BÜROKRASİ KURAMLARI METE YILDIZ DERS 5: BÜROKRASİNİN SORUNLARI

Transkript

1 BÜROKRASİ KURAMLARI METE YILDIZ DERS 5: BÜROKRASİNİN SORUNLARI

2 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Bürokrasi ve demokrasi ilişkisi Çatışır mı, uzlaşır mı? Bürokrasi değişimin içinde bir devamlılık ve istikrar unsuru mu? Krizlerde ve afetlerde bile hizmet vermeye devam eder. Kaos ve istikrarsızlık ortamında bile düzeni ve istikrarı sağlar.

3 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Bürokrasiye yüklenen olumsuz anlamlar Kırtasiyecilik, erteleme, yolsuzluk, işlemlere taş koyma Bürokratik kuralları bahane ederek kararları ve uygulamaları yavaşlatıp durdurabilir veya hızlandırabilir. Kamu Tercihi Kuramı Bürokratik yapılar ve bürokratlar demokrasiyi ve piyasaları engeller. Kar güdüsü ve rekabet ile disipline edilemezler. Ne kadar az devlet/bürokrasi, o kadar iyi.

4 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Ama bürokrasinin yararları da var: Ussal bilgi ve uzmanlığa dayalı olduğu için en etkin yönetim şekli (Weber) Karizmatik ve geleneksel otoriteye oranla Bürokratik merkezileşme ile yerel feodal güçlerin tasfiyesi

5 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Gerçekte bürokratik sistemlerde ideal durum pek görülmez. Uzmanlık/ liyakat ve kayırma, kural ve standartlar ile istisnalar beraber var olur. Küreselleşme ve piyasalaşma sonucunda birçok hizmet alt yükleniciler yoluyla gördürülür.

6 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Bürokrasi gerçekten tarafsız olabilir mi? Pek mümkün değil. Bürokrasi iktidarı kullanmanın bir aracıdır. Bu durumda bürokrasiyi kim kontrol eder? Kapitalist iktidar sınıfı? Birkaç zengin oligark? Plütokrasi Kişiler: Bir diktatör, bir kral, seçilmiş bir başkan veya konsey Neo emperyalist amaçlarına hizmet etmesi için gelişmiş ülkeler? Yardım ve Rüşvet/Yolsuzluk senaryoları

7 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Statükoyu korumanın bir aracı olarak bürokrasi Kendi var oluşuna, ayrıcalıklarına ve gücüne yönelik girişimlere karşı çıkar. Kontrol etmek için üst düzey bürokratları tasfiye etmek yeterlidir.

8 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Kalabalıkların yönetimi olarak demokrasi (Platon) Zenginlerin yönetimine (plütokrasi) kapıyı açar. Gizlilik, şeffaflık ve hesap verebilirlik eksiklikleri ile yolsuzluk ihtimalleri

9 Sonuçlar Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Bürokrasi olmadan demokrasi işleyemez. Bürokrasi olmazda düzensizlik ve kaos, demokrasi olmazsa bürokrasinin iktidarı ortaya çıkar. Piyasa odaklı bürokratik reformlar her zaman kalite ve etkinliği sağlayamayabilir. Piyasalar yoluyla uluslara arası sermaye ulus devletleri kontrol eder hale gelebilir. Bürokrasiye «dördüncü erk» denilebilir.

10 Bürokrasi ve Demokrasi Farazmand Üç farklı bürokratik temsil şekli: 1. Toplumsal temsil Farklı toplumsal grupların ve cinsiyetlerin temsili 2. Kamu politikası temsili Yasama ve uygulama vasıtasıyla belli grupları içleyen veya onlara hizmet eden siyasalar uygulamak 3. Tutum temsili Cinsiyet eşitliği, ayrımcılığın önlenmesi ve eşit işse eşit ücret gibi belli değerleri içselleştirmek

11 Recep Yazıcıoğlu Temel Eleştiri ve Öneriler Ana Eleştiriler Kuvvetler Birliği Aşırı Merkezileşme Yönetime Politik Etkiler Tembellik ve Beleşçilik Kültürü Yolsuzluk Saydamlık Eksikliği Kayıtdışı Ekonomi Öneriler Kuvvetler Ayrılığı Başkanlık Sistemi Dar Bölge Esaslı Seçimler Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi Politikacıların Yönetime Etkisinin Azaltılması İnsanların Haklarını Arama Alışkanlığının ve Sivil Toplumun Gelişmesi

12 Bureaupathologies Characteristics and types of administrative failure Public maladministration Dysfunctions of bureaucracy Administrative pathologies Sabotage of bureaucracy

13 Some of the Bureaupathologies Overkill or diseconomy Results are achieved at unnecessary high costs Big stick syndrome Self defeating control and threats Tail Chasing The more is supplied, the more is demanded. Conflicting objectives Being dogmatic, not experiemental

14 175 Common Bureaupathologies

15 BÜROKRASİNİN DENETİMİ ERDAL KULUÇLU Anayasa nın 125. maddesi: Yargısal denetim İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır madde: Sayıştay denetimi Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.

16 BÜROKRASİNİN DENETİMİ İdari Denetim ERDAL KULUÇLU İç denetim dış denetim Hiyerarşik denetim, vesayet denetimi ve özel denetim

17 BÜROKRASİNİN DENETİMİ Siyasal Denetim ERDAL KULUÇLU Yasama organı tarafından yapılır. Soru, meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve gensoru gibi araçlar Dilekçe hakkı TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kamu Denetçiliği

18 BÜROKRASİNİN DENETİMİ ERDAL KULUÇLU Kamuoyu denetimi Basın yayın organları aracılığıyla Yargısal denetim İdare Mahkemeleri sistemi Anayasa Mahkemesi ne bireysel başvuru Uluslararası denetim Örnek: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Özerk kurullar yoluyla denetim BDDK, SPK, RTÜK

19 BÜROKRASİNİN DENETİMİ ERDAL KULUÇLU Denetimin sorunları 1. Aynı işleve sahip/çakışan denetimi birimlerinin varlığı 2. Çok sayıda özerk kurum ve kurul bulunması 3. Denetim birimlerinde yetersiz kurumsallaşma 4. Yetersiz insan kaynağı 5. Denetim dışı alanların varlığı (örnek: Örtülü ödenek) 6. İçve dış denetimin eşgüdüm eksikliği 7. Denetim bulgularının kaydındaki sorunlar

20 Bürokrasinin Sorunları Performans değerlendirmesinin düşük yaygınlıkta olması, Liyakat düzeyi düşük olma, Yöneten ve yönetilen arasında etkileşim kopukluğu ve yabancılaşma olması, Bilgi çağına, bilimsel ve teknolojik yeniliklere uyum sağlayamama.

21 Bürokrasiye Mizahi Yaklaşımlar Parkinson Yasası: (a) Herhangi bir iş, tamamlanması için ayrılan zamanı doldurur ve, (b) bir işi görecek kişilerin sayısıyla o işin hacmi arasında bir ilişki yoktur Kaynak: C. Northcote Parkinson, Parkinson s Law, and Other Studies in Administration, Houghton Mifflin Co. Cambridge, Mass., 1957.

22 Parkinson Yasası Memurlar birbirleri için iş yaratırlar. Komite/komisyon üreme hızı en yüksek yaratıktır. Bir komitenin önemi, üye sayısı ile ters orantılıdır. Konunun önemi ile tartışma süresi ters orantılıdır.

23 Bürokrasiye Mizahi Yaklaşımlar Peter İlkesi Hiyerarşideki her memur kişisel yetmezlik düzeyine ulaşma eğilimindedir. Kaynak: Laurence J. Peter ve Raymond Hull, The Peter Principle, Pan Books Ltd., Londra, 1971.

24 Bürokrasiye Mizahi Yaklaşımlar Dilbert İlkesi «En beceriksiz çalışanların örgütlere en az zarar verebilecekleri yer olan yönetim kademelerine getirilmesi Kaynak: Scott Adams, The Dilbert Principle, Harper Business Publications, New York, N.Y, 1996.

25 KULLANILAN KAYNAKLAR Ali Farazmand Bureaucracy & Democracy: A Theoretical Analysis Gerald E. Caiden What Really is Public Maladministration? Jeffrey Greene Myths and Realities about the Bureaucracy Erdal Kuluçlu Yönetimin Denetiminden Denetimin Yönetimine