Türk T p Kurumlar n n Günümüze Dek T bba Halis Katk lar n n Analizi

Transkript

1 Cerrahpafla T p Dergisi 2010; 41(1): 3-10 ISSN: ARAfiTIRMA Türk T p Kurumlar n n Günümüze Dek T bba Halis Katk lar n n Analizi Cerrahpafla T p Dergisi nin 40. y l na ithaf olunur. Altan Onat stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi E. Ö retim Üyesi, Dönemi Cerrahpafla T p Fakültesi Dergisi Editörü Özet Amaç: Türk t p kurumlar n n çeflitli dallarda t bba yapt klar gerçek bireysel ve toplam katk y dönemlere göre nicesel yönden araflt rmak. Yöntem: Web of Science in Citation Reports bölümünde 70 bafll ca bilim kurumumuzun adresi aranarak, Türkiye de üretilmifl makalelere geçmiflte 60 veya daha fazla at f alan yay nlar 2010 A ustos sonu itibariyle belirlendi. Yurtd fl adresli yazarlarla önemli ölçüde ortakl k yap lm fl olan yay nlar d flland. Bulgular: Yaln zca 33 t p fakültesi ve alt t bbi kurum 60 at fl bir yay n üretmifltir. Bu yay nlar sadece 203 den ibaret olup bunlara toplam 17,600 at f sa lanm flt r. At flar n neredeyse yar s Hacettepe Üniversitesi T p ile stanbul Üniversitesi Cerrahpafla ve stanbul T p Fakülteleri, üçte biri de di er 9 fakülte taraf ndan kazan lm flt r. Bu yay nlar n baflyazarlar 156 bilim insan yd. Yüksek at flar n yar dan fazlas n elde eden yay nlara, 46 t p mensubu imza atm flt. An lan saptama, yüksek at f alabilecek y lda t p yay n üretebildi imiz anlam na gelmektedir. Türkiye nin bu düzeydeki yay nlar n katk s n n dünyada yaklafl k binde 1.4 oldu u öne sürülebilir. Dahili bilimler ile nörolojik bilimler katk bak m ndan ortalaman n 1.7 ila 2 kat ile önde yer al rken, cerrahi bilimler, temel bilimler ve pediatride genel ortalama düzeyin yar s kadar bir nispi katk yapt m z sonucuna var ld. Yüksek at fl yay nlar n dünyadaki pay n n her 12 y lda ikiye katland tahmin edildi. Sonuç: Araflt rmalar genelde teflvik etmenin yan s ra, bilime hat r say l r katk yapabilecek yay nlar n özellikle desteklenmesi için toplumca anlay fl, yetkililerce ortam ve politika gerçeklefltirilmelidir. T bba katk aç s ndan gerili imiz ancak böylesi yaklafl mla önümüzdeki on y lda hafifletilebilir. Anahtar kelimeler: T p alanlar, t bba katk, Türkiye T p Fakülteleri Cerrahpafla T p Derg 2010; 41: 3-10 Genuine contribution of Turkish medical institutions to medicine Abstract Objectives: To quantitatively evaluate the cumulative genuine contribution over the past 3 decades of Turkey s institutions to medicine by major fields. Methods: Addresses of over 70 main medical institutions were searched in the Citation Reports section of the Web of Science, and publications that received 60 or more citations by August 2010 were eligible. Papers having more than a minor share by international authors were excluded. Results: Only 33 medical faculties and 6 institutions generated articles that were cited 60 times. These publications, 203 in number, received an aggregate of 17,600 citations. Nearly half of these were acquired by Hacettepe, Cerrahpasa and Istanbul Medical Faculties. A total of 156 scientists were unique primary authors, 46 scientists among whom generated over half of the high citations. These findings were estimated to represent roughly 1.4 per mille share of the corresponding global medical citations, and that annually such papers are produced in Turkey. Compared with average level of contributions, internal medicine and neurosciences exhibited fold higher contributions, while surgery, basic sciences and pediatrics had half the mean level of impact. Turkey s global share in highly-cited papers is estimated to have doubled each 12 years. Conclusion: Further to enhancing medical research in general, research having a potentiality to contribute to medicine should specifically to be supported with a coherent and consistent long-term policy. Key words: Medical fields, contribution to medicine, Turkey s Medical Faculties Cerrahpasa J Med 2010; 41: 3-10 S on zamanlarda bilim at flama indekslerinin kamuoyunun kullan m na bilim kurumlar ve insanlar hakk nda ayr nt l verileri Internet veritabanlar arac l - yla zaman nda sunmas, önemli bir de erlendirme Al nd Tarih: 7 Aral k 2010 Yaz flma Adresi (Address): Prof. Dr. Altan Onat e-posta: alt_onat@yahoo.com.tr doi: /ctd olana yaratm flt r. Bilime yap lan katk n n en iyi göstergesi olarak da, elde edilen toplam at f say s ndan çok, en üst %1 at f gibi, üst düzey say da at f alan çal flmalar kabul edilmektedir [1]. Bu iki geliflme ve görüfl, Türkiye nin 2010 y l itibariyle t bba katk s n n boyutunu oldukça nesnel biçimde de erlendirmeye elvermifltir. Toplam at flar ba lam nda sadece birkaç at f alm fl binlerce makalenin bu aç dan de erinin ihmal edilebi- 3

2 A. Onat lece i, öte yandan yurtd fl nda veya yurtd fl kurumlarla ortaklafla gerçeklefltirilen ve büyük at f rakamlar na ulafl lan yay nlarda, yerli araflt rmac n n halis katk s n n ihmal edilebilir boyutta olmas halinde, bu at flar n gerçek katk y yans tmaktan uzak kalabilece i aç kt r. K s tlay c l l ml bir ölçüt alman n ülkemiz için uygun oldu u düflüncesiyle, alan nda dünyada en üst %5-10 at fa karfl l k gelen asgari 60 at fl yay nlar, t bba katk y yans tabilen araflt rmalar olarak kabul etmeyi makul bulduk. Bu noktadan hareketle, bu çal flmada ülkemiz t p fakülteleri ve di er t p kurumlar nda gerçeklefltirildikten sonra, 60 veya daha fazla at f alan yay nlar kullanarak Türkiye nin tababete katk s n n niceli ini, bunun son 30 y ldaki seyrini, kurumlara, bafll ca t p alanlar na da l m n de erlendirmeyi ve bilim insanlar m z ortaya ç karmay amaçlad k. Gereç ve Yöntem SCI at f verileri Thomson Reuters Web of Science in Citation Reports bölümünde kurumun adresi aranarak elde edildi. Veriler son y lda yay na girmifl makalelere sa lanan at flar kaps yordu ve yay nlar büyük ço- unlu uyla 1990 ila 2006 y llar na aitti. Kurumlar n adresi aran rken,örne in Ankara Univ veya Univ Ankara gibi seçenekler de ihmal edilmedi. lgili kurumun en çok at f alan yay nlar aras nda yukar da say lan kriterlere uyan yay nlar ay kland. Yurtd fl kurumlarla ortaklafla yay nda, yabanc kurumdaki yazar n katk s n n ilk üç yazar aras na girmeyecek ölçüde küçük olmas flart kofluldu; di er bir ifadeyle ilk 3 yazar n yerli kurumlarda çal flmas yla üretilen yay nlar seçildi. Birden fazla yerli kurumun ortaklafla yay n nda, yazarlar n s ras na uyum gösteren a rl klar kesir olarak kurumlar aras nda da t ld. Bilim insanlar m zdan kariyerinde bir üniversiteden di erine geçen ve iki kurumda da yüksek at fl yay n yapanlar için, kazan lan at flar ilgili dönemdeki kuruma kaydedildi. Kurumlar n ayr ca salt yerli yay nlardan 60 at fl yay n say s, bunlardan elde edilen toplam at f say s, bu yay nlarla ilgili bilim kol ve dallar, yay n y l, ilk yazar n ad ve oluflmufl olan çal flma gruplaflmalar kaydedildi. Bu ek bilgilerin sunumu, okuyucuya baz ek de erlendirmeleri yapabilmesi amac n gütmekteydi. Eldeki çal flma verileri Web of Science te 2010 y l Eylül ay bafl ndaki durumu bildirmektedir. Citation Reports a giren at f say lar SCI taraf ndan tescil edilen at flardan kusurlu veya eksik yaz lm fl referanslar ve ilgili y llarda SCI kapsam d fl ndaki dergilere yap lan SCI at flar n d fllamaktad r. D fllanan bu at flar n, toplam SCI at flar n n %5 ila %10 u kadar oldu u tahmin edilebilir. Bulgular Katk m z n Yo unlaflt T p Kurumlar T p Fakültelerimiz ve di er baz t p kurumlar m zla ilgili veriler fiekil 1 ve Tablo 1 de toplanm flt r. T bb n bütününde 39 kurumdan köken alan 201 adet 60 at fl yay n üretildi, bunlara yaklafl k 17,600 at f sa land. Bu kurumlar 33 T p Fakültesi, GATA ve befl hastaneyi içermifltir. At flar n neredeyse yar s Hacettepe, Cerrahpafla ile stanbul T p Fakülteleri taraf ndan kazan lm flt r. Hacettepe yaklafl k 3200, stanbul Üniversitesi nin iki fakültesi de toplam 5080 at fla yer almaktad r. Sonra gelen GATA ile Ankara Üniversitesi T p Fakültesi ni, Erciyes, Ege, Dokuz Eylül ve Marmara T p Fakülteleri izlemektedir. Listeye en az 4 yay n sokan kurum say s 12 den ibarettir (fiekil 1). F rat, Gaziantep, Karadeniz Teknik, Kocaeli, Atatürk, Trakya, S. Demirel, Uluda, Bilkent, Mersin, Yüzüncü Y l, Cumhuriyet, Dicle, Osmangazi, Sütçü mam, Kocatepe, Çukurova, Selçuk, Baflkent ve Celal Bayar Üniversitelerinin T p Fakülteleri fiekil 1. T p bütününde geçmifl çeyrek yüzy lda ülkemiz kurumlar ndan köken al p 60 SCI atf alan yay nlara yap lan at f say lar n n bafll ca t p fakültelerine da l m. Bu 12 fakülte ülkece yüksek at fl yay nlara sa lanan toplam at flar n %83 ünü elde etme baflar s n göstermifltir. 4

3 Cerrahpafla T p Derg 2010; 41(1): 3-10 Tablo 1. Geçmiflte 120 at f kazanan halis yerli yay n baflyazarlar, dönem, dal, kurum ve toplam at flar. Yay n At f Bilim insan Dal T p kurumu Dönem Muzaffer Aksoy Hematoloji.Ü. stanbul T p Özcan Erel Biokimya Harran Ü.T p Vedat Hamuryudan Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p Altan Onat Kardiyoloji.Ü.Cerrahpafla T p lker Durak Biokimya Ankara Ü.T p Sabahattin Yurdakul Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p Yener Koç Onkoloji Hacettepe Ü.T p Aksel Siva Nöroloji.Ü.Cerrahpafla T p ,5 260 Ahmet Gül Genetik.Ü. stanbul T p Piraye Serdaro lu Nöroloji.Ü. stanbul T p Murat Atmaca Psikiyatri F rat Ü.T p Ahmet Uygun Gastroenteroloji GATA Biray Caner Nükleer T p Hacettepe Ü.T p Adnan Abac Kardiyoloji Erciyes Ü.T p S Akp nar Nöropsikiatri GATA skender Sayek Genel Cerrahi Hacettepe Ü.T p Gülflen Akman-Demir Nöroloji.Ü. stanbul T p Mehmet Özkahya Nefroloji Ege Ü.T p Cumhur Ertekin Nöroloji Ege Ü.T p Hasan Herken Psikiyatri Gaziantep Ü.T p Mustafa Alt nbafl Onkoloji Erciyes Ü.T p Ayd n Aytaç Kalp-Damar Cerrahisi cerrahi Hacettepe Ü.T p Hikmet Bayhan Nükleer T p GATA Haner Direskeneli Romatoloji Marmara Ü.T p Kenan Atefl Nefroloji Ankara Ü.T p Hasan Yaz c Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p Cem Evereklio lu Göz Erciyes Ü.T p Huri Özdo an Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p ,7 141 Atilla lhan, S Özen Nöroloji Inönü Ü.T p Hakan Yaral Jinekoloji Hacettepe Ü.T p A C Ö üfl Pnömoloji Akdeniz Ü.T p Nefle meryüz Gastrofizyoloji Marmara Ü.T p Abdullah Kumral Nöroloji Dokuz Eylül Ü.T p Ayhan O Çavdar Pediatri Ankara Ü.T p Fahrettin Kelefltimur Metabolizma Erciyes Ü.T p B Faruk Erden Farmakoloji Kocaeli Ü.T p Turgay Çelikel Pnömoloji Marmara Ü.T p Y.Izzettin Bar fl Pnömoloji Hacettepe Ü.T p Nejat Akar Pediatri Ankara Ü.T p Hüseyin Vural Biokimya Harran Ü.T p Mehmet Tunca, S Özen Biokimya Dokuz Eylül Ü.T p fiermin Genç Nörofizyoloji Dokuz Eylül Ü.T p K Tahao lu Gö üs Cerrahisi Süreyyapafla Hast M Bilici Psikiyatri Karadeniz T.Ü.T p Ahmet Ayd n Farmakoloji GATA Metin Baflarano lu Hepatoloji.Ü.Cerrahpafla T p ,

4 A. Onat ile Türkiye Yüksek htisas, Ankara Nümune, SSK Ankara, Süreyyapafla ve Kofluyolu Araflt rma Hastaneleri 3.5 ila 0.3 er yay nla katk da bulunmufl, bu yüksek at fl yay nlarla toplam 2950 at f (toplam n %17 sini) kazanm flt r (Tablo 2). Öne Ç kan Bilim Kollar Tablo 3 de görüldü ü üzere, dahili bilimler ile nörolojik bilimler vasat düzeyin üstüne ç kan, cerrahi bilimler, temel bilimler ile pediatri alt nda kalan bilim kollar n oluflturdu. At flar n %43 ü dahili bilimlere, %19 u nörolojik bilimlere verildi. Temel bilimlerden biyokimya alan nda 10 t p mensubu 15.5 yay nda 1467 at f alarak temel bilimler toplam n n %42 sini sa lama baflar - s n gösterdi. Kardiyovasküler t pta 9 bilim insan toplam 1307 yüksek at f elde eden 13 yay n sahibiydi. Altan Onat, Adnan Abac, Lale Tokgözo lu, Kudret Aydemir ve Mehmet Özkan kardiyolojide, Ayd n Aytaç, O uz Tafldemir, Hasan Tüzün ve M. Güvener ( lhan Paflao lu) kalp-damar cerrahisinde an lan yay nlar n baflyazarlar yd. T pta ülkemiz taraf ndan sa lanan at flar n %7.6 s n üreten kardiyovasküler t p, böylece ortalama düzeyin 1.5 kat bir performans sergiledi. Üç dönem, geliflme h z ve önde gelen bilim insanlar Yüksek at fl yay nlar 1976 ile 2007 y llar aras nda, ortanca (çeyrek dilimler) olarak Ekim 1999 (Ekim 1992, A ustos 2002) elde edilmiflti. An lan yay nlar n da l m fiekil 2 de görülmektedir. Geliflme h z n n y lda %11 oldu u, yani yüksek at fl yay n say s n n her 6 ila 7 y lda ikiye katland ifade edilebilir i kapsayan 20 y ll k dönemde ortalama 2.1 yüksek at fl yay n ortaya ç kmaktayd. T bba bu dönemde önemli katk da bulunan bilim adamlar m z kapsam nda Muzaffer Aksoy, fieref nceman, Hasan Yaz c ve grubu, S. Akp nar, Ayd n Aytaç, Y. zzettin Bar fl, Üner Tan, skender Sayek ve O.O. Erol öne ç kmaktayd u kapsayan 7 y ll k dönemde y lda ortalama 7 yüksek at fl yay n üretilmekteydi. Önemli katk yapan bilim insanlar m z kapsam nda Vedat Hamuryudan, lker Durak, Hikmet Bayhan, Biray Caner, Yener Koç, Ahmet Gül, Seza Özen, Mehmet Özkahya, Adnan Abac, Atilla lhan, U ur Koltuksuz, Nefle meryüz ve B. Faruk Erden ön safta say lmal d r i kapsayan 7 y ll k dönemde y lda ortalama 15 yüksek at fl yay n gelifltirilmekteydi. Önemli katk lar m z, Özcan Erel, Altan Onat, Kenan Atefl, fiermin Genç, M. Tunca, S. Karakafl, Hakan Yaral, Yasemin Gürsoy-Özdemir, Ahmet Uygun, A. Ayd n, A.C. Ö üfl, K. Tahao lu, Haner Direskeneli, Mustafa Alt nbafl ve Murat Atmaca taraf ndan sa land. Son 4 y l yüksek at f sa lamaya yetecek bir süreyi temsil etmedi inden flu aflamada dikkate al nmad. ncelenen 30 y l aflk n dönemin bütünü ele al n nca, baflta hematolog Muzaffer Aksoy ile, 1983 ila 2005 y llar nda 15 yüksek at fl yay na (toplam 1526 at f) imza atan Hasan Yaz c ve Sabahattin Yurdakul, Vedat Hamuryudan n dahil oldu u Behçet hastal grubu gelir. Onlar 3 yay nla Harran Üniversitesi nden Özcan Erel ve 1992 den beri üretti i 4 yay n ile Altan Onat izledi. Tart flma T p alan nda dünya üretimine Türkiye nin halis katk s n ve buna bireysel fakültelerimizin katk s n de- erlendirme amac n güden eldeki çal flmada, yurtd fl nda çal fl l rken ya da yurtd fl ndaki çal flmalara küçük bir kat l mla üretilen yay nlar dikkate al nmam flt r. Bilime katk n n özellikle üst düzey yay nlar taraf ndan belirlendi i dikkate al narak, 60 at fl yay nlar mercek alt na al nm flt r. Yaln zca 39 t p fakültesi ve kurum tüm incelenen dönemde 60 at fl bir yay n üretmifltir. Bu yay nlar sadece 203 den ibaret olup bunlara toplam 17,600 at f sa lanm flt r. At flar n yar s ndan fazlas önde giden ve köklü 4 t p fakültesi taraf ndan kazan lm flt r. Seçilen Efli in Anlam Yay nlar için 60 at f s n r, dünyadaki yay nlar aras nda %5-10 a (ortalama %8 e) girebilecek oluflunu göstermektedir. En üst düzey (üst %1) için yaklafl k 200 at f efli- i gerekirdi ki bu, de erlendirmeye girecek yay n say s - n n istatistiksel gücünü çok azalt rd. Eflik olarak 40 atf n ele al nmas dünya çap nda katk y bir miktar suland rabilirdi; bunun kurum s ralamas nda önemli bir de ifliklik yaratmayaca kan s nday z. Burada irdelenen yüksek at fl yay nlar n, Türkiye nin son çeyrek yüzy lda SCI dergilerindeki tam metinli t p yay n toplam n n -dönemlerde giderek azalan bir flekilde- yaklafl k %1.5 ila %0.4 ünü (ortalama %0.8 ini), at flar n %12 ila %3 ünü (ortalama %6 s n ) oluflturdu u belirtilebilir. Bu gözlem, 6

5 Cerrahpafla T p Derg 2010; 41(1): 3-10 Tablo 2. Yüksek at fl yay nlarla 60 ila 118 at f alm fl Türk t p bilimcileri. Yay n At f Bilim insan Dal T p kurumu Dönem G Aykaç Biokimya.Ü. stanbul T p Üner Tan Fizyoloji Atatürk Ü.T p Ayflenur Ökten Pediatri Karadeniz Ü.T p Emire Kural-Seyahi Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p ,5 113 lknur Tu al-tutkun Göz.Ü. stanbul T p Özer Açbay, S Gündo du Metabolizma.Ü.Cerrahpafla T p O O Erol Plastik Cer. Hacettepe Ü.T p N Uzel Biokimya.Ü. stanbul T p Ömer Ergönül nfeksiyon Ankara Nümune H Kürflat Kaptan Hematoloji GATA S Y lmaz Radyoloji Akdeniz Ü.T p M Öztürk Genetik Bilkent Ü M Kasapo lu Biokimya Akdeniz Ü.T p O uz Tafldemir Kalp-Damar Cer TY H S Lale Tokgözo lu Kardiyoloji Hacettepe Ü.T p Gülhan Vardar-Ünlü Mikrobiyoloji Cumhuriyet Ü.T p N Say nalp Romatoloji Hacettepe Ü.T p Hayrettin Kara Psikiyatri Yüzüncü Y l Ü.T p R Uslu Onkoloji Ege Ü.T p Ali Saffet Gönül Psikiyatri Ege Ü.T p Yücel Kanpolat Nöroflirürji Ankara Ü.T p Hasan Tüzün Kalp-Damar Cer.Ü.Cerrahpafla T p lhan Satman Metabolizma.Ü. stanbul T p Kudret Aytemir Kardiyoloji Hacettepe Ü.T p Mert fientürk Anesteziyoloji.Ü. stanbul T p M Koçak Jinekoloji SSK Ankara Ana-K.Sa l R Y ld r m Göz.Ü.Cerrahpafla T p B Tura Psikiyatri Dicle Ü.T p Emel Aktulga Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p Yas. Gürsoy-Özdemir Nöroloji Hacettepe Ü.T p M Sungur ç Hast Erciyes Ü.T p Erkan Alpsoy Dermatoloji Akdeniz Ü.T p Tarkun Endokrin Kocaeli Ü.T p S Göktafl Üroloji GATA Mine Erden nal Biokimya Osmangazi Ü.T p T Kocao uz Mikrobiyoloji Hacettepe Ü.T p BO Y ld z Jinekoloji Hacettepe Ü.T p Cengiz Tu lu Psikiyatri Trakya Ü.T p M Ayhan Kuzu Genel Cerrahi Ankara Ü.T p AF Öner Mikrobiyoloji Hacettepe Ü.T p Ifl l Saatçi Radyoloji Hacettepe Ü.T p fieref nceman Hematoloji stanbul Ü. stanbul T p Özer Ar can Dermatoloji Sütçü mam Ü.T p Murat K y c Gastroenteroloji Uluda Ü.T p Okan Do u Nöroloji Mersin Ü.T p Kadriye Yalaz Ped. Nöroloji Hacettepe Ü.T p Bahri Üstünsöz Radyoloji GATA

6 A. Onat Tablo 2. [devam ] Yüksek at fl yay nlarla 60 ila 118 at f alm fl Türk t p bilimcileri. Yay n At f Bilim insan Dal T p kurumu Dönem 1 71 S Gürsoy Fizik Tedavi Gaziantep Ü.T p Y lmaz Özyazgan Göz.Ü.Cerrahpafla T p B Acunafl Radyoloji.Ü. stanbul T p N Güler Pediatri.Ü. stanbul T p Seyithan Taysi Biokimya Atatürk Ü.T p O Coflkun Farmakoloji GATA Mehmet Özkan Kardiyoloji Kofluyolu H Mehmet Mergen, M. Özata Metabolizma GATA Tunçalp Özgen Nöroflirürji Hacettepe Ü.T p L Kostako lu Nükleer T p Hacettepe Ü.T p A E Kostako lu Psikiatri Hacettepe Ü.T p Dilek Onel Fizik Tedavi.Ü.Cerrahpafla T p F Yalç nkaya ç Hast. Ankara Ü.T p Nail Bulakbafl Radyoloji GATA F Cahit Tanyel Çocuk Cer Hacettepe Ü.T p M Güngör Farmakoloji.Ü. stanbul T p S Karakafl Fizyoloji Hacettepe Ü.T p Yusuf Erflahin Nöroflirürji Ege Ü.T p fiinasi Özsoylu Pediatri Hacettepe Ü.T p Mustafa Y lmaz Plastik Cer Dokuz Eylül Ü.T p ,5 67 E Y lmaz Üroloji Baflkent Ü.T p R Öner Çi Altay Hematoloji.Ü. stanbul T p M Necmettin Pamir Nöroflirürji Hacettepe Ü.T p M Erkan Özcan Psikiatri Inönü Ü.T p Melike Meliko lu Romatoloji.Ü.Cerrahpafla T p A Turan Anesteziyoloji Trakya Ü.T p hsan Kara Genetik.Ü. stanbul T p Teoman Do ru ç Hast. GATA Murat Akova nfeksiyon Hacettepe Ü.T p ,5 65 U ur Koltuksuz, S Özen Çocuk Cer. Inönü Ü.T p Nerin N Bahçeciler Pediatri Marmara Ü.T p Seza Özen Ped Nef-Rom Hacettepe Ü.T p K Sa lam ç Hast. GATA Cüneyt Köksoy Genel Cerrahi Ankara Ü.T p Murat Güvener Kalp-Damar Cer Hacettepe Ü.T p D Mungan Allerji Ankara Ü.T p fiükrü Kaymakçalan Farmakoloji Ankara Ü.T p A Erdem Fizyoloji Hacettepe Ü.T p Veysel Fenkçi Jinekoloji Kocatepe Ü.T p sm. Hakk Tekkök Nöroflirürji Hacettepe Ü.T p Fikri çli Onkoloji Ankara Ü.T p Ömer Aydemir Psikiatri Celal Bayar Ü.T p Feza M Akgür Ped. Cerrahi Dokuz Eyl B Günalp Nükleer T p GATA Y ld z Saraçlar Pediatri Hacettepe Ü.T p T Çelik ç Hast. GATA

7 Cerrahpafla T p Derg 2010; 41(1): 3-10 yüksek at fl yay nlar n daha düflük at f kazanan yay nlar n art fl h z nda yükselmedi ine iflaret etmektedir. Ülkenin potansiyeli t bba daha büyük katk yap lmas n gerektiriyor. Çal flmadan ç kan en önemli sonuç, ülkemizin bilime halisane, yani kendi kaynaklar yla yapt katk - n n, beklendi inden az olmas. Bu katk, yüksek at f alabilecek son zamanlarda y lda toplam kadar t p yay n üretebildi imiz fleklinde özetlenebilir. Bu da önde gelen 3 t p fakültemizden her birinin y lda 2-3 yüksek at f kazanabilecek yay n üretti i, ilave 10 fakültemizin de y lda ancak birer yay nla katk yapt, geri kalan yaklafl k 40 fakültenin t bbi katk temsil edebilecek düzeyde üretkenli e henüz kavuflmad tarz nda nitelenebilir. Gerek nüfus, gerek milli gelir bak m ndan ülkeler s ralamas nda 17 ncili i koruyan Türkiye, t p alan nda bu kadar az katk yla yetinmemelidir. Tablo 3. T bb n befl ana alan na göre nisbi baflar [1]. Bilim kolu Yay n At f % Dünyada Nisbi baflar Dahili bilimler Nörolojik bilimler Cerrahi bilimler Temel bilimler Pediatri fiekil 2. Türkiye kurumlar ndan kaynaklan p 60 SCI atf alan yay nlar n y llara göre seyri. Regresyon hesab na göre yüksek at fl yay nlar kabaca y lda %10 artmakta, di er bir deyiflle her 7 y lda ikiye katlanmaktad r. Bu hesaplama dünyada at flar n y lda %4 artt n dikkate almamaktad r. Yüksek at fl yay n niceli inin y lda %10.3 h z nda geliflti ini gözlemledik. Ancak, SCI verilerine göre, 2002 y l na öncelik eden 19 y lda, toplam at f say s 2.2 kat yükselmifltir ki bu y l k %4.1 lik bir art fla denk gelmektedir. Buna dayanarak, y ll k gerçek geliflme h z m - z n ancak %6 dolay nda oldu u belirtilebilir. Ayr ca, inceledi imiz ilk dönemde 28 at f alan bir makalenin katk s n n son dönemde 60 at f alan bir makaleye tekabül etti i söylenebilir. Türkiye kaynakl t bbi yay nlara, belirtmek gerekir ki, özellikle Bat l bilim çevrelerinde süregelen önyarg - lar nedeniyle, kazanmay hakketti i miktarda at f yap lmamaktad r. Bu gözlem, yar m yüzy l aflan bilimsel yay n üretme süreciyle ilgili (önyarg l olmad na inand - m) deneyimime dayanmaktad r. Bilim insanlar m z n önemli rol oynad yurtd fl ortaklarla yapt çal flmalar n d fllanmas, bu nedenli heterojenlik yaratmamas gerekçesiyle ilgilidir. Fakültelerin Bireysel Katk lar Türkiye nin bir düzine önemli T p Fakültesi, fiekil 1 deki grafikte sunulmaktad r. Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi ile stanbul Üniversitesi Cerrahpafla ve stanbul T p Fakülteleri, toplam katk içerisinde %47 lik paya ulaflm fllard r. Çal flmam z n önemli bir sonucu, Marmara, Ege, Gazi, Çukurova gibi eski t p fakültelerimizin t pta yüksek at fl ürün bak m ndan beklentilerin gerisinde kald n ortaya koymas d r. Oysa Ege Üniversitesi nin t p d fl nda bilime önemli katk lar sundu u, 9

8 A. Onat Gazi Üniversitesi Eczac l k Fakültesinin kayda de er katk lar bulundu u belirtilmelidir. GATA ve Sa l k Bakanl E itim Hastanelerinden befli sunulan katk listesinde yer almaktad r. GATA n n 4 üncü konumda yüksek at fl yay n üretmesi dikkat çekicidir. Aralar nda Gazi, Ondokuz May s, Pamukkale, K r kkale, Adnan Menderes, Düzce, Bal kesir, Çanakkale, Yeditepe, stanbul Bilim, Mustafa Kemal, Gaziosmanpafla, Fatih, Maltepe Üniversiteleri T p Fakültelerinin bulundu u 17 t p fakültesi ile baz köklü e itim hastaneleri günümüze dek t bba anlaml katk yapan kurumlar - m z aras na girememifltir. Öne Ç kan Bilim Alanlar Alanlar aras nda dünyada %22.2 lik bir paya sahip olan dahili bilimler [1], ülkemizde 78 yüksek at fl yay n, 7500 at f ve %47 lik bir payla en baflar l alan temsil etmektedir (Tablo 2). Nörolojik bilimler ülkemizde 3280 at f ve %18.8 lik bir payla baflar l ikinci alan konumundad r. Cerrahi bilimler yüksek at fl toplam t p yay nlar m z içinde %13.5 luk bir pay alarak vasat bilim düzeyimizin üçte bir kadar alt nda bir performans sergiledi, çünkü cerrahi bilimlerin t ptaki pay dünyada %21 dolay ndad r [1]. Temel bilimler ile pediatri, s ras yla 3500 ve 770 at f kazanmak suretiyle ülke çap nda yaklafl k yar performans düzeyinde kald. Temel bilimlerden biyokimya alan en ileri konumda göründü. Pediatrinin ilk inceleme dönemindeki baflar l katk performans n n zamanla zay flad görülmektedir. Sonuç olarak, yaln zca 39 t p fakültesi ve kurum, incelenme döneminin bütününde 60 at fl bir yay n üretmifltir. Bu yay nlar sadece 203 den ibaret olup bunlara toplam 17,600 at f sa lanm flt r. At flar n yar dan fazlas önde giden ve köklü 4 t p fakültesi taraf ndan kazan lm flt r. Dahili bilimler ile nörolojik bilimler ortalama düzeyin üzerinde üretken olmufltur. Son y llarda yüksek at f sa layabilen y lda sadece t p yay n üretebilmekteyiz. Türkiye, dünyada t bba %1 katk yapabilme hedefinden uzak görünmektedir. Bu düzeydeki Avusturya (veya srail) e 20 y l sonra yetiflebilmemiz için, net etkimizi her 7 y lda ikiye katlamam z gerek. Oysa, geçmifl 20 y lda net etkimizi ortalama 12 y lda ikiye katlayabildik. Buna göre, araflt rmalar genelde daha fazla teflvik etmek gerekti i gibi, bilime hat r say l r katk yapabilecek çal flmalar n özellikle desteklenmesi için toplumun zihniyeti geliflmeli, yetkililer mutlaka elveriflli ortam ve politika gerçeklefltirmelidir. Kaynak 1. King DA. The scientific impact of nations. What different countries get for their research spending. Nature 2004;430: