Dersimiz Hücre. Doç. Dr. Özgür Çınar

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Dersimiz Hücre. Doç. Dr. Özgür Çınar"

Can Kızılırmak
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Dersimiz Hücre Doç. Dr. Özgür Çınar

2 Bir hücrenin bileşenleri nelerdir? Nükleik asitler Amino asitler Yağ asitleri + Karbonhidrat HÜCRE

3 Nükleik asitler, Amino asitler, Yağ asitleri, Karbonhidrat H, C, N, O, P

4 - 13,8 milyar yıl Big bang Madde oluşumu sn 3 sn 300 bin yıl Temel elementlerin (H, He, Li proton ve nötronları) m.g. - 13,5 milyar yıl 300 milyon yıl Galaksi ve yıldız oluşumları - 5 milyar yıl Samanyolu ve Güneş

5 Ne resimleri?

8 Neden, neden, neden!!! Neden varız? Neden canlılar çoğalır? Bir bakteri neden bölünür? Bir insan neden çocuk yapar? Neden buradasınız? Neden yaşamak istersiniz?

9 Neden i anlamak için Nasıl ı anlamaya çalışırız.

10 Meteorit bombardmanı Sülfür azalıp Oksijen artar 4,5 milyar 3,8 milyar 3 milyar 2 milyar 1 milyar 500 milyon Dünya İlk canlı Archeabakteri Cyanobakteri Ökaryotlar Çok hücreli Deniz anası - > bilaterian 20 milyon yıl Hominidler 200 bin yıl H. sapiens

11 Hücre çıplak gözle görünür mü? A. Evet görünür. B. Hayır görünmez. C. Bazen görünür. D. Hücrenin keyfine göre değişir. E. Sadece mavi gözlülere görünür.

12 Bir mikroskobunun ayırım gücü ne kadardır? r= 0,61λ / NA (NA = n. sin α) r göz = 100 µm = nm - Oosit r ım = 0,22 µm = 220 nm - Küçük bir mitokondriyon r em = 2 nm = 2 nm - Hücre zarının bir katmanı r

13 Mikroskopta görmeyi neler etkiler?

14 Mikroskopta görmeyi neler etkiler?

15 Mikroskopta görmeyi neler etkiler?

17 Temel boyanma prensibini hatırlayalım!!!

18 Temel boyanma prensibini hatırlayalım!!!

19 Hücre (Cell) Cella = Küçük oda, odacık A. Leeuwenhoek; mikroskobu yapar Robert Hooke; 1665, Micrographia kitabında cella, Rudolf Virchow; hücre bölünmesi

20 Bir hücreye baktığımızda hangi bölümleri izlenir?

21 Sitoplazma, Protoplazma (Hücre plazması!!!) Hücreyi sınırlayan zarın içinde kalan İçinde organeller ve çekirdek bulunan Su, iyonlar, proteinler ve diğer moleküllerden oluşmuş yapıya protoplazma (sitoplazma) denir. Protoplazma = Sitoplazma + Nükleoplazma Sitosol = Sitoplazmanın su bölümü

22 Hücre Zarı (Cell Membrane, Plasmalemma)

23 Hücre zarı ışık mikroskobunda görünür mü?

24 O zaman elektron mikroskobu

25 Hücre zarı sadece hücreyi değil pek çok organeli de çevreler. Çekirdek Granüllü Endoplazmik Retikulum Golgi Granülsüz Endoplazmik Retikulum Mitokondriyon Peroksizom Lizozom Endozom

26 Hücre zarı: fosfolipid bilayer EM de trilaminer olarak izlenir

28 Fosfolipid molekülleri hücre zarını yapar Yağ asii kuyruk

29 Yağ asitlerinde genelde CH 2 ler tek bağ ile birbirlerine bağlanır.

30 Fosfolipid molekülleri hareketi pek sever

31 Hücre zarı fosfolipidleri Fosfotidil etanolamin Fosfotidil kolin à Zardaki en çok Fosfotidil serin à Apopitozda eksternalize olur Fosfotidil inositol Sfingomyelin

32 Modifiye sıvı mozaik modeli FFFFPFFKFPFFFKFFKFPF FFKFPFFKFPFFFKFFKFPFFF Asimetrik FaPriKa

33 Kolesterol

34 Zarın akışkanlığını ne belirler? Ortamın sıcaklığı Zarda bulunan kolesterol moleküllerinin miktarı Zar fosfolipidlerindeki yağ asitlerinin doygunluğu Zar fosfolipidlerindeki yağ asitlerinin uzunluğu

35 Hücre zarı Amerikan Samoa kalesi değildir!!!

36 Seçici geçirgen hücre zarı

37 Membran proteini/lipidi oranı zarlar arasında farklılıklar gösterir.

38 Hücreyi dıştan ne örter? Hücre örtüsü (Cell Coat) Görevi nedir?

39 Raft Yolcu Rak Akışkan sıvı

40 Lipid Raft Protein Lipid rak Hücre zarı

41 Lipid Raft Glikolipoproteinlerden (sfingolipid) ve kolesterolden zengin, içinde reseptör proteinleri bulunan bölgeleridir.

42 İki tür lipid raft izlenir.

43 Peroksizom (microbody, mikrocisim)

44 Peroksizom

45 Peroksizom (microbody, mikrocisim) Küçük, tek membranla çevrili, içinde enzimler içeren organellerdir. DNA daki yaklaşık 85 gen bölgesi tarafından peroksizomal proteinler kodlanır. Bu proteinlerin çoğu enzimdir. Yapısal proteinleri peroksin lerdir. Peroksizomlar bölünerek çoğalabilirler.

46 Peroksizomlar en az 50 tür farklı enzim içerirler. Uzun zincirli yağ asitlerinin beta oksidasyonunda görev alırlar. Bu sırada hidrojen peroksit (H 2 O 2 ) de oluşur. H 2 O 2 yi yıkan enzimler (katalaz) de içerir. Oksidaz enzimleriyle oksidasyon reaksiyonlarında görev alır (ürik asit, a.a., yağ asiti, pürin, metanol).

47 Peroksizomlar lipidlerin ve lizin a.a.nin biyosentezinde de görev alır. Kolesterol sentezler. Hepatositlerde kolesterolden safra asitleri sentezler. Plazmalojen (bir tür fosfolipid) sentezler. Beyin ve kalp hücrelerinin membranındaki önemli bir fosfolipiddir.

48 Peroksizom GER den, enzimleri ribozomdan

49 Endoplazma Reikulumu Granüllü ER Granülsüz ER Ribozom Protein sentezi

50 Granüllü Endoplazma Retikulumu Ribozom Protein sentezi

51 Granüllü Endoplazma Retikulumu Bazofilik görünüm Nissl cismi

52 Granülsüz Endoplazma Retikulumu (Smooth ER, SER)

53 Granülsüz Endoplazma Retikulumu Granüllü granülsüz dönüşümü dinamiktir. GERde sentezlenen protein veziküllerinin çıkış yeri SER şeklindedir.

54 Granülsüz Endoplazma Retikulumu Fosfolipid sentezler. Organellerin membranlarını yapar. Steroid sentezler Hormon yapar.

55 Hepatositte SER Lipoprotein üretimi Kanda lipidleri taşır. Detoksifikasyon Suda çözünür hale getirir. Sitokrom P450

56 Granülsüz Endoplazmik Retikulum Glikoneogenez Glikoz 6 fosfat Glikoz 6 fosfataz Glikoz

57 Granülsüz Endoplazmik Retikulum Kasta sarkoplazmik retikulum Görevi biten organellerin kaldırılması Mitokondriyon bölünmesi

58 Ribozom

59 Ribozom Translasyon yapan organeldir. Sitoplazmada, çekirdekte ve mitokondriyon matriksinde izlenebilirler.

60 Proteozom Protein kompleksleridir. Çekirdekte ve sitoplazmada bulunabilir. Proteinleri yıkma görevini üstlenmiştir. Yanlış katlanmış. Görevi sona ermiş.

61 Proteozom, proteoliz Proteazlar peptid bağlarını yıkar. Ubiquiin Akivasyon (E1) Konjugasyon (E2) Ligasyon (E3) ATP AMP

62 Proteozom, proteoliz

63 Proteozom, proteoliz

64 Proteozom, proteoliz v v v

65 İnklüzyonlar Endojen Melanin Lipid Glikojen Hemaglobin Lipofussin Ekzojen Karbon Karoten Dövme Barut

66 Melanin

67 Glikojen

68 Reinke kristali, Leydig hücresi

70 X

71 Çekirdek (Nucleus, karyon)

72 Çekirdek Çekirdek zarı Nükleoplazma Çekirdekçik Kromatin Ökromatin Heterokromatin

73 Nükleoplazma Çekirdek zarının içindeki sitoplazmaya benzer yapıdır.

74 Çekirdek Zarı (Zarfı) GER

75 Çekirdek zarı

76 Çekirdek zarının iç yaprağı alttan nükleer laminayla desteklenmiştir.

77 Çekirdek zarının iç yaprağı alttan nükleer laminayla desteklenmiştir. Lamin adlı fibröz ara filaman proteinlerinden oluşur. Lamin a, b ve c Lamin ler hücre bölünmesinde görev alır.

78 Nükleer Por Kompleksi

79 Nükleer Por Kompleksi

80 Por ne kadar pordur? 120 nm çapında büyük, 50 nm küçük halka kda (=30 x ribozom)

81 Yapı ve işlev Nükleoporin ailesi 30 çeşit proteinden oluşur. 40 kda dan küçükler rahat geçer. Ama ya daha büyükler?

82 Karyopherin ailesi proteinleri imporin x eksporin

83 İmportin hareketi imporin Protein NLC (nuclear locaion sequence) sitoplazma nükleoplazma Ran GTP

84 İmportin hareketi sitoplazma nükleoplazma GTP

85 İmportin hareketi sitoplazma nükleoplazma GTP

86 İmportin hareketi sitoplazma GTP GDP GTPase acivaing protein nükleoplazma

87 Eksportin hareketi sitoplazma GTPase acivaing protein nükleoplazma GTP Nuclear export signal

88 Eksportin hareketi sitoplazma GTPase acivaing protein nükleoplazma GTP

89 Eksportin hareketi sitoplazma GDP GTP GTPase acivaing protein nükleoplazma

90 Çekirdekçik (Nucleolus) Zarsızdır. rrna sentezlenir. Birden çok olabilir.

91 3 bölümde ele alanır. Fibriler Merkez rrna genleri (ilişkili kromatin bölümü) RNA polimeraz I Fibriler Materyal (Pars fibroza) rrna çok miktarda izlenir. Granüllü Materyal (Pars granüloza) Ribozom parçaları bulunur. nükleolonema

92 Kromatin - Kromozom

93 Nükleozom

98 Mitokondriyon (mitos + chondros) 1840, Richard Altman, Bioblast 1898, Christian Benda, İplik + tanecik/granül 0,4 0,8 x 4 8 um Kendi kendine yeter Kalıtımı anneden Sirküler DNA ya sahiptir

99 Mitokondriyon Eritrositlerde ve terminal keratinositlerde izlenmez. Proksimal tübül, Parietal Hücre, Oksintik hücre Fonksiyona göre yerleşim gösterir. Fiksasyon: Potasyum bikromat, Osmiyum tetroksit Boya: Vital: Janus green B Demirli hematoksilin Asidofilik

100 Mitokondriyon Glikoz Pirüvat Glikoliz (anaerobik) 2 ATP Pirüvat 30 ATP CO 2, H 2 O

101 Porin proteinleri büyük kanallar yapar (<5 kda geçer). Lipid sentezinde ve yıkımında görevli enzimler bulunur. Sitoplazma içeriğine benzer. Sitokrom- c bulunur.

102 Asıl bölümdür. Geçirgenliği azdır. Kardiyolipin den zengindir. 4 yağ asii kuyruğu var. Geçirgenliği azalsr. Enzimler: Pirüvat / yağ asitleri à aseil CoA Sitrik asit siklusu Elektron transport sistemi DNA, RNA, ribozom, 2-3 değerlikli katyonlar (kalsiyum), çeşitli enzimler

103 Başarılar dilerim

Benzer belgeler

12/10/15. Dersimiz Hücre H, C, N, O, P. Bir hücrenin bileşenleri nelerdir? Doç. Dr. Özgür Çınar

12/10/15. Dersimiz Hücre H, C, N, O, P. Bir hücrenin bileşenleri nelerdir? Doç. Dr. Özgür Çınar Bir hücrenin bileşenleri nelerdir? Nükleik asitler Amino asitler Dersimiz Hücre Doç. Dr. Özgür Çınar + Yağ asitleri Karbonhidrat HÜCRE Nükleik asitler, Amino asitler, Yağ asitleri, Karbonhidrat - 13,8