KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1033

Transkript

1 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1033 BOŞ ZAMANLARI DEĞERLENDİRME REKREASYON KAVRAMI İÇERİSİNDE KAHRAMANMARAŞ'IN SAHİP OLDUĞU SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN ELVERİŞLİ OLAN DOĞAL ALANLARIN TESPİTİ VE İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Enver Döşyılmaz* Özet: Kahramanmaraş,Doğu Akdeniz Bölgesinin doğa güzellikleri ve Rekreasyon alanları açısından çok elverişli bir ilidir. Dağları, akarsuları, yaylaları, mağaraları, barajlarıyla tüm aktivitelere elverişli olması yöre halkı için bulunmaz bir fırsattır. Sanayileşmekte hızla ilerleyen ülkemizde Kahramanmaraş'da ilkler arasında yer almaktadır. Sanayileşen bu tip ülkelerde sağlıklı yaşam, boş zaman (Rekreasyon) kavramı çok sık gündeme gelmektedir. Sağlıklı yaşam için program yapan TV kanalları gün geçtikçe çoğalmakta, Tıp Fakültelerinde ve bazı özel sağlık kuruluşlarında Akapunktur ve Diet programlarıyla zayıflama olayları sık sık gündeme gelmektedir. Bölge insanımızın düzensiz beslenmesi,aşırı kilo alma, kalp ve damar hastalıklarının artması buna karşılık hareketsizlik ve spor faaliyetlerinden uzaklaşma, yörede çok ciddi ruh ve sağlık problemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölge insanımıza tanıtacağımız Trekking parkurları, henüz tam olarak keşfedilmemiş mağaralar, balıkçılık ve Rafting yapılabilecek akarsular, kamp için uygun yaylalar, fotoğrafçılık için en güzel mekanlar, su sporları yapılabilecek barajlar ve göller etkin bir şekilde kullanılarak bir çok rahatsızlıklar ve problemler açısından yöre insanımıza faydalar sağlayacaktır. Bizler Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi spor adamları olarak bu konularda halkımızın dikkatini çekerek aynı zamanda doğa sporları faaliyetleri düzenleyerek şehrimiz ve bölge insanlarımıza faydalı olacağımız inancındayız. Giriş: Sanayileşmekte ve gelişmekte olan ülkelerde insanlarda büyük bir hareketsizlik görüşmektedir. Bu konu bölge insanımız içinde geçerlidir, ekonomik gelişmeye bağlı olarak bilgisayar karşısında fazla zaman harcama, masa başı işlerin yoğunluğu, en kısa mesafede araç kullanma, merdiven yerine asansör kullanma, esnaflarımızın hareketsiz çalışma ortamları sağlık açısından bölge insanımızı tehdit etmektedir. Bunun yanı sıra ayıplanma ve utanma duygusu da hareketsizlikte ve spor aktivitelerinde olumsuz etki yapmaktadır. Yürümek, koşmak, bisiklete binmek, yüzmek, top oyunları oynamak insanlarımıza yakıştırılamamaktadır. "Kocaman adam bunları, şunları yaparmı?" sözleri hep duyulmuştur. Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgesi insanları damak tadına ve mutfak kültürüne çok önem vermektedir. Lezzetli yiyecekler sağlık açısından insanlarımızı tehlikeye atmaktadır. Kuyruklu yağlı yiyecekler sakatat türleri, (ciğer, işkembe, kelle paça) siyah et ve kebap türleri, hamurlu yiyecekler vs aşırı bir şekilde alındığında, Şeker (Diyabet) Şişmanlık (Obezite) Hipertansiyon (Yüksektansiyon) Felç rahatsızlıkları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tür gıdalar faydadan çok zarar vermektedir. Karadeniz ve Ege bölgesinde sebzeli ve zeytinyağlı yiyeceklere daha çok yer verildiğinden bu " Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu

2 1034 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU tür rahatsızlıklara daha az rastlanmaktadır. Günde 'den fazla alman kalori vücudun belirli bölgelerinde depolanmaktadır. Ağır işlerde çalışan ve aktif spor yapan bir insan için kaloriye ihtiyaç duyulurken hareketsiz insanlarda fazla alınan kalori miktarı günlük veya gün aşırı yapılacak doğa sporları ve rekreasyon faaliyetleri ile harcanabilmektedir. Bu konuyu bölge insanımıza anlatmak ve faaliyete geçirmek bizlerin amacı olmuştur. Potansiyel enerjiyi dinamik enerji haline geçirmek gerekmektedir. Spor alanları ve tesis yetersizliğine alternatif tespit ettiğimiz doğa sporları yapılabilecek alanların tanıtılması ve faaliyetlerin yapılması bizlerin görevi olmuştur. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu olarak zaman zaman yaptığımız faaliyetlerle yöre insanımıza doğal spor alanlarının tanıtılması sağlık açısından önem arz etmektedir. Bulgular: REKREASYON : İnsanlar çeşitli büyüklük ve zamanlarda ortaya çıkan boş zamanlarda uzaklaşmak dinlenmek, hava değişimi gezme, görme sağlık, beraber olma, heyecan duyma, farklı yaşantılar elde etme gibi pek çok amaçla ev dışında veya ev içinde açık veya kapalı alanlarda yada pasif - aktif şekillerde, kent içinde veya kırsal alanlarda etkinliklere katılmaktadırlar. Rekreasyon insanların boş zamanlarında yaptıkları bu etkinlikleri ifade eden bir kavramdır (Karaküçük, 1999, s.56). Amaç günlük mecburi çalışmalar dışında kalan zamanı verimli kullanmak fazla kiloların aktiviteler ile verilmesi ihtiyaç duymayan insanlarımız için kan sirkülasyonunun sağlanması ve doğa ile başbaşa kalmayı sağlamaktır. "Kavramın daha geniş açıklanabilmesi için şu temel ifadeler kullanılmaktadır 1. Rekreasyon boş zamanda yapılır, iş değildir. Kâr gayesi taşımaz 2. Rekreasyonda kişi gönüllü olarak ve tamamen kendi arzusu ile katıldığı etkinliklerde bulunur. 3. Rekreasyon faaliyetleri, katılana zevk veren mutlu eden ve neşelendiren bir tarzda olur. 4. Rekreasyon faaliyeti kişisel ve toplumsal fayda sağlar. 5. toplumsal değerlere aykırı değildir. Yemek yemek uyumak gibi hayati önem taşımaz (Karaküçük, 1999, s.59)." Sağlıklı beslenme Ülkemizde ve bölgemizde sağlıklı beslenme konusunda maalesef yeterli bilgiye sahip değiliz. Sadece karın doyurmak olarak bildiğimiz beslenme aslında sağlık açısından çok önem arz etmektedir. Alacağımız her bir fazla kalori ileride karşımıza bir düşman olarak çıkmaktadır. Sağlıklı beslenme günlük ihtiyaç duyulan kalorilik bir besin almaktır. Özellikle sebze, meyve, beyaz et, balık türleri ile yağ çeşitlerinden zeytinyağı önerilmektedir. Hayvansal ve donmuş yağlar insan sağlığı açısından en zararlı proteinlerdir. Şişmanlık (Obezite) bir çok hastalığın habercisidir. Amerika da her üç kişiden biri Obezite olarak bilinmektedir. Türkiye obezite ve hipertansiyon taraması sonuçlarına göre Kahramanmaraş ta nüfusun 1. %7 diyabet (şeker hastalığı) 2. %30 Hipertansiyon (Yüksektansiyon) 3. %18.7 Obezite (Şişman) 4. olduğu ortaya çıkmıştır. (TOHTA 2002) Bu rahatsızlıkların önlenebilmesi en çok spor aktiviteleri ve diet programları ile tedavi edilmektedir. Ortaya konulan araştırma sonuçlarına göre (Obezite) şişman nüfusu Dünyada artış

3 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1035 göstermektedir. Zayıflama yöntemlerinden en önemlilerinden biride diet programlarıdır. Ancak diet programları tek başına faydalı olamamaktadır. Beden hareketleri trekking yürüyüşler, bisiklete binme ve koşular tamamlayıcı olmaktadır. "Bu çalışmaların sonuçlarına göre fizik aktivite derecesinde artış, obezite gelişimine karşı koruyucudur. Egzersizin kilo kontrolünü ve kilo kaybını kolaylaştırıcı primer etkileri yanında düzenli olarak yapıldığı taktirde obezitenin komplikasyonlan üzerinde de olumlu etkileri mevcuttur." (Bozbora 2002, s. 178). Düzenli egzersizin kardiovasküler risk faktörleri üzerindeki olumlu etkileri vücut ağırlığındaki ya da kompozisyonundaki değişiklerden bağımsızdır (Bozbora 2002, s.279). Yörede düzensiz beslenmeden kaynaklanan kalp krizi ve damar tıkanıklıkları nedeni ile yüksek tansiyon ve felç rahatsızlıkları çok sık görülmektedir. Yağlı, hamurlu, şekerli, ve etli gıdalar ileriki yaşlarda bu tip rahatsızlıklara neden olmaktadır. İleriki yaşlarda bu veya bunun gibi problemlerle karşılaşmamak için genç yaşlarda spor egzersiz ve hareketlilik bir yaşam biçimi haline gelmelidir. Çağımızda modern kentsel yaşam insanları sürekli oturan ve masa başında iş yapan ve sürekli bir şeyler atıştıran canlılar haline gelmiştir. Diğer yandan saflaştınlmış daha da yoğunlaştırılmış gıdalarla beslenmenin yaygınlaşması sindirim kanalının çalışma temposunu düşürmüş ve yenilen posasız gıdaların çoğunun emilmeside obezite sorununun yaygınlaşmasına yol açmıştır. Ayrıca teknolojik imkanlar insanların hareketsizleşmesine neden olmuş, fiziksel egzersizler her gün daha da azaldıkça insanlar kilo sorunu ile fazlaca karşılaşmaya başlamışlardır. Çeşitli mevsimsel hastalıklardan korunmakta bol bol terleyebileceğiniz bir aerobik kursu yada fitness çok faydalı olacaktır. İsterseniz günde yarım saat yürümekte aynı görevi görecektir. Terleme vücutta virüslerin yok edilmesini sağlayan doğal öldürücü hücrelerin hareketini arttırır. Dağ yürüyüşü yada bir göl sefası size iyi gelecektir. Spor yapmak sağlığınızı ve formunuzu korumak için en ideal yoldur. Haftada üç kez 20dk boyunca egzersiz yaparak neler kazanabileceğinizi biliyor musunuz? İdeal kilonuza inecek ve bunu koruyacaksınız, daha iyi uyuyacak ve stresle daha kolay baş edeceksiniz. Ayrıca kalp hastalıkları riskiniz, sırt ve boyunla ilgili sorunlarınız azalacak ve kolesterol seviyeniz düşecektir, Yani tavsiyemiz en kısa zamanda zevkinize uygun kıyafetler alıp spor ve egzersiz yapmaya başlamanızdır. Şişmanlık obezite tedavisinde egzersizin olumlu etkileri şu şekilde sıralanmaktadır. 1. Egzersiz sırasında enerji harcamasında artış. 2. Egzersiz sonrası enerji harcamasında artış. 3. Egzersiz dışı fiziksel aktivitede artış 4. İstirahat metabolizma hızında artış. 5. Gıdaların termik etkisinde artış. 6. Harcanan enerjinin besin tüketil meşindeki artış yolu ile tam kompanse edilememesi. 7. Yağ içeriyi yüksek gıdaların tercihinde azalma. 8. Diet sırasında yağsız vücut kitlesinden daha az kayıp. 9. Diet sırasında istirahat metabolizma hızında daha az düşüş. 10. Yağ oksidasyonun da artış. 11. olumlu psikolojik etkiler. 12. Obeziteye bağlı komplikasyonların gelişme riskinde azalma (Bozbora 2002, s. 181). Yaş gruplarına göre bir insan egzersize 1-2 yaşlarında yüzme ile başlayabilir, yaşlarında Cimnastik ile elastikiyet kazanır yaşları atletizimle güç kazanarak her alanda müsabık olarak spor hayatını devam ettirebilir yaş üzeri tavsiye edilen spor aktiviteleri dağ yürüyüşü (Trekking), yüzme, kort tenisi, bisiklet, balık tutma, masa tenisi ve hafif tempolu koşulardır.

4 1036 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Spor ve egzersiz alanlarının yetersizliği Gelişmiş ülkelerde her semte bir spor salonu, bir yüzme havuzu, içerisinde yürüyüş parkurları olan park ve bahçeler bulunmaktadır. İnsanlar her an rekreasyon faaliyetlerinden herhangi birini yapabilecek alanlar bulabilmektedir. Spor aktiviteleri bir yaşam biçimi haline gelmiştir. Gelişmekte olan ülkemizde bazı büyük şehirlerde yeni yeni bu tip rekreasyon alanları, parklar ve bahçeler inşaa edilmektedir. Gaziantep'te belediye tarafından yapılan parklar ve spor alanları yürüyüş ve koşu parkuru, piknik alanları, sportif aletler, egzersiz yapılabilecek boş alanlar Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri için çok güzel bir örnektir. Her sabah erken saatlerde bu alanların dolup taşması spor ve aktiviteye verilen önemi göstermektedir. Kahranmaraş'ta yapılan üngüt yolundaki yürüyüş parkuru çok güzel bir alan olmuştur. Ancak araç egsoz gazlarının etrafı aşırı bir şekilde kirletmesi bu alan faydadan çok zarar vermektedir. Belediyelerin her mahallede ve bazı bölgelerde semt sahaları parklar ve bahçeler yapması aynı zamanda spor alanları inşaa etmesi tüm yöre insanını harekete geçirecektir. Eğer sağlıklı bir nesil istiyorsak bunları acilen yapmamız kaçınılmaz bir gerçektir. Rekreasyon faaliyetleri içerisinde sağlıklı yaşam parkurları ve alanları Doğa yürüyüşü (trekking) "Büyük kentlerin hızlı ve kalabalık atmosferine yüklenilen stres ve yorgunluktan kurtulmak rahat nefes almak doğa ile baş başa kalmak aynı zamanda spor yapmak için son yıllarda doğa sporlarına olan ilgi artmıştır. Doğa sporlarının en hafif kollarından birisi olan trekking uzun ve yorucu yürüyüş anlamına geliyor sözlük anlamı ise doğal engellerle dolu bir arazi parkurunu herhangi bir ulaşım aracı kullanmaksızın yürüyerek aşmak" Ülkemiz coğrafi konumu ve doğa yapısı özellikleri ile her yaşta insanımızın doğa sporlarını yapabileceği bir yapıya sahiptir. Ormanlarımız,akarsularımız, dağlarımız, barajlarımız, mağaralarımız, yaylalarımız keşfedilmeyi bekliyor doğa sporlarına ilginin artışı bizleri sevindirmektedir insanlarımızın beton yığınlarından kaçması stresten kurtulmayı ve doğa ile baş başa kalmayı istemesi doğa sporlarına ilgiyi her geçen gün biraz daha arttırmaktadır. Çevremizde bulunan doktorlar, mühendisler, üniversitedeki öğretim görevlileri, öğrenciler ve memurlar bizlerin rehberliğinde hafta sonlarında bu tip faliyetleri gerçekleştirmemizi istemektedirler. Trekking parkurları Ahır Dağı, Karagül Parkuru : Ahır dağı torosların sonu olduğu için (Ahir) son dağ olarak Kahramanmaraşın kuzeyinde 1600m rakımlı güzel bir dağ silsilesidir. Konumu itibarı ile Kahramanmaraşın kuzey kısmını kapsayan çamlık mevkiinden başlayan çıkış noktası hafif eğimle gandıl çeşmesine 2 km mesafede varılmaktadır. 10 dk 'lık su ve ihtiyaç moasından sonra yayla evlerinin ve bahçelerinin aralarında (S) çizen yol takip edilerek daha da dikleşen rampalardan geçilmektedir. 5km sonra norlam bir düzlüğe varıldığında 5 dk 'lık bir mola verilmesi uygun olunmaktadır. Moladan sonra 2 km 'lik son dik rampa tırmanışın sonlarına doğru enerjinin tükendiğini hisseder gibi olmaktadır. İlk zirveye yarıldığında Kahramanmaraşa hakim manzaradan resim çekmek için en elverişli zirvedir. İlk zirveye varıldığında keklik yalağı isimli kaynak sudan içebilmek en güzel mutluluk omaktadır. Son 4 km 'lik inişli çıkışlı tırmanışlarla karagöl mevkiine ulaşılmaktadır. İnsanı eski bir krater gölü olan karagöl etrafı dağlarla çevrili içerisi kar ve yağmur suları ile dolu olan etrafı yemyeşil çimlerle dolanmış birbirinden güzel yabani çiçeklerle bezenmiş bir manzara yaylacılık yapan göçerlerin küçük baş sürüleri ve onların çadır hayatı insanı bambaşka bir havaya sürüklemektedir. Göçerlerden temin edilen ayran, gözleme, çay, ve buz gibi kuyu suyu kumanyalarla birlikte kaybedilen enerji tekrar toparlanmaya yetmektedir. Bir saatlik moladan sonra küçük göl ve sulu tarla yönünde dönüşe geçilmektedir elma bahçeleri ve üzüm

5 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1037 bağlarını arasındaki patika yollar takip edilerek küçük göle ulaşılmaktadır. Kuyudan çekilen kar suyu insanı kendine getirmektedir. 12 km'lik iniş yolu çam ormanları ve bahçelerin arasında devam etmekte ve insana ayrı bir haz vermektedir. 25km 'lik gidiş dönüş ortalama 9 saatte tamamlanmaktadır. Döngele Köyü Yeşil Göz Mağarası: Kahramanmaraş'ın kuzey batısında yöreye has kamalak ağaçlarla kaplı yüksek dağların çevrelediği doğa harikası mekanlardan biridir. Çıkış noktası döngele köyünden olup 500 metre sonra sarp kayalara doğru tırmanış ve döngele mağarasının hemen önünden devan eden patika yol daha sonra tatlı bir meyille daha geniş bir yola ulaşılmaktadır. Gökyüzüne uzanan sıra dağlar ve kayalar resim çekmek için en güzel mekanlardandır. 3 km sonra ulaşılan yerleşim alanı su ihtiyaç molası için uygun ve güzel bir ortamdır. Yeşil gözden kaynak buz gibi suların oluşturduğu derelerin kenarlarından giden patika yol fazla enerji kaybettirmektedir. 2 km'lik devam eden yol kamalak,çam,ardıç ağaçları arasından diğer bir köye ulaşılmaktadır. Özellikle bahar ve yaz aylarında yapılan köy düğünlerinden biri muhakkak karşınıza çıkmaktadır. Bin bir çeşit dağ çiçekleri, kuş cıvıltıları ve şelale sesleri ortama ayrı bir güzellik katmaktadır. Daha sonraki 3 km'lik yürüyüş parkuru kayalık alanlardan geçilerek yeşil göze ulaşılmaktadır. Bir saat molada dilenme ve kumanyaların yenmesi 30 m çapındaki yeşil gözden kaynayan buz gibi kar suyundan içmek; harcanan enerjiyi toparlamaya yermektedir. İsteyenlerin bu suda yüzmesi trekking' e ayrı bir zevk katmaktadır. 5 km'lik dönüş yolu değişik mekanları keşif ederek aynı çıkış noktasına tekrar dönülmelidir. Gidiş dönüş 10 km olup toplam sekiz saatte tamamlanmaktadır. Başkonuş - Sersem Yaylası Arası : Baş konuş yaylası kahramnamaraşın 40 km batısında 1600 m rakımlı yemyeşil ormanlarla kaplı güzel bir yayladır. Çıkış noktası bu yayladan başlayarak orman içi yollardan dağ çiçekleri arasından devam edilerek hafif rampalarla sersem yaylasına ulaşılmaktadır. 6 km'lik mesafede bulunan sersem yaylasına ulaşıldığında çadır kampı, izcilik kampı yapılacak büyük ve düz bir yeşil alanla karşılaşılmaktadır. Buz gibi akan çeşme ve ardıç kokan tepeler resim çekebilmek güzel mekanlardandır. Daha önce tel örgülerle çevrili çiftliklerde yetiştirilen geyikler doğaya bırakıldığından sürprizlerle karşınıza çıkmaktadır. Zirvede verilen moladan sonra değişik patika yollardan tekrar aynı noktaya dönülmektedir. Gidiş dönüş 12 km olup 5 saatte ortalama olarak bitirilebilir. Karbasan Köyü Ayşepmarı Arası : Kahramanmaraş andırın yolu üzerinde 25. Km'de bulunan karbasan köyünden başlayıp Ayşe pınarı, köşürge köyleri istikametinde yemyeşil çam ormanları arasında yapılan trekking'e yol kenarlarında kör sulu deresi eşlik etmektedir. Kar suları ve kaynakta oluşan derede olta ve sertme ile yöreye has yayı balığı, sarı balık ve alabalık yakalamak mümkündür. Yol kenarlarında zaman zaman çeşmeler karşınıza çıkmaktadır. Tam manasıyla doğal hayatın yaşandığı bir ortamdır. 20 km'lik gidiş parkurundan sonra Ayşe pınarına ulaşılmaktadır. 1 saatlik moladan sonra tekrar aynı güzergahdan dönüş yolu karbasan köyünde son bulmaktadır. Gidiş dönüş 40 km olup 12 saatte tamamlanmaktadır. Engizek Zirvesi : Süleymanlı (zeytun) kaplıcalarından başlayan trekking parkuru önce kertmen köyü zirvesine ulaşmaktadır. 5 km'lik patika yollardan tırmanarak çıkılan bu zirvede yol kenarlarında kar ve yağmur sularında oluşan çeşmeler bulunmaktadır. 3 km'lik iniş tırmanıştaki yorgunluğu biraz olsun azaltmaktadır. Elbistan dan doğup menzelet barajına doğru akan Ceyhan ırmağı, yemyeşil ormanların arasından kıvrılarak akarken insana büyük bir haz vermektedir. Ceyhan üzerinden kurulan köprüden diğer tarafa geçen yol bizleri zirveye doğru götürmektedir. 7 km civarındaki patika yol ırmak kenarından devam ederken resim çekmek için çok güzel mekanlardan geçilerek zirveye ulaşılmaktadır, bir saatlik kumanya ve ihtiyaç molasından sonra aynı güzergahtan dönerek zeytun kaplıcalarına tekrar dönülmektedir. Yol yorgunluğu kaplıcalarda

6 1038 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU yapılan 2 saatlik sıcak banyo atılabilmektedir. 15 gidiş 15 dönüş toplam 30 km'lik parkur; 13 saatte tamamlanmaktadır. Dere Boğazı Köyü - Yavşan Yaylası Arası : "Dere boğazı köyünden başlayan trekking parkur gidiş dönüş 20 km olarak belirtilmiştir. Tatlı meyillerle zirveye kadar devam eden parkur etrafı kamalak, sedir, çam çeşitleri ile zengin orman dokusu ve su kaynakları endemik bitkileri ile öncelik alan doğal bir mekandır. Yükseltisi 2000 metreye ulaşan yavşan yaylası yöre insanlarının rağbet ettiği güzel bir yayladır. Zirvedeki kaynak suyu karpuz çatlatan diye de anılır. Ayakaları su içerisinde iki dakikadan fazla tutmak mümkün değildir. Yavşan yaylası kampçılık, yaylacılık,izcilik,dağcılık yapılabilen ender yerlerden biridir. İsmini yörede yetişen hoş kokulu bir ottan almaktadır. "Zirvede Doğu Akdeniz bölgesinde türüne ender rastlanan gövde çevresini 5 kişinin elele tutuğu zaman ancak sarılabilen (mezla ) isimli yöreye mis gibi kokular salan ağaçlar bulunmaktadır. 2 saatlik moladan sonra dönüş güzergahı inişlerle devam ettiğinde daha rahat ve çok güzel doğa resimleri de çekilerek dere boğazı köyüne ulaşılmaktadır. Gidiş dönüş 10 saatte tamamlanabilmektedir. Mağaracılık : "Doğal mağaralar başta sportif ve bilimsel nedenler olmak üzere birçok nedenle insanların ilgisini çekmektedir. Sportif amaçlarla mağara araştırmaları yapanlara (Spelunker) adı verilir, fakat birçok mağara araştırmacısı bu terim yerine Caver (mağaracı) sözcüğünü tercih etmektedir. Speleogy ise mağara ortamının bilimsel açıdan incelenmesidir bilimsel amaçla mağara araştırmaları yapanlara ise Speleologis adı verilir." Marağacılığa olan ilgi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla artmaktadır. "Tüm dünyada mağaracılığa yeni başlayanlara ilk öğretilen: 1. Fotoğraftan başka bir şey çıkarma 2. Geride hiçbir iz bırakma 3. Zamanından başka bir şey öldürme." Mağaracılık deneyimli ve rehberlerle birlikte yapılmalıdır. Daha önceleri keşfedilmemiş mağaralara tecrübeli ve tam teçhizatlı ekiplerle girilmelidir. Mağaraya asla tek kişi girilmemelidir. Ülkemizde mağaracılıkla ilgilenen klüp ve dernek vb topluluklarının sayısı hızla artmaktadır. Mümkünse bu gruplardan birisine üye olarak bu tip faaliyetlere katılmmalıdır. "Mağara Bilim (Speleoloji) jeoloji, hidrojeoloji, biyoloji, arkeoloji gibi birçok bilim dallarının disiplinler arası bilim dalıdır"( 7 ) Mağaralar "Tekir Döngel Mağaraları: Kahramanmaraş Kayseri yolu üzerinde şehir merkezine uzaklığı 57 km dir. Mağara çevresi prehistorik devirde iskan edilmiştir yıllarında prehistorik (Tarih öncesi) araştırmalara konu olmuştur. Mağaranın içerisinden döngel çayı büyük bir çağlayan yaparak akmaktadır. Mağaraya güney ve doğu kısımlar olmak üzere 2 kısımdan girilmektedir." Mağaranın ön kısmında GSGM ait izcilik ve kampçılık yapılabilecek 100 sporcunun barınabileceği güzel bir tesis bulunmaktadır. "Döngel mağaraları Anadolulun en eski ve önemli yerleşim merkezlerinden biridir. Prof. İsmail Kılıçkökten'in 1958 yılında tekir döngel mağaralarında yaptığı araştırmaya göre mağaralar Kahramanmaraş ve çevresinin en eski yerleşim çevresi olarak gösterilmektedir özellikle su kenarlarında bulunan doğal mağaralar, sığınma ve barınma yerleri olarak kullanılmıştır. Döngel mağaraları tekir akarsuyunun zamanla dağı aşındırması ve toprakların çöküntüsü sonucu ortaya çıkmıştır. Üst üste 3 geniş ve büyük mağaradan oluşmaktadır. Her 3 mağara birbiri ile bağlantılıdır. Mağara içerisinde sarkıt ve dikitlerden oluşan galeriler mevcuttur. Döngel mağaraları corstik mağara özelliğini taşımaktadır. Üst üste 3 mağaranın birleşmesi ile oluşan

7 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1039 galerinin tabanından yukarıya kadar uzunluğu 225 metre olup genişliği 180 m dir. Etrafı milli park ilan edilebilecek özelliğe sahiptir. Mağaralar bir bütün olarak etrafı ile çevrildiğinde 110 bin m 2, lik doğal bir alana sahiptir. Değerlendirilemeyen bu doğal yapı bakir olarak özelliğini korumaktadır. Erkek Gümüşkaya Mağaraları : "Mağara, zeytin (süleymanlı)'dan geçip, efsus afşine giden yol karnıyarık meshire yerinden geçerek ericek kasabasından geçen tarihi ipek yolunun hemen yakınında bulunmaktadır. Bu kasabanın tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Eskiden askeri bir kışlanın mevcut olduğu osmanlı zamanında bir müftülük ve kadılık olan hükümet merkezi durumundaki ericek kasabası, bu tarihi ipek yolunun üzerinde bulunmaktadır. 20 çeşit madeni bulunan Berit dağı 3027m yüksekliğinde olup bu mağaranın üzerinde ve etrafında eski zeytin ermenilerinin altın ve demir gibi çok eski değerli madenlerinin de işletildiği tespit edilmiştir" bu dağın tepesinde karagöl ismi ile bir krater gölü mevcuttur. Bu dağın eteğinde oluşmuş 6 adet mağara vardır bu mağaralardan birinde yaptığımız incelemelerde karnıyarık mevkiinin 200m yukarısında yeni bulunan Gümüşkaya isimli bir mağaraya girilmiş olup 1 m çağındaki dar bir yerden geçildikten sonra içerisi çok geniş bir galeriye açılmaktadır. İçerisi çok kaliteli kırmızı mermerlerden olduğu görülmüştür. İçeriye doğru ilerledikten sonra loş ve serin bir hava ile karşılaşılmaktadır. Mağara enine ve yüksekliğine genişlemektedir m kadar gidildiğinde tabi bir mağara gölüne rastlanmaktadır. Suyun özelliği tatlı soğuk içme suyudur. Kaynağı ve akıntısı tespit edilememiştir gölün yanından geçilerek m bir derinlik tespit edilmiştir. Kuyunun içerisinde sarkıt ve dikitler muazzam bir şekilde sıralanmıştır. Gölün etrafı sarkıt ve dikitlerden oluşan kuyumcu dükkanı işlenmiş gibi güzelliklerle bezenmiş ve kuş kanatlarına benzeyen oluşumlar sergilemektedir. Yerin mermer olduğu bembeyaz bir güzellikle karşılaşılmıştır. Gölün etrafında Pamukkale deki görüntüyü anlatan güzellikler vardır, bu güzel mağara oluşumunun mükemmel bir turistlik alan olduğu inancındayız. Göksün Değirmendere Kasabası Gerdek, Ziyarettepe,Kaya Mezarı Ve Ballık Mağarası: Değirmendere kasabasında iki adet Romalılara ait 2 adet kaya mezarı bulunmaktadır. Romalılara ait kale yıkıntıları kasabanın içerisinde kasabaya 10 km kala mesafede ulaşımı rahat rakımı 1800m civarındadır. Bu alanda 4 tane mağara mevcut olup bunlardan bir tanesi değerlendirmeye alınabilir. Bu mağaranın girişi tünel biçiminde içerisi geniş yükseklik 6-7 m bulabilmektedir. İçerisinde 2 adet ana arter oluşmuştur. Uzunluğu 200m ve çıkışı bulunmaktadır. Çıkışı sarp kayalara doğru açılmaktadır. Mağaraya küçük patika yollarla inilmektedir. Bazı yerler elle yapılmış bazı yerler ise kendiliğinden oluşmuştur mağarada su bulunmamaktadır. Sarkıt ve dikitler kışın yapan kar ve yağmur sularından şekillenmektedir. Sarkıt ve dikitler çok güzel olup büyüme biçimindedir. Beşen Köyü Eleman Mezrasında Bulunan Mağara : Söz konusu mağara, ilimiz merkez ilçe Beşen köyünün 3 km doğusunda yer alan eleman mezrasında, kızıl kaya mevkiinde nişan taşı olarak bilinen yerdedir. Mezradan mağaraya ulaşım yaya olarak sağlanmaktadır. Yürüyerek gidilen mesafe lkm civarındadır. Mağara girişi halk tarafından 1970 yılında taşlarla örülü olarak bulunmuştur. Giriş güneye bakmaktadır. Giriş elle yapılmış içerisinde bol miktarda kiremit, kemik (ne kemiği belli olmayan)bulunmaktadır. Mağaraya ilk giriş kuzeye doğru 25 m ilerlenmektedir. Bu mesafe eğilerek geçilmektedir. İçeride %40 oranında nem bulunduğu tespit edilmiştir. Isı 13 dereceye kadar düşmektedir. Yerli halk kış gününde de mağara içinde nemli ve sıcak bir hava ile karşılaşıldığını ve bir saatte demirlerin oksitlendiğini gözlemlemiştir. İlk girişte cm lik sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Mağaranın ilginç yönü 4-5 kola ayrılmasıdır. En büyük kol yaklaşık m uzunluğundadır. Bu aralarda taş örmelerle

8 1040 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU yapılmış bir kişinin yatacağı şekilde bölümlere rastlanmış, dinlenme yerleri gibi mekanlar tespit edilmiştir. 100 m geçildikten sonra 2.5m yüksekliğinde merdiven basamağı yapılarak iniş çıkış sağlanmıştır. İlerisinde kubbeye benzer yeni bir alan oluşmuştur. Bu alanda eski köy evlerinde rastlanan duvar içerisine eşya koymak için yapılan 4-5 adet oyuklara (Tağ) rastlanmıştır. Daha ileri ki kısımlarda radyonun dinlenebildiği hava sıcaklığının düştüğü ve nefes almanın zorlaştığı gözlemlenmiştir. K.Maraş Merkez Beşen Köyü Savruk Mağarası : K.Maraş Beşen - Hacının oğlu - eleman köy ve mezralarının sınırları üçgeninde, yol ceyhan nehrinin berrak ve derinden çıkan suyun bir uzun kalyon oluşturması gerçekten bir tabiat harikasıdır. Hacının oğlu köyünden 3km aşağı güneye doğru patika yol devam etmektedir. Arabalarla bu yok geçilememektedir rahat bir yaya yolu 1950'li yıllarda Köy hizmetleri tarafından bu yok kullanıma açılmıştır. Beşen karaman tarafından ulaşım yapılmaktadır. Eski ipek yolu sahası olması nedeni ile insanların bu yolu elleri ile açarak Ekinözü - Afşin - Elbistan arası ulaşım sağlanmıştır. Mağara çok güzel, ismi savruk - savran veya sarıkız mağarası diye anılıyor. Kral kızının çardak kalıntıları mevcuttur. Mağaranın girişi üst kısımdan akan şelaleye saklanmıştır. İçerisi tam bir sarkıt ve dikit fuarı gibi kendisini göstermektedir. Turizm açısından Alanya da bulunan Damlataş mağarası gibi güzel bir görünüm sergilemektedir. Bulunduğu yörenin madenlerinden rengini alan beyaz, sarı, gri, yeşil, kahverengi gibi renk cümbüşü insanı hayrete düşürmektedir. Pamukkale görünümlü traventen'ler çok daha fazla görülmektedir. Gidiş dönüş yolu tam bir doğa harikasıdır. Savruk mağarası 37 derece 51' 678" kuzrey enlemleri ile 36 derece 58' 417" doğu boylamları arasında yer alır. mağaranın yüks4eltisi 779 metredir. Çevresi,nde belli başlı yükseltiler gümgüm kayası( 1210 m) karagedik tepe(1398m ) doğusunda 1305 m uzun tepe bu dağlık tepelik alanlar arsında bir çok sırtlar vardır. Bunların başlıcalan batıdan doğuya doğru uçuk sırtları, sankaya sırtları, bakacak sırtları ve tekneli çam sırtlarıdır. Hidrografik açıdan önemli akarsu ceyhan nehridir. İlk kaynak yerleri elbistan ovasını çevreleyen dağlardır. Uzunluğu 509 km' dir. Çevredeki kaya ve toprak içerisindeki demir bileşikleri olduğu için mağaranın içi sarı renklidir. Mağaranın giriş ağzı 779 metre katındadır. Mağara kısmen yatay kısmen dikey teşekküllüdür. Mağaranın giriş şekli 5 çarpı 5 metre yarım koni şeklindedir. Mağaranın ağzı ceyhan nehrine bakmaktadır. Kuzey doğu güney batı uzanımlıdır. Uzunluğu metredir. Tavanın yüksekliği metredir. Tavan sarkıtlarla örtülüdür. Tabanda, da yer yer dikitler ve sütünler bulunmaktadır. Mağaranın iç kısmında en derin yerinde birkaç tane kahverengi renklere sahip miyotis sodalis ( yarasa) görülmüştür. Evri Kasabası Taşbiçme Mahallesi Yel Geçidi Mevkiinde Bulunan Mağara Ve Kaya Mezarları : " İlimiz Pazarcık ilçesi evrik kasabası taş biçme mahallesi yel geçidi mevkiinde doğal oluşumlarla ortaya çıkan jeolojik devirden kalma mağaranın 5 ana girişi tespit edilmiştir. Bu girişlerden kuzeye bakan girişin sağ kolumuza isabet eden, duvara oyulmuş kare şeklinde bir işaret ve bu işaretin sağ ve sol tarafında 2 adet yumruk büyüklüğünde oyuklar görülmüştür. Mağaranın girişleri toprak ve kaya parçaları ile içeri girilmesi mümkün olmayacak şekilde kapatılmıştı. Çevreyi dolaştığımızda tespit edebildiğimiz 7 adet o dönemlerde kullanılmış zeytin masmalasına rastlanmıştır. Zeytinin depolandığı yer, ezildiği yer, biriktirme havuzu ve suyun üzerinden yağın alındığı yer kayalar üzerinde el ile yapılmış ve halan çok net bir şekilde belirginliğini korumaktadır.

9 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1041 Güneye doğru ilerlediğimizde girişleri batıya bakan 10 m ara ile 2 adet m 2 büyüklüğünde kaya mezarlarına rastlanmıştır. Her iki mezarda da 3 er adet mezar yeri bulunmaktadır. 150m güneye doğru ilerlendiğin 5 tane daha kaya mezarı tespit edilmiştir bunlardan 3'ü açılmış 2'sinin üzeri toprak ile örtülmüştür." Çadır kampı yapılabilecek alanlar 1. Göksun Değirmendere kasabası, Türkmen Goca yaylası 2. Berit yaylası 3. Binboğa yaylası 4. Başkonuş yaylası 5. Sersem yaylası 6. Engizek yaylası 7. Ahırdağı, Karagöl ve Yedi kuyular yaylası 8. Yavşan yaylası 9. Engizek yaylası 10. Tekir Delihöbek yaylası 11. Tekir yeşilgöz alanı 12. Döngele köyü Gençlik Spor İl Müdürlüğü kamp tesisleri Doğanın tüm cazibesi ile birbirinden güzel mekanlar insanları kendisine çekmektedir. Büyük şehir stresinden kurtulmak, doğa ile baş başa kalmak, rahat bir nefes almak için bu mekanlar herkes için büyük bir fırsattır. Su sporlaru yapılabilecek barajlar ve akarsular Su kayağı, Sörf, Kano, Kürek Optimist olta Balıkçılığı, Jet ski yapılabilecek alanlar Menzelet Barajı : K.Maraş'ın 25 km kuzeybatısında yemyeşil ormanlar içerisinde baraj ceyhan ve bertiz deresinden beslenen yörenin en büyük barajların biridir. Tüm su sporlarının yapılabileceği güzel bir mekandır. Klavuzlu Barajı : K.Maraşın 15 km batısında yer alan Kılavuzlu barajı halen yapım aşamasında olup 2 yıl içerisinde bitirilmesi düşünülmektedir. Tamamlandığında her türlü su sporlarının yapılabileceği büyük barajlarımızdan biridir. Sır Barajı : K.Maraşın l0 km Güneybatısında Kayseri yolu üzerinde yer alan baraj geniş yüzölçümü ile özellikle (rüzgar sörf'ü optimist balıkçılık) gibi tüm su sporlarının yapılabileceği K.Maraş'ın büyük barajlarından biridir. Körsulu Ve Deresi : K.Maraş Andırın yolunun 30. km sinde bulunan dere rafting yapılabilecek tehlikesiz bir şekilde akışına devam eden dere, aynı zamanda olta ve serpme balıkçılığının da yapılabileceği kar ve kaynak suları ile beslenen temiz ve berrak bir akarsudur.

10 1042 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Aksu Nehri : Gavur gölünden doğup K.Maraş istikametinde akışını sürdüren aksu nehri K.Maraşın güneyinde bulunmaktadır. Yayın balığı ve sarı balığı'nın da bulunduğu bu nehirde her türlü balıkçılık yapılabilmektedir. Ceyhan Nehri : Ceyhan nehri Elbistan dan doğup Göksun yakınlarından geçerek K.Maraş istikametine doğru akışını devam ettirmektedir. Menzelet, Kılavuzlu, Sır ve Berke barajını besleyen bu nehir yemyeşil ormanlardan ve vadilerden geçerek K.Maraş'a ulaşmaktadır. Rafting, serpme ve olta balıkçılığının yapılabileceği uygun mekanlardan biridir. Dağcılık yapılabilecek mekanlar 1. Çınarpınar - çınar dağı 2. Türkmenler - Berit dağı 3. Engizek zirvesi 4. K.Maraş Başkonuş yaylası 5. Tekir delihöbek - Koyunoğlu yaylası 6. Tekir armut yücesi yaylası 7. Ekinözü koç dağı 8. Binboğa dağları 9. Göksun Dibek dağları 10. Yavşan yaylası Düldül dağı Kaya tırmanışı ve inişi yapılabilecek kayalar: Döngele köyü : Döngel mağaraları kuzey kısımları dağcılık tırmanış ve iniş için en uygun mekanlardan biridir. Bisiklet parkurları 1. Göksun - Büyük çamurlu 2. Büyük çamurlu - Çokak 3. Çokak - Andırın 4. Andırın - Torlar 5. Torlar - Ayşe pınarı 6. Ayşe pınarı - Kar basan 7. Kar basan - K.Maraş parkurları