PORCELEN LAMİNATE VENEERLER

Transkript

1 T.C Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı PORCELEN LAMİNATE VENEERLER BİTİRME TEZİ Staj. Diş Hekimi F. Ümran ERGÜN Danışman Öğretim Üyesi: Prof. Dr. S. Mübin ULUSOY İZMİR-2007

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ GİRİŞ 1.BÖLÜM 1.1.Estetik Yüz ile ilgili bölümler Dişler ile ilgili bölümler Dişetleri ile ilgili bölümler Fiziksel özellikler 2.BÖLÜM 2.1.Estetiği Bozan Durumlar ve Tedavi Seçenekleri BÖLÜM 3.1.Veneer Restorasyonlar Ve Yapım Metotları Hazır Akrilik Dişlerden Yapılan Laminate Veneer Mastique Laminate Veneer Hidroksil apatit Laminate Veneer..13

3 Hasta İçin Özel Olarak Yapılan Akrilik Laminate Veneer Kompozit Veneerler Seramik Laminate Veneer BÖLÜM 4.1 Seramik Laminate Veneerlerin avantaj ve Dezavantajları Seramik Laminate Veneerlerin avantajları Seramik Laminate Veneerlerin dezavantajları BÖLÜM 5.1 Seramik Laminate Veneerlerin Endikasyon ve Kontrendikasyonları Seramik Laminate Veneerlerin Endikasyonları Seramik Laminate Veneerlerin Kontrendikasyonları BÖLÜM 6.1. Seramik laminate Veneerlerin Klinik ve Laboratuar Aşamaları Dişlerin preparasyonu Labial yüzün preparasyonu İnterproksimal alanın preparasyonu Marjinal sınırın preparasyonu

4 İnsizal kenarın preparasyonu Palatinal yüzeyin preparasyon Prepare edilmiş dişlerin ölçüsünün alınması Geçici restorasyon hazırlanması Laboratuar aşaması Platin Folyo Tekniği Refraktör Day Tekniği Dökülebilir Cam Seramikler Isı ve Basınçla Şekillendirilebilen Seramikler Bilgisayarla Hazırlanan Seramikler (CAD/CAM Sistemi) Hazırlanan Restorasyonun Ağızda Denenmesi Simantasyon BÖLÜM 7.1. Seramik Laminate Veneerlerde Stres Dağılımı BÖLÜM 8.1. Seramik Laminate Veneerlerde Mikrosızıntı

5 9.BÖLÜM 9.1. Seramik Laminate Veneerlerde Başarısızlık Nedenleri BÖLÜM Olgu Sunumu KAYNAKLAR

6 ÖNSÖZ Porselen Laminate Veneerler adlı tezimin hazırlanmasında yardımlarını esirgemeyen değerli hocalarım Prof. Dr. S. Mübin ULUSOY a, Prof. Dr. Serhat ÇINARCIK a, Dt. A. Gözde TÜRK e, bana daima yön gösteren aileme ve hayatımın her anını dolduran değerli dostum Stj. Dt. Özüm ALTINKAYA ya tüm kalbimle teşekkür ederim. İzmir 2007 Saygılarımla Stj. Diş hekimi F. Ümran ERGÜN

7 GİRİŞ Estetik sorunlar, diş hekimlerinin en çok karşılaştığı durumlardan birisidir. Özellikle ön grup dişlerde görülen renk, şekil, yapı ve konum bozuklukları estetik açıdan büyük rahatsızlıklar yaratmaktadır. Estetik açıdan beklentileri her geçen gün artan hastalara hayal ettiklerine en yakın estetiği sunabilmek için hekimlerin bilimsel açıdan olduğu kadar, estetik sanatı yönünden de kendilerine yetiştirmiş olmaları gerekir. Estetiğin göreceli olduğu, kişiden kişiye değişeceği de göz önünde bulundurularak hekimin; hastanın estetik ihtiyacının durumu, kullanılacak yöntem ve gerekli olan materyal hakkında yeterli bilgisi olmalıdır. (1,2) Renklenmiş, kırılmış, malforme ya da hafif dizilim bozukluğu gösteren dişlerin restorasyonunda konservatif bir yöntem olarak laminate veneerler kullanılır. Ön grup dişlerin labial yüzlerinde minimum preparasyon yapılarak hazırlanan laminate restorasyonlar, günümüzde, dişlerin tüm yüzlerinin preparasyonu sonrası hazırlanan restorasyonların yerini almaktadır lu yıllarda sinema sanatçılarının dişlerinin daha estetik olması amacıyla hazırlanan, dişler üzerine geçici olarak yapıştırılan plastik ya da seramik tabakalar laminate veneerin ilk temeli olmuştur.

8 Dişlere bağlanmaları yeterli olmasa da estetik düşkünlerini geçici süreyle mutlu etmiş, ancak zamanla daha uzun ömürlü restorasyon ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Günümüzde adeziv sistemlerin gelişmesiyle hastaların estetik beklentileri hayal ettiklerine en yakın şekilde karşılanmaktadır.(1,2) 2

9 BÖLÜM 1 ESTETİK Estetik; güzelliği ve güzelliğin insan zihnindeki ve duygularındaki etkilerini konu alan felsefe koludur. Bu felsefe kolunun ana ilkesi mantık, hakikate ermek için akla nasıl kılavuzluk ediyorsa estetik de güzeli bulmak için duyguya yol gösterir. Günümüzde estetik kelimesi güzel ile eş anlamda kullanılmaktadır. Estetik, genel davranış, yüz ve beden güzelliğini korumak ve geliştirmek için kullanılan metot ve hazırlıklardır. Diş hekimliğinde estetik; ağız ve yüz güzelliğini ve kişinin çekiciliğini arttırmak amaçlı çalışmaları içine alır. Bir yüze bakarken, detaylar tek tek algılanmaz, ancak bir uyum bozukluğu olduğu zaman, uyumu bozan bölüm göze çarpar. Bir insan yüzünün güzelliğini ortaya çıkaran kriterler medeniyetlere ve kültürlere göre farklılık gösteren sübjektif değerler gibi görünse de, çağlar boyunca insan yüzünü konu alan plastik sanatlar birbirleriyle uyum halindedir.(1,2) M.Ö. 16. yüzyılda heykeltıraş Tutmose tarafından yapılmış Kraliçe Nefertiti nin kireç taşı büstü günümüzde bile bir güzellik abidesi olarak kabul edilmektedir. 3

10 1450 yıllarına ait Filippo Lipi nin bir genç kızın portresi isimli eserindeki yüz güzelliğine bakıldığında, estetik kriterler açısından yıllara göre genel olarak çok fazla değişikliğin olmadığı ortaya çıkar. İnsan yüzünün orantılarını ilk olarak bilimsel açıdan inceleyen ve anatomik resimlerle tasvir eden kişi Leonardo Da Vinci dir. Ünlü sanatçının tasvirine göre; saçların bitim noktasından çene tabanına kadar olan mesafe, insan boyunun onda biri kadar olduğu zaman, insan yüzü ile genel görünüş arasında bir uyum ortaya çıkar. Ayrıca çene tabanı ile burun kaidesi-kaşlar ve saç bitimi arasındaki uzaklıklar da estetik uyumu olan bir yüzde birbirine eşit olmalıdır. Sonuç olarak uyumlu ve güzel bir yüze ait kavramlar antik çağlardan ve Rönesans tan bu yana büyük değişim göstermemiştir. Günümüzde ise kriterler şu şekilde sınıflandırılır;(2,3) 1. Yüzle ilgili bölümler 2. Dişlerle ilgili bölümler 3. Dişetleriyle ilgili bölümler 4. Fiziksel bölümler 1. Yüzle İlgili Bölümler: Yüzün saggital düzlemdeki normlarında bazı değişmeyen değerler saptanabilirken, frontal düzlemdeki normlar kişinin ırk, etnik grup ve tipine göre değişkenlik gösterir. Yüzün 1/3 alt bölümünü oluşturan orafasiyal bölge kemik, kas ve ligamentlerden oluşur. Ayrıca bu alanda nazolabial, labiomarjinal ve mentolabial oluklar vardır. 4

11 Tüm bu oluşumlar arasındaki uyumsuzluk yüz estetiğini olumsuz yönde etkiler. Yüz estetiğinde dişlerin az ya da fazla görünmesi, dudak hattı, gülme çizgisi, gülme simetrisi üst dudak eğimi gibi gülme komponentleri de etkilidir.(1, 2, 3) 2. Dişlerle İlgili Bölümler: Orta hat; Yüzün orta çizgisi, üst orta keser ile alt orta keser dişler arasından geçip yüzü ikiye ayıran çizgidir. Aksiyel eğim; dişin ana ekseninin yönüdür. Üst orta keserler hafifçe distale, diğer dişler ise daha mezyale eğiktir. Alt çenede ise keser dişler dik konumda diğer dişler distale eğiktir. Dişlerin morfolojisi Dişlerin yapısı Dişlerin şekli yüz estetiğini etkiler. 3. Dişetiyle İlgili Bölümler: Dişeti morfolojisi; Dişetini, dişlerin marjinal kısımlarını ve alveolü kapsar, mukogingival bağlantıdan başlar, diş kolesinde sona erer. Serbest ve yapışık dişeti olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Dişeti sağlığı; labial ve lingualde sağlıklı dişeti soluk pembe renktedir ve dişlerin kolesine sıkıca bağlanmıştır. Dişeti çekilmeleri estetik sorun yaratacağı gibi uygulanacak restorasyonlar için de engel oluşturur. 5

12 Dişetinin en tepe noktası; üst orta keserde ve kaninlerde, dişlerin uzun ekseninin distalinde yer alırken, yan keserlerde bu nokta dişlerin uzun eksenlerini boyunca yer alır.(1, 2,3) 6

13 BÖLÜM 2 ESTETİĞİ BOZAN DURUMLAR VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ Günümüzde dişler yüz estetiğinin önemli unsurlarından biri olarak kabul edilmektedir. Diş estetiği; dişlerin görünümlerindeki ve yapılarındaki uyum olarak tanımlanabilir. Dişlerin renklerindeki, şekillerindeki, konumlarındaki bozukluklar, çürük, aşınma, kırık gibi nedenlerle ortaya çıkan madde kayıpları, dişlerin sayılarıyla ilgili anomaliler, diş etleriyle ilgili problemler, çeneler arası uyumsuzluklar estetik sorunlar yaratmaktadır. Günümüzde bu tür bozuklukları düzeltmek estetiği yeniden sağlamak amacıyla çeşitli yöntemler geliştirilmiştir.(2,3) Çürük, aşınma gibi nedenlerle ortaya çıkan madde kayıplarında kompozit dolgular, porselen dolgular, seramik inley-onley restorasyonlar yapılabilir.(resim 1,2) Resim 1:Amalgam dolgu Resim2:Seramik inley 7

14 Özellikle ön bölgedeki çürük restorasyonları için kompozit dolgular kullanılır.(resim 3,4) Resim 3:Aproksimal çürük Resim 4:Kompozit dolgu Arka bölgeye uygulanacak restorasyon için kompozit dolgu seçilebileceği gibi alttaki olguda olduğu gibi porselen dolgu da seçilebilir.(resim 5,6) Resim 5:Amalgam dolgu Resim 6:Porselen dolgu Estetik problemlerin çözümünde bir başka yöntem de dişlerin kesimlerini takiben uygulanan kron restorasyonlarıdır. Geçmişimizden günümüze kadar hızla geliştirilen sistemlerle hastaya ve problemine uygun tedavi seçenekleri sunulmuştur. Bunlardan başlıcaları; metal destekli kronlar, tüm seramik ve son zamanlarda geliştirilen zirkonyum esaslı restorasyonlardır.(3,4) Günümüzde estetik nedenlerle tercih edilen tüm seramik kronlar ilk olarak 1887 de Dr. Charles LAND tarafından diş hekimliğine sunulmuştur. Seramik restorasyonlarda kırılganlık ve zayıflık gibi dezavantajları önlemek için alt yapı olarak kullanılan metal alt yapının ışığı yansıtması estetik açıdan 8

15 sorun yaratmış de Mc Lean ve Hughes %50 oranında alüminyum oksit tanecikleriyle desteklenmiş seramik alt yapı kullanımını önermiş. Son yıllarda ise seramik yapımındaki büyük gelişmeler kron yapımında tüm seramik kronların kullanımını arttırmıştır.(3,4) (Resim 7,8) Resim 7:Hijyenik olmayan restorasyon Resim 8:Seramik kron Estetik restorasyon yöntemlerinden bir diğeri de; konvansiyonel bir yöntem olması ve diş preperasyonunun az yapılması nedeniyle günümüzde sıklıkla kullanılan veneer uygulamalarıdır. Dişlerde meydana gelen renklenmeler etiyolojilerine göre farklı tedavi seçeneklerine tabi tutulur. Dişlerdeki renklenmeler içsel renklenmeler ve dışsal renklenmeler olmak üzere ikiye ayrılır. İçsel renklenmeler de sistemik ve lokal olarak ayrılır. Çeşitli beyazlatma ajanları kullanılarak evde ya da ofiste yapılan beyazlatma işlemlerinin yanı sıra onlara alternatif veya olgunun durumuna göre ek olarak restoratif işlemler de uygulanmaktadır.(resim 9,10) Resim 9:Renklenmeler Resim 10:Beyazlatma 9

16 İleri derecede renklenme olan olgularda beyazlatma ajanlarıyla tek başına yeterli başarı elde edilemediği durumlarda ek olarak beyazlatma tedavisinden sonra veneer restorasyonlar yapılmaktadır.(2, 3, 4) 10

17 BÖLÜM 3 VENEER RESTORASYONLAR Ön grup dişlerde görülen renklenmeler, malformasyonlar ve asimetriler estetik sorunlara yol açmaktadır. Bu sorunları önlemek amacıyla son yıllarda sıklıkla kullanılan yöntem dişlerde minimum doku kaybını (diş strüktürünü) hedefleyen veneer restorasyonlardır. Laminate veneer, genel olarak, malforme veya renklenmiş ön grup dişlerin estetik görünümlerini düzeltmek amacıyla planlanan ve asitleme tekniği ile bir kompozit rezin yardımıyla dişler üzerine uygulanan akrilik ya da seramik fasetlerdir.(5, 6,7). (Resim11,12) Resim 11 Resim 12 Laminate veneer restorasyonlar yapım teknikleri şu şekilde sınıflandırır; 1. Hazır Akrilik Dişlerden Yapılan Laminate Veneer 2. Mastique Laminate Veneer 3. Hidroksil apatit Laminate Veneer 4. Hasta İçin Özel Olarak Yapılan Akrilik Laminate Veneer 5. Kompozit Veneerler 6. Seramik Laminate Veneer 11

18 1. Hazır Akrilik Dişten Hazırlanan Laminate Veneer: İlk olarak 1976 yılında Faunce ve arkadaşları tarafından lekeli ön dişler üzerine ince bir tabaka akril ile hazırlanmıştır. Öncelikle hastadan bilinen yöntemlerle ölçü alınarak çalışma modeli hazırlanır. Hastaya uygun olarak seçilen, total protezde kullanılan akril dişler bu modeller üzerinde uyumlandırılır. Bu amaçla akril dişler, labialde 0.5mm akril kalacak şekilde lingualden aşındırılır. İnsizal kenar ağızda ayarlanacak şekilde 0,1-0,2 mm uzun bırakılır. Çalışma modellerinde gerekli uyumlandırmalar yapıldıktan sonra akril fasetler ağızda denenir. Ardından diş bilinen yöntemlerle asitlenir, fasetlerin içi de kompozitin tutuculuğunu arttırmak amacıyla fosforik asitle pürüzlendirilir. Hazırlanan faset kompozit ile birlikte dişe adapte edilir ve ışınlanarak sertleşmesi sağlanır. Son olarak taşan kompozitler temizlenip polisaj yapılarak restorasyon tamamlanır.(6,7) Ancak bu yöntemde laboratuar işlemlerinin uzun sürmesi bir dezavantajdır. 12

19 2. Mastique Laminate Veneer: İlk olarak 1979 yılında fabrikasyon olarak üretilen mastique veneerler kompozit dolgu materyalleri ile birlikte set halinde sunulur, çeşitli uzunlukta ve büyüklükte fasetler vardır. Bilinen ölçü yöntemleriyle elde edilen modeller üzerinde restore edilecek dişlerin boyutları hesaplanarak uygun faset seçilir. Bu fasetler modeller üzerinde uyumlandırıldıktan sonra ağızda denenir ve dişler üzerinde gerekli pürüzlendirmeler tamamlandıktan sonra restorasyon setin içindeki kompozit ile dişe adapte edilir ve düzeltmeler yapılır. Mastique restorasyonların laboratuar aşaması kısadır ancak renk tonunun kullanılan kompozitten etkilenmesi ve doku uyumsuzluğu gibi dezavantajları vardır.(5,6) 3. Hidroksil apatit Laminate Veneer: İlk olarak Stooky adlı araştırmacının camın kristalizasyonunu gerçekleştirmesinin ardından Hobo ve Kyocera apatit kristallerini restoratif amaçla kullanılmak üzere apatit seramiği geliştirmişlerdir. Kimyasal olarak kararsız olan bu madde, nem altında kristalize olarak apatite dönüşür ve bu özelliği ile mine dokusuyla biyolojik açıdan oldukça uyumludur. Araştırmacıların Cera Pearl dediği bu materyalin uygulanması için dişler bilinen laminate yöntemleriyle kesilir, ölçü alınıp çalışma modelleri hazırlanır. Modeller üzerinde uygun mum modeller elde edildikten sonra mumlar tijlenerek revetman içinde eritilirler, Hazırlanan revetmanlar özel döküm makinelerine yerleştirilip döküm işlemi gerçekleştirilir. 13

20 Dökümün ardından manşet kristalizasyon makinesine yerleştirilir, ardından alümina oksit ile kumlanıp glaze işlemine tabi tutulur. Hazırlanan restorasyon bilinen yöntemlerle diş üzerine adapte edilip gerekli düzeltmeler yapılır.(5,6) Hidroksil apatit, mineye çok benzediği için estetik açıdan mükemmel bir uyum sağlanır. Ancak kesim için 2 mm mesafe gerektiği için geniş pulpa odasına sahip dişlerde ve klinik kronu kısa dişlerde uygulanması kontrendikedir. 4. Hasta İçin Özel Olarak Hazırlanan Akril Laminate Veneer: İlk olarak Ronk ile Cheung ve arkadaşları tarafından uygulanan bu yöntem klinik uygulamasının kolay olması ve estetik yönden son derece başarılıdır. Bahsedilen laminate yöntemi ile kesim yapıldıktan sonra ölçü alınarak çalışma modelleri elde edilir. Modeller izole edildikten sonra yapılacak laminatelerin mum modelleri hazırlanır, ön bölge için alçıdan bir anahtar hazırlanır. Ardından hazırlanan mum modeller kaldırılıp seçilen renkte akril ince bir fırça yardımıyla modele uygulanıp üzerine hazırlanan alçı anahtar yerleştirilip hafif basınç uygulanır, taşan akril temizlenir. Birkaç dakika suda bekletilir, sonra basınç altında polimerize edilir. Ardından gerekli tesviye ve polisaj yapılarak restorasyon ağızda denenir. Diş bilinen yöntemlerle asitlenir, bağlayıcı ajan uygulanır polimerizasyon tamamlandıktan sonra faset kompozit aracılığıyla dişe adapte edilir. Taşan simanlar temizlenip gerekli polisaj yapılarak restorasyon tamamlanır. 14

21 Klinik uygulamasının kısa olması, estetik başarısının yüksek olması gibi avantajlarının yanı sıra laboratuar işlemlerinin uzun olması, direncinin düşük olması ve kompozit rezin ile akril faset arasındaki bağlantının zayıf olması bu uygulamanın dezavantajıdır. (5,6) 5. Kompozit Laminate Veneer: Kompozit veneer uygulamaları anterior dişlerin önlerine asitleme tekniği ile uygulanan restorasyonlardır. İlk olarak 1955 yılında Buonocore adlı araştırmacı diş yüzeyini pürüzlendirerek kendiliğinden sertleşen kompozit uygulaması yapmıştır. Ancak kendiliğinden sertleşen rezin zamanla renklendiği için 1970 li yıllarda ışınla sertleşen kompozitler kullanılmaya başlanmıştır. Ön bölge restorasyonlarında kompozit rezinlerin ortalama ömrü 3,3 ile 16 yıl olarak bulunmuştur. Tercih edilmelerinin başlıca nedenleri; dişte az madde kaybı olması veya hiç aşındırma yapılmadan uygulanabilmesidir. Sadece mine veya az miktarda dentin aşındırmasıyla uygun bir tutuculuk sağlanabilir. Bunlara bağlı olarak preperasyon sırasında anesteziye gerek yoktur ve pulpal ya da periodontal irritasyan riski çok düşüktür. Tüm bunlara rağmen kompozit materyali renklenme, kırılma veya parça kopması gibi nedenlerle estetik problemlere yol açabilmektedir. Uygulamaya başlamadan doğal dişler yardımıyla renk seçimi yapılır. Restorasyon yapılacak dişler ponza ve fırçalar ile temizlenip gerekiyorsa aşındırmalar yapılır. Diş yüzeyi asitlendikten sonra bonding ajanları uygulanır. 15

22 İncremental yöntemle yerleştirilen kompozit rezinin polimerizasyonu tamamlandıktan sonra gereken düzeltmeler ve polisaj yapılarak restorasyon tamamlanır.(6,7,10) Direkt kompozit restorasyonlar endirekt restorasyonlara oranla daha hızlı renk değiştirir. Ancak; Tedavinin tek seansta bitirilmesi Preperasyonun minimal olması Direkt kompozitin daha ucuz olması Adeziv tekniklerle yapılan restorasyonları pulpanın daha kolay talere edebilmesi gibi nedenlerle direkt kompozitler tercih edilmektedir. 6. Seramik Laminate Veneer: Diş hekimliğine porselen restorasyonlar 1956 yıllarında girmiştir. O zamanlarda dayanıklılığını arttırmak amacıyla kullanılan metal alt yapıların estetik sorun yaratmaları nedeniyle akrilik restorasyonlar kullanılmaya başlanmıştı. Ancak akrilik restorasyonların direncinin düşük olması, yumuşak dokulara zarar vermesi, kompozit rezinle bağlantılarının zayıf olması ve estetik nedenlerle porselen sistemlere geri dönülmüştür. Kullanılan porselenin kalınlığı 0,2 0,3mm olduğu için fazla preperasyona gerek yoktur, diş yüzeyi aşındırıldıktan sonra bilinen yöntemlerle ölçü alınıp çalışma modelleri hazırlanır. Seçilen renge göre porselen faset hazırlanmak üzere laboratuara gönderilir. Hazırlanan fasetler ağızda denendikten sonra diş yüzeyi ve fasetin iç yüzeyi kullanılan setin içindeki asitleme sistemi ile pürüzlendirilir, 16

23 conditioner ve bonding işlemlerini takiben kompozit rezin aracılığıyla faset dişe adapte edilir. Polimerizasyon ardından gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra restorasyon tamamlanmış olur.(7,8,9) Seramik malzemeler daha estetik ve daha doğal bir görüntü verdikleri için tercih edilir. 17

24 BÖLÜM 4 SERAMİK LAMİNATE VENEERLERİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI SERAMİK LAMİNATE VENEERİN AVANTAJLARI: 1. Porselen laminate veneerler diğer restorasyonlara oranla daha üstün estetik özelliklere sahiptir. Seramiğin ışık geçirme özelliğinden dolayı yapılan restorasyon doğal dişler ile uyum halindedir. 2. Seramik içsel renk kontrolü diğer materyallere oranla daha iyidir. 3. Seramiğin yüzeyi glaze işlemine tabi tutulduğundan nonpörözdür ve bu nedenle renk değişimi olmaz. 4. Seramik veneer uygulanabilmesi için preperasyon işleminin mine düzeyinde veya çok az miktarda dentin yüzeyinde yapılması yeterlidir. 5. Seramik veneer ince olması nedeniyle kırılgandır; ancak, diş üzerine adapte edildikten sonra kuvvetli bağlantı yapar, içsel dayanıklılığı iyidir. 6. Seramiğin fiziksel etkenlerle aşınmaya direnci diğer materyallere oranla, özellikle kompozit ve akrilik materyallere oranla daha iyidir. 18

25 7. Seramik veneerin asitleme işlemi ardından mine yüzeyine bağlanması diğer materyallere oranla daha iyidir. 8. Seramik veneer için yapılan preperasyon mine düzeyinde veya çok az dentin yüzeyinde olduğundan anesteziye gerek yoktur. 9. Genç ve geniş pulpalı dişlerde uygulanmasında sakınca yoktur ve bu tür olgularda konservatif tedavi uygulanmasına olanak sağlar. 10. Seramik veneer yüzeyi cilalanmış olduğundan, periodontal dokuların sağlığını etkilemez. Cilalı yüzeylerde plak tutunması az olu, hatta bazı seramik materyalleri plağın tutunmasını tamamen engelleyebilir. 11. Klinik çalışma süresi oldukça kısadır, bu da hastaların stresini azaltır. 12. Dişlerin preperasyonunu takiben ölçü alınması sırasında diş etlerine retraksiyon işlemlerinin uygulanmasına gerek yoktur. 13. Preperasyonun az yapılması nedeniyle geçici restorasyon yapılmasına her zaman gerek olmayabilir. 14. Metal destekli seramik restorasyonlara oranla daha ucuzdur. 15. Dişlerin vestibül yüzlerinin geniş bir şekilde kaplanması mümkündür. 16. Önceden hazırlanan modeller yardımıyla hastaya restorasyonun bitmiş hali gösterilebilir. 17. Seramik veneerin, taşıdığı seramik materyalinin özelliğine bağlı olarak sıvı absorbsiyonu diğer restorasyonlara oranla oldukça azdır.(4.9.11) 19

26 SERAMİK LAMİNATE VENEERİN DEZAVANTAJLARI: 1. Seramik veneerlerin renk stabilizasyonları oldukça iyidir. Ancak renk skalasından seçilen rengin aynısını elde etmek oldukça zordur. Gerçek renk; veneerin, altındaki kompozit rezinin ve dişin doğal renginin kombinasyonudur. 2. Mine üzerine yerleştirildikten sonra veneerin renginin ayarlanması zordur. 3. Seramik veneerin dişe uygulandıktan sonra tamiri kolay değildir. 4. Seramik veneerin uygulanacağı dişin hazırlanması, ölçüsünün alınması ve laboratuar işlemleri hassas teknik gerektirir. 5. Hassas teknikle çalışıldığı için hazırlanması zaman alır. 6. Seramik veneer preperasyonlarında over konturlu dişlerde problemler çıkabilir. 7. Seramik veneerin simantasyonunun ardından dişlerin bukko-lingual kalınlığı artacağından yetersiz preperasyon yapılan olgularda dişin konturlarında değişiklikler olabilir. 8. Seramik materyalinin genel özelliği olan büzülme nedeniyle veneerin dişe adaptasyonu sorun olabilir. Günümüzde gelişen sistemlerle bu durum düzeltilmeye çalışılmıştır. 9. Seramik veneerlerin maniplasyonu oldukça zordur. Fasetler çok ince olduklarından kırılgandır. Bu kırılganlık kullanılan kompozit rezinler yardımıyla azaltılmış, fasetlerin dayanıklılığı arttırılmıştır. 10. Klinik ve laboratuar işlemlerinin hassas olması ve kullanılan materyallerin özel olması nedeniyle seramik veneerler akrilik ya da kompozit veneerlere oranla daha pahalıdır.(4, 9,11) 20

27 BÖLÜM 5 SERAMİK LAMİNATE VENEERLERİN ENDİKASYON VE KONTRENDİKASYONLARI SERAMİK LAMİNATE VENEERLERİN ENDİKASYONLARI 1. İçsel ya da dışsal çeşitli nedenlerle dişlerde meydana gelen diskolorasyonlar; Tetrasiklin ve florozis renklenmeleri Resim13:tetrasiklin renklenmesi Resim14:Laminate restorasyonu Hipokalsifikasyonlar E.Fetalis, A.İmperfekta, D.imperfekta gibi ırsı durumlar Amalgam, metal pigmentasyonları Senil değişiklikler nedeniyle ortaya çıkan renklenmeler Postendodontik renklenmeler 21

28 Çürük, kırık gibi nedenlerle madde kayıpları(resim 15,16) Resim15 Resim Mine defektleri; çeşitli mine hipoplazileri, malformasyonları ve mine çatlakları(resim 17.18) Resim 17 Resim18 3. Dişlerin farklı boyutlarda olması ve diastemalar (Resim 19,20) Resim 19 Resim Dişlerin yapı, biçim ve şekil anomalileri (Resim 21,22) Resim 21 Resim 22 22

29 5. Lateral keser diş eksikliği; bu durumlarda santral dişin yanında bulunan kanin dişe lateral formu verilecek şekilde veneer uygulaması yapılabilir. (Resim 23,24) Resim 23 Resim 24 25,26) 6. Malpoze durumdaki dişlerde çapraşıklıkların düzeltilmesi (Resim Resim 25 Resim Başarısız restorasyonların düzeltilmesi. (Resim 27,28) Resim 27 Resim 28 23

30 8. Birden çok kompozit restorasyonun olduğu aşırı madde kaybı olan dişlerde 9. Black 5 vakalarında 10. Yaşlanma sonucu, alınan gıdalar nedeniyle, blumia gibi hastalıklar nedeniyle aşınmaların olduğu dişlerde. (Resim 29,30) Resim 29 Resim 30 Fasetlerinde kırık olan metal destekli- desteksiz restorasyonların, Seramo-metal köprülerin akrilik veya kompozit veneerlerin tamir edilmesi gereken durumlarda seramik veneer uygulanabilir.(4, 9,11) 24

31 SERAMİK LAMİNATE VENEERLERİN KONTRENDİKASYONLARI 1. Restorasyon yapımını takiben stres oluşumuna neden olacak parafonksiyonel alışkanlıkların varlığında; kalem ısırma, diş sıkma, diş gıcırdatma gibi. 2. Baş başa kapanışın olduğu Kennedy I, Kennedy 2 malokluzyonlar 3. Seramik için preperasyona uygun yeterli mine kalınlığının olmadığı dişler; laminate veneerin yapıştırılmasında mine yüzeyi çok önemlidir, restorasyonun sonlanacağı alanlarda diş ile temasının mine dokusuyla sağlanması gerekir. Ayrıca fasetlerin dişe iyi tutunabilmesi için altında en azından %50 oranında mine dokusu olmalı. 4. Ağız hijyeninin kötü olduğu olgularda 5. Çürük eğiliminin yüksek olduğu olgularda 6. İleri derecede periodontal rahatsızlığı olan olgularda 7. Var olan malokluzyonun restoratif yöntemlerle düzeltilemeyeceği, ortodontik tedaviye gerek duyulan olgular 8. Kırık, aşınma ya da koronal restorasyonlar nedeniyle aşırı madde kaybı olan dişler 9. Alternatif olarak kompozit restorasyonlarla tedavi edilebilecek olgular 10. Süt dişlerinde ve gelişimini tamamlamayan, eruptif dönemdeki daimi dişlerde uygulanamaz.(4, 9,11) 25

32 BÖLÜM 6 SERAMİK LAMİNATE VENEERİN KLİNİK VE LABORATUVAR AŞAMALARI DİŞ PREPARASYONU Laminate veneerlerin yapımı için farklı preparasyon şekilleri önerilmektedir. Bu görüşler dişlerin hiç prepare edilmemesinden, labial yüzeyin 0.75 mm preperasyonuna, dişin insizal kenarının preperasyonuna kadar değişmektedir.(4, 5,11) Preparasyon yapılmasının nedenleri; 1. Kullanılacak restoratif materyal için uygun yer sağlamak 2. Restoratif materyalin simantasyonunda kullanılacak bonding ve opak için yer sağlamak 3. Laminate veneerin simantasyonu sırasında diş ile uyumunu kolaylaştırmak 4. Gingival marjinde oluşabilecek over konturu önlemek 5. Restorasyon bitiminde oluşabilecek konveksliği önlemek 6. İnterproksimal sınırı gizlemek 7. Diş-laminate veneer arasındaki bağlanma stresini azaltmak. 8. Laminate veneerin yerine oturtulması için rehber oluşturmak(4, 5,11) 26

33 Ayrıca diş üzerinde preparasyon yapılmamasının da restorasyonun geri dönüşümlü olması ve hastaların preparasyon stresinden kaçınmaları gibi avantajları vardır. Kama laterallar veya fazla palatinale eğilmiş dişlerde de preparasyon yapılmasına gerek kalmayabilir. Mine dokusunun kaldırılıp kaldırılmama kararı bazı biyolojik ve teknik faktörlere dayanır. Karar verirken şu kriterlere dikkat edilmelidir; Estetik; Labial yüzünde preparasyon yapılmayan dişte, laminate veneerin simantasyonundan sonra bir miktar labiale taşkınlık olabilir. Palatinale eğimli dişlerde, labialde ortaya çıkan bu genişleme bir avantaj olabilir. Dişin ve komşu dişlerin pozisyonu; Malpoze ya da rotasyonlu dişlerin ark üzerinde uygun pozisyona getirilebilmeleri için bu dişlerde preparasyon gereklidir. Renklenmelerin örtülenmesi; Koyu renkli dişler, özellikle tetrasiklin gibi içsel renklenmeler beyazlatma işlemlerine cevap vermezler. Bu dişlerin restorasyonu için gereken preparasyon diğer dişlerden biraz daha fazladır. Marjinal sonlanma; Restorasyon yapılacak alandaki periodontal sağlık ve bakteriyel plak değerlendirilmelidir. Yapılacak olan restorasyonun marjinal sonlanması plak birikimine yol açmayacak şekilde düzenlenmelidir. Diastema; dişler arasındaki aralığa göre hiç preparasyon gerekmeyebilir veya çok az bir preparasyon yeterli olur. Yaş; Hastanın yaşı, pulpanın durumu ve yüzeye olan mesafesi dikkatle incelenmelidir. 27

34 Psikoloji; Hastanın estetiğe, preparasyona olan tavrı, günlük stres durumu ve psikolojik sağlığı da göz önünde bulundurulmalıdır.(4, 5,11) McLaughlin ve Morrison, preparasyon için 6 özellik önermişler; Preparasyon konservatif olmalıdır Preparasyon, laminate veneerde over kontur oluşturmayacak şekilde yaklaşık 0.5mm mesafe sağlamalıdır Özellikle preparasyon sınırında dentin açığa çıkmamalıdır Gingival marjinin temizlenebilmesine olanak sağlamalıdır Preparasyon keskin açı içermemelidir Veneere, ekvator altı oluşturmadan giriş yolu sağlanmalıdır. Preparasyon prensipleri; Laminate veneer için preparasyon 5 aşamada gerçekleştirilmelidir; 1. Labial yüzeyin hazırlanması 2. İnterproksimal alanların hazırlanması 3. Marjinal sonlanmanın hazırlanması 4. İnsizal kenarların hazırlanması 5. Palatinal yüzeyin hazırlanması.(4.5.11) 28

35 1. Labial Yüzeyin Hazırlanması: Kesici dişlerin dışbükey olan labial yüzlerinin preparasyonu insizal üçlü, orta üçlü ve servikal üçlüde farklı düzlemler içerecek şekilde hazırlanmalıdır. Labial yüzeylerde bu üç kısmın uzunlukları farklıdır, bu farklılıklar göz önünde tutularak yapılan preparasyonlar diş hekimine veneer restorasyonlarda karakter özelliklerini koruyabilmelerine olanak sağlar. Yapılacak olan preparasyon, yerleştirilecek restorasyon için yeterli alan sağlamalıdır. İdealde yerleştirilecek restorasyonun kalınlığı kadar madde kaldırılmalıdır. Ancak dişlerin konumları preparasyon miktarını etkiler; Labiale konumlanmış ya da rotasyonlu dişlerde labial konturun azaltılması ark dizilişini düzelten bir avantaj olabilir. Genel olarak preparasyonun %50 den fazlasının mine sınırlarında kalması gerekir. Ancak bazen preparasyona bağlı olarak bir miktar dentin açığa çıkabilir; bu durumda marjinler minedeyse sorun olmaz. Dişler yeterli mine kalınlığına sahipse ideal olarak kaldırılması gereken miktar 0,3-0.7mm arasındadır. Bu kalınlık mandibuler keserlerde ortalama 0,3 mm, maksiler keserlerde 0,5-0.7mm olarak uygun görülmüştür. Mevcut mine kalınlığı bu miktarı karşılayamıyorsa mevcut mine kalınlığının yarısı kadar madde kaldırılması yeterlidir.( ) Preparasyon miktarını kontrol altında tutmak, gelişigüzel madde kaybını önlemek amacıyla preparasyon öncesi rehber düzlemler hazırlanmalıdır. Bu amaçla derinlik frezleri kullanılır; bunlar üzerinde eşit çapta üç silindir taşıyan frezlerdir. 29

36 Bu frezler literatürde Dept Cutting Diamond Stone (derinlik belirleyen frez) ismiyle anılan, LVS 1 (0.3mm) ve LVS 2 (0.5mm) olarak iki boyutu olan frezlerdir.(resim 31,32) Preparasyon seçilen frezin kalınlığıyla sınırlıdır, genelde 0.5mm madde kaldıran frezler kullanılır. Resim 31 Resim 32 Oluklar hazırlanırken dişlerin üç farklı boyutu olduğu unutulmamalıdır. Derinlik frezi dişin uzun aksına paralel tutulduğunda orta üçlüde istenilen derinlik sağlanır ancak servikal ve insizal üçlülerde bu oran yeterli değildir; bu nedenle orta üçlüde yeterli derinlik sağlandıktan sonra frez dişin servikal ve insizal eğimlerine uygun olacak şekilde yerleştirilmelidir. (Resim 33) Sonuçta arasında bant şeklinde mine dokusu bulunan ve horizontal uzanan oluklar elde edilir.( ) Resim 33 30