BİLGİSAYAR DESTEKLİ OTOMOTİV TEST STANDININ İNTERNET ÜZERİNDEN UZAKTAN EĞİTİM AMAÇLI KULLANIMI İÇİN KULLANICI ARAYÜZLÜ YAZILIM TASARIMI

Transkript

1 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 09), Mayıs 2009, Karabük, Türkiye BİLGİSAYAR DESTEKLİ OTOMOTİV TEST STANDININ İNTERNET ÜZERİNDEN UZAKTAN EĞİTİM AMAÇLI KULLANIMI İÇİN KULLANICI ARAYÜZLÜ YAZILIM TASARIMI DESIGN OF AN GRAPHICAL USER INTERFACED SOFTWARE FOR GOAL OF DISTANCE EDUCATION ON INTERNET OF A COMPUTER AIDED AUTOMOTIVE TEST STAND Abdullah ELEN 1 ve Raif BAYIR 2 (1) Karabük Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Bölümü Balıklar kayası kampusu, 78050,Yüzüncüyıl, Karabük TR aelen@karabuk.edu.tr (2) Karabük Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Bölümü Balıklar kayası kampusu, 78050,Yüzüncüyıl, Karabük TR rbayir@karaelmas.edu.tr Özet Bu çalışmada Bilgisayar Destekli Otomotiv Test Standının (BDOTS) İnternet üzerinden gerçek zamanlı denetimi gerçekleştirilmektedir. İçten yanmalı motora ait (devir, tork, sıcaklık, debi vb.) veriler algılayıcılar kullanılarak, veri alışveriş kartı aracılığı ile bilgisayar ortamına aktarılmaktadır. BDOTS a uzaktan erişim ve kontrol işlemleri.net platformunda C# dili kullanılarak Server (Sunucu) ve Client (İstemci) uygulamaları ile gerçekleştirilmiştir. Sunucu tarafı yazılım ile BDOTS a ait ölçüm değerleri ve ölçüm grafikleri örnekleme zamanına bağlı olarak görülebilmekte ve istenildiği anda istemci bilgisayarlar aracılığıyla bu ölçümler gönderilebilmektedir. İnternet tabanlı uzaktan eğitim için gerçek zamanlı görüntü ve ses paketlerinin de İstemci bilgisayarlara gönderilmesi sağlanmaktadır. Bu sayede tehlikeli deneylerin uzaktan kontrol edilerek yapılması sağlanmıştır. Birçok kullanıcının yapılan deneylerin internet üzerinden izlemeyebilmesi sayesinde deney tekrarı azaltılmaktadır. Bu da ekonomik katkı sağlamaktadır. Deney yapılan ortamda öğrencilerin bulunmaması zehirli gazlarında solunmasını önlemektedir. Geliştirilen bu yazılım, uzaktan eğitim sisteminde, tehlikeli ve maliyeti yüksek deney düzeneklerine de rahatlıkla uyarlanabilir. Anahtar Kelimler: Otomotiv, Internet Üzerinden Denetim, Uzaktan Eğitim, Gerçek Zamanlı Denetim. Abstract In this study, on internet real-time control of a computer aided automotive test stand (CAATS) is accomplished. Datas that belongs to internal combustion motor (cycle, tork, heat, flow) transfered to computer environment via transmit-receive card using data sensors. Distant reach to CAATS and control processes realized with server and client applications using C# language on.net platform. By the server side of software, measurement values and graphics of CAATS are available to see according to sampling time. These measurements could be sent to client computers by requests. Sending real-time image and sound packets to client computers for internet based distance education is ensured. Thus, establishing dangerous tests by distance control is ensured too. Reiteration of tests is reduced via to be watched of the tests by lots of users on Internet. This ensures economic contribution. Absence of students at test environment prevents respiration of toxicant gasses. This developed software is easily adaptable to distance education system, dangerous and high cost test contrivances. Keywords: Automotive, Internet Based Control, Distance Education, Real-Time Control. 1. Giriş Çağdaş bir eğitim modeli olan Uzaktan Eğitim ile ilgili yapılan tanımlardan çıkarılan sonuç, bu tür bir eğitimde öğretmen ve öğrencinin birbirinden uzakta olması, farklı zaman ve mekânlarda bulunabilmesi, bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin sağladığı çoklu ortam desteğinin bulunmasıdır. Uzaktan Eğitimin, yetişkin eğitimi, çocuk eğitimi, ana-baba eğitimi, kurumlar için hizmet içi eğitim gibi çok çeşitli ve farklı amaçlarla yapılabileceği göz önüne alındığında çok geniş uygulama alanına sahip olduğu söylenebilir. Günümüzde Uzaktan Eğitim, İnternet üzerinden etkili olarak uygulanmaya başlamıştır. İnternet üzerinden hem senkron hem de asenkron uygulamalar yapılabilmektedir. İnternet teki eğitim uygulamaları, Uzaktan Eğitimin daha güdüleyici olmasını sağlamıştır. Diğer bir ifadeyle öğrencilerin İnternet ile yapılan eğitim ve öğretime karşı ilgileri artmıştır. Bu ilgi de öğrenmeyi daha istekli hale getirmiştir [1]. Dünyada ve Türkiye de, coğrafi olarak dağınık ya da dağınık yapıda olmayan çoğu özel şirket ve kamu kuruluşu, personeli yetiştirmek için Uzaktan Eğitim yöntemini seçmektedir. Coğrafi olarak dağınık olmayan kurumlar da başarılı Uzaktan Eğitim projelerine örnek olmaktadırlar. Aynı kampus veya bina içinde bulunan çok sayıda birimde görevli çok sayıda personeli de fiziksel olarak bir araya getirmek mümkün olmayabilir. Yüzlerce veya binlerce çalışanının kısa bir süre içinde etkin bir şekilde eğitilmesine ihtiyaç duyan bir kurum, bunu ancak uzaktan eğitim teknolojileri ile gerçekleştirebilir [2]. IATS 09, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye 573

2 Uzaktan Eğitim programı, öğrenciyle eğitsel kaynaklar arasında bağlantı kurarak eğitimi gerçekleştiren bir sistemdir [5]. Uzaktan Eğitim, uzakta bulunan bir öğrenci ile doğrudan bağlantı kurularak gerçekleştirilen eğitimdir. Uzaktan Eğitim programı eğitim alanında en ön planda yerini alan bir yöntem olabileceği gibi diğer yöntemleri takviye eden bir program olarak da yorumlanabilir [6]. aktarılmaktadır. Role kartı ile İYM nin çalıştırılması için generatörün bir marş motoru gibi kullanılarak İYM nin çalışması sağlanmaktadır. Çalışma gerçekleştirildikten sonra rölenin enerjisi kesilerek generatör modu seçilir. Bu role kartıyla sistemin bilgisayardan veya manüel olarak kontrolünün seçimi de yapılmaktadır [3]. Uzaktan Eğitim, uydu, video, ses, grafik, bilgisayar, multimedya teknolojisi gibi elektronik araçların yardımıyla, eğitimin uzaktaki öğrencilere ulaştırılmasıdır. Öğretmen ve öğrenci birbirlerinden coğrafi olarak uzaktır ve bu eğitim programında elektronik araçların ya da yazılı materyal ve matbu malzemelerinin kullanılması gerekir. Uzaktan Eğitim, öğretmenleri içine alan öğretim ile öğrencileri içine alan öğrenim olmak üzere iki temel bölümden oluşmaktadır [7]. Gerçek bir sınıf ortamının internet ortamında da oluşturulabilmesi için yapılması gerekenler çok çeşitlidir. Sesli ve görüntülü uzaktan eğitim faaliyetleri; a) Öğretmenin seçtiği bir veya birden fazla öğrenci ile eşzamanlı görüşme yapabilmesi ve bu öğrencilerin de interaktif olarak görüşmeye katılması, b) Öğretmenin tüm sınıfa naklen hitap etmesi, c) Bir öğrencinin bir veya birden fazla öğrenci ile canlı olarak görüşebilmesi, d) Belirlenen izinlere göre Arşivdeki multimedya içeriğin izlenebilmesi ve istenirse kaydedilebilmesi. Bu faaliyetlerin kesintisiz olarak yapılabilmesi önemlidir. Örnek olarak, öğretmen, öğrenciler kendisini izlerken bir tuşa basarak yayını arşivdeki bir videoya yönlendirebilmelidir. Bu esnada yayında meydana gelebilecek bir anlık kesinti, izleyici tarafında yayının durmasına neden olabilir. Bu işlemin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için farklı teknikler uygulanabilir [4]. Bu çalışmada uzaktan eğitimde kullanılmak üzere bir deney düzeneğinin denetimi gerçekleştirilmektedir. Giriş bölümünde uzaktan eğitim sistemi hakkında yapılan araştırmalardan bahsedilmektedir. İkinci bölümünde bilgisayar destekli otomotiv test standının yapısı ve çalışması hakkında genel bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde kullanıcı ara yüzlü yazılım tasarımının genel özelliklerinden ve kullanılmasından bahsedilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise bu uygulamanın uzaktan eğitim sistemi için sağladığı yararlar açıklanmaktadır. 2. BİLGİSAYAR DESTEKLİ OTOMOTİV TEST STANDI Bu çalışmada Bilgisayar destekli test standının denetimi ve verilerin ölçümü için Advantech firmasının PCI-1710HG veri alış-veriş kartı kullanılmıştır. Bu veri alış-veriş kartının analog giriş ve çıkışları, 12 Bit çözünürlüğe sahiptir. 16 kanal giriş, 2 kanal çıkış portu vardır. Her bir kanal için ayrı ayrı kazanç kontrolü mümkündür. 16 şar adet sayısal giriş ve çıkış portu mevcuttur. Her bir giriş kanalı ±0,01 ±10V aralığında değiştirilebilen analog giriş ve çıkış aralığına sahiptir. Bu da algılayıcıların çoğunun karta doğrudan bağlanmasını sağlar [9]. Algılayıcılardan gelen bilgiler PCLD 8710 Terminal boardıyla veri alış-veriş kartına Şekil 1. Bilgisayar Destekli Otomotiv Test Standı. Sistemde kullanılan elektronik kontrol ünitesi doğru akım (DA) makinelerinin hız ve kumanda kontrolünde kullanılmaktadır. Hız kontrolü tristör sürücü ile yapılmaktadır. Bu ünite dinamometreye kumanda ederek sistemin 3 değişik kademede çalışmasını sağlamaktadır. 1.Kademede; dinamometre, bir elektrik motoru gibi çalışarak İYM un ilk harekete geçirilmesini sağlamaktadır. 2.Kademede; dinamometre bir doğru akım jeneratörü gibi çalışarak içten yanmalı motorun yüklenmesini sağlamaktadır. Bu işlem sırasında içten yanmalı motorun hızı hassas biçimde sabit tutulmaktadır. 3. Kademede; dinamometre bir elektrik motoru gibi çalışarak, içten yanmalı motoru değişik hızlarda döndürmektedir. Dinamometre gövdesinde oluşan baskı ve çekme kuvvetini ölçmek için HBM marka, RSCAC1 tipinde, 100 kg ölçme kapasitesine sahip bir yük algılayıcı kullanılmıştır. Yük algılayıcıdan alınan veriler veri alış-veriş kartı aracılığı ile aynı anda bilgisayara aktarılmaktadır. Hız ölçümü için dinamometre milinin arka kısmına bağlanan d/d arasında hız ölçümü yapılabilen takometre kullanılmıştır Yakıt tüketimini ölçmek için, Farnell marka, saatte 0-30 litre/saat ölçme kapasitesine sahip bir akış ölçer kullanılmıştır. Kullanılan akış metre ile anlık yakıt tüketimi bilgisayara aktarılmaktadır. Hava giriş, yakıt, yağ, egzoz, soğutma suyu giriş ve soğutma suyu çıkış (motor sıcaklığı) sıcaklıkları termokupllar yardımıyla ölçülmüştür. Ortam nemi ve ortam sıcaklığı için farklı elektronik ölçüm algılayıcıları kullanılmıştır. Deneyin güvenle yapılabilmesi ve bilgisayar başındaki deney operatörünün standı izlemesi için USB kameradan yararlanılmıştır. Operatör tehlikeli bir durumda İYM u bilgisayardan durdurabilmektedir [8]. 574

3 3. KULLANICI ARA YÜZLÜ YAZILIMIN TASARIMI Uzaktan eğitim amaçlı kullanımı için geliştirilen kullanıcı ara yüzlü yazılım tasarımı Microsoft Visual Studio.NET platformunda C# dili ile sunucu ve istemci olarak geliştirilmiştir. Sunucu ara yüz yazılımı ile BDOTS a ait ölçülen parametrelerin bilgisayar ortamında saklanması, grafiksel gösterimi ve istemci bilgisayarlara (kullanıcı) gönderilmesini sağlamaktadır. Deney ortamının uzaktaki bir bilgisayar tarafından izlenebilmesi için görüntü ve ses paketlerinin de iletilmesi ve aynı zamanda BDOTS nin uzaktan kontrol edilebilmesi yeteneklerine sahiptir. Sunucu yazılımının diğer bir özelliklerinden biriside yazılı haberleşme (Chat) tekniğidir. Yazılı haberleşmede sistemdeki tüm kullanıcıların sunucu taraflı yazılımın kullanıcısı ile bire bir ve diğer kullanıcılardan gizliliği sağlanmıştır. Sistemin genel yapısı Şekil 2 de verilmektedir. 3.1 SUNUCU ARA YÜZ YAZILIMI Sunucunun başlatılabilmesi için Program menüsünden Sunucuyu Başlat tıklanır. BDOTS ile Sunucu arasında iletişim hazır hale gelir ve BDOTS a ait algılayıcılar tarafından gerçek zamanlı olarak ölçülen parametrelerin sunucuya aktarımı sağlanmış olur. Böylece istemci bilgisayar sisteme giriş yaptıkları andan itibaren BDOTS dan ölçülen verilere gerçek zamanlı olarak erişebilirler (Şekil 3). İstemci bilgisayarlara gönderilecek veriler Analog Data menüsü altında Ayarlar tıklanarak kaynak olarak kullanılan veri tabanının fiziksel yolu belirtilir ve Çizelge 1 de görüldüğü gibi istenilen veriler seçilerek uygula butonuna tıklanır. Bu işlemlerin ardından istemci bilgisayarlar sadece onay verilmiş olan alanlardaki ölçüm bilgilerini görebilirler. Şekil 2. Sistemin genel yapısı. Şekil 3. Sunucu ara yüz yazılımı ana penceresi. 575

4 Çizelge 1. BDOTS da ölçülen büyüklükler. Baskı kuvveti, F (N) (Motor momenti) Motor hızı (n) (1/min) Gaz kelebek açıklık miktarı (%) Yakıt debisi (kg/h) Basınç fark bilgisi (Havanın debisi) Deney ortamı sıcaklığı ( C) Hava giriş sıcaklığı ( C) Ölçülen Büyüklükler Soğutma suyu giriş sıcaklığı ( C) Soğutma suyu çıkış sıcaklığı ( C) Egzoz gazı sıcaklığı ( C) Motor yağ sıcaklığı ( C) Yakıt sıcaklığı ( C) Deney ortamı sıcaklığı ( C) CO, CO 2, HC, O 2, Lambda Sesli İletişim İstemci bilgisayarlara gönderilen analog verilerin yanı sıra sesli ve görüntülü olarakta bilgi iletişimi sağlanmaktadır. Sesli iletişimde Lake Of Soft firmasının Vibrant Communicator ActiveX v3.0 Demo sürümünden faydalanılmıştır. Sesli iletişim penceresinde ses aygıtı, iletim protokolü ve kullanıcılara ait yapılandırma ayarları bulunmaktadır. UDP protokolü kullanılarak sesli iletişimin daha çok kullanıcıya iyi hizmet verilmesi amaçlanmıştır. İstenildiği taktirde sisteme giriş yapan kullanıcılara ait ID numaraları ile ilgili kullanıcıyla sesli iletişimin durdurulması sağlanmıştır. Sesli iletişim için gerekli ayarlar yapıldıktan sonra Başlat butonuna basılarak hizmet başlatılır. Hizmetin tüm kullanıcılar için durdurulması istenildiğinde Dur butonuna basılır. Sistemin çalışma anında gönderilen ve alınan ses paketlerininde bilgi edinme amaçlı gösterimi bulunmaktadır Görüntülü İletişim Görüntü aktarımı için yukarıda gösterilen Şekil 4 de Başlat butonuna basıldığında USB kameradan alınan görüntüler ekrana yansıtılır. Alınan bu görüntünün istemci bilgisayarlar tarafından görülebilmesi için Yayına Başla butonuna basılır. Kamera görüntüleme penceresinde bulunan Görüntü boyutları gurubunda aktarılacak yayının kalitesi ekran boyutu türünden belirtilmiştir. USB kameradan alınan veriler yayına başladığı andan itibaren Yayın Akışı gurubundan izlenebilmektedir. Şekil 4. Kamera görüntüleme penceresi. 576

5 3.1.3 Yazılı İletişim Öğrenciler ile deneyi yapan kişi ve kişiler arasında yazılı olarak iletişimin yapılabileceği bir uygulamadır. Sunucu ana penceresi üzerinde bulunan Online Öğrenciler listesindeki öğrenci isimlerine tıklanarak Yazılı İletişim penceresine ulaşılabilmektedir. Mesaj gönderen öğrencilerin listedeki isimleri kırmızı renkte yanıp sönen bir uyarıda bulunmaktadır. Pencerenin alt tarafında bulunan durum çubuğunda ise ilgili öğrenciye ait Öğrenci Numarası, IP Adresi ve port erişim numarası bulunmaktadır. 3.2 İSTEMCİ ARA YÜZ YAZILIMI İstemci ara yüz yazılımı ile uzaktaki bir deney ortamına bağlantı kurularak yapılan deneylerin gerçek zamanlı olarak gözlemlenebilmesi mümkündür. Uzaktan eğitim sistemine göre hazırlanmış olan bu uygulama yazılımda öğrenciler kendi öğrenci no ya da özel bir parola ile sisteme giriş yapabilmektedir Uzaktan Kontrol BDOTS a ait içten yanmalı motorun (İYM) uzaktan kontrol edilebilmesi geliştirilmiştir. İYM ı generatör veya Marş Motoru ile çalıştırılabilmektedir. Kullanıcı öncelikle ana pencerede Marş motorunu kullan alanındaki kapat düğmesine basar. Daha sonra dinamometrenin bir marş motoru gibi çalışmasını sağlayan generatör veya motor bölümündeki Start butonuna fare ile basar ve İYM a marş yaptırır. İYM un gaz kelebeği bir adım motoru ile istenilen açıklığa getirilebilmektedir. İYM çalıştıktan sonra durdur butonuna basılarak marş yaptırma işlemine son verilir. İYM un çalışma sıcaklığına gelmesi beklenir. İYM a yük uygulamak için önce sistemin Çalışma Türü bölümündeki Generatör düğmesine basılır (Şekil 5). Daha sonra Yük Ayarı bölümündeki Arttır (+) düğmesine basılarak yük kademeli olarak artırılır. Bu işlemi yaparken motorun gaz kelebek açıklığı da artırılır. İstenilen gaz kelebek açıklığı ve motor hızı elde edildiğinde motorun bir müddet bu konumda çalışması beklenir [8]. Şekil 6. İstemci yazılımı giriş penceresi. Şekil 6 te görülen giriş ekranında öğrenciler ilk olarak sunucunun IP adresini ve daha sonra kullanıcı alanına bilgi girişi yaptıktan sonra Bağlan butonuna tıklayarak sisteme giriş yapabilmektedir. Öğrenciler deneyin yapılışı sırasında anlayamadıkları yerlerin tekrarını isteyebilir ya da özel konuşma penceresinden konu hakkında isteklerini bildirebilirler. Sisteme giriş yapan öğrencilerin listesi alınarak öğrenci yoklama listesi şeklinde saklanabilmektedir. Deney ortamının yaşam koşullarına elverişli bir yer olmadığı düşünülürse bu uygulama sayesinde öğrencilerin sağlıklı bir şekilde yapılan deneyi gözlemleyebilme şansı olabilmektedir. Öğrenciler sisteme giriş yaptıktan sonra Şekil 7 deki istemci ana penceresine erişirler. Bu pencere üzerinde sesli ve görüntülü iletişim gurubu, ölçüm değerlerini gösteren guruplar, grafiksel gösterim ve yazılı haberleşme gurubu bulunmaktadır. Bağlantı durumuna ilişkin ya da veri alış-verişinin durumunu gösteren durum çubuğu da bulunmaktadır. Canlı Yayın alanında bulunan Görüntü Al butonu ile opsiyonel olarak görüntü boyutunu değiştirebilme yeteneğine sahiptir. Aynı alanda bulunan Sesli ve Sessiz butonları ile deney ortamındaki seslerin kontrol edilmesi sağlanır. Şekil 5. Uzaktan Kontrol Penceresi. Analog Veriler başlığı altında gösterilen ifadeler ise BDOTS a ait algılayıcılar tarafından ölçümü yapılan analog değerleridir. Emisyon Verileri başlığı altında ise BDOTS a bağlı olan Egzoz Emisyon test cihazından alınan verileri temsil etmektedir. Mesajlar gurubu; Öğrenciler ile deneyi 577

6 yapan kişi ve kişiler arasında yazılı olarak iletişimin yapılabileceği yerdir. Gönderilen iletiler üçüncü şahıslara bildirilmeden sadece deneyi yapan kişi ile öğrenci arasında gerçekleşmektedir. Ayrıca yapılan tüm yazılı görüşmeler sunucu üzerinde bulunan veri tabanına kaydedilmektedir. Mesaj gönderilmesi gereken durumlarda Mesajınız etiketinin altında bulunan alana ilgili ileti yazılarak Gönder butonuna tıklanır. Son olarak sunucu tarafından gönderilen deney verilerinin grafiksel gösterimlerini inceleyebilmek için İstemci ana penceresi üzerinde bulunan Grafikler butonuna tıklanır. Grafikler penceresinde; Motor hızı, motor torku, motor sıcaklığı, gaz kelebek açıklığı, havadaki nem oranı, hava. debimetresi, hava giriş sıcaklığı, yakıt sıcaklığı, ortam sıcaklığı, egzoz sıcaklığı, yağ sıcaklığı, yakıt debimetresi, egzoz emisyon cihazından ölçülen HC, CO2, CO vb. olmak üzere 16 farklı grafik çizimi sunucu tarafından gönderilen gerçek zamanlı veriler ile yapılmaktadır. 3.3 DENEYDE KULLANILAN GRAFİKLER Şekil 8 de görüldüğü gibi BDOTS tan alınan veriler eş zamanlı olarak aynı pencere üzerinde gösterilmektedir. Test standının örnekleme zamanına bağlı olarak grafik çizimi yapılmaktadır. Sunucu tarafından gönderilmeyen ölçümler grafik alanlarında boş görülmektedir. Şekil 7. İstemci ara yüz yazılımı ana penceresi. Şekil 8. BDOTS a ait ölçüm değerlerinin grafiksel gösterimleri. 578

7 4. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Bu çalışma ile BDOTS nın ağ üzerinde birden fazla öğrenci ya da kullanıcının deney ortamını gözlemleyebilmesi sağlanmaktadır. Sistemin gerçek zamanlı olarak çalışması sayesinde otomotiv alanında uzaktan eğitim veren kurumlarda rahatlıkla kullanılabilir. Ayrıca insan sağlığını tehdit eden ya da tehlikeli deneyler üzerinde çalışan kurumlar da bu sistemden faydalanabilmektedir. Sistemin çalışması sırasında giriş yapan kullanıcılar kontrol altında tutulmakta ve elektronik ortamda öğrencilere ait yoklama listesi tutulmaktadır. Kullanıcılar kendilerine verilen özel şifreler ile giriş yapabildiklerinden dolayı sisteme dışarıdan izinsiz müdahale edilememektedir. Sonuç itibariyle otomotiv alanında uzaktan eğitim veren kurumlar tarafından ya da tehlikeli deneyler üzerinde çalışmalar yapan kurum ve kuruluşlar bu uygulama ile çalışmalarını kolayca yapabileceklerdir. Ayrıca gerekli olan parametreler değiştirilerek başka deneyler içinde kullanılabilir. TEŞEKKÜR Bu çalışma Karabük Üniversitesi BAP Komisyonu tarafından proje numarası ile desteklenmektedir. Desteklerinden dolayı Karabük Üniversitesine teşekkür ederiz. KAYNAKLAR [1] Özen, Ü., Karaman S., "Web Tabanlı Uzaktan Eğitimde Sistem Tasarımı" Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (2) 2001, [2] Baturay, B., (2001) Uzaktan Eğitimde Beşli Model, Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim Konferans ve Sergisi Bildiriler Kitabı, Ankara. [3] M. B. Çelik and Bayır, R Bilgisayar Destekli Motor Test Standı için Kullanıcı Arayüzlü Yazılım Tasarımı, 4.International Advanced Technologies Symposium (IATS), Selçuk Üniversitesi, Konya, , Türkiye, Eylül, 2005 [4] Gezer, A. and Koçer, S. Uzaktan Eğitimde Sesli ve Görüntülü Yayınların Internet Üzerinden Aktarılması, Gazi Üniversitesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, Mayıs 2008 [5] [6] ro.html [7] [8] Çelik, M. B., Bayır, R, Özdalyan B. Bilgisayar Destekli Motor Test Standının Tasarımı ve İmalatı, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Teknoloji Dergisi 2007, 10 : [9] PCI-1710 Series User s Manuel, Advantech Co. Ltd, Nov 2003, Printed in Taiwan. 579