TÜKETĠCĠ HAKLARI DERNEĞĠ Kamu Yararına ÇalıĢan Dernektir

Transkript

1 TÜKETĠCĠ HAKLARI DERNEĞĠ Kamu Yararına ÇalıĢan Dernektir ( Bakanlar Kurulu nun tarih ve 04/7251 Sayılı kararı) GAZĠ MUSTAFA KEMAL BULVARI NO: 12 ONUR ĠġHANI VE ÇARġISI 7.KAT, DAĠRE NO: 161 KIZILAY / ANKARA TEL: , FAKS: E-POSTA: thd@tuketicihaklari.org.tr WEB ADRESĠ:

2 TÜKETĠCĠ HAKLARI DERNEĞĠ Demokratik bir sivil toplum kuruluşudur. Kamu Yararına ÇalıĢan Dernektir. Genel Merkezi Ankara da olup, 43 şubesi ve 13 bin dolayında üyesi bulunmaktadır.

3 TÜKETĠCĠ HAKLARI DERNEĞĠNĠN AMAÇLARI Tüketici haklarını yerleģtirmek ve yaygınlaģtırmak, Tüketicinin korunması konusunda çalıģmalar yapmak, Evrensel kabul görmüģ tüketici haklarını ülkemizde yerleģtirmek, yaygınlaģtırmak, savunmak ve tüketiciyi korumak, Bağımsız ve etkili bir tüketici hareketi yaratmak, Haklarını bilen,arayan,savunan,bilinçli bir tüketici kitlesi oluģturmak, Güvenli,ucuz,sağlıklı,çevreye ve doğal dengeye zarar vermeyen,kaynak israfına neden olmayan,tüketicinin temel gereksinimlerini ön planda tutan bir üretim ve tüketim sisteminin oluģmasını sağlamaya katkıda bulunmak.

4 DERNEĞĠMĠZĠN YAPTIĞI ÇALIġMALARIN ĠSTATĠSTĠKĠ DÖKÜMÜ 500 dolayında ilköğretim okulu ve lisede yüzbinin üzerinde öğrencimize, dört binin üzerinde öğretmenimize konferans verildi. BaĢta kamu kurumları olmak üzere 200 dolayında kuruluģta 7 bin dolayında tüketiciye konferans verildi. ÇeĢitli konularda 100 dolayında sempozyum, panel, söyleģi düzenlendi. DeğiĢik kuruluģlar tarafından düzenlenen 160 dolayında sempozyum, panel ve kongreye konuģmacı olarak katılındı ve Tüketici Hakları Derneği nin görüģleri ortaya konuldu.

5 400 dolayında öğretmenimize Üç ayrı zamanda 5 gün boyunca seminer verildi. ÇeĢitli konularda ikibinden çok televizyon, radyo programı ve konuģması yapıldı. ÇeĢitli konularda beģyüz dolayında basın toplantısı, basın açıklaması ve basın ile röportaj yapıldı. ÇeĢitli konularda yüzbinden fazla tüketici Ģikayeti değerlendirildi. Dünya Tüketici Hakları Günü, Dünya Çevre Günü, Dünya Gıda Günü gibi günler ve haftalar ile diğer normal günlerde tüketicileri çeģitli konularda bilgilendirmek, Ģikayetlerini almak ve değerlendirmek, daha çok tüketiciye ulaģabilmek, çeģitli broģür ve kitapçıklarımızı dağıtmak için 250 adet stand açıldı. ÇeĢitli konularda tüketicileri bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla 100 binden fazla el ilanı, broģür ve afiģ dağıtıldı.

6 Derneğimiz, Genel Merkezimizin ve ġubelerimizin bulunduğu yerlerdeki Tüketici Sorunları Hakem Heplerinde temsil edilmiģ ve temsil edilmektedir. Derneğimiz 1.,2.,3.,4., 5., 6., 7., 8.,9.,10.,11. Tüketici Konseylerinde temsil edilmiģtir. Reklam Kurulu'nda Tüketici Örgütlerini yıllarında Derneğimiz Genel BaĢkanı temsil etmiģtir. Tüketici Hakları, tüketici bilinci ve tüketici mevzuatını kapsayan beģbinden fazla kitap ile tüketicinin hak arama yollarına iliģkin yirmibin dolayında kitapçık dağıtıldı 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Kanun kapsamında yayınlanan yönetmelik ve tebliğler hakkında görüģ ve öneri üretilerek ilgili Bakanlığa gönderildi.

7 ÇeĢitli sivil toplum kuruluģları ile birlikte UlaĢımda Demiryolu Platformu oluģturularak, ulaģımdaki sorunlar ve demiryolunun önemi kamuoyuna, ilgili ve yetkililere iletildi.platform çalıģmaları devam etmektedir. 30 sivil toplum kuruluģu ile birlikte Ulusal Tüketiciler Platformu oluģturularak, mal ve hizmet üretiminde kalite ve verimliliği teģvik etmek, tüketicilerin alım gücünü artırmak, temel mal ve hizmetlerde KDV oranlarını düģürmek, kaliteli yerli malı üretimini ve kullanımı teģvik etmek amacı ile ilgili çalıģmalar yapılmaktadır. ÇeĢitli uluslararası konferans ve seminerlere katilindi. 6., 7., 8. 5 yıllık Kalkınma Planlarının oluģumundaki çeģitli hazırlık komisyonlarına katılan Derneğimiz temsilcileri tarafından Kalkınma Planları için hazırlanan raporlara katkı verildi.

8 Hukuk, eğitim, örgütlenme, enerji, gıda-beslenme, sağlık, çevre, ulaģım, dıģ iliģkiler, sosyal etkinlikler gibi konularda komisyon çalıģmaları yapıldı ve yapılmaya devam edilmektedir. Komisyonların yaptığı çalıģmalar doğrultusunda basın açıklamaları, tv ve radyo programlan ve broģürler ile tüketiciler bilgilendirilmektedir. Ayrıca hazırlanan raporlar ve görüģler ilgili kuruluģlara iletilmektedir. Tüketicilerin mağdur edildiği ve kamuoyunu ilgilendiren elektrik, ulaģım,iletiģim gibi temel kamu hizmeti gibi konularda, tüketicilerin yasal haklarını savunmak amacıyla yargıya baģvuruda bulunulmuģ ve bulunulmaktadır. Derneğimizin sürdürmekte olduğu önemli bir çalıģma da GSM baz istasyonlarının toplu yerleģim yerleri, park, bahçe, kreģ, okul, hastane gibi yerlere tüketicilerin sağlığına zarar verecek Ģekillerde dikilmelerinin önlenmesi giriģimleridir.

9 KĠTAPLARIMIZ

10 KĠTAPLARIMIZ

11 Temel Kavramlar TÜKETĠCĠ TÜKETĠM MAL HĠZMET SATICI SAĞLAYICI ĠMALATÇI- ÜRETĠCĠ ĠTHALATÇI

12 Temel Kavramlar TÜKETĠCĠ Gereksinimlerini karģılamak için gıda, giyim, beyaz eģya, konut vb. gibi mallar ile eğitim, kültür, elektrik, su, telefon, doğal gaz gibi hizmetleri edinen, kullanan, yararlanan her kiģi, aile, kurum, kuruluģtur.

13 TÜKETĠM: Tüketicilerin gereksinimlerini giderebilmeleri için satın aldıkları nihai bir mal veya hizmeti (Gıda, sağlık, eğitim, kültür, ulaģım, konut, temizlik, giyim, ev eģyası vb.) nihai olarak kullanmasıdır.

14 MAL: Ġnsan ihtiyaçlarını karģılayan maddi gereçler Ekonomik Mal: Kullanım değerlerine sahip olan nesne ya da ticaret konusu mal veya eģya Serbest Mal: Hiçbir ekonomik değeri olmayan fakat yaģam için zorunlu ve çok önemli olan nesne ( hava gibi) Mallar taģınır ve taģınmaz mallar diye iki Ģekilde değerlendirilir. Ayrıca, mallar dayanıklı ve dayanıksız; tüketim, üretim ve ara mallar diye de değerlendirilmektedir.

15 HĠZMET : Bir ücret veya menfaat karģılığında yapılan bedeni ve/veya fikri faaliyetleri Örnek: Su, Elektrik gibi kamu kuruluģlarının verdiği hizmetler. Kamu ve Özel kuruluģların verdiği sağlık, eğitim, ulaģım hizmetleri Sigortacılık Hizmetleri Lokantacılık, Pastacılık, Berberlik, Kuru Temizleyicilik, Badanacılık, Tesisatcılık, Turistik Hizmetler Her ÇeĢit Tamircilik

16 SATICI: Kamu tüzel kiģileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek veya tüzel kiģileri,

17 SAĞLAYICI: Kamu tüzel kiģileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında tüketiciye hizmet sunan gerçek veya tüzel kiģileri,

18 ĠMALATÇI-ÜRETĠCĠ: Kamu tüzel kiģileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuģ olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile mal üzerine kendi ayırt edici iģaretini, ticari markasını veya unvanını koyarak satıģa sunanları,

19 ĠTHALATÇI: Kamu tüzel kiģileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuģ olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını yurt dıģından getirerek satıģa sunan gerçek veya tüzel kiģiyi,

20 TÜKETĠCĠ HAKKI NEDĠR? Tarihsel süreç içerisinde gönüllü ve bağımsız tüketici örgütlerinin mücadelesi sonucunda devletin ve firmaların aldığı önlemler ile devletlerin kendiliğinden aldığı önlemler veya Uluslararası Tüketiciler Örgütü nün önerisi ile Nisan 1985 yılında BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulunda oybirliği ile kabul edilen tüketicilerin korunması ilkeleri gereğince devletin aldığı yasal, idari, teknik, sosyal, ticari ve ekonomik önlem ve düzenlemelerden kaynaklanan haklar anlaģılır.

21 TÜKETĠCĠ HAREKETĠ NEDĠR? Sanayi Devriminden sonra, pazarın olağanüstü büyümesi, üretimin çeģitlenmesi, oluģan kartel, tröst ve tekelleģmelerin tüketicilere ekonomik ve sosyal yönden zarar vermesi, tüketicilerin sağlık ve güvenliğini risk ve tehlikeye atması yada tüketici haklarını tehdit etmesi ile reklam ve propaganda bombardımanı karģısında tüketicilerin bir araya gelerek örgütlenmeleri ve tüketimden gelen güçleriyle kendilerini savunma, haklarını elde etme ve geliģtirme giriģimleridir.

22 TÜKETĠCĠ HAREKETĠNĠN DÜNYADA ĠLK ÖRNEKLERĠ NELERDĠR? ÇağdaĢ anlamda ilk tüketici hareketleri ABD de baģlamıģtır. ABD de 1850 li yıllarda ilk tüketici kooperatifleri kurulmuģtur. Tekelci uygulamalar nedeniyle tüketicilerden gelen tepkilere karģı 1890 yılında ticarette rekabete karģı anlaģma ve birleģmeleri engelleyen Sherman Antitröst Yasası çıkarılmıģtır yılında et ve çeģitli gıda maddelerinin fiyatlarındaki artıģ nedeniyle ABD nin Detroit ve bazı büyük kentlerinde ev kadınları boykotlar düzenlemiģlerdir yılında uluslararası Tüketici Örgütü kurulmuģtur.

23 BĠLĠNÇLĠ TÜKETĠCĠ KĠMDĠR? MAL VE HĠZMET SATIN ALIRKEN TEMEL ĠHTĠYACINI ÖN PLANDA TUTAN; SATIN ALACAĞI MAL VE HĠZMETLERĠN KALĠTELĠ, GÜVENLĠ, UCUZ VE SAĞLIKLI OLMASI KONUSUNDA ARAġTIRMADA BULUNAN; FĠRMALAR ARASINDA GÜVENĠRLĠLĠĞĠ ÖN PLANDA TUTAN; HAKKINI BĠLEN, HAKLARINA SAHĠP ÇIKAN VE SAVUNAN; ÇEVREYE KARġI DUYARLI OLAN, YURDUMUZUN VE DÜNYANIN HER KÖġESĠNĠ KENDĠ EVĠ GĠBĠ DÜġÜNEN; HER ÇEġĠT SAVURGANLIK VE ĠSRAFIN KARġISINDA OLAN; TÜKETĠCĠ HAKLARININ YERLEġTĠRĠLMESĠ VE KORUNMASININ; TÜKETĠCĠLERĠN BĠRLĠĞĠ, ORGANĠZE OLMALARI VE ÖRGÜTLENMELERĠYLE SAĞLANABĠLECEĞĠNE ĠNANAN; KĠġĠ BĠLĠNÇLĠ TÜKETĠCĠDĠR.

24 BĠLĠNÇLĠ TÜKETĠCĠ KĠMDĠR?

25 ALIġVERĠġTE BĠLĠNÇLĠ DAVRANIġ Gereksinimlerin doğru tespiti, AlıĢveriĢ listesinin hazırlanması, Öncelik sırasına göre alıģveriģin yapılması, Medya ve reklamların etkisinde kalınarak yanlıģ davranıģ gösterilmemesi, Ödenilen paranın karģılığında tam olarak alıģveriģin yapılması, Üreticisi belli olmayan mal ve güvenilir olmayan hizmetin satın alınmaması, Satılan mal geri alınmaz devrinin kapandığının bilinmesi, Alınan mal ve hizmet ile ilgili risk,kullanımı konularında üretici,tüketici örgütlerinden bilgilenme,önlem alma,hakların öğrenilmesi,

26 Ġyi bir piyasa araģtırmasının yapılması, DeğiĢik yerlerden fiyat ve kalitenin öğrenilmesi,karģılaģtırma yapılması, Aynı ürünün değiģik marka,tip ve miktarlarının sağladığı yararlar ile fiyatlarının karģılaģtırılması, AlıĢveriĢte kaliteli malın tercih edilmesi, Satın alınan malın gözle, elle, koklama, yoklama ile kontrol edilmesi, Yapılan alıģ veriģe iliģkin fiģ,fatura mutlaka alınması, Satın alınan cihazlara ait garanti belgesi,tanıtma ve kullanma kılavuzunun alınması, Satın alınan hizmetlere ait sözleģmenin istenmesi, alınması, Satın alınan malların etiketli olmasına dikkat edilmesi,

27 Temel Gereksinimlerin KarĢılanması Hakkı, Sağlık ve Güvenlik Hakkı, Bilgi Edinme Hakkı, Örgütlenme, Sesini Duyurma ve Temsil Edilme Hakkı, Seçme Hakkı, Eğitilme Hakkı, Zararların KarĢılanması Hakkı, Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı, Sağlıklı Bir Çevrede YaĢama Hakkı.

28 Temel Gereksinimlerin KarĢılanması Hakkı Tüketicilerin; yeme, içme, giyinme, barınma gibi biyolojik gereksinimlerinin karģılanması için alınan ekonomik ve sosyal önlemlerdir.

29 Sağlık ve Güvenlik Hakkı Tüketiciler tarafından satın alınan her çeģit mal ve hizmetin üretim dağıtım ve kullanılması sırasında karģılaģılan risklere ve tehlikelere karģı alınan yasal, idari, teknik önlemler ve uygulamaları kapsar.

30 Bilgi Edinme Hakkı Mal ve hizmetlerin özellikleri, kullanım ve bakım koģulları ile tehlikeleri ve risklerine iliģkin tüketicilerin doğru ve eksiksiz olarak bilgilendirilmesi konusundaki düzenlemeler ve uygulamalardır.

31 Örgütlenme, Sesini Duyurma ve Temsil Edilme Hakkı Tüketicilerin haklarını alabilmeleri ve savunabilmeleri için bir araya gelip güç birliği oluģturabilmeleri; kendilerini ilgilendiren yasal, ekonomik, sosyal, ticari, teknik ve politik her konuda düģünce ve görüģlerini belirtebilmeleri; baskı unsuru olabilmeleridir.

32 Seçme Hakkı Tüketicilerin çeģitli mal ve hizmetler arasında gelir düzeylerine göre kendi gereksinimlerini karģılayabilme, Ġstedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilme, Tercih edebilme ve seçeneklerin artırılmasıdır.

33 Eğitilme Hakkı Tüketicilerin haklarını ve sorumluluklarını öğrenerek hak arama, Haklarını savunabilme ve tüketici bilincine sahip olabilmeleri için eğitilmeleridir.

34 Zararların KarĢılanması Hakkı Satın alınan mal ve hizmetlerin ayıplı (kusurlu, özürlü) çıkması durumunda; Ayıpların neden olduğu her türlü maddi, manevi, hukuki, Ekonomik zararların karģılanmasıdır.

35 Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı Ticari reklamlar ve ilanlar, çeģitli satıģ türleri ve bu satıģlara iliģkin sözleģmeler, kapıdan satıģlar, kampanyalı satıģlar, taksitli satıģlar, elektronik alıģveriģler, devre tatil, paket tur, süreli yayınlar, tüketici kredileri, kredi kartları, satıģ sonrası hizmetler, fiyat uygulamaları, çeģitli kamu hizmetleri vb. gibi konularda evrensel tüketici haklarına ve ilgili kanunlara göre uygulamalar ve düzenlemeler yapılması; tüketicilere daha iyi ve uygun koģullarda mal ve hizmet sunulması; tüketicilerin yaģam düzeylerinin yükseltilmesine iliģkin alınan tüm yasal,idari, teknik, sosyal, ticari ve ekonomik önlemlerdir.

36 Sağlıklı Bir Çevrede YaĢama Hakkı Temiz hava, Yeterli ve temiz su, Daha çok yeģil alan, Temiz ve çağdaģ bir kent, Sağlıklı ve kaliteli altyapı hizmetlerinin sağlanması; Tarihi, doğal ve biyolojik zenginliğin korunması konusunda alınan önlemler ile her çeģit üretim, dağıtım ve tüketim hareketinin çevreye zarar vermemesine ve savurganlığın önlenmesine yönelik alınan tüm önlemlerdir.

37 MAL VE HĠZMETLERĠN ÜRETĠMĠ, SUNUMU, GÖZETĠMĠ VE DENETĠMĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLAN SORUMLU KAMU KURULUġLARI SANAYĠ VE TĠCARET BAKANLIĞI TARIM VE KÖYĠġLERĠ BAKANLIĞI SAĞLIK BAKANLIĞI BAYINDIRLIK VE ĠSKAN BAKANLIĞI ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK BAKANLIĞI ÇEVRE BAKANLIĞI ENERJĠ VE TABĠĠ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ULAġTIRMA BAKANLIĞI TURĠZM BAKANLIĞI DIġ TĠCARET MÜSTEġARLIĞI TELEKOMÜNĠKASYON KURUMU DENĠZCĠLĠK MÜSTEġARLIĞI BELEDĠYELER

38 TÜKETĠCĠ HAKLARININ KORUNMASININ HUKUKSAL DAYANAKLARI NELERDĠR? BaĢta Anayasa olmak üzere, 4822 Sayılı Kanun ile DeğiĢik 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa, Türk Medeni Yasası, Türk Borçlar Yasası, Çevre Yasası, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı KuruluĢ Yasaları olmak üzere diğer bazı bakanlıkların kuruluģ Yasaları, Mahalli Ġdareler, Esnaf ve Sanatkarlar, Ticaret ve Sanayi Odaları ve bunların üst örgütlerinin Yasaları, Evrensel Tüketici Hakları, Ġnsan Hakları, Hasta Hakları vb. Örgütlülüğünden gücünü alır.

39 TÜKETĠM TOPLUMUNUN TUZAKLARI Ülkemizin de içinde bulunduğu, adına serbest piyasa ya da tüketim toplumu denilen, ancak birkaç yüz tane uluslar arası tekelin hakim olduğu bir ekonomik sistemde yaģıyoruz. Böylesi bir ekonomik sistemde tüketiciler tek tek zayıf durumdadır. Çünkü, piyasaların belirleyici ve yönlendirici gücü piyasaya hakim durumda bulunan tekellerin, kartellerin ve tröstlerin elindedir. Her çeģit kitle iletiģim aracından oluģan medya gücünü de elinde bulunduran bu güçler ürettikleri mal ve hizmetlerin reklamlarını kendi çıkarları doğrultusunda yaparak, yaptırarak piyasayı ve tüketicileri istedikleri gibi yönlendirmektedirler.

40 Tüketiciler olarak, firmaların ve tekellerin aldatıcı, yanıltıcı, istismar edici reklamları ve pazarlama uygulamalarıyla sarılmıģ durumdayız. Çevremizi saran bu reklamlar ve pazarlama uygulamalarıyla Global Tüketim Kültürü denilen çok uluslu tekellerin ve emperyalist ülkelerin çıkarına uygun bir tüketim kültürü ve tüketim toplumu yaratılmıģtır.. Bu anlayıģ ile sürekli yapay gereksinimler yaratılmaktadır. Tüketiciler, tüketimin öznesi değil, tüketimin nesnesi ve hedefi olarak görülmektedir. Tüketicilerin arzuları kamçılanmaya ve onlarda doyumsuzluk yaratılmaya çalıģılmaktadır. Kullan hevesin geçince at, yeni modelini al anlayıģı egemen kılınmaktadır. Tüketim, gereksinimlere göre değil, imaj yaratmaya ve gösteriģe göre ĢekillendirilmiĢtir. Ġmaj ve gösteriģ bizatihi gereksinim olarak, sosyal kimlik tüketimin bir fonksiyonu olarak algılattırılmaktadır. Bu anlayıģ doğrultusunda tüketicilerde bir bilinç bulanıklığı yaratılmaktadır. Yerli üretim, yerli alıģkanlıklar ve gelenekler baltalanarak, uluslar arası küresel tekellerin markalarına bağımlılık oluģturulmaktadır.

41 Toplumlar McDonaldlaĢtırılmakta, CocaColalaĢtırılmaktadır. Markalar yüceltilmekte, putlaģtırılmakta, ürünler tüketiciler için birer dünyevi ikonlar haline getirilmektedir. Görkemli mağazalar, alıģveriģ merkezleri tüketim mabetleri biçiminde topluma sunulmaktadır. Göstererek tüket, hemen tüket, daha fazla tüket anlayıģı oluģturularak tüketiciler ve toplumlar daha çok ve gereksiz tüketime, savurganlığa yönlendirilmektedir. Tüketiciler, ürünleri ve markaları satın alıp tüketirken bunların ekonomik, teknolojik, iģlevsel yararlarından daha çok, taģıdıkları ve aktarabildikleri sembolik anlamlara yönlendirilmektedir.

42 BaĢta gençler ve çocuklar olmak üzere tüketicilerin yanlıģ yönlendirildiği ve istismar edildiği birkaç örnek verelim. Birçok gıda ve içecek reklamı ile tüketiciler, gençler ve çocuklar yanlıģ ve sağlıksız beslenmeye yönlendirilmektedir. Kolalı ve renkli içecekler, patates cipsleri, hamburger, margarinler, paketlenmiģ piģmiģ yiyecek reklamları, tüketicilerin hem sağlıksız beslenmesine hem de paralarının boģa ve yanlıģ yerlere harcanmasına neden olmaktadır.. Cep telefonları, elektromanyetik mikro dalga yayımı nedeniyle yarattığı sağlık risklerinden dolayı 16 yaģından küçük çocuklara önerilmezken; yapılan reklamlar, 7-8 yaģından itibaren çocukların ve gençlerin cep telefonlarını çok yaygın ve bilinçsizce kullanmalarına neden olmaktadır. Piyasada on binlerce mal ve hizmet üretilmekte ve pazarlanmaktadır. Piyasadaki bu karmaģık, aldatıcı, yanıltıcı, yönlendirici üretim, dağıtım ve pazarlama uygulamaları karģısında, tüketicilere sunulan bu kadar çeģitli mal ve hizmetin özelliği, riski, tehlikesi ve fiyat oluģumu hakkında tüketicilerin tek baģlarına yeterli ve doğru bilgi sahibi olmalarına olanak yoktur. Bununla birlikte, tüketicilerin haksızlığa uğradığında tek baģlarına haklarını arayabilmesi, piyasanın hakim güçlerine karģı tek tek bireysel mücadele ederek güçlü bir tepki göstermesi ve baģarılı olması olanaklı değildir.

43 Tekellerin egemenliğindeki piyasanın ve tüketim toplumunun tuzaklarından kurtulabilmenin en önemli yolu tüketicilerin örgütlenerek güçlü ve bağımsız bir tüketici hareketi oluģturmasından geçer. Bu nedenle, diyoruz ki: BĠLĠNÇLĠ TÜKETĠCĠ ÖRGÜTLÜ TÜKETĠCĠDĠR. Bununla birlikte, tüketiciler yasal haklarını öğrenmek, kullanmak zorundadır. Bu, zor bir Ģey değildir. Önemli olan tüketicilerin istekli olmasıdır. Çünkü, haklarımızı kullanabilirsek ve haklarımıza sahip çıkarsak haklarımıza saygılı olunmasını ve uygulanmasını sağlayabiliriz. Kaliteli yerli malı satın alarak paramızın ülkemizde kalmasını sağlayıp yerli üretimi geliģtirmek diğer bir kurtuluģ yoludur. Reklamların etkisinde kalarak yanlıģ tüketime yönlendirilmemek için araģtırıcı olmalıyız. Her çeģit üretimi de tüketimi de sorgulamalıyız. Üretimin de tüketimin de tüketici haklarına uygun olmasını sağlayacak Ģekilde eylemlerimizi geliģtirmeliyiz. Tüm tüketim eylemlerimizde sağlığımızı ve güvenliğimizi; aile ve ülke yararını, çıkarlarını göz önüne alarak tutum ve davranıģ sergilemek, tuzaklardan kurtulabilmenin önemli bir yoludur.

44 Tüketici Örgütleri Tüketicinin korunması amacıyla kurulmuģ bulunan tüketici dernekleri, vakıfları ile bunların federasyon, konfederasyon gibi üst örgütleridir.

45 Tüketici Örgütlerinin Özellikleri Nelerdir? Evrensel ilkelere göre gerçek tüketici örgütleri; Ticari,siyasi ve idari kuruluģlardan bağımsız, Yardım, reklam, promosyon kabul etmeyen, Yasal olan Devlet ödenekleri hariç hiç bir kurum ve kuruluģtan ayni ve nakdi yardim almayan, Gücünü yalnızca kendi üyelerinden alan, Bağımsız, demokratik, Gönüllü sivil toplum örgütleridir.

46 TÜKETĠCĠLER NEDEN ÖRGÜTLENMELĠ 1) Kendi yaģamlarını tehlikeye, riske ve zora sokan mevcut olumsuzlukların etkisinden kurtulabilmek 2) Mevcut haklarını savunabilmek, uygulatabilmek ve geliģtirebilmek 3) Ġnsana yaraģır, insan soyunun mutluluğu ve geleceği için, insanca yaģam koģullarının, kurallarının ve ilkelerinin oluģturulması 4) Toplumsal ve ekolojik yararın sağlanması ve geliģtirilmesi

47 TÜKETĠCĠNĠN TEMSĠL EDĠLMESĠ NE DEMEKTĠR? Tüketicilerin kendilerini ilgilendiren çeģitli tüketim ve üretimle ilgili konular hakkındaki yasal, idari, teknik, ticari, ekonomik ve politik uygulama ve kararlarda kendi hakları ve refahları açısından düģünce ve görüģlerin alınması, yansıması ve seslerinin duyurulmasıdır. Bunun içinde tüketiciler organize olmak ve örgütlenmek zorundadırlar.

48 TÜKETĠCĠLERĠN KARġILAġTIĞI OLUMSUZLUKLAR NELERDĠR? Serbest piyasa ekonomisinde tam rekabet kurallarının iģlememesi, pazara tekellerin ve kartellerin hakim olması, Tüketicilerin tekeller ve kartellere karģı tek tek zayıf durumda olmaları, hak ve çıkarlarını koruyamamaları, Tüketicilerin mal ve hizmetler hakkında yetersiz ve yanlıģ bilgilere sahip olmaları, Medyanın ve reklamların tüketicileri olumsuz yönde etkilemesi ve yönlendirmesi Firmaların ve ilgili kamu kuruluģlarının mevcut tüketici haklarını yeterince uygulamamaları Kalitesiz, sağlıksız, güvensiz, pahalı ve çevreye zarar veren mal ve hizmetlerin üretilmesi ve pazarlanması Tüketicilerin üretim, tüketim ve dağıtım ile ilgili politika ve uygulamalarda etkisiz ve güçsüz olmaları, Ekonomik güçlükler, zorluklar, enflasyon ve hayat pahalılığının varlığı

49 TÜKETĠCĠLER ÖRGÜTLENME ĠLE NE GĠBĠ YARARLAR VE KAZANIMLAR ELDE EDERLER Pazarın ve pazara hakim güçlerin olumsuz etkilerine karģı kendilerini savunabilirler. Amaca uygun kaliteli, sağlıklı, güvenli, ucuz ve çevre dostu mal ve hizmet üretilmesi ve tüketilmesini sağlayabilirler. Medyanın ve reklamların olumsuz etkisinden kendilerini kurtarabilirler ya da bu olumsuz etkiyi bertaraf edebilirler. Üretilen ve tüketilen mal ve hizmetlerin riskleri, yararları, olumlu ve olumsuz tarafları, kullanım koģulları hakkında tam ve doğru olarak bilgi sahibi olurlar. Mevcut haklarına sahip çıkarlar, savunurlar ve bu haklarını geliģtirirler. Mal ve hizmetlerin üretim, tüketim ve dağıtım politika ve uygulamalarında temsil edilirler, etkili olabilirler. Tüketimin nesnesi ve piyonu olmaktan kurtularak, öznesi duruma geçerler. Ġnsancıl, alternatif, tüketici ve toplum yararını gözeten üretim ve tüketim modellerinin oluģturulması sağlayabilirler.

50 Toplumda enerji, çevre ve tasarruf bilincinin oluģturulmasını sağlarlar. Ekonomik güçlükler, enflasyon ve hayat pahalılığını en aza indirebilirler. Mevcut tüketici haklarının firmalar ve devlet kuruluģları tarafından tam olarak uygulanabilmesini sağlarlar. Toplumsal sorumluluk bilinci geliģir. Aile ve ülke ekonomisine yarar ve kazanımlar sağlanır. Bilginin ve bilimin değeri daha iyi anlaģılır. Gelecek nesillerimize, torunlarımıza daha güzel bir gelecek sağlanır. Mal ve hizmetlere ödenen paranın karģılığı tam olarak alınabilir. Sosyal devlet ilkelerinin uygulanması ve geliģtirilmesi sağlanabilir. YaĢam kalitesi yükselir. Firmaların olumsuz tavırları ortadan kalkar. Devlete ödenen vergilerin karģılığı tam ve kaliteli hizmet olarak tüketicilere döner

51 4822 Sayılı Kanun Ġle DeğiĢik 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Yasa (TKHK) Neleri Amaçlar? Kamu yararına uygun olarak; Tüketicinin sağlığını ve güvenliğini korumak, Tüketicinin ekonomik çıkarlarını korumak, Tüketiciyi eğitmek,aydınlatmak, Tüketicilerin zararlarını karģılamak (tazmin etmek), Tüketiciyi çevresel tehlikelerden koruyucu önlemleri almak, Tüketicinin kendilerini koruyucu giriģimleri ile bu konudaki politikaların oluģumunda gönüllü örgütlenmeleri özendirmeyi amaçlar.

52 YASA HANGĠ KONULARI KAPSAR AYIPLI MAL AYIPLI HĠZMET SATIġTAN KAÇINMA SÖZLEġMELERDEKĠ HAKSIZ ġartlar TAKSĠTLE SATIġ DEVRE TATĠL PAKET TUR KAMPANYALI SATIġ KAPIDAN SATIġ MESAFELĠ SÖZLEġMELER TÜKETĠCĠ KREDĠSĠ KREDĠ KARTLARI SÜRELĠ YAYINLAR ABONELĠK SÖZLEġMELERĠ FĠYAT ETĠKETĠ GARANTĠ BELGESĠ TANITMA VE KULLANMA KILAVUZU SATIġ SONRASI HĠZMETLER TĠCARĠ REKLAM VE ĠLANLAR REKLAM KURULU ZARARLI TEHLĠKELĠ MAL VE HĠZMETLER MAL VE HĠZMET DENETĠMĠ TÜKETĠCĠNĠN EĞĠTĠLMESĠ TÜKETĠCĠ KONSEYĠ TÜKETĠCĠ SORUNLARI HAKEM HEYETĠ TÜKETĠCĠ MAHKEMELERĠ ÜRETĠMĠN SATIġIN DURDURULMASI VE MALIN TOPLATILMASI OLDUKLARINDAN FARKLI GÖRÜNEN MALLAR

53 AYIPLI MAL / HĠZMET NEDĠR?

54 AYIPLI MAL NEDĠR Bir mal satın alındığında eğer alınan mal; Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanında belirtilen özelliklerden birini ya da birden çoğunu taģımıyorsa; Satıcı tarafından vaat edilen özelliklere uymuyorsa ya da vaatler satıcı tarafından yerine getirilmiyorsa; Standardında veya teknik düzenlemesinde saptanan nitelik ve niceliğine aykırılıkları bulunuyorsa; Tüketicilerin ondan beklediği yararları azaltıyorsa; bu mal ayıplı maldır.

55 AYIPLI HĠZMET NEDĠR? Sağlayıcı ( hizmet sunan ) tarafından mal sağlama dıģında kalan turizm, ulaģım, eğlence, iletiģim, enerji vb. gibi hizmetler ile ilgili olarak ortaya çıkan ayıplar olup büyük ölçüde ayıplı mallar ilgili kıstaslar ve haklar genel olarak burada da geçerlidir. Satıcı tarafından bildirilen, vaat edilen, reklam ve ilanlarında belirtilen, Tüketicinin beklediği yararları azaltan veya ortadan kaldıran, Maddi ve ekonomik eksiklikler içeren hizmetler, Ayıplı hizmetlerdir.

56 AYIPLI MAL VE HĠZMET NEDENĠYLE TÜKETĠCĠYE KARġI SORUMLU OLAN FĠRMALAR KĠMDĠR? SATICI ĠMALATÇI ÜRETĠCĠ ĠTHALATÇI

57 AYIPLI MAL VE HĠZMET ÇEġĠTLERĠ NELERDĠR? AÇIK AYIP GĠZLĠ AYIP HĠLELĠ AYIP

58 Açık Ayıp Malın-hizmetin ayıplı olduğunun hemen yada kısa süreli bir incelemeyle anlaģıldığı ayıplardır. Gömlekteki dikiģ hatası, Ayakkabıdaki yırtık, KumaĢtaki renk değiģikliği, Abone olunan kablolu TV yayınında vaat edilen bazı kanalların olmadığı, görüntülerinin bozuk olduğu vb. Açık ayıplı mallarda baģvuru süresi, malın teslim alındığı tarihten itibaren bir aydır.

59 Gizli Ayıp Mal-hizmetin alındığında belirlenemeyen, zaman içerisinde ya da kullanımla ortaya çıkan ayıplardır. Buzdolabının zamanla soğutmaması, Arabanın ilanlarının aksine fazla benzin yakması, Mobilyanın boyasının dökülmesi vb. Gizli ayıplarda baģvuru süresi, malın teslim alındığı tarihten itibaren iki yıldır.

60 Hileli Ayıp Mal-hizmetin ayıbının hile ile gizlendiği ayıplardır. Kaza yapmıģ arabanın boyanarak yeni diye satılması, Sıradan bir malın çok ünlü ve pahalı markaymıģ görünümü verilerek satılması. Hileli ayıplarda, ayıp ne zaman ortaya çıkarsa ya da ayıbın ne zaman farkına varılırsa tüketici hakkını o zaman arayabilir. Kısaca, hileli ayıplarda zamanaģımı süresi yoktur.

61 AYIPLI MAL VE HĠZMET NEDENĠYLE TÜKETĠCĠ HAKLARI NELERDĠR?

62 AYIPLI MAL VE HĠZMETLERDEN DOLAYI HAKLARIMIZ Satın alınan mala veya hizmete ödenen bedelin istenilmesi hakkı ( Bedel iadesini de içeren sözleģmeden dönme hakkı) Malın ayıpsız olan bir yenisiyle değiģtirilmesi ya da hizmetin yeniden görülmesi hakkı Malın ücretsiz olarak onarımını isteme hakkı Ayıp oranında bedel indirimi isteme hakkı Tüketiciler, bu haklardan birisini tercih edebilir. Satıcı veya sağlayıcı tüketicinin bu isteğini yerine getirmekle yükümlüdür.

63 AYIPLI MAL-HĠZMET ĠN NEDEN OLDUĞU ZARAR NEDENĠYLE TAZMĠNAT HAKKI Tüketici, kanunda belirtilen seçimlik haklarının yanı sıra, ayıplı mal-hizmetin neden olduğu; ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat isteme hakkına sahiptir. Ayıplı mal-hizmetin neden olduğu her türlü zarara karģı baģvuru süresi (zamanaģımı) 3 yıldır.

64 GÜVENLĠ OLAMAYAN MALLAR PĠYASADA SATILABĠLĠR MĠ? Güvenli olmayan mallar, piyasaya özürlüdür etiketi ile dahi arz edilemez. Bu ürünlere, 4703 Sayılı Ürünlere ĠliĢkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.

65 Satıcı Keyfi Olarak Mal Satmayıp, SatıĢtan Kaçınabilir mi? Üzerinde numunedir veya satılık değildir ibaresi bulunmayan bir malın; ticari bir kuruluģun vitrininde, rafında veya açıkça görünür her hangi bir yerinde teģhir edilmesi halinde satıcı bu malın satıģından kaçınamaz. Hizmet sağlamada da (hizmeti veren) haklı bir sebep olmaksızın (hizmeti vermekten) kaçınamaz.

66 AYIPLI MAL VE HĠZMET NEDENĠYLE TÜKETĠCĠLER HAKLARINI NASIL VE NERELERDE ARAYACAKLAR, HANGĠ KURULUġLARDAN YARDIM ĠSTEYECEKLER?

67 AYIPLI MAL ĠLE ĠLGĠLĠ BAġVURU ÖNCE NEREYE YAPILIR? Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun a göre; satıcı, bayii, ithalatçı, imalatçı-üretici, ( kredi veren sadece o malın alımına yönelik özel kredi verdiyse) kredi veren tüketiciye karģı müteselsilen ( zincirleme) sorumludur. Buna göre tüketici haklarından ( isteklerinden) birini öncelikle satıcıya ya da bayii ye bildirir. Kanun a göre karģı taraf tüketicinin isteğini yerine getirmekle yükümlüdür. Satıcı tüketicinin isteğini hemen yerine getirmeyip tüketiciyi oyaladığından Kanuna göre zamanaģımına düģmemeye dikkat etmek gerekir. Uygulamada genellikle tüketici çeģitli bahanelerle oyalanmakta, kendisine ayıplı malın muayene için baģka bir yere gönderileceği söylenmektedir. Bu gibi durumlarda satıcıdan mutlaka belge isteyiniz ya da zaman kaybetmemek için ilgili resmi kuruluģlar ile tüketici derneklerine baģvuruda bulununuz.

68 AYIPLI BĠR MAL-HĠZMETLE ĠLGĠLĠ SATICININ OLUMSUZ TUTUMUNA KARġI TÜKETĠCĠNĠN BAġVURUDA BULUNABĠLECEĞĠ YERLER BaĢta Tüketici Hakları Derneği ne (THD), Derneğin Ģubelerine, THD nin Ģubeleri yoksa diğer bağımsız, gönüllü, Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) üyesi olan tüketici derneklerine, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına, Sanayi ve Ticaret Ġl Müdürlükleri ve kaymakamlıklardaki Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine baģvurabiliriz.

69

70 KAPIDAN SATIġ Bu tür satıģlarda tüketici malı satın aldığı tarihten itibaren 7 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte serbesttir.

71 SÖZLEġMELERDEKĠ HAKSIZ KOġULLAR

72 TÜKETĠCĠ SÖZLEġMELERĠ Tüketici olarak mal ve hizmet satın aldığımız kamu ve özel kuruluģlar ile aramızda yapılan her çeģit yazılı ya da sözlü akit bir sözleģmedir. Firmalar ile tüketiciler arasında yapılan sözlü akitlere firmaların uymadığına iliģkin pek çok örneği Tüketici Hakları Derneğine gelen Ģikayetlerden görmekteyiz. Tüketicilerle yapılan yazılı sözleģmelerin ise daha önceden hazırlanmıģ standart sözleģmeler olduğu görülmektedir. Kamu kuruluģları, belediyeler, bankalar, ve özel firmaların büyük bir çoğunluğunun daha önceden düzenlenmiģ oldukları standart ya da iltihaki sözleģmelerin içeriğine etki etmemiz ve kendi koģullarımızı ileri sürmemiz pek olanaklı değildir. Özellikle elektrik, su, doğalgaz hizmetleri aldığımız kamu kuruluģu ve belediyelerin düzenlemiģ olduğu standart sözleģmelerin içeriğine etki etmemiz pratikte hiç olanaklı değildir. Ancak, standart sözleģme hazırlamayan firmalarla ya da mal sipariģi verdiğimiz firmalarla aramızda yapılan sözleģmelerin içeriğine etki edebilir veya kendi koģullarımızı sözleģmeye koydurabiliriz. içeriğine etki edemediğimiz ya da yüz yüze tartıģarak kendi koģullarımızı koyduramadığımız tüketici aleyhine olan haksız Ģartları içeren standart sözleģmelere karģı ne yapabiliriz? Bunun yanıtı aģağıda belirtilmektedir.

73 SÖZLEġMELERDEKĠ UYGULAMA NASIL? Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun un SözleĢmelerdeki Haksız ġartlar baģlıklı 6.maddesinin 1.fıkrasında Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleģmeye koyduğu, tarafların sözleģmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düģecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleģme koģulları haksız Ģarttır. denilmektedir. Diğer taraftan, 6.maddenin 2.fıkrasında, taraflardan birini tüketicinin oluģturduğu her türlü sözleģmede yer alan haksız Ģartların tüketici için bağlayıcı olmadığı belirtilmektedir. Ayrıca, 6.maddenin 3.fıkrasında Eğer bir sözleģme Ģartı önceden hazırlanmıģsa ve özellikle standart sözleģmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememiģse, o sözleģme Ģartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. denilmektedir.

74 Elektrik, su, doğalgaz gibi kamu kuruluģları ve belediyelerin verdikleri hizmetlere iliģkin sözleģmeler ile kredi kartları ve tüketici kredilerine iliģkin düzenlenen banka sözleģmelerinin tamamı iyi niyet kurallarına aykırı ve tüketici aleyhine koģul içeren sözleģmelerdir. Bu sözleģmeler ilgili kuruluģlar tarafından daha önceden tüketicilerle müzakere edilmeden tek taraflı olarak hazırlanmıģ standart sözleģmelerdir. Bu sözleģmelerin hiçbirisinin içeriğine tüketiciler var olan yasal düzenlemeler kapsamında etki edememektedir. Buna iliģkin herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Örneğin, kredi kartları için bankalar tarafından düzenlenen sözleģmelerde yer alan Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu ( KKDF) ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ( BSMV) gibi kesintiler bankaların kendileri tarafından ödenmesi gerekirken, bu vergiler ve kesintiler tüketicilerden alınmaktadır.

75 Elektrik, su, doğalgaz gibi kamu kuruluģları ve belediyeler tarafından verilen hizmetlerin fiyatları belirlenirken ya da bu hizmetlere zam yapılırken tüketicilerin ya da tüketici örgütlerinin görüģleri alınmakta mıdır, ya da bu fiyatlar ve zamlar belirlenirken iyi niyet kuralına ne kadar uygun davranılmaktadır? Doğal olarak uygulamada böyle olmamakta, konulan koģullar, alınan kararlar genel olarak tüketicilerin aleyhine olmaktadır. SözleĢmelerdeki haksız Ģartların belirlenmesine ve bunların sözleģme metninden çıkartılmasının sağlanmasına iliģkin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen Tüketici SözleĢmelerindeki Haksız ġartlar Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı olan ve haksız Ģart taģıyan her bir sözleģme için Bakanlık tarafından Tüketicinin korunması Hakkında Kanun un 25.maddesine göre idari para cezası uygulanması gerektiği halde, sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın bu görevini yapmadığı görülmektedir. Diğer taraftan, tüketicilerin de bu konuda ilgili ve duyarlı davranmadığını ve haklarını aramak için gerekli ve yeterli giriģimlerde bulunmadığını gözlemekteyiz.

76 HAKSIZ ġart TAġIYAN SÖZLEġMELERE KARġI NE YAPABĠLĠRĠZ? Kredi kartı sözleģmelerinde belirtilen ve tüketicilerden haksız olarak alınan Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin (BSMV) tüketicilerden alınmaması konusunda Tüketici Dernekleri Federasyonu ( TÜDEF) tarafından açılan dava devam etmektedir. Bundan 3 yıl kadar önce konutlarda kullanılan elektrikte 150kw/h üzerindeki tüketime uygulanan %50 zamlı tarife uygulamasının iptali için Tüketici Hakları Derneği tarafından açılan dava sonucunda bu uygulama iptal edilmiģtir. ASKĠ nin kademeli fiyat uygulaması ve 45 günlük okuma döneminin iptali için Tüketici Hakları Derneği önümüzdeki günlerde dava açacaktır. Diğer taraftan, elektrik, doğalgaz, iletiģim gibi hizmet sözleģmelerindeki haksız Ģartların iptali konusunda da Tüketici Hakları Derneği nin çalıģmaları devam etmektedir.

77 HAKSIZ ġart TAġIYAN SÖZLEġMELERE KARġI TÜKETĠCĠLERE ÖNERĠLERĠMĠZ Hiçbir sözleģmeyi okumadan ve anlamadan imzalamayınız. SözleĢmeler en az 12 punto ve koyu siyah harflerle düzenlenmek zorunda olduğundan, böyle düzenlenmeyen sözleģmelere imza atmayınız. Haksız Ģart taģıyan sözleģmeler için hem Sanayi ve Ticaret Bakanlığına hem de tüketici örgütlerine baģvuruda bulunarak haklarınızı arayınız. Ġmza attığınız sözleģmenin bir suretinin tarafınıza verilmesinin zorunlu olduğunu düģünerek sözleģmenin bir suretini isteyiniz. Sahibi ya da temsilcileriyle yüz yüze gelebileceğiniz ya da daha önce standart sözleģme düzenlemeyen firmalardan satın alacağınız veya sipariģ vereceğiniz mal ve hizmetlerde sözlü akit yerine sağlam bir yazılı sözleģme yapmayı ya da içeriğine etki edebileceğiniz standart sözleģmelere kendi koģullarınızı yazdırmayı unutmayınız.

78 GARANTĠ UYGULAMALARI, SATIġ SONRASI SERVĠS HĠZMETLERĠ

79 GARANTĠ VE SATIġ SONRASI SERVĠS HĠZMETLERĠ Garanti kapsamında bulunan çeģitli elektronik ve elektrikli cihazların servis hizmetleri konusunda Tüketici Hakları Derneği ne yoğun Ģikayetler yapılmaktadır. Servis hizmetlerinin süresi uzamakta; yedek parça yokluğu nedeniyle bazen bu süre ayları bulmaktadır. Sık sık tekrarlanan arızalardan dolayı, eğer tüketici de değiģtirme ya da iade hakkının olduğunu bilmeden tamir hakkını kullanmaya devam ederse, beklediği yararı görememekle birlikte manevi olarak da sıkıntı çekmektedir.

80 GARANTĠ KAPSAMINDAKĠ MALLARDA HAK VE SORUMLULUKLAR Günlük yaşamımızda kullanmak üzere satın aldığımız dayanıklı tüketim malları da denilen buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon, radyo, DVD, VCD, ütü, bilgisayar, cep telefonu gibi elektrikli ve elektronik cihazlar; elektrikli, katı, sıvı, gaz yakıtlı sobalar ve ısıtıcılar; tencere, tava, çaydanlık gibi mutfak eşyaları; metal, ahşap, pvc malzemeli mobilya, kapı ve pencere sistemleri; otomobil gibi motorlu araçlar garanti kapsamındaki mallardır. Garanti kapsamına giren mallarda, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Garanti Belgesi Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik e göre; imalatçı-üretici veya ithalatçı firmalar imal veya ithal ettikleri sözü edilen mallar için garanti belgesi düzenlemek ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığına onaylatmak zorundadırlar. Yönetmelik hükümlerine göre hazırlanacak garanti belgesinin onaylanarak tüketiciye verilmesini satıcı, bayi sağlamakla yükümlü ve sorumludur.

81 Garanti süresi malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren baģlar ve en az iki yıldır. Ancak, imalatçıüretici ya da ithalatçı firmalar iki yıldan daha uzun süreler için garanti süresi verebilir. Malın arızalanması durumunda, tamirde geçen süre garanti süresine eklenir. Malın tamir süresi en çok 30 iģgünüdür. Malın arızasının 15 iģ günü içerisinde giderilememesi durumunda, imalatçı-üretici veya ithalatçı; malın tamiri tamamlanıncaya kadar, benzer özelliklere sahip baģka bir malı tüketicinin kullanımına tahsis etmek zorundadır. Garanti süresi içinde, malzeme ve iģçilik ile montaj hataları nedeniyle malın arızalanması durumunda; iģçilik ve değiģtirilen parça bedeli ya da baģka bir ad altında tüketiciden hiçbir ücret istemeksizin malın tamirinin yapılması ve yaptırılması yükümlülüğü bulunmaktadır.

82 GARANTĠ SÜRESĠ ĠÇERĠSĠNDE DĠĞER YÜKÜMLÜLÜKLER Tüketicinin onarım hakkını kullanmasına karģın; Belirlenen garanti süresi içinde kalmak kaydıyla, bir yıl içersinde; aynı arızanın ikiden çok tekrarlanması veya farklı arızaların dörtten çok oluģması veya belirlenen garanti süresi içerisinde farklı arızaların toplamının altıdan çok olması, Malın tamiri için gereken azami sürenin aģılması, durumlarında, tüketici malın ücretsiz olarak bir yenisiyle değiģtirilmesini ya da bedelini isteyebilir. Tüketicinin bu isteklerine karģı satıcı, bayii, acente, imalatçı-üretici ve ithalatçı zincirleme olarak tüketiciye karģı sorumludurlar.

83 SERVĠS ĠSTASYONLARININ SORUMLULUKLARI Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Sanayi Mallarının SatıĢ Sonrası Hizmetleri Hakkında Yönetmelik e göre satıģ sonrası servis hizmetlerinin verilmesinden, tüketiciye en yakın yerdeki servis istasyonu sorumludur. Tüketiciye en yakın yerdeki servis istasyonunda satıģ sonrası hizmet verilmesinin mümkün olmaması durumunda; malın firma merkezine ya da diğer bir servis istasyonuna ulaģtırılması ve geri gönderilmesi ile ilgili olarak nakliye, posta, kargo veya benzeri herhangi bir ulaģım gideri istenilemez. Servis istasyonları servis fiģini düzenlemek ve bir nüshasını tüketicilere vermek zorundadır.

84 Malın garanti süresi dıģında, garanti belgesi ile satılması zorunlu olmayan bir parçasının servis istasyonu tarafından değiģtirilmesi ve/veya satılması durumunda, değiģen parça için altı aydan aģağı olmamak üzere bir garanti süresi verilir. Servis istasyonları, Yedek Parça Fiyat Listesi ni, tüketicilerin görebileceği bir yere asmak veya katalog halinde ya da bilgi iģlem ortamında ise tüketiciye göstermek zorundadır. Servis istasyonları, bakım ve onarımını yaptıkları mallara ait değiģtirilen yedek parçaları; garanti süresi içerisinde tüketiciye göstermek, garanti süresi dıģında ise iade etmek zorundadır.

85 TÜKETĠCĠLERE UYARI VE ÖNERĠLER Garanti kapsamındaki mallarda herhangi bir arıza olduğunda tüketiciler arızalanan malı tamir ettirmek zorunda değildirler. Mal arıza yaptığında, malın iade edilerek bedelini ya da yenisiyle değiştirilmesini isteyebilirler. Ancak, tüketiciler, bilerek ya da bilmeyerek arıza yapan garanti kapsamındaki malda tamir ve onarım seçeneğini isterlerse, malın daha sonraki arızalarında iade ya da değiştirme seçeneğini kullanabilmeleri için yukarıda garanti süresi içinde diğer yükümlülükler başlığı altında belirtilen koşulların oluşması gerekmektedir. Bu nedenle, akılcı olan, garanti süresi içindeki ilk arızada malın bedelini ya da yenisiyle değiştirilmesini satın aldığı firmadan istemek olmalıdır.

86 Tüketiciler, garanti kapsamındaki malın garanti süresi içerisinde arızalanması durumunda, malın bedelini ya da ayıpsız olan yenisiyle değiģtirilmesini isterler ise, malı teslim ettikleri satıcı ya da serviste bir fiģ ya da belge düzenlettirilerek ; bu fiģ ya da belgeye ben, malın tamirini değil, bedelini ya da yenisiyle değiģtirilmesini istiyorum Ģeklinde bir not yazıp, belgenin bir suretini alsınlar. Tüketiciler, garanti süresi içinde arıza yapan malın bedelini ya da yenisiyle değiģtirilmesini satıcıdan istediğinde, eğer olumsuz cevap alırsa, tüketici derneklerine, tüketici sorunları hakem heyetlerine ya da tüketici mahkemelerine baģvuruda bulunarak haklarını arayabilirler. Tüketiciler, garanti kapsamındaki malları satın alırken, mutlaka mala iliģkin onaylı garanti belgesini, faturayı ve Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzunu istesinler ve bunları saklasınlar.

87 MAL VE HĠZMETLERE ĠLĠġKĠN ETĠKET, TARĠFE VE FĠYAT LĠSTESĠ

88 Bu nedenle, yukarıdaki sorularımıza aģağıda açıklık getirmeye çalıģalım. ETĠKET VE TARĠFE UYGULAMALARI Kendimize ve evimize iliģkin gereksinimlerimizi karģılanmak üzere alıģveriģ yaptığımız mağaza bakkal, market, büfe gibi alıģveriģ yerleri ile hal ve pazar yerlerinde, satılan malların üzerinde etiket bulunmasının, yemek yediğimiz lokantada ve hizmet aldığımız banka Ģubesinde tarife ve fiyat listesinin asılmasının zorunlu olduğunu ve önemini biliyor muyuz? Etiketin üzerindeki fiyat ile kasa fiyatının aynı olduğuna dikkat ediyor muyuz? Malların üzerine konulan etiketler yasal mevzuata ne kadar uygun düzenlenmiģtir? Etiket ve tarifelere iliģkin denetimler konusunda hangi kuruluģlar görevlidir? Tüketicinin evrensel haklarından olan bilgi edinme hakkı ile seçme hakkı gereğince tüketicinin mal ve hizmetlerin fiyatı ve niteliği hakkında bilgi edinip satın alacağı mal ve hizmetler arasında karģılaģtırma olanağı sağlanarak seçim yapabilmesi yönünden mal ve hizmetlere iliģkin etiket ve tarifelerin bulundurulması çok önemlidir.

89 ETĠKET, TARĠFE VE FĠYAT LĠSTESĠ BULUNDURMA ZORUNLULUĞU Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun un 12.maddesinde perakende satıģı arz edilen malların veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir, okunabilir Ģekilde o malla ilgili tüm vergiler dahil fiyat, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulması, etiket konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek Ģekilde uygun yerlere asılması zorunludur. denilmektedir. Kanun un 12.maddesine göre, hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösterir listelerin de yukarıda belirtilen hükme göre düzenlenerek asılması gerekmektedir. Gene, Kanun un 12.maddesinde Fiyatı; Bakanlar Kurulu, kamu kurum ve kuruluģları veya kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluģları tarafından belirlenen mal ve hizmetlerin, belirlenen bu fiyatın üzerinde bir fiyatla satıģa sunulması yasaktır. denilmektedir.

90 Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında yayınlanan Etiket, Tarife ve Fiyat Listeleri Yönetmeliği ne göre, perakende satıģa sunulan malların veya ambalajlarının ya da kaplarının üzerine etiket konulması, etiket konulması mümkün olmayan durumlarda ise listelerin görülebilecek ve kolaylıkla okunabilecek Ģekilde asılması zorunludur. Sözü edilen bu etiket ve listelerde bulunması zorunlu olan bilgiler Ģunlardır. Malın üretim yeri, Malın ayırıcı özelliği, Malın tüm vergiler dahil satıģ fiyatı ithal edilmiģ mallara iliģkin etiketlerde; malın üretildiği ülke adının veya ithal, ithal malı, yabancı gibi malın ithal edildiğini gösterir bir ibarenin kullanılması zorunludur. Her türlü gıda, yiyecek, içecek ve temizlik maddelerinin ambalajları üzerindeki etiketlerde, o mala iliģkin net ağırlıkların ve hacimlerin satıģ fiyatları ile birim fiyatları aynı boyut ve renkte görülebilir ve okunabilir Ģekilde yazılmalıdır. Hizmetlerin özelliğine ve tüketiciye sunuluģ biçimine göre, tarife ve fiyat listelerine iliģkin belge, levha, pano ve benzerleri hizmetin sunulduğu iģyerinde, tüketiciler tarafından görülebilecek ve kolaylıkla okunabilecek Ģekilde asılır, takılır veya konulur.

91 Etiket ve listelere satıģ fiyatlarının; Yeni Türk Lirası veya kısaca YTL Ģeklinde yazılması zorunludur. Etiket ve fiyat listesi ile tüketicilerin bilgisine sunulan fiyat peģin ve tüm vergiler dahil satıģ fiyatıdır. Etiket ve fiyat listelerindeki satıģ fiyatı ile kasa fiyatı arasında fark olması durumunda tüketici lehine olan fiyat uygulanır.

92 UYGULAMA, DENETĠM VE CEZA Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Belediyeler Kanun ve Yönetmelik hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine iliģkin iģleri yürütmekle ayrı ayrı görevlidirler. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı müfettiģleri ve kontrolörleri ile bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; mağaza, dükkan, ticarethane gibi her türlü mal veya hizmet sunulan yerlerde, Kanun un 12.maddesi ve Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak denetleme yapmaya görevlidir ve yetkilidirler. Yapılan denetimlerde Yönetmeliğe aykırılıkların saptanması durumunda satıcılar hakkında Kanun un 25. ve 26.maddelerine göre, o yerin mülki amiri tarafından para cezası uygulanır.

93 ETĠKET VE TARĠFE UYGULAMALARINDA SORUNLAR VE TÜKETĠCĠLERE ÖNERĠLER Tüketici Hakları Derneği olarak yaptırdığımız araģtırma ve incelemelerde, yasal zorunluluğa karģın birçok firmanın etiket, tarife ve fiyat listesi bulundurmadığı görülmüģtür. En çok hizmet aldığımız kuruluģlar arasında sayılan bir çok banka Ģubesinin de bu zorunluluğa uymadığını görmekteyiz. Bankalar verdikleri hizmetlere iliģkin fiyat tarifelerini tüketicilerin kolayca okuyabileceği Ģekilde düzenleyerek bu tarifeleri görülebilir bir yere asmak zorundadır. Tüketicilere, satın alacakları mal ve hizmetlere iliģkin etiket, tarife ve fiyat listelerini inceleyerek ve karģılaģtırma yaparak satın almaya karar vermelerini öneriyoruz. Tüketicilerin etiket, tarife ve fiyat listesi bulundurmayan çeģitli firmalardan mal ve hizmet satın almaması ve ilgili firmalara bu konuda uyarıda bulunmaları bilinçli tüketici ve yurttaģ olmanın gerekliliğidir. Ayrıca, etiket, tarife ve fiyat listesi bulunmayan firmalar hakkında tüketicilerin konuyla ilgili görevli ve yetkili bulunan belediyelere, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına Ģikayette bulunmaları sorunun çözümüne katkı olacaktır. Diğer taraftan, tüketicilerin karģılaģtıkları sorunları Tüketici Hakları Derneğine bildirmelerini önermekteyiz.

94 TÜKETĠCĠ KONSEYĠ Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına iliģkin gerekli tedbirleri araģtırmak, sorunların evrensel tüketici hakları doğrultusunda çözülmesi için alınacak tedbirlerle, bu Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüģleri, ilgili mercilerce öncelikle ele alınmak üzere iletmek amacıyla, Bakanlığın koordinatörlüğünde bir "Tüketici Konseyi" kurulur. DeğiĢik kamu,özel sektör temsilcileri ve sivil toplum örgütlerinden gelen üyelerden oluģur.

95 TÜKETĠCĠ SORUNLARI HAKEM HEYETĠ Bakanlık, tüketici Ģikayetlerini sonuçlandırmak üzere il ve ilçe merkezlerinde; doğan uyuģmazlıklara çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluģturmakla görevlidir. BeĢ üyeden oluģur.

96 TÜKETĠCĠ MAHKEMELERĠ Tüketicini Korunması Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir. Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır.

97 YERLĠ MALI BĠLĠNCĠ EKONOMĠK BAĞIMSIZLIK VE TÜKETĠCĠ HAKLARI Cumhuriyetin ilk yıllarında 1929 da Atatürk tarafından baģlatılan Yerli Malı Yurdun Malı, Her Türk Onu Kullanmalı Kampanyaları ve haftaları artık günümüzde bir nostalji olarak anımsanmaktadır. Özellikle de, 24 Ocak 1980 tarihinde ülkemizin karma ekonomik sistemden serbest Pazar ekonomisine geçiģiyle birlikte bu tür kutlamalar ve haftalar anlamından saptırılmıģtır. Bugün, kökenleri zengin kuzey ülkeleri ve Japonya olan uluslararası-uluslarüstü tekellerin ve firmaların çıkarları doğrultusunda oluģturulan, biçimlenen ve adına küreselleģme denilen, bizim gibi geliģmekte olan ulus devletlere hayat hakkı tanımayıp son vermeye çalıģan bir ekonomik, ticari ve tabii ki siyasi anlayıģı ülkemizde bilerek ve bilmeyerek savunan kiģi ve gruplar için yerli malı kampanyaları anlamsız, geçersiz ve saçma olabilir. Ancak, unutulmamalıdır ki küreselleģmeci zengin ülkeler kendi yerli mallarını kullanma ve ulusal çıkarları konusunda bizim ülkemizden çok daha katı ve bilinçli davranmaktadır.

98 ĠTHALATA BAĞIMLI ÜRETĠM VE GEREKSĠZ TÜKETĠM MALI ĠTHALATININ SONUÇLARI Bugün, ülkemizde yaşanan yoksulluk, işsizlik tüketicilerin alım gücünün düşüklüğü ve diğer bir çok sorunun temelinde yerli kaynaklarımıza dayalı bir üretiminden giderek uzaklaşılması bulunmaktadır. Türkiye deki mal üretiminin büyük bir çoğunluğu ithalata dayalıdır. Her geçen gün ülkemizde üretilen ürünlerdeki ithal girdi oranı artmaktadır. Türkiye de, görünürde bir ekonomik büyüme varsa, bu ithalata bağımlı yani dışa bağımlı bir büyümedir. Bir çok sektördeki üretimin dışa bağımlı girdi oranı parasal olarak %50- %90 arasında değişmektedir.

99 Ülkemizde üretilen ürünlerde girdi olarak kullanılan hammadde, yarı mamul madde gibi ithal mallara on milyarlarca dolar ödenmektedir. Oysa, üretim için ithal edilen tarımsal ürünlerden diğer sanayi mallarına kadar bir çok girdiyi kendi ülkemizde üretiyoruz ya da üretebilme olanaklarımız bulunmaktadır. Ülkemizde üretilen mallarda kendi yerli ürünlerimizi değil de ithal malları kullanmamız ve yerli üretimimizin giderek artan bir oranda ithalata bağımlı olması nedeniyle Türkiye de üretilen malların fiyatları artmakta, bu da tüketicilere olumsuz yönde yansımaktadır. Yerli üretime, ekonomik bağımsızlığımıza ve tüketicilere zarar veren çok önemli diğer bir sorun ve yanlışlık ise gereksiz, sağlıksız ve güvensiz tüketim malı ithalatının giderek artmasıdır.

100 Yerli üretimde kullanılan ithal hammadde ve yarı mamul maddelerin artışı nedeniyle ülkemizin tarımı ve sanayisi zayıflamakta, küçük çiftçi ve köylülerimiz yoksullaşmakta, topraklarını terk ederek kentlere göç etmeye çalışmaktadırlar. Sanayi kesiminde ise pahalı ithal girdi fiyatlarına dayanamayan küçük ve orta ölçekli imalathane ve fabrikalar ise kapanmakta ya da çalışanlarını işten çıkarmak zorunda kalmaktadırlar. Bunun sonucunda da toprağını terk eden küçük çiftçi ve köylüler ile işten çıkarılan, işini kaybeden emekçiler nedeniyle, işsizler ordusu büyümektedir.

101 Diğer çok önemli bir sorun da gerek ithalata bağlı büyüme gerekse tüketim malı ithalatının artışı nedeniyle yeterli derecede yeni üretim alanlarının açılamamasından dolayı istihdam olanakları daraldığından üniversite ve yüksek okulu bitiren gençler ile orta dereceli okulları bitiren gençler arasındaki işsizlik oranının çok yüksek olmasıdır. Diğer taraftan, iş bulma şansına sahip olanlar ya da herhangi bir işte çalışan emekçiler ise düşük ücretlerle çalışmak zorunda kalmaktadırlar. Dolayısıyla, düşük ücretlerle çalışmak zorunda olanlarla hiç iş bulamayanların kendilerinin ve ailelerinin yaşamlarını sürdürebilmeleri için bir tüketici olarak en zorunlu tüketim gereksinimlerini karşılayabilecek alım gücüne sahip olamadıkları sonucu ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte işsizlik ve yoksulluk nedeniyle birçok toplumsal ve sosyal sorunlar doğmaktadır.

102 ĠTHALATA DAYALI BÜYÜMENĠN SONUCUNA ÖRNEKLER 2007 yılının ilk on ayında milyar dolar düzeyinde petrol, doğalgaz, kömür, akaryakıt ürünleri gibi enerji girdisi ithal edilmiştir. Enerji ithalatının 2007 yılı sonu itibariyle 32 milyar dolar dolayında olacağı düşünülmektedir.ithal enerjiye dayalı olarak üretilen elektrik enerjisi kendi yerli kaynaklarımıza dayalı olarak üretilen elektrik enerjisinden daha pahalıya üretilmektedir. Pahalı elektrik ile üretilen ürünlerin maliyeti artmakta, bu da üretimi, istihdamı sıkıntıya sokmakla birlikte üretilen malların pahalı olması ayrıca tüketiciye yansımaktadır. Bununla birlikte, tüketicilerin doğrudan kullandıkları elektiriğin pahalı olması da ekonomik durumlarını zorlaştırmaktadır. Diğer taraftan dış ticaret açığının yarısı ise enerjiden kaynaklanmaktadır. Bu durum ülkenin dış borçlanmasının artışına neden olmaktadır.

103 Başka önemli bir örnek ise, tarımsal ürün ithalatıdır. Türkiye ye son bir yıl içerisinde ithal edilen tarımsal ürün ithalatı ise 6,5 milyar dolar dolayındadır. Bunun neredeyse yarıya yakını doğrudan gıda maddesi, diğer yarısı ise çeşitli gıda üretiminde kullanılan tarımsal ürünlerdir. Örneğin, ithal edilen bu tarımsal ürünler arasında her yıl yüz milyonlarca dolar, 1996 tan bugüne kadar ise 4 milyar dolara yakın para ödediğimiz GDO lu mısır, mısır yağı, soya, soya yağı ve soya küspesidir. Yani, hem para ödüyoruz hem de tüketici olarak sağlığımızı tehlikeye sokuyoruz, yerli tarımsal üretimimizi zarara sokup işsizliğe, yoksulluğa ve dışa bağımlılığa neden oluyoruz.

104 TÜKETĠM MALI ĠTHALATININ YARATTIĞI SONUÇLARA ÖRNEKLER Türkiye Ocak Ekim aylık dönemde milyar dolar tutarında tüketim malı ithal etmiştir yılı sonu itibariyle milyar dolar dolayında bir tüketim malı ithalatı olacaktır. Oyuncaktan giysiye, otomobilden, elektrikli ve elektronik eşyaya, mobilyadan çeşitli ev eşyasına kadar ülkemizde üretilen hemen her şeyi ithal ediyoruz. Üstelik, özellikle de Çin başta olmak üzere uzak doğu ülkelerinden ithal ettiğimiz malların bir çoğu kalitesiz, sağlıksız ve güvensiz tüketim mallarıdır.tüketiciler olarak para ödeyip hem sağlıksız, güvensiz, kalitesiz mal ithal ederek sağlığımızı ve güvenliğimizi riske sokuyoruz, maldan beklediğimiz yararı göremiyoruz hem de ekonomimizi ve yerli üretimimizi zarar uğratarak, zayıflatarak, yok ederek işsiz, yoksul kalıyoruz, alım gücümüzü düşürüyoruz yılının sonu itibariyle ithalatın 17 milyar olacağını düşünürsek, bunun yerine yerli malı kullanılsaydı en az 340 bin kişiye istihdam olanağı sağlayacak işyeri açılabilirdi. Başka bir örnek verecek olursak ülkemize bir otomobil ithalatı nedeniyle dört kişi işinden olmaktadır.

105

106

107

108 BATI ÜLKELERĠ NE YAPIYOR? Sanayileşmiş zengin batı ve kuzey ülkeleri kendi pazarını korumak, kendi malını ihraç edebilmek, kendi işsizine iş bulabilmek, kendi malının kalitesini artırabilmek, üretimde ve tüketimde verimliliği artırabilmek, tüketicinin alım gücünü artırabilmek, tüketici bilincini geliştirebilmek ve yerli malı kullanımının önemini topluma anlatabilmek, diğer ülkelere karşı güçlü bir konuma gelebilmek için işçisiyle, tüketicisiyle, sanayicisiyle, üniversitesiyle, meslek kuruluşlarıyla, diğer demokratik kitle örgütleriyle ve ilgili kamu kuruluşlarıyla bir araya gelip uzlaşma sağlamaya çalışmaktadır. Yani kavgalarını içeride birbirlerine vermekten daha çok dışarıya karşı vermektedirler. Bu konuda gerekli yasal, idari, teknik, sosyal ve ekonomik önlemleri almaktadırlar. Bu ülkeler, kendi pazarlarını, kendi üretimlerini, kendi ekonomilerini ve kendi ülke yararlarını koruyabilmek için dış ülkelere ve ithal mallara karşı bir çok önlem almakta, birçok engel çıkartmaktadırlar.

109

110

111

112

113 NĠÇĠN YERLĠ MALI

114 NEDEN YERLĠ MALI KULLANMALIYIZ? Paramızın bizim ülkemizde kalması, başka ülkelere gitmemesi için. Ülkemizde kalan para ile yatırım yaparak, fabrikalar ve işyerleri açarak üretimi artırmak için. Fabrikaların açılması ve üretimin artırılması ile istihdam olanağı sağlanacağı ve işsizlere iş bulunacağı için. İstihdamın sağlanması ve işsizlere iş bulunmasıyla tüketicilere alım gücü sağlanacağı için. Fiyatların, enflasyonun düşmesi ve ucuzluğun sağlanabilmesi için. Ekonominin canlanmasıyla vergi mükelleflerinin kazancının ve gelirinin artması devletin de vergi gelirlerinin artışına olanak sağlayacağı için. Ekonominin canlanması ve devletin gelirlerinin artması iç ve dış borçların azalmasına katkı sağlayacağı için. Devlet bütçesinden sağlık, eğitim ve sosyal güvenlik harcamaları ile diğer kamusal hizmetlere daha çok ödenek ayrılacağı için. Çalışanların daha iyi ücret alabilmeleri sağlanacağı için. Ulusal devletin güçlenmesine, ülkemizin bağımsızlığının ve egemenliğinin korunmasına olanak sağlanacağı için. Daha kaliteli, daha sağlıklı, daha güvenli malların üretilmesine olanak sağlanacağı için. Yoksulluğun giderilmesine, toplumsal gönencin ve huzurun sağlanabilmesine katkı sağlanacağı için. Sosyal ve kültürel gelişmemize olanak sağlanacağı için.

115 TĠCARĠ REKLAM VE ĠLANLAR Ticari reklam ve ilânların kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kiģilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olmaları esastır. Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düģürücü, Ģiddet hareketlerini ve suç iģlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaģlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilânlar ve örtülü reklam yapılamaz. Aynı ihtiyaçları karģılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal ve hizmetlerin karģılaģtırmalı reklamları yapılabilir. Reklam veren, ticari reklam veya ilânda yer alan somut iddiaları ispatla yükümlüdür. Reklam verenler, reklamcılar ve mecra kuruluģları bu madde hükümlerine uymakla yükümlüdürler.

116

117 ALDATICI, YANILTICI, ĠSTĠSMAR EDĠCĠ REKLAMLAR

118

119

120

121

122 REKLAM KURULU Ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek, bu ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve ilânları incelemek ve inceleme sonucuna göre, tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya tüketicinin deneyim ve bilgi eksikliklerini istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düģürücü, Ģiddet hareketlerini ve suç iģlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaģlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilânları üç aya kadar tedbiren durdurma ve/veya durdurma ve/veya aynı yöntemle düzeltme ve/veya para cezası verme görevi vardır.

123 EVĠMĠZDEKĠ VE ÇEVREMĠZDEKĠ ELEKTROMANYETĠK KĠRLĠLĠKLER