Sağlık Çalışanlarına Psikolojik Şiddet: Mobbing. Prof.Dr.Türkan Günay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD.

Transkript

1 Sağlık Çalışanlarına Psikolojik Şiddet: Mobbing Prof.Dr.Türkan Günay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD.

2 Performans sistemi Gün aşırı nöbetler Fazla mesai Kötü çalışma koşulları Temel sağlık hizmetlerini öteleyen politikalar SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROGRAMI Geçici görevler İş güvencesizliği Mesleklerin değersizleştirilmesi Ücret düşüklüğü Şiddet Yönetici atamaları Hasta sayısı Emeğin değersizleştirilmesi MOBBİNG

3 Bezdiri Psikolojik Terör YILDIRMA MOBBİNG İşyerinde Psikolojik Şiddet İşyeri Zorbalığı Duygusal Taciz İşyerinde Psikolojik Taciz

4 ÇALIŞMA YAŞAMINDA MOBBİNG; Bir ya da birkaç kişi tarafından tek bir kişiye sistematik biçimde uygulanan düşmanca ve etik olmayan iletişim şekli ile kişiyi çaresiz ve savunmasız bırakmak; devamlı mobbing hareketleri ile kişiyi itilmiş olduğu bir pozisyonda tutmak (Leymann, 1996)

5 haksız suçlamalar, küçük düşürmeler, genel tacizler, duygusal eziyetler ve/veya terör uygulamak yoluyla bir kişiyi işyerinden dışlamayı amaçlayan kötü niyetli bir eylem (Davenport,2003)

6 Tanımlardaki ortak noktalar**** Kasıt Kötü niyet veya düşmanca tavırlar Sistematik Güç Eşitsizliği Tekrar eden sürekli baskı tehdit ( en az haftada 1 kez, en az 6 ay süreyle) Gizli ve Açık Amaç, kurbanın işyerinden, işten uzaklaşması veya pasifize olması

7 Mobbing Davranış Grupları 1. Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek 2. Sosyal ilişkilere saldırılar 3. Kişinin itibarına saldırılar 4. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırılar 5. Kişinin sağlığına doğrudan saldırılar

8 Kendini Göstermeyi ve İletişim Oluşumunu Etkilemek - Bireyin kendini gösterme olanakları kısıtlanır - Sözü sürekli kesilir - Yüzüne bağırılır ve yüksek sesle azarlanır - Yapılan iş sürekli eleştirilir

9 Sosyal İlişkilere Saldırılar Çevresindeki insanlar bireyle konuşmaz Mağdur kimseyle konuşamaz, başkalarına ulaşması engellenir Sanki orada değilmiş gibi davranılır

10 Kişinin İtibarına Saldırılar İnsanlar mağdurun arkasından kötü konuşur Asılsız söylentiler dolaşır Gülünç durumlara düşürülür Kararları sürekli sorgulanır..

11 Kişinin Yaşam Kalitesi ve Mesleki Durumuna Saldırılar Kişiye özel görev yoktur, verilen işler geri alınır Sürdürmek için kişiye anlamsız işler verilir İşi sürekli değiştirilir İtibarını düşürecek şekilde, niteliklerinin dışındaki işler verilir Kişiye mali yük getirecek işler verilir

12 Kişinin Sağlığına Doğrudan Saldırılar Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlama Fiziksel şiddet tehditleri Fiziksel şiddet uygulanması Fiziksel zarar verilmesi Cinsel taciz

13 Düşey Mobbing Yukarıdan Aşağıya Aşağıdan Yukarıya Dikey Mobbing Yatay (Eşitler Arası) Mobbing

14 Mobbinge yol açan nedenler Kişisel nedenler Kurumsal (örgütsel) nedenler Sosyal nedenler

15 Kurumsal nedenler Katı hiyerarşik yapı Değişen örgüt yapısı Örgüt kültüründe korku Yetersiz ve kötü yönetim Örgüt içi yetersiz iletişim Zayıf liderlik İşin monoton yapısı Rekabet Stresli çalışma koşulları.

16 Sosyal nedenler Göç Hızlı kentleşme Yabancılaşma Çalışma yaşamı İstihdam Piyasa yapısı

17 Mobbing Süreci Aşamaları 1. Anlaşmazlık 2. Saldırgan eylemler 3. Yönetimin katılımı 4. Zor veya akıl hastası olarak damgalanma 5. İşine son verilmesi (Leymann,1996)

18 Kişi üzerindeki etkileri

19 Kurum üzerindeki etkileri Üretimin düşmesi İş kalitesi ve miktarında azalma Motivasyon, verimlilik ve etkinliğin azalması İşe devamsızlıkta artış Aidiyet duygusunda azalma İş tatminsizliği, tükenmişlik

20 Mobinge Uğrayan Birey Ne Yapmalı? Çatışmadan kaçınmalı ve sakin olmaya gayret etmeli Psikolojik taciz üst yönetim tarafından gerçekleştirilmiyorsa konuyu üst yönetime uygun bir şekilde iletmeli Psikolojik tacize uğradığını kanıtlayacak yazışma, not, mesaj, e-posta gibi bilgi ve belgeleri saklamalı Yaşanılan psikolojik taciz sürecine ilişkin günlük tutmalı Yaşanılan sürece şahit olan/ olabilecek çalışma arkadaşları ile görüşmeli

21 Üyesi olduğu sendikadan destek talep etmeli Kişi, ihtiyaç duyduğunda tıbbi ve hukuki destek almalı İşyerlerinde psikolojik tacize maruz kalan kişi sorunu işyerinde çözemediği takdirde konuyu yargıya taşımalı

22 Kurumlar ne yapmalı? Önleyici politikalar geliştirmeli Farkındalığı artırma çalışmaları yapmalı İzleme-değerlendirme çalışmaları yapmalı Mobing uygulayana yönelik yapılacakları belirlemeli

23 «Yıldırmaya maruz kalan ya da işyerinde yıldırma olayını uygulayan kişilerin kişilik özelliklerine odaklanan çalışmalar aslında yıldırma olayını meydana getirenin hegomonik, baskıcı, sömürücü sistemin kendisi olduğunu görmemize engel olabileceği için tehlikelidir«başterzi A.D., İş yaşamı, mobbing(yıldırma) ve ruhsal sağlık. Her yönüyle mobbing kitabı içinde. SES. Nisan 2014, Ankara

24 «Mobbing kapitalist toplumun insanları yalnızlaştırıcı, birbirine rakip hale getirici, bencil ve bireyselleştirici karakterinin ürünüdür» «kapitalist üretimdeki çatışmayı çalışanlar arasındaki bir çatışma olarak tarif etmek» Öztürk M.Y., Ataerkil kapitalist toplumda mobbing. Her yönüyle mobbing kitabı içinde. SES. Nisan 2014, Ankara

25