanuni Sultan Süleyman Hanı ve Hamamı - Bakras Sultan Hanı (Hasan Paşa Hanı) Antakya : Kurşunlu Han, Tütün Hanı, Esat Ağa Hanı, Yeni Han Çeşmeler : Zugaybe çeşmeleri 30 adet olup Asi Nehri ile dağlar arasında eski Antakya mahallesinde bulunmaktadır. Köprüler : Payas Sokullu Köprüsü, Murat Paşa Köprüsü, Bakras Han Köprüsü, Demir Köprü (Hitit Köprüsü) Müzeler : Hatay Arkeoloji Müzesi : Müzede toplam parça eser bulunmaktadır. Müzedeki mozaikler 2. ve 5. yüzyıllar arası Roma ve Bizans dönemlerini kapsamakta olup mozaiklerde mitolojik olaylar ve kişiler sembolize edilmektedir. 150

167 Arsuz ( RHOSUS ) İskenderun un 33 km güneyinde Akdeniz kıyısında bir yunan kolonisidir. Selukos I. Nicotor zamanında önem kazanmıştır. Orta Çağ da Part Ponel adıyla bilinmektedir. Liman ve kent kalıntılarının bir bölümü su altındadır. Çevrede bir nekropol, antik yol, mozaik ve yapı kalıntısı vardır. Bir tatil beldesidir. Festivaller ve özel kutlama günleri : Festivaller ve Belirli Günler: Hatay'da İskenderun, Antakya ve Dörtyol'da her yıl Kültür ve Turizm Festivalleri düzenlenmektedir. Ayrıca Hatay'ın İlçelerinin kurtuluşları belirli günlerde kutlanmaktadır. FESTİVALLER: Temmuz İskenderun Uluslararası Turizm ve Kültür Fest Temmuz Antakya Festivali - 19 Aralık Dörtyol Portakal Festivali - Yayladağı Festivali (Ağustos ayının ikinci Cumartesi-Pazar Günü) BELİRLİ GÜNLER: 08 Ocak Erzin'in kurtuluşu 09 Ocak Dörtyol'un kurtuluşu 19 Aralık İlk Kurşun Atılmasını Anma Günü (Dörtyol da) 29 Haziran St.Pierre Günü (Katolikler için) 05 Temmuz 1938 Türk Askerlerinin Hatay'a girişi (Kutlama törenleri İskenderun'da yapılır.) 23 Temmuz Hatay'ın kurtuluşu (1939) 15 Kasım Hassa'nın kurtuluşu (1921) 06 Temmuz Kırıkhan'a Türk Askerlerinin girişi (1938) 08 Temmuz Reyhanlı'ya Türk Askerlerinin girişi (1938) Gelenek Görenekler EVLENME GELENEĞİ Evlenmelerde, toplumsal konum, geçim düzeyi ve etnik ayrılıklar belirleyici etkenler arasındadır. Antakya, İskenderun gibi merkezlerde bu anlayış büyük ölçüde değişmekle birlikte, öbür ilçeler ve kırsal kesimde etkisini sürdürmektedir. Genelde görücü yöntemi yaygındır. Görücü gidilen kızın yanında, ailesinin de özellikleri soruşturulur. Olumlu sonuç alınırsa, babası, birkaç kişi ile kızı istemeye Dünürlüğe gider. Bu Söz Kesimi anlamındadır, nişan-düğün tarihleri çeyiz, başlık kararlaştırılır. Başlık, Antakya da Hak, Reyhanlı da Kan Parası, Samandağ da Besleme Hakkı diye adlandırılır. Nişan salonda değil ise kız evinde yapılır. Kadın-erkek eğlenilir. Kimi yerlerde ise mevlit okutulur. Düğün genellikle pazar ya da perşembe günü yapılır. Kentlerde nikah çağrısı, kasabalarda ise Okuntu gönderilir. İskenderun da Maşta denen kadın, kapı kapı gezerek 151

168 düğüne davet eder. Düğünden bir gece önce kına gecesi yapılır. Aynı gün gündüz gelin hamamı yapılır. Düğün günü kız evinde yüksek bir ağaca bayrak çekilir. Düğünler genellikle yemekli olur. Bir hafta öncesinden ekmek açılır, etli yemekler ağır basar, konuklara yörede Tini denen incir rakısı sunulur. Kına gecesi, kız evine getirilen çeyiz, kız evininkiyle birlikte oğlan evine gönderilir. Gelin odasında sergilenir. Ertesi gün düğün alayı gelin almaya gelir. İkindiye doğru, gelin arabaya bindirilir. Anası ve kız kardeşi de yanında oturur. Alay, gelin arabasının arkasından gelir. Gelinin kapısına eve bağlı olsun diye bir topak hamur yapıştırılır. Ertesi gün, İskenderun ve Yayladağı'nda Süpha Günü diye adlandırılır. Kadınlar çeşitli armağanlarla gelin görmeye gider. Birkaç gün sonra kız evine gidilir, akrabalar yemeğe çağrılır. DOĞUM VE ÇOCUKLA İLGİLİ GELENEKLER Yakın yıllara değin, bağ, bahçe ve tarla tarımı Hatay ın başlıca geçim kaynağıydı. Çocuk ailenin işgücünü oluşturuyordu. Geçmişte 6 dan az çocuğu olanların kınandığına rastlanmıştır. Erkek çocuğa daha çok önem verilir. Çocuğu olmayanlar yatıra gider, mum diker ve adak adar. Doğumda çocuğun göbeğini kimi yerlerde gelinin kaynanası ya da eltisi keser. Çocuk doğar doğmaz yıkanır, terlememesi, ter kokmaması için tuzlanır. Çocuğun yaşaması dileğiyle, erkek çocukların saçları kesilir, tepede bir tutam bırakılır. Uzadıkça çevresi kesilir. Bu yedi yaşına kadar sürer sonra adağın yapıldığı yatıra gidilir, saç törenle kesilir. Yörede, diş hediği geleneği yaygındır. Bir kalbura Kur an, ayna, makas, kitap ve altın konur. Çocuk da bunların üstüne oturtulur. Cuma selası verilirken, kaynatılan hedik, çocuğun başından dökülür. Dişleri sağlam olsun diye, sağlam dişli birinin ağzına aldığı hedik ipliğe dizilir, çocuğun omuzuna iğnelenir. Yöresel El Sanatları : Sanayileşme ve Kentleşmeyle birlikte Hatay'da dokumacılık ve İşlemeciliğe dayalı el sanatları yavaş yavaş ortadan kalkmıştır. Günümüzde küçük çapta sürdürülen el sanatları ipek dokumacılığı, ağaç oymacılığı, hasır örmeciliği, taş işlemeciliği ve defne yağı kullanılarak yapılan defne (gar) sabunu yapımıdır. İpek dokumacılığı Samandağ ve Harbiye yöresinde aile işletmelerinde sürdürülmekte olup, büyük ilgi çekmektedir. Harbiye'de eski uygarlıklara ait tarihi eserlerin taklitleri taş üzerine işlenerek üretilmekte ve pazarlanmaktadır. 152

169 Altınözü'nün Paslıkaya ve Antakya'nın Sofular Köyünde üretilen sap ve hasır örme işleri turistler tarafından çok ilgi çekmektedir. Özellikle hasır tabak ve tepsiler Hatay'ın simgesi haline gelmiştir. Ağaç işlemeciliği ildeki köklü zanaatlardandır. Mobilyacılığa bağlı olarak gelişmiştir. Yöresel Yeme İçme Alışkanlıkları ve Yemek Çeşitleri : Mutfak kelimesi hem yemek hazırlanan, pişirilen yeri, hem de bir şehir veya ülkenin yemek çeşitleri yönünden sahip olduğu zenginliği ifade etmek için kullanılır. Dünya mutfakları içinde Türk Mutfağı nasıl özel bir yere sahipse, Hatay Mutfağı'nın da Türk Mutfağı içinde özel ve önemli bir yeri vardır. Hatay Mutfağı'nın çoğu yiyecekler yönünden sadece komşu illerle değil, Halep'ten İç Anadolu'ya kadar genişleyen bir bölge ile de ortak yönleri vardır. Özellikle benzer yöntemlerle üretilen yemak ve ekmek türleri bölge illerinin ortak yönlerini oluşturur. Ama bu benzerlik belli bir yere kadardır. Çünkü Hatay Mutfağı genel olarak ele alındığında Hatay Yemeklerinin malzeme, yöntem ve lezzet bakımından belirtilen yörelerin yemeklerinden büyük ölçüde farklı olduğu görülür. Hatta Hatay Mutfağı'nın ürünü olan bazı yiyecek maddeleri ile onlardan yapılan yemek türlerine komşu illerde rastlanmaz. Ayrıca soğuk meze ve tatlı türleri sayıca diğer illerle kıyaslanmayacak kadar çok ve lezzet yönünden emsalsizdir. Kebapların, aşların ve sulu yemeklerin önemli bir yer tuttuğu Hatay Mutfağı'nda yemeklerin lezzetini baharat, acı ve ekşi tayin eder. Ancak kullanılan baharat ve acı, iştah açıcılık oranını aşmaz, hiçbir zaman vücuda zarar verecek ölçüye ulaşmaz Yörede yetişen bütün yenilebilir bitki türleri mutlaka ya bir yemeğin hammaddesi olur, ya da başka bir yemekte çeşni verici olarak yerini alır. Yemek bileşimine giren maddeler birbirini tamamlayıcı şekilde ve makul bir denge içinde kullanılır. Ayrıca gerek yemeklerde, gerek çiğ olarak bol miktarda şifalı bitkiye ( kekik, nane, maydanoz ) yer verilir. Başka bölgelerde ilaç olarak kullanılan kekiğin burada salatası da yapılır. Yörede yetişen ürünler içinde ilk sıralarda yer alan zeytin hem sofralık olarak çeşitli şekillerde hazırlanır, hem de yağ çıkartmak üzere üretilir. Yağlar içerisinde özel bir yere sahip olan zeytinyağı yöremizde doğal olarak tüketilir ve Hatay Mutfağı' nda diğer yağlarla kıyaslanmayacak kadar büyük yeri vardır. Özellikle "Su Zeyti" adı verilen doğal yağ çok ünlü ve değerlidir. Oruk: Et, bulgur, baharat yoğrulup elle oyulduktan sonra içine ceviz veya fıstık ile yağda kavrulmuş kıymanın doldurulup kapatılarak fırında veya yağda kızartılmasıyla yapılan bir çeşit içli köfte. 153

170 Kaytaz Böreği: Hamurdan yapılan bir çeşit kıymalı börek. Katıklı Ekmek ( Ispanaklı Ekmek ) : Ispanak, çökelek ve diğer malzemeler eşliğinde hazırlanan katık çarşı fırınlarında hamur içerisine konulması ile yapılır. Özellikle Antakya fırınlarında yapılabilen bu ekmek, oldukça ince ve lezzetli olur. Peynirli Künefe : Hatay'ın en meşhur tatlısı olan künefe ise içine taze peynir konulan tel kadayıftır. Künefe Hatay'ın simgesi olup ülkenin çeşitli yerlerinde bile büyük kentler ve turistik yörelerde Hatay Künefesi olarak üretilip satılmaktadır. Tepsi Kebabı: Köfteye benzer. Hazırlanan kıymayı tepsi içine yayıp fırında pişirilen bir çeşit kebaptır. Mumlu kağıt üzerine yapılan ve fırında pişirilenine halk arasında "kağıda kebap" denilmektedir. Ekşi aşı : Su ile domates suyunun çeşitli baharatlar eşliğinde kaynatılarak içine küçük içli köfteler konulması ile yapılan sulu yemek. İçli köfteler küçük olup, içleri et yerine yağ ve çeşitli baharatla doldurulmuştur. Yoğurt aşı : Su ile tuzlu yoğurdun suyun içinde kaynatılarak içine küçük içli köfteler atılması ile yapılan sulu yemek. İçli köfteler küçük olup, içine et yerine yağ ve baharat konularak yapılır. Ayrıca İskenderun'da Mercan, Çipura, Logos, Karides gibi deniz ürünleri bol ve ucuz olarak lokantalarda yenilebilmektedir. Yöresel Giyim Kuşam ve Süs Eşyaları : İldeki toplumsal gelişme giyim kuşamda geleneksel öğelerin değişmesini hızlandırmıştır. Kent yaşamının kırsal kesim üzerindeki etkisinin artması, modanın yaygınlaşması sonucunda kadın ve erkek giyiminde - yer yer rastlanan şalvar dışında - geleneksel özellikler tümüyle ortadan kalkmıştır. 154

171 YÖRESEL FORKLOR KIYAFETLERİ G.2. TURİZM ÇEŞİTLERİ İNANÇ TURİZMİ İnsanın varolduğu andan bugüne inanç, onun kimliği ve yaşamına yön vermeye devam etmektedir. İnsanlık tarihinde dinin önemi ve toplum yaşamındaki rolü bugün de sürmektedir. Anadolu, dinlerin uğrak yeri, farklı inançlara sahip insanların birlikte yan yana yaşadıkları topraklar olarak dünyanın en ilginç yöresidir. Gerek ilk çağ medeniyetlerinin Anadolu da gelişmesi, gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde havariler, ortaçağda ise Museviler bulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu bu topraklara sığınmışlardır. Bu nedenle, Anadolu da İslamiyet e ait eserlerin yanı sıra çok sayıda kilise, sinagog ve diğer mabetlerle dini eğitim veren okul ve vakıf bugüne kadar varlıklarını sürdürmüştür. Tarihin canlı tanıkları durumundaki farklı uygarlık ve inançlara ait bu eserlerin en güzel örneği Hatay İlimizde görülebilir. HATAY İL İNDE İNANÇ TURİZMİ KAPSAMINA ALINAN İBADET YERLERİ A)İSLAM DİNİNE AİT İBADET YERLERİ 1-ULU CAMİİ (Sultan Selim Camii): Yapıldığı dönem itibariyle Antakya nın en eski camisi olan Ulu Camii nin Memluk dönemi eseri olduğu sanılmaktadır. Kitabelerden, caminin ve minaresinin çeşitli dönemlerde tamir edildiği anlaşılmaktadır. Antakya da bunlardan başka Mahremliye Camii (Girişindeki tünel ve mihrap etrafındaki sütünceler ile ilgi çekicidir), Nakip Camii, Yeni Camii, Civelek Camii, Meydan Camii ve Şeyh Ali Camii gibi hepsi de Osmanlı dönemi eseri olan camiler vardır. Bunlar kubbeli ve ahşap çatılı olmak üzere iki ayrı tipte inşa edilmişlerdir. Camilerde bazıları kalın gövdeli ve şapkalı, bazıları ince gövdeli, şerefeli ve külahlı olmak üzere iki tip minare dikkati çekmektedir. 155

172 2-HABİB-İ NECCAR CAMİİ: Habib-i Neccar Cami, şehirde yapılan ilk cami olarak bilinmektedir. Baybars zamanında eski bir tapınağın yerine yapılan cami, IX. yüzyılda depremden zarar gördüğü için yeniden yapılmış ve minare eski şeklini korumuştur. Kitabesinde yeniden yapım tarihi olarak hicri 1275 yazmaktadır. Caminin bir köşesinde, Hz. İsa tarafından gönderilen resullere ilk defa inanan ve onları korurken şehit olan Habib Neccar'ın türbesi vardır. Habib-i Neccar, M.S. 40'lı yıllarda Antakya da yaşamıştır. Roma döneminde Antakya halkı putperest olduğu için, Cenab-ı Hak Hz. İsa'ya Antakya halkı için iki resul göndermesini emreder. Hz. İsa Antakya halkı için 2 resul, daha sonrada bir resul daha gönderir. Resullerin halkı irşada devam etmesine ilk inanan Habib-i Neccar olur. Antakyalılar bu olaya inanmayarak, resulleri taşlayarak öldürmeye karar verirler. Habib-i Neccar uzaklardan koşup gelerek, resullerin doğru söylediklerini ve onlara inanmaları gerektiğini söyler. Burada bulunan putperestler Habib-i Neccar'a bunlar seni kandırmışlar, ya eski dinine dönersin ya da ölürsün şeklinde tehdide başlarlar. Bu müritler dediklerini yaparak Habib-i Neccar ı öldürürler. Habib-i Neccar ın şehit edilmesi ile ilgili bir çok rivayet vardır. Bunların en yaygın olanı ve halkın anlattığı olay şöyledir: Habib-i Neccar ın başı Silpiyus dağında vücudundan ayrılır. Vücuttan ayrılan baş yuvarlanarak bugün cami ve türbesi bulunan yere gelir. (Bugün vücudu, şehit edildiği mağarada başı ise caminin yanında bulunan türbededir) Başka bir rivayete göre de Habib-i Neccar kopan başını koltuğu arasına almış, Kur'an dan ayetler okuyarak bir süre dolaşmış ve bugün türbesi bulunan yere kadar gelerek buraya düşmüştür. 3-KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN CAMİİ (Belen) 1553 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Belen'de yaptırılmıştır. Cami, kervansarayın batısında tek kubbeli kübik bir yapıdır. Pencere sayısının çokluğu nedeniyle harimi oldukça aydınlıktır. Kesme taştan yapılmış güdük bir minaresi vardır. 156

173 4-SOKULLU KÜLLİYESİ VE CAMİİ (Payas-Dörtyol) Payas'ta Sokullu Külliyesine bitişik ters "T" planlı bir camiidir. Mimar Sinan'ın eseridir.taç kapısı süslemeleri (mukarnaslı )dikkati çeker yıllarında yaptırılmıştır. Avlu çevresinde medrese ve ortada cami ile yaşıt tarihi zeytin ağacı vardır. 5-BEYAZİT BESTAMİ TÜRBESİ (Kırıkhan) Kırıkhan ın kuzeyinde Alabeyli Köyü nün hemen önünde bir tepe üzerinde Darbısak kalesinin yanındadır. 19.yüzyıl sonlarında burada Karamürselzade Mustafa Şevki Paşa tarafından İslam evliyası Beyazid-i Bestami adına bir camii ve ziyaret yeri yaptırmıştır. Cami ve Beyazid-i Bestami makamı her yıl binlerce ziyaretçi tarafından ziyaret edilir. 6-HZ.HIZIR ZİYARETGAHI (Samandağ). Dünyada ve Türkiye' de "Hızır"inancının en güçlü olduğu ve en çok hızır ziyaretinin bulunduğu yer Hatay ilidir. Samandağ'ın Deniz mıntıkasındaki Hz. Hızır Ziyaretgahıdır. 7- ŞEYH AHMET KUSEYRİ CAMİ VE TÜRBESİ Antakya - Yayladağı yolu üzerinde bulunan Şenköy dedir. 16. yüzyılda yaşamış olan Şeyh Ahmet Kuseyri nin Türbesi nin birçok hastalığa şifa olduğuna inanılmaktadır. Türbe, bu inançla yalnız yurt içinden değil yurt dışından da yoğun ziyaretçi akınına uğramaktadır. B)HIRİSTİYAN DİNİNE AİT İBADET YERLERİ 1-ST.PİERRE KİLİSEAntakya-Reyhanlı yolu üzerinde, kentten 2 km. uzaklıkta Habib-i Neccar Dağı eteklerindedir. Doğal bir mağara iken eklemelerle kiliseye dönüştürülen St. Pierre'nin, dünyanın ilk kilisesi olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca tarihte ilk defa bu kilisede Hz. İsa'nın dinini tanıyanlara "Hristiyan" denmiştir. Kilise, İsa'nın 12 havarisinden biri olan St. Pierre'nin İsa'nın ölümünden sonra Hristiyanlığı yaymaya çalıştığı yer olarak önemli bir 157

174 dini merkezdir yılında Papa 6. Paul tarafından hac yeri olarak ilan edilmiştir. Her sene 29 Haziran günü burada tören düzenlenmektedir. Kilisenin zemininde mozaik kalıntıları, duvarlarda ise freskler bulunmaktadır. Apsis'in sağında kayalardan sızan suyun toplandığı küçük bir havuz (vaftiz suyu), solunda ise saldırılar sırasında kaçmak için kullanılan gizli tünelin girişi vardır. Tünelin sonundaki günahkarlar hamamında cehennem kayıkçısı Haron kabartması yapılmıştır. 2-RUM ORTODOKS KİLİSESİ (Aziz Pierre ve Aziz Paul Kilisesi) Yapımına 1860 yılında başlanmış1872 yılında meydana gelen depremden dolayı büyük çapta zarar görmüş ve 1875 yılında yapımına yeniden başlanarak 1900 yılında tamamlanmıştır..kilisede dikkate değer ikonalar, ahşap işçiliği yansıtan bölümler bulunmaktadır. Antakya'da halen kullanılmakta olan kilise, Hürriyet caddesi, Kilise sokakta yer almaktadır. 3- ST. SİMON STİLİT MANASTIRI (Samandağı) Terk-i dünya tarikatının merkezidir. Burada kilise, vaftizhane, sarnıç ve diğer mimari kalıntılar görülebilir. Stilitler tarikatının kurucusu Saint Simon Stilit (İ.S ) olarak kabul edilmektedir. Kilikya ile Suriye'nin birleştiği sınır bölgede doğduğu ve genç yaşta Antakya'da yaşamaya başladığı görülmektedir. Simon bir manastırda aldığı temel din eğitiminden sonra kendini kentin dışında bir hücreye kapattı. Burada 3 yıl yaşadıktan Sonya kentinin yakınında bir dağa çıkarak, burada kendini bir kayaya zincirlemiş ve çevresine çizdiği bir çemberin dışına çıkmadan yaşamaya başlamıştır. Sabrı, dayanıklılığı ve inancı kısa zamanda duyulmuş ve Hristiyanlık dünyasının her yanından hastalar, dertliler, çaresizler vb. Simon'a gelmeye başlamışlardır. Son sütun 13 metre olup en tepesinde 2 metre genişliğinde bir bölüm vardır. İnsanlardan yatay olarak kaçma umudunu yitiren Simon'un dikey olarak kaçmaktan başka çaresi kalmadığını söyleyenler de çıkmıştır. Terk-i dünya tarikatının merkezi olarak bilinen St. Simon Manastırı, Samandağ-Antakya arasında Antakya'ya 18 km. uzaklıktadır. St. Simon Tepesi denilen ve denizden yüksekliği 479 metre olan bir tepe üzerinde bulunan manastır kalıntıları, 100x150 metrekare lik bir alan üzerindedir. M.S.VI. yüzyılda St. Simon adına buraya bir manastır yapılmıştır. Burada inzivaya çekilen St. Simon'un, 20 metre yüksekliğindeki taş sütun üzerinde 45 gün yaşamış olması, Guinnes Rekorlar kitabına bir rekor olarak kaydedilmiştir. 158

175 4- BARLEAM MANASTIRI (KELDAĞI) Yayladağı ilçesi Keldağ üzerindedir. Keldağ hem Selevukos döneminde, hem de Roma döneminde kutsal yerlerden biriydi. O dönemlerde burada bir Dorik tapınağı vardı. (M.Ö. 3. yüzyıl) M.S. 4. yüzyılda St. Barleam buraya gelerek Zeus heykelini yıkmış ve bir keşişler topluluğu oluşturmuştur. 6. yüzyıl başlarında manastırın güneydoğu köşesinde bir kilise yapılmış, 526 depreminde bu kilise yıkılmıştır arasında yeniden yapılan manastır, 1268 yılına kadar faaliyetini sürdürmüş, daha sonra da terkedilmiştir. Barleam Manastırına gitmek için Yayladağı ilçesinin Bezge Nahiyesinden sonra yaya olarak iki buçuk saat dağa tırmanmak gerekmektedir. Küçük patika yol, sarp kayalıklar arasından geçmektedir. 5-KATOLİK KİLİSESİ (Antakya): Günümüzde halen kullanılmakta olan kilise, Kurtuluş caddesi, Kurtuluş sokakta yer almaktadır. 6-AZİZ NİKOLA ORTODOKS KİLİSESİ (İskenderun): 1870 yılında kurulmuş olan kilise,halen İskenderun da kullanılmaktadır. Şehit Pamir Caddesindedir.Halen ibadete açık olan kilisede paha biçilmez tablolar ve işlemeler vardır. 7-İTALYAN KATOLİK LATİN KİLİSESİ (İskenderun) 1600 lü yılların başında Kapuçin Rahipleri tarafından kurulan kilise Mithat paşa caddesi üzerindedir yılında büyük bir restorasyon geçiren yapı toplam 14 sütun üzerine oturmuştur. Haftanın her günü ayin yapılmaktadır. 159

176 8-MARYO HANNA KİLİSESİ (Arsuz-İskenderun) koruması altındadır. Hıristiyanlığın ilk yıllarında bir çok rahip ve keşiş Hz.İsa nın öğretisini yaymak için Arsuz ve çevresine yerleştiler. Bunlardan biri Arsuz a bir kilise yaptıran Aziz Hanna idi. Arsuz un merkezinde bulunan ve kurucusu adıyla anılan bu kilise halen kullanılmaktadır yılında yeniden yapılan kilisede çok sayıda ikona, 1600 lü yıllardan kalma bez üzerine yapılmış çok değerli iki baskı resim vardır.bu tablolar halen Aziz Hanna Kilisesinin titiz 9-MARCİRCOS ORTODOKS KİLİSESİ (İskenderun); 1585 yılında kurulan kilise Denizciler caddesi üzerinde bulunmaktadır.halen yöre halkı tarafından gerek ibadet, gerekse adakta bulunmak için kullanılmaktadır. Marcircos Ortodoks kilisesinde 5 Mayıs Hıdır İlyas şenlikleri ve 6 Mayıs Aziz in isim günü kutlamaları yapılmaktadır. 10-ST.MERYEM ANA KATOLİK KİLİSE ve MANASTIRI (Güzelyayla-Belen) 1920 yılında yaptırılan Meryem Ana Kilisesi ve Manastırı nda sadece yaz aylarında ibadet yapılmaktadır.iskenderun Latin Katolik Kilisesine bağlı olarak faaliyet gösteren bu kilise 15 Ağustos ta Meryem Ana nın göğe yükselmesine adanmıştır. 11-ST.İLYAS KİLİSESİ (Samandağ): Samandağ ına bağlı Zeytinli köyündedir. Giriş kapısı üzerinde yer alan kitabesine göre, kilise 1874 yılında yapılmıştır. Kilisede yer alan ikonalar özellikle dikkat çekicidir. Yaklaşık 1 km ötede,kuruluşu 1600 lü yıllara uzanan ve daha çok cenaze törenlerinde kullanılan ikinci bir kilise yer alır. Hemen yanında bir mezarlık mevcuttur.her iki kilisede bugün ziyarete açıktır. 160

177 12-MERYEM ANA HAVUZU (Gözcüler-İskenderun) Hacı Ahmetli Köy ünü 8 km geçtikten sonra ulaşılan havuzda Meryem Ana nın banyo yaptığına inanılmaktadır. Hıristiyanlar tarafından kutsal bir yer olarak bilinir. Özellikle Ortodokslar Meryem Ana ya adadıkları perhizin son günü olan 14 Ağustos u burada büyük şenliklerle ketlamaktadır.civar ağaçlıklı olup doğal güzelliğe sahiptir. 13-MARCİRCOS TÜRK-HIRİSTİYAN ORTODOKS KİLİSESİ (Altınözü) 18.yüzyıl başlarında yapılan kilise 1872 yılında meydana gelen depremde büyük hasar görmüştür yılında çok iyi bir şekilde restore edilen kilise yöredeki Hıristiyanların uğrak yeri olup halen ibadete açıktır. 14- MARİA ANA RUM ORTODOKS KİLİSESİ (Altınözü) Altınözü ne 6-7 km uzaklıkta Tokaçlı köyünde bulunmaktadır.halen ibadete açık olan kilisenin yapım tarihi tam olarak bilinmemektedir. 15-PROTESTAN KİLİSESİ (Antakya): Taş bina olan kilisenin yapım tarihi bilinmemekle birlikte Fransızlar tarafından yapılmış olup elçilik binası olarak kullanılmıştır. Güney Kore Kwang Lim Metodist kilisesi tarafından kullanılmaktadır. 161

178 C ) MUSEVİ C E MAATİN E A İT İBADET YERLE R İ 1-VAKIFLI ERMENİ KİLİSESİ (Samandağ) 1-HAVRA (Antakya): Antakya Musevi cemiyetinin kullandığı bir binadır yıllarında yapılmış olduğu tahmin edilmektedir. Büyük bayramlarda ve önemli günlerde törenler düzenlenmektedir. Havrada bulunan el yazması Tevrat 500 yıllıktır. D)ERMENİ CEMAATİNE AİT İBADET YERLERİ Samandağ a 5 km uzaklıktadır. Kilise eski bir ipek fabrikasının yerine 1875 yılında kurulmuştur.ipek fabrikası kapandıktan sonra restore edilerek bugünkü Ermeni Kilisesine dönüştürüldü. Kilise halen kullanılmaktadır. 2-KARASUN MANUK KİLİSESİ (İskenderun): 1872 tarihinde yapılmıştır. Daha sonra restore edilen bu kilise Ermeni cemaati tarafından kullanılmaktadır. 3-ERMENİ KİLİSESİ (Belen): Yapım tarihi bilinmemesine rağmen Belen in kurulduğu dönemlerde yapıldığı sanılmaktadır lü yılların başında bölgedeki karışıklıklarda Ermeniler in Belen i terk etmesinin ardından kapatılarak kendi haline tek edilmiştir. Bugün oldukça harap olan kilise günümüzde ibadete açık değildir. 162

179 KÜLTÜR TURİZMİ A N T AKYA K A LE Sİ V E S U R LA R İstanbul surlarından sonra yurdumuzda en uzun surları oluşturmaktadır. Antik kenti çevreleyen duvarlar Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde yapılmıştır. Surlar, Silpius (Habibi Neccar) Dağı ndan Orontes (Asi) Irmağı'na kadar uzanmaktadır. Evliya Çelebi, adım uzunluğundaki duvarların büyük blok taşlarla örüldüğünü, çok sağlam ve sık mazgallı olduğunu, adımda bir burç bulunduğunu yazmakta ve zamanda duvarların 30 metre uzunluğunda olduğundan ve 360 burçla (Beş katlı) desteklendiğinden bahsetmektedir. Tepedeki iç kaleyi IV. yüzyılda Bizans İmparatoru Nikefhoros Fokas yaptırmıştır ancak yıkılmıştır. Surların Habib-i Neccar Dağı yamaçlarındaki bölümü sağlamdır. HATAY ARKEOLOJİ MÜZESİ (ANTAKYA MOZAİK MÜZESİ) Antakya da Cumhuriyet Alanı nda, Asi Irmağı kenarında ve köprü yakınındadır. Hatay da bilimsel kazı çalışmaları 1932 yılında başlamıştır. Çalışmaların ilk yıllarında çeşitli ve kıymeti büyük olan tarihi eserlere rastlanması bir müze kurulması fikrini doğurmuştur. O yıllarda Fransız idaresinde bulunan Hatay da hazırlanan bir proje ile çıkan eserlere göre bir müze hazırlanmıştır yılında tamamlanan müzede 3 ayrı bilim heyetinin yaptığı hafriyatlar sonucunda çıkan eserler toplanmıştır. Mozaik müzesi olarak planlanan binanın yapımına 1934 yılında başlanmış, Hatay Devleti zamanında tamamlanmış, düzenlemesi uzun sürdüğünden 23 Temmuz 1948 de Hatay ın Kurtuluş Bayramı nda ziyarete açılmıştır. Müzenin genişletilebilmesi için yapılan ek inşaat 1974 te tamamlanmıştır. Hitit, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait olan ve Harbiye, Antakya, Atçana, Seleukeia Pieria ile İskenderun da bulunmuş eserlerin sergilendiği müze, mozaik koleksiyonlarının zenginliği yönünden dünyada ikinci sırayı almaktadır. Müzede parça arkeolojik eser, etnografik eser, sikke, mühür olmak üzere toplam adet eser bulunmaktadır. ANTAKYA LAHİTİ Bir taşınmazda yapılan temel hafriyatı sırasında bulunmuştur. 5 gün süren bir çalışma ile lahit çıkartılarak müzeye getirilmiştir. Sidamara tipi (sütunlu) lahit için Hatay Arkeoloji Müzesi nde özel salon yapılmış olan Lahit'in uzunluğu 2.47 metre, genişliği 1.22 metre ve yüksekliği ise 1.20 metredir. Antakya Lahiti nin M.S yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu tarihlemeyi destekleyen önemli bir delil, Roma 163

180 İmparatorlarından 2. Gordianus (M.S. 238) ile İmparator Gallienus ve eşi Salonina nın (M.S ) altın sikkeleridir. Gallienus sikkesi M.S yıllarında Roma da basılmış olan, Lahit in tarihlenmesinde önemli bir delildir. DEMİRKAPI Hacıkürüş deresinden gelen şiddetli selleri kontrol edebilmek için Habib Neccar Dağı ile Haç Dağı'nı birbirinden ayıran derin ve dar vadi üzerinde surların devamı niteliğinde, yüksek ve sağlam bir duvar olarak yapılmıştır. Aynı zamanda şehrin giriş kapılarından biri olarak kullanılan bu duvar günümüzde hala ayaktadır. H A RON (CHAR O NİON) KA BAR TM AS I ST Pierre Kilisesinin 200 m. Kuzeyinde kayalara oyulmuş dev bir masktır. Başında örtü bulunan, tamamlanmamış bir kadın portresini andırmaktadır. Kabartma I. Yüzyılda, Antiochus döneminde bir veba salgını sırasında yapılmıştır. Söylenceye göre, çok sayıda insanın ölümüne yol açan veba salgınını önlenmesi için bir kahine danışılmış, kahinin tavsiyesine uyularak şehri yüksekten gören kayaya yüzü olmayan bir mask oyulmuş ve üzerine de ölümleri önleyecek sözler yazılmıştır. Cehennem Kayıkçısı Hero yada Günahkarlar Hamamı adıyla da bilinen kayalığın yüksekliği m.dir. Haç Dağı nın Antakya yı gören yüzünde hala ihtişamla kente bakmaktadır. TRAJAN SU KEMERLERİ (KANDRA). Harbiye çağlayanlarından Antakya ya su getirmek amacıyla Roma İmparatoru Trajan tarafından yaptırılmıştır. 9 km uzunluğundaki kemerler bugün çok tahrip olmuş bir haldedir. Yöre halkı tarafından Kandra olarak anılan su kemerlerinin az sayıdaki kalıntısı bile projenin mükemmeliyeti hakkında fikirler vermektedir. HARBİYE Antakya il merkezine 7 km. mesafede olup her tarafı yeşillik olan güzel bir piknik yeridir. Antik çağın ünlü Daphne kentidir. Efsaneye göre Zeus un oğlu Işık Tanrısı Apollon, ırmak kenarında gördüğü genç ve güzel bir kız olan Daphneye aşık olur ve onunla konuşmak ister. Daphneyi kovalar. Daphne kurtulamayacağını anlar. Ey toprak ana beni ört, beni sakla, beni koru diye yalvarır. Daphne ağaca dönüşür. Bu olaydan sonra şiir ve silah zaferleri defne ağacının dalıyla mükafatlandırılır ve Defnenin gözyaşlarının Harbiye deki şelaleleri meydana getirdiğine inanılmaktadır. Seleukos ve Roma Dönemlerinde çağlayanlarıyla tanınan ve dünyaca ünlü bir sayfiye yeri olan Defne'nin, çok sayıda köşk, tapınak ve 164

181 eğlence yeri ile meşhur olduğu söylenmektedir. Harbiye, şimdilerde çok ilgi gören mesire yeri, yayla olup aynı zamanda heykeller ve turistik eşya yönünden önemli bir beldedir. Yöredeki tezgahlarda dokunan doğal ipekler ise gerek yurt içinde gerekse yurt dışında çok aranan kumaşlardandır. KOZ KALESİ (KÜRŞAT KALESİ) Altınözü ne bağlı Koz Köyü'nün yakınındadır. Eski çağlarda kullanılan ve Altınözü tarafından gelip Harbiye den geçerek Antakya ya gelen Kuseyr yolu üzerindedir. Bu kalenin Antakya nın güney bölgesini emniyet altına almak amacıyla Antakya Prensliği döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Antakya Latin Patriğinin de ikamet ettiği yer olan kale, 1268 yılında Baybars tarafından kuşatma sonucunda teslim alınmıştır. Bir tepeyi içine alacak şekilde yapılan kalenin sadece büyük blok taşlarla inşa edilmiş olan yarım daire şeklindeki iki burcu ayakta olup, diğer kısımları harap ve belirsiz durumdadır. TİTUS (VESPASİANUS) TÜNELİ Samandağ ın 5 km. kuzeyinde denize hakim yamaçlarda M.Ö. 300 yıllarında Seleuykos Nikator tarafından kurulan ve kurucusunun adı ile anılan şehirdir. Şehrin, dağın hemen bitiminde, dağdan gelen derelerin ağzında bir iç limanı vardı. Sellerin bu limanı doldurması tehlikesi ortaya çıkınca imparator Vespasianus zamanında dağ delinerek bir tünel açılması kararlaştırılmıştır. Tünel, Titus zamanında tamammış ve derenin önü bir duvarla kapatılarak sel suları yüksekliği 7 metre ve genişliği 6 metre olan bu tünel vasıtası ile uzaklara akıtılmış ve böylece limanın su altında kalması engellenmiştir. 130 metresi tünel, kalanı ise açık kanal halinde olan tünelin uzunluğu girişten Çevliğ'e kadar 1380 metredir. Tünelin deniz tarafındaki girişine göre sağ tarafta 100 metre kadar uzaklıkta kaya mezarları bulunmaktadır. Burada kayalara oyulmuş mağaraların içinde bulunan çok sayıda mezarın en çok ilgi çekeni, çukurun tabanındaki geniş mağaradır. İçinde çok sayıda mezar bulunan bu mağara diğerlerinden farklı yapılmış, yüksek ve gösterişli bir mezar nedeniyle halk arasında ''Beşikli Mağara'' olarak anılmaktadır. Antik şehrin yerleşim yerinin yukarı kısımlarında tapınak kalıntılarına da rastlanmaktadır. Bunlardan başka, Mağaracık Köyü civarında da çok sayıda mağara vardır. DOR MABEDİ (ZEUS TAPINAĞI): Kapısuyu yöresinde, Çevlik bölgesine hakim bir tepede, sütun kalıntıları görülmektedir. 165

182 HIDIRBEY DE ÇINAR AĞACI yaşlarında olduğu tahmin edilen ve halk arasında yaşlarında olduğuna inanılan bir ağaçtır. Gövdesinin çevresi 35 m.dir. Bu ağacın Hz.Musa nın asasının āb-ı hayat ( ölümsüzlük suyu) sayesinde filizlenip kök salması sonucunda meydana geldiğine dair efsaneler anlatılmaktadır. ATÇANA (ALALAH) HİTİT SARAY HARABELERİ Antakya-Reyhanlı karayolunun 22. kilometresinde yolun sağında yer almaktadır. M.Ö. 15. ve 19. yüzyıllara ait iki saray kalıntısı mevcuttur. Atçana Höyüğü antik şehrinin kalıntısıdır. İlk iskan M.Ö yılında başlamıştır. Mısırlılar, Mitaniler, Mezopotamya devletleri ve Etiler gibi kavimlerin de yerleşim alanı olarak kullandığı 17 yerleşme tabakası mevcuttur. 4. ve 7. tabakalarında büyük saraylar vardır ve en eski olanı 7. tabakada yer alan Babil Kralı Hammurabi ile Çağdaş Yamhat ve Hitit Prensi Yarım-Lim tarafından inşa ettirilmiştir. Bu saray M.Ö. 18. yüzyıla aittir. M.Ö. 15. yüzyıla ait 4. tabaka sarayı bu sarayın hemen bitişiğindedir. Kral Nigme-Pa ya aittir. Saraylar taş temeller üzerine kerpiçle inşa edilmiş olup daireler bir iç avlunun etrafında sıralanan mekanlar dizini halindedir. İMMA ANTİK KENTİ Antakya-Cilvegözü yolu üzerinde, Reyhanlı yakınlarında Roma ve Bizans dönemlerinde İmma adıyla anılan bir yerleşim yeridir. Şimdi burası piknik yerleri ve çay bahçeleri ile ünlüdür. TELL TAİNAT Yapılan kazılarda bir Hitit sarayı ile tapınağın ortaya çıkarıldığı Tainat ta bulunan eserler bugün Hatay Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir. KIZLAR SARAYI (KASR-EL BENET) Reyhanlı-Halep asfaltı üzerinde (Tampon bölgede) bulunmaktadır. Bu sarayın bölgeyi kontrol altında tutan bir merkez olduğu ve Bizans dönemine ait olduğu sanılmaktadır. Saray girişine iki taraflı kesme iri blok taşlardan oluşan geçitten girilmektedir. Giriş kısmı yıkılmıştır ve orta kısmında yüksek kare planlı bir kule bulunmaktadır. Kule yıkılmaya yüz tutmuştur. Kulenin kuzey tarafında çeşitli oda kalıntılarına rastlanmıştır ve bu odaların sarayı koruyan askerler tarafından kullanıldığı düşünülmektedir. Odalar kulenin doğu tarafında bulunan nişler içerisine yerleştirilmiştir. 8 adet sonradan tahrip edilmiş mezar kısımları ile su deposu alanı da mevcuttur. Kulenin güney tarafında kilise kalıntısına rastlanmıştır. Kızlar Sarayının bütününde malzeme olarak kesme büyük blok taşlar kullanılmıştır. Ayrıca mezarlık kapısı girişinde bir Latin Haç ı ile rozet motifi yer almaktadır. Kilisenin güney cephesindeki kapı üzerinde alçak kabartma halinde akanthos yaprağı motifi bulunmaktadır. 166

183 BAKRAS KALESİ Bakras Kalesi, Antakya-İskenderun yolu 27. kilometresi üzerinde bulunan Bakras Köyü'nün üst tarafındadır. Kale, köy yolunun batısında, dağların arasında sarp bir tepe üzerinde yapılmıştır.kale önceleri Belen geçidinin girişini, Antakya kurulduktan sonra ise Seleukos başkentini koruma gayesine hizmet etmiştir. Haçlılar döneminde de Antakya Prensliği nin kuzeyde en önemli savunma noktası olmuştur. Birkaç defa el değiştirdikten sonra Templier Şövalyeleri nin eline geçen kale 1268 yılında Baybars tarafından kuşatılarak zapt edilmiştir. Birkaç katlı ve bir alay askeri barındıracak büyüklükte olan kale, genel olarak harap olmaya yüz tutmuş olmakla birlikte bir çok mekanı sağlam durmaktadır. ŞALAN (ŞİVLAN ) KALESİ Amanos Dağları üzerinden aşarak İskenderun Körfezi ile Kırıkhan Ovası nı birbirine bağlayan eski dağ yolu üzerindedir. Değirmendere yakınında sarp bir tepede yapılmıştır. Hellenistik dönemde yapılan bu kale Bizanslılar ve Haçlılar tarafından gözetleme yeri olarak kullanılmıştır. YAVUZ SULTAN SELİM KERVANSARAYI (BELEN) Kervansaray başta olmak üzere çarşı, hamam, cami, medrese ve kalesi ile her biri ihtişamlı yapılardan oluşan bir külliye olup, Dörtyol ilçesine bağlı Payas kasabasındadır. Kervansarayın kapısının üzerindeki kitabede Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim'in veziri Sokullu Mehmet Paşa tarafından "Fani dünyada kalıcı bir eser olması için" 1574 de yapıldığı yazılıdır. Payas cami ve medresesi, kervansaraydan bağımsız olarak yapılmıştır. Sivri kemerli bir portal ile girilen cami, Beylikler Döneminde görülen ters "T" tipi cami planındadır. Son cemaat yeri revaklı ve sekiz kubbelidir. Minaresi son cemaat yerinin batısındadır. Cami avlusu, medrese olarak düzenlenmiştir. Avluda sade bir şadırvan ve Türkiye'de ender bulunan asırlık bir zeytin ağacı vardır. SÜTUNLU LİMAN ve RAHİBE KAYA MEZARLARI Arsuz dan yaklaşık 10 km güneyde, Konacık köyü sahilinde Hellenistik döneminden kalma bir liman kentinin kalıntıları bulunmaktadır. Kaya mezarları Işıklı köyüne giden karayolu üzerindedir. Kazılarda çıkan lahitlerden bunların 5.yüzyıl Doğu Roma döneminden kaldığı tespit edilmiştir. Lahit üzerinde bulunan rahibe figürlerinden mezarların onlar için yapıldığı, lahitlerin yanındaki mozaik tabanının kiliseye ait olduğu ortaya çıkmıştır. 167

184 ARSUZ (PART-PANEL ROSUZ) İskenderun un 32 km güneyindedir. Antakya ya 90 km uzaklıktadır. Arsuz, antik çağda Doğu Akdeniz in en önemli liman kentlerinden birisiydi. Kazılarda heykeller, parfüm şişeleri, seramik parçaları bulunmuştur. PAYAS SOKULLU MEHMET PAŞA KÜLLİYESİ Sultan 1. Selim zamanında Mercidabık Savaşı (1516) ile Osmanlı topraklarına katılmıştır. Antik dönemde Baias, daha sonra Payas adını alan yerleşim yeri, esas kimliğini Osmanlı döneminde kazanmış, kitabesine göre 1574 yılında yapımı ve devrin ünlü sadrazamı Sokullu Paşa tarafından Baş Mimar Sinan ve mimarlar teşkilatına inşa ettirilen önemli bir iskele ve konaklama tamamlanan Mehmet Hassa külliye ile merkezi hüviyetini kazanmıştır. Orijinal haliyle külliye, cami, hanikah (medrese), sıbyan mektebi, arasta (çarşı), dua kubbesi, han, tabhaneden (özel olarak tasarlanmış daireler) oluşmaktadır. Genel hatlarıyla yaklaşık 15 dönümlük bir alanı kaplamaktadır. CİN KULESİ Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi ile deniz kıyısı arasında en yüksek tepeye yapılmıştır. Payas ta askeri niteliğe sahip ikinci yapıdır. Yapım tarih göz önüne alınırsa kule, kale, iskele, gümrük, tersane ve külliyeden sonra, Payas ta inşa edilen çekirdek yerleşim dokusunun en büyük halkasını teşkil eder.limanda yapılan tabyalardan sonra düşman gemilerinin taarruzuna karşı koymak ve Payas kalesinin müdafaa gücünü arttırmak için limana hakim bir nokta üzerine inşa edilmiştir. Kaleye giriş cephede açılan bir kapı ile sağlanmaktadır ve kapının yanında bir zamanlar karşılıklı aslanlar varken bugün mevcut değildir. PAYAS KALESİ Kale, külliyenin batısında yer alan çevresi hendekle çevrili, yedi burçlu, sekiz kulelidir. 17. yüzyılda Payas ı gören Evliya Çelebi nin izlenimleri: Deniz kıyısında dörtgen biçiminde taştan yapılma bir kaledir. Sekiz tane sağlam kulesi ve her kulede irili ufaklı toplar vardır. En yüksek burcunda ise bal yemez toplar olup limanı korumaktadır. Kalenin duvarı iki kat olup burçları pek sağlamdır. Doğuya bakan kapıda ikişer kat demir kapıları, hendek üzerinde ağaçtan bir köprüsü vardır. Kale içerisinde 300 kadar ev, dizdar ve 70 kadar 168

185 kale neferi bulunmaktadır.1567 yılında hendeği ile birlikte restore edilmiş bir Osmanlı kalesi olan Payas, 1919 öncesinde ağır suçluların tutulduğu bir hapishane olarak da kullanılmıştır. KİNET HÖYÜK Dörtyol civarındadır. MANCINIK KALESİ Payas-Dörtyol arasında sarp bir tepe üzerindedir.1290 yılında yapılmıştır. Ancak günümüzde çok az kalıntısı vardır. İSSOS HARABELERİ Dörtyol-Erzin arasındadır. İskenderun-Adana karayolunun sol yakasında yer almaktadır. Çevrede su depoları, kemerler, tapınak ve Cenevizlerden kaldığı sanılan kale ve liman kalıntıları vardır. 169

186 Y A Y LA T U R İZM İ T E K NEP IN A R ( BATIA Y A Z ) Y A Y LA S I Antakya'dan 20 km. asfalt, Samandağ ilçesinden 17 km. stabilize yolla ulaşım mümkündür. Tarih ve doğanın iç içe olduğu bir yayla köyüdür. Kamp ve piknik alanlarındaki buz gibi billur suları, Akdeniz Bölgesi 'ne özgü her türlü sebze ve meyvenin yetiştirilmesi, Ortadoğu ülkelerine yakınlığı nedeniyle, gerek yerlilerin gerekse Ortadoğu ülkelerinden gelen ziyaretçilerin ilgi odağı durumundadır. Günübirlik yeme içme üniteleri ve kamp yerleri bulunmaktadır. NERGİZLİK YAYLASI Güzelyayla'ya 4 km. uzaklıkta olup, asfalt yolla İskenderun'a bağlıdır. Eleftrik, telefon ve içme suyu şebekesi vardır. BELEN-GÜZELYAYLA (SOĞUKOLUK) Belen ilçesi-sarımazı Mahallesi yol ayrımından başlayarak, 8 km'lik asfalt bir yol ile, yeşilliğin ve ormanın hakim olduğu virajlı bir güzergahtan çıkılabilmektedir. Belen ve İskenderun' dan minibüslerle ulaşım mümkündür. Güzelyayla'da yüzyıllardır yayla geleneği sürmektedir. Altyapı sorunları kısmen çözülmüş olan yaylanın denize yakın olması ilgiyi artırmaktadır. İskenderun Körfezi'nin seyir terası durumunda çam ağaçları ve kır çiçekleri içerisine kurulmuş, eski ve yeni tip yapıları ile gezilmeye ve görülmeye değer, adına türküler ve şiirler yazılan bir yayladır. Kamp kurmaya, pikniğe, orman içinde kısa geziler yapmaya elverişlidir. Yaylada konaklamak için pansiyon tipi evler, günlük yeme-içme üniteleri bulunmaktadır. ERZİN - KOCADÜZ- ÜÇKOZ- BAĞRIAÇIK KARINCALI YAYLALARI Erzin ve Osmaniye ilçesi insanlarının yaz aylarında yoğun olarak kullandığı, çam ve köknar ağaçları arasında, doğal dokuya uygun tümüyle ahşap, basit yayla evlerinin bulunduğu yaylalar topluluğudur. Birbirlerine yakın olan yaylalar, doğa yürüyüşü (trekking) yapmaya elverişlidir. Yaylaların çevreleri baştan başa çam, ardıç, köknar, kekik, papatya ve diğer kır çiçekleri ile kaplıdır. Yayla evleri yöre halkınca kullanılmaktadır. BELEN İLÇESİ VE ATIK YAYLASI İskenderun, Kırıkhan halkının rağbet ettiği ünlü Atık Suyu'nun kaynağının bulunduğu Atık Yaylası, Belen ilçesinin bir mahallesi durumundadır. Çam, çınar ve meyve bahçeleri içerisinde bulunan yaylada kır kahveleri, bakkallar hizmet vermektedir. Yerleşim alanlarına ve denize yakınlığı nedeniyle daha çok ilgi görmektedir. Yaylada konaklama tesisleri, günübirlik yeme içme üniteleri vardır. 170

187 KIRIKHAN DELİBEKİRLİ KÖYÜ VE ÇATALOLUK YAYLASI Delibekirli köyü, Akdeniz Bölgesi'nin, her türlü meyve ve sebzenin yetiştiği bahçeler ve bağlar arasında kurulmuş şirin bir yayla köyüdür. Çataloluk Yaylası köye 7 km. uzaklıktadır. Yüzyıllık çınar ağaçlarının çevrelediği yayladan Kırıkhan ilçesinin içme suyu (Üngüzlü mevkiinden) sağlanmaktadır. Gezilmeye ve görülmeye değer bir yöredir. Delibekirli köyünde günübirlik yeme içme üniteleri, kır lokantaları ve kahveleri hizmet vermektedir. ALAN YAYLASI (KIRIKHAN) Kırıkhan ilçesinden 18 km. uzaklıktadır. Havası, suyu ve doğasıyla çok ünlüdür. Çevresi tümüyle çam ormanları ile kaplı çok geniş bir alana yayılmış yayla, tüm güzelliği ile karşımıza çıkar. Aynı zamanda İskenderun ilçesine de 40 km lik stabilize yolla bağlıdır. Bu yol üzerindeki Haymapınar, Değirmendere, Paşaoluk, Akarca ve Çamlıbel Yaylaları İskenderun ve çevre köylerinin halkı tarafından kullanılmaktadır. Bahar aylarında bin bir çiçeğin açtığı yaylada kamp kurmak ve piknik yapmak isteyenler tüm ihtiyaçlarını yanlarında götürmelidirler. DÖRTYOL (ÇÖKEK) YAYLASI Tümüyle çam, ardıç ve maki türü ağaçlar ve kır çiçekleri kaplı, orman ile iç içe olan yayla 16 km stabilize yolla ulaşılmaktadır. Yörenin ahşap yayla mimarisine ve yer yer betonarme evlere rastlanan yayla, Dörtyol halkı yaz aylarında yoğun ilgi göstermektedir. Kamp kurmak, piknik yapmak ve baş başa gezintiler yapmak isteyenler, çadırlarını, uyku tulumlarını ve yiyeceklerini yanlarında götürmelidirler. TERMAL TURIZM Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları Reyhanlı-Antakya karayolu üzerinde Kumlu ilçesinde bulunmaktadır. Yörenin en büyük kaplıcası olup birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları Kaplıca ve şifalı maden suyunun çeşitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Erzin ilçesi ne bağlı Başlamış Köyü ndeki kayaların çeşitli yerlerinden çıkmaktadır. Erzin içmelerinin suyu hafif tuzlu ve acımsı, karbonatlı, toprak kalevili ve karbondioksitlidir. Reyhanlı Hamamı Reyhanlı İlçesi ne 20 km. uzaklıktadır. Türkiye-Suriye sınır kapısının çok yakınında bulunan kaplıcada yaklaşık 5 kaynaktan su çıkmaktadır. İçme suyu olarak da kullanılabilen kaplıca suyu çeşitli romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. Kisecik Köyü Şifalı Suyu Merkez İlçeye bağlı Kisecik Köyü ndedir. İçildiği zaman mide mitolitesini arttırır, boşalmasını kolaylaştırır. Çok içildiği zaman idrarı arttırarak idrar yollarının ince kumlarının atılmasına ve iltihapların temizlenmesini kolaylaştırır. Hararet derecesi sıcak sular grubuna girecek derecede olup, nevrit, nevralji, kronik romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. 171

188 İPEK YOLU: Suriye üzerinden Antakya, Antalya, İzmir (Foça), Avrupa hattın izlemektedir. 14. yüzyıldan sonra, Osmanlılar döneminde de önemini sürdüren İpek Yolu, Yeni Çağda yapılan keşifler sonucu canlılığını yitirmeye başlamıştır. 16. ve 17. yüzyıllarda ipeğin Avrupa'da da üretilmeye başlanmasından sonra eski önemini kaybetme tehlikesiyle karşılaşmıştır. Artan denizcilik faaliyetleri ile de, kervanlar ortadan kalkmaya ve Uzak Doğu ürünleri çekiciliğini yitirmeye başlamıştır. 19. yüzyıldan itibaren, İpek Yolu kullanılmaz olmuştur.orta Çağda, Doğunun zengin ürünlerinin Anadolu üzerinden Batıya güvenli bir şekilde sevkini sağlayan Selçuklular, aldıkları önlemlerle ticari faaliyeti canlı tutarak devletin zenginliğini de artırmışlardır. Zira, Orta Çağ Anadolusunda ticaret, devletin zenginliğini birinci derecede etkileyen faaliyetler arasında yer almaktaydı.selçuklular, yabancılarla ticari anlaşmalar yapmışlar; Hıristiyan tacirlere, Müslüman tacirler gibi Anadolu topraklarında ticaret özgürlüğü tanımışlar; yolculuklarında karşılaşabilecekleri soygunlara ve her türlü zarara karşı devlet güvencesi sağlamışlardır. Ticari yaşamı gözetmek amacıyla ''devlet sigorta sistemini" ilk kullanan ve ayrıca gümrük vergilerinde uyguladıkları indirimlerle ticari hayat özendirmeye çalışan yine Selçuklular olmuştur. Han ve kervansaraylar, bu aktif ortamın önemli görevler yüklenen kuruluşlarıdır. Issız yollar üzerinde kaleyi andıran görünümleri, zengin taş süslemeleri, gelişmiş mekan tasarımlar ile, mimari açıdan da etkisi büyük olan bu görkemli yapılar, belli bir ulaşım programının ve güçlü bir yol politikasının uygulanması bakımından titizlikle ele alınmışlardır. Gerek Selçuklu gerekse Osmanlı dönemlerinde inşa edilen kervansaraylarda, kervanlar askeri birlikler tarafından korunurdu. Kervansarayda kalındığı sürece yolcuların can ve malları teminat altına alınır, her türlü bakım ve hizmetlerin yerine getirilmesinden doğan giderleri karşılamak amacıyla vakıfları bulunurdu. Bu yapılar, seyahat ve ticareti güvence altına alan, sosyal dayanışmayı sağlayan nitelikleri yanında, gelen tacirlerin mallarını pazarladıkları durak yerleri ve ayrıca önceden depolanan erzak ile mühimmatın ordunun sefer zamanında ikmalini kolaylaştıran üslerdi. Genellikle yaya yürüyüşü ile 8-10 saati geçmeyen, deve yürüyüşüyle de bir gün süren kilometrelik mesafelerde inşa edilmişlerdir. Anadolu Selçukluları tarafından bu ticari yollar üzerinde inşa edilmiş olan konaklama kuruluşlarından devlet büyükleri ve hayır sahipleri tarafından yaptırılanlara "HAN", sultanlar tarafından yaptırılan ve diğerlerine göre daha büyük ve görkemli olanlarına "SULTAN HAN" denmektedir. O çağda, kırsal alanlarda kurulan han ve kervansarayların kaleye benzer, kalın ve sağır duvarlarıyla dışa kapalı yapılar olarak inşasını zorunlu kılan neden, güvenlik idi. İçlerinde yolcuların yatmasına mahsus odalar, atların dinlenmesi ve eşyaların korunması için bölümler, mescit, yıkanma yerleri, çeşmeler ile nalbant, doktor, veteriner, araba ve koşum onarım hizmetleri de yer almaktaydı. Han ve kervansaraylarda konaklayan yolcular din, dil, ırk fark gözetilmeden üç gün kalabilir, hastaysa tedavi edilirdi. Günde iki öğün yemek verilen, banyo ihtiyaçları karşılanan, hayvanlarına bakılan ve yem temin edilen bu yolculardan üç gün süreyle hiçbir ücret alınmaz, tüm giderler vakıftan karşılanırdı. Bu vakıfların vakfiyelerinde nasıl yönetilecekleri, gelirlerinin neler olduğu, görevlilerin çalıştırılma şekilleri ve ücretleri 172

189 açık olarak belirtilmekteydi. Yapılan araştırmalar sonucu, Anadolu'da yaklaşık 200 han ve kervansaray olduğu tespit edilmiştir. G.3. TURİSTİK ALTYAPI HATAY İLİ TURİZM İŞLETME BELGELİ TESİSLER TABLO 41 HATAY İLİNDEKİ SEYAHAT ACENTALARI İLÇESİ S E Y A H A T A C E N T A S I SAYISI (ADET) ANTAKYA 11 ALTINÖZÜ - BELEN - DÖRTYOL 1 ERZİN - İSKENDERUN 8 HASSA - KIRIKHAN 1 KUMLU - REYHANLI 1 SAMANDAĞ - YAYLADAĞI - TOPLAM 22 TABLO

190 TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ A) ANTAKYA SIRA NO TESİSİN ADI VE ADRESİ SINIFI TELEFON NO FAX NO TESİS KAPASİTESİ ODA YATAK LOKANTA DİĞER AKTİVİTELER 1 BÜYÜK ANTAKYA OTELİ Atatürk Caddesi No8 ANTAKYA 2 ORONTES OTEL İstiklal Cad.No:5 ANTAKYA 3 BÜYÜK ÖZCİHAN Hürriyet Mah. Atatürk Cad.No.15 Harbiye-ANTAKYA 4 Yıldız (0326) (10hat) 3Yıldız (0326) (3 hat) 3Yıldız (0326) (2 hat) (0326) (0326) (0326) oda+2 Suit 59 oda+2 suit 63 0da+3 suit (1.sınıf) 120 Amerikan Bar 80 (2.sınıf) 200 Açık Teras 250 Gece Klübü, 95 Amerikan Bar, 55 Çok amaçlı salon, Çok Diskotek, amaçlı Bay-Bayan salon. Kuaförü 55 çok amaçlı Satış salon Üniteleri, 76 Toplantı Garaj salonu 4 ÇAĞLAYAN OTELİ Ürgen CaddesiNo:6 Harbiye-ANTAKYA 5 HİDRO OTELİ Ürgen Caddesi Harbiye-ANTAKYA 6 ANTİK BEYAZİT OTEL Hükümet Cad. No: 4 2Yıldız (0326) (0326) yıldızlı (0326) (0326) ÖZEL OTEL (0326) (0326) (2.sınıf) 21 oda+4 suit 54 - Kafe Bar, Salonu, Toplantı Salonu - - ANTAKYA 7 BÜYÜK ÇINAR OTELİ Çağlayan Mah.Ürgen Cad.No:14 HARBİYE 2Yıldız (0326) (0326) oda+2 suit DEFNE PRENSES OTELİ Çağlayan Mah.Celal Atik Caddesi HARBİYE 3Yıldız (0326) (0326) oda +1 suit Kişilik kahvaltı salonu, 70 Kişilik Çok amaçlı salon, Kapalı Otopark. 9 GÖKÇEN OTEL Yavuz Sultan Selim Cd. 105 sk.no:3 ANTAKYA 2Yıldız (0326) (0326) Oda+1 Suit SAVON OTEL Kurtuluş Cd.No:192 ANTAKYA ÖZEL TESİS (0326) (0326) oda+3 suit Amerikan Bar 50 Çok amaçlı salon 174

191 A 11 NARİN OTEL Cebrail Mah. AtatürkCaddesi No:11 ANTAKYA/HATAY 3 yıldızlı (0326) (0326) oda+12 suit (2.s ınıf ) 200 Kişilik Çok amaçlı salon, 100 Kişilik Oturma salonu, Amerikan Bar. SIRA NO B) BELEN TESİSİN ADI VE ADRESİ 1 SEYRAN OTELİ Girne CaddesiNo:7 Sarımazı- BELEN 2 KAMELYA OTEL Derebahçe Mah.Girne Cad.No:12 BELEN/HATAY SINIFI TELEFON NO 2Yıldız (0326) Yıldız (0326) FAX NO (0326) (0326) Oda TESİS KAPASİTESİ ODA YATAK LOKANTA (2.sınıf) DİĞER AKTİVİTELER 300 kişilik Açık Yemek alanı,80 Kişilik Çok amaçlı salon,30 Araçlık otopark. C) DÖRTYOL SIRA NO TESİSİN ADI VE ADRESİ 1 KUTLUBAY OTELİ Kürtül Mah.Atatürk Caddesi No:45 Payas- DÖRTYOL SINIFI TELEFON NO FAX NO 2Yıldız (0326) (0326) TESİS KAPASİTESİ ODA YATAK LOKANTA (2.sınıf) DİĞER AKTİVİTELER - 175

192 D)İSKENDERUN A O TESİSİN ADI VE ADRESİ SINIFI TELEFON NO FAX NO 4Yıldız (0326) (0326) ONTUR OTELİ Muammer Aksoy Caddesi No:8 İSKENDERUN CABİR OTEL Ulu Cami Caddesi No16 İSKENDERUN AS ERCAN OTEL Madenli Beldesi,Çankaya Mah.Akdeniz Caddesi.No:12 İSKENDERUN İMRENAY OTELİ Şehit Pamir Cad. No:5 İSKENDERUN MAKSU PANSİYON Kabev İSKEND. Sami Oytun Cad.No:54 ARSUZ/İSKENDERUN HATAYLI OTELİ Mete Aslan Blv. Osmangazi cd. No:2 İSKENDERUN 2Yıldız (0326) (0326) Yıldız (0326) (0326) oda+3 suit 1Yıldız (0326) (0326) Pansiyon (0326) (0326) Yıldız (0326) (0326) TESİS KAPASİTESİ DİĞER ODA YATAK LOKANTA AKTİVİTELER Toplantı salon Bar (2.sınıf) 100 Açık yemek alan oda+8 suit 52 oda+8 suit (2.sınıf) kişilik çok amaç salon,50 kişilik Amerikan Bar,Teras Bar. AYKUT PALACE Çay Mah. Ulu Cam Cad.98.sok. İSKENDERUN 2Yıldız (0326) (0326) oda TAY İLİ TURİZM İŞLETME BELGELİ NAKLAMA TESİSLERİ GENEL TOPLAM 924 ODA 60 SUİT 1 APART otel 2050 YATAK 176

193 TURİZM YATIRIMI BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ SIRA NO 1 TESİSİN ADI VE ADRESİ ANTAKYA OTTOMAN PALACE Sultanlı köyü Uydukent Mah. (18.Pafta, 2 ada parseller) ANTAKYA/HATAY TESİS KAPASİTESİ SINIFI TELEFON NO FAX NO ODA YATAK LOKANTA 5 yıldızlı (Termal Otel) (0326) (0326) Oda+24suit 3 Bedensel Engelli Odası (1.sınıf) 500 (1.sınıf) DİĞER AKTİVİTELER 110 kişilik kafetarya, 130 kişilik Pastane, 795 kişilik çok amaçlı salon, 65 kişilik Vip salon,çalışma Ofisi, 100 kişilik sinema salonu, 300 kişilik diskotek,lobi Bar, Türk Hamamı (3 adet), Aletli Jimnastik Salonu, Jimnastik Salonu,100 kişilik Kahve Evi, Açık Yüzme Havuzu, Kapalı Yüzme Havuzu, Termal Havuz ( 2 adet), SPA Merkezi ( Sauna ( 3 adet), Buhar Banyosu ( 2 adet), Masaj Odası ( 6 adet), Çift Bakım Ünitesi ( 2 adet), Bitki Banyosu ( 2 adet), Vücut Bakım Ünitesi ( 2 adet), Biorezonans, Botoks Mezoterapi, Karboksi Terapi, Lazer epilasyon ( 2 adet), Aile Banyoları ( 4 adet), Vitamin Bar), Havuz Bar, AQua Park, Tenis Kortu,

194 Voleybol Sahası, Basketbol Sahası, Futbol Sahası, Bay-Bayan Kuaförü, Satış Ünitesi ( 2 adet), Açık Otopark, Kapalı Otopark. DİBA OTELİ ( Micana Köyü Karaağaç Beldesi 2 (Sahil Cad. No: 26) Onur Sitesi Bitişiği KARAAĞAÇ/ İSKENDERUN/HATAY (0326) yıldızlı (0326) oda + 16 suit (1sınıf) 300 kişilik açık yemek terası, 200 kişilik çok amaçlı salon, Açık yüzme havuzu. 3 PARLAK RESORT OTEL (Karadurmuş köyü, yol kavşağı ( 2335 parsel) KIRIKHAN/HATAY 3 yıldızlı oda + 4 suit (2.sın ıf) 60 kişilik Amerikan Bar, 100 kişilik toplantı salonu, 200 kişilik çok amaçlı salon, Satış Ünitesi, Sauna. 4 ÖZ GÜMÜŞ OTEL Gözcüler Beldesi ( 2964 Parsel) ARSUZ / İSKENDERUN / HATAY (Yatırım Belgeliler) TOPLAM 3 yıldızlı oda + 6 suit ODA 50 SUİT 3 ADET BEDENSEL 912 YATAK 85 kişilik (2.sınıf) 400 kişilik açık yemek alan, 65 kişilik çok amaçlı salon, Lobi Bar, Açık Yüzme Havuzu. ENGELLİ ODASI 178

195 G.4. TURİST SAYISI SINIR GİRİŞİ VE ÇIKIŞI YILI YERLİ YABANCI GENEL TOPLAM GİRİŞ ÇIKIŞ GİRİŞ ÇIKIŞ GİRİŞ ÇIKIŞ 2007 OCAK Ayı 2007 ŞUBAT Ayı 2007 MART Ayı 2007 NİSAN Ayı 2007 MAYIS Ayı 2007 HAZİRAN Ayı 2007 TEMMUZ Ayı 2007 AĞUSTOS Ayı 2007 EYLÜL Ayı 2007 EKİM Ayı 2007 KASIM Ayı 2007 ARALIK Ayı T OP LA M 179

196 MÜZE VE ÖREN YERLERİNİ ZİYARET EDEN YERLİ VE YABANCI ZİYARETÇİ İSTATİSTİĞİ YILI GİRİŞ YERLİ GİRİŞ YABANCI GENEL TOPLAM 2007 OCAK Ayı ELDE EDİLEN GELİR (YTL) , ŞUBAT Ayı , MART Ayı , NİSAN Ayı , MAYIS Ayı , HAZİRAN Ayı , TEMMUZ Ayı , AĞUSTOS Ayı , EYLÜL Ayı , EKİM Ayı , KASIM Ayı , ARALIK Ayı ,00 TOPLAM ,00 180

197 Hatay a Konaklayan Kişi ve Geceleme Sayıları (İşletme Belgeli Tesislerde) KONAKLAYAN Kİ Şİ VE GECE LEME Y I L L A R YABAN CI KONAKLA YERLİ YAN HATAY KİŞİ TOPLA M YABAN CI GECELEME YERLİ TÜRKİ YE PAY (%) TOPLA M YABAN CI KONAKLA YAN YERLİ KİŞİ TOPLA M YABAN CI GECELEME YERLİ TOPLA M YABAN 0,39 0,23 0,18 0,20 0,27 0,23 CI KONAKLA YERLİ 0,94 0,82 0,73 0,70 0,73 0,73 YAN KİŞİ TOPLA 0,68 0,51 0,43 0,45 0,55 0,51 M YABAN 0,17 0,10 0,07 0,08 0,09 0,07 CI GECELEME YERLİ 0,86 0,72 0,61 0,51 0,50 0,49 TOPLA M 0,41 0,29 0,23 0,23 0,27 0,22 TABLO

198 Hatay a Gelen Yabancı Turistlerin Kullandıkları Taşıtlara Göre Dağılım KONAKLAYAN KİŞİ VE GECELEME YILLA R YABAN CI KONAKLA YERLİ YAN HATAY KİŞİ TOPLA M YABAN CI GECELEM YERLİ E TOPLA M YABAN CI KONAKLA YAN YERLİ TÜRKİ YE KİŞİ TOPLA M YABAN CI GECELEM E YERLİ TOPLA M YABAN 0,72 0,42 0,40 0,40 0,86 1,31 CI KONAKLA YERLİ 0,84 0,82 0,82 0,77 0,70 1,08 YAN PAY KİŞİ TOPLA 0,82 0,74 0,74 0,70 0,72 1,11 (%) M YABAN 0,33 0,29 0,29 0,27 0,50 0,90 CI GECELEM YERLİ 0,74 1,01 0,90 0,71 0,64 0,88 E TOPLA M 0,63 0,77 0,68 0,58 0,61 0,88 TABLO

199 Hatay a Gelen Yabancı Turistlerin Aylara ve Yılara Göre Dağılımı ve Yıllık Değişim Oranları SINIR GİRİŞ-ÇIKIŞ YILLAR AYLAR OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK GENEL TOPLAM BİR AYLIK TOPLAM TABLO 51 Değişim Oranı % AYLAR 1996/ / / / / /00 OCAK -6,44-12,49 1,94-0,05 10,54-18,52 ŞUBAT -10,71-11,47 10,90 20,04 36,01-42,12 MART 1,20 1,94-1,65-4,61 51,76-30,63 NİSAN 9,63 55,69-13,38-17,32-12,61 6,14 MAYIS 5,17-64,97 20,58-8,51 4,04-2,07 HAZİRAN -17,08 23,39 20,63-24,78 18,74-1,35 TEMMUZ -21,21 26,89-1,09-18,84 23,33 17,22 AĞUSTOS -18,06 7,37 4,18-28,61 16,16 37,08 EYLÜL -5,31 9,28 5,80-16,00 5,15 13,14 EKİM -6,68 10,42-14,78 10,45 2,83 8,77 KASIM -13,22 18,50-16,96 31,40-4,17 3,51 ARALIK -15,92 11,50-18,58 25,63-19,52 3,73 GENEL TOPLAM -8,84 0,07-0,70-8,23 10,36 2,11 TABLO

200 G.5. TURİZM EKONOMİSİ Hatay bir sınır ili olduğundan dışa açılan üç adet kapı bulunmaktadır. Yılın her ayında bu kapılarından giriş çıkış yapılmakta olup, komşu ülkelerden alış-veriş için gelen turistler bulunmaktadır. Bu da ilin döviz girdisini arttırmaktadır. G.6. TURİZM ÇEVRE İLİŞKİSİ Bu konuda bir çalışma yapılmamıştır. (G).TURİZM KAYNAK Hatay İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Hatay Valiliği Web Sitesi 2008 Hatay İli Çevre Durum Raporu Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sitesi (Turizm Fotoğraflar) 184

201 H.TARIM VE HAYVANCILIK H.1. GENEL TARIMSAL YAPI İlimizin ha tarıma elverişli arazisi mevcut olup bu arazinin ha ı sulamaya elverişlidir. Ancak sulamaya elverişli arazinin ha ı sulanabilmektedir. Entansif tarımın yapıldığı ilimizde bitki deseni olarak buğday, endüstri bitkileri, sebzeler, zeytinlikler, yağlı tohumlar, narenciye, meyveler, tarla sebzeciliği, yem bitkileri, ikinci ürün ve ara ziraatı olmak üzere toplam hektar ekim alanı bulunmaktadır. Ayrıca ilimizde adet büyükbaş, adet küçükbaş, adet kanatlı, adet arılı kovan mevcuttur. Türkiye İstatistik Kurumunun 2001 yılı genel tarım sayımına göre ilimizde toplam adet işletme mevcut olup,bu işletmelerin adedi dekar arasında araziye sahiptir. Çiftçi kayıt sisteminde yer alan MGD verilerine göre ağırlıklı olarak başvurulan alanların yaklaşık %70 i dekar arasıdır. Toplam işletme sayısı adettir. Bu işletmelerin oluşturduğu toplam tarımsal alan hektardır. TARIM ARAZİSİNİN DAĞILIMI (HEKTAR) TARLA ARAZİSİ % %58 - MEYVELİK ARAZİSİ % %11 - ZEYTİNLİK ARAZİSİ % %18 -SEBZECİLİK ARAZİSİ % %11 - BAĞ ARAZİSİ % %2 - NADAS TOPLAM % % 100 TABLO

202 ( da. = dekar ) 2011 Yılı Kültür Arazisinin ilçeler Üzerinden Dağılımı TARLA ARAZİSİ (NADAS DAHİL) İLÇELER MER A ARAZİSİ TARIM ARAZİSİ SEBZE ARAZİ BAĞ ARAZİSİ ZEYTİN- LİK MEYVE- LİK II. ÜRÜN Sİ + ARAZİ ARAZİ ÖRTÜ (Toplu ve dağınık ALTI ağaçlar, Narenciye ve Süs. Bit. Dahil) MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ARA ZİRAA TI ERZİN HASSA İSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU RAYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM TABLO 53 H.2. TARIMSAL ÜRETİM Tahıllar, baklagiller, yem bitkileri, endüstri bitkileri, zeytin, narenciye, bahçe bitkileri, sebzecilik, süs bitkileri, bağcılık gibi zirai faaliyetlerde bulunulmaktadır hektar tarım alanı vardır. HATAY İLİ SULAMA DURUMU Çizelge 1. Tarım Arazileri Ve Sulama Durumu Tarıma elverişli Arazi Sulanabilir Arazi Sulanabilir fakat sulanmayan arazi Sulanan arazi Sulanamayan arazi Devlet Yatırımlı Sulamalar D:S:İ. Tarafından sulanan arazi Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından sulanan arazi İki kurum tarafından ortak sulanan arazi Halk Sulamaları Kuyulardan sulanan arazi Nehir, dere ve çaylardan sulanan arazi

203 Çizelge 2. Devlet su işlerince açılan sulama alanları( brüt)(ha) ANTAKYA Yarseli Sulama Bir. Merkez Yarseli Sulama Bir. Altınözü HASSA Hassa Sulama Birliği KIRIKHAN Kırıkhan Sol Kırıkhan Sağ SAMANDAĞ Samandağ Sol 217 Samandağ Sağ YAYLADAĞI Yayladağı Sulama Birliği 719 TOPLAM Çizelge 3. Köylere hiz. götür. birli. açılan sulama alanları (ha) Yer Üstü Sulamaları Gölet Sulamaları 268 TOPLAM

204 Çizelge 3. Tarla Ürünleri ÜRÜN ADI EKİM ALANI (dekar) VERİM (kg/da) ÜRETİM (Ton) Buğday Arpa Yulaf Çeltik Dane Mısır (I.Ürün +II. Ürün) TAHILLAR K.Bezelye Nohut K. Fasulye Y. Mercimek K. Mercimek Börülce K.Bakla BAKLAGİLLER Fiğ (Dane) Fiğ (Yeşil Ot) Yonca Mısır (hasıl) Silajlık Mısır (I. Ve II Ürün) YEM BİTKİLERİ Patates Tatlı Patates K.Sarımsak K.Soğan YUMRU BİTKİLER Pamuk Kanola (Kolza) Ayçiçeği(Yağlıkve Çerezlik) Yerfıstığı (II. Ürün) YAĞLIK BİTKİLER Tütün ENDÜSTRİ BİTKİLERİ Kırmızı Biber Kekik ITRİ BİTKİLER

205 Çizelge 4. Sebzeler(Örtüaltı dahil) EKİM ALANI VERİM ÜRETİM ÜRÜN ADI (dekar) (kg/da) (Ton) Beyaz Lahana Kırmızı Lahana Karayaprak Lahana Göbekli+Kıvırcık Marul Ispanak Pırasa Pazı Enginar Tere Dereotu Nane Maydanoz Roka Semizotu Taze Fasulye Taze Bakla Taze Bezelye Taze Börülce Barbunya Taze Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Sakızkabağı Hıyar Patlıcan Domates Biber Taze Sarımsak Taze Soğan Havuç Turp Şalgam Karnabahar Brokoli TOPLAM Çizelge 4.1. Örtü Altı Alanları Toplam Cam Sera Alanı 4 da Toplam Plastik Sera Alanı Toplam Yüksek Tünel Alanı Toplam Alçak Tünel Alanı 464 da da da 189

206 TOPLAM ÖRTÜ ALTI ALANLARI da Çizelge 5. Meyveler Ürün Adı Kapladığı Alan (Dekar) Meyve Veren Ağaç Sayısı Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg/Da) ÜRETİM (Ton) Armut Ayva Elma Yenidünya Erik Kayısı Zerdali Kiraz Şeftali-Nectarin Vişne A.Fıstığı Ceviz Fındık Badem Dut İncir Muz Böğürtlen Çilek Nar T.Hurması Üzüm Toplam Bağ Alanı Meyve veren (da) (da) * ZEYTİN Meyve veren+vermeyen Ağ. Say * Limon * Portakal * Mandalina * Altıntop TURUNÇGİL TOPLAMI Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı toplamıdır. ZEYTİNYAĞI ÜRETİMİ: Ton 190

207 H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller ÜRÜN ADI EKİM ALANI (dekar) VERİM (kg/da) ÜRETİM (Ton) Buğday Arpa Yulaf Çeltik Dane Mısır (I. Ürün+ II Ürün) TAHILLAR TABLO 54 Üretilen ürünlerin, bölgemizdeki un fabrikaları tarafından değerlendirilmesi ve pazarlanması yapılmaktadır. Tahıllarda ; genel olarak arpa, buğday ve yulaf üretimi yapılmakta olup,arpa genelde hayvan yemi olarak, buğday birçok sanayi alanında (pastaneler,fırınlar,ilaç yapıştırıcı v.s.),insan beslenmesinde,yulaf da yine insan beslenmesinde değerlendirilmektedir. Üretim metotları olarak ovada makineli ekim ve serpme ekim, dağlık alanlarda serpme ekim olarak yapılmaktadır. Rekoltelerde ise buğdayda üretim ton, arpada ise ton olarak gerçekleşmiştir.pazarlama hususunda ise genel olarak iç piyasa tüketimi şeklinde olmaktadır. H Baklagiller ÜRÜN ADI EKİM ALANI (dekar) VERİM (kg/da) ÜRETİM (Ton) K.Bezelye Nohut K. Fasulye Y. Mercimek K. Mercimek Börülce K.Bakla BAKLAGİLLER Üretilen ürünler yurtiçinde iç pazarda değerlendirilmektedir. Baklagillerde; nohut, mercimek, bezelye, fasulye, börülce, bakla üretimi yapılmaktadır. Genel olarak serpme ekim ve sıraya ekim şeklinde olmaktadır. K.Bezelye 655 ton, nohut ton, K.Fasulye 178 ton,y.mercimek 254 ton, K.Mercimek 40 ton, Börülce 36 ton, K.Bakla 14 tondur. Değerlendirilme şekli kuru bakliyat olarak değerlendirilmektedir. 191

208 H Yem Bitkileri Bitkisi olarak fiğ,yonca,silajlık mısır ekimi yapılmaktadır.üretim olarak Fiğ ton,yonca ton,silajlık mısır tondur.hayvanların ihtiyacını karşılamak amaçlı olarak depo edilir kısmen de taze olarak tüketilir. Pazarlama hususunda ise hayvan yemi olarak kuru ve taze şekilde satılmaktadır. ÜRÜN ADI EKİM ALANI (dekar) VERİM (kg/da) ÜRETİM (Ton) Fiğ (Dane) Fiğ (Yeşil Ot) Yonca Silajlık Mısır (I. Ve II. Ürün) Mısır (hasıl) YEM BİTKİLERİ TABLO 55 H Endüstriyel Bitkiler Endüstriyel Bitkiler olarak pamuk, tütün, kanola, t.patates, soya, susam, ayçiçeği, yerfıstığı üretimi yapılmaktadır. Üretim metodu olarak sulu kuru şartlarda yetiştiricilik yapılmakta, Üretim miktarları çizelgede verilmiştir. Değerlendirme genelde sanayide işlenmiş olarak gerçekleşir. Pazarlamada ise iç piyasada tekstil, sigara, yağ, yem fabrikaları tarafından alınmaktadır. ÜRÜN ADI EKİM ALANI (dekar) VERİM (kg/da) ÜRETİM (Ton) Pamuk(I. Ve II. Ürün) Kanola (Kolza) Ayçiçeği(yağlık+çerezlik) Yerfıstığı (II. Ürün) YAĞLIK BİTKİLER Tütün ENDÜSTRİ BİTKİLERİ Kırmızı Biber Kekik ITRİ BİTKİLER Patates Tatlı Patates K.Sarımsak K.Soğan YUMRU BİTKİLER Üretilen ürünler Zeytinyağı ve Çırçır fabrikalarınca değerlendirilmektedir. TABLO

209 H Süs Bitkileri Süs Bitkileri karanfil, glayöl, gül, kasımpatı, mevsimlik çiçek ve dış mekan süs bitkileri yetiştirilmektedir. Genel olarak açıkta, kısmen de seralarda üretim yapılmaktadır. Pazarlama iç piyasaya arz şeklinde olmaktadır. Üretim miktarı Glayör adet, gerbera adet, gül adet, dış mekan süs bitkileri; adet, iç mekan süs bitkileri adettir. H Süs Bitkileri Yetiştirilen Tür Üretim Miktarı Açık Alan Kapalı Alan Glayör Adet m² Gerbera Adet m² Gül Adet m² 8.400m² İç Mekan Süs Bitkileri Adet 8.000m² 400m² Dış Mekan Süs Bitkileri Adet m² 2.000m² Üretilen ürünler yurtiçi ve iç pazarda değerlendirilmektedir H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi Meyve. armut, ayva, elma, yeni dünya, erik, kayısı, zerdali, kiraz, şeftali, vişne, a.fıstığı, ceviz, fındık, badem, dut, incir, muz, nar, t.hurması, çilek, üzüm, zeytin ve narenciyeler olmak üzere birçok meyve çeşidi yetiştirilmektedir. Meyve bahçeleri; kapama ve karışık meyve bahçesi şeklinde tesis edilmiştir. Yine dağınık şekilde bulunan meyve ağaçlarının da varlığı söz konusudur. Ürünlerin değerlendirilmesi genellikle taze tüketim olup nar ekşisi, üzüm pekmezi, dut pekmezi, vişne, incir, ayva reçelleri, kuruyemiş olarak üzüm, incir, badem, fındık, ceviz, kayısı meyveleri tüketimi yapılmaktadır. Üretim miktarları çizelgel 5 te verilmektedir. Pazarlama ise genel olarak iç piyasa narenciyede dış pazara ihracat yapılmaktadır. 193

210 Hatay İli Meyve Üretim miktarları tablo 57 de verilmiştir. MEYVE ÜRETİM TABLOSU Ürün Adı Kapladığı Alan (Dekar) Meyve Veren Ağaç Sayısı Ağaç Baş. Ort.Verim Kg/Da ÜRETİM (Ton) Armut Ayva Elma Yenidünya Erik Kayısı Zerdali Kiraz Şeftali-Nectarin Vişne A.Fıstığı Ceviz Fındık Badem Dut İncir Çilek Muz Nar T.Hurması Üzüm Top.Bağ Alanı Meyve veren (da) (da) * ZEYTİN Meyve veren+vermeyen Ağ. Say * Limon * Portakal * Mandalina * Altıntop TURUNÇGİL TOPLAMI TABLO 57 Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı toplamıdır. Üretilen ürünlerin değerlendirilmesi ve pazarlanması Narenciye üretimi yurtiçi olduğu kadar Yurtdışı ihracatı yapılmaktadır. 194

211 H Sebze Üretimi Sebze Üretimi İlimizde sebze üretimi açık tarla,bahçe,alçak plastik tünel,yüksek plastik tünel,plastik sera, cam sera gibi alanlarda yapılmaktadır.bazı sebzelerin üretiminde fide ile yetiştiricilik yapılarak erkencilik elde edilmeye çalışılmaktadır. Sebzelerin üretimi için bazı üretim teknikleri yapılmaktadır. Üretim miktarları çizelge 4 te verilmektedir. Pazarlama ise genellikle iç piyasa tüketimi şeklinde gerçekleşir. Sebzeler konserve, salça, kuru ve taze şekilde değerlendirilmektedir. Sebze Üretim Miktarı (Örtüaltı dahil) EKİM ALANI ÜRÜN ADI (dekar) 195 VERİM (kg/da) ÜRETİM (Ton) Beyaz Lahana Kırmızı Lahana Karayaprak Lahana Göbekli Kıvırcık Marul Ispanak Pırasa Pazı Enginar Tere Dereotu Nane Maydanoz Roka Semizotu Taze Fasulye Taze Bakla Taze Bezelye Taze Börülce Barbunya Taze Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Sakızkabağı Hıyar Patlıcan Domates Biber Taze Sarımsak Taze Soğan Havuç Turp Şalgam

212 Karnabahar Brokoli Üretilen ürünler yurtiçi ve iç pazarda değerlendirilmektedir. H.2.2. Hayvansal Üretim TABLO Yılı İlimiz Hayvan Varlığı HAYVAN CİNSİ SAYISI Saf Kültür Irkı Sığır Sayısı : Baş Kültür Irkı Melezi Sığır Sayısı : Baş Yerli Sığır : Baş Manda : 748 Baş BÜYÜKBAŞ TOPLAMI Adet Koyun : Baş Keçi : Baş KÜÇÜKBAŞ TOPLAMI Adet At : Baş Katır : 441 Baş Eşek : Baş TEK TIRNAKLI TOPLAMI Tavuk : Adet Diğer Kanatlı Adet KANATLI TOPLAMI Adet Eski Usul Kovan : 878 Adet Fenni Kovan : Adet ARILI KOVAN TOPLAMI Adet TABLO

213 İlin Hayvansal Ürünler Üretimi TABLO 59 ÜRÜNÜN CİNSİ SAYISI BİRİMİ Yumurta : Adet Kırmızı Et : Ton Beyaz Et : Ton Gayrisafi tarımsal Gelir (2010) Süt : Ton Bal : Ton Su Ürünleri : Ton Yapağı : 105 Ton Keçi Kılı : 45 Ton ÜRETİM KONUSU 2010 YILI GELİRİ (TL) BİTKİSEL ÜRETİM TOPLAMI CANLI HAYVAN ÜRETİM DEĞERİ SU ÜRÜNLERİ HAYVANSAL ÜRÜNLER TOPLAM İthalat Ve İhracat Bilgileri: İthalat Küçükbaş Derisi : 1.422Kg Büyükbaş Deri : Kg Yün : Kg 197

214 İhracat Keçi Kılı : Kg Yumurta : Adet Ballı Çerez : Kg Kıl Çadır : - Kg Çökelek : - Kg Tavuk Eti : Kg Koyun Eti : - Kg Koyun Yün : - Kg İlimizden sevk edilenlerle, ilimize sevk edilenlerin takibi yapılmaktadır. Bu kapsamda 2011 yılı içerisinde İlimizden adet büyükbaş, adet küçükbaş, adet kanatlı, adet büyükbaş hayvan derisi, Kg. kırmızı et, adet yumurta başka illere sevk edilmiştir. H Büyükbaş Hayvancılık İlimizde büyükbaş hayvancılık olarak yerli ırklar, kültür melezi ve saf kültür yetiştiriciliği yapılmakta olup bu hayvanlar besi, süt ve kombine verimleri için beslenilirler. Büyükbaş sığır işletmeleri kapalı sistem, yarı açık sistem ve yayla hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile işletmeciliği, ticari işletmecilik şeklinde olup bu işletmelerin hayvan sayıları değişmekle birlikte genellikle hayvan ve üzeri işletme mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve şehre yakın yerlerde yapılmaktadır. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir şeklinde değerlendirilmektedir. Etleri ise sucuk, ızgara gibi benzer şekilde değerlendirilmektedir. Üretim esnasında oluşan organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir. Yine hayvan derileri, deri sanayisinde hammadde olarak kullanılmaktadır. İlimizde canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır. İLÇELER SAF KÜLTÜR SIĞIR Hatay İli 2011 Yılı Büyükbaş Hayvan Varlığı BÜYÜKBAŞ KÜLTÜR MELEZİ SIĞIR YERLİ SIĞIR+MANDA MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZİN HASSA İSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM

215 H Küçükbaş Hayvancılık İlimizde küçükbaş hayvancılık olarak kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiştirilmektedir. Küçükbaş hayvancılık işletmeleri kapalı sistem yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile işletmeciliği, ticari işletmecilik şeklinde olup bu işletmelerin hayvan sayıları değişmekle birlikte genellikle hayvan ve üzeri kapasiteli, işletmeler mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve şehre yakın yerlerde yapılmaktadır yılı koyun baş, keçi baş olmak üzere toplam küçükbaş hayvan sayısı mevcuttur. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir şeklinde ayrıca yapağı ve kıl şeklinde değerlendirilmektedir. Et ürünleri ise sucuk, ızgara gibi v.b.şekilde değerlendirilmektedir. Üretim esnasında oluşan organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir..ilimizde canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır ancak kıl,yapağı,tereyağı, çökelek ihracatı gerçekleşmiştir. Hatay İli 2011 Yılı Hayvan Varlığının İlçeler Göre Dağılımı KÜÇÜKBAŞ İLÇELER KOYUN KEÇİ MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZİN HASSA İSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM Hatay da Küçükbaş mevcudunun yıllara göre değişimi (1000 baş) Koyun Keçi TOPLAM TABLO

216 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretim) İlimizde kanatlı hayvan olarak tavuk, kaz, ördek, hindi, deve kuşu yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ayrıca ipek böceği ve arıcılık yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde üretim maliyetleri yüksek olması nedeniyle üreticiyi zor durumda bırakmakta ve üretim kısıtlamasına gidilmektedir. İşletme olarak genellikle birkaç büyük ticari kümes yumurta ve broiler yetiştiriciliği yapmaktadır onun dışında kalan kısım aile işletmeciliği şeklinde olmaktadır. İşletme kapasitesi olarak üzeri birkaç işletme mevcuttur. Üretim esnasında oluşan organik artıklar çiftlik gübresi olarak değerlendirilmektedir. Pazarlama iç piyasa tüketimi olarak gerçekleşir. İlimizde 2011 yılı içerisinde adet broiler tavuk, adet yumurtacı tavuk ve adet diğer kanatlı kümes hayvanları sayısı mevcuttur. Kanatlı İşletmeleri Etçil : Adet Kapasite Yumurtacı : Adet Kapasite Damızlık : Adet Kapasite Deve Kuşu : 160 Adet Kapasite kanatlı işletmeleri mevcuttur. Kontrolleri yıl içerisinde yapılmaktadır. TAVUK SAYILARI Broiler Yumurtacı DİĞER KANATLI İLÇELER (Adet) (Adet) (Adet) MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZİN HASSA İSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM

217 H Su Ürünleri İlimizde 2 adet Erzin, 4 adet Hassa, 4 adet İskenderun ve 2 adet Yayladağı ve 4 adet Samandağ ilcelerimizde mevcut toplam 16 adet su urunleri yetiştiricilik ruhsatına sahip tesis mevcuttur. İlimizde 100 ton/yıl, 30 ton/yıl ve 10 ton/yıl, 3 adet 29 ton/yıl kapasiteli altı adet alabalık işletmesi, 561 ton/yıl ve 950 ton/yıl ve 29 ton/yıl kapasiteli denizde kafeslerde ve gölette çipura levrek yetiştiriciliği yapan 3 işletme faaliyet göstermektedir. Su urunleri yetistiriciliği taleplerinin değerlendirilmesi faaliyeti kapsamında 2011 yılıicerisinde 7 adet talep değerlendirilmistir. Bunlardan 4 adetine Bakanlığımızca on izin verilmiştir yılı icerisinde Antalya su urunleri arastırma enstitusunden getirilen adetaynalı sazan balığı yavrusu Kırıkhan Golbası, Reyhanlı Yenisehir golu ve Karlısu goletinebırakılarak balıklandırma calısması yapılmıstır. Hayvancılığın desteklenmesi kapsamında su urunleri desteğinden yavru ve urun desteğimuracaatı yapan tesislere 2011 yılı icin toplam ,85 TL hak edis duzenlenmistir. 201

218 Hatay İlinde Üretilen Deniz Balıkları Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri TABLO verileri 202

219 Hatay ilinde deniz ürünleri ile deniz balıkları, Akdeniz'e kıyısı olan iskenderun, Dörtyol, Erzin ve Samandağ ilçelerinde avlanmaktadır. Bu su ürünleri genellikle Ortadoğu ve Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Çok az miktarı iç piyasada tüketilmektedir yılında üretilen su ürünleri üretiminin içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 97,6 dır. Hatay İlinde Üretilen Deniz Ürünlerinin Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Deniz Ürünleri Üretim (ton) Ortalama Satış Fiyatı(TL)(1000) Üretim Değeri(TL)(1000) Ahtapot Ayna Kalamarya Karides+Çimçim Mürekkep Balığı Diğer TOPLAM verileri TABLO 62 Hatay il genelinde kültür balıkçılığı Hassa ve Kırıkhan ilçelerinde yapılmaktadır. Üretilen alabalık iç piyasada pazarlanmaktadır yılında üretilen su ürünleri üretiminin içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 1,71 dir. Deniz kültür balıkçılığı (ıskenderun ilçesi) üretimiyle ilgili 2 adet proje devam etmektedir. Hatay İlinde Üretilen Kültür Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri Kültür Balıkları Üretim (ton) Ortalama Satış Fiyatı(TL)(1000) Üretim Değeri(TL)(1000) Alabalık TOPLAM TABLO verileri Hatay ilinde bulunan Asi nehri, Afrin çayı, Karasu gibi nehir ve derelerde iç su balıklarının avlanması yapılmaktadır yılı su ürünleri üretimi içerisinde çok küçük bir orana sahip olup, % 0,18 dir. Hatay İlinde Üretilen İçsu Balıkları Üretim Miktarı ve Üretim Değerleri İçsu Balıkları Üretim (ton) Ortalama Satış Fiyatı(TL)(1000) Üretim Değeri(TL)(1000) Karabalık Yılan TOPLAM TABLO verileri 203

220 H Kürk Hayvancılığı Bölgede kürk hayvanı ( as, vizon, tilki, şinşila vb.) yetiştiriciliği yapan işletmeleri bulunmamaktadır. H Arıcılık ve ipekböceği Yetiştiriciliği İlimizde 878 adet eski usül, adet yeni usül olmak üzere toplam kovan bulunmaktadır. Ruhsatlı 350 adet gezginci arıcı mevcuttur yılı içerisinde 1280 ton bal ve kg balmumu üretimi gerçekleşmiştir. Balmumu petek üretiminde bal ise toptan firmalara ve perakende olarak iç ve dış piyasaya satılmaktadır. İlimizde ipekböcekçiliği az miktarda Samandağ İlçemizde ve Harbiye beldesinde yapılmaktadır yılı itibari ile 54 ipekböcekçiliği yapan yaklaşık 60 üretici vardır. İlimizde yaş koza üretimi yaklaşık kg. olup, 2-5 ton aralığında fason ipek üretim gerçekleştirilmektedir. Ürünler dokuma ipek, giysi kravat, fular, v.b. şekilde değerlendirilmektedir. Hatay İli 2011 Yılı Arıcılık Çalışmalarının İlçeler Göre Dağılımı ARI KOVANLARI ÜRÜNLER İLÇELER Eski Usül Kovan Sayısı Yeni Usül Kovan Sayısı Toplam KovanSayısı Bal (Kg) Balmumu (Kg) MERKEZ ALTINÖZÜ BELEN DÖRTYOL ERZİN HASSA İSKENDERUN KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞI TOPLAM TABLO

221 2009 yılı Nisan ayında Odabaşı Beldesinde Süleyman Harbeli isimli üreticiye Bursa Kozabirlikten 15 kutu ipekböceği tohumu temin edilerek ipekböceği yetiştiriciliği sağlanmıştır. Haziran ayında kozalar Bursa Kozabirliğe teslim edilmiştir. Adana, Hatay ve İçel İllerinde İpekböcekçiliğin Genel Durumu Adana Hatay İçel Adana Hatay İçel Adana Hatay İçel Köy sayısı Aile sayısı Açılan kutu Yaş koza(kg) Koza ver(kg) Koza fiatı(tl) , TABLO 66 Kaynaklar: Anonim,1968; Anonim 1988; Anonim,1989. Hatay ili yaş koza üretimi bakımından Türkiye'de ipekböceği yapılan iller arasında 12. sırada bulunmaktadır. Ancak kutu başına koza veriminin düşük, yaş koza fiyatlarının Türkiye ortalamasının çok altında olması, üreticilerin ürettikleri yaş kozayı satmakta güçlüklerle karşılaşmaları ipekböcekçiliğinin yaygınlaşmasını önlemektedir. H.3. ORGANİK TARIM tarihinde, 3 aylık (ocak-subatmartayları) değerlendirme toplantısı yapıldı. Toplantıda; 1. Organik Tarımın Yaygınlastırılması ve Kontrolu Projesi kapsamında 8 personel (Đl Müdürlüğümüzden 2 kisi, ilçe Müdürlüklerinden 6 kisi olmak uzere) 28 Şubat- 04 Mart tarihleri arasında, Sanlıurfa ilinde Organik Tarım Eğitimine gonderilmis olup eğitimleri sağlanmıstır /03/2011 gunu Organik tarım yapmayı dusunen ciftciler ile Z.M.O odası toplantı salonunda 10 kisinin katılımı ile eğitim ve yayım calısması yapıldı; kitap, brosur ve liflet dağıtıldı. 4. Bozhoyuk, Apaydın, Madenboyu koylerinde Kumlu ilcesi Akkuyu koyunde; Organik tarım yapan 10 ciftciye uğranılarak, arazide denetleme formu dolduruldu /03/2011 tarihinde Kumlu ilçemizde bir basvuruyu değerlendirerek organik olarak soğan ureten 2 ciftcimizin arazisine gidilerek; arazi denetleme formu dolduruldu, ayrıca buradan bitki ve toprak orneği alarak, herhangi bir kimyasala maruz kalıp kalmadığını incelemek uzere ilgili laboratuarlara gonderilmistir. 6. Organik tarım cercevesinde gorev yapan ciftcilerimizden 68 isletme denetlenmis olup, ayrıca bu isletmelere eğitim calısması yapılmıstır /06/2011 tarihinde 85 kisiye Organik tarımla ilgili eğitim verildi 205

222 H.4. TARIMSAL İŞLETMELER H.4.1. Kamu İşletmeleri Hatay T.İ.M. (Hatay Tarım İşletmesi Müdürlüğü) İşletme, Antakya Reyhanlı karayolu üzerinde, Reyhanlı ilçesine 15 km, Antakya İline 32 km, İşletme, Akdeniz in Doğu kesiminde, Doğusunda Reyhanlı sırtları, Batsında Avara ve Sırmalı Köyü arazileri, Güneyinde Beşaslan Köyü, Hamda çayı ve Suriye sınırı, Kuzeyinde Kızılark bulunmaktadır. Hatay İli Arazi Varlığı: (Tarım İşletmesi Müdürlüğü iş programına göre) ARAZİNİN CİNSİ Alanı (da) Oranı (%) KÜLTÜRALTI ARAZİ ,4 Tarla Arazisi Bahçe Arazisi Yem Bitkileri Tabii Mera KÜLTÜRDIŞI ARAZİ TOPLAM ARAZİ ,0 Sulanan Arazi FAALİYETLERİ a) Bitkisel Üretim Faaliyetleri: İşletme arazilerinin 2009 yılında ,955 m2 Hazineye ve ,96 m2 Karayollarına devredilmesi sonucu kalan Kültüraltı arazinin (5.475 da) dekarı sulanabilmektedir. Kültüraltı arazinin tamamının sulanabilmesi mümkün görülmektedir. İşletmede genellikle sahil kesimi çiftçilerinin tohumluk olarak ihtiyaç duyduğu buğday üretimi yapılmaktadır. Bunların içerisinde Basribey 95, Golia, Guadalupe ve Ceyhan 99 çiftçileri çeşitleri ağırlıklı olarak yer almaktadır buğday ekilişinde Guadalupe ve Ceyhan-99 çeşitlerinin ekimi yapılmamıştır. Ortalama (5 yıl) yıllık buğday üretimi ton ve verim 538 kg/da civarındadır. Ayçiçeği münavebe bitkisi olarak üretilmekte ve yağlık olarak satışı yapılmaktadır. İşletmede hayvancılık faaliyetlerinin bulunmamasından dolayı yem bitkisi üretimi yapılamamaktadır. 5 ton/h kapasiteli tohum hazırlama tesislerinde her yıl ortalama 4 5 bin ton sertifikalı buğday tohumluğu hazırlanarak, bölge ve ülkemiz çiftçilerine dağıtımı gerçekleştirilmektedir. Arazilerin önemli bir kısmının Hazineye devredilmesi sonucu 2010 yılından itibaren bu miktar düşmüştür. Buğday mahsul üretiminin tamamı tohuma işlenmektedir. Üretilen kütlü pamuk, İşletmede mevcut olan ve saatte 5 ton kütlü işleme kapasiteli sawgın tesisinde işlenmekte ve elde edilen elyaf pamuk, ekspertiz işlemi yapıldıktan sonra, Adana Ticaret Borsasında ihale yoluyla satılmaktadır. Sawgın tesisinde elyafından ayrılan 206

223 Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) Alanı (da) Verim (kg/da) pamuk çiğidinin nitelikleri uygun olan kısmı tohumluk olarak, kalan kısmı ise yağlık olarak satılmaktadır. Arazi miktarının azalması sonucu 2010 yılından itibaren pamuk üretimi yapılmamaktadır.. Son 5 Yıllık Bitkisel Üretim Verileri Yıllar ORTALAMA Bitki Çeşitleri Buğday Pamuk Ayçiçeği D.Mısır (2.Ürün) D.Mısır (1.Ürün) Dane Mısır Karışık Meyve İşletmenin son 5yıllık dağıttığı tohumluk miktarları (ton) Bitki Çeşidi Ortalama (ton) Buğday Pamuk H.4.2. Özel İşletmeler Rıdvan İnşaat Gıda Tarım Hayvancılık Üretim ve Tic. A.Ş.Hatay İli İskenderun İlçesi, Aşkarbeyli Sakarya mah. Meyvecilik Üretim İstasyonu; Bitkisel (Meyve, Fidan) Üretim ve Depolama Projesi ile 170 da Damızlık ve Koleksiyon Bahçesi, 3 da Park ve Çiçekçilik, 36 da Fidan üretim alanı ve 13 da yolları mevcuttur. Üretim Kapasitesi 75 ton/yıl civarındadır. 207

224 Üretilen Meyve Fidanları Çeşitleri Fidan Türü Fidan Çeşidi 1- Zeytin Gemlik, Ayvalık 2- Turunçgil a- Portakal Valencia, Vashinton b- Limon Yediveren, Kütdiken, İnterdonant c- Mandarin Satsuma, Nova d- Greyfurt Sıtar, Ruby 3- Erik Can, Santarosa 4- Kaysı Sakıt, Thrynte 5- Şeftali Esrlyred 6- Elma Starking, Golden 7- Nar Karamehmet, Hicaz 8- Yenidünya Çukurgöbek 9- Hurma Harbiye Ekrem Narin İthalat ve İhracat Ltd. Şti. Hatay İli Kırıkhan İlçesi, Karamağra ve Kurtlusoğuksu Köyleri, Meyvecilik Üretme İstasyonu; Bitkisel ve Hayvansal Üretim Projesi ile 50 da Narenciye bahçesi, 140 da Zeytin Bahçesi, 25 da Bağ, 65 da Meyve bahçesi, 145 da Tarla arazisi ve adet Amerikan Bağ Çubuğu mevcuttur. Üretim Kapasitesi 67 ton civarındadır. Fidan Üretimi Zeytin Ad Erik Ad Kayısı Ad Narenciye Ad Şeftali 5.000Ad Bağ Ad Ceviz 3.000Ad Elma 5.000Ad Kiraz 5.000Ad T.Hurması Ad Nar 2.000Ad Toplam Ad Hayvancılık tesisi süt üretimine yöneliktir. Süt 380ton/yıl Et 156,8 ton/yıl 208

225 Hatay İli Çiftçi Aile Sayısı(%)(top: aile) 21% 2% 1% topraklı aile topraksız aile 76% yalnız hayvancılıkla uğraşan aile diğer tarımsal faaliyetlerle uğraşanlar GRAFİK 23 İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü *Topraksız Aile sayısına mevsimlik tarım işçileride dahildir. Hatay İli Arazi Büyüklüğüne Göre İşletmelerin Dağılımı Arazi Büyüklükleri İşletme Sayısı 1-50 Da Araziye Sahip İşletme Sayısı Da Araziye Sahip İşletme Sayısı Da Araziye Sahip İşletme Sayısı Dekardan Fazla Araziye Sahip İşletme Sayısı 402 Toplam TABLO 67 İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü-2000 TARIMSAL PAZARLAMA SİSTEMİ Hatay ili master planı çalışması kapsamında; il ekonomisi içinde en önemli iktisadi faaliyet kolu içinde tarımsal ürünler gelmektedir.buğday, pamuk, tütün, narenciye (portakal,mandarin ), zeytin ve zeytin yağı, sebze (havuç, maydanoz ) gibi ürünler, il için ticarete konu olan en önemli tarımsal ürünler gelmekte, bunlardan zeytin ve zeytin yağı, pamuk, narenciye (portakal,mandarin), havuç, maydanoz ve et üretim ve pazarlaması ağırlıklı olarak incelenecektir. Yukarıda bahsedilen ürünlerin pazarlama olanakları ( iç ve dış pazar/ama) ile ilin ekonomisine en büyük katkıyı sağlayan, yıllar itibariyle gelişme gösteren tarımsal ürünler olması nedeniyle, daha önem verilecektir. Avrupa Ülkeleri ve Türkiye'nin Ortadoğu Ülkeleri ile bağlantısını sağlayan E-S karayolunun Hatay' da geçmesinin yanı sıra ülkenin en önemli limanlarından ıskenderun Limanı'nın da etkisiyle, Ilde dış ticaret gelişmiş durumdadır. Bu da taşımacılığın gelişmesi ve ikinci büyük nakliye filosuna sahip olmasını sağlamıştır. 209

226 Ihraç edilen tarımsal ürünlerden pamuk, nebati yağlar, yağlı tohumlar, hububat, bakliyat ve mamülleri ticaret borsalarında işlem görmektedir. Antakya ekonomisine önemli katkı sağlayan ve geçmişi çok eskiye dayanan üç önemli sektör bulunmaktadır. Bunlar dericilik, ayakkabıcılık ve mobilyacılık olup, küçük işletmelerden oluşmaktadır. (Et pazarlamasında, dericilik sektöründen geniş olarak bahsedilecektir. ) Pazarlama ağı; üretici, alıcı, ihracatçı ve taşıma üzerinde kurulmuştur. Hatay ilinde tarımsal ürünlerin işlenmesi için entegre tesisler gelişmemiştir. Sadece Meyve Suyu, zeytin yağı preseleri, pamuk çırçır, iplik ve havlu dokuma fabrikası (1 Adet, HATEKS ), salça üretimi (HATAŞ A.Ş.) gibi imalat sanayi bulunmaktadır. Dörtyol İlçemizde TİGEM Turunçgiller işletmesi özel sektöre kiralanmıştır da arazide narenciye tarımı, 150 dekar diğer meyveler ve 900 dekar arazide tarla tarımı yapılmaktadır. Hassa İlçemizde adet et(broiler) tavukçuluğu mevcuttur. Tavuklar kesilmek için Kilis iline gönderilmektedir. Reyhanlı İlçemizde (küçük bir kısmı Kumlu İlçemizde) olmak üzere TİGEM yaklaşık dekar arazide buğday, pamuk, mısır ve ayçiçeği üretimi yapılmaktadır. İşletme deneme ve tohum üretimi yaptığından dolayı arazi kullanımı değişkendir. İlimizde 11 adet soğuk hava deposu,salça ve nar işleme tesisi 8 adet,meyve suyu işleme tesisi,şeker ambalajlama tesisi 1 adet,yem fabrikaları 4 adet,entegre et tesisi 1 adet,süt işletme tesisleri 36 adet, meyve ve sebze paketleme tesisi 52 adet,un fabrikası 11 adet,unlu mamul işleme tesisi 260 adet,şeker ve şeker ürünleri tesisi 140 adet, adet çiftçi işletmesi,pamuk çırçır ve prese 64 adet,yağ işleme tesisi 9 adet,kuruyemiş işleme tesisi 12 adet,bulgur fabrikası 2 adet,dondurulmuş gıda tesisi 15 adet,et işleme tesisi 5 adet,yumurta paketleme tesisi 7 adet,gübre bayii 119 adet,ipekböceği işletmesi 60 adet, kesimhane 14 adet, broiler 12 adet, yumurtacı işletme 4 adet,zeytin rafinerisi 22 adet. H.5. TARIMSAL FAALİYETLER H.5.1. Pestisit Kullanımı İlimizde bitki hastalık ve zararlarına karşı kullanılan pestisitlerin zamanla etkisizlik (etmence dayanıklılık, çevre, uzun süreli kullanım vb. nedenlerle) görülenlerinde, çiftçilerin teknik talimatınca tavsiye edilen dozundan fazla miktarda kullanılmaları söz konusudur. Yıl içerisinde yapılan eğitim çalışmaları ile ayrıca sürvey çalışmaları sırasında karşılaşılan çiftçilere gerekli yayım araçları kullanılarak, zirai mücadelede aşırı pestisit kullanımı, kalıntı problemleri ve çevre sorunları hakkında bilgiler verilmektedir. Tarımla ilgili faaliyetlerde kullanılan pestisitlerin cinsleri, kullanım miktarları, Zirai Mücadele İlaçları Tüketimi 2009 Zirai Mücadele İlaçları Tüketim Durumu İnsektisitler (ton) 186,0 Fungisitler (ton) 323,9 Herbisitler (ton) 132,6 Rodentisit ve Mollusidler (ton) 0,06 Akarisitler (ton) 21,4 Nematosit ve Fumigantlar (ton) Kışlık ve Yağlık Yağlar (ton) 2,6 Diğer Maddeler (ton) Not: 2009 Yılı İl Gıda Tarım ve Hayvancılık MüdürlüğüVerileri TOPLAM (ton) 575,56 210

227 İlimiz çiftçilerine yıl boyunca yapılan sürvey çalışmaları sırasında, ayrıca eğitim toplantıları ve yayım vasıtaları kullanılarak bilinçli pestisit kullanımı hakkında bilgiler verilmektedir. ZİRAİ MÜCADELE İLAÇLARI TÜKETİM BİLGİLERİ PESTİSİT GRUBU TÜKETİM MİKTARI(Ton) İnsektisitler(Böcek Öldürücü) 223,6 Herbisitler(Yabancı ot Öldürücü) 139,9 Fungusitler(Mantar Öldürücü) 328,3 Rodentisitler(Kemirgenlere karşı) 0,04 Nematositler(Nematod Öldürücü) - Kışlık ve Yazlık Yağlar 2,6 Diğer Maddeler 499,53 TOPLAM 715,8 Not: 2008 Yılı İl Gıda Tarım ve Hayvancılık MüdürlüğüVerileri Pestisitler, bitki hastalıları, zararlı böcekler ve yabancı otlar gibi tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen etmenlere karşı kullanılan kimyasal maddelerdir. Aşırı kullanılan pestisitler toprakta bulunan mikroorganizmalara zarar verir ve toprağın re jenerasyon kapasitesini düşürür. Bu da verimde azalmaya neden olur. İlacın Etkili Maddesi Formülasyonu Miktarı (Kğ-Lt) A- FUNGUSİTLER 1- Bakır 50 WP kg. 2- Benomyl 50 WP 720 kg. 3- Bronopol %12 Dust 1710 kg. 4- Captan 50 WP 457 kg. 5- Carbendazim 50 WP 187 kg. 6- Clononeb kg. 7- Dodine 65 WP 132 kg. 8- Fosetyl Al WP 765 kg. 9- Göztaşı kg. 10- Kükürt Toz kg. 11- Kükürt WP kg. 12- Maneb 80 WP 3575 kg. 13- Mancozeb 80 WP 9608 kg. 14- Metalaxyl+Mancozeb 72 WP 640 kg. 15- Oxadixyl+Oymaxonil+Mancozeb - 40 kg. 16- Propinab 70 WP kg. 17- Propinab+Oymaxonil WP 512 kg. 18- Promhrıyız kg. 211

228 19- Pyrzophos 30 EC 789 kg. 20- Dichlofluaid+Oxadixyl 45 WP 1162 kg. 21- Ethirimol kg. 22- Metiram Kompleks 80 WP 8432 kg. 23- Tyrazophos 30 EC 494 kg. 24- PCNB 18 Dust kg. 25- TCMTB kg. 26- Thiram kg. B - HERBİSİTLER 1- Diohlofob - Methyl 28 EC 640 Lt. 2- Dımethylamin Lt. 3- Dinitroamın 25 EC 5020 Lt. 4- Fluazifob - Butyl 25 WP 2500 kg. 5- Trifluralin 48 EC kg. C - AKARİSİTLER 1- Bromopropylate 50 EC Lt. 2- Tetradifon 7,5 EC 520 Lt. 3- Hexythiozox 25 EC Lt. Toplam Lt. D- MİNERAL YAĞ 1- Beyaz Yağ kg. E - FUMİGANTLAR 1- Hidrojen Fosfür % kg. İlacın Etkili Maddesi Formülasyonu Miktarı (Kğ-Lt) F - İNSEKTİSİTLER 1- Amitraz 20 EC 2880 Lt. 2- Azinphos Methyl Azinphos Ethyl Aldicarb 15 G kg. 5- Benfurocarb 200 EC Lt. 7- Bifenthrin 100 EC 890 Lt. 8- Carbaryl 50 WP 1380 kg. 9- Carbaryl 85 Dust 7987 kg. 10- Carbosülfan 25 EC Lt. 11- Chlorpyrifos - Ethyl 25 WP kg. 12- Clahotrin 50 SL 1800 Lt. 13- Clahotrin - Methyl 4 EC 584 Lt. 14- Cypermethrin 2,5 EC 448 Lt. 15- Cyfluthrin 50 SL Lt. 16- Cylahothrin 5 EC Lt. 17- Cyfluthrin 25 EC Lt. 18- Deltamethrin 2,5 E 2148 Lt. 19- Diazinon 20 EM 9305 Lt. 20- Diazinon 20 EC Lt. 21- Dimethoate 20 EC Dimethoate 40 EC Lt. 23- Diafenthiuran WP 3572 kg. 212

229 24- Dicofol 20 EC 2525 Lt. 25- Endosülfan 35 WP 9340 kg. 26- Endosülfan 35 EM 1875 Lt. 27- Endosülfan 35 EC 1897 Lt. 28- Fenthion 50 EM 5004 Lt. 29- Fenpropatrin 20 EC Lt. 30- Fenpropatrin 50 EC 1170 Lt. 31- Furathiocarb 40 EC 5944 Lt. 32- Malathion 2 Dust 150 kg. 33- Malathion 20 EM Lt. 34- Malathion 60 EM 2250 kg. 35- Maphosfolan 250 E Lt. 36- Mathamidophos 60 LC 650 Lt. 37- Oxydemoton - Mthyl 25 EC 4910 Lt. 38- Phosphamidon 50 SCW 1576 Lt. 39- Pyrildaphenchion 40 EC 900 Lt. 40- Profonofos+Oypermethrin 40 EC 4813 Lt. 41- Profonofos 40 EC Lt. 42- Triolorphon 80 SP 3750 kg. 43- Triodicarb 80 DF 8235 kg. H.5.2. Gübre Kullanımı İl Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğünce gübre konusunda bilgilendirme çalışmaları devam etmekte olup; Kimyevi gübrelerin piyasa denetimleri hakkında 2002/1 sayılı genelge kapsamında tarımsal üretimde kullanılmak üzere üretilen, ithal edilen ve satılan kimyevi gübrelerin piyasa/şikayet denetimi ile gübrelerin üretildiği, satıldığı (gübre bayii) ve depoladığı yerlerin denetimi ile ilgili işlemler yapılmaktadır. Toprak tahlil sonuçlarına göre gübreleme yapmak gerekliliği anlatılmaktadır. Tarım amacı ile kullanılan gübreler azotlu, fosforlu, potasyumlu,mikro elementler olmak üzere 4 grupta toplanmaktadır. Kullanım miktarları toprak tahlilerine göre belirlenmelidir. Dönem dönem toprakta fazla birik meydana gelmektedir.bu birikim bitki gelişimini olumsuz etkilemektedir.çiftçiler bu konuda bilgilendirilmektedir. Kimyevi Gübreler; Amonyum Sülfat, Amonyum Sülfat (%21 ), Amonyum Nitrat (%26N), Amonyum Nitrat (%33N), CAN(Kalsiyum Amonyum Nitrat), Diamonyum Fosfat(DAP), Diamonyum Fosfat(DAP)%18-46 Golden Drop(Komp.sıvı gübre), Kalsiyum Nitrat, MAP(Mono Amonyum Fosfat), Magnezyum Nitrat, Potasyum Nitrat( ), Triple Süper Fosfat, Üre (%46N), Nutrichem, Kompoze , Kompoze Zn, Kompoze , Kompoze Zn, Kompoze , Kompoze Zn, Kompoze , Kompoze , Toros Hatay İli Kimyevi Gübre Tüketimi; ton/yıl civarındadır. BİTKİ BESLEME VE GÜBRELEME ÇALIŞMALARI: İlimizde Merkez ve ilçeler ile Çukobirlik - Tarım Kredi Kooperatifleri dahil bayi sayısı 154 adettir. 213

230 Kimyevi ve organik gübrelerden analiz yapılmak üzere 20 farklı gübre numunesi alınarak analiz yapılamak üzere Mustafa Kemal Üniversitesi Toprak Bölüm Başkanlığına gönderilmiştir. Alınan 20 gübre numunesinin 7 tanesinin sonucu olumlu sonuçlanmıştır. 13 adet gübre numunesinin analiz sonucu beklenilmektedir. Konu ile ilgili olarak, özellikle çiftçilere bilgilendirilme yapılmaktadır. Çiftlik Gübresi : İlimizde yılda ton kuru çiftlik gübresi elde edilmekte ve topraklarımızda kullanılmaktadır. Kullanılan çiftlik gübresi yeterli olmadığından suni gübre ile ihtiyaç tamamlanmaktadır. Çiftlik gübresinin ürünlerde insan sağlığına zararlı hiçbir madde bırakmadığı gibi, toprağı ıslah edici bir özellik taşıdığından erozyonu da önlemektedir. Fosfor : Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde olsen metoduna göre tarım topraklarında fosfor varlığı tespit edilmiştir. İlimizde saf olarak ton fosfora ihtiyaç duyulmaktadır. Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayininde tarım topraklarının % ünde fosfor çok az, % sinde ise çok yüksek fosfor varlığı saptanmıştır. Bu değerlendirmeler sonucu yetersizliği gösteren alanların fosforlu gübrelerle gübrelenmesi gerekmektedir. Potasyum : Memleketimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarlarda potasyum birikmesine neden olmaktadır. İl topraklarının % 5.61 inde potasyum az, % 7.40 ında orta, % 8.84 ünde yüksek ve % 70.1 inde çok yüksek miktarda olduğu saptanmıştır. İlimizde saf olarak ton potasyuma ihtiyaç duyulmaktadır. Kükürt : Bağlarda külleme hastalığının tedavisi için kullanılmaktadır. İlimizde, istenilen teknik düzeyde gübreleme yapılamamaktadır. Yukarıda kullanımı gerçekleşen kimyasal gübreler genel ekiliş alanlarına vurulduğunda yetersiz kalmakla birlikte sulu pamuk ve sebze ziraatinde kısmen de olsa teknik dozun üzerinde çıkıldığı gözlenmektedir. H.5.3. Toprak Kullanımı Tarımsal faaliyetlerde toprak kaybını (erozyonu) engellemek üzere çiftçilere, arazinin kullanımı, sürümü, dikimi ve kullanım şekilleri, toprak kaybının önlenmesi açısından bilgiler verilmektedir 214

231 (H).TARIM VE HAYVANCILIK KAYNAK Haatay İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Hatay İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2003 Master Planı 2008 Hatay İli Çevre Durum Raporu 215

232 I.MADENCİLİK Hatay İli Maden Haritası-1 DÖRTYOL İSKENDERUN KIRIKHAN SERİNYOL REYHANLI ALTINÖZÜ SAMANDAĞ YAYLADAĞI HARİTA 10: 216

233 Hatay İli Maden Haritası-2 Hatay İli Maden Haritası HARİTA 11:

234 HATAY İLİ / GEREKLİ DEĞİLDİR KARARI VERİLEN VE MADENCİLİK LİSTESİ: SIRA MEVKİİ FAALİYET SAHİBİ FAALİYET KONUSU KARAR TARİHİ K.NO KARAR YILI SEKTÖREL İLÇESİ 1 İSKENDERUN SÜPERKOK LTD. KÖMÜR PRES FAB. 03/05/1994 ÖNEMSİZ MADENCİLİK İSKENDERUN 2 DÖRTYOL-PAYAS AYGAZ A.Ş. DOLUM TESİSİ 06/12/1994 ÖNEMSİZ 1994 MADENCİLİK DÖRTYOL 3 SAMANDAĞ- KARAYOLLARI 5.BL. TAŞ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSİZ AKKOYUNLU MADENCİLİK SAMANDAĞ 4 YAYLADAĞ-KARAKÖSE KARAYOLLARI 5.BL. TAŞ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSİZ MADENCİLİK YAYLADAĞ 5 İSKENDERUN TAM KOK SANAYİ KÖM. PRES 06/12/1994 ÖNEMSİZ 1994 MADENCİLİK İSKENDERUN 6 İSKENDERUN BİLGİNTAŞIMACILIK KÖM.PRES 06/12/1994 ÖNEMSİZ 1994 LTD.ŞTİ. MADENCİLİK İSKENDERUN 7 İSKENDERUN KOKSAN A.Ş. KÖM.PRES 05/01/1995 ÖNEMSİZ 1995 MADENCİLİK İSKENDERUN 8 İSKENDERUN ISIYAK LTD. ŞTİ. KÖM.PRES 05/01/1995 ÖNEMSİZ 1995 MADENCİLİK İSKENDERUN 9 İSKENDERUN SETEKOK LTD.ŞTİ. KOM.PRES. 05/01/1995 ÖNEMSİZ 1995 MADENCİLİK İSKENDERUN 10 İSKENDERUN DOĞALKOK KOM.PRES 05/01/1995 ÖNEMSİZ 1995 MADENCİLİK İSKENDERUN İSKENDERUN ISIYAK LTD. KÖMÜR BRİKETLEME 05/01/1995 ÖNEMSİZ MADENCİLİK İSKENDERUN ANTAKYA- BEDİR GÜNAY TAŞ OCAĞI 05/01/1995 ÖNEMSİZ DURSUNLU MADENCİLİK ANTAKYA SAMANDAĞ SAMANDAĞ BLD. KUM-ÇAKIL OCAĞI 04/04/1995 ÖNEMSİZ MADENCİLİK SAMANDAĞ KIRIKHAN ADNAN YÜCEL TAŞ OCAĞI 04/04/1995 ÖNEMSİZ MADENCİLİK KIRIKHAN ANTAKYA- SABİT KARADENİZ TAŞ OCAĞI 06/06/1995 ÖNEMSİZ KURUYER MADENCİLİK ANTAKYA DÖRTYOL-PAYAS ATAKASŞAHİN KÖMÜR KÖMÜR SANAYİ 04/07/1995 ÖNEMSİZ 1995 SAN. MADENCİLİK DÖRTYOL ERZİN TOROS GÜBRE VE KİMYA KUM OCAĞI 04/07/1995 ÖNEMSİZ 1995 A.Ş. MADENCİLİK ERZİN REYHANLI DURMA KUM OCAĞI 01/09/1995 ÖNEMSİZ 1995 İNŞ.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. MADENCİLİK REYHANLI

235 SAMANDAĞ- TEKEBAŞI DSİ 63.ŞB.MD. KUM İSTİHRACI 05/09/1995 ÖNEMSİZ BELEN ÇAPAR İNŞ. TAŞ OCAĞI 05/09/1995 ÖNEMSİZ REYHANLI ALEVKOK TİC.SAN. KÖMÜR BRİKETLEME 05/09/1995 ÖNEMSİZ BELEN KIZILDAĞ İNŞ. TAŞ OCAĞI 05/10/1995 ÖNEMSİZ BELEN YILDIRIM KİREÇ KİREÇ OCAĞI 05/10/1995 ÖNEMSİZ SAMANDAĞ- ÇÖĞÜRLÜ --- KUM-ÇAKIL OCAĞI 05/12/1995 ÖNEMSİZ BELEN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAŞ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSİZ DÖRTYOL- KONAKLI İSKENDERUN ANTAKYA- KURUYEL 29. KIRIKHAN- KARTALKIZILKAYA İSKENDERUN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAŞ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSİZ RAM-YAK KÖMÜR PRESE FAB. KÖM.PRES 01/03/1996 ÖNEMSİZ 1996 NİZAMETTİN GÜNDÜZ TAŞ OCAĞI 24/05/1996 ÖNEMSİZ KARAYOLLARI 5.BL. TAŞ OCAĞI 02/07/1996 ÖNEMSİZ RAM.MADEN LTD. ŞTİ. PRES KÖMÜR KÖM. PRES 15/08/1996 ÖNEMSİZ İSKENDERUN RAM MADEN PRES KÖKÜR 15/08/1996 ÖNEMSİZ BELEN-KICI NECDET KIZILDAĞ TAŞ OCAĞI 19/09/1996 ÖNEMSİZ İSKENDERUN DENİZCİLER BLD. KUM-ÇAKIL OCAĞI 10/02/1997 ÖNEMSİZ İSKENDERUN TOPRAK SAN. KUM OCAĞI 06/05/1997 ÖNEMSİZ REYHANLI KILINÇLI LTD.ŞTİ. KUM OCAĞI 05/08/1997 ÖNEMSİZ ANTAKYA-KURYER KÖYÜ 15. SAMANDAĞ- HANCAĞIZ DSİ 63.ŞB. TAŞ OCAĞI 05/08/1997 ÖNEMSİZ 1997 ÇOLAKLAR DEŞARJ 12/08/1997 ÖNEMSİZ 1997 MADENCİLİK SAMANDAĞ MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK REYHANLI MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK SAMANDAĞ MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK KIRIKHAN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK REYHANLI MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK SAMANDAĞ 219

236 ANTAKYA GÜNAY KARDEŞLER TAŞ OCAĞI 12/08/1997 ÖNEMSİZ ALTINÖZÜ DSİ TAŞ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSİZ BELEN-ÖTENÇAY KÖY HİZMETLERİ TAŞ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSİZ BELEN ÖTENÇAY KÖY HİZMETLERİ TAŞ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSİZ DÖRTYOL-PAYAS ATAKAŞ ŞAHİN KÖMÜR PRESLEME 14/10/1997 ÖNEMSİZ ERZİN MEHMET KARAKAYA KUM OC. 18/12/1997 ÖNEMSİZ İSKENDERUN-KALE KÖYÜ ŞENER BAYYURT KROM MADENİ 18/12/1997 ÖNEMSİZ İSKENDERUN MADENLİ BELEDİYESİ KUM OCAĞI 10/02/1998 ÖNEMSİZ İSKENDERUN- DENİZCİLER BELDESİ 45. ERZİN- KISIKBOĞAZI MEVKİİ KOCADEREKUM-ÇAKIL OCAĞI KUM OCAĞI 10/02/1998 ÖNEMSİZ 1998 M.KARAKAYA-K.TÜMAY KUM OCAĞI 17/03/1998 ÖNEMSİZ ERZİN TOROS GÜBRE KUM OC. 05/05/1998 ÖNEMSİZ ANTAKYA NİYAZİ ASLAN TAŞ OC. 05/05/1998 ÖNEMSİZ KUMLU TÜRKMENOĞLU TİC. KUM OC. 05/05/1998 ÖNEMSİZ İSKENDERUN RENDE ORENKS MADEN ARAMA 05/05/1998 ÖNEMSİZ DÖRTYOL-PAYAS KOZLUDERE KÖYÜ 51. MERKEZ- KURUYERKÖYÜ ÇIKRIKTEPE M 52. DÖRTYOL- KÖYÜ HARABA MEVKİİ 53. SAMANDAĞ- YAYLICA ÇANAKOLUK K İSDEMİR A.Ş. DUNİT MADENİ 16/06/1998 ÖNEMSİZ KARAYOLLARI GENEL MD. TAŞ OCAĞI 16/06/1998 ÖNEMSİZ İNŞ. KÖMÜR PAKETLEME 14/07/1998 ÖNEMSİZ DSİ 63.ŞUBE MD. TAŞ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSİZ MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK ALTINÖZÜ MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK ERZİN İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK ERZİN MADENCİLİK ERZİN MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK KUMLU MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK ANTAKYA DÖRTYOL SAMANDAĞ 220

237 DÖRTYOL ZAVİYE NAK.LTD.ŞİRKETİNE KÖM.DEPO 14/07/1998 ÖNEMSİZ ANTAKYA KARTAŞ LTD.ŞTİ. TAŞ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSİZ DÖRTYOL-YEŞİL BELDESİ 57. 1MERKEZ-KİSECİK KÖYÜ 56. MERKEZ-KURUYER KÖYÜ-HARABA MEV İSKENDERUN KIRIKHAN ALABEYLİ KÖYÜ BOZKAYA 60. İSKENDERUN MADENLİ MEVKİİ 61. MERKEZ-ÇAYIR MAH. 62. İSKENDERUN- KARAHÜSEYİNLİ KÖYÜ 63. İSKENDERUN- PİRİNÇLİK MEVKİİ 49-İSKENDERUN- ORTAAĞAÇLI MEVKİİ 1-İSKENDERUN-BİTİŞİK KÖYÜ-GÖMBECE 2-İSKENDERUN- PİRİNÇLİK PARSEL 50-SAMANDAĞ- BÜYÜKÇAT KÖYÜ DELTA TÜP SAN. A.Ş. LPG TÜP ÜRETİM FAB. 18/08/1998 ÖNEMSİZ ARAMA RUHSATI MADEN ARAMA (KROM) 11/11/1998 ÖNEMSİZ 1998 KARTAŞ İNŞTAAH. SAN. TİC. LTD.ŞTİ YILDIRIM KİREÇ VE MADENCİLİK YILDIRIM KİREÇ VE MADENCİLİK TAŞ OCAĞI 17/11/1998 ÖNEMSİZ 1998 KİL (TOPRAK) VE ALÇITAŞI OC 22/06/1999 ÖNEMSİZ TAŞ OCAĞI 22/06/1999 ÖNEMSİZ SÜLEYMAN KİREMİTÇİ KİL OCAĞI 30/09/1999 ÖNEMSİZ AKEMTAŞ.MAD.İNŞ.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. ARTUĞ TUĞLA PAZ.LTD.ŞTİ. MERMER OCAĞI 14/12/1999 ÖNEMSİZ 1999 KİL (TOPRAK) OCAĞI 14/12/1999 ÖNEMSİZ 1999 YENİ ÖZDEMİR İNŞ. KİL OCAĞI 13/01/2000 ÖNEMSİZ 2000 İSKENDERUN BELEDİYESİ TAŞ OCAĞI 07/03/2000 ÖNEMSİZ 2000 ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. TAŞ OCAĞI 10/05/2000 ÖNEMSİZ 2000 YENİ ÖZDEMİR İNŞAAT KİL OCAĞI 10/05/2000 ÖNEMLİ 2000 GÖKHAN KÖSE KUM OCAĞI 10/10/2000 ÖNEMSİZ BELEN-KICI HANYERİ HACI ASLAN KİL-TOPRAK OCAĞI 17/10/2001 ÖNEMSİZ MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK KIRIKHAN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK SAMANDAĞ MADENCİLİK BELEN 221

238 72 53-SAMANDAĞ- AKNEHİR- DEĞİRMENBAŞI DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KUM OCAĞI tarihi belli değil proğramda hata olmaması için 2002 yazıldı 2002 ÖNEMSİZ 2002 MADENCİLİK SAMANDAĞ ERZİN-YONCADÜZÜ KÖYÜ 52-İSKENDERUN- SARISEKİ 55-HASSA-AKBEZ KÖYÜ-YARIM AKTEPE ME 21. DÖRTYOL- YEŞİLKÖY BELDESİ- ÇAYLI VE KIRIKKÖPRÜ MEVKİİ DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ STABİLİZE MALZEME OCAĞ tiarihi belli değil proğramda hata olmaması için 2002 yazıldı 2002 ÖNEMSİZ 2002 İPEKS İNŞ.PAZ.İHR.TİC.A.Ş. KÖM.PRES 15/05/2002 ÖNEMSİZ 2002 MİNERAL ENDÜSTRİ LTD.ŞTİ. Devir:ÇİMKO ÇİMENTO VE BETON SAN. TİC. A.Ş.( ) SİGİRGAZ TİC. VE SAN.AŞ. POMZA MADENİ İŞLETMECİLİĞİ LPG DOLUM VE DEPOLAMA TESİSİ 25/06/2002 ÖNEMSİZ /09/2002 DEĞİLDİR MADENCİLİK ERZİN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK MADENCİLİK HASSA DÖRTYOL İSKENDERUN-BİTİŞİK GÖMBECE MEVKİİ 22. DÖRTYOL İLÇESİ,YEŞİLKÖY KASABASI MEVKİİ 56-SAMANDAĞ- SELDİREN KÖYÜ ETİ TOPRAK ENDÜSTRİ VE TİC. A.Ş. AYTEMİZ AKARYAKIT DAĞITIM VE PZL. A.Ş. DOLOMİTİK KALKER OCAĞI 11/10/2002 ÖNEMSİZ 2002 İLAVE AKARYAKIT DEPOLAMA TANKI 08/11/2002 SAİT SEYDO ARPACI KROM MADENİ 18/11/2002 DEĞİLDİR 6 DEĞİLDİR MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK SAMANDAĞ DÖRTYOL İLÇESİ- YEŞİLKÖY BELDESİ 59-İSKENDERUN İLÇESİ- BİTİŞİK KÖYÜ DELTA ÜRÜNLERİ TİC. A.Ş. ÜRÜNLERİ DOLUM VE DEPOLAMA TESİSİ 30/05/2003 ETİ TOPRAK END.TİC.A.Ş. KALSİT OCAĞI 03/07/ DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK DÖRTYOL İSKENDERUN DÖRTYOL İLÇESİ- YENİYURT BELDESİ DÖRTYOL İLÇESİ- YENİYURT BELDESİ NETGAZ LPG DOLUM TEVZİİ SAN. VE TİC. A.Ş. BİRLEŞİK A.Ş. LPG DOLUM-DEPOLAMA DENİZ VE KARA TERMİNALİ AKARYAKIT DOLUM- DEPOLAMA DENİZ VE KARA TERMİNALİ 03/07/ /07/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK DÖRTYOL DÖRTYOL 222

239 İSKENDERUN İLÇESİ- AZGANLIK BELDESİ- AZGANLIK MEVKİİ 62-KIRIKHAN-BEKTAŞLI KÖYÜ 61-KIRIKHAN- KARAMAĞARA KÖYÜ 64- İSKENDERUN, GÖZCÜLER BELDESİ, 66-İSKENDERUN-PAYAS- SANAYİ BÖL. 65-BELEN-KICI KURUDERE MEV 67. KIRIKHAN- KARAMAĞARA- BOZKAYALAR MEV. 68.ERZİN-KISIKBOĞAZI MEV. 8. İSKENDERUN- SAHİLEVLER MEV. BÖLÜKBAŞ TİC. LTD.ŞTİ. ÇANDIKLI ALİ MADPET İNŞ.SAN. LTD.ŞTİ. EMİN DÖNMEZ DENGE SAN.TİC.LTD.ŞTİ. ETİ TOPRAK ENDÜSTRİSİ VE TİC. A.Ş. YUROPED LTD.ŞTİ. SERPANTİN OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ KUVARS KUMU İSTİHRAÇ VE ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ TAŞ OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ AKARYAKIT DEPOLAMA VE FİLTRELEME PRJ. 28/07/ /11/ /11/ /11/ PAYAS BELDESİ- KAYACIK KÖYÜ- AKMERCİ MEVKİİ- PAYAS OSB 58-İSKENDERUN- DEĞİRMENDERE MEVKİİ 27. DÖRTYOL-PAYAS BELDESİ-YAKACIK KÖYÜ-KURUDERE MEVKİİ MERMER VE KALSİT OCAĞI 05/06/2003? AKARYAKIT DEPOLAMA VE FİLTRELEME TESİSİ 14/01/ GÖZCÜLER BELEDİYESİ KUM VE ÇAKIL OCAĞI 23/07/ İSDEMİR İSKENDERUN DEMİR ÇELİK A.Ş. MEHMET NECDET KIZILDAĞ BOZKAYALAR HAF.İNŞ.LTD.ŞTİ. EMİROĞLU MADENCİLİK LTD.ŞTİ. 7.KİREÇ FABRİKASI 01/09/ KİLLİ KALKER OCAĞI (AR:93939) 02/09/ TAŞ OCAĞI 24/09/ BENTONİT OCAĞI 18/10/ İSKENDERUN BELEDİYESİ MENDİREK YAPIMI 21/10/ ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR DEĞİLDİR ÇED GEREKLİDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN KIRIKHAN KIRIKHAN DÖRTYOL İSKENDERUN DÖRTYOL İSKENDERUN DÖRTYOL BELEN MADENCİLİK KIRIKHAN MADENCİLİK ERZİN MADENCİLİK İSKENDERUN 223

240 İSKENDERUN- YAKACIK BELDESİ- KARGICIK MAJ. İSKENDERUN- ÇIKRIKSIRTI MEV 71.KIRIKHAN-CEYLANLI KÖYÜ 72.DÖRTYOL- DOMUZDAMI MEV 75.DÖRTYOL-PAYAS BEL-KOZLUDRE- ÇINARCIK YAYLASI MEV 73.PAYAS-FINDIK YAYLA MEV 74.SAMANDAĞ- AKNEHİR BLD- B.KARAÇAY MEV 31. DÖRTYOL- YEŞİLKÖY BLD- KIRIKKÖPRÜ MEV KIRIKHAN, CEYLANLI KÖYÜ HASSA İSKENDERUN-ARSIZ KÖYÜ 76.İSKENDERUN- BİTİŞİK-ÇAMLITARLA MEV 63-DÖRTYOL-PAYAS BELDESİ-YAKACIK KÖYÜ 28. DÖRTYOL YEŞİLKÖY KASABASI- KIRIKKÖPRÜ MEVKİİ İSKENDERUN DEMİR ÇELİK FAB.A.Ş. DOLOMİT KIRMA-ELEM TESİSİ VE STOK SAHASI 22/11/ KARAYOLLARI 5. BL. MD. ARİYET OCAĞI 22/11/ İSKENDERUN DEMİR ÇELİK FAB. A.Ş. MEHMET SÖNMEZ İSKENDERUN DEMİR VE ÇELİK A.Ş. MEHMET SÖNMEZ KÖSEOĞLU KUM VE MÜTEAHHİTLİK AYGAZ A.Ş. ÇANDIKLI ALİ MAD PET. İNŞ. TAAH.TAŞ. NAK. SAN VE TİC. ÇANDIKLI ALİ MAD.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. POYRAZ KUVARSİT MAD. (İR:4552) ALTIN MADENİ ARAMA VE İŞLETME 08/03/ /05/ DUNİT MADENİ OCAĞI 11/05/ DEMİR MADENİ ARAMA VE İŞLETME 11/05/ KUM ÇAKIL OCAĞI 30/05/ M3 LÜK LPG DEPOLAMA TESİSİ 30/06/ KUVARS KUM OCAĞI 01/07/ KROM MADENİ 17/07/ SAİT SEYDA ARPACI KROM MADEN OCAĞI 25/07/ KARAYOLLARI 5.BL.MD. ARİYET OCAĞI 29/07/ İSKENDERUN DEMİR VE ÇELİK A.Ş. AYTEMİZ DAĞITIM VE PZ. A.Ş. KÖMÜR/PETROKOK ELEME VE STOKLAMA TESİSİ AKARYAKIT DEPOLAMA TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI PROJESİ 29/03/2004? 29/04/2004? DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK KIRIKHAN MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK MADENCİLİK SAMANDAĞ DÖRTYOL MADENCİLİK KIRIKHAN HASSA MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN DÖRTYOL DÖRTYOL 224

241 110 MERKEZ, AVAKLI KÖYÜ, AR HATAY MAD. MAD. TURZ. GIDA İTH. İHR. TİC. LTD. ŞTİ. KROM MAD. OC. 11/05/2005? DEĞİLDİR MADENCİLİK ANTAKYA İSKENDERUN- KARAHÜSEYİNLİ KÖYÜ 36. ANTAKYA- SERİNYOL 80.SAMANDAĞI- ÇÖĞÜRLÜ KÖYÜ MEV 34. ANTAKYA- İSKENDEUN YOLU 38. ANTAKYA- İSKENDERUN YOLU 37. KIRIKHAN- REYHANLI YOLU- MAHMUTLU MEVKİİ 81.İSKENERUN-KIŞLA KÖYÜ İSKENDERUN DÖRTYOL- YEŞİLKÖY BELDESİ 83. DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS BUCAĞI KOZLUDERE BUCAĞI CİVARI A-B ALANLARI 88- İSKENDERUN, İSDEMİR AŞ. 89- KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, GÜNDÜZLÜ MEVKİİ İSKENDERUN-KIŞLA KÖYÜ YENİ ÖZDEMİR İNŞ. SAN.TİC.LTD.ŞTİ. ÖZMİR BİYODİZEL ALTERNATİF ENJ. SAN.TİC.LTD.ŞTİ. GÜR-KAL İNŞ.MAD.HAF.LTD.ŞTİ. NARİNTAŞ GIDA TEKSTİL MAK. VE PET. ÜR.SAN.TİC.A.Ş. BİO TEK BİYODİZEL ALTERNATİF SAN.TİC.LTD.ŞTİ. ÖZOVA TARIM SAN.TİC.LTD.ŞTİ. AR-TUĞ PAZARLAMA LTD.ŞTİ. İSKENDERUN DEMİR ÇELİK A.Ş. BOTAŞ A.Ş. DÖRTYOL İŞLETME MD. KİL OCAĞI (İR:73075) 16/11/ BİYODİZEL TESİSİ 09/12/ TAŞ OCAĞI 09/12/ BİYOLOJİK BAZLI YAKIT ÜRETİMİ VE DEPOLAMA TES 09/12/ BİYODİZEL TESİSİ 27/12/ BİYODİZEL TESİSİ 27/12/ TUĞLA KİREMİT KİL OCAĞI 07/02/ KİREÇ FABRİKASI 10/03/ AKARYAKIT DEPOLAMA VE DOLUM TESİSİ 10/03/ İSDEMİR A.Ş. KOZLUDERE DUNİT MADENİ 03/04/ İSKENDERUN DEMİR ÇELİK A.Ş. KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AR-TUĞ PAZARLAMA LTD.ŞTİ. PULVARİZE KÖMÜR ENJEKSİYON TESİSİ TAŞ OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ 28/04/ /06/ TUĞLA KİREMİT KİL OCAĞI 27/06/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK SAMANDAĞ MADENCİLİK MADENCİLİK ANTAKYA ANTAKYA MADENCİLİK KIRIKHAN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK İSKENDERUN DÖRTYOL MADENCİLİK MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK MADENCİLİK KIRIKHAN İSKENDERUN 225

242 DÖRTYOL, PAYAS BELDESİ, KONAKLI KÖYÜ 100 NOLU PARSEL 96 DÖRTYOL, PAYAS BELDESİ, SANAYİ SİTESİN DÖRTYOL İLÇESİ- YENİYURT BELDESİ 46. DÖRTYOL, YEŞİLKÖY BELDESİ, KIRIKKÖPRÜ MEVKİİ, 97 MERKEZ, DURSUNLU KÖYÜ İR: MERKEZ, KARAKSI KÖYÜ AR: ANTAKYA,GÜZELBURÇ BELDESİ HASSA, ADAMANLI KÖYÜ, AR DÖRTYOL, YEŞİLKÖY BELDESİ ÇAYLI KÖYÜ MEVKİİ REYHANLI, İBRAHİM PAŞA KÖYÜ, REYHANLI, KIRIKHAN YOLU ÇATALHÖYÜK KÖYÜ 108 PARSEL MERKEZ, AVAKLI KÖYÜ, 956 PARSEL İSKENDERUN, ARSUZ BELEDİYE SINIRLARI AR MAHMUT ÖZTÜRK KIRMA ELEME TES. 09/10/ METSAN, DEMİR ÇELİK ÜR. KÖM. GÜB. NAK. MÜT. PAZ. SAN. VE TİC LTD ŞTİ. BİRLEŞİK A.Ş. AYTEMİZ AKARYAKIT DAĞ. VE PAZ. AŞ GÜNAY KARDEŞLER MAD. NAK. VE TAAH. TİC. ŞTİ ERDEM DEMİRHAN PÜRYAK BİYODİZEL YAĞ ARITMA MADEN NAK. SAN. LTD.ŞTİ METALÜRJİK KOK KÖMÜRÜ KIRMA ELEME TES. AKARYAKIT DEPOLAMA KAPASİTE ARTIŞI AKARYAKIT DEPOLAMA KAPASİTE ARTIŞI II. GRUP MADEN (KALKER OC.) MADEN ARAMA VE 2 AYRI YERDE KROM MAD. ÜRE. 10/10/ /10/ /10/ /11/ /12/ BİYODİZEL TESİSİ 28/12/ MUSTAFA DALLI POMZA MAD. 05/01/ DELTA ÜRÜNLERİ TİC. A.Ş. MEHMET ALİ DURMAZ AHMET ÇALIM YAG İPLİK BİYODİZEL VE DOKUMA SAN. TİC. ŞTİ. ÜRÜNLERİ DOLUM VE DEPOLAMA TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 26/01/ /01/ BİYODİZEL TESİSİ 06/04/ AS YAG SAN VE TİC A.Ş. BİYODİZEL TESİSİ 10/04/ MURAT KOMİ ARSUZ KROM OC. 18/04/ DEĞİLDİR. DEĞİDLRİ. ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL ANTAKYA ANTAKYA ANTAKYA MADENCİLİK HASSA MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK REYHANLI MADENCİLİK REYHANLI MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK İSKENDERUN 226

243 İSKENDERUN, HARLISU KÖYÜ, AR: İSKENDERUN, SARISEKİ KÖYÜ,, İSKENDERUN, MADEN KÖYÜ, KİLLİ MEVKİİ İSKENDERUN, İSDEMİR A.Ş. FABRİKA SAHASI ANTAKYA,KİSECİK KÖYÜ MEVKİİ HASSA, ADAMANLI KÖYÜ, ARUHSAT NO MERKEZ, KARAKSİ KÖYÜ, İR DÖRTYOL, YEŞİLKÖY BELEDİYESİ, ÇAYLI KÖYÜ MEVKİİ MER KEZ, AKARCA KÖYÜ, AR İSKENDERUN, METAL-KİM METALUJİ KİMYA TAR. SAN. TİC.LTD. ŞTİ SARISEKİ TARIM SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ TEKCROM MAD. SAN. İTH. İHR.DIŞ.TİC.A.Ş. İSKENDERUN DEMİR ÇELİK A.Ş. BAKIR(MELAKİT-AZURİT) OC. KIRMA ELEME TES. TORF BİTKİSEL TOPRAĞI OCAĞI KROM OCAĞI VE YIKAMA ELEME TES. 30/05/ /06/ /06/ KÖMÜR HAZIRLAMA TES. 06/07/ KAMİL TÜMAY KROM OCAĞI 18/07/ ÇİMKO ÇİMENTO BETON SAN. TİC. A.Ş.55 SIRA NOLU FAALİYETİN KAP. ARTIŞI MURATOĞLU KROM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. MİLANGAZ LPG DAĞITIM TİC. VE SAN. A.Ş. KAYAOĞULLARI MAD. NAK. İNŞ. MAL. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ ÇANDIKLI ALİ MADENCİLİK İNŞ. TAAH. TAŞIT NAK. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. POMZA TAŞI OC. KAPASİTE ARTIŞI 18/07/ KROM MADENİ OCAĞI 23/07/ ÜRÜNLERİ DOLUM VE DEPOLAMA TESİSİ 20/07/ KROM OCAĞI 17/08/ KROM OCAĞI 12/09/ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN İSKENDERUN İSKENDERUN DÖRTYOL ANTAKYA HASSA ANTAKYA DÖRTYOL ANTAKYA İSKENDERUN 147 HASSA, YUVALI KÖYÜ, KARAÇUKUR MEVKİİ DSİ VI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ YUVALI KİL OCAĞI 1 VE KİL OCAĞI 2 28/09/ DEĞİLDİR 2007 MADENCİLİK HASSA BELEN, ÖTENÇAY KÖYÜ, BAKTAŞ MEVKİİ MERKEZ, DURSUNLU BELDESİ, 150 DÖRTYOL,SANAYİ SİTESİ KARAYOLLARI 5. BL. MD. KÖSEOĞLU İNŞ. MAD. TURZ. BET. TAR. ÜR. TİC. VE SAN LTD. ŞTİ. PETROSAN PET. MAD. YAĞ...LTD.ŞTİ. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. TAŞ OCAĞI- KIRMA ELEME TES. 27/10/ /11/ MADENİ YAĞ ÜRETİMİ TESİSİ 16/11/ ÇED GEREKLİDİR. DEĞİLDİR. ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK BELEN ANTAKYA DÖRTYOL 227

244 MERKEZ, BAĞLAMA KÖYÜ, RN MERKEZ, GÜLDEREN KÖYÜ, DÖRTYOL, YEŞİLKÖY BELDESİ, ÇAYLI KÖYÜ MEVKİİ, MERKEZ, KURUYER KÖYÜ, HASSA, ŞARKLI KÖYÜ, AR DÖRTYOL, PAYAS, AR BELEN, HALİLBEY MAH. İR BELEN, HALİLBEY MAH. İR ANTAKYA, KURUYER KÖYÜ, HARABE MEVKİİ İR MERKEZ, ÜÇGEDİK KÖYÜ İR ERZİN, TURUNÇLU KÖYÜ, MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR İSKENDERUN, AR DÖRTYOL, PAYAS BELEDESİ, SÜLEYMAN BAYRAMOĞLU POMZA EXPORT MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. DELTA ÜRÜNLERİ TİC. A.Ş. NİYAZİ ARSLAN AMANOS YAPI İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. MEVLÜT YAHŞİ GALİP ÖZGÜZEL KALKER OC- KIRMA ELEME TES. 26/11/2007 KROM OC. İŞL. 12/12/ ÜRÜNLERİ DOLUM VE DEPOLAMA TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI, SIRA NO, 24 VE 51 DEKİ FAALİYETLERİN KAPASİTE ARTIŞI TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 13/12/ /01/ KUVARSİT OCAĞI 05/02/ TAŞ OCAĞI KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 12/02/ /02/ GALİP ÖZGÜZEL KALKER OC. 12/02/ KARTAŞ İNŞ. TAAH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. MURATOĞLU KROM MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. TAŞ OCAĞI. 28/02/ KROM OC 19/03/ MEHMET KISACIKOĞLU KUM İŞLETME TES. 16/04/ ÖZTÜRK KARDEŞLER İNŞ. HAF. NAK. MAD. TURZ. SEY. TEM. ZİR. VE PET ÜR. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ERTEN ELÇİ KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KONKASÖR TES. 17/04/ /04/ CAFER BEBEK KROM OC 24/04/ MEVLÜT YAHŞİ TAŞ OC. KIRMA ELEME TES. 02/05/ ÇED GEREKLİDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK HASSA MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK ERZİN MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK ANTAKYA MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK DÖRTYOL 228

245 ANTAKYA MERKEZ AVAKLI KÖYÜ MEVKİİ, AR:91822 İSKENDERUN, AZGANLIK BELDESİ, KESMELİK MEVKİİ, İSKENDERUN, NARDÜZÜ BELDESİ, İSKENDRUN, GEĞİRMENDERE KÖYÜ, İR DÖRTYOL, YEŞİLKÖY BELDESİ, ÇAYLI KÖYÜ MEVKİİ, BELEN, ÇERÇİKAYA KÖYÜ, AR İSKENDERUN, IŞIKLI KÖYÜ, AR DÖRTYOL, PAYAS, AR HASSA, SUGEDİK KÖYÜ, İR:68440 HASSA, ARDIÇLI BELDESİ, SAMANDAĞ, KÜÇÜKNEHİR KÖYÜ, ÇİNGENE TEPESİ KIRIKHAN, TERBİZEK KÖYÜ, AR: İSKENDERUN MERKEZ, SİNCER TEPE MEVKİİ, BELEN, SEYRANLIK MEVKİİ, HATAY MADEN TURZ. GID. İTH. İHR. TİC. LTD. ŞTİ GÖKALP KÖMÜR DEMİR NAK. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. DAVUT İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. TP DAĞITIM LTD. ŞTİ. NİL-AY İNŞ. TİC. TURZ. TAR. SAN. A.Ş. GÜLEN MAD. YAPI İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. GÜRTAŞ İNŞ. MALZ. TAAH. MAD. PET. İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. RENDE OREKS MAD. SAN. TİC. LTD. ŞTİ KARAYOLLARI 5. BÖLGE MÜD. KARAYOLLARI 5. BÖLGE MÜD. BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ÇALIŞKAN İÇ VE DIŞ TİC. SAN. LTD. ŞTİ CEVHER İTH. İHR. VE TİC. LTD. ŞTİ. AR: KROM MADENİ OCAĞI 13/05/ KÖMÜR ELEME PAKETLEME TES. MERMER KESME İŞLEME VE SAYALAMA TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. AKARYAKIT DOLUM DEPOLAMA TS. KAPASİTE ARTIŞI 03/06/ /06/ /06/ /06/ KROM MADENİ OCAĞI 26/06/ KROM OC. İŞL. 20/06/ KALKER OCAĞI KIRMA- ELEME VE KİREÇ ÜRETİM TES. 30/06/ KROM OCAĞI 08/07/ ARDIÇLI TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TESİSİ ÇİNGENE TEPESİARİYET OCAĞI 05/08/ /08/ KALKER ÜRETİM TES. 05/08/ KÖMÜR DEPOLAMA TESİSİ 11/08/2008 KROM OCAĞI 22/08/ ORHAN ÖZER ÇİMENTO KİLİ OCAĞI 25/08/2008 ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. ÇED GEREKLİDİR DEĞİLDİR. ÇED GEREKLİDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK ANTAKYA İSKENDERUN İSKENDERUN İSKENDERUN DÖRTYOL BELEN İSKENDERUN DÖRTYOL HASSA HASSA SAMANDAĞ KIRIKHAN MADENCİLİK İSKENDERUN ANTAKYA MADENCİLİK MADENCİLİK BELEN 229

246 İSKENDERUN, DEĞİRMENDERE KÖYÜ, AR: ANTAKYA, KİSECİK KÖYÜ, AR MERKEZ, YAYLACIK KÖYÜ AR İSKENDERUN, HAYMESEKİ KÖYÜ CİVARI AR İSKENDERUN, NARDÜZÜ MEVKİİ, İR İSKENDERUN, NARDÜZÜ MEVKİİ, İR ERZİN, YONCADÜZÜ KÖYÜ LÜLÜK MEVKİİ KIRIKHAN, TERBİZEK KÖYÜ, AR: İSKENDERUN, KOZAKLI KÖYÜ, İR BELEN, ÖTENÇAY KÖYÜ, AR İSKENDERUN, HAVUT KÖYÜ, AR İSKENDERUN, ARSUZ KÖYÜ, AR BELEN İLÇESİ, AR: HASSA İLÇESİ,YENİYAPAN KÖYÜ İR:54732 SALİH LAÇİN CEVHER İTH. İHR. VE TİC. LTD. ŞTİ. AR: NİL-AY İNŞAAT TİC. TURZ. TAR. SAN. A.Ş. MANGAN OCAĞI VE KIRMA ELEME TESİSİ 26/08/ KROM OCAĞI 26/08/ KROM OC. İŞL. 26/08/ BEKİR YELKEN KROM OCAĞI 01/09/ ORHAN ÖZER ÇİMENTO KİLİ OCAĞI 10/09/2008 ORHAN ÖZER ÇİMENTO KİLİ OCAĞI 10/09/2008 DSİ VI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. METAL-KİM METALUJİ KİMYA TAR. SAN. TİC.LTD. ŞTİ BEDEN MERMER SAN. İNŞ. VE TİC. A.Ş. GÜNEŞ GRUP MAD. GIDA İNŞ. LOJ. BİLG. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ZİRVE KROM MAD. İNŞ. ELEK. ORM. ÜR. PROJE DAN. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. JİNDAL STAİNLESS MAD. SAN. VE TİC. A.Ş. LİMAK ÇİMENTO SAN. VE TİC. A.Ş. KUM ÇAKIL OCAĞI 21/10/ KALKER ÜRETİM TES. 30/10/ KROM OC. VE KIRMA ELEME TES. 30/10/ KROM OCAĞI 28/01/ KROM OCAĞI 10/02/ KROM OCAĞI 10/02/ KROM MADENİ OCAĞI 19/02/ BOKSİT MADENİ OCAĞI 04/03/ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. ÇED GEREKLİDİR. ÇED GEREKLİDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR. ÇED GEREKJLİ DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK ERZİN MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN ANTAKYA ANTAKYA İSKENDERUN İSKENDERUN İSKENDERUN KIRIKHAN İSKENDERUN MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK İSKENDERUN İSKENDERUN BELEN HASSA 230

247 SAMANDAĞ İLÇESİ ÇÖĞÜRLÜ MEVKİİ ANTAKYA,NARLICA BELDESİ DÖRTYOL-SİNCAN KÖYÜ MEVKİİ DÖRTYOL -ALTINÇAĞ BELDESİ HASSA, KIRAÇ MAH. AR GÜR-KAL İNS VE MALZ TİC MAD TAS. VE HAF LTD STİ KAYAOĞULLARI MAD. NAK. İNŞ. MAL. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ MAHMUT FARUK TİRYAKİ İLYAS KARABOYUN MFB METAL HURDA VE MADENCİLİK SAN. T.C. LTD. ŞTİ. TAS OCAĞI VE KIRMA ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI KROM KIRMA-ÖĞÜTME VE ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ KALKER OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ 04/03/ /03/ /04/ /04/2009 KROM OCAĞI 22/04/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR KARARI ÇED GEREKLİDİR ÇED GEREKLİDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK SAMANDAĞ ANTAKYA DÖRTYOL DÖRTYOL HASSA 200 İSKENDERUN İLÇESİ KARAYILAN BELEDİYESİ İR: HASSA İLÇESİ İR İSKENDERUN İLÇESİ KALE KÖYÜ MEVKİİ AR: BELEN İLÇESİ MEVKİİ İSKENDERUN İLÇESİ KALE MEVKİİ HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİÇAĞLALIK KÖYÜ MEVKİİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS BELDESİ OSB ANTAKYA İLÇESİ BAĞLAMA MEVKİİ İSKENDERUN DEMİR ÇELİK A.Ş. MATKİM MADENCİLİK LTD ŞTİ KİREÇTAŞI OCAĞI 05/05/ KROM OCAĞI 14/05/ RAMAZAN KABAKLI KROM ÜRETİM TESİS 02/06/ GÜLEN MADENCİLİK LTD ŞTİ SİLTAŞ SİLİS KUMLARI TİC A.Ş KROM OCAĞI İŞLETMESİ 12/06/ KROM OCAĞI 16/07/ KEMAL AYDOĞDU KALKER OCAĞI TESİSİ 28/07/ GÜNEY ÇELİK MAKİNA SAN A.Ş KÖMÜR ELEME TESİSİ 30/07/ ASKUR LOJİSTİK LTD ŞTİ KÖMÜR PAKETLEME TESİSİ 19/08/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK HASSA MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK BELEN MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK ANTAKYA 208 DÖRTOL İLÇESİ PAYAS BELEDİYEİ SINIRLARI İDRİS KEMAL KARACA KALKER OCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ 25/08/ DEĞİLDİR 2009 MADENCİLİK DÖRTYOL 231

248 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS BLD SINIRLARI HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ BEKBELE BELDESİ HATAY İLİ ALTINÖZÜ İLÇESİ ENEK MEVKİİ DÖRTYOL İLÇESİ KARAKESE KÖYÜ MEVKİİ ANTAKYA İLÇESİ UZUNALIÇ MEVKİİ İR GÜRTAŞ İNŞ. MALZ. TAAH. MAD. PET. İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ELMA MAD.TİC LTD ŞTİ KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DÖRTTAŞ MAD.HAZIR BETON.TES.LTD ŞTİ SİLTAŞ SİLİS KUMLARI TİC A.Ş KALKER OCAĞI KIRMA TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI KIRMA ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI TAŞ OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ 27/08/ /09/ /09/ KIRMA ELEME TESİSİ 14/10/ KROM OCAĞI 14/10/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK DÖRTYOL MADENCİLİK İSKENDERUN MADENCİLİK ALTINÖZÜ MADENCİLİK MADENCİLİK DÖRTYOL ANTAKYA 214 HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ HAYMASEKİ KÖYÜ İR SİLTAŞ SİLİS KUMLARI TİC A.Ş KROM OCAĞI 24/11/ DEĞİLDİR 2009 MADENCİLİK SAMANDAĞ HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ HAYMASEKİ KÖYÜ İR HATAY İLİ MERKEZ İLÇE BÜYÜKDALYAN 511 NOLU PARSEL HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS BELDESİ İSDEMİR SAHASI İÇİ HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS BELDESİ PAYAS OSB HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ KONAKLI(RABAT) KÖYÜ HATAY İLİ MERKEZ İLÇE YUKARI OKÇULAR KÖYÜ SİLTAŞ SİLİS KUMLARI TİC A.Ş KROM OCAĞI 24/11/ TAYYAR TAŞ.LTD ŞTİ HAZIR BETON TESİSİ 25/11/ OYTAŞ İÇ DIŞ TİC.A.Ş ŞAHİN KÖMÜR TİC.A.Ş MATKİM MADENCİLİK LTD ŞTİ ŞAHİN KARTAL KÖMÜR VE PETROKOK DEPOLAMA TESİSİ KÖMÜR ELEME VE PAKETLEME TESİSİ 15/12/ /12/ BOKSİTLİ DEMİR OCAĞI 31/12/ KALKER OCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ 05/02/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR ÇED GEREKLİDİR MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK SAMANDAĞ ANTAKYA DÖRTYOL DÖRTYOL DÖRTYOL ANTAKYA 232

249 221 HATAY İLİ BELEN İLÇESİ GÜZELYAYLA KÖYÜ MATKİM MADENCİLİK LTD ŞTİ KROM OCAĞI 03/03/ DEĞİLDİR 2010 MADENCİLİK BELEN 222 HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ BÜYÜK KARAÇAY MEVKİİ KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MADEN(KUM ÇAKIL) OCAĞI 03/03/ DEĞİLDİR 2010 MADENCİLİK SAMANDAĞ 223 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ SARISEKİ BELDESİ OSB TOSÇELİK PROFİL A.Ş BORU ÜRETİMİ VE GALVANİZLEME TESİSİ 13/01/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ İSKENDERUN 224 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ GÜZELBURÇ BELDESİ HATLAS A.Ş LASTİK KAPLAMA TESİS 21/01/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ ANTAKYA 225 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ BEDİRGE OSMAN KÖYÜ ÖZMİRİOĞLU A.Ş PAMUKYAĞI ÜRT TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI 21/01/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA ANTAKYA 226 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ KİSECİK KÖYÜ CEVHER İTH. İHR. VE TİC. LTD. ŞTİ. KROM OCAĞI 24/01/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK ANTAKYA 227 HAYAL İLİ KIRIKKAN İLÇESİ ALAYBEYLİ MEVKİİ KORUMA KLOR ALKALİ A.Ş MEMBRAN ELEKTROLİZ ÜNİTESİ KAPASİTE ARTIŞI 02/02/ DEĞİLDİR 2011 KİMYA TESİSLERİ KIRIKHAN 228 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ KARAHÜSEYÜNLİ KÖYÜ YENİ ÖZDEMİR İNŞ. SAN.TİC.LTD.ŞTİ. KİL OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI 02/02/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 229 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AŞKARBEYLİ KÖYÜ İSKENDERUN BELEDİYE BAŞKANLIĞI ARİYET MALZEMESİ OCAĞI 02/02/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 230 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AKARCA KÖYÜ İR:73116 NOLU SAHA ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. KALKER OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI 09/02/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 233

250 231 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ KARAYILAN BELDESİ YILYAK YAKIT A.Ş KÖMÜR ELEME VE PAKETLEME TESİSİ 10/02/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 232 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ NARLICA BELDESİ ÇİMKO ÇİMENTO SAN A.Ş HAZIR BETON TESİSİ 22/02/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK ANTAKYA 233 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ AKTAŞ KÖYÜ 28 NOLU PARSEL EDİP KEREY 1000 BAŞ BÜYÜKBAŞ HAYVAN TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI 25/02/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA ANTAKYA 234 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AKÇAY MEVKİİ GÜZELÇAY MAH DÖRTYOL ÖMÜR SÜT MAMULLERİ TİC LTD ŞTİ SÜT ÜRÜNLERİ İŞLEME TESİSİ 02/03/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA İSKENDERUN 235 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ HATUN KÖYÜ LMB İNŞAAT LTD ŞTİ HAZIR BETON TESİSİ 07/03/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 236 HATAY İLİ MERKEZ İLÇE KARLISU BELDESİ SERDAR ÖZYURT TARIM İNŞ LTD ŞTİ ZEYTİNYAĞI ÜRETİM TESİSİ 11/03/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA ANTAKYA 237 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS OSB ŞAHİN KÖMÜR TİC.A.Ş PRES KÖMÜR HAZIRLAMA VE PAKETLEME TESİSİ 16/03/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK DÖRTYOL 238 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ SARISEKİ MEVKİİ İR: OYMA MADEN LTD ŞTİ TAŞ OCAĞI PROJESİ 04/04/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 239 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ ÖZERLİ MH.KURUDERE MEVKİİ BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT TOKİ 224 ADET KONUT PROJESİ 04/04/ DEĞİLDİR 2011 TURİZM- KONUT DÖRTYOL 240 HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ MEYADAN KÖYÜ NOLU PARSEL BAHRİYE NUR ÇİPURA-LEVREK ÜRETİM TESİSİ 14/04/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA SAMANDAĞ 234

251 241 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ GÜNYAZI MEVKİİ 2644 NOLU PARSEL BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT TOKİ 956 ADET TOPLU KONUT 27/04/ DEĞİLDİR 2011 TURİZM- KONUT ANTAKYA 242 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ KUZUCULU BELDESİ COŞKUN ELEKTRİK ÜRETİM LTD ŞTİ YEŞİLVADİ REGÜLATÖRÜ VE HES 26/04/ DEĞİLDİR 2011 ENERJİ YATIRIMLARI DÖRTYOL HATAY İLİ ERZİN ILÇESİ BAŞLAMIŞ KÖYÜ ÇATALHARMAN MEVKİİ HATAY İLİ ERZİN İLÇESİ KIZLARÇAYI KÖYÜ MEVKİ NOLU SAHA HATAY İLİ ERZİN İLÇESİ BAŞLAMIŞ KÖYÜ MEVKİİ NOLU SAHA KESKİNLER HAYVANCILIK BESİCİLİK LTD. ŞTİ. 850 BÜYÜKBAŞ HAYVAN BESİCİLİĞİ ÇİFTLİĞİ 02/05/ ADK MADENCİLİK LTD ŞTİ ANTİMON MADEN OCAĞI 06/05/ ADK MADENCİLİK LTD ŞTİ DEMİR MADENİ OCAĞI 06/05/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA MADENCİLİK MADENCİLİK ERZİN ERZİN ERZİN HATAY İLİ KIRIKHAN İLÇESİ KARAMAĞARA KÖYÜ HATAY İLİ MERKEZ İLÇE KURUYER KÖYÜ NOLU PARSELLER BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. AKTAŞ PARKE İMALAT SAN LTD ŞTİ MICIR YIKAMA TESİSİ 12/05/ BETON PARKE TAŞI BORDÜR TAŞI BETON BRİKET İMALATI 13/05/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK 2011 SANAYİ KIRIKHAN ANTAKYA 248 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ HAYMESEKİ KÖYÜ MÜJDAT AKSOY KROM OCAĞI 12/05/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 249 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ KURUDERE MEVKİİ MEHMET ARAY DAMPER,KAROSER,TREYLER ÜRETİM TESİSİ 18/05/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ DÖRTYOL 250 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AKÇALI KÖYÜ MEVKİİ İSTAŞ LOJİSTİK LTD ŞTİ HAZIR BETON TESİSİ 18/05/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ İSKENDERUN 235

252 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ ÜÇGEDİK KÖYÜ HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ ARSUZ BELDESİ ZİLLİ VE GÖNEN ÇAYI ÜZERİ SİLTAŞ SİLİS KUMLARI TİC A.Ş BEYDA ENERJİ VE ELK. ÜRETİM LTD ŞTİ KROM OCAĞI PROJESİ 18/05/ ARZU 1-2 REGÜLATÖRÜ VE HES 04/05/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK ENERJİ YATIRIMLARI ANTAKYA İSKENDERUN 253 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS OSB NET HADDECİLİK SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. SICAK DEMİR HADDELEME TESİSİ 26/05/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ DÖRTYOL HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ NARDÜZÜ BELDESİ HATAY İLİ MERKEZ İLÇE GÜZELBURÇ BELDESİ HASANLI KÖYÜ 239 NOLU PARSEL HATAY İLİ YAYLADAĞ İLÇESİ KULAÇ KÖYÜ 89 NOLU PARSEL DAVUT İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. ÖZ GÖRÜROĞLU İNŞ. PLASTİK LTD ŞTİ BEREKETOĞLU SÜT ÜRÜNLERİ GIDA LTD ŞTİ. HAZIR BETON ÜRETİM TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI KİLİTLİ PARKE TAŞI BORDÜR TAŞI BETON BTİKET KAPASİTE ARTIRIMI 300 BÜYÜKBAŞ SÜT BESİCSİLİĞİ VE 6 TONLUK KAPASİTELİ SÜT İŞLETMESİ TESİSİ 02/06/ /06/ /06/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 SANAYİ 2011 SANAYİ 2011 TARIM-GIDA İSKENDERUN ANTAKYA YAYLADAĞ 257 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ YAZICI DEMİR ÇELİK A.Ş M2 DOLGU ALANI PROJESİ 15/06/ DEĞİLDİR 2011 KIYI YATIRIMLARI İSKENDERUN HATAY İLİ BELEN İLÇESİ OSB HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ HELVALI KÖYÜ AR: NOLU SAHA OLGAY YAĞ GIDA SAN.LTD. ŞT. KAY-ÇET MADENCİLİK LTD ŞTİ HAM PAMUK ÜRETİM TESİSİ 15/06/ KROM OCAĞI TESİSİ 14/06/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA 2011 MADENCİLİK BELEN İSKENDERUN 260 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ SARISEKİ BELDESİ DAVUT İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. KALKEROCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ 21/06/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 236

253 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ YENİYURT MEVKİİ HATAY İLİ BELEN İLÇESİ ANTAKYA OSB 111 ADA 10 NOLU PARSEL YENİYURT TERMİNALİ A.Ş HATBORU ÇELİK BORU SAN.TİC. LTD.ŞTİ. AKARYAKIT DOLUM DEPOLAMA TS. KAPASİTE ARTIŞI SPİRAL KAYNAKLI ÇELİK BORU ÜRETİMİ KAPS. ARTIŞI 24/06/ /06/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK 2011 SANAYİ DÖRTYOL BELEN 263 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ KIYI ŞERİDİ ANIT ARKASI İSKENDERUN BELEDİYE BAŞKANLIĞI YOLCU İSKELESİ 29/06/ DEĞİLDİR 2011 KIYI YATIRIMLARI İSKENDERUN 264 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AKÇAY MEVKİİ OFİSİ A.Ş ÜRÜNLERİ DOLUM VE DEPOLAMA TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI 29/06/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ GÜZELBURÇ BELDESİ HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ MAĞARACIK,SEBENOBA KOYUNOĞLU MEVKİİ HATAY İL ÖZEL İDARESİ SPOR KOMPLEKSİ 04/07/ ZİYARET RES ELK ÜRT A.Ş ZİYARET RES KAPASİTE ARTIŞI 14/07/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR TURİZM- KONUT ENERJİ YATIRIMLARI ANTAKYA SAMANDAĞ HATAY İLİ HASSA İLÇESİ ADAMANLI KÖYÜ HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ YUKARIOKÇULARKÖYÜ İR:79779 NOLU SAHA LİMAK ÇİMENTO SAN. VE TİC. A.Ş. İSTAŞ LOJİSTİK LTD ŞTİ POMZA OCAĞI KAPS. ARTIŞI 14/07/ TAŞ OCAĞI- KIRMA ELEME TES. 20/07/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK HASSA ANTAKYA 269 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AZGANLIK KÖYÜ EKİNCİLER DEMİR ÇELİK A.Ş. KARBON HAZIRLAMA TESİSİ (ANTRASİT DEPOLAMA - AYRIŞTIRMA TESİSİ) 21/07/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 270 HATAY İLİ ERZİN İLÇESİ KUYLUK KÖYÜ ADK MADENCİLİK LTD ŞTİ ANTİMON MADEN OCAĞI 21/07/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK ERZİN 237

254 271 HATAY İLİ BELEN İLÇESİ ÇAKALLI KÖYÜ DSİ VI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DEKORATİF TAŞ OCAĞI 27/07/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK BELEN 272 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ KARAPELİT KÖYÜ ŞEKERE MEVKİİ DSİ VI BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KALKER OCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ 29/07/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 273 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ KIŞLA KÖYÜ ÖZÜSTÜN DAYANIKLI TÜKETİM MOB.T,C. LTD. ŞTİ. KİL OCAĞI 09/08/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN 274 HATAY İLİ MERKEZ İLÇE BAĞLAMA KÖYÜ ŞEREF BAYRAMOĞLU BETON SAN A.Ş HAZIR BETON TESİSİ 03/08/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ ANTAKYA 275 HATAY İLİ KIRIKHAN İLÇESİ KARADURMUŞLU KÖYÜ ŞEREF BAYRAMOĞLU BETON SAN A.Ş HAZIR BETON TESİSİ 03/08/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ KIRIKHAN 276 HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ İSK. YOLU 8. KM KARAOĞLAN TREYLER SAN LTD ŞTİ FRİGOFİRK SEMİ TREYLER 11/08/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ ANTAKYA 277 HATAY İLİ BELEN İLÇESİ ÇERÇİKAYA KÖYÜÜ MEVKİİ ELMA MAD.TİC LTD ŞTİ KROM OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI 10/08/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK BELEN 278 HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ ÇÖĞÜRLÜ KÖYÜ NOLU SAHA KALAOĞLU BETON ALİ KALA VE FARUK KALA HAZIR BETON TESİSİ 15/09/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ SAMANDAĞ HATAY İLİ MERKEZ İLÇE NOLU SAHA HATAY İLİ HASSA İLÇESİ SAPANÖZÜ KÖYÜ NOLU SAHA CEVHER İTH. İHR. VE TİC. LTD. ŞTİ. KROM OCAĞI 29/09/ BEYAZ VİZYON LTD ŞTİ KROM OCAĞI 29/09/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK MADENCİLİK ANTAKYA HASSA 238

255 281 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ HACI AHMETLİ ÇAYI ÜZERİ HATAY ENERJİ ÜRETİM A.Ş AHMETLİ REGÜLATÖRÜ HES 29/09/ ÇED GEREKLİDİR 2011 ENERJİ YATIRIMLARI İSKENDERUN 282 HATAY İLİ BELEN İLÇESİ ANTAKYA OSB MEHMET AYDIN GIDA TEMİZLİK LTD ŞTİ KOZMETİK ÜRÜN ÜRETİM TESİSİ( DEFNE YAĞLI SABUN) 13/10/ DEĞİLDİR 2011 KİMYA TESİSLERİ BELEN HATAY İLİ KIRIKHAN İLÇESİ KARAMAĞARA KÖYÜ HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ SARISEKİ BELDESİ İSKENDERUN OSB HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ KOYUNAĞILI MEVKİİ İR NOLU SAHA HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ YUKARI OKÇULAR 1548 NOLU PARSEL EMİN DÖNMEZ EKMAR DENİZCİLİK VE GEMİ ACENTALIĞI A.Ş İSOS METAL İMALAT SAN.TİC LTD ŞTİ. SELİM SÜT ÜRÜNLERİ LTD ŞTİ KALKER OCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ İSKELE VE DOLGU ALANI KAPASİTE ARTIŞI JİPS OCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ SÜT ÜRÜNLERİ TESİSİ KAPS. ARTIŞI 21/10/ /10/ /11/ /11/ ÇED GEREKLİDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR MADENCİLİK KIYI YATIRIMLARI MADENCİLİK 2011 TARIM-GIDA KIRIKHAN İSKENDERUN DÖRTYOL ANTAKYA 287 HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ ÇÖĞÜRLÜ KÖYÜ NOLU SAHA KALAOĞLU BETON ALİ KALA VE FARUK KALA HAZIR BETON TESİSİ 15/09/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ SAMANDAĞ 288 HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ HAYMASEKİ KÖYÜ İR SİLTAŞ SİLİS KUMLARI TİC A.Ş KROM OCAĞI KAPASİTE ARTIŞI 06/12/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK SAMANDAĞ 289 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ KARAAĞAÇ BELDESİ HATUN KÖYÜ NESA SU ÜRÜNLERİ TİC. SAN. A.Ş. SU ÜRÜNLERİ İŞLEME,PAKETLEME TESİSİİ VE SOĞUK HAVA DEPOSU 06/12/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA İSKENDERUN 290 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ İSKENDERUN OSB GÜVEN MAKİNA LTD ŞTİ SİLOBAŞ-DAMPER- TRANSMİKSER ARAÇ ÜSTÜ EKİPMANLARI 06/12/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ ANTAKYA 239

256 291 HATAY İLİ MERKEZ İLÇE KARLISU BELDESİ 2259 NOLU PARSEL DOKUZ GIDA PAZ. BES. TAR. ZİRAİ ÜRN. İTH. İHR.SAN. TİC. LTD. ŞTİ. SÜT ÜRÜNLERİ ÜRETİM TESİSİ KAPS. ARTIŞI 12/12/ DEĞİLDİR 2011 TARIM-GIDA ANTAKYA 292 HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ PAYAS BELDESİ OSB DİMAK METALURJİ, SAN LTD ŞTİ ENDÜKSİYON OCAKLARI İLE ÇELİK ÜRETİM TES. 12/12/ DEĞİLDİR 2011 SANAYİ DÖRTYOL HATAY İLİ ERZİN İLÇESİ BAŞLAMIŞ KÖYÜ NOLU PARSELLER HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ DAĞDÜZÜ KÖYÜ ZİRİ MEVKİİ 170 NOLU PARSEL HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ MAĞARACIK,SEBENOBA KOYUNOĞLU MEVKİİ HACI İBRAHİM SEÇER VE HÜSEYİN POLAT EDİP HAVARE-SİNAN HAVARE ZİYARET RES ELK ÜRT A.Ş 225 ODALI TERMAL APART OTEL ZEYTİNYAĞI-PRİNAYAĞI VE PRİNA ODUNU ÜRETİM TESİSİ RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ KAPASİTE ARTIŞI 15/12/ /12/ /12/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 TURİZM- KONUT 2011 TARIM-GIDA 2011 ENERJİ YATIRIMLARI ERZİN ANTAKYA SAMANDAĞ 296 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ AR: NOLU SAHA ER-TÜRK MADEN LTD ŞTİ DEMİR OCAĞI-KIRMA ELEME TESİSİ 27/12/ DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK İSKENDERUN HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ IŞIKLI KÖYÜ MEVKİİ AR HATAY İLİ ANTAKYA İLÇESİ SERİNYOL BELDESİ M. KEMAL MAH. HATAY CAD N. 1 RAMAZAN KABAKLI ÜNİVERSAL TEKSTİL A.Ş KROM OCAĞI VE ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ NAR SUYU VE ŞARAP ÜRETİM TESİSİ 29/12/ /12/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR 2011 MADENCİLİK 2011 TARIM-GIDA İSKENDERUN ANTAKYA 240

257 HATAY İLİ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARI VERİLEN VE MADENCİLİK LİSTESİ: SIRA MEVKİİ FAALİYET SAHİBİ FAALİYET KONUSU KARAR TARİHİ KARAR YILI SEKTÖREL İLÇESİ 1 BELEN SITKI KURTALAN, NEVZAT KAYA TAŞ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU BELEN NEVZAT KAYA TAŞ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU DÖRTYOL MİLANGAZ TİC. SAN. A.Ş. LPG DOLUM TER. BORU HAT. STOK VE DOL. TES. 23/09/1996 OLUMLU BELEN AHMET ÇETİN TAŞ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU 1997 MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK MADENCİLİK 5 BELEN KIZILDAĞ İNŞ. SAN. TİC. LTD.ŞTİ. TAŞ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU 1997 MADENCİLİK 6 İSKENDERUN DAĞLAR MAD. KROM SAN. TİC. KROM MADENİ 23/06/1997 OLUMLU 1997 MADENCİLİK 7 2. DÖRTYOL- YEŞİLKÖY AYTEMİZ AKARYAKIT DAĞ PZ A Ş AKARYAKIT DEP TESİSİ 10/01/2001 OLUMLU 2001 MADENCİLİK BELEN BELEN DÖRTYOL BELEN BELEN İSKENDERUN DÖRTYOL DÖRTYOL- YEŞİLKÖY KSB 4. DÖTRYOL- YEŞİLKÖY BELDESİ İSKENDERUN, DEĞİRMENDERE MEVKİİ MİLANGAZ TİC VE SAN A Ş LPG DOLUM VE DEP TES 10/08/2001 OLUMLU 2001 KAHRAMAN NAK. SAN.TİC.LTD.ŞTİ ETİ TOPRAK ENDÜSTRİSİ TİC.A.Ş. MADENİ ATIK YAĞLARIN DESTİLASYONU MERMER-KALSİT OCAĞI VE KİREÇ ÜRETME TESİSİ MADENCİLİK 24/12/2002 OLUMLU 2002 MADENCİLİK 05/06/2003 OLUMLU 2003 MADENCİLİK DÖRTYOL DÖRTYOL İSKENDERUN İSKENDERUN, AKARCA KÖYÜ, İR MERKEZ, BAĞLAMA KÖYÜ, BAĞLAMA TEPESİ, İR: BELEN İLÇESİ SEYRANLI MEVKİİ İP İSKENDERUN DEMİR ÇELİK A.Ş. KIRMA ELEME TES. 18/07/2007 OLUMLU 2007 MADENCİLİK SÜLEYMEN BAYRAMOĞLU KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESİSİ 11/05/2009 OLUMLU 2009 MADENCİLİK ORHAN ÖZER KİL OCAĞI OLUMSUZ 2009 MADENCİLİK İSKENDERUN ANTAKYA BELEN 14 PAYAS OSB DESAN HADDECİLİK HADDENE TESİSİ OLUMLU 2010 SANAYİ DÖRTYOL 15 DÖRTYOL-PAYAS MCT MAKİNE ÇEVRE DANŞ. LTD ŞTİ. CÜRUF GERİ KAZANIM TESİSİ OLUMLU 2010 ATIK KİMYA DÖRTYOL

258 16 HATAY İLİ ERZİN İLÇESİ AŞAĞI BURNAZ MEVKİİ EGEMER ELEKTRİK A.Ş DOĞALGAZ ÇEVRİM SANTRALI OLUMLU 2010 ENERJİ YATIRIMLARI ERZİN 17 HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ ADANA ÇİMENTO SAN A.Ş KLİNKER ÜRETİM HATTI OLUMLU 2010 SANAYİ İSKENDERUN HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ ARSUZ MADENLİ GÜLCİHAN SINIRLARI HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ SARISEKİ BELEDİYESİ OSB HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ HARLISU KÖYÜ HATAY İLİ ERZİN İLÇESİ TURUNÇLU KÖYÜ ATLAS ENERJİ ÜRETİM A.Ş DSİ 6. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ADANA ATLAS ENERJİ ÜRETİM A.Ş METAL-KİMYA METALURJİ LTD ŞTİ DİLER İSK. TERMİK SANT.2.ÜNİTE İLAVESİ ARSUZ-GÖNENÇAY BARAJI,SULAMA MALZEME OCAKLARI DİLER İSKENDERUN TERMİK SANTRALİ VE KÜL DEPOLAMA TES.(ISIL GÜCÜ(1507mwT) OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNDEN BAKIR SÜLFAT ELDE EDİLMESİ OLUMLU 2010 ENERJİ YATIRIMLARI OLUMLU OLUMLU 2011 ENERJİ YATIRIMLARI ENERJİ YATIRIMLARI OLUMLU 2011 MADENCİLİK TOSYALI HOLDİNG A.Ş LİMAN VE TERSANE PROJESİ OLUMLU 2011 ULAŞIM-KIYI FALİYETLERİ İSKENDERUN İSKENDERUN İSKENDERUN İSKENDERUN ERZİN HATAY İLİ DÖRTYOL İLÇESİ YEŞİLKÖY HATAY İLİ İSKENDERUN İLÇESİ PİRİNÇLİK MEVKİİ HATAY İLİ BELEN İLÇEESİ İR:78579 NOLU SAHA HATAY İLİ BELEN İLÇEESİ İR:78424 NOLU SAHA DELTA ÜRÜNLERİ TİC. A.Ş. MAZMAN KÜLTÜR BALIKÇILIĞI LTD ŞTİ İSMAİL HALEZAROĞLU İSMAİL HALEZAROĞLU ÜRN. KAPASİTE ARTIŞI OLUMLU 2011 ÇİPURA-LEVREK YETİŞTİRME TESİSİ 1-B GRUBU ÇİMENTO KİLİ MADEN SAHASI 1-B GRUBU ÇİMENTO KİLİ MADEN SAHASI OLUMLU 2011 ATIK KİMYA TARIM GIDA OLUMLU 2011 MADENCİLİK OLUMLU 2011 MADENCİLİK DÖRTYOL İSKENDERUN BELEN BELEN 27 KIRIKHAN İLÇESİ İNCİRLİ KÖYÜ AKPINAR MADENCİLİK A.Ş. KLİNKER ÜRETİM TESİSİ OLUMSUZ 2011 MADENCİLİK KIRIKHAN 242

259 Hatay da maden varlığı olarak altın, alüminyum, asbest, bakır, kurşun, çinko, civa, demir,dolomit,fosfat,krom,manganez,manyezit ve mermer rezervleri bulunmaktadır. Madenciliğin Hatay ili ekonomisinde önemli bir yeri yoktur.bu sektörde istihdamın düşüklüğüde ilde önemli bir faaliyet kolu olmadığını göstermektedir. İlde İskenderun Siyahı olarak adlandırılan beyaz damarlı,siyah ve parlak renkte piyasada aranan ve rağbet gören mermerin çıkarıldığı mermer ocakları blok veriminin düşük olması nedeni ile terk edilmiştir. Hatay ilindeki maden varlıkları aşağıdaki harita ve tablolarda verilmiştir. 1 Alçı Taşı 14 Dolomit 27 Kuvars 41 Sodyum Sülfat 2 Alunit 15 Feldspat 28 Kuvarsit 42 Sillimanit 3 Andaluzit 16 Florit 29 Kuvarskumu 43 Stronsiyum 4 Asbest 17 Fosfat 30 Kükürt 44 Talk 5 Aşındırıcılar 18 Genleşen Kil 31 Lüle Taşı 45 Trona 6 Arduvaz 19 Grafit 32 Manyezit 46 Titanyum 7 Barit 20 Granit 33 Mermer 47 Tuğla Kiremit 8 Bentonit Kaya Tuzu 34 Mika 48 Vermikülit 9 Bor 22 Kalsit 35 Olivin 49 Wollastonit 10 Boya Toprakları.. 23 Kaolen 36 Perlit 50 Yapı Taşları 11 Disten 24 Kireç 37 Profillit 51 Zirkon 12 Diyatomit 25 Kum-Çakıl 38 Pomza 52 Zeolit 13 Refrakter Döküm 26 Mıcır 39 Killer ve Kumu Şiferton Hatay il sınırları içerisindeki sanayi madenleri I.1. MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER I.1.1. Sanayi Madenleri CİNSİ BULUNDUĞU YER REZERV KALİTE/TENÖR AÇIKLAMA Asbest( Asb ) Gökyar,Kurudere İncirlipınar,Olukpınar Dolomit ( Dol) İskenderun Çevresi ton %4-15 asbest lif uzun: 1-5 %32-33 CaO %18-19 MgO Görünür Muhtemel Mümkün Muhtemel Fosfat(P) Yayladağı-Bezge Glokonili Fosfat Yatağı ton %7,87-13 P2O5 Görünür Muhtemel Kireçtaşı İsdemir Kalker-Dolomit Ocağı Yatak Geçmiş Yıllrda İşletilmiştir %96,30 CaCO3 %1,98 SiO2 %0,4 MgO Görünür Mutemel Manyezit Dörtyol-Erzin Çınarlı Dere Yatağı 33 ton 720 ton - Görünür Muhtemel Mermer İskenderun Siyahı Üretim Yok Siyah Parlak Renkli - TABLO 69

260 TURKİYE-HATAY-ASBEST MADENİ HARİTA 12: 244

261 TURKİYE-HATAY-DOLOMİT MADENİ HARİTA 13: 245

262 TURKİYE-HATAY-FOSFAT MADENİ HARİTA 14: 246

263 I.1.2. Metalik Madenler 1 Altın 8 Kadmiyum 2 Antimuan 9 Molibden 3 Bakır - Pirit 10 Nikel 4 Boksit 11 Vanadyum 5 Kalay 12 Demir 6 Kurşun - Çinko Manganez 7 Krom 14 Tungsten (Wolfram) Hatay il sınırları içerisindeki sanayi madenleri CİNSİ BULUNDUĞU YER REZERV KALİTE/TENÖR AÇIKLAMA Altın ( Au) Akıllıçay,Kisecik Köyü m ton %0,1 gr/m3 Au %4 gr/ton Au Mümkün Alüminyum Dörtyol ton %15-25 Al2O3 %30-40 Fe2O3 Görünür Muhtemel Bakır-Kurşun- Çinko Söğüt-Hassa zuhuru Zuhur %4 Cu - Krom Etibank a ait sahalar ton % Cr2O3 Demir Kırıkhan Katsal Yatağı ton ton ton %33,76 Fe2O3 %15,20 Fe2O3 %25,35 Fe2O3 Görünür Mutemel Mümkün Görünür Muhtemel Mümkün Manganez Dörtyol-Sarıyeriskenderun zuhuru 5 ton - - TABLO

264 TURKİYE-HATAY-ALTIN MADENİ HARİTA 15: 248

265 TURKİYE-HATAY-DEMİR MADENİ HARİTA 16: 249

266 I.1.3. Enerji Madenleri Konu ile ilgili sistematik veri bulunamamıştır. I.1.4. Maden Kanunu na Tabi Olan Doğal Malzemeler HATAY İLİ / GEREKLİ DEĞİLDİR KARARLARI ALTINÖZÜ DSİ TAŞ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSİZ ALTINÖZÜ ANTAKYA- DURSUNLU BEDİR GÜNAY TAŞ OCAĞI 05/01/1995 ÖNEMSİZ ANTAKYA ANTAKYA- KURUYEL SABİT KARADENİZ TAŞ OCAĞI 06/06/1995 ÖNEMSİZ ANTAKYA ANTAKYA- KURUYEL NİZAMETTİN GÜNDÜZ TAŞ OCAĞI 24/05/1996 ÖNEMSİZ ANTAKYA ANTAKYA- KURYER KÖYÜ DSİ 63.ŞB. TAŞ OCAĞI 05/08/1997 ÖNEMSİZ 1997 ANTAKYA ANTAKYA GÜNAY KARDEŞLER TAŞ OCAĞI 12/08/1997 ÖNEMSİZ ANTAKYA ANTAKYA NİYAZİ ASLAN TAŞ OC. 05/05/1998 ÖNEMSİZ ANTAKYA 51. MERKEZ- 7 KURUYERKÖYÜ KARAYOLLARI GENEL MD. TAŞ OCAĞI 16/06/1998 ÖNEMSİZ ANTAKYA ÇIKRIKTEPE M ANTAKYA KARTAŞ LTD.ŞTİ. TAŞ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSİZ 1998 ANTAKYA MERKEZ- KARTAŞ İNŞTAAH. SAN. KURUYER KÖYÜ- TİC. LTD.ŞTİ HARABA MEV TAŞ OCAĞI 17/11/1998 ÖNEMSİZ 1998 ANTAKYA MERKEZ, DURSUNLU KÖYÜ İR: MERKEZ, DURSUNLU BELDESİ, GÜNAY KARDEŞLER MAD. NAK. VE TAAH. TİC. ŞTİ KÖSEOĞLU İNŞ. MAD. TURZ. BET. TAR. ÜR. TİC. VE SAN LTD. ŞTİ. II. GRUP MADEN (KALKER OC.) TAŞ OCAĞI- KIRMA ELEME TES. 29/11/ /11/ DEĞİLDİR. DEĞİLDİR ANTAKYA 2007 ANTAKYA 250

267 MERKEZ, KURUYER KÖYÜ, ANTAKYA, KURUYER KÖYÜ, HARABE MEVKİİ İR MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR MERKEZ, OKÇULAR KÖYÜ, AR MERKEZİ KURUYER KÖYÜ, İR:73000 NİYAZİ ARSLAN KARTAŞ İNŞ. TAAH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ÖZTÜRK KARDEŞLER İNŞ. HAF. NAK. MAD. TURZ. SEY. TEM. ZİR. VE PET ÜR. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ERTEN ELÇİ GÜRTAŞ İNŞ. MALZ. TAAH. MAD. PET. İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 08/01/ TAŞ OCAĞI. 28/02/ KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KONKASÖR TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 17/04/ /04/ /05/2007 DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR ANTAKYA 2008 ANTAKYA 2008 ANTAKYA 2008 ANTAKYA 2007 ANTAKYA BELEN ÇAPAR İNŞ. TAŞ OCAĞI 05/09/1995 ÖNEMSİZ BELEN BELEN KIZILDAĞ İNŞ. TAŞ OCAĞI 05/10/1995 ÖNEMSİZ BELEN BELEN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAŞ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSİZ BELEN BELEN-KICI NECDET KIZILDAĞ TAŞ OCAĞI 19/09/1996 ÖNEMSİZ BELEN BELEN-ÖTENÇAY KÖY HİZMETLERİ TAŞ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSİZ BELEN BELEN ÖTENÇAY 65-BELEN-KICI KURUDERE MEV BELEN, HALİLBEY MAH. İR BELEN, HALİLBEY MAH. İR BELEN, KICI KÖYÜ, SU KAYASI MEVKİİ, 26. DÖRTYOL- KONAKLI KÖY HİZMETLERİ TAŞ OCAĞI 09/09/1997 ÖNEMSİZ BELEN MEHMET NECDET KIZILDAĞ GALİP ÖZGÜZEL KİLLİ KALKER OCAĞI (AR:93939) KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 02/09/ /02/ GALİP ÖZGÜZEL KALKER OC. 12/02/ KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KALKER OC. KIRMA ELEME TES. 21/01/2008 DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR BELEN 2008 BELEN 2008 BELEN 2008 BELEN KARAYOLLARI 5.BL.MD. TAŞ OCAĞI 01/03/1996 ÖNEMSİZ DÖRTYOL 251

268 DÖRTYOL, PAYAS BELDESİ, KONAKLI KÖYÜ 100 NOLU PARSEL DÖRTYOL, PAYAS, AR DÖRTYOL, PAYAS BELEDESİ, DÖRTYOL, PAYAS, AR DÖRTYOL, PAYAS BELDESİ, AR: DÖRTYOL, SİNCAN KÖYÜ CİVARI, İR: DÖRTYOL, KARAKESE KÖYÜ AR MAHMUT ÖZTÜRK KIRMA ELEME TES. 09/10/ MEVLÜT YAHŞİ MEVLÜT YAHŞİ GÜRTAŞ İNŞ. MALZ. TAAH. MAD. PET. İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. TAŞ OCAĞI KIRMA ELEME TES. TAŞ OC. KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI KIRMA-ELEME VE KİREÇ ÜRETİM TES. 12/02/ /05/ /06/ MAHMUT ÖZTÜRK KALKER OCAĞI 25/07/2006 MAHMUT FARUK TİRYAKİ ALPERENLER AV. MALZ. MAD. İNŞ. LTD. ŞTİ KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 24/01/2007 KALKER OC. 14/12/2007 DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR DÖRTYOL 2008 DÖRTYOL 2008 DÖRTYOL 2008 DÖRTYOL 2006 DÖRTYOL 2007 DÖRTYOL 2007 DÖRTYOL 9 DÖRTYOL, ÇAĞIŞLIK AKAR MERMER MAD. SAN. KALKER OC- KIRMA 25/12/2007 KÖYÜ VE TİC. LTD. ŞTİ. ELEME TES. DEĞİLDİR DÖRTYOL 10 DÖRTYOL, ÇAĞIŞLIK CAN-OĞULLARI İNŞ. SAN. KALKER OC- KIRMA 28/12/2007 KÖYÜ VE TİC. LTD. ŞTİ ELEME TES. DEĞİLDİR DÖRTYOL 11 DÖRTYOL 12 DÖRTYOL 13 DÖRTYOL 14 DÖRTYOL 1 ARDIÇLI TAŞ OCAĞI HASSA, ARDIÇLI KARAYOLLARI 5. BÖLGE VE KIRMA ELEME 05/08/ BELDESİ, MÜD. DEĞİLDİR. TESİSİ 2008 HASSA 1 49-İSKENDERUN- ORTAAĞAÇLI MEVKİİ İSKENDERUN BELEDİYESİ TAŞ OCAĞI 07/03/2000 ÖNEMSİZ 2000 İSKENDERUN 252

269 İSKENDERUN- BİTİŞİK KÖYÜ- GÖMBECE 57-İSKENDERUN- BİTİŞİK GÖMBECE MEVKİİ 60-İSKENDERUN İLÇESİ-AZGANLIK BELDESİ-AZGANLIK MEVKİİ 70.İSKENDERUN- YAKACIK BELDESİ- KARGICIK MAJ. İSKENDRUN, GEĞİRMENDERE KÖYÜ, İR İSKENDERUN- SARISEKİ İSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: İSKENDERUN, AŞKARBEYLİ YARIKKAYA MEVKİİ, İR: İSKENDERUN- BEKBELE BELDESİ- YENİ KÖY ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. ETİ TOPRAK ENDÜSTRİ VE TİC. A.Ş. BÖLÜKBAŞ TİC. LTD.ŞTİ. İSKENDERUN DEMİR ÇELİK FAB.A.Ş. ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. ETİ TOPRAK END.TİC.A.Ş. AKAR MERMER MAD. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ÖZYAPI İNŞ. SAN. VE TİC. AŞ. ÇOLAKLAR PAZ.İNŞ.TİC.LTD.ŞTİ. (SEHVEN YANLIŞ YAZILMIŞ ÇOLAK PAZ. İNŞ. TAAH. TİC. LTD. ŞTİ ÇEDP TARİH VE 3209 YAZI İLE DEĞİŞTİRİLDİ) TAŞ OCAĞI 10/05/2000 ÖNEMSİZ 2000 İSKENDERUN DOLOMİTİK KALKER OCAĞI SERPANTİN OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ DOLOMİT KIRMA- ELEM TESİSİ VE STOK SAHASI KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI (AR:59162) 11/10/2002 ÖNEMSİZ 2002 İSKENDERUN 28/07/ /11/ /06/ /03/2006 KALKER OCAĞI 03/05/2006 TAŞ OCAĞI 09/05/2006 KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ 04/06/2006 DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR 2003 İSKENDERUN 2004 İSKENDERUN 2008 İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 253

270 İSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: İSKENDERUN, SARISEKİ KÖYÜ, KOCABOZ MEVKİİ, AR: İSKENDERUN, AKARCA KÖYÜ, İR: İSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ CİVARI AR: İSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: İSKENDERUN, BEKBELE BELDESİ, AR: İSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: ELMA MAD. TİC. VE SAN. LTD.ŞTİ Gn.Md TARİH VE 3744 SAYILI YAZISI İLE KARAR İPTAL EDİLDİ AYNI ALANDA FARKLI ÇALIŞMA ALANI İÇİN YENİ RAPOR HAZIRLANDIĞI VE 2. ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR KARARI VEİLDİĞİ BELİRTİLDİ YENİ KARAR SIRA 123 TE BESTAMİ GEDİK ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. EMİN DÖNMEZ ELMA MAD. TİC. VE SAN. LTD.ŞTİ AYNI ALANDA FİRMANIN SIRA 108 DEKİ KARARI İPTAL EDİLDİ YENİ ÇALIŞMA ALANI İÇİN BU KARAR VAR ELMA MAD. TİC. VE SAN. LTD. ŞTİ. AMANOS YAPI İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI KIRMA-ELEME VE KİREÇ ÜRETİM TES. II. GRUP DOĞALTAŞ- MERMER (KALKER- KALSİT) OCAĞI KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 07/07/ /07/ /07/ /12/ /04/2007 KALKER OCAĞI 25/07/2007 KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 22/01/2008 DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 2006 İSKENDERUN 2007 İSKENDERUN 2007 İSKENDERUN 2008 İSKENDERUN 254

271 1 12. KIRIKHAN ADNAN YÜCEL TAŞ OCAĞI 04/04/1995 ÖNEMSİZ KIRIKHAN KIRIKHAN- KARTALKIZILKAYA KARAYOLLARI 5.BL. TAŞ OCAĞI 02/07/1996 ÖNEMSİZ KIRIKHAN KIRIKHAN YILDIRIM KİREÇ VE ALABEYLİ KÖYÜ MADENCİLİK BOZKAYA TAŞ OCAĞI 22/06/1999 ÖNEMSİZ KIRIKHAN KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, GÜNDÜZLÜ MEVKİİ KIRIKHAN, TERBİZEK KÖYÜ, AR: KIRIKHAN, TERBİZEK KÖYÜ, AR: KIRIKHAN- KARAMAĞARA KÖYÜ 67. KIRIKHAN- KARAMAĞARA- BOZKAYALAR MEV. KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR REYHANLI, İBRAHİM PAŞA KÖYÜ, SAMANDAĞ- AKKOYUNLU 53. SAMANDAĞ- YAYLICA ÇANAKOLUK K 80.SAMANDAĞI- ÇÖĞÜRLÜ KÖYÜ MEV EMİN DÖNMEZ BOZKAYALAR HAF.İNŞ.LTD.ŞTİ. KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. EMİN DÖNMEZ MEHMET ALİ DURMAZ TAŞ OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ 17/11/ TAŞ OCAĞI 24/09/ TAŞ OCAĞI VE KONKASÖR TESİSİ KALKER ÜRETİM TES. KALKER ÜRETİM TES. KALKER ÜRETİM TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 14/06/ /08/ /10/ /02/ /10/ /01/ DEĞİLDİR DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR KIRIKHAN 2004 KIRIKHAN 2006 KIRIKHAN 2008 KIRIKHAN 2008 KIRIKHAN 2007 KIRIKHAN 2007 KIRIKHAN 2007 REYHANLI KARAYOLLARI 5.BL. TAŞ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSİZ SAMANDAĞ DSİ 63.ŞUBE MD. TAŞ OCAĞI 14/07/1998 ÖNEMSİZ SAMANDAĞ GÜR-KAL İNŞ.MAD.HAF.LTD.ŞTİ. TAŞ OCAĞI 09/12/ DEĞİLDİR 2005 SAMANDAĞ 255

272 4 1 SAMANDAĞ İLÇESİ ÇÖĞÜRLÜ MEVKİİ YAYLADAĞ- KARAKÖSE GÜR-KAL İNS VE MALZ TİC MAD TAS. VE HAF LTD STİ TAS OCAĞI VE KIRMA ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI 04/03/ DEĞİLDİR 2009 SAMANDAĞ KARAYOLLARI 5.BL. TAŞ OCAĞI 06/12/1994 ÖNEMSİZ YAYLADAĞ TARİHLERİ ARASI BAKANLIK TARAFINDAN VERİLEN EK.II KARARLARI SIRA MEVKİİ FAALİYET SAHİBİ İSKENDERUN- SARISEKİ İSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: İSKENDERUN, AŞKARBEYLİ YARIKKAYA MEVKİİ, İR: İSKENDERUN- BEKBELE BELDESİ- YENİ KÖY ETİ TOPRAK END.TİC.A.Ş. AKAR MERMER MAD. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ÖZYAPI İNŞ. SAN. VE TİC. AŞ. ÇOLAKLAR PAZ.İNŞ.TİC.LTD.ŞTİ. (SEHVEN YANLIŞ YAZILMIŞ ÇOLAK PAZ. İNŞ. TAAH. TİC. LTD. ŞTİ ÇEDP TARİH VE 3209 YAZI İLE DEĞİŞTİRİLDİ) FAALİYET KONUSU KALKER OCAĞI (AR:59162) KALKER OCAĞI KARAR TARİHİ 03/03/ /05/2006 TAŞ OCAĞI 09/05/2006 KALKER OCAĞI VE KIRMA- ELEME TESİSİ 04/06/2006 K.NO KARAR YILI DEĞİLDİR DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR

273 İSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: İSKENDERUN, SARISEKİ KÖYÜ, KOCABOZ MEVKİİ, AR: İSKENDERUN, AKARCA KÖYÜ, İR: DÖRTYOL, PAYAS BELDESİ, AR: İSKENDERUN, AŞKARBEYLİ MEVKİİ, 99 İSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ ELMA MAD. TİC. VE SAN. LTD.ŞTİ Gn.Md TARİH VE 3744 SAYILI YAZISI İLE KARAR İPTAL EDİLDİ AYNI ALANDA FARKLI ÇALIŞMA ALANI İÇİN YENİ RAPOR HAZIRLANDIĞI VE 2. DEĞİLDİR KARARI VEİLDİĞİ BELİRTİLDİ YENİ KARAR SIRA 123 TE BESTAMİ GEDİK ETİ TOPRAK END. VE TİC. A.Ş. MAHMUT ÖZTÜRK İSKENDERUN BELEDİYESİ EMİN DÖNMEZ KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI KIRMA- ELEME VE KİREÇ ÜRETİM TES. II. GRUP DOĞALTAŞ- MERMER (KALKER- KALSİT) OCAĞI KALKER OCAĞI ARİYET OCAĞI KALKER OCAĞI VE KIRMA 07/07/ /07/ /07/ /07/ /08/ /12/2006 DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR

274 CİVARI AR: ELEME TES DÖRTYOL, SİNCAN KÖYÜ CİVARI, İR: İSKENDERUN YOLU ÜZERİ BAĞLAMA MEVKİİ, KIRIKHAN, KICI KÖYÜ, AR KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR İSKENDERUN, BEKBELE KÖYÜ, AR: MERKEZİ KURUYER KÖYÜ, İR:73000 KIRIKHAN, KICI KÖYÜ, SUKAYASI MEVKİİ AR: ER: İSKENDERUN, BEKBELE BELDESİ, AR: MAHMUT FARUK TİRYAKİ AKINTAŞ MAD. İNŞ. MALZ. TİC. VE SAN LTD.ŞTİ TÜSAN YAPI SAN. A.Ş. BOZKAYALAR TAŞ OCA. HAFR. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ELMA MAD. TİC. VE SAN. LTD.ŞTİ AYNI ALANDA FİRMANIN SIRA 108 DEKİ KARARI İPTAL EDİLDİ YENİ ÇALIŞMA ALANI İÇİN BU KARAR VAR GÜRTAŞ İNŞ. MALZ. TAAH. MAD. PET. İTH. İHR. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. TÜSAN YAPI SAN. A.Ş. ELMA MAD. TİC. VE SAN. LTD. ŞTİ. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. II.GRUP MADEN OCAĞI DOĞALTAŞ MERMER OCAĞI KALKER ÜRETİM TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. II. GRUP DOĞALTAŞ- MERMER OCAĞI KALKER OCAĞI 24/01/ /02/ /02/ /02/ /04/ /05/ /05/ /07/2007 DEĞİLDİR. ÇED GEREKLİDİR. ÇED GEREKLİDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR

275 KIRIKHAN, KARAMAĞARA KÖYÜ, AR İSKENDERUN, KIŞLADERE KÖYÜ İR DÖRTYOL, KARAKESE KÖYÜ AR DÖRTYOL, ÇAĞIŞLIK KÖYÜ DÖRTYOL, ÇAĞIŞLIK KÖYÜ BELEN, KICI KÖYÜ, SU KAYASI MEVKİİ, İSKENDERUN, YARIKKAYA KÖYÜ, RUHSAT NO: EMİN DÖNMEZ RENDE OREKS MAD. SAN. TİC. LTD. ŞTİ ALPERENLER AV. MALZ. MAD. İNŞ. LTD. ŞTİ AKAR MERMER MAD. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. CAN-OĞULLARI İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ KARAYOLLARI 5 BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AMANOS YAPI İNŞ. SAN. VE TİC. A.Ş. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TES. 25/10/2007 KİL OC. 05/12/2007 KALKER OC. 14/12/2007 KALKER OC- KIRMA ELEME TES. KALKER OC- KIRMA ELEME TES. KALKER OC. KIRMA ELEME TES. KALKER OC. VE KIRMA ELEME TES. 25/12/ /12/ /01/ /01/2008 HATAY İLİ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARLARI DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. DEĞİLDİR. SIRA KARAR MEVKİİ FAALİYET SAHİBİ FAALİYET KONUSU TARİHİ KARAR YILI 1 BELEN SITKI KURTALAN, NEVZAT KAYA TAŞ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU BELEN NEVZAT KAYA TAŞ OCAĞI 14/02/1996 OLUMLU BELEN AHMET ÇETİN TAŞ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU BELEN KIZILDAĞ İNŞ. SAN. TİC. LTD.ŞTİ. TAŞ OCAĞI 06/06/1997 OLUMLU

276 Sabit sermaye yatırımları, girdi-çıktı ve katma değer, 1997* DİE 1997 Madencilik (Milyon TL) TÜRKİYE AKDENİZ HATAY Sabit sermaye yatırımları Devlet Özel Girdi Devlet Özel Çıktı Devlet Özel Katma değer Devlet Özel TABLO 71: * Bilgi geçicidir. Köyü / Mevkii Arpahan Bedirge Der. Kuruyer Şıkrıktepe TABLO 72: Cinsi m 2 Makbu Rusum Adı Soyadı Kum-çakıl Bedelsiz Karayolları 5. Böl Md. Taş yıl Gürtaş Ltd Şti 2. yıl yıl Ruhsat Müddeti Kuruyer Büyükdere Dursunlu Büyüktaş Kuruyer Şıkrıktepe Kuruyer Harebe Taş yıl yıl taş yıl ,3,4 ve 5. yıllar Encümence belirlenecek Günay Krd. Ltd.Şti Dertaş İnş.Tah.Mad. Lmt.Şt taş Bedelsiz Karayolları 5. Bl. Md taş 22 Dönüm 1. yıl Kartaş İnş Tah.San.Lt.Şt 2. ve 3. yıllar

277 Enek Ariyet Bedelsiz Karayoları 5. Böl. Md. TABLO 73: İlçesi : Belen Kıcı Atik taş yıl yıl yıl Bakras Ötençay kireç Yıl Yıl yıl Kıcı Atik taş Yıl Yıl yıl Ercan KURT Yıldırım Kireç.ltd.Şt. M.Necdet KIZILDAĞ Bakras Bağlama taş Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md. Kıcı Atik kum-çakıl Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md.. TABLO 74: Kıcı Kurudere taş Yıl yıl yıl Kıcı Kurudere taş yıl ve 3. yıllar Encümence Ötençay Bağama TABLO 75: belirleyecek taş yıl ve 3. Yıllar Encümence belirleyecek Kızıldağ İnş.Tic.Şti. Ahmet ÇETİN Çapar İnş. Mal. Tic. Ltd. Şti

278 İlçesi : Erzin Turunçlu Burnaz TABLO 76: kum yıl yıl yıl Ceyhan Toros Gübre A.Ş İlçesi : Kırıkhan Karamağara Gündüzlü Karamağara Gündüzlü Başpınar Kastal TABLO 77: taş yıl yıl A.Hacıfettah oğlu taş Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md. taş Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md İlçesi : İskenderun Karapelit Şekere Aşkarbeyli Kısıkdere TABLO 78: taş Bedelsiz Karayolları 5. Böl. Md. taş Bedelsiz D.L.H. İnş. 9. Böl. Md İlçesi : Reyhanlı Akyayla Hasnekiye Akyayla Telkermit TABLO 79: kum yıl yıl yıl kum yıl yıl Durmaz İnş. Ltd. Şti. Kılınçlı İnş. Ltd. şti

279 İlçesi : Samandağ Çöğürlü Asi Nehri TABLO 80: kum-çakıl Bedelsiz D.S.İ. 63. Şb. Md İlçesi : Yayladağ Yenice kum-çakıl Bedelsiz D.S.İ. 63. Şb. Md TABLO 81: İlçesi : Kumlu Batıayrancı Müşrüfe kum-çakıl yıl ve 3. Yıllar Encümence belirlenecek Türkmenoğlu İnş.Ltd.Şti TABLO 82: (I).MADEN KAYNAK DİE verileri Hatay İli Çevre Durum Raporu M.T.A. Web Sitesi ( ) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 263

280 J.ENERJİ J.1. KAYNAKLARINA GÖRE ENERJİLERİN SINIFLANDIRILMASI J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları J Güneş Enerjisi Tükenme niteliğine sahip konvensiyonel enerji kaynakları yerine önerilen alternatif enerji kaynakları arasında yer alan güneş enerjisi, iletim dağıtım gibi sorunları olmaması, çevre kirliliği oluşturmaması nedeniyle diğer enerji kaynaklarına göre üstünlük taşımaktadır. Güneş enerjisinden yararlanma çalışmaları ülkemizde 1960 yılında başlamış olup bugün en çok kullanılan sistemleri üç ana başlıkta toplayabiliriz. a - Termal Güneş Santralleri b - Güneş Kollektörleri c - Güneş Pilleri Güneş, rüzgar, kömür gibi sınıflandırdığımız alt başlıklardır. Bunlar gereken enerji hizmetlerine dönüştürülünceye, makinalarda ya da soba, türbin veya motor gibi araçlarda kullanılıncaya kadar işe yaramaz. Bu nedenle ilimizde etkili olan güneş, rüzgar ve su enerjisinden yararlanma olanakları ve etkilerinin bilinmesi gerekmektedir. Hatay İl Merkezinin Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması (Meteoroloji Genel Müd.1998) Hatay İl Merkezinin Sıcaklık Ortalamaları (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2007) Güneşlenme süresi (saat Aylar /gün) Ocak 3.15 Şubat 4.18 Mart 5.54 Nisan 7.51 Mayıs 9.18 Haziran 9.58 Temmuz 11.3 Ağustos Eylül 9.59 Ekim 6.52 Kasım 4.15 Aralık 3.06 Yıllık Ortalama 7.15 Aylar MAX C o MİN C o ORT C o Ocak 13,2 2,8 7,6 Şubat 15,1 7,0 10,6 Mart 19,2 9,3 13,9 Nisan 21,0 11,2 15,9 Mayıs 28,1 18,6 22,6 Haziran 30,1 21,9 25,6 Temmuz 33,0 24,7 28,2 Ağustos 32,4 25,8 28,4 Eylül 32,2 22,1 26,4 Ekim 29,4 17,9 22,7 Kasım 20,4 11,0 15,0 Aralık 13,9 5,0 8,6 TABLO 84: 264

281 J Rüzgar Enerjisi Dogu Akdeniz'de rüzgar kış aylarında (NE) Kuzey Doğu, Yaz aylarında (SSW) Güney,Güney Batı olarak esmektedir. Yaz rüzgarlarının Hatay ve çevresi için serinletici etkisi vardır. İlkbahar mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 3600 saat esmekte,kuzey Doğudan 1500 saat, ortalama hızı 0,2,107 m/s dir. Yaz mevsimi yer rüzgarları Güney Batıdan 6000 saat eser,ortalama hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. Sonbahar mevsimi yer rüzgarları Güney ve Güney Batıdan 5400 saat,kuzey Doğudan 2100 saat esmekte, hızı 0,2,10,8 m/s arasındadır. Kış mevsimi Kuzey Doğudan esmektedir, hızı 0,2,10,7 m/s arasındadır. TABLO 85: HATAY ili için Aylara göre yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (m.sec.) (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2007) AYLAR YILLIK YILLIK 1,3 1,4 1,9 2,1 2,9 3,9 4,3 4,4 3,1 1,9 1,5 1,3 2,5 TABLO 86: ANTAKYA için Aylara göre 27 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları (m.sec.) (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 27 YILLIK TABLO 87: İSKENDERUN için Aylara göre 31 yıllık Rüzgar Hızı Ortalamaları(m.sec.) (Meteoroloji İl Müd.Verileri 2002) AYLAR YILLIK SON 31 YILLIK İlimiz sınırları içinde, rüzgar hızı, rüzgar enerjisi doğal potansiyelinden yararlanmaya yönelik çalışma ve proje bulunmamaktadır. 265

282 J Su Enerjisi Hatay ilimizde dalga enerjisinden yararlanılmaya yönelik çalışma ve proje mevcut değildir. J Biyogaz Enerjisi İlimizde Biyogaz üretimi ve yönetimine yönelik çalışmalar mevcut değildir. J Biyomas Enerjisi İlimizde Biyomas üretim ve tüketimine ait çalışma mevcut değildir. J Odun Hatay ilinde Antakya ve Dörtyol Orman İşletme Müdürlükleri bulunmaktadır. Antakya Orman İşletme Müdürlüğü ne bağlı 7 Orman İşletme Şefliği vardır. ( Antakya, Samandağı, Yayladağı, Kırıkhan, Ster hesabına göre fiyatlandırılır. Kesilen ağaçların dallarından ve çürümüş gövdelerden odun yapılır. Buna göre ; a) Odun, Devlet Orman İşletmeleri depolarından temin edilir. b) Şahısların tapulu arazilerinde olan ağaçların kesilmesinden temin edilir. c) Şahısların bahçelerindeki, verimleri azalmış yaşlı zeytin ve meyve ağaçlarından odun temin edilir. d) İşçilere verilen köylü pazar satışı odunlarından temin edilir. Hatay ili ( Dörtyol Orman İşletme Müdürlüğü hariç ) yıllık odun tüketim miktarı (elli bin) ster dir. Antakya Orman İşletme Müdürlüğü nün yıllık odun üretimi bin (onbeş - onaltı bin) ster dir. Bu nedenle Hatay ili odun açığını, Trükiye nin Muhtelif Devlet Orman İşletme Müdürlüklerinden ve zeytin odunlarından karşılamaktadır. Hatay da tüketilen odunların cinsi ; a) İbreli ormanlarımızdan, kızılçam, karaçam odunu, b) Yapraklı ormanlardan, meşe, kayın, gürgen, sandal odunu, c) Okaliptus (Sılfata) odunu, d) Zeytin ve meyve odunu Hatay ilinde sunta ve Lif - Yoga (Kantralit) fabrikası yoktur. Ancak mabilya iskeletinde ve sandık takozu olarak kullanılır. J Kömür İlimiz sınırları içinde kömür rezervi mevcut değildir. J Petrol (Fuel-Oil, Motorin,Asfalt,Benzin,LPG) İlimiz sınırları içinde petrol rezervi ve rafineri mevcut değildir. 266

283 J Jeotermal Enerji Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları : İl sınırları içinde Erzin ilçesinde içme ve kaplıca bulunmaktadır. İçmelerde su saniyede 0.2 lt çıkmakta olup sıcaklığı 24 OC' dır. Hem içme hem de banyo uygulamalarında kullanılan su, karaciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, pankreas, metabolizma hastalıkları ve diabet hastalıklarında olumlu etkiler yapmaktadır. Yine Erzin ilçesi Başlamış köyünde, debisi 0.2 It i sn olan suların sıcaklığı 22 C'dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi geldiği belirtilmektedir. Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları : Reyhanlı-Kırıkhan karayolu üzerinde bulunan Hamamat kaplıcaları Özel İdare Müdürlüğü tarafından yeniden yapılarak modern bir yapıya kavuşmuş bulunmaktadır.yörenin en büyük kaplıcası olup,bir çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. Hamamat Kaplıcaları (Kumlu Kaplıcaları) J DoğalgazEnerjisi İlimiz sınırları içinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. J.1.2. ikincil Enerji Kaynakları Konuyla ilgili bilgi bulunamamıştır. J Termik Enerji İlimiz sınırları içinde termik santral bulunmamaktadır. 267

284 J Hidrolik Enerji İlimiz sınırları içinde, Dörtyol ilçesi, Kuzucular beldesi sınırları içinde 1 adet Hidrolik Santral mevcuttur. Bu santrale ait bilgiler : - Akarsu hacmi ; 500 lt/sn - Üretim kapasitesi ; Aylık ortalama kw/saat J Nükleer Enerji İlimiz sınırları içinde radyoaktif kaynak ve rezerleri bulunmamaktadır. J.2. ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Enerji (1) TÜRKİYE AKDENİZ HATAY Toplam...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Resmi Daireler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Dağıtım şirketleri...miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Otoprodüktörler...Miktar (kwh) Ticarethaneler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Meskenler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Tarımsal Sulama...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Şantiyeler...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) Sokak Aydınlatma...Miktar (kwh) Diğerleri...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) TEAŞ Direkt Satışları...Miktar (kwh) Değer, KDV dahil (Bin TL) TABLO 88: Elektrik tüketimi,

285 (J).ENERJİ KAYNAK DİE verileri Hatay İli Çevre Durum Raporu DSİ Bölge Müdürlüğü-Adana 269

286 K.SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ, YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU ETKİLEYEN ETKENLER Hatay ın ekonomisini incelerken Antakya ve İskenderun olarak iki cazibe merkezi şeklinde ele almak gerekir. İskenderun ve yöresi İskenderun Demir Çelik Fabrikaları A.Ş. nin kurulmasına bağlı olarak metal ana sanayiinde gelişmeler göstermiş, ve sanayi şehri hüvviyetine bürünmüştür. İskenderun, Organize Sanayi Bölgesini kurmuş ve ikincisini kurma çalışmalarını sürdürmektedir. İskenderun Limanının özelleştirilmesi ve İskenderun Serbest Bölgesinin hayata geçirilmesi ile de İskenderun da şu günlerde durgunluk yaşayan ticaret ve ekonomi canlanma Şansına kavuşacaktır. Hatay ilinin merkez ilçesi Antakya da ekonomiye yön veren, yörenin bel kemiğini oluşturan başlıca sektörler tarım ve ticaret sektörleridir.gelişmişlik bakımından Türkiye genelinde 858 ilçe arasında 80.sırada yer almaktadır. İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırmasında merkez ilçeler itibariyle 48. sırada bulunmaktadır. İlçe, çeşitli sektörler açısından önemli düzeyde potansiyeli olan bir bölgedir. Antakya da bugün ticaret, hem ulusal, hem uluslararası boyutuyla önemli bir ağırlığa sahiptir. Bölgede üretilen ve ihrac edilen başlıca ürünler; pamuk, buğday, zeytinyağı, tütün ve narenciyedir. Son yıllarda seracılığın da gelişmesiyle turfanda sebzecilikte de önemli üretim düzeylerine ulaşılmıştır. 80 li yıllarla birlikte yörede önemli bir sektör konumuna gelen ihracat, yöre ekonomisine oldukça büyük katkılar sağlamıştır yılı itibariyle Antakya da 279 firma ihracat işiyle iştigal etmektedir. Ve son yıllarda yaklaşık 40 firma devamlı olarak 1 milyon $ ın üzerinde ihracat getirisi sağlama başarısını göstermektedir yılında Antakya lı firmaların gerçekleştirdiği ihracat 145 milyon $ dır. Hatay lı firmaların 2000 yılı ihracatı ise; 217 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Bölgeden, taze sebze-meyve, hububat, baklagil, ve çeşitli sanayi ürünlerinin ihracatı yapılmaktadır. Ortadoğu ya, Batı Avrupa ya, Rusya ya ve Bağımsız Devletler Topluluğu na kadar pek çok ülkeye Antakya dan ihracat yapılmaktadır yılında Antakya dan yapılan ithalat; 2 milyon 428 bin $, Hatay dan yapılan ithalat ise; 1 milyar 875 milyon $ dır. 80 li yıllarla birlikte ihracata paralel olarak büyük bir gelişme gösteren uluslararası nakliye sektöründe bugün araçların %30 dan fazlası yenilenmiştir yılı sonu itibariyle 113 uluslararası nakliye firması, 2500 çekici ile 67 milyon $ lık getiri sağlamıştır. Bunun yanında uluslararası yolcu taşımacılığından da 11 milyon $ lık döviz getirisi elde edilmiştir. Bugün; ihracatta, uluslararası taşımacılıkta ve tarım sektöründe avantajlı pozisyonlar yakalamış olan Antakya, sanayide ve turizm alanında da söz sahibi olmaya hazırlanmaktadır dönümlük arazi üzerine kurulan Antakya Organize Sanayi Bölgesi nin altyapı çalışmaları tamamlanmış ve m2 si 3 $ dan arsa satışlarına başlanmıştır. Şu anda 2 adet fabrika faaliyete başlamıştır. Yöredeki gelişmiş pazarlama yapısı, gelişecek olan sanayinin ulusal ve uluslararası pazarlama ağını oluşturabilmesi açısından önemli bir faktör konumundadır. 90 adet parselden oluşan AOSB, Antakya nın Topboğazı mevkiinde ve şu anda etüd çalışmaları yapılmakta olan Uluslararası Havaalanına çok yakın bir bölgede bulunmaktadır. Yakın bir tarihte, Antakya ayağı tamamlanacak olan otoban yol da 270

287 AOSB nin yakınlarından geçmektedir. Organize Sanayi Bölgesi nin İskenderun Körfezi ne uzaklığı 30 km., Cilvegözü Sınır Kapısına uzaklığı ise 40 km. dir. Antakya da sanayiden bahsederken büyük bir istihdam alanı yaratan geleneksel sektörleri de gözardı etmemek gerekir. Ham deri işleyen 50 adet işletme 750 kişiye istihdam sağlamakta ve ayda ortalama 750 ton civarında deri işlemektedir. Ayakkabıcılık dalında 550 işletme 2500 kişiye istihdam sağlamakta ve günde ortalama çift ayakkabı üretmektedir. Mobilyacılık sektöründe de irili ufaklı 2500 adet işletme faaliyet göstermekte ve büyük istihdam sağlamaktadır. Antakya da işgücünün nitelikli bir işgücü olması sanayide nitelikli işgücü kullanılması gereği gibi bir problemi tamamen ortadan kaldırmaktadır. Nüfusun öğrenim düzeyi incelendiğinde Antakya nüfusunun öğrenim düzeyinin Hatay ve Türkiye ortalamasının da üzerinde olduğu görülür. Hatay da ve özelde Antakya da nüfusun lise ve Yükseköğretim düzeyinin yüksek olması ekonomik ve sosyal kalkınma için büyük bir üstünlük sağlamaktadır yılında kurulan ve bugün civarında öğrenciye eğitim imkanı sağlayan Mustafa Kemal Üniversitesi kentin gerek kültür, gerekse ekonomik hayatına büyük katkılar yapmaktadır. Kentin turizm açısından da büyük bir potansiyeli vardır. Tarihi ve doğal zenginlikleri yanında deniz, sağlık, dağ turizmi gibi çeşitlilikleriyle yıl boyunca turizmden yararlanma olanağı sağlamaktadır. Bunun yanı sıra zengin mutfağı ile Türk mutfağı içinde özel ve önemli bir yere sahiptir. Antakya pek çok uygarlığı yaşamış ve bu uygarlıkların kültür karışımlarından yoğrulmuş çok eski ve tarihi bir yöredir yılında Papa IV.Paul tarafından hac yeri olarak ilan edilen ve Hıristiyan alemi için ilk kiliselerden biri olan "Sen Piyer Kilisesi", dünyanın mozaik açısından en önemli ikinci Müzesi olan "Antakya Müzesi" dünyaca tanınan turistik ve tarihi değerde yerlerdir. Her yıl 29 Haziran günü Katolik kilisesince Sen Piyer Kilisesi nde ayinler düzenlenmekte ve dünyanın dört bir yanından bu ayine katılmak üzere hristiyanlar Antakya ya gelmektedir. Antakya ve yöresi Harbiye, Sarımazı ve Batıayaz Yaylaları ile dağ ve yayla turizmine imkan sağlamaktadır. Sağlık turizmi açısından Erzin deki Kaplıca Suyu ve İçmeler önemli birer potansiyeldir. Dini turizm yönünden bakıldığında Samandağ daki Hızır A.S. Türbesi, Kırıkhan daki Beyazıt Bestami nin makamı ve daha pek çok önemli islam büyüğünün makamları önem arz eder. Samandağ-Arsuz kıyı şeridi temiz ve el değmemiş kesimleriyle deniz turizmi için elverişli bölgelerdir. Gerek turizm, gerek ticari açıdan büyük bir gereklilik olan ulaşım altyapısı değerlendirildiğinde, Hatay ın uluslararası yolların buluştuğu bir kavşak noktasında bulunmasının avantaj sağladığı söylenebilir. Antakya dan geçen yolun bir kolu İsrail- Lübnan hattı üzerinden Kahire ve Afrika ya açılmakta, diğer bir kolu ise Arabistan Yarımadasının en güneyine varmaktadır. Antakya; sınır bölgesi olması, İskenderun Körfezi ne, GAP a yakınlığı, yörede dış ticaret ve nakliye sektörlerinin gelişmişliği, Üniversite nin mevcudiyeti ve Havaalanının yapım çalışmalarına başlanmış olması, Organize Sanayi Bölgesinin altyapısının tamamlanmış olmasının yanısıra, turizm değerleri ile de yatırımlar için cazip bir bölge olma özelliğine sahiptir yılında kurulan Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, bugün yaklaşık 3800 kayıtlı üyesi ile Antakya nın gerek ticari, gerekse sanayi hayatına yön veren öncü bir kuruluş olmaya devam etmektedir. 271

288 K.2. GENEL ANLAMDA SANAYİNİN GRUPLANDIRILMASI Antakya Organize Sanayi Bölgesi HARİTA 17 Payas Organize Sanayi Bölgesi Antakya Küçük Sanayi Sitesi 272

289 K.3. SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı Aralık 2009 İLÇENİN ADI FİRMA SAYISI TOPLAM ÜRETİM (*) ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI ANTAKYA 245 ALTINÖZÜ 15 BELEN 30 DÖRTYOL 69 ERZİN 5 İSKENDERUN Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, Mt/yıl, M3/yıl, Paket /yıl, Kasa/yıl, Tak/yıl, m.tül/yıl, Lt/yıl, Çift/yıl, Kg/yıl, baş/yıl TON/YIL, KG/YIL Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, Düzine/yıl, kg/yıl Ton/yıl, Adet/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Kg/yıl, KWH/YIL, m Ton/yıl, Ad/yıl ton/yıl, Ad/yıl, M2/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Kg/yıl

290 KIRIKHAN 40 KUMLU 4 REYHANLI 25 SAMANDAĞ 5 HASSA 12 TOPLAM Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, Metre/yıl, Lt/yıl, kg/yıl Ton/yıl, kg/yıl Ton/yıl, Adet/yıl, KG/YIL Adet/yıl, Ton/yıl, KG/YIL, Lt/yıl Ton/yıl, KG/YIL, M.TÜL/YIL Ton/yıl, Adet/yıl, m2/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Paket/yıl, Kasa/yıl, Tak/yıl, M.TÜL/YIL, Lt/yıl, Çift/yıl, Düzine/yıl, Kg/yıl, baş/yıl KWH/YIL TABLO 89-a 274

291 Sanayi Sicil Belgesi Almış Sanayi Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı-2002 İLÇENİN ADI FİRMA SAYISI TOPLAM ÜRETİMİ (*) m2/yıl A/yıl ANTAKYA m/yıl Ton/yıl m3/yıl ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI 1550 ALTINÖZÜ ton/yıl 9 BELEN adet/yıl ton/yıl 150 DÖRTYOL ton/yıl A/yı 1464 ERZİN ton/yıl 10 İSKENDERUN ton/yıl ad/yıl KIRIKHAN ton/yıl 467 KUMLU ton/yıl 18 REYHANLI ton/yıl 416 SAMANDAĞ YAYLADAĞI HASSA T/yıl 29 TOPLAM m/yıl m2/yıl m3/yıl ton/yıl adet/yıl (*) Üretim Birimi,üretim konusuna göre m,m2,m3,adet,ton,vb. biçimde toplam üretim sütununda belirtilmiştir TABLO 89-b 275

292 K.4. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞYERİ SAYILARI VE İSTİHDAM DURUMU İmalat sanayiinde işyeri sayısı, ücretle çalışanlar ve yapılan ödemeler (10+), 1993 A. Toplam B. Devlet C. Özel İmalat sanayii (1) Ücretle çalışanların ortalaması Ücretle Çalışanlara Yapılan Ödemeler (Milyar TL) Sektörler İşyeri sayısı Emekli San. bağlı olanlar SSK'ya bağlıolanlar Toplam Yıllık ortalama çalışan sayısı Emekli sandığına bağlı olanlar SSK'ya bağlı olanlar Toplam Ýmalat A 62 1,549 14,449 15,998 16, ,902 3,120 B 2 1,549 11,093 12,642 12, ,666 2,884 C 60-3,356 3,356 3, (31) Gıda, içki, tütün A B C (32) Tekstil A (33) Kereste (34) Kağıt ve basım B C A B C (**) A B C (35) Kimya A (36) Taş ve toprak B C (*) A B C (37) Metal A 14 1,549 11,883 13,432 13, ,745 2,962 (38) Metal eşya DİE 2002 verileri TABLO 90: B 1 1,549 10,768 12,317 12, ,619 2,837 C 13-1,115 1,115 1, A 12-1,042 1,042 1, B C 12-1,042 1,042 1,

293 K.5. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ VE ENERJİ KULLANIMI Elektrik tüketimi, 1994* Enerji TÜRKİYE AKDENİZ HATAY Toplam...Miktar (kwh) 54,201,983,482 6,630,049,781 1,038,332,366...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 93,206,523,654 7,366,278, ,905,247...Resmi Daireler...Miktar (kwh) 3,271,298, ,792,921 43,730,688...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 6,334,741, ,926,713 83,565,109...Sanayi İşletmeleri...Miktar (kwh) 28,463,560,315 3,295,957, ,286,426...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 48,680,444,519 1,951,091, ,105,048...Tarımsal Sulama...Miktar (kwh) 1,134,217, ,791,877 59,164,988...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 754,306,363 82,330,095 35,654,243...Meskenler...Miktar (kwh) 13,083,352,261 1,527,183, ,775,715...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 22,620,271,325 2,780,703, ,243,053...Ticarethaneler...Miktar (kwh) 4,185,074, ,311,094 37,927,662...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 9,665,150,130 1,251,650,709 91,845,306...Şantiyeler...Miktar (kwh) 433,718,641 57,539,270 7,046,901...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 1,537,530, ,749,445 10,063,784...Hayır Kurumları...Miktar (kwh) 91,965,930 8,657,548 86,396...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 44,898,677 2,162, ,468...Sokak Aydınlatma...Miktar (kwh) 2,375,727, ,840,486 43,509,657...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 1,780,392, ,653,485 34,111,571...Diğerleri...Miktar (kwh) 1,163,068, ,975,512 18,803,933...Deðer, KDV dahil (Bin TL) 1,788,787, ,010,819 29,192, * Bilgi geçicidir. DİE verileri TABLO 91: 277

294 SANAYİ SİCİL BELGESİ ALMIŞ SANAYİ TESİSLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI MART 2008 SEKTÖRÜN ADI FİRMA SAYISI TOPLAM ÜRETİM(*) Gıda içki ve tütün sanayi ton/yıl adet/yıl kasa/yıl, lt/yıl, kg/yıl DOKUMA GİYİM ton/yıl EŞYASI VE DERİ m 2 /yıl SANAYİ adet/yıl m/yıl tak/yıl, çiftçi/yıl düzine/yıl, ORMAN ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA SANAYİ KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERİ VE BASIM SANAYİ KİMYA, KÖMÜR, KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ SANAYİ TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYİ kg/yıl ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl m 3 /yıl m/yıl Takım/yıl m 2 /yıl mt/yıl paket/yıl ton/yıl ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl m.tül/yıl kg/yıl, ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI METAL ANA SANAYİ ton/yıl METAL EŞYA MAKİNE VE TEÇHİZAT ULAŞIM ARACI, İLMİ VE MESLEKİ ÖLÇME ALETLERİ SANAYİİ ton/yıl adet/yıl m/yıl kg/yıl TOPLAM ton/yıl adet/yıl m 2 /yıl m/yıl m 3 /yıl, paket/yıl kasa/yıl, tak/yıl m.tül/yıl lt/yıl çift/yıl düzine/yıl kg/yıl (*) üretim birimi, üretim konusuna göre m 2,m 3,adet, ton vb biçiminde Üretim sütununda belirtilir. (Kaynak: Bilim ve Teknolojiler Sanayi İl Müdürlüğü) 278

295 SANAYİ SİCİL BELGESİ ALMIŞ SANAYİ TESİSLERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI ARALIK 2009 FİRMA SAYISI TOPLAM ÜRETİM (*) ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI SEKTÖRÜN ADI GIDA İÇKİ VE TÜTÜN SANAYİ Ton/yıl Adet/yıl Kasa/yıl, Lt/yıl, Kg/yıl, baş/yıl DOKUMA GİYİM EŞYASI VE DERİ SANAYİ Ton/yıl M2/yıl Adet/yıl Met/yıl Tak/yıl, Çift/yıl, Düzine/yıl, Kg/yıl ORMAN ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA SANAYİ Ton/yıl, Adet/yıl, M2/yıl, M3/yıl, M/yıl, Takım/yıl,3.000 M.TÜL/YIL KAĞIT, KAĞIT ÜRÜNLERİ VE BASIM SANAYİİ M2/yıl, Mt/yıl, Paket/yıl, Ton/yıl, kg/yıl, ADET/YIL 173 KİMYA-, KÖMÜR,KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ SANAYİİ Ton/yıl Adet/yıl M2/yıl m.tül/yıl, Kg/yıl TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYİİ Ton/yıl Adet/Yıl, M2/yıl, M3/YIL, KG/YIL METAL ANA SANAYİİ Ton/yıl, kg/yıl METAL EŞYA MAKİNA VE TEÇHİZAT ULAŞIM ARACI,İLMİ VE MESLEKİ ÖLÇME ALETLERİ SANAYİİ Ton/yıl, Adet/yıl, m/yıl, Kg/yıl, M.KARE, KWH/YIL TOPLAM Ton/yıl, Adet/yıl, m2/yıl, Metre/yıl, M3/yıl, Paket/yıl, Kasa/yıl, Tak/yıl, M.TÜL/YIL, Lt/yıl, Çift/yıl, Düzine/yıl, Kg/yıl, baş/yıl KWH/YIL (*)ÜRETİM BİRİMİ,ÜRETİM KONUSUNA GÖRE M2,M3,ADET,TON V.B.BİÇİMİNDE ÜRETİM SÜTUNUNDA BELİRTİLİR.( KAYNAK:SANAYİ VE TİCARET İL MÜDÜRLÜĞÜ) 279

296 K.6. SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN ÖNLEMLER K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği Çevre kirliliğinde önemli bir yer tutan hava kirliliği, konutlardan, sanayiden ve motorlu taşıtlardan kaynaklanmaktadır. Hava kirliliğine sebep olan tesislerin başında ; Çimento Fabrikası, Sarıseki Gübre Fabrikası, İskenderun ve Dörtyol ilçelerindeki sanayi kuruluşları, İSDEMİR ile Dörtyol ilçesi Payas beldesinde kurulu bulunan irili ufaklı 24 adet haddehanelerdir. Bu tesisler arasında İSDEMİR Fabrikalarının bacalarında bulunan filtrelerin birçoğu eskimiş durumundadır. Bu filtrelerde işlevlerini yerine getiremediği için emisyon fazla olmaktadır. İskenderun Organize sanayi bölgesinde bulunan Ekinciler Demir - Çelik ve Yazıcı Demir Çelik Fabrikalarının çelikhane bacasında gaz ve toz tutucu filtre olmasına rağmen randımanlı çalışmamakta, çelikhanede ark esnasında çevreye yoğun bir şekilde toz emisyonu yayılmaktadır. İskenderun Çimento Fabrikasında, elektro filtre bulunmasına rağmen, zaman zaman çalıştırılmaması hava kirliliğine sebep olmaktadır. Ayrıca Dörtyol İlçesi - Payas Beldesinde bulunan haddehanelerin gaz tutucu filtreleri mevcut değildir. K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği İskenderun, Dörtyol, Erzin ve Samandağı İlimizde denize kıyısı olan ilçelerimizdir. İskenderun Körfezi ni kirleten ana kirleticiler ; İskenderun şehir kanalizasyonu, İSDEMİR, Toros Gübre Fabrikası ve Sarıseki Gübre Fabrikası ile petrol taşımacılığı için körfeze gelen gemilerin yaptığı kirliliklerdir. Ayrıca Adana ili sınırlarında kurulu bulunan endüstriyel tesis ve yerleşim yerleride körfezi kirletmektedir. İskenderun şehir kanalizasyonu hiçbir arıtma işlemine tabi tutulmadan denize direkt olarak deşarj edilmektedir. Gübre fabrikaları ise fosforik asit soğutma suyunu denize direkt deşarj etmektedir. Ayrıca İskenderun, Dörtyol karayolu üzerinde bulunan Mobil, Shell, Petrol Ofisi ve Delta Depolama tesislerinin arıtma ünitelerinin yetersiz olması nedeniyle denize petrol türevi maddeler verilmektedir. Yaklaşık 10 yıldır İskenderun Körfezine yoğun bir petrol taşımacılığı olmakta, tankerlerden yapılan taşımacılık esnasında denize sızmalardan karışan petrol, İskenderun körfezi nin kirlenmesine sebep olmaktadır. Petrol taşımacılığı yapan gemiler ise SİNTİNE ve BALAST sularını kıyıdan mil açıkta deşarj etmekte, deniz hareketleri neticesi kirlilik kıyıya kadar gelmektedir. Samandağı ilçesinde, deniz kirlenmesinin başlıca sebebi Suriye nin Lazkiye Limanı nda demirleyen gemilerin katı ve sıvı atıklarını denize deşarj etmeleri neticesinde Samandağı kıyısına kadar gelerek sahili kirletmektedir. Ayrıca; Asi nehri taşıdığı kirlilikleri Samandağı ndan denize dökerek denizinde kirlenmesine sebep olmaktadır. 280

297 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği İlimiz ve ilçelerimizde organize sanayi bölgeleri tarım arazilerini dışında ve sınıf arazilerde tesis edildiğinden bunlardan kaynaklanan herhangi bir toprak kirliliğinden bahsedilemez. K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği Kentlerde giderek tehlikeli bir hal alan çevre sağlığı sorunlarından biri de gürültü kirliliğidir. Başta Antakya ve İskenderun ilçelerimizde bu çevre sorunu önemini korumaktadır. Gürültünün en önemli kaynağı trafiktir. İlimizde trafiğe kayıtlı in üzerinde motorlu taşıt bulunmaktadır. Özellikle egzozları bozuk küçük motosikletler ve çevre yolunun bulunmaması nedeniyle şehir içinden geçen yük kamyonlarının gürültüdeki payı büyüktür. İlimiz genelinde sanayi bölgelerinin bulunmaması, motor gücü ile çalışan işyerlerinden şehir içlerinde çalışarak yaptıkları gürültü çevrede yaşayanların huzur ve sükununu olumsuz yönde etkilemektedir. Endüstri gürültüsü olarak; 2 adet taşocağında yapılan gürültü ölçümünde anlık olarak 85 db(a) olduğu ölçülmüştür. Haddehanelerde olan gürültü ölçümü ise 88 db(a) olarak ölçülmüştür. Sanayinin yoğun olduğu İskenderun ve Dörtyol ilçelerinde ise yapılan denetimlerde, belirtilen parametrelerin üzerinde gürültüye rastlanıldığı takdirde, izolosyona gidilmesi ve teknolojinin yenilenmesi istenmekte olup, İlimizde sanayi tesislerinden kaynaklanan gürültü seviyesi önemsenmeyecek düzeydedir. K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar İlimiz sınırlarında bulunan, sanayi tesisleri için tehlikeli ve zararlı atıkların özellikleri, miktarı, çeşidi ve bertaraf sistemiyle ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Sanayi tesislerinin, az bir kısmının atık su arıtma tesisi olmasına rağmen kısmen çalıştırıldığı, kimi sanayi tesislerinde ise çalışmadığı tespit edilmiştir. İlimizde önemli bir yer tutan İskenderun Demir - Çelik fabrikasının atık su arıtma tesisinin çalıştırılmadığı gibi evsel atık suları için yapılan arıtma tesisi ise kısmen çalışmaktadır. Yine çimento fabrikasının evsel atık suları için yaptırdığı arıtma tesisi yapılan denetimlerde kısmen çalıştırıldığı tespit edilmiştir. 281

298 (K).SANAYİ VE TEKNOLOJİ KAYNAK DİE verileri Hatay İli Çevre Durum Raporu Bilim ve Teknolojiler Sanayi İl Müdürlüğü 282

299 ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. ALTYAPI L.1.1. Su Sistemi ve L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi Hatay ilinde belediyeler düzeyindeki 367 köy ve 351 yerleşim ünitesinden 270 köy ve 235 ünitede yeterli içme suyu bulunmaktadır. Bu durum, köylerin yüzde 73.6 sında, ünitelerin ise yüzde 67.0 sinde yeterli içme suyu olduğunu göstermektedir. Yeterli içme suyu olan köylerin oranı Türkiye ortalamasıyla aynı olup, ünite oranları Türkiye ortalamasının üzerindedir. İlimiz İskenderun ilçesinde, kente verilen temiz (içme suyu) su kaynaklarının kapasitesi 630 lt/sn dir. Şehir şebekesindeki döşenen boru miktarı; 20 km. beton Asbest boru, 10 km. plastik (PVC) boru, 25 km. pik döküm boru, 10 km. galvanizli borularıdır. Kentin atık ve yağmur sularını toplayıp tekrar kullanıma sunulmasıyla ilgili çalışmalar devam etmekte olup, bu çalışmalar 7 fazlı bölümler halinde yapılması düşünülmektedir. Bu çalışmalar ışığında bugüne kadar halen devam etmekte olan, 1. Faz kapsamındaki kent merkezinin altyapı çalışmaları ayrık sistem şeklinde yapılmaktadır. Yani; yağmur suları ayrı pis atık sular ayrı olarak döşenmekte ve bunların ayrı ayrı toplama merkezleri yapılmıştır. Bugüne kadar yapılan toplama hatlarının uzunluk ve kapasiteleri aşağıda sunulmuştur. Yağmur Suyu Toplama Merkezi ve Kapasitesi Deniz kıyısında 12 metre derinlik ve 6,5 metre çapında betonarme keson kuyu vasıtasıyla yapılmıştır. Kuyunun kapasitesi 400 m 3 tür. Kuyunun içinde her biri 475 lt/sn kapasitelik 3 faal 1 yedek deşarj pompası bulunmaktadır. Kent Merkezine Döşenmiş Bulunan Yağmur Suyu Kaynakları 1500 metrelik (0.43x3.00) metre ebatları olan betonarme kanalı betonarme boru ve ebatları: Yağmur suyu % 200 mm lik 160 metre Yağmur suyu % 300 mm lik 820 metre Yağmur suyu % 400 mm lik metre Yağmur suyu % 500 mm lik 650 metre Yağmur suyu % 600 mm lik 150 metre Yağmur suyu % 800 mm lik 139 metre Yağmur suyu % 1000 mm lik 350 metre Yağmur suyu % 1200 mm lik 250 metre Yağmur suyu toplama merkezinden ayrı olarak gene sahil kesiminde 12 metre derinliğinde ve 6,5 metre çapında betonarme keson kuyuda toplanmaktadır. Kuyunun kapasitesi genel olarak 400 m 3 tür. Burada her biri faal olarak çalışan 3 asıl, 1 yedek olmak zere 4 adet yükseltme pompası bulunmakta ve her pompa kapasitesi 160 lt/sn olmak üzere 3 x 160 = 480 lt/sn kapasitesindedir. Kent içinde Döşenmiş Atık Su Boru ve Mesafesi Kanalizasyon % 200 mm lik 4136 metre Kanalizasyon % 300 mm lik 1872 metre Kanalizasyon % 400 mm lik 990 metre Kanalizasyon % 500 mm lik 1102 metre Kanalizasyon % 600 mm lik 200 metre Kanalizasyon % 700 mm lik 200 metre Kanalizasyon % 800 mm lik 50 metre Kanalizasyon % 900 mm lik 415 metre 283

300 Atık suların toplama merkezinden arıtma merkezine isalesi ve arıtım tesisinin yapım ve kapasitesiyle ilgili proje seçim ve ihale çalışmaları devam etmekte olup, henüz sonuçlanmamıştır. Belen ilçemizde; İçme sularının tamamı kaynak suyudur. Su şebekesinin tamamına yakını yeni şebekedir. İlçede, cüzi bir kısmı kendi imkanlarıyla küçük çaplı kanalizasyon yapılmıştır. Diğer kısımlar foseptik çukurlarıyla çözümlenmektedir. Şu anda kanalizasyon proje yapımı iller bankasınca ihale edilmiş ve ileride kaynak temininden sonra kanalizasyon yapım işinin gerçekleştirilmesine çalışılacağı belirtilmektedir. Altınözü ilçemizde; Kente verilen, temiz (içme suyu) su kaynaklarının, kapasitesi 27 lt/sn, suların iletildiği boruların, kalite ve uzunlukları ise 23 km.80 lik ve 100 lük 16 Atü plastik su borusu bulunmaktadır. Kentin atık sularının ve yağmur sularının toplanıp bunların tekrar kullanıma sunulması amacıyla ayrı toplama sistemleri ve arıtma sistemleri yoktur. Kumlu ilçemizde; İçme suları, Köy Hizmetleri tarafından yapılan grup isalesi ile Yenişehir Gölü membaından Kumlu ilçesine verilmesi gereken su miktarı 8.5 lt/sn, yapılan debi ölçümünde ilçeye 4 lt/sn su geldiği anlaşılmıştır. İlçede m. uzunluğunda % 200 lük Nd 10 Atü AÇB borusunun döşendiği, eski şebeke olarak plastik ve atermit borular aracılığıyla yapıldığı belirtilmektedir. İlçede, kanalizasyon mevcut değildir. Kentin artık suları ve yağmur sularını toplayıp kullanıma sunulması amacıyla yapılan bir çalışma yoktur. Erzin ilçemizde; Kanalizasyon bulunmamaktadır. Tüm kirli sular fosseptik ve sistemi ile çözümlenmektedir. Belediye bu sistemi vidanjörle desteklenmektedir. Şehir içme suyunun, Amanos Dağları ndan gelen 27 km. lik kısmı ve leçe mevkii ile 14 km. lik kısmının tamamı çelik boru ile 80 km. lik şehir şebekesi % 100 mm lik PVC boru ve 15 km lik ana hatlar ise AÇB den tesis edilmiştir. Kırıkhan ilçemizde; Şehir içme suyu, cazibeli ve su sondaj kuyularından motopompla olmak üzere iki sistem şeklinde gelmektedir. İlçemizde verilen temiz içme suyu kaynaklarının kapasiteleri şöyledir. Üngüzlü 40 lt/sn, Kozanoğlu 15 lt/sn Mahmudun-gözü 25 lt/sn ve S sondaj kuyusundan 20 lt/sn olmak üzere toplam 100 lt/sn dir. İlçede mevcut suların iletildiği borular şöyledir: 40 km. AÇB boru, 150 km. Çelik boru, 60 km. Plastik boru ve 20 km. Demir boru uzunluğu 270 km. dir. İlçede kanalizasyon sistemi bulunmayıp ancak; Belediye Meclisi nin aldığı bir kararla kanalizasyon sistemi için çalışmalar İller Bankası nca programa alınma safhasına gelinmiştir. Dörtyol ilçemizde; Verilen temiz içme suyu, Üçgöz Membaından getirilmektedir. Kapasiteleri; DY1, DY2, DY3 olmak üzere 3 depomuz mevcuttur. DY ton kapasiteli olup, dinlendirici depo olarak kullanılmaktadır. DY2, ton kapasitelidir. DY3, depomuz ise 3000 ton kapasiteye sahip olup, verimlilikleri; 100 lt/sn olarak ortalama su akıtmaktadır. PVC, Aspest ve Çelik borular kullanılmış olup, çelik boru 6 km., Aspest boru 6 km., ve PVC boru 100 km. dir. 284

301 Yayladağ ilçemizde; Kente verilen temiz (içme suyu) su kaynaklarının kapasiteleri ve verimlilikleri şöyledir. İlçeye 3 kaynaktan içme suyu gelmektedir. 1) Kökmeryem - Kayapınar Menbaı : İsale hattı uzunluğu : 5000 metre Su kapasitesi : minimum 2.50 lt/sn. Hattın cinsi : % 100 lük pik boru 2) Yayla (kastal) Menbaı : İsale hattı uzunluğu : 2990 metre Su kapasitesi : minimum 2 lt/sn Hattın cinsi : % 100 lük plastik boru 3) Aslanyazı Menbaı : İsale hattı uzunluğu : metre Su kapasitesi : 20 lt/sn Hattın cinsi : % 200 lük asbest ve çelik boru İlçede pis su kanalizasyon şebekesi mevcut değildir. Bu nedenle belediyemizce atık suların toplanması arıtılması ve değerlendirilmesi gibi çalışmalar mevcut değildir. L.1.3. Yeşil Alanlar Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı (hektar) GRAFİK 18 Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı (m 2 ) GRAFİK reyhanlı kırıkhan altınözü erzin iskenderun antakya belen samandağ yayladağı kumlu dörtyol reyhanlı kırıkhan altınözü erzin iskenderun antakya belen samandağ yayladağ kumlu dörtyol

302 L.1.4. Elektrik iletim Hatları Hatay'da elektriksiz Köy bulunmamaktadır. TEDAŞ Hatay Elektrik Dağıtım Müessese Müdürlüğü; İlimiz sınırları içerisinde Çukurova Elektrik A.Ş.'ne ait 6 adet 154/380 kv'lık şalt merkezlerinden satın aldığı enerjiyi, şehir merkezlerinde trafo, köylerde ise adet trafo ile 5.084,5 km. lik orta gerilim dağıtım hattı ile elektrik dağıtım ve hizmetlerini yürütmekte, ayrıca bakım ve onarımını da yapmaktadır. İlimiz genelinde elektriklendirilmemiş köy ve mezra bulunmamaktadır. L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları İlimizde doğal gaz boru hattı çalışmaları halen devam etmektedir. 286

303 L.2. ULAŞIM 5.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ 53.(ANTAKYA) ŞUBE ŞEFLİĞİ SINIRLARI İÇİNDEKİ DEVLET VE İL YOLLARININ SATIH CİNSLERİNE, BAKIM PROGRAMINA VE KIŞ PROGRAMINA GÖRE UZUNLUKLARI (KM.) K.K.NO. YOLUN ADI İL ADI ASFALT YOLLAR PARKE STBLZ. TOPRAK BAKIM GEÇİT ŞEBEKE BÖLÜNM.YOL ASF. SATHİ TOPLAM TOPLAMI VERMEZ UZUNL. BET. KAP SAMANDAĞ İSKELESİ - (817-06) DYA HATAY (ANTAKYA ÇEVRE YOLU) (817-05) DYA - CİLVEGÖZÜ (827-01) DYA HATAY (OSMANİYE-HATAY) İL SN. - DÖRTYOL (31-05) HATAY İYA DÖRTYOL (31-05) İYA - ANTAKYA (825-08) DYA HATAY CİLVEGÖZÜ (420-02) DYA - ( / ) HATAY DYA (GAZİANTEP-HATAY) İL SN. - CİLVEGÖZÜ (31- HATAY ) İYA CİLVEGÖZÜ (31-08) İYA - (817-06) DYA HATAY (ANTAKYA ÇEVRE YOLU (817-06) DYA - (TÜRKİYE - SURİYE) DEV.SN. HATAY (YAYLADAĞI) HASSA (825-07) DYA - CİLVEGÖZÜ HATAY DEVLET YOLLARI TOPLAMI (OSMANİYE-HATAY) İL SN. - DÖRTYOL (31-05) HATAY İYA (ANTAKYA-KIRIKHAN) (825-08) DYA - BAKRAS HATAY KALESİ (İSKENDERUN-DÖRTYOL) (817-04) DYA - HATAY YAKACIK (İSKENDERUN-CEYHAN) ( / 04) DYA - HATAY (825-07) DYA (HASSA) (KIRIKHAN-REYHANLI) (827-01) DYA - HATAY YALANKOZ ( / 08) DYA (KIRIKHAN) - (ANTAKYA- HATAY REYHANLI) (420-02) DYA (KIRIKHAN-REYHANLI) (827-01) DYA - (31-08) HATAY İYA (KIRIKHAN-REYHANLI)(827-01)DYA-(TÜRKİYE- HATAY SURİYE)DEV.SN.(ŞARK HA.) (İSKENDERUN-CEYHAN) (817-03) DYA - ERZİN HATAY (ANTAKYA-REYHANLI) (420-02) DYA - HATAY ST.PIERRE KİLİSESİ REYHANLI (420-02) DYA - (TÜRKİYE-SURİYE) HATAY DEV.SN.(KARBEYAZ) (31-26) İYA (ALTINÖZÜ) - BABATORUN HATAY (ANTAKYA-REYHANLI) (420-02) DYA - HATAY HACIPAŞA (ANTAKYA-YAYLADAĞ) (825-09) DYA - ŞENKÖY HATAY

304 31-52 (ANTAKYA-YAYLADAĞ) (825-09) DYA - KIŞLAK HATAY YAYLADAĞI (825-09) DYA - YEDİTEPE HATAY ÇEVLİK - (420-01) DYA (SAMANDAĞ) HATAY SAMANDAĞI (420-01) DYA - YEDİTEPE (31-54) HATAY İYA (ADANA-HATAY) İL SN. - (OSMANİYE- HATAY DÖRTYOL) (817-03) DYA (0-53) OTOYOLU ATR. - ULUÇINAR HATAY İL YOLLARI TOPLAMI ŞUBE YOLLARI TOPLAMI

305 TOPRAKKALE - İSKENDERUN SIRA NO 1 K.K.NO 2 O53/01 E. NO E 91 E 91 E.K. TİPİ A 3 O53/B1 A+B İLİ ADANA BAŞLANGIÇ İSKENDERUN OTOYOL BAKIM İŞLETME ŞEFLİĞİ YOL AĞI K.K. NO TANIMI İSKENDERUN AYRIMI BATI KAVŞAĞI A ADANA İSKENDERUN BATI KAVŞAĞI HATAY- ADANA SONU SERBEST BÖLGE KAVŞAĞI OTOYOL ADI OTOYOL UZUNLUĞU (M) BAĞLANTI YOLU UZUNLUĞU (M) KAVŞAK KOLLARI UZUNLUĞU OTOYOL (M) DİĞER YOLLAR (M) AÇILIŞ TARİHİ T.A.G SERBEST BÖLGE KAVŞAĞI İL YOLU 12580(5A+7+58B) O53/02 E 91 A HATAY SERBEST BÖLGE KAVŞAĞI GÖZENELER KAVŞAĞI A HATAY GÖZENELER KAVŞAĞI O53/03 E 91 A HATAY GÖZENELER KAVŞAĞI ERZİN KAVŞAĞI /B3 A HATAY ERZİN KAVŞAĞI İL YOLU AYRIMI O53/04 E 91 A HATAY ERZİN KAVŞAĞI DÖRTYOL KAVŞAĞI O53/B4 A+B HATAY DÖRTYOL KAVŞAĞI D817.D.Y.AYR (1+3.8B) O53/05 E 91 A HATAY DÖRTYOL KAVŞAĞI PAYAS KAVŞAĞI O53/B5 B HATAY PAYAS KAVŞAĞI D817.D.Y.AYR O53/06 E 91 HATAY PAYAS KAVŞAĞI İSKENDERUN KAVŞAĞI O53/B6 A HATAY İSKENDERUN KAVŞAĞI D817.D.Y.AYR O53/07 E 91 A HATAY İSKENDERUN KAVŞAĞI ÇANKAYA KAVŞAĞI A HATAY ÇANKAYA KAVŞAĞI O53/08 E 91 A HATAY ÇANKAYA KAVŞAĞI BELEN KAVŞAĞI O53/B7 E 91 A HATAY BELEN KAVŞAĞI D817.D.Y.AYR O53/A2-3 A HATAY ÇANKAYA KAVŞAĞI ŞEKERE KAVŞAĞI TOPLAM GENEL TOPLAM M M

306 HATAY İLİ ULAŞIM AĞ DURUMU Devlet Yolu İl Yolu Otoyollar Köy Yolları Demiryolu 365 Km. 308 Km. 89 Km Km. 72 Km. Devlet Yolu : 365 Km. İl Yolu: 308 Km. Beton Asfalt 175 Km. Sathi 283 Km. Kaplama Sathi Kaplama 172 Km. Stabilize 10 Km. Toprak 4 Km. Geçit vermez 15 Km. Geçit vermez 18 Km. Geçit vermez : Projesi hazırlanan veya yapım halindeki yollardır. TABLO 92 KÖY YOLLARININ CİNSLERİNE GÖRE UZUNLUKLARI KÖY VE ÜNİTE YOLLARI Asfalt Yol Stabilize Tesviye Mutasavver (Hamyol) TOPLAM km. 651 km. 354 km. 126 km km. TABLO 93 HATAY İLİ YOL AĞ DURUMU ( Tarih İtibariyle ) DEVLET YOLLARI Beton Asfalt = 168 Km. Sathi Kaplama = 181 Km. 349 Km. İLYOLLARI Beton Asfalt = 7 Km. Sathi Kaplama = 265 Km. 272 Km. OTOYOLLARI Yapımı Tamamlanan = 105 Km. GENEL TOPLAM = 726 Km. 290

307 L.2.1. Karayolları BAKIM BAŞMÜHENDİSLİĞİ 2010 YILI HATAY İLİ SATIH CİNSLERİ HARİTASI İL SINIRI BÖLGE SINIRI DEVLET SINIRI OTOYOL BSK SATHİ KAPLAMA STABİLİZE TOPRAK YOL GEÇİT VERMEZ ADANA OSMANİYE ERZİN Harabe Botaş Tesisleri 2 DÖRTYOL Dörtyol B.E. YAKACIK 2 8 (PAYAS) Demir Çelik Fab HASSA AKTEPE İSLAHİYE KİLİS İSKENDERUN YALANKOZ KIRIKHAN 1 4 Abalaklı 9 4 BELEN Bakras Kalesi ARSUZ 2 5 KUMLU Şark Hamamı (ULUÇINAR) SERİNYOL Havaalanı REYHANLI HATAY Cilvegözü Senpiyer KARAÇAY Çevlik HARBİYE Hacıpaşa 1 SAMANDAĞ 13 2 ALTINÖZÜ ŞENKÖY BABATORUN KARBEYAZ YEDİTEPE 5 Yiğityolu KIŞLAK Yayladağ Kolcular 4 1 YAYLADAĞI Hatay ilinde, asıl olarak karayolu ve denizyolu, bir ölçüde demiryolu etkin bir ulaşım şebekesi oluşturur. İlde karayolu, Cilvegözü sınır kapısının bulunması nedeniyle gerek iç gerekse şehirlerarası ve milletler arası trafik hacmine sahiptir. E - 5 Karayolu, Hatay ın ülke karayolu sistemine bağlantısını sağlamaktadır. Güney de Yayladağ ilçesinden Suriye ye bağlanan bu karayolu, Antakya üzerinden İskenderun, Dörtyol ve Erzin ilçelerinin ve kuzeyde Adana ili ile ilin bağlantısını sağlar. Ayrıca Gaziantep ten gelen Hassa ve Kırıkhan ilçelerinin Reyhanlı ya ve buradan da Cilvegözü sınır kapısına bağlayan karayolu da yüksek standartlıdır. 291

308 İl sınırları içerisinde ulaşılmayan yerleşim birimi bulunmamaktadır. Karayolu uzunluğu 589 km. yol bulunmakta olup bunun 344 km. si devlet yolu, 245 km. si il yollarıdır. Ayrıca inşa halinde olan otoyol uzunluğu 54 km. dir. Yol kalitelerinin dağılımı şöyledir; İlimiz sınırları içerisinde ulaşılamayan yerleşim birimi bulunmaktadır. Karayolu uzunluğu 588 km. olup 171 km si beton asfalt 417 km si satıh kaplamadır. Ayrıca inşa halinde olan otoyol uzunluğu 84 km dir. Karayolu uzunluğunun ilçelere göre dağılımı şu şekildedir. İlçeler Devlet Yolu İl Yolu Toplam Antakya 84 Km. 26 Km. 110 Km. İskenderun 22 Km. 42 Km. 64 Km Dörtyol 3 Km. 5 Km. 28 Km. Samandağ 18 Km. 16 Km. 34 Km. Kırıkhan 48 Km. 30 Km. 78 Km. Reyhanlı 33 Km. 13 Km. 46 Km. Yayladağı 27 Km. 16 Km. 43 Km. Altınözü Km. 38 Km. Hassa 28 Km Km. Belen 21 Km. 10 Km. 31 Km. Erzin 15 Km. 26 Km. 41 Km. Kumlu 24 Km. 23 Km. 47 Km. İlimizin trafik yükü ise yıllara göre şu şekildedir Yıllar Taşıt Yük Toplam Adet-Km Ton-Km YILI HATAY İLİNDE; OTOYOLLARIN VE DEVLET YOLLARININ İLLERE GÖRE TAŞIT-KM. DEĞERLERİ; TAŞIT-KM DEVLET YOLU OTOYOLU TOPLAM YOLCU-KM. DEĞERLERİ YOLCU-KM DEVLET YOLU OTOYOLU TOPLAM YÜK.+TON-KM.DEĞERLERİ YÜK+TON-KM DEVLET YOLU OTOYOLU TOPLAM Not: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Verileri.( tarih itibariyle gelen veriler) 292

309 L Ulaşım Planlaması İlimizde yaya trafiğinin yoğun olduğu Cumhuriyet Alanı PTT Müdürlüğü önü ve Ulus Meydanı Mydonose önünde bulunan yaya geçidini günde, ortalama (53.010) yayanın kullandığı İl Emniyet Müdürlüğünce tespit edilmiştir. L Toplu Taşım Sistemleri Hatay ilimizde toplam; adet Otomobil, adet Minibüs, 4461 adet Kamyonet, 3490 adet Otobüs, 6720 adet Kamyon, adet Traktör, 9873 adet Çekici, 452 adet Tanker, adet Motosiklet, 410 adet Özel Amaçlı Taşıt, 174 adet Arazi Taşıtı olmak üzere TOPLAM: adet araç bulunmaktadır. Kent içinde toplu taşımacılık belediye otobüs işletmesi denetiminde özel firmalara ait otobüslerle yapılmaktadır. İlçelerimizde ise taşımacılık belediyelerimize ait otobüs ve minibüsler ile yapılmaktadır. Ayrıca yüklenici firmalar tarafından da yapılmaktadır. L Kent İçi Yollar Araç sayısı gün geçtikçe arttığından yollar her geçen gün biraz daha ihtiyaca cevap veremez duruma gelmektedir. Trafiğin Yoğun Olduğu Saatler Kavşaklar ve Yollar İl merkezinde trafik yoğunluğu , , saatleri arasında olup, Kemalpaşa, Kurtuluş, Yavuz Selim, İstiklal (İnönü), Rıhtım, Hürriyet, Atatürk, Fatih, Cumhuriyet ve Gündüz Caddelerinin trafiği diğer caddelere göre daha yoğundur. Orman Kavşağı, Cumhuriyet Alanı, Ata Köprüsü, Fatih - Ayşe Fitnat Kavşağı, Maksim Kavşağı, Kemalpaşa Alt ve Üst Kavşağı, Kılıçoğlu, Otogar ve 100. Yıl Kavşakları trafik yönünden yoğun olan yerlerdir. İlimizin trafik yönünden alt yapısı çok yetersizdir. Ata Köprüsü araç ve yaya trafiğine zaman zaman cevap vermemektedir. Cumhuriyet Alanı müze önündeki yaya geçidi ile Ata Köprüsü ndeki yaya geçitleri trafiğin akışını olumsuz yönde etkilediğinden alt ve üst geçit yapılması zaruridir. L Araç Sayıları Hatay İl Emniyet Müdürlüğü verilerine göre ilimizde toplam; adet Otomobil, adet Minibüs, 4461 adet Kamyonet, 3490 adet Otobüs, 6720 adet Kamyon, adet Traktör, 9873 adet Çekici, 452 adet Tanker, adet Motosiklet, 410 adet Özel Amaçlı Taşıt, 174 adet Arazi Taşıtı olmak üzere TOPLAM: adet araç bulunmaktadır. Hatay İlimizde halen kayıtlı araç toplamı ise; Otomobil Minibüs Kamyonet Otobüs Kamyon Traktör Çekici Tanker Motosiklet Özel Amaçlı Taşıt Arazi Taşıtı GENEL TOPLAM Not: Hatay İl Emniyet Müdürlüğü 2011 Yılı Verileri 293

310 294

311 L.2.3. Deniz, Göl, Nehir Taşımacılığı L Limanlar İskenderun Körfezinde halen bulunan İskele ve Limanlar 1. İskenderun Limanı 2. Mobil İskele 3. Shell İskele 4. Petrol Ofis İskelesi 5. Karayolları Asfalt İskelesi 6. Sarıseki İskelesi 7. Süper Fosfat 8. Yazıcılar 9. Tosyalı Assan (İnşa Halinde) 10. Ekinciler 11. İDÇ Limanı 12. Aygaz (Şamandra) 13. BP-Delta (Şamandra) 14. Botaş (Dörtyol) 15. Bahattin Bayraktar 16. Tofaş Gübre 17. Serbest Bölge 18. Botaş (Ceyhan) İSKENDERUN TCDD LİMANI İşletmeciliği Ulaştırma Bakanlığı TCDD Genel Müdürlüğü, İskenderun TCDD Liman İşletme Müdürlüğünce yapılan yük ve yolcu trafiğine açık bulunan ve alt yapısı büyük yatırımlarla gerçekleştirilen İskenderun Limanı 1990 yılında patlak veren körfez krizinden sonra menfi yönde etkilenmiş olup, atıl kapasitesiyle çalışmaktadır. Limana gelen ve giden gemilerin pilotaj ve römorkaj hizmetleri kendi bünyesinde kurulu bulunan deniz araçları ve birimleri tarafından verilmektedir. Adı geçen limanda toplam 1700 metre uzunluğunda 9 adet dok bulunmaktadır. İskele ve rıhtımlarda en düşük draft 6 metre en yüksek draft ise metre derinliktedir. SASA TESİSLERİ İşletmeciliğini Sasa Sun`i ve Sentetik Elyaf Sanayi A.Ş.`nin yaptığı tesis ve bağlama şamandıraları, aynı şirkete ait Adana`da kurulu bulunan fabrikaların hammadde ihtiyacını karşılamak üzere gelen gemilere hizmet vermektedir. Söz Konusu tesislere gelen gemilerin pilotaj ve klavuzluk hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. ÇEKİSAN TESİSLERİ İşletmeciliğini Çekisan Depolama Hizmetleri Ltd. Şti.`nin yaptığı tesis ve şamandıralara, ana şirketleri olan Shell, BP, Mobil İskelesi için benzin türleri ve motorin gibi beyaz yakıtların gemilerden tahliyesi, depolanması ve dağıtım vb. işlere hizmet vermektedir. 3. şahıslara hizmet vermeyen tesislere gelen gemilerin pilotaj ve römorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. OFİSİ TESİSLERİ İşletmeciliğini Petrol Ofisi A.Ş`nin yaptığı tesis ve şamandıralarda 3. şahıslara hizmet verilmeyip, kendi ihtiyaçları olan beyaz ve siyah akaryakıtın gemilerle tahmil tahliyesi depolanması ve dağıtım hizmetleri verilmektedir. Pilotaj ve römorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. 295

312 KARAYOLLARI İSKELESİ Karayolları Genel Müdürlüğü sayı ile 3 nolu asfalt şantiye şefliğine bağlı iskeleye kurumun ihtiyacı olan asfalt tahliyesi yapacak gemiler yanaşmakta olup, sayı ile 3. şahıslara hizmet verilmemektedir. Pilotaj ve römorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir uzunluğundaki iskelede 2 adet gemi yanaşma yeri mevcuttur. NATO ASKERİ İSKELE Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı iskeleye harp ve yardımcı harp gemileri yanaşmakta olup, 3. şahıslara hizmet verilmemektedir. SARISEKİ GÜBRE FABRİKALARI İSKELESİ İşletmeciliği İskenderun Sarıseki Süper Fosfat fabrikaları müdürlüğü tarafından yapılmakta olup, kendi limancılık faaliyetlerinin yanında yolcu hariç diğer yük cinsleri için 3. şahıslara hizmet vermektedir. Pilotaj ve römorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. 812 metre uzunluğundaki iskelede 6 adet gemi yanaşma yeri mevcuttur. Su derinliği 7-18 metre arasında değişmektedir. YAZICI İSKELESİ 1994 yılında işletmeye açılan ve akabinde yolcu ve dökme sıvı yükleri dışında her türlü yük cinsleri için genel limancılık faaliyetlerinde bulunma izni olan iskelenin işletmeciliği Yazıcı Demir ve Çelik San. A.Ş. tarafından yapılmaktadır. Pilotaj ve römorkaj hizmetleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. 700 metre uzunluğundaki iskeleye gemilerin tonajlarına göre 5-8 gemi yanaşabilmektedir. Su derinliği 5,30 ile 19,30 metre arasında değişmektedir. ORHAN EKİNCİ İSKELESİ 1988 yılında sadece kendi ihtiyacı olan hammadde alımı ve mamül dış satımı için hizmete açılan iskeleye daha sonra genel limancılık hizmetleri verilmiş olup. Yolcu ve dökme sıvı yüklerin dışında her türlü yükün tahmil ve tahliyesi yapılmaktadır. İşlemciliğini Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.Ş.`nin yaptığı iskeleye tahmil ve tahliye amacı ilk gelen gemilere plotaj ve römorkaj işleri Dekaş Med Marin firması tarafından verilmektedir. Tam boyu 850 metre ve kullanım boyu 211 metre uzunluğundaki iskeleye gemilerin tonajlarına göre 4-6 gemi yanaşabilmektedir. Su derinliği metre arasında değişmektedir. İDÇ LİMANI İşletmeciliği Türkiye Demir ve Çelik Fabrikaları Genel Müdürlüğü, İskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları Müessese Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Kendi hammadde ve mamül ihtiyaçlarının dışında 3. şahıslara yönelik yolcu hariç her türlü yükün tahmil ve tahliyesi yapılmaktadır. Klavuzluk ve römorkaj hizmetleri kendi bünyelerinde kurulu bulunan Dok teşkilatı tarafından verilmektedir. Söz konusu limanın toplam 6 adet rıhtımı mevcut olup, rıhtım boyları toplamı 1435 metredir. Su derinlikleri ise rıhtımların bulundukları mevkilere göre 6-18 metre arasında değişmektedir. BALIKÇI BARINAKLARI Yetki ve sorumluluk alanımız içerisinde Samandağ Balıkçı Barınağı ile İskenderun Merkez Balıkçı Barınağı olmak üzere iki adet barınak mevcuttur. Söz konusu Barınakların işlemciliği su ürünleri kooperatifleri tarafından yapılmaktadır. Mevcut iki barınağın yörenin ihtiyaçlarına cevap veremez durumda olması nedeniyle Dörtyol ve Arsuz`da olmak üzere iki adet balıkçı barınaklarının inşaatına başlanmış olup ancak ödenek yetersizliğinden dolayı durmuştur. Bunun yanında madenli\arsuz balıkçı barınağı ile Payas balıkçı barınağı proje çalışmaları DLH bölge müdürlüğünce devam ettirilmektedir. 296

313 İNŞA HALİNDEKİ İSKELELER Yazıcı iskelesi ile Orhan Ekinci iskelesi arasındaki Assan Endüstri A.Ş. tarafından 40 metre genişliğinde ve 600 metre boyunda olacak şekilde projelendirilen iskele tamamlandığı takdirde tonluk gemilerin yanaşıp yükleme ve boşaltma işlemi yapabilecek bir konuma gelmesi planlanmaktadır. LİMANLARIN İŞLEV VE ÖNEMİ İskenderun Körfezi 1950 yılından bu yana deniz ve uluslararası transit taşımacılığa, ithalat ve ihracat petrol gübre demir çelik mamullerine tahmil-tahliye ve diğer liman faaliyetlerine yönelik tüm körfezi kapsayan 15 adet liman ve iskeleye sahip bulunmaktadır. Stratejik konumu bulunan NATO iskelesi bu rakamın dışındadır. Bu limanlara termik santral ve serbest bölge için yapılacak limanları da eklediğimizde İskenderun körfezi boydan boya bir liman bölgesi haline gelmiş olacaktır. Stratejik ve ekonomi ağırlık önemli liman ve iskelelerin İskenderun bölgesi içinde yer alması da ayrıca bu kentin il olmasını gerektiren ciddi nedenlerden biri olmalıdır. İskenderun Limanından son 5 yıl içerisinde yaklaşık ton yükleme ton boşaltma yapılmıştır. İSKENDERUN KÖRFEZİNDE BULUNAN LİMAN VE İSKELELERİN KAPASİTELERİ İSKENDERUN LİMANI 11 Adet rıhtım mevcut olup toplam yükleme ve boşaltma kapasitesi ton\yıldır. MOBİL OİL DOLUM TESİSİ ve İSKELESİ Boşaltma : 2,160,000 ton\yıldır. Yükleme : 2,160,000 ton\yıldır. OFİSİ DOLUM TESİSİ ve İSKELESİ Boşaltma : Geminin pompa gücüne bağlı Yükleme : 900 ton\saat KARAYOLLARI ASFALT TESİSİ ve İSKELESİ Asfalt boşaltma : 100 ton\saat SHELL SIVI YÜK DOLUM TESİSİ ve İSKELESİ Boşaltma : Geminin pompa gücüne bağlı Yükleme : 100 ton\saat İDÇ LİMANI 6 Adet rıhtım mevcut olup toplam yükleme ve boşaltma kapasitesi:43,400 ton\gün dür. BOTAŞ İSKELESİ Toplam ham petrol yükleme kapasitesi 30,000 m\saat AYGAZ LPG TESİSİ VE İSKELESİ Boşaltma : 100 ton\saat Yükleme : 100 ton\saat 297

314 SARISEKİ GÜBRE FABRİKASI İSKELESİ Boşaltma : 450 ton\yıl Yükleme : 450 ton\yıl TOROS GÜBRE İSKELESİ Boşaltma : 1,250 ton\saat Yükleme : 5,000 ton\gün EKİNCİLER DEMİR-ÇELİK SANAYİ İSKELESİ Toplam yükleme ve boşaltma kapasitesi: 800,000 ton\yıl dır. İSKENDERUN LİMANI Ticaret hayatına katkısı asırlarca devam eden İskenderun limanımızın, 1927 yılında Fransızlar tarafından mavnalara hizmet verilmek üzere, bugün servis limanı olarak kullandığımız iç liman beseni yapılarak anılan tarihte hizmete girmiştir. İskenderun ve hinterlandına cevap veren limanımız 1942 yılında büyük iskele, 1954 yılında, silo ve konveyyör tesisleri yapımı ile önemini artırmıştır yılında ise bu günkü rıhtımlar tamamlanıp, mekanik ve elektrikli techizatlarla güçlendirilerek, hizmete devam etmiştir. Söz konusu tarihten bugüne kadar limanımıza çeşitli yatırımlar yapılarak Akdeniz bölgesinin modern limanlarından biri haline gelmiş olup muntazam kara ve demir yolu bağlantısı ile zengin bir hinterlanda sahip olmuştur. Limanımızın Türkiye ve İran demir yolları ile bağlantılı oluşu ve Irak a yakınlığı nedeniyle önemli bir transit liman olması özelliğini korumaktadır ABD - IRAK SAVAŞI sırasında İskenderun Limanının ABD tarafından üs olarak kullanılması İskenderun Limanını dünya gündemine taşımıştır. Irak transit taşımacılığının başlaması ve gap projesinin bitiminde bölgede yapılacak üretim ve buna bağlı olarak meydana gelen ihracat artışı ile limanımızın öneminin daha da artacağı bir gerçektir. Limanımız fiziki bakımından ise her türlü açık deniz etkilerine karşı 1400 metre uzunluğundaki batı mendireği ile korunmuş olup 8,5 metre ile 12 metre su derinliğine sahiptir. Bu özelliği taşıyan çeşitli boylardaki gemileri limanımıza kabul etme olanağımız mevcuttur. Rıhtımlarımızın uzunluğu 1700 metre olup, aynı anda 9-10 gemi yanaşarak yükleme ve boşaltma yapılabilmektedir. Limanımızda konteyner dahil, her türlü dökme ve karışık eşya elleçlemesi yapılabilmektedir. Limanımızın yıllık gemi kapasitesi 1060 gemi\yıl olup, ton\yıl elleçleme kapasitesine sahiptir. Limanımızda kurulu olan konveyyor tesisi ile insan gücüne gereksinme duyulmadan saatte 300 ton hububat, 250 ton demir cevheri ile saatte 100 ton kömür yükleme ve boşaltma yapılabilmektedir. Limanımızda Türkiye nin en iyi ve en modern Synorolift kızaklama tesisi kurulu olup 1000 gross tonilatoya kadar olan deniz vasıtalarına havuzlanmasına olanak sağlamaktadır. Bu tesisiyle İskenderun, Mersin ve çevresindeki kuruluşların deniz vasıtalarına hizmet verilmektedir. (Yapımı 1983 te başlamış 1985 te bitmiştir). Limanımızın modern ekipmanlarla donatılmış olup yüksek performansta rıhtım vinci ve 90 ton kaldırma kapasiteli birde yüzer vincimiz mevcuttur. Gemilerin limanımıza ve liman dışındaki iskelelere yanaştırılmasında günün 24 saatinde kılavuzluk hizmetleri verilmekte, bu hizmetler için 4 rmorkör ve ek olarak bir adet hem romorkör hizmeti veren hem de deniz yangınlarına müdahele edebilen 2500hp gücünde söndüren XII Romorkörü mevcuttur. Romorkör dışında iki adet morinbot, bir adet servis botu ve bir adet kılavuz botumuz servis vermektedir. Limanımızda ayrıca gemi sintinelerindeki atıkların alınması için sintine tesisimiz de mevcuttur(arıtma tesisi). Limanımızda hizmetlerin ifanı için iki şift(vardiya) olarak çalışmakta, iş sahiplerinin talepleri halinde üçüncü şilt te çalışmaya devam edilmektedir. Limanımızda şu an mevcut 720 işçisi 169 memur ve müstahdemi ile hizmetleri devam ettirmekteyiz. 298

315 233 sayılı KHK uyarınca. Bakanlar kurulu kararıyla Devlet Demir Yolları şebekesiyle bağlantısı bulunan İskenderun limanının işletilmesi TCDD genel müdürlüğüne verilmiştir. İskenderun liman sınırları kuzey boylamı doğuda olan fener mevkiinden kuzeye ve enlemi kuzey boylamı doğu mevkiindeki (Sarıseki iskelesi hariç) batıya çizilen çizgilerle kıyı arasında kalan denizalanıdır. Alan içinde bulunan, petrol ofisi, Shell, Çekisan, Mobil, Sa-Sa, bu alanın dışında bulunan Sarıseki gübre fabrikaları, Orhan Ekinci özel iskelelerine pilotaj ve römorkaj hizmeti verilmektedir. Limanımız 300 rüsum tonalitosuna kadar (NRT) makinalı ve makinasız Türk bayraklı gemilerin yükleme boşaltma ve aktarma işleriyle yolcu beraberindeki zat ve ev eşyası hariç olmak üzere her türlü yükleme, boşaltma ve aktarma işlerini, her tondaki yabancı gemilerle 300 rüsum tonalitosundan yukarı Türk bayraklı gemilere tatlı su vermek, ihrakiyelerinin yükleme, boşaltma ve aktarma işlemlerini yapmak, her türlü palamar hizmetlerini yapmak. Romorkörcülük ve kılavuzluk işlerini yapmak. Gemilerin katı ve sıvı atıklarını almaktır. Türkiye nin Akdeniz kıyısında Ortadoğu ya açılan bir transit kapısı olan İskenderun limanı bugün ülkemizin geniş bir alan ve modern teçhizatlarla donatılmış sayılı limanlarından birisidir. Geniş bir hinterlant alanına sahip bulunan İskenderun limanı demiryolu ve karayolu ile yurt içi ve ülkeler arası ulaşım ağlarına en iyi bir şekilde bağlanmıştır. İskenderun Gümrükler Başmüdürlüğü Ocak-Aralık Ayı Verileri gemi sayısı GRAFİK 20 L Taşımacılık milyon dolar gelen giden 2 1,5 1 0,5 ithalat ihracat GRAFİK

316 transit ( kg) GRAFİK 22 L.2.4. Havayolları gelen giden 2008 İÇ-GELEN İÇ-GİDEN 66669İÇ TOP İÇ-GELEN İÇ-GİDEN İÇ TOP ARTIŞ % 75 ARTIŞ % 90 ARTIŞ % DIŞ-GELEN 9490 DIŞ-GİDEN 9943 DIŞ TOP DIŞ-GELEN DIŞ-GİDEN DIŞ TOP ARTIŞ % 370 ARTIŞ % 378 ARTIŞ % 374 UÇAK TRAFİĞİ 2008 İÇHAT 1373DIŞHAT 241 TOPLAM İÇHAT 2166DIŞHAT 909 TOPLAM 3075 ARTIŞ % 58 ARTIŞ % 277 ARTIŞ % 90 Not : Havaalanımızın Şehir Merkezine Olan Uzaklığı 25 Km. dir. 300

317 Havaalanımıza Tarifeli Sefer Düzenleyen Hava Yolu Taşıyıcılarının 27 Ocak 2010 Tarihi İtibariyle Haftalık Kış Sefer Çizelgesi Günler Hava Yolu Taşıyıcısı Sefer Adı Hatay'a İniş Saati Hatay'dan Kalkış Saati THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 PAZARTESİ Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 SALI Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 ÇARŞAMBA THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Sun Express Hatay - İstanbul (Sabiha Gökçen) 18:30 19:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 Sun Express Hatay - İstanbul (Sabiha Gökçen) 09:00 09:30 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 PERŞEMBE Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 CUMA THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 301

318 Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 CUMARTESİ THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Sun Express Hatay - İstanbul (Sabiha Gökçen) 18:30 19:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 THY A.O Hatay - İstanbul 00:40 06:00 Sun Express Hatay - İstanbul (Sabiha Gökçen) 09:00 09:30 THY A.O Hatay - İstanbul 10:05 10:50 PAZAR Pegasus Hatay - Kıbrıs 12:00 12:30 THY A.O Hatay - İstanbul 17:15 18:00 Anadolu Jet Ankara - Hatay - Kıbrıs 20:05 20:40 Anadolu Jet Kıbrıs - Hatay - Ankara 23:25* 08:30 * İşaretli seferlerin kalkış saati ertesi gün saat 08:30'dir. Tablodaki Tüm Saatler Lokaldir. 302

319 L.3. HABERLEŞME Santrallerimizin ilçelere göre dağılımı İLÇE ADI SANTRAL ADEDİ SANTRAL ÇALIŞAN ABONE(HAT) KAPASİTESİ(HAT) ANTAKYA ALTINÖZÜ HASSA KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ ,369 YAYLADAĞI İSKENDERUN BELEN DÖRTYOL ,040 ERZİN ,783 TOPLAM İlçelerimize Göre Prensibal ve Lokal Altyapı Şebeke Durumları İLÇE ADI PRENSİBAL LOKAL KAPASİTESİ(HAT) KAPASİTESİ(HAT) ANTAKYA ALTINÖZÜ HASSA KIRIKHAN KUMLU REYHANLI SAMANDAĞ YAYLADAĞ İSKENDERUN BELEN DÖRTYOL ERZİN BİLİŞİM AĞLARI HİZMETLERİ İlimiz sınırları içerisinde yürütülen özel devre (data, Turpak, İnternet, Frema Relay vs.) hizmetlerinin daha sağlıklı ve daha rasyonel bir şekilde yürütülmesi, çağımızın teknolojik gelişmelerin yakından takip edilerek müşterilerimize en iyi hizmeti vermek için kurulmuş olan Bilişim Ağları Müdürlüğümüz; Data, TURPAK, İnternet, XDSL gibi hizmetleri aşağı yukarı tüm İlimize yaymayı hedef olarak belirlemiş olup bunda da büyük oranda başarı sağlamıştır. İlimizdeki müşterilerimizin; İşyerlerinde veya evlerinde bulunan bilgisayar, faks ve telefonu aynı hat üzerinden kullanmak, görüntülü telefon hizmeti almak, arayan numarayı görmek, görüşmelerin süresini ve kontör sayısını öğrenmek, video konferans yapmak ya da Internet'e hızlı bir şekilde bağlanmak için Türk Telekom olarak bizlerin 2002 yılında Hatay ilimize XDSL uygulamaları diğer bir deyişle Bileşik Hatlar servisini İlimize getirmeyi planlamış bulunmaktayız. 303

320 DATA SİSTEM KAPASİTELERİ HİZMET TÜRÜ KAPASİTE ÇALIŞAN TURPAK TDM FR 19 TTNET (LL) 16 9 TTNET (DİALUP) DATA 730 TRANSMİSYON HİZMETLERİ Transmisyon olarak temel hizmet şehirlerdeki il, ilçe, belde, köy vs. santrallerin birbirleri arasında telefon ve data trafiğinin iletilmesidir. Ulusal ve uluslar arası her tür telefon, data trafiklerin iletilmesi transmisyon sistemleri ile mümkündür. İlimizde 2000 yılı içerisinde başlayan Transmisyon güzergahlarında alternatiflerin oluşturulması çalışmaları 2001 yılı içerisinde tamamlanarak Hatay ili içerisinden yapılacak aramalarda iller arası tüm data ve telefon hizmetlerinin kesintiye uğramasına müsaade edilmemektedir. TRANSMİSYON SİSTEM KAPASİTELERİ S NO SİSTEM ADI MİKTARI 1 ANALOG R/L 1800 TN 2 2 ANALOG R/L 900 TN 1 3 ANALOG R/L 300 TN MB SAYISAL R/L MB SAYISAL R/L 7 6 4*2 MB SAYISAL R/L MB SAYISAL R/L MB FOHT MB FOHT MB FOHT MB FOHT SDH (STM16) SDH (STM4) SDH (STM1X) TN HAVAİ HAT TN HAVAHİ HAT 1 17 KABLOSUZ TELEFON BAZ İST KABLOSUZ TELEFON ABONE SAYISI NMT (ARAÇ TELEFONU ) 5 304

321 L.4. İLİN İMAR DURUMU Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiştir. L.5. İLDEKİ BAZ İSTASYONLARI SAYISI Hatay İli ve İlçelerinde GSM Baz İstasyonu Güvenlik Sertifikası Durum Çizelgesi 305

322 306

323 * Hatay İlinde toplam 158 adet baz istasyonu mevcuttur. (L) ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME KAYNAK Hatay İl Telekom Müdürlüğü İskenderun Gümrükler Başmüdürlüğü Hatay İli Trafik Tescil Şube Müdürlüğü Hatay Valiliği Web Sitesi Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çalışmaları 2008 Hatay İli Çevre Durum Raporu 307

324 M.YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Hatay, Akdeniz Bölgesi'nin Doğu ucunda yer alan bir sınır ilimizdir. Türkiye toplam alanının %0 7'sini kaplayan km2 genişlikteki il alanı, 35 52' ve 37 04' kuzeyenlemleri ile 35 40' ve 36 35' doğu boylamiarı arasında kalmaktadır. Hatay ili doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzey-doğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey-batısında Osmaniye ve Adana, batısında Akdeniz yer alır. Hatay ilinin batı kesimleri ıskenderun Körfezi kıyısındaki çok dar ve uzun kıyı ovası ile kaplıdır. Bu ovanın hemen gerisinde Amanos Dağları yükselmektedir. Çok yüksek olmamakla beraber bir duvar gibi uzanan Amanos Dağlarının Hatay ili içindeki en önemli geçiti, ıskenderun-antakya karayolunun geçtiği Belen Boğazıdır. Güney-batı ve kuzey-doğu yönünde uzanan Amanos Dağları, daha sonra Gavur Dağları ve Nur Dağları adını alır. Asi ırmağının denize döküldüğü Samandağ ilçesi ile -Suriye sınırı arasında kalan Güney-batı kesiminde, başka bir dağlık yöre ile karşılaşılır. Ilin orta kesimini Güneybatıkuzeydoğu doğrultu/u bir çukur alan kaplar. Bu çukurluk Güneyde Suriye topraklarında, Kuzeyde de Kahramanmaraş kentinin yakınlarına doğru uzanır. Adı geçen bu çöküntünün en alçak kesimini eskiden bir bataklık olan ve sonrada kurutularak tarıma açılan Amik Ovası kaplar. Aşağı Asi Vadisi'nin başlangıcında kurulu olan il merkezinin denizden yüksekliği yaklaşık 85 m. dir. Alanının %46' sını dağların oluşturduğu ilde, ovalar % 34'lük bir paya sahiptir % 97'si kültüre elverişli olan Hatay topraklarının yaklaşık yarısını ekili-dikili alanlar kaplamaktadır. M Kentsel Büyüme Deseni Bu konu ile ilgili bilgi elde edilememiştir. M Planlı Kentsel Gelişme Alanları İskenderun kenti Çukurova metropolitan bölge planlamasında bir liman kenti olarak düşünülmüştür. Metropolitan uygulamaları 1986 yılında başlayarak Dünya Bankası nın desteği ile İskenderun Karaağaç ta bir, Sarımazı da ise ikinci bir büyük toplu konut uygulaması şeklinde gerçekleştirmeye çalışmıştır. Diğer yeni yerleşimler ise yine kentin güneydoğusunda, Sarımazı yönünde gelişmektedir. Bunlarda sınırlı yapı kooperatifleri şeklindedir. İskenderun Körfezi nin kuzey batı yönüne doğru Erzin e 9 km uzaklıkta Serbest Sanayi Bölgesi adıyla Ceyhan, Osmaniye, Yumurtalık ve Dörtyol ilçelerinin ortak 308

325 kullanabileceği hektarlık bir sanayi alanı, kişi istikdam edecek şekilde planlanmıştır. Hatay da kentsel alan kullanımı, il genelinde % 1,69 gibi bir oran göstermektedir. Hatay da son yıllarda (1990) kent nüfusu kır nüfusuna oldukça yakın bir orana ( % 47,92 ) ulaşmıştır. Bu olgu, kentsel yerleşimlerin, sanayi, yollar ve altyapı elemanlarının toplu ve sıkışık düzen de olmasının bir sonucudur. Eski Antakya da kültür ve tabiat varlıklarını koruma altına alınan binalar nedeniyle modern tarzda bir şehir imar planı tatbik edilmemektedir. M Kentsel Alanlarda Yoğunluk Türkiye İstatistik Kurumunun 2008 yılında adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre ilimiz genelindeki nüfus oranları ve değişimleri aşağıdaki tablo ve grafiklerde verilmiştir. İLÇE İLÇE MERKEZ NÜFUS MERKEZ İSKENDERUN KIRIKHAN DÖRTYOL REYHANLI SAMANDAĞ ERZİN BELEN HASSA 9301 ALTINÖZÜ 7428 YAYLADAĞI 6305 KUMLU

326 GRAFİK