Avrupa Hunları. Şe rif Baş tav*

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Avrupa Hunları. Şe rif Baş tav*"

Transkript

1 Avrupa Hunları Şe rif Baş tav* Hun ta ri hi nin araş tı rıl ma sın da kar şı laşı lan en bü yük güç lük, se bep ol duk la rı olayla rın bü yük lü ğü öl çü sün de ya zı lı kay nak la ra sa hip bu lun ma mak tır. Hun la rın ken di dil lerin de ya zı lı kay nak la rı yok tur ve ya zı yı ta nıdık la rı na da ir ka yıt la ra da rast lan mı yor. On la ra da ir kay nak la rın hep si hü cum la rından ve akın la rın dan za rar gö ren ya ban cı la rın eser le ri dir ve bu kay nak la rın ta raf sız ol ma la rı bek le ne mez. Bu nun dı şın da, son za man lar da git tik çe ar tan ar ke olo ji mal ze me si mev cut ise de bun lar as la ya zı lı kay nak la rın ye ri ni tu tamaz lar. Bu gün, As ya Hun la rı (Hi ung-nu) ve Hun la rın mü na se bet le ri hak kın da ke sin bir hü küm ver mek müm kün de ğil dir. Hun ta rihi nin araş tı rıl ma sın da kar şı la şı lan güç lük lerden bi ri de, da ha on lar ha yat ta iken on la rın ta ri hi ile il gi li bir çok ef sa ne nin tü re miş ol ması dır. Bu yüz den ef sa ne ile ger çek le ri ayır mak çok za man müm kün de ğil dir yüz yı lın so nun da Av ru pa nın uf kunda gö rü nen Hun lar, iç-as ya dan ba tı ya ge len Türk so yun dan ka vim le rin il ki idi ve bu nu baş ka la rı iz le ye cek ti. Böl ge de yak la şık 80 yıllık ömür le ri bo yun ca ina nıl ma ya cak de re cede önem li olay la ra se bep olan Hun lar, ön ce Ba tı-as ya nın Türk leş me si ni sağ la mış, Av rupa nın o za man ki ni za mı nı al tüst et miş, Bü yük Ka vim ler Gö çü nü ha re ke te ge çir miş ve Cer men Ka vim le ri ni bir da ha bir leş memek üze re da ğıt mış, en önem li si Do ğu ve Ba tı im pa ra tor luk la rı nı te me lin den sars mışlar dır. ilk Or ta çağ ta ri hin de bir fır tı na gi bi esen Hun lar, ara dan ge çen 1500 yıl lık za mana rağ men hâ lâ in san la rın il gi si ni çe ken, ne re den gel dik le ri gi bi böy le kı sa bir za manda dün ya öl çü sün de bir dev let ku ra bil me le rinin mu am ma sı da çö zü le me yen bir top lumdur. En ta nın mış ka ğan la rı At ti la, dün ya bü yük le ri ara sın da yer alır ve dev le tin ta ri he ka rış ma sı nın yıl dö nü mü mü na se be tiyle bü tün bü yük Av ru pa dil le rin de Hun la rın ta ri hi üze rin de bir çok eser ya zıl mış tır. Av ru pa Hun la rı, iç-as ya da 350 sı ra ların da mey da na ge len olay lar dan son ra ba tı ya doğ ru iler le miş ler di. 2 Ön ce 370 li yıl lar da, Aral gö lü ile Don ır ma ğı ara sın da hü küm sü ren ve ira ni bir ka vim olan Alan la rı yen diler. Ar dın dan Don ır ma ğı ile Din yes ter ır ma ğı ara sın da uza nan sa ha da yer leş miş bu lu nan Ost ro got hâ ki mi ye ti ne son ver di ler yıl la rın da Kaf kas ya üze rin den Er me nis tan a hü cum ede rek, Do ğu Ro ma im pa ra tor luğu nun Me zo po tam ya eya le ti ne akın lar ya pan Hun lar, Ur fa ya ka dar iler le di ler ve bu sı ra da Ur fa da bu lu nan Sür ya ni ra hi bi Sent Ef ra im, Ba tı da Hun lar hak kın da ilk gör gü ta nı ğı ol du. 3 ilk Or ta çağ da Av ru pa lı nın gö zün de Don ır ma ğı nın öte si Av ru pa ve As ya hu du du sa yı lır dı ve o dev rin ta rih çi le ri bu böl ge nin öte si hak kın da hiç bir bil gi ye sa hip de ğil ler di. On la rın es ki çağ ta ri hi hak kın da ki bi rin ci kay nak la rı He ro do tos du. 4 Hun la rın is ti lâ sından ön ce de bu ha va li de Türk so yun dan ka vim le rin ya şa mış ol ma la rı muh te mel dir. Hun la ra kar şı uya nan alâ ka ise, an cak Alanla rı yen dik ten son ra baş la mış ve At ti la nın (*) Prof. Dr. ( ). (Türk Projesi C. 1, s. 853). (1) E. A. Thomp son, A His tory of At ti la and the Huns, Ox ford 1948, 4, 6, 14. (2) K. Czeg lédy, Boz kır Ka vim le ri, 18. (3) Gy. Né meth, At ti la ve Hun la rı, 53. (4) Am mi anus Mar cel li nus, Res Ges tae XXXI,

2 142 ik ti da ra gel me sin den son ra do ru ğu na erişmiş tir. Bu olay dan son ra Bi zans ve Ro ma ta rih çi le ri Hun lar la ya kın dan il gi len me ye baş la mış lar dır. Uzun za man Do ğu dan ge len ka vim ler is kit adı al tın da ta nım la nır lar dı ve bu isim Mi lât tan ön ce ki 7. yüz yıl dan be ri bi linir di. Mi lât tan son ra ki yüz yıl lar da Sar mat lar or ta ya çı kar lar. Her iki ka vim, bü tün Tür kistan ı ve Si bir ya yı el le rin de bu lun du ran bü yük Sa ka ka vim ler gru bu na men sup tu. Sa ka lar, bir çok va r yant la rı bu lu nan Do ğu iran di li ko nu şur lar dı ve bu dil bu gün kü Af gan di li ile Pa mir leh ce le ri nin ced di idi. Soğdt ça da bir Sa ka di li idi ve bu di li ko nu şan Soğd lar Pontus ile Çin ara sın da ki ti ca re ti el le rin de bu lundu ru yor lar dı. O sı ra lar da bü tün Do ğu As ya nın de rin lik le ri ne ka dar uza nan sa ha larda ira nî ve in do-av ru paî ka vim ler hâ kim diler. 5 Mi lâ dın 270. yıl la rın dan be ri Ro manya, Mol dav ya ve Er del sâ ha la rın da Vi zi got lar ya şar lar dı. Ala nia nın ve Ost ro got ül ke si nin fet hin den son ra Hun lar Vi zi got lar la kom şu ol muş lar dır. Kral la rı At ha na rik ida re sin de Hun la ra kar şı cid dî mu ha re be ted bir le ri al dılar. Fa kat Vi zi got la rın bek le di ği gi bi bir gö ğüs gö ğü se mu ha re be ye gir me yen ve uzak tan at tık la rı ok yağ mu ru ile düş man la rı alt eden Hun lar faz la kan kay bet me den Vi zi got la rı mağ lup et miş ler ve kral la rı At ha na rik fi rar es na sın da Ma car ova sı na ka dar eriş miş tir. Da ha son ra Ala rik ida re sin de 410 da Ro ma yı zapt ede rek, tah rip ede cek olan Vi zi got lar, iş te bu su ret le Hun la rın önün den ka ça rak can la rı nı zor kur tar mış lar dı. Te pe le nen ve mo ral le ri bo zu lan Vi zigot kı ta la rı Tu na ya doğ ru iler le di ler ve Bi zans im pa ra to ru na ha ber gön de re rek, im pa ra torluk ara zi si ne yer leş mek is te di ler. Ge mi ler üze rin de ve ka yık lar la bir bi ri ni çiğ ne ye rek ve bir kıs mı nı neh re dö ke rek kar şı sa hi le var dılar. Bu sı ra da ko va la nan ve Tu na kı yı sın da sı kış tı rı lan Vi zi got lar la Alan kı ta la rı, kı yı da bir an için ko ru ma sız ka lan Bi zans do nan ması nı ele ge çi re rek aşa ğı Tu na ya ka dar var dılar. Got la rın Do ğu Ro ma im pa ra tor lu ğu nu is ti lâ sı böy le ce baş la mış bu lu nu yor du. 5. yüzyıl bo yun ca her iki im pa ra tor lu ğun ta ri hi bu Cer men ka vim le riy le bo ğu şa rak ge çe cek tir. Bi zans sa ra yın da ha kim olan hü ma nist bir akı mın et ki si al tın da bu bar bar lar Ro ma arazi si ne yer leş me iz ni ne ka vu şur lar. Fa kat, 3. yüz yı lın so nun dan iti ba ren Ro ma va tan da şı as ker lik yap mak is te mi yor du. Bu se bep le or du da ku ra ne fe ri sı kın tı sı baş gös ter miş ti. im pa ra tor Va lens, bu sı kın tı ya ça re ola rak im pa ra tor luk ara zi si ne yer le şen ya ban cı lardan fay da lan ma yı dü şün dü. Ni te kim Va lens, im pa ra tor luk ara zi si üze rin de yer le şen ya bancı lar la it ti fak ak de de rek ye ni bir çı ğır aç mıştır ba şın da Ro ma ara zi si ne ka bul edilen Got mül te ci le ri, Bi zans ku man dan la rı nın kö tü mu ame le si ne da ya na ma ya rak is yan et tiler, sa vun ma sız köy le re sal dır dı lar ve fe lâ ketten an cak müs tah kem mev ki ler kur tu la bil di. 370 son ba ha rın da sa yı la rı i bu lan Got la rın ır ma ğı geç me le ri ne mü sa ade edilmiş ti. 377 son ba ha rın da Got lar, Bal kan dağla rı nın ge çit le rin de Bi zans or du su ta ra fın dan çem be re alın dı. Kıs tı rıl dık la rı çem ber den an cak ku zey de ba şı boş do la şan Hun-Alan kı ta la rı ta ra fın dan kur ta rıl dı lar. Bu ra dan kurtu lan Got lar, 377 so nun da is tan bul a ka dar bü tün Trak ya yı tah rip et ti ler. Got la rı bu drama tik âki bet ten kur ta ran Hun la rın, da ha son ra Edir ne mu ha re be si ne ka tıl dık la rı şüphe siz dir. Trak ya da im pa ra tor lu ğun hu zu ru nu ka çı ran Got la ra kar şı im pa ra tor Va lens in gi riş ti ği se fer bir fa cia ile ne ti ce len di. im pa rator Va lens mu ha re be mey da nın da öl dü rül dü ve Bi zans or du su nun üç te iki si im ha edil di (9 Ağus tos 378). Çağ daş la rı nın Ro ma im pa rator lu ğu nun çök me ta ri hi ola rak ka bul et tikle ri Edir ne mu ha re be si ne Hun lar da ka tılmış lar dı. Bu olay dan son ra mağ lup Bi zans or du su da ğıl mış ve sa vun ma sız ka lan Trak ya, Hun ve Alan kı ta la rı ile yağ ma ya pan Got la ra en gel ola cak kim se kal ma mış tı. Bu fe lâ ket ten is tan bul ve di ğer müs tah kem mev ki ler kur tula bil miş ler dir. An cak, 379 yı lı Ocak ayın da (5) Né meth, (6) I. Bó na, Das Hunnen Reich, 9, 10.

3 im pa ra tor se çi len I. The do si os, bü tün bir yıl bo yun ca müs tev li le re kar şı çar pış mış ve on ları da ğıt mış tır. Bu olay lar dan son ra da ğı lan Got lar la Hun ve Alan kı ta la rı, Ro ma or dusun da hiz me te alın mış ve ya im pa ra tor lu ğun de ği şik yer le rin de is kân edil miş ler dir. 7 Böy le ce, bar bar lar as ker lik yap mak üze re ken di re is le ri ida re sin de li mes ler de yer leş ti ri lir. Fa kat, im pa ra tor luk ara zi si ne ka bul edi len bu çok sa yı da ki Got, is tik bal için bü yük bir teh li ke oluş tu ru yor du. Da ha son ra Ala rik ida re sin de Ro ma yı yağ ma ya gi den ler bu Got lar dı. 380 yı lın da Hun lar la Alan lar az sa yı da Got ile Pan no nia da yer leşti ri lir. Vi ya na nın gü ne yin de Hun la rın ya şa dığı nı gös te ren ar ke olo ji mal ze me si bu lun muştur. Ar tık Hun la rın Ro ma hiz me tin de ça lışma la rı baş la mış olu yor du ve Hun lar Ro ma li mes le rin de ça lı şı yor lar dı. Bun dan baş ka im pa ra tor lu ğun iç kav ga la rın da da yer alır lar. He nüz as lî Hun kı ta la rı ba tı da gö rün me den ön ce bir kı sım Hun lar ba tı da fa ali yet te idi ler. Fa kat sa yı la rı az ol du ğun dan ya ban cı lar arasın da eri miş ler di. 8 Lâ kin hâ lâ, Ba tı da bu çok sa yı da ki kav mi ha re ke te ge çi ren Hun lar ta nın mı yordu. Ba tı da ilk de fa gör gü ta nı ğı olan Sür ya ni ra hi bi St. Ef ra im on lar hak kın da Hay kır mala rı as lan la rın kük re me le ri ne ben zer, kü heylan la rı üze rin de ufuk ta bir fır tı na gi bi uçu şurlar. Or du la rı ile bir tu fan gi bi kap la dık la rı arz üze rin de deh şet sa çar lar. Si lâh la rı na kar şı ko ya cak kim se yok tur di yor. Av ru pa da Hun lar hak kın da ilk et raf lı bil gi ve ren Ro ma ta rih çi si Am mi anus Mar cel li nus dır. Geç An tik dev rin en bü yük ta rih çi si sa yı lan Am mianus Mar cel li nus An tak ya lı bir Grek ti. Do ğu Ro ma or du sun da hiz met et tik ten son ra 380 de Ro ma da yer leş miş, Res Ges ta adın da ken di dev ri nin ta ri hi ni yaz mış tır. 31 ki ta ba ayır dı ğı Ro ma im pa ra tor lu ğu ta ri hi nin yıl la rı olay la rı nı ka le me al mış sa da za ma nı mıza an cak yıl la rı ta ri hi in ti kal et miş tir. Am mi anus Mar cel li nus yaz dık la rı nın ha ta sız ol ma sı na çok dik kat et miş ol mak la be ra ber Hun la ra da ir ka yıt la rı ikin ci el den bil gi le re da ya na rak yaz mış tır ve as ker ler le on la rı ta nıyan si vil le rin ri va yet le ri ne da ya nan ikin ci el den bil gi ler dir. Am mi anus a gö re, Don ır ma ğı boy la rın da gö rü nen Hun lar, gü zel likten yok sun du lar. Sa kal la rı çık ma dan ih ti yarlar, tık naz, kuv vet li, bo yun la rı ka lın in san lardır. Yüz yıl son ra ya şa yan ve Got la rın ta rihi ni ya zan Jor da nes de Hun la rın yüz le ri nin kor kunç de re ce de si yah ol du ğu nu söy ler. Göz le ri nin ye rin de yal nız nok ta lar gö rü nür, sa kal sız ve bı yık sız ola rak ih ti yar lar lar. Gençlik le ri gü zel lik ten yok sun dur. Fa kat ma hi ra ne ha re ket eder ve çe vik at lı dır lar. Omuz la rı ge niş tir ve her za man ok at ma ya ha zır dır lar. Bo yun la rı ka lın ve gu rur dan dik du rur. Ona gö re At ti la, kı sa boy lu, ge niş omuz lu iri baş lı ve ufak göz lü, sey rek sa kal lı, yas sı bu run lu idi ve yü zü renk siz di. Jor da nes bu de vir hak kında ki ka yıt la rı nın önem li bir kıs mı nı da ha ön ce ki eser ler den top la mış tır. Bu dev rin di ğer ya zar la rı da Hun lar hak kın da bun la ra ben zer tas vir ler ya par lar. Bü tün bu tas vir lerden an la şı lan bir Türk ti pi dir. Renk siz bir çeh re, yas sı bir bu run, yu var lak bir baş, kü çük göz ler ve tık naz bir göv de dir. Bu tasvir ler mo dern sey yah la rın Kır gız lar la, Kalmuk lar hak kın da ki tas vir le ri uy mak ta dır. 9 Hun la rın en bü yük ba şa rı sı mü kemmel ok kul lan mak tı. Ay rı ca at ile sü va ri si arasın da mü kem mel bir uyum var idi ve at üzerin de ya pış mış gi bi otu rur lar dı. At la rı çir kin fa kat da ya nık lıy dı. Hun lar her za man bol sa yı da ye dek at bu lun du rur lar dı. Hun at la rı, kı şın ol du ğu gi bi ya zın da mu ha re be ye ha zırdı lar. Hun lar, ço cuk luk dev rin den baş la ya rak at üze rin de bü yür ler di. At sır tın da yer, içer ve uyur lar dı. At üze rin de si ya sî mü za ke re ler de bu lun duk la rı bil di ri lir. Hun lar, at la rın üze rinde çok sağ lam otu rur ve ora dan na di ren dü şer ler di. Bir Hun sü va ri si hiç bek len me dik yer de âni den or ta ya çı ka dı. On la rın bu özelli ği şöh ret le ri ni oluş tu rur du. Öl çü süz sü rat le (7) Thomp son 24, 25: A. Mar cel li nus XXXI, 16. (8) Né meth 58-59, 62. (9) Né meth 54: Thomp son

4 144 ri sa ye sin de in san lar da ha on la rı far ket me den or ta dan yok olur lar dı ki şi lik kuv vet ler le bir çok yer den ay nı za man da hü cum eder ve korkunç sa yı da ok atış la rı ile mu ha re be ye baş larlar dı. Bu su ret le gö rüş sa ha sı ka ra ran düş manı bo zar lar dı. Böy le bir du rum da hü cu ma ge çen düş man önü nü gö re me miş ve bir bi ri ne ka rı şa rak da ğıl mış tır. Sah te bir ric at le düşman saf la rı nı bo zan Hun lar, on la rı ar ka daş ları nın bu lun du ğu ye re ka dar çe ker ve o za man et ra fı nı çe vi re rek im ha eder ler di. Ya hut da, za fer coş ku suy la iler le yen düş ma nın ar ka sı na sar ka rak on la rın kamp la rı na sal dı rır lar dı. Şa yet ken di le ri ni ta kip eden bir düş ma nın saf la rı nı boz ma yı ba şa rır lar sa âni den ge ri dö ner, sü rat le ye ni den mu ha re be sa fı oluş turur ve düş ma nı muh te lif cep he den yıl dı rım sü ra tiy le de mir bir yum ruk gi bi vu rur lar dı. Bu gi bi hal ler de bir bi ri ne ka rı şan düş ma nı bir met re den uzun kı lıç la rıy la biç miş ler dir. Bu ra da uy gu la nan tak tik bü tün at lı ka vim lerin kul lan dı ğı bir tak tik ti. Bu tak ti ği kri tik an lar da kul la na rak za fer le re ulaş mış lar dır. 11 Hun la rın bü yük bir kıs mı Got hâ ki miye ti ne son ver dik le ri za man da hi Don ır ma ğının do ğu sun da ki is teb de otu rur du de, buz tu tan Azak De ni zi böl ge si ni aşa rak düş ma na sal dır mış lar dır. 5. yüz yı lın ba şın da hâ lâ bü yük ka ğan ın or du gâ hı Ha zar De ni zi ci va rın da idi ve 412 de Hun la ra gi den Bi zans he ye ti teh li ke li bir de niz yol cu lu ğundan son ra Hun ka rar gâ hı na va ra bil miş tir. Fa kat 430 da ar tık, Hun la rın bü yük ka rar gâhı Aşa ğı Tu na böl ge sin de bu lu nu yor du. Lâ kin, Hun la rın bü yük bir kıs mı hâ lâ Tu na ve Din yes ter ır mak la rı ara sın da otu ru yor du. Hun im pa ra tor lu ğu nun Ba tı ka na dı gü ney de Tu na ır ma ğı na, ba tı da ise Tran sil van ya ya ka dar eriş miş tir. Hun la rın 381 de Bi zans ara zi si ne yaptı ğı hü cum la rı bü yük The odo si os püs kürtmüş tü. 390 lı yıl lar da Hun lar im pa ra tor lu ğa kar şı ilk hü cum la rı na baş la dı lar ve 391 Ara lık ayın da, Tu na buz tut tu ğu bir sı ra da Ha zar De ni zi n den Pan no nia ya ka dar Ro ma hu dutla rı bo yun da otu ran bü tün bar bar ka vim ler yer le rin den oy na mış ve Bi zans im pa ra tor luğu nun Trak ya ve Pon no nia eya let le ri üze ri ne yı ğıl mış tır. Bu ka vim le rin pek ço ğu Hun la rın em ri üze ri ne Trak ya yı kan de ni zi ne çe vi rirler. Lâ kin, bir sel gi bi im pa ra tor luk ara zi si ne yük le nen bu bar bar lar, Hun la rın iler le me le rine ka dar Ro ma or du su ile ça tış mak tan çe kinir ler. im pa ra tor luk için de mey da na ge len olay la rı dik kat le ta kip eden Hun lar, ön ce iki im pa ra tor luk ara sın da ki ih ti laf la rı ve ar dından da Bü yük The odo si os un ölü mü ile patlak ve ren olay la rı (17 Ocak 391) fır sat bil mişler dir. Bu ara da Ala rik ida re sin de Vi zi got lar is yan eder. im pa ra tor luk kuv vet le ri ba tı da top lan mış tı ve Tu na sı nır la rı sa vun ma sız dı. Hun lar, bu olay lar dan son ra im pa ra tor luk üze ri ne bü yük akın lar yap tı lar. 12 Hun lar, iki kol dan im pa ra tor luk ara zisi ne hü cu ma geç ti ler. Ön ce Tu na yı ge çe rek Mös ya ya gir di ler ve ora dan Alp le re ka dar va ran bü yük bir akın yap tı lar. He men ar kasın dan Kaf kas la rı aşa rak Ana do lu ya, Su riye ye gir di ler. Ba tı da ya pı lan akın, bu böl gede ki hal kı kor ku ya dü şür dü. Ana do lu ya gi ren Hun la rın bir kıs mı Kap pa do kia ya ka dar so kul du. Bir kıs mı Ma lat ya, Ki lik ya ve An tak ya ya ka dar iler le di. iran üze ri ne akın yap tı lar sa da bu ra da mu ka ve met le kar şı laş tılar. Bu akın la rı ya pan lar her hal de ana kuv vetle re bağ lı idi ler. Bu es na da im pa ra tor luk kuv vet le ri ba tı da top lan mış bu lun du ğun dan Hun lar bir mu ka ve met le kar şı laş ma dı lar. Kar pat hav za sı nı, 400. ü yıl lar da ele ge çir diler. O za man bu böl ge de Got lar, Ge pid ler ve Van dal lar ya şı yor lar dı. Tu na ve Ti sa ır mak la rı ara sı nın Hun la rın eli ne geç me si so nun da bu ra da ya şa yan bir çok ka vim ba tı ya doğ ru uzak laş tı. Hun lar, gö çe be ha ya tı için çok el ve riş li olan bu böl ge yi ele ge çir mek te ıs rar lı idi ler. Di ğer ta raf tan, stra te jik ba kım dan bu böl ge çok önem li idi. Hun im pa ra tor lu ğu nun ağır lık nok ta sı nın ba tı ya kay ma sı, an cak (10) Bó na 13-15: Né meth 81. (11) Bó na 17. (12) Né meth

5 böy le ger çek leş ti. Fa kat, Bü yük Ka ğan Ka raton nın mer ke zi hâ lâ Don ır ma ğı nın do ğusun da bu lu nu yor du. Bu sı ra da ba tı ka na dı nın re isi ola rak 400 ler de Ul din adı zikr edi lir. Kar pat la rın öte sin de ki ara zi yi fet he den Ul din idi. 13 Hun lar, 90 lı yıl lar da Kar pat la rın ötesin de ya şa yan ka vim le ri ita at al tı na al mış lar dı. He nüz on la rın tam ola rak bo yun eğ me le ri ni is te mi yor ve sa de ce it ti fak et mek le ye ti ni yorlar dı. Bu yüz den, Ro ma ya kar şı gi riş tik le ri se fer ler de bu ka vim ler on la rın ya nın da yer al dı lar. Fa kat ar tık, bu ka vim le ri ni hai ola rak ken di le ri ne tâ bi kıl ma ya ve bü tün ara zi le ri ni ele ge çir me ye gi ri şin ce, bü tün bu ka vim ler deh şe te dü şe rek yer le ri ni terk ile Ro ma im para tor luk ara zi si ne ka bul le ri ni is te me ye baş ladı lar. Böy le ce Av ru pa da Bü yük Ka vim ler Gö çü ha re ke te geç miş tir. Bu sı ra lar da Kar pat dağ la rı hav za sın da bü yük bir kor ku baş la dı. Hun lar çem be re al dık la rı bu sa ha da gün geçtik çe iler li yor lar dı. Ye ni Fa tih ler Tu na ve Ti sa hav za sı nın fet hi ne bu gün kü Ro man ya ara zisin den baş la mış lar dır. Ul din aşa ğı Tu na bölge si ne gi rin ce ora da ya şa yan Sar mat la rın binler ce si Bi zans ara zi si ne gir di. Hun lar, Kü çük Kar pat lar böl ge si nin fet hi ne uşak la rı olan Ost ro got la rı gön der di ler ve bu olay ora da da bir deh şet ha va sı ya rat tı. Zi ra, Ost ro got la rın ar dın dan her cep he de Hun at lı la rı iler li yor du. Bu nun ne ti ce sin de dün ya nın o za ma na ka dar gör me di ği bir pa nik ya şan dı. Ba tı Ro ma im para tor lu ğu o za ma na ka dar rast la ma dı ğı bir in san se li ile kar şı laş tı. Bu ra dan ka çan ka vimle rin bir kıs mı Ku zey Af ri ka ya ka dar iler le diler. Çok kor kan bu ka vim ler, ka ra Av ru pa sı ile ara la rın da de ni zin bu lun ma sı na dik kat et ti ler ve o za ma na ka dar ra hat ede me di ler. Bu ka vim ler den bir kıs mı Ren ır ma ğı boy ların da yer leş ti ( ). 14 Ger çi Ala rik yü zün den im pa ro tar luğun bü tün kuv vet le ri ital ya da top lan mış bu lu nu yor du, fa kat bun lar ye ter siz di, ay rı ca 405 de Got lar Ro ma ya kar şı ayak lan dı lar ve Sti lic ho ça re siz Hun hü küm da rı Ul din den pa ra kar şı lı ğı yar dım is te di ve bu yar dım sa ye sin de Ro ma ku man da nı bu Got la rı yok et ti (406). ital ya ikin ci de fa kur tul du. Fa kat bu olay lar sı ra sın da baş şeh ri ko ru mak maksa dıy la Ren böl ge sin den or du la rın çe kil me si bü yük bir ha ta ol muş tu. Zi ra ay nı yı lın ara lık ayın da, Ren neh ri ni ge çen bir çok Cer men kav mi Gal ya yı is ti la et ti ve bu ra da bü yük bir ka vim ler ha re ke ti mey da na gel di. 408 de sa ray da ki bir ayak lan ma da Sti lic ho öl dü rüldü. Bu sı ra da Vi zi got kra lı Ala rik üc ret kar şılı ğın da Ro ma hiz me tin de ça lı şı yor du ve Alarik Hun lar sa ye sin de us lu du ru yor du, Ul din ve kuv vet le ri onu diz gin li yor du. Zi ra Hun lar Ba tı Ro ma im pa ra tor lu ğu ile dost luk ve it tifak için de idi ler. 15 Bu sı ra lar da Do ğu ve Ba tı Ro ma im para tor luk la rı nın za af için de bu lun ma sı Av rupa da Hun la rın öne mi ni art tır dı. 5. yüz yı lın ba şın da, Ba tı Ro ma im pa ra tor lu ğu nun iki ku man da nı Ru fi nus ile Sti lic ho ara sın da ki re ka bet bir za af se be bi idi. Bu de vir de olay lar çok sık ve kar ma şık tı. Hun ta ri hi, 5. yüz yıl da çö küş ha lin de ki Ba tı Ro ma im pa ra tor lu ğu ta ri hi ile çok sık mü na se bet te dir. Hun lar la Ba tı Ro ma ara sın da ki it ti fak ta ki lit adam Ae ti us idi. Hun lar nez din de re hi ne ola rak bu lu nan ve ora da çok dost edi nen Ae ti us, 408 de Sti lic ho nun öl dü rül me sin den son ra çok önem ka zan dı. Hun dost lu ğu Ae ti us a şans ge tir di ve Ro ma nın gö zün de Hun it ti fakı nın de ğe ri art tı ğı nis pet te Ae ti us ta va ta nı için çok önem li bir şa hıs ha li ni al dı. Hun lar la olan dost lu ğun dan do la yı Ae ti us, bü tün ku man dan lar ara sın da ay rı ca lık lı bir du ru ma gel di. Ga asıp Jho an nes ola yın da ona kar şı ha tı rı sa yı lır bir Hun or du su nu ha re ke te ge tire bil miş ti. Şöh re ti ve nü fu zu çok ar tan bu ha ris genç ku man da nı, Sa ray mev ki in den uzak laş tır dı ğı za man o Hun Hü küm da rı Rua ya sı ğın mış ve onun yar dı mıy la es ki ye rine ge ti ril miş ti. Ba tı Ro ma-hun it ti fa kı 450 yı lı na ka dar sür dü ve can çe ki şen im pa ra torlu ğun öm rü nü bir ne sil uzat tı. 16 Bu sı ra lar da Ro ma lı lar la Hun lar arasın da ki iş bir li ği her iki ta ra fın ya ra rı na uy gun (13) Bó na (14) Né meth (15) Bó na 20: Né meth 70. (16) Né meth 75: Bó na

6 146 du. Zi ra, Hun lar bir çok kav mi Ro ma lı la rın müt te fi ki sı fa tıy la ve im pa ra tor lu ğun ses siz kal ma sı sa ye sin de hâ ki mi yet le ri al tı na al dıkla rı gi bi, im pa ra tor luk da bar bar la rın ya kın bir hü cu mun dan kur tul muş olu yor du. Barbar la rın efen di si ha li ne ge len Hun lar on la rı diz gin li yor ve böy le ce Ro ma yı em ni yet al tı na al mış olu yor lar dı. Hun lar Pon tus dan Ku zey De ni zi ne ka dar uza nan sa ha da da ğı nık bir hal de ya şa yan bu ka vim le rin Ro ma im pa rator lu ğu n dan yar dım ve ce sa ret gö re me ye ceğin den emin ola bi lir ve ken di baş la rı na ka lan bu ka vim ler le ko lay baş ede bi lir ler di. Hun lar na mı na Ro ma it ti fa kı, is ti lâ lar ari fe sin de bu lun duk la rı müd det çe de ğer li idi. Fa kat bar bar lar üze rin de ik ti dar la rı nı kur duk tan son ra it ti fa kın bir an la mı kal ma dı. Ma car ova sı nın is ti lâ sı na gi riş tik le ri bu za man da Bi zan s ın it ti fa kı na ih ti yaç la rı var dı. Ni te kim Ul din, 400 yı lı nın so nun da is tan bul da is yan eden Got ır kın dan Ga inas ın ba şı nı im pa rato ra gön der mek le bir lü tuf ta bu lun du. im para tor he di ye ler le min net tar lı ğı nı ifa de et miş ve Hun lar la it ti fak et miş tir. 17 Tu na ve Ti sa ır mak la rı ara sı nın zap tı faz la bir güç lük ya rat ma dı ve Ul din Ba tı Ro ma im pa ra tor lu ğu ile da ha ya kın mü na sebet ler de bu lun mak üze re, Bi zans im pa ra torlu ğu ile olan it ti fa kı fes het ti. Ul din, 408 de Ar ka di us un ve fa tıy la mey da na ge len du rumdan fay da la na rak Do ğu-ro ma im pa ra tor luğu na sal dır dı. Olt ve De mir Ka pı ya ka dar olan yer le ri zap tet ti. Aşa ğı Tu na nın ku ze yinde ki bir çok ka le yi ate şe ver di. Mös ya da anah tar mev ki in de ki Cast ra Mar tis (Ku le) ka le si ni zap tet ti. Do ğu Ro ma ku man dan la rı bu ih ti laf la rı sulh yo luy la hal let mek ta raf lı sı idi ler. Fa kat Ul din aşı rı is tek ler de bu lun du. Sulh ün ko run ma sı uğ ru na yıl da yük lü bir ver gi ve sı nır bo yun da ki ka le le rin bo şal tıl ması nı is ti yor du. Ba şa rı la rın dan do la yı faz la gu ru ra ka pı lan Ul din, doğ mak ta olan gü ne şi gös te re rek is ter sem gü ne şin doğ du ğu ye re ka dar olan yer le ri feth ede bi li rim di yor du. Bu söz ler, ken di ni be ğen miş bir in sa nın ifade si idi ve Ul din in bas kı la rı fos çık tı. Bi zans Cast ra Mar tis i ge ri al dık tan baş ka onu Tu na nın kar şı ta ra fı na geç me ye zor la dı (409). Kı sa bir za man son ra Bi zans Tu na nın sağ sa hi lin de ki ka le le ri tah kim et ti ve 412 de Tu na do nan ma sı nı tak vi ye ede rek ır mak bo yu nun sa vun ma sı nı pe kiş tir di. 18 Lâ kin, Hun lar bu olay la rın et ki si ni hisset tir mek te ge cik me di ler. im pa ra tor II. Theodo si os is tan bul un sur la rı nı tak vi ye et tir di. Böy le ce es ki Kons tan ti nos sur la rın dan da ha uzun ve da ha sağ lam sur lar in şa edil di ve bu sur lar bin yıl dan faz la is tan bul u sa vun du. Bu za man dan son ra Hun lar, Do ğu ve Ba tı Ro ma im pa ra tor luk la rı na kar şı fark lı si ya set güt tüler. is tan bul a kar şı sü rek li teh dit sa vu nurken, Ro ma ya kar şı çok ılım lı dav ra nıl dı. Bi zans eya let le ri tah rip edi lir ve is tan bul a yıl dan yı la da ha ağır ver gi ler ko nar ken Ro ma, Hun dost lu ğu nun me sut yıl la rı nı ya şa dı. Zi ra Bi zans tan ar tık bek le dik le ri yok tu. Bu na kar şı lık Ma car ova sı nın ve onun öte sin de ki ara zi nin ele ge çi ril me si ve teş ki lât lan dı rıl ması na sı ra gel miş ti. Bu ra lar da otu ran ka vim ler hâ lâ on la ra cep he ala bi lir ler di. Bu se bep le Ba tı Ro ma nın tas vi bi ve ya yar dı mı şart tı. Bu dü şün ce ler le Ba tı-ro ma ile ya pı lan it ti fak yıl lık dış si ya set le ri ni be lir le di. Ro manın elin de Hun it ti fa kı bü yük bir koz du ve Ro ma ara zi si üze ri ne yer le şen Cer men ka vim le ri ken di si ni teh dit et ti ği an lar da bundan fay da la nır dı. Bu su ret le 4. yüz yı lın so nun da ve 5. yüz yı lın ba şın da Ro ma nın hizme tin de ça lı şan pek çok Hun var dı. im pa rator luk or du sun da da sa yı sız Hun üc ret li si ça lı şır dı ve zen gin le rin bir ço ğu da özel em niyet le rin de Hun mu ha fız la rın dan fay da la nıyor lar dı. Ala rik, Ro ma nın Hun yar dım cı ların dan çok çe ki ni yor du. Ala rik in 410 da Ro ma yı zapt ede rek yağ ma la ma sı, Do ğu Ro ma nın Ul din Hun la rı ile mu ha re be hâ linde bu lun ma sı za ma nı na rast la mış tır. Bi zans bü yük Hun im pa ra to ru Ka ra ton ile 412 de mü ta re ke ya par. Bi zans, 412 de Hun la ra el çi he ye ti gön de rir ve bu el çi he ye tin de bu lu nan Olym pi odo ros, mü him bir kıs mı kay bo lan (17) Né meth 73. (18) Thomp son 29: Bó na 23.

7 ese rin de Hun la ra da ir ka yıt la rı içe rir. Hun lar 420 de iran a kar şı ba şa rı sız bir se fer ya parlar. 421 de Bi zans ile iran ara sın da ti ca rî me se le ler den do la yı harp çık ma sın dan fay dala nan Hun lar Trak ya ya gir di ler. Bun dan sonra At ti la nın am ca sı Rua za ma nı na ka dar ku zey hu dut la rın da bir sü kûn dev re si gö rülür yıl lar dan son ra ik ti da ra ge len Rua, kar deş le ri Mun cuk ve Ok tar ile bir lik te hü küm sür dü ve kar deş le ri nin ölü mün den son ra 432 de tek ba şı na ka ğan ol du. Rua, Ae ti us un dos tu idi ve 433 de ona yar dım et mek üze re ital ya ya gir di. Hun lar, bu yar dım kar şı lı ğın da Pan no nia nın bir kısmı nı dev ral mış lar dır. Tran sil van ya nın tam ola rak il ha kı da Tu na ve Ti sa ara sın da ki arazi nin zap tın dan son ra ger çek le şir. Tran sil vanya da kuv vet li bir Cer men kav mi olan Ge pidler otu ru yor lar dı ve Ost ro got lar Hun lar na mı na Ge pid le re kar şı çar pış tı lar. Ay rı ca 406 yı lın dan baş la mak üze re Hun la rın Burgund la ra kar şı gi riş tik le ri se fer ler, ara da Ok tar za ma nın da bü yük ka yıp lar ver me le riyle sü re gel miş ve so nun da Hun la rın Burgund lar dan çok ağır bir şe kil de in ti kam al ma la rıy la son bul muş tur. 19 Hun lar Hak kın da Kay nak lar da ki Yan lış lar Hun la rın men şei, ha yat tar zı, et nik du ru mu ve dış gö rü nüş le ri hak kın da ki bil gile ri yal nız mağ lup lar cep he sin den alı yo ruz. On la rın ta raf sız ve ger çek bil gi ver me le ri ni bek le mek saf dil lik olur ve on la rın gö zü ile or ta ya atı lan hü küm ler yüz yıl lar bo yu de ğişme den de vam et miş tir ve bun la rı de ğiş tirmek he men he men im kân sız dır. On la ra gö re Hun lar, Av ru pa yı ka sıp ka vu ran bar bar lı ğın tem sil ci le ri dir ler. Hun la rın kim li ği ve ne reden gel dik le ri bi lin mez. On lar la il gi li ola rak nak le di len si hir li ge yik ef sa ne si her hal de on la rın men şe ef sa ne si dir. Geç An tik çağ ya zar la rı nın on lar hak kın da yaz dık la rı an tik çağ dan be ri bi li nen bin yıl lık ma sal lar dır. Ger çi, 4. yüz yı lın ta nın mış ta rih çi si Am mianus, dev ri ne na za ran tam ve ob jek tif bil gi ler ver me ye ça lış mış sa da çağ da şı bu lun ma dı ğı dev rin olay la rı nı an la tır ken, bin yıl ön ce ay nı yer de vu ku bu lan olay lar la ka rış tır mış tır. Onun ka yıt la rın da Stra bon ve He ro do tos, hat ta Ho me ros un iz le ri ni gör mek müm kündür. Am mi anus, Hun la rı gör me miş ve çağdaş la rın dan on la rın se bep ol duk la rı olay la rı duy muş tur. On lar hak kın da ki tas vir le ri okudu ğu eser ler den al mış ve onun ka yıt la rı okullar da ha ki kat imiş gi bi za ma nı mı za ka dar tek rar lan mış tır. Ka yıt la rı şöy le özet le ne bi lir: Hun la rın ate şe ih ti ya cı yok tur, çün kü on lar piş miş ye mek ye mez ler. Kök le ri ve çiğ et le ri yer, bu eti bal dır la rı ile at sır tı ara sın da ısı tırlar. Ya ba nî hay van lar gi bi ya şar lar. Da ha çok av lan dık la rı ile ge çi nir ve bu nu bu la maz lar sa yağ ma et tik le ri ile bes le nir ler. 20 Av ru pa ada mı, çok sa yı da hay van ye tiş tir me ve me ra de ğiş tir me yo luy la sür dürü len ço ban ha ya tı nı hiç bir za man an la ma dı. On la rın gö zün de, Av ras ya nın son suz boz kırla rı nın bü yük baş hay van ye tiş ti ren in sa nı da ima yurt suz, her za man yer de ğiş ti ren ve yol lar da ko nak la yan, ev ler de otur mak tan kor kan, ve on la rın baş la rı na çö ke ce ği ne inanan, çok de fa bir ku lü be ye bi le sa hip bu lunma yan in san dır. Böy le si ne il kel Geç Or ta çağ fan te zi si nin mah su lü olan ada ma her tür lü vah şi lik ve zor ba lık at fe di le bi lir. Mo dern ta rih ya zar la rı, bü tün bu fan tas tik te ker le mele ri ter ket mek le be ra ber, Am mi anus gi bi sâ lim dü şü ne bi len bir in sa nın bü tün bun la rı ger çek miş gi bi nak let me si an la şı lır gi bi de ğildir. Hun lar yük sek bir ku man da dan yok sundur lar, hiç din le ri bu lun ma mış ve bâ tıl iti katla ra inan mış lar dır Bun la rın ya nın da mo dern ba zı id di ala ra gö re de pa le oli tik se vi ye de ki sü rü ler ve ya en aşa ğı se vi ye de ki ço ban lık gi bi de ğer len dir me le re rast la nır. Am mi anus da ha ile ri gi de rek Hun la rın ha yatı nı çok sa de bir dü ze ye in di rir. Hal bu ki Hun la rın top lu mu, da ha Av ru pa da gö ründük le ri ilk an dan iti ba ren şe kil len miş ve or ga ni ze, ba şın da bü yük ka ğa nın bu lun du ğu (19) Bó na 23-24: Né meth 73. (20) Bó na 25-27: Thomp son 15-17: Mar cel li nus XXXI 2,

8 148 ve özerk bir ku man da nın ida re et ti ği or du ya sa hip ti. Hun kül tü rü, Or ta As ya ve iran ka rışı mı bir man za ra ka zan mış tı. Gö rü nüş te sı kı bir as ke rî ni zam hâ kim di. Hun la rı ya kın dan gör mek fır sa tı nı bu lan şa ir Cla udi anus, Ro ma lı su bay la rın sa hip ol ma yı çok is te dik leri Hun ke me rin den bah se der. 21 Hun lar hak kın da ki tas vir ler den or ta ya çı kan tip: Ke na rı yük sek ve kat la na bi lir bir kül lah, ta ba nı yu mu şak çiz me ler, ge niş omuzlar, nis pe ten kı sa boy, ko ca ka fa, ka lın bo yun, çı kık yu var lak bir gö ğüs, bo dur ve uzun ca bir göv de, kı sa ba cak lar dır. Ro ma lı lar ufak ya pı lı ol duk la rın dan on la rın kı sa bo yu dik kat çekme miş se de on la rın tık naz vü cu du nu bi çimsiz bul muş lar dır. Hal bu ki şa ir Si do ni us Hunla rın gü zel ol du ğu ka na atin de dir. Ona gö re, at üze rin de otur duk la rı za man boy la rı uzun gö rü nür. Got kro ni ği, Got la rın ya nın da Hunla rı gös te riş siz sa yı yor. Hal bu ki ant ro po lo ji mal ze me si bu nu doğ ru la mı yor ve Hun la rı şah sen gör müş olan la rın on lar hak kın da ki bil gi le ri ta ma mı ile fark lı dır. Gü ne şin ka vurdu ğu Hun si ma sı nın, ka pa lı yer ler de ve or man lar da ya şa yan renk siz Got lar dan da ha es mer ol du ğu doğ ru dur. Ant ro po lo ji mal zeme si Hun lar ara sın da Mon go lo id tip le re rastlan dı ğı nı gös te ri yor. Fa kat bu tip te ki in san ların sa yı sı %20-25 ten faz la de ğil dir. iç As ya da mey da na çı ka rı lan bin ler ce me zar da bu lu nan ka fa tas la rın da Av ru pa vas fı üs tün dür. Bu se bep le Jor da nes in At ti la yı tav sif eden sa tırla rı, gör gü ta nı ğı nın ifa de si ne uy mak tan zi yade At ti la dan 100 yıl son ra mey da na ge len bir in san ti pi dir. 22 Hun Di li Hun di li hak kın da gü ve ni lir hiç bir kayda rast la mı yo ruz. Fa kat Bi zans ya za rı Pris kos, 440 lı yıl lar da Got ku man dan la rı nın bü yük bir gay ret ile Hun ca ko nuş tuk la rı nı ya zar. Bu gü ne ka dar ka dar Hun şa hıs adı kalmış tır ve bun lar da ken di le ri ni çev re le yen ya ban cı la rın an la ya bil dik le ri ka dar doğ ru dur. Bu isim ler den önem li bir kıs mı Türk dil le ri ile bü yük bir ya kın lık gös te rir. Lâ kin Hun la rın Cer men ad la rı al dık la rı da an la şıl mak ta dır. At ti la nın am ca sı nın adı Rua ve At ti la adı bun lar dan dır. Got la rın da Hun ad la rı ta şı dıkla rı nı bi li yo ruz. At ti la nın ba ba sı nın adı Muncuk in ci Rua nın ye ğe ni nin adı Ok tar Kuvvet li, Yi ğit, am ca sı nın adı Oi bars Pan ter, At ti la nın ilk ka rı sı nın adı Arı kan Te miz Pren ses, At ti la nın oğul la rı Er nak Kah raman, El lak ilk, Den gi zik De ni ze Ben zeyen. Ha ne da na men sup şa hıs la rın adı da bü yük bir ih ti mal le Türk çe dir. Ka ra ton Ka ra El bi se li, Ul din Ba hadır, Ba sig Pan te re Ben ze yen, Kur sik Asil, Eş kam Bü yük Ra hip, Ata kam Rahip Ata, Kel kal Ka tı Ka rak ter, Ble da Hâkim, Hü küm dar. Bü tün bun lar dan son ra Hun la rı Mo ğol sa yan lar da var dır. Fa kat, da ha baş lan gıç tan 468 yı lı na ka dar Hun idare ci züm re si nin Türk ad la rı ta şı dık la rı bir ger çek tir. Bu sü lâ le da ha Vol ga ır ma ğı nın ge çil me sin den iti ba ren ik ti dar da idi. ilk hü küm dar Ba la mer, hem ku man dan hem de bü yük ka ğan dı. Ul din den son ra ge len Ka raton bü yük ka ğan dı. Yi ne Rua bü yük ka ğan ve onun kar de şi bir alt rüt be de idi. Son bü yük ka ğan, ken di si ni Do ğu ve Ba tı im pa ra tor la rı ile ay nı se vi ye de sa yan At ti la idi. Lâ kin bir çok Hun adı nın Türk çe den izah edi le bil mesi ne rağ men, isim ler den ha re ket le bir kav min di li ve ır kı hak kın da ka rar ver mek yan lış olur. 23 Gö çe be Ha yat Tar zı Hun la rın ha ya tı di na mik ve ha re ket li, kur duk la rı im pa ra tor luk çok renk li idi. Bu im pa ra tor luk At ti la nın am ca la rı za ma nın da ar tık ku rul muş tu. Ya ni bu bü yük im pa ra torlu ğu ku ran yal nız At ti la de ğil di, böy le mu azzam bir im pa ra tor luk bir tek şah sın ese ri ola maz dı. Di ğer ta raf tan, bu den li bü yük bir im pa ra tor lu ğun böy le kı sa bir za man da (21) Né meth 79-81: Thomp son 41-43: Bó na (22) Né meth 54, : Thomp son 50-51: Bó na 29-30: Mar cel li nus XXXI, 2. (23) Né meth : Bó na

9 ku rul muş ol ma sı da üze rin de du rul ma sı ge reken bir prob lem dir. Bu me se le le re da ir elimiz de za ten çok az olan ya zı lı kay nak lar he men hiç bil gi ver mez ler. Bu hu sus ta son yıl da ya pı lan ar ke olo ji araş tır ma la rı yar dım cı ol mak ta dır. Am mi anus un an lat tı ğı Hun top lu mu, ta li hi de ğiş ti ri le mez bir ço ban olu şu mu dur. Böy le bir top lum, aşa ğı ge liş me se vi ye sin de, ye rin de sa yan ve ya hiç ge liş me ka bi li ye ti ol ma yan bir boz kır gö çe be si dir. Ço ban la rın aşa ğı se vi ye de ki ge lir kay nak la rı, bü yük çap ta iş ler ba şa ra ma ya ca ğın dan bu du ru mun pa ra zit ve ya yağ ma ya da ya nan bir ik ti sat tar zı ile de ğiş me si ge re kir. Gö çe be ler, yi ye cek faz la sı bi rik tir me ye muk te dir bu lun ma dık la rın dan bü yü ye bil mek için bir gı da faz la lı ğı ka za nın ca ya ka dar bekle me le ri icap et miş tir ve an cak Got la rın gı da faz la sı na ka vuş tuk tan son ra yük sel me yi ba şar mış lar dır. Hal bu ki Ro ma kay nak la rı nın bil dir dik le ri ne gö re 4-5. yüz yıl lar da Got lar ta hıl kıt lı ğı çe ki yor lar dı. Di ğer ba zı mo dern araş tır ma cı la ra gö re de Hun lar S lav lar la Ro ma lı laş mış ve is teb de do la şan yer le şik ka vim le rin ta rım ürün le ri ni gasp ede rek kuvvet len miş ler dir. Bu zi ra at ile ge çi nen ka vimle rin sö mü rü sü ol ma dan Hun lar var lık la rı nı ko ru ya maz ve top lum la rın da iş bö lü mü oluşa maz dı. Ge niş ilim çev re le rin de ya yıl mış bu lu nan bu dü şü nüş tar zı nı ar ke olo ji da ima şüp he ile kar şı la mış tır. Hun la rın Vol ga nın öte sin de, Or ta As ya da otur duk la rı za man da hi, pek ge ri ol ma yan ve şe kil len miş bir toplum da ya şa dık la rı, Hun dev ri ne ait şa ha ne prens me zar la rın dan an la şıl mak ta dır. Gö çebe le rin baş lı ca ser vet kay nak la rı nın bü yük çap ta hay van ye tiş tir mek ol du ğu bir ge çek tir ve bu yüz den de bu hay va na ot ve su bu la bilmek için do laş ma la rı bir za ru ret tir. Baş lı ca gı da mad de le ri süt ve süt ma mul le ri dir. Hayva nı kes me di ği ve esir ge di ği için eti da ha çok av cı lık, ba lık çı lık yo luy la sağ lar lar dı. Ta bi atı ile sur lar la çev ri li şe hir le ri de yok tu. Baş lı ca hay van la rı at la rı dı şın da ke çi, ko yun ve sı ğırdı. Eti, sü tü ve yü nü do la yı sıy la en çok ko yunu bes ler ler di. 24 Ro ma lı lar Hun la rın at lı kül tü rü ne hayran lık la rı nı giz le ye mez ler. Cla udi anus a gö re Hun lar at la rı na ya pış mış gi bi dir ler. Si do nius a gö re da ha ana sı nın yar dı mın dan ye ni kur tu lan bir Hun ço cu ğu eğer len miş bir at ile baş ba şa dır. Hun kav mi at sır tın da ya şar. At sır tın da alış ve riş ya par, yer içer ve atın boy nuna sa rı la rak uyu ya bi lir ve gü zel rü ya lar gö rürler di. At sır tın da mü za ke re ler de bu lu nur ve mü him ka rar lar alır lar dı. De vam lı at sır tın da ya şa dık la rın dan Hun lar ya ya yü rü me yi sevmez ler di. At, uzun za man sü rat li bir ula şım ara cı idi. At lı ka vim ler, at sa ye sin de uzak ta ki ka vim le ri yen me yi ve kö le yap ma yı ba şar mışlar dır. Yer le şik ka vim le rin du ra rak mu ha re be eden or du la rı kar şı sın da at lı gö çe be ler mu hare be tak tik le ri ni sü ra t ve ha re ket üze ri ne kur muş lar dır. Sü ra tin mu ha re be de ki bü yük öne mi ni ilk de fa kav ra yan lar on lar dır. At üzerin de sü rat le gi der ken öne, ar ka ya, ya na ay nı sü rat le ok ata bil me le ri sa ye sin de yer le şik ka vim le rin ağır ha re ket eden or du la rı kar şısın da bir üs tün lük sağ la mış lar dır. Düş man hat la rı önün de şu ra ya bu ra ya ok la rı nı sa vu rarak uçuş muş, hü cum et miş ve son ra âni den bir ric at ya pa rak düş man saf la rı nın yo ğun ma ha re be ni za mı nı boz duk tan son ra mu hare be ye gi riş miş ler dir. Ağır kı ta la rı im ha eden kuv vet ler le de ğil, hi le ile faz la kan kay bet meden ba şa rı sağ lar lar dı. Gö çe be nin si lâ hı en son za man la ra ka dar yay dı ve Hun lar ok at ma sa na tın da ba tı lı la rı hay ran bı rak mış lardır. Hun lar yay dı şın da ya kın mu ha re be ler de kı lıç, han çer, mız rak ve ke ment kul la nır lardı. 25 Kı şın or man lar da ya şa yan ufak av hayvan la rı nın post la rı nı gi yer ler di. Ya zın ise yün, ipek ve da ha ha fif mal ze me ler den ya pıl mış el bi se le ri var dı ve bun la rı renk li iş le me ler le ala ca lı bir ha le ge ti rir ler di. Ön den açı lan, dizler le bal dır la ra ka dar uza nan bir man to gi yerler di. Ge nel lik le ke çi de ri sin den ya pıl mış bir pan to lon giy miş ler dir ve bu nun pa ça la rı nı to puk lar da bü ze rek ça rık la rın içi ne so kar lar (24) Mar cel li nus XXX, 2 2: Né meth 79, 86: Thomp son 41-45: Bó na (25) Né meth 81-82: Thomp son 51-52: Bó na

10 150 dı. Baş la rı nı te pe li ve öne doğ ru bü kü len bir ser puş ör ter di. Hun zen gin le ri iyi gi yin miş lerdir. Eş ya yı kıy met li taş lar la süs le mek âdet ti. Sı ra dan Hun la rın giy si le ri gös te riş siz di. Bir de fa giy dik le ri el bi se le ri par ça la nın ca ya ka dar de ğiş tir me miş ler dir. 26 Gö çe be nin asıl mes le ği harp ve yağ ma idi. Teh li ke ânın da her tür lü de ne me ve yoksul luk la ra da yan mak âdet ti. Ro ma lı lar on ların bu özel lik le ri ni çok iyi bi lir ler di. Sulh za man la rın da ise tem bel li ğe alış kın dı lar. Va kit ge çir mek için tav la oy nar ve tav la yı sü rek li yan la rın da ta şır lar dı. Gö çe be ler arasın da ku mar yay gın dı, sü rü ler ken di li ğin den ot la dık la rı için bol va kit le ri var dı. Gö çe be ler de her kes mu ha rip sa yı lır dı, önem li şa hıs la rın ma iye ti var dı. Bu ma iyet kıs men kö le ler den kıs men fa kir leş miş hür kim se ler den olu şur lar dı. Bir kö le, efen di si ne be de li ni öde mek su re tiy le azat ola bi lir di. Kö le her işi ya par, bü yük bir kıs mı köy ler de otu rur, zi ra at ya par ve ya efen di si nin baş ka hiz met le ri ni gö rür ler di. Köy ler ku lü be ve tah ta ba ra ka lar dan olu şur du. Gö çe be ler de zen gin ile fa kir, sa de va tan daş ara sın da fark gö ze ti lir di ve top lum da aris tok ra tik bir hi yerar şi var dı. Ya ra tı lış tan hâ ki mi ye te du yar lı bir un sur olan gö çe be, bir kav mi ve bir im pa rator lu ğu ik ti dar ba sa mak la rı na gö re teş kil eder ve bü tün ha ya tı mer te be le re da ya nır dı. Üst ta ba ka, me mu ri yet le ri da ima ken di arala rın da bö lü şür dü. An cak soy lu ki şi ler ku man da ede bi lir ve hâ ki mi ye te li ya kat ila hî bir lü tuf (kha ris ma) sa yı lır dı ve bu da kan yo luy la ba ba dan oğu la ge çer di. Soy lu ol ma dığı hal de mu ha re be ler de siv ri len bir kim se kah ra man (Ba ga tur) olur, eğer bü yük bir şöh re te ka vu şur sa ye ni soy lu bir ai le nin ku rucu su olur du. Soy lu la rın si ya sî ha yat ta ki pa yı bü yük tü ve gö çe be bir hü küm dar te ba sın dan tam bir ita at bek ler se de yi ne de des pot bir hü küm dar de ğil di ve dev le tin ile ri ge len le ri ile da nış ma sı ge re kir di, lâ kin is ter se de dik leri ni yap ma ya bi lir di. Ai le (aul) için de de hi yerar şi var dı. Her ai le nin yurt lar da sı nıf la ra gö re yer leş miş bir ye ri var dı ve bu nu de ğiş tire mez di. Sof ra da da hi hi ye rar şi ye dik kat edilir ve bu ra da sos yal du rum dü şü nül mez di. Baş mev ki hü küm da rın sa ğın da ve ikin ci si so lun da idi. 27 Gö çe be ler de çok ka dın al ma âde ti vardı. Fa kat ka dın için yük lü bir meb lağ öde mek ge re kir di. He le soy lu bir ka dın uğ ru na bü yük bir ser ve te (ka lım) ih ti yaç var dı. Ka dın lar ara sın da da hi ye rar şi ger çek le şir di. ilk ha nım evin sa hi be si sa yı lır ve di ğer zev ce ler bu nun em ri al tın da bu lu nur lar dı. An cak ilk ka rı sından do ğan ço cuk lar ve ra set hak kı na sa hip tiler. At ti la nın ilk ka rı sı Arı kan ın ay rı bir sa raya sa hip bu lun ma sı, Hun lar da ka dın la ra de ğer ve ril di ği ni gös te rir. Bu nun la be ra ber gö çe be ka dı nı sa tın alır dı ve bu man tı ğın bir ne ti ce si ola rak ka dın lar da ço cuk la ra ve ak raba ya mi ras ka lır lar dı (le vi ra tus). 28 Hay van lar gö çe be nin ser ve ti ol du ğundan bü tün ha ya tı nı hay van la rı ot lat ma te melle ri üze rin de dü zen le me si ge re kir di. Be lir li ai le ler sü rü le ri ni bir ara da ot la tır lar dı. Gö çebe top lu mu nun en kü çük bi ri mi aul idi ve aul da her kes ser ve ti nis pe tin de kat kı da bu lunur du. Aul lar da he nüz kan ak ra ba lı ğı esa sı aran maz dı. Aul re isi ida re et ti ği top lu mun baş ka nı idi. Aul da en çok ser ve te, en nü fuz lu ai le ye ve ak ra ba ya sa hip olan em re der di. Aul re isi ken di çev re si nin ka ğa nı idi, si ya sî bir ro lü de var dı. Her ka bi le nin be lir li ve sı nır ları çi zil miş me ra la rı var dı. Kış lak la rın bö lü şülme sin de ço ğu za man kav ga lar çı kar dı ve is tep hâ ki mi ye ti et ra fın da ki mü ca de le ler bu su ret le baş lar dı. Si ya sî top lum lar kuv vet ler et ra fın da kü me le nir ve böy le ce bü yük is ti lâlar za ma nı na ge li nir di. Ka vim ler, bu si ya sî bir li ğe ken di ar zu la rıy la ka tı lır ve ya zor kul lanı la rak bo yun eğ di ri lir di. Böy le ce mü te va zi bir baş lan gıç tan bu gün den ya rı na der hal bir gö çe be im pa ra tor lu ğu mey da na ge lir di. 29 Aul lar ka bi le ve ka bi le bir lik le ri için de eri mez ve sa de ce kum zer re le ri gi bi bir bir le (26) Né meth 83: Thomp son 41-42: Bó na 38-. (27) Né meth 83-85: Thomp son 45. (28) Né meth 86. (29) Né meth

11 ri ne ya pı şır lar dı. Böy le ce en bü yük gö çe be im pa ra tor luk la rı da hi bir çok özerk dev letçik ten olu şur du. Teş ki lâ tın bu gev şek olu şumu nun çok bü yük fay da la rı ol du ğu gi bi mahzur la rı da var dı. Ha kim sü la le baş ka ka vim leri is ti la ede rek ken di top lu luk la rı için de bı rak tı ğın dan ik ti dar la rı sü rat le ge niş le ye bilir di. Bu yüz den hâ kim ka bi le, mağ lup ka vimle ri za yıf bir şe kil de ör ten in ce bir ta ba ka dan iba ret ti. Bu ta ba ka ik ti da rı elin de tu ta bil di ği müd det çe me se le yok tu. Lâ kin oto ri te si ni kay be der et mez taht mü ca de le si sü rat le so na erer ve im pa ra tor luk ku ru lu şun da ki sü rat le ken di ni oluş tu ran bö lüm le re ay rı lır dı. Çok de fa ka bi le ler it ti fa kı nın ay rı bir hü küm da rı yok tu ve ka bi le le rin bi rer re isi var dı. Bun lar ise ya ban cı dev let ler le an laş ma lar ya par, it tifak lar ku rar ve ken di baş la rı na ha re ket ederler di. An cak or tak bir teh li ke ânın da bir bir leri ne yar dı ma ko şar lar dı. Hun lar da an cak za man la da ha sı kı bir bir lik mey da na ge tir diler. Si ya sî ik ti dar bir kı sım ka bi le re is le ri arasın da bö lü nür ve hü küm dar he nüz pri mus in ter pa res (ben zer le ri ara sın da bi rin ci) idi. 412 sı ra la rın da Hun la rın bü yük ka ğa nı bu lunan Ka ra ton, hâ lâ Hun la rın tek ka ğa nı de ğildi. is teb de bir ka bi le nin adı par la yın ca di ğer ka vim ler onun adı nı alır lar, böy le ce ken di ad la rı ta ma mıy la kay bol mu yor ve bir lik içinde ya şa mak ta de vam edi yor. Bu iti bar la Hunlar ara sın da da her kes Hun de ğil di. Fa tih ler, fet het tik le ri ül ke nin hal kı nı çok de fa di ğer ka vim ler ara sın da da ğıt mış lar ve ka dın lar la ço cuk la rı na do kun ma mış lar dır. Hat ta, tâ bi ka vim ler bir de re ce ye ka dar özerk de ola bi liyor lar dı. Fa kat ye ni tâ bi ler gö çe be si ya si ge lene ği ne gö re bir lik te en son mev kii iş gal eder, ön cü ve ya art çı gi bi en ağır iş le ri gö rür ler di. 30 Tâ bi ka vim ler han gi ka te go ri ye gi rerler se gir sin ler hâ kim ta ba ka nın an la yı şın da da ima kö le ve ca ri ye idi ler. At ti la, ken di si ne ver gi öde yen im pa ra to run da kö le ol du ğu nu söy ler. Gö çe be im pa ra tor lu ğu bü yü dük çe top tan im pa ra tor luk lar da kö le li ği dü şer ler. Or hun Ki ta be le ri n de ki şu cüm le bu nun açık bir ifa de si dir: Bu za man da kö le le rin de kö le le ri, ca ri ye le rin de ca ri ye le ri var dı sağ la dı ğı mız ve teş ki lâ ta ka vuş tur du ğu muz im pa ra tor luk o ka dar bü yük tü. Baş kal dıran lar zor kul la nı la rak bir ara da tu tu lur lar; ka ğa nın bü tün en di şe si, ni zam sız ve bir çok aul dan olu şan in san yı ğı nın dan ni zam lı bir top lu luk mey da na ge tir mek ti. Ka ğan, kav mi ni ni za ma alış tır mak ve zen gin et mek le if ti har eder; fa kat, im pa ra torlu ğu ai le mül kü sa yar ve ha lef le ri ne mi ras ola rak bı ra kır. At ti la nın ölü mün den son ra im pa ra tor lu ğun oğul la rı ara sın da kö le ler tarzın da bö lü şül me si ne, tâ bi Cer men ka vim le ri baş kal dı rır lar. Gö çe be hü küm da rı, is ti la edilen bü tün ara zi ve men kul ler üze rin de hak id dia eder. Hü küm dar ha ne da nı ve ka bi le si zabt edi len bü tün ser ve ti ken di ma lı sa yar. En yük sek me mu ri yet ve man sıp lar on lar ara sında pay la şı lır. En bü yük man sıp la rın sa yı sı As ya Hun la rın da 24 ve Gök türk ler de 28 dir. Me mu ri yet ler ir si idi ve bu ku ral bağ lı ka vimler için de ge çer li idi. Rüt be ler fi ili bir ik ti dar ifa de eder ve ün van la rın sa hip le ri, bü yük ve ya kü çük or du ve ya kav min re is le ri dir. Rütbe ve ün van la rın öne mi ni, ka bi le ve kav min kuv ve ti, sa yı sı ve nü fu zu ta yin eder di. Gö çebe top lu mun da hi ye rar şi çok kuv vet li ol duğun dan pro to kol de bu mev ki ve ün van la ra ri ayet edi lir di. Halk on lu sis te me gö re bö lümle re ay rıl mış idi ve si ya sî teş ki lât aşa ğı ya doğru ka de me li ola rak iner di. 31 İk ti dar da ki kim se ler, ka ğa nın ta li hi ile çok ya kın dan il gi li idi ler, zi ra onun la yük lemiş ler dir ve ni met ler den onun ta ra fın dan uzak laş tı rı la cak lar dır. Bu se bep le iyi ve kö tü gü nün de ona yar dım eder ve emir le ri ne ita atla uyar lar dı. Taht de ği şim le rin den kor kar ve is tik ba lin ne ge ti re ce ği ni bil mez ler di. Seç kin ol du ğu ka dar ka bi li yet li bir ha le fin tah ta çıkma sı na dik kat eder ler. Hâ ki mi yet hak kı ai leye ait bu lun mak la be ra ber bu ra da en yaş lı sı (se ni ora tus) de ğil, fa kat ön ce ki hü küm da rın (30) Né meth (31) Né meth

mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi

mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi al mak için ka fası nı sok tu. Ama içer de ki za rif

Detaylı

-gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di

-gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di -gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di ne: Sen gü neş li so kak lar da do laşı yor sun, is

Detaylı

Gök ler. Uçak lar la gi di lir an cak ora la ra. İn san gök ler de do la şa bil se. Bir ak şa müs tü, ar ka daş la rıyla. Bel ki ora la ra uçak lar

Gök ler. Uçak lar la gi di lir an cak ora la ra. İn san gök ler de do la şa bil se. Bir ak şa müs tü, ar ka daş la rıyla. Bel ki ora la ra uçak lar Gök ler. Uçak lar la gi di lir an cak ora la ra. İn san gök ler de do la şa bil se. Bir ak şa müs tü, ar ka daş la rıyla. Bel ki ora la ra uçak lar la da gi di le mez. Çün kü uçak lar çok ya kın dan geçi

Detaylı

ya kın ol ma yı is ter dim. Gü neş le ısı nan top rak üze rinde ki çat lak la rı da ha net gö rür düm o za man. Bel ki de ka rın ca la rı hat ta yağ

ya kın ol ma yı is ter dim. Gü neş le ısı nan top rak üze rinde ki çat lak la rı da ha net gö rür düm o za man. Bel ki de ka rın ca la rı hat ta yağ SAKARKÖY Uzun boy lu bir can lı ol ma yı ben is te me dim. Ben, doğ du ğum da da böy ley dim. Za man la da ha da uzadım üs te lik. Bü yü düm. Ben bü yü dük çe di ğer can lılar kı sal dı lar, kü çül dü

Detaylı

STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI

STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI 22 STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI 406 A GRUBU STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI 22 A GRU BU STAJ ARA DÖ NEM DE ER LEN D R ME S AY RIN TI LI SI NAV KO NU LA

Detaylı

Gü ven ce He sa b Mü dü rü

Gü ven ce He sa b Mü dü rü Güvence Hesabı nın dünü, bugünü, yarını A. Ka di r KÜ ÇÜK Gü ven ce He sa b Mü dü rü on za man lar da bi lin me ye, ta nın ma ya S baş la yan Gü ven ce He sa bı as lın da ye - ni bir ku ru luş de ğil.

Detaylı

36. AVRUPA BRİÇ ŞAMPİYONASI WIESBADEN / ALMANYA

36. AVRUPA BRİÇ ŞAMPİYONASI WIESBADEN / ALMANYA 36. AVRUPA BRİÇ ŞAMPİYONASI WIESBADEN / ALMANYA 1983 MİL Lİ TA IM SEÇ ME LE Rİ Al man ya, Wi es ba den 1983 Av ru pa Şam pi yo na sı için mil li ta kım seç me le ri, yi ne ba zı yö ne ti ci le rin is te

Detaylı

Afetler ve İlişkilerimiz

Afetler ve İlişkilerimiz Afetler ve İlişkilerimiz DEPREM KAYIPLARIMIZ VE YAS Sayfa 2 DEPREM, KAYIPLAR VE EŞLER ARASI İLİŞKİLER Sayfa 10 DEPREM, KAYIPLAR VE DOSTLUKLAR Sayfa 14 DEPREM KAYIPLARIMIZ VE YAS Aşa ğı da ki bil gi ve

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 10. IIF KOU ALATIMLI 2. ÜİTE: ELEKTRİK VE MAYETİZMA 4. Konu MAYETİZMA ETKİLİK ve TET ÇÖZÜMLERİ 2 Ünite 2 Elektrik ve Manyetizma 2. Ünite 4. Konu (Manyetizma) A nın Çözümleri 3. 1. Man ye tik kuv vet ler,

Detaylı

Abdullah Öcalan. Weşanên Serxwebûn 85

Abdullah Öcalan. Weşanên Serxwebûn 85 Abdullah Öcalan Ta rih gü nü müz de giz li ve biz ta ri hin baş lan gı cın da giz li yiz Abdullah Öcalan Ta rih gü nü müz de giz li ve biz ta ri hin baş lan gı cın da giz li yiz Weşanên Serxwebûn 85 Abdul

Detaylı

VE R M L ÇA LIŞ MA NIN L KE LE R

VE R M L ÇA LIŞ MA NIN L KE LE R Ve rim li ça lış ma nın il ke le ri ni açık la ya bi lir mi si niz? VE R M L ÇA LIŞ MA NIN L KE LE R Bil di ği niz gi bi, Ba şa rı lı Ol mak için dü zen li, prog ram lı, is tek li, is tik râr lı bir şe

Detaylı

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ BELGELENDİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI YENİ DÜNYANIN YENİ YÖNETİM SİSTEMLERİ TSE İZMİR BELGELENDİRME MÜDÜRLÜĞÜ 1 TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ 13.03.2014 TSE İZMİR BELGELENDİRME MÜDÜRLÜĞÜ

Detaylı

Abdullah Öcalan. SEÇME YAZILAR Cilt VI

Abdullah Öcalan. SEÇME YAZILAR Cilt VI Abdullah Öcalan SEÇME YAZILAR Cilt VI ABDULLAH ÖCALAN SEÇME YAZILAR CİLT 6 WEŞANÊN SERXWEBÛN 74 Abdul lah ÖCA LAN SEÇME YAZILAR / CİLT 6 Weşanên Serxwebûn: 74 Birin ci baskı: Temmuz 1995 Hera us ge ber:

Detaylı

Din İstismarı Üzerine

Din İstismarı Üzerine ARAŞTIRMA VE İNCELEME Din İstismarı Üzerine Prof.Dr. Hüseyin CERTEL a a Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Din Psikolojisi AD, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Isparta Ge liş Ta ri hi/re

Detaylı

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE GÖRE YAPACAKLARI TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE GÖRE YAPACAKLARI TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE GÖRE YAPACAKLARI TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK 13 298 YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BANKALAR KANUNU NUN 46 NCI MADDESİNE

Detaylı

ABDULLAH ÖCALAN. PKK 5. Kongresi'ne sunulan POLİTİK RAPOR

ABDULLAH ÖCALAN. PKK 5. Kongresi'ne sunulan POLİTİK RAPOR ABDULLAH ÖCALAN PKK 5. Kongresi'ne sunulan POLİTİK RAPOR ABDULLAH ÖCALAN PKK 5. Kongresi'ne sunulan POLİTİK RAPOR WEŞANÊN SERWXEBÛN 73 Abdul lah ÖCA LAN PKK 5. Kongresi'ne sunulan POLİTİK RAPOR Weşanên

Detaylı

www.ottobock.com.tr info@ottobock.com.tr

www.ottobock.com.tr info@ottobock.com.tr Bu broşürü size ulaştıran: www.ottobock.com.tr info@ottobock.com.tr Yaşamaya yeniden başlamak İndeks Önsöz...4 İlk Uygulama...5 Gögüs Protezinin Seçimi...6 Slikon Protezler...8 Bakım...9 Lenfödem...10

Detaylı

DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA

DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA ABDULLAH ÖCALAN DİRİLİŞ TAMAMLANDI SIRA KURTULUŞTA Seçme Röportajlar (Cilt II) Ertuğrul Kürkçü ve Ragıp Duran'ın kapatılan Özgür Gündem gazetesi adına PKK Genel Başkanı Abdullah Öcalan'la yaptıklarıröportaj

Detaylı

Görsel İşitsel Politikasıyla Avrupa Birliği:

Görsel İşitsel Politikasıyla Avrupa Birliği: Görsel İşitsel Politikasıyla Avrupa Birliği: Televizyon Yayıncılığından Yöndeşen Medyaya Doç. Dr. Ayşen Akkor Gül ii Ya yın No : 2930 letişim Di zi si : 103 1. Bas k - Ağustos 2013 İstanbul ISBN 978-605

Detaylı

Eynu Bat Çin: Sar Uygurca ve Salarca Kuzeydoğu Güney Sibirya Şorca Sayan Türkçesi Bat Moğolistan Duha...

Eynu Bat Çin: Sar Uygurca ve Salarca Kuzeydoğu Güney Sibirya Şorca Sayan Türkçesi Bat Moğolistan Duha... İÇİNDEKİLER Türkçe Çeviri Hakk nda.............................................................. 7 kinci Bask Hakk nda................................................................ 8 Sahada Dil Dokümantasyonu....................................................

Detaylı

ULUSLARARASI USKUDARSEMPOZYUMU

ULUSLARARASI USKUDARSEMPOZYUMU ULUSLARARASI.... USKUDARSEMPOZYUMU V 1-5 Kasım 2007 BİLDİRİLER CİLT I EDİTÖR DR. COŞKUN YILMAZ USKUDAR SEMPOZYUMU V KURULU Prof. Dr. Mehmet Prof. Eriinsal Prof. Dr. Mustafa Uzun Prof. Dr. Zekeriya Prof.

Detaylı

Türkçe Dil Bilgisi B R N C BÖ LÜM SES B L G S. a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER. Gazi Üniversitesi 17

Türkçe Dil Bilgisi B R N C BÖ LÜM SES B L G S. a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER. Gazi Üniversitesi 17 B R N C BÖ LÜM SES B L G S a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER Gazi Üniversitesi 17 1-ALFABE Tür ki ye Türk çe sinin alfabesinde 29 harf var d r. A a (a) ayakkab B b (be) bebek C

Detaylı

PKK (Partiya Karkerên Kurdistan) Program ve Tüzüğü. Weşanên Serxwebûn 71. Yayınevinin notu PROGRAM VE TÜZÜK

PKK (Partiya Karkerên Kurdistan) Program ve Tüzüğü. Weşanên Serxwebûn 71. Yayınevinin notu PROGRAM VE TÜZÜK PKK (Partiya Karkerên Kurdistan) Program ve Tüzüğü Weşanên Serxwebûn 71 PKK (Partiya Karkerên Kurdistan) PROGRAM VE TÜZÜK Weşanên Serxwebûn 71 Birinci Baskı: Nisan 1995 Herausgeber: Agri Verlag Vogelsanger

Detaylı

SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ FAALİYETLERİNDE UYACAKLARI ETİK İLKELER HAKKINDA

SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ FAALİYETLERİNDE UYACAKLARI ETİK İLKELER HAKKINDA SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MESLEKİ FAALİYETLERİNDE UYACAKLARI ETİK İLKELER HAKKINDA YÖNETMELİK 23 424 SERBEST MUHASEBECİLER, SERBEST MUHASEBECİ

Detaylı

De ğer li Müş te ri miz, Al fa Ro meo yu seç ti ği niz için te şek kür ede riz.

De ğer li Müş te ri miz, Al fa Ro meo yu seç ti ği niz için te şek kür ede riz. 01-10 NÜHAL: 01-10 NÜHAL 03.09.2008 12:46 Sayfa 1 De ğer li Müş te ri miz, Al fa Ro meo yu seç ti ği niz için te şek kür ede riz. Alfa 166nız, Al fa Ro meo ya öz gü; gü ven lik, kon for ve sü rüş mem nu

Detaylı

DENEME 8 SAYISAL BÖLÜM ÇÖZÜMLERİ

DENEME 8 SAYISAL BÖLÜM ÇÖZÜMLERİ DENEME 8 SAYISAL BÖLÜM ÇÖZÜMLERİ. 99 98 9 ( ).( ).( ) ( ).( ).( ) = = = 00 00 ( ).. + bulunur. 5. a b+ = 0 ise b a b + = 0 ve b 0 ol ma lı b dir. a. + 0 ol ma lı a 0 a. A). = ise ( ) = B). = ise ( ) =

Detaylı

İslam da İhya ve Reform, çev: Fehrullah Terkan, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006.

İslam da İhya ve Reform, çev: Fehrullah Terkan, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006. Faz lur Rah man: 21 Ey lül 1919 da Pa kis tan n Ha za ra şeh rin de doğ du. İlk öğ re ni mi ni Pa kis tan da Ders-i Niza mî ola rak bi li nen ge le nek sel med re se eği ti mi şek lin de biz zat ken di

Detaylı

TÜRKİYE MİLLİ KÜLTÜR VAKFI

TÜRKİYE MİLLİ KÜLTÜR VAKFI VAKIF INSAN TÜRKİYE MİLLİ KÜLTÜR VAKFI (Kırkıncı Yıl Hatıra Kitabı) Editör TMKV adına Prof. Dr. Salih Tuğ İstanbul 2011 8 Bir top lu lu un (ger çek) efen di si ve ön de ri, o top lu ma hiz met eden dir

Detaylı

inancım inancım inancım ÜNİTE

inancım inancım inancım ÜNİTE inancım inancım inancım 5. ÜNİTE Meleklere İman 1. Me lek le rin Özel lik le ri 2. Me lek le rin Gö rev le ri 3. Me lek ler den Baş ka Gö rün me yen Var lık lar ÜNİTE 5 M E L E K L E R E İ M A N ÜNİTE

Detaylı

BU KALEM UN(UFAK)* SEL YAYINCILIK. Enis Batur un yayınevimizdeki kitapları:

BU KALEM UN(UFAK)* SEL YAYINCILIK. Enis Batur un yayınevimizdeki kitapları: BU KALEM UN(UFAK)* Enis Batur un yayınevimizdeki kitapları: 60 mm Dizüstü Meşkler ve İçcep Meşkleri Elma / Örgü Teknikleri Üzerine Bir Roman Denemesi Bu Kalem - Bukalemun Bu Kalem - Melûn Bu Kalem - Un(Ufak)

Detaylı

DENEME 3 SAYISAL BÖLÜM ÇÖZÜMLERİ

DENEME 3 SAYISAL BÖLÜM ÇÖZÜMLERİ DENEME SAYISAL BÖLÜM ÇÖZÜMLERİ 1. a. b = 24 a. c = 0 a. d = 42 ortak çarpan a olduğu için a nın en büyük olması gerekir. 24, 0 ve 42 sayılarını bölen en büyük sayma sayısı 6 olduğundan a = 6 dır. 6. b

Detaylı

Perihan Mağden Biz kimden kaçıyorduk Anne?

Perihan Mağden Biz kimden kaçıyorduk Anne? ... 1 2... ... 3 Perihan Mağden Biz kimden kaçıyorduk Anne? 4... Can Yayınları: 1632 Türk Edebiyatı: 472 Perihan Mağden, 2007 Can Sanat Yayınları Ltd. Þti., 2007 1. basım: Haziran 2007 Kapak Tasarımı:

Detaylı

VEKTÖRLER BÖLÜM 1 MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ MODEL SORU - 2 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

VEKTÖRLER BÖLÜM 1 MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ MODEL SORU - 2 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BÖÜ 1 VETÖE ODE SOU - 1 DEİ SOUAI ÇÖZÜEİ ODE SOU - DEİ SOUAI ÇÖZÜEİ 1. Bir vektörün tersi doğrultu ve büyüklüğü aynı yalnızca yönü ters olan vektördür:. = olacağından, I. eşitlik yanlıştır. II. eşitlik

Detaylı

4. - 5. sınıflar için. Öğrenci El Kitabı

4. - 5. sınıflar için. Öğrenci El Kitabı 4. - 5. sınıflar için Öğrenci El Kitabı Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı nın 28.08.2006 tarih ve B.08.0.TTK.0.01.03.03.611/9036 sayılı yazısı ile Denizler Yaşamalı Programı nın*

Detaylı

30 MALİ BORÇLAR *** En çok bir yıl içinde ödenmesi gereken ve ödenmeleri dönen varlıklarla gerçekleştirilecek

30 MALİ BORÇLAR *** En çok bir yıl içinde ödenmesi gereken ve ödenmeleri dönen varlıklarla gerçekleştirilecek 30 MALİ BORÇLAR *** 3.. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR En çok bir yıl içinde ödenmesi gereken ve ödenmeleri dönen varlıklarla gerçekleştirilecek olan borçlardır. 30 Mali Borçlar 14 32 Ticari Borçlar 33

Detaylı

Günlük GüneşlIk. Şarkılar. Ali Çolak

Günlük GüneşlIk. Şarkılar. Ali Çolak Günlük GüneşlIk Şarkılar Ali Çolak Alý Ço lak; 1965 yýlýnda Na zil li de doð du. Ga zi Üni ver si te si Teknik Eði tim Fakülte si nde baþ ladýðý yüksek öðre ni mi ni, Do kuz Eylül Üni ver si te si Bu ca

Detaylı

Weşanên Serxwebûn 107. Kutsallık ve lanetin simgesi URFA

Weşanên Serxwebûn 107. Kutsallık ve lanetin simgesi URFA 107 Weşanên Serxwebûn 107 Abdullah ÖCALAN SAVUNMALARIM Kutsallık ve lanetin simgesi URFA Dic le-fı rat hav za sın da ta rih KUTSALLIK VE LANETİN SİMGESİ URFA Dicle-Fırat havzasında tarih KUTSALLIK VE LANETİN

Detaylı

Medeniyet: Kayıp Cennetin Peşinde

Medeniyet: Kayıp Cennetin Peşinde Medeniyet: Kayıp Cennetin Peşinde Doç.Dr. Bilal SAMBUR a a Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, ISPARTA Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Doç.Dr. Bilal SAMBUR Süleyman Demirel

Detaylı

ÖNSÖZ Doğan HASOL. UZMAN GÖRÜŞÜ Prof. Dr. Metin TAŞ. Yap -Endüstri Merkezi Araşt rma Bölümü - Önsöz

ÖNSÖZ Doğan HASOL. UZMAN GÖRÜŞÜ Prof. Dr. Metin TAŞ. Yap -Endüstri Merkezi Araşt rma Bölümü - Önsöz Yayımlayan YAPI-ENDÜSTRİ MERKEZİ The Building Information Centre, Istanbul Hazırlayan YEM ARAŞTIRMA BÖLÜMÜ (YEMAR) Yapı Bilgi Merkezi Bölüm Yöneticisi BİRGÜL YAVUZ YEM Araştırma Sorumlusu ANIL KAYGUSUZ

Detaylı

SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEKLERİNE İLİŞKİN HAKSIZ REKABET VE REKLAM YASAĞI YÖNETMELİĞİ

SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEKLERİNE İLİŞKİN HAKSIZ REKABET VE REKLAM YASAĞI YÖNETMELİĞİ SERBEST MUHASEBECİLİK, 24 SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEKLERİNE İLİŞKİN HAKSIZ REKABET VE REKLAM YASAĞI YÖNETMELİĞİ 478 SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ

Detaylı

DE NÝZ leri Anmak, YA DEV RÝM YA Ö LÜM Þiarýný Haykýrmaktýr!

DE NÝZ leri Anmak, YA DEV RÝM YA Ö LÜM Þiarýný Haykýrmaktýr! DE NÝZ leri Anmak, YA DEV RÝM YA Ö LÜM Þiarýný Haykýrmaktýr! 6 Ma yýs 1972, üç ko mü nist ön de rin, dev ri me bað lý lý ðýn, halk la rýn kur tu luþ mü ca de le si ne i nan cýn, mark sizm-le ni nizm bay

Detaylı

Değerli Müşterimiz, Bu sayfalarda yer alan ilgili semboller ile belirtilen uyar lar ve aç klamalar, dikkatle okuman z tavsiye ediyoruz:

Değerli Müşterimiz, Bu sayfalarda yer alan ilgili semboller ile belirtilen uyar lar ve aç klamalar, dikkatle okuman z tavsiye ediyoruz: 001-023 TÜRKÇE N HAL:001-023 TÜRKÇE N HAL 08.08.2008 13:30 Sayfa 1 Değerli Müşterimiz, Fiat Stilo yu seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Bu kitab, yeni otomobilinizin tüm özelliklerini tan man za ve onu mümkün

Detaylı

le bir gü rül tü ç k yor du ki, bir sü re son ra ye rin al t n dan yük - se len u ul tu yu bi le du ya maz ol dum. Der hal böy le bir du - rum da ke

le bir gü rül tü ç k yor du ki, bir sü re son ra ye rin al t n dan yük - se len u ul tu yu bi le du ya maz ol dum. Der hal böy le bir du - rum da ke KAR KUYUSU v B R D Ak l ba fl n da bir in sa n n bu gü ne ka dar ar t k çok tan ö ren - mifl ol ma s ge re kir di. Yüz ler ce ke re te le viz yon da an lat m fl lar, ga ze te ler de yaz m fl lar, lis

Detaylı

Seçme Röportajlar ABDULLAH ÖCALAN. Onbinlerce İnsan Ölmesin. Abdullah Öcalan. Cilt-III. WeŞanen SerxWebûn 84

Seçme Röportajlar ABDULLAH ÖCALAN. Onbinlerce İnsan Ölmesin. Abdullah Öcalan. Cilt-III. WeŞanen SerxWebûn 84 Abdullah Öcalan Seçme Röportajlar Cilt-III ABDULLAH ÖCALAN Seçme Röportajlar Cilt-III Onbinlerce İnsan Ölmesin Doğu Perinçek'in Ümit Sezgin Güneri Cıvağolu/Ramazan Öztürk Rafet Ballı Soner Ülker Yeni Asır

Detaylı

Tüketici Kültürlerinin Yükselişi ve Düşüşü

Tüketici Kültürlerinin Yükselişi ve Düşüşü Tüketici Kültürlerinin Yükselişi ve Düşüşü Erik As sa do uri an * 2009 ta rih li Ap tal lık Ça ğı (The Age of Stu pid) ad lı bel ge sel de, muh te me len dün ya da ka lan son in san olan kur gu sal bir

Detaylı

Hemşirelerin İş Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri

Hemşirelerin İş Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri - ORĐJĐNAL ARAŞTIRMA Hemşirelerin İş Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri Dr. Esra UĞUR, a Dr. Süheyla ABAAN b a Hemşirelik Hizmetleri Eğitim Koordinatörü, Yeditepe Üniversitesi Hastanesi,

Detaylı

Meh med Uzun. (Kürt Ede bi yat An to lo ji si), An to lo ji, iki cilt, 1995; Bî ra Qe de rê (Ka der Ku yu su), Ro man, 1995; Nar Çi çek le ri,

Meh med Uzun. (Kürt Ede bi yat An to lo ji si), An to lo ji, iki cilt, 1995; Bî ra Qe de rê (Ka der Ku yu su), Ro man, 1995; Nar Çi çek le ri, Meh med Uzun MO DERN Kürt ede bi ya tı nın en önem li isim le rin den olan Meh med Uzun, 1953 Si ve rek do ğum lu. 1977 yı lın dan bu ya na Av ru pa da, İs veç te ya şı yor. Kürt çe, Türk çe ve İs veç

Detaylı

1. sınıflar için. Öğretmen El Kitabı

1. sınıflar için. Öğretmen El Kitabı 1. sınıflar için Öğretmen El Kitabı HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Selahiddin Ö ÜLMÜfi (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Cem BABADO AN (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi)

Detaylı

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 1. BÖÜM A DAGAARI MDE SRU - 1 DEİ SRUARIN ÇÖZÜMERİ 5. T 1. uvvet vektörünün dengeden uzaklaşan ucu ile hız vektörünün ları çakışık olmalıdır. Buna göre şeklinde CEVA C 2. Dal ga la rın gen li ği den ge

Detaylı

ABDULLAH ÖCALAN. PKK'de gelişme sorunları. ve görevlerimiz. ve görevlerimiz. WeŞanen SerxWebûn 67

ABDULLAH ÖCALAN. PKK'de gelişme sorunları. ve görevlerimiz. ve görevlerimiz. WeŞanen SerxWebûn 67 ABDULLAH ÖCALAN abdûllah ÖCaLan PKK'de gelişme sorunları ve görevlerimiz PKK'de gelişme sorunları ve görevlerimiz WeŞanen SerxWebûn 67 1 3 abdul lah ÖCa Lan PKK'de Gelişme Sorunları ve Görevlerimiz Weşanên

Detaylı

TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ YÖNETMELİĞİ

TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ YÖNETMELİĞİ TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ YÖNETMELİĞİ 8 222 TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ YÖNETMELİĞİ

Detaylı

Yayına Hazırlayanlar NAZAN AKSOY - BÜLENT AKSOY Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış

Yayına Hazırlayanlar NAZAN AKSOY - BÜLENT AKSOY Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış Yayına Hazırlayanlar NAZAN AKSOY - BÜLENT AKSOY Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış İletişim Yayınları 405 Edebiyat Eleştirisi 29 ISBN-13: 978-975-470-601-7 1997 İletişim Yayıncılık A. Ş. 1-3. BASKI 1997-2012,

Detaylı

TEST 1. Hareketlilerin yere göre hızları; V L. = 4 m/s olarak veriliyor. K koşucusunun X aracına göre hızı; = 6 m/s V X.

TEST 1. Hareketlilerin yere göre hızları; V L. = 4 m/s olarak veriliyor. K koşucusunun X aracına göre hızı; = 6 m/s V X. TEST 1 ÇÖZÜER BAĞI HAREET 1 40m a =3m/s 4m/s 3 1m/s 6m/s 4m/s ere göre yüzücünün hızı: = 5 m/s olur I yargı doğrudur a =3m/s y =4m/s + Hareketlilerin yere göre hızları; = 1 m/s = 6 m/s = 4 m/s olarak veriliyor

Detaylı

YAS YA NIN BAH TI NIN MÝF TA HI, MEÞ VE RET VE ÞÛ RÂ DIR

YAS YA NIN BAH TI NIN MÝF TA HI, MEÞ VE RET VE ÞÛ RÂ DIR YENÝ ORTAYA ÇIKAN DERSÝM BELGELERÝNE GÖRE SÜRGÜN EMRÝ DE M. KEMAL DEN CANINI KURTARANLARA ZORUNLU ÝSKÂN ugizli li ði kal dý rý lan Der sim bel ge le ri ne gö re, ha re kât tan ca ný ný kur ta ra bi len

Detaylı

Be di üz za man ýn dos tu o lan Ja pon baþ ku man da nýna dair

Be di üz za man ýn dos tu o lan Ja pon baþ ku man da nýna dair SiyahMaviKýrmýzýSarý 2 Nev-i be þe re mo del ne dir? Âl-i LÂHÝKA lahika@yeniasya.com.tr Onlar (takvâ sahipleri) çirkin bir günah iþledikleri veya herhangi bir günaha girerek kendilerine zulmettikleri zaman

Detaylı

SÖMÜRGECİ CUMHURİYET KİRLİ VE SUÇLUDUR

SÖMÜRGECİ CUMHURİYET KİRLİ VE SUÇLUDUR ABDULLAH ÖCALAN ABDULLAH ÖCALAN Sömürgeci Cumhuriyet Kirli ve Suçludur SÖMÜRGECİ CUMHURİYET KİRLİ VE SUÇLUDUR WeŞanên Serxwebûn 78 Abdul lah ÖCA LAN Sömürgeci Cumhuriyet Kirli ve Suçludur Weşanên Serxwebûn:

Detaylı

GAZ BASINCI. 1. Cıva seviyesine göre ba- sınç eşitliği yazılırsa, + h.d cıva

GAZ BASINCI. 1. Cıva seviyesine göre ba- sınç eşitliği yazılırsa, + h.d cıva . BÖÜ GZ BSINCI IŞTIRR ÇÖZÜER GZ BSINCI 1. Cıva seviyesine göre ba- sınç eşitliği yazılırsa, P +.d cıva.g Düzenek yeterince yüksek bir yere göre götürülünce azalacağından, 4. Y P zalır zalır ve nok ta

Detaylı

SA TIŞ NOK TA SI. www.ot to bock.com.tr

SA TIŞ NOK TA SI. www.ot to bock.com.tr www.ot to bock.com.tr SA TIŞ NOK TA SI Te ker lek li San dal ye Kİ ME, Nİ ÇİN, NA SIL? www.ot to bock.com.tr Te ker lek li San dal ye; Ki me, ni çin, na sıl? İn deks Te ker lek li San dal ye de Otur mak.......................................

Detaylı

Gelişmekte Olan Ülkelerde Gelirin Yeniden Dağılımı Açısından Kamusal Harcama Politikalarının Analizi II

Gelişmekte Olan Ülkelerde Gelirin Yeniden Dağılımı Açısından Kamusal Harcama Politikalarının Analizi II Gelişmekte Olan Ülkelerde Gelirin Yeniden Dağılımı Açısından Kamusal Harcama Politikalarının Analizi II CUMHUR İNAN BİLEN Hesap Uzmanı VII. Tür ki ye'de Sos yal Har ca ma la rın Ge li şi mi, Ge lir Da

Detaylı

ÜL KE MİZ DE EN GEL Lİ LER GER ÇE Ğİ VE İS LÂM

ÜL KE MİZ DE EN GEL Lİ LER GER ÇE Ğİ VE İS LÂM ÜL KE MİZ DE EN GEL Lİ LER GER ÇE Ğİ VE İS LÂM (Sorunlar ve Çözüm Önerileri) 20-21 Ara lık 2003 An ka ra Di ya net İş le ri Baş kan lı ğı Ya yın la rı /630 İl mi Eser ler / 19 Redaksiyon Doç. Dr. İs ma

Detaylı

YGER ÇEK TEN HA BER VE RiR

YGER ÇEK TEN HA BER VE RiR BAÐIÞIKLIK SÝSTEMÝNÝ TAHRÝP EDÝYOR GRÝP ÝÇÝN ANTÝBÝYOTÝK KULLANMAYIN u HA BE RÝ SAYFA 11 DE Rusya, alkolü yasaklamayý tartýþýyor u HA BE RÝ SAYFA 12 DE Evliya Çelebi Vatikan da anýlacak u HA BE RÝ SAYFA

Detaylı

GÜN GÜN DRUCKER PETER F. DRUCKER JOSEPH A. MACIARIELLO ÜNLÜ DÜŞÜNÜRÜN YAPITLARINDAN SEÇ LM Ş 366 F K R VE MOT VASYON. Çeviren Murat Çetinbakış

GÜN GÜN DRUCKER PETER F. DRUCKER JOSEPH A. MACIARIELLO ÜNLÜ DÜŞÜNÜRÜN YAPITLARINDAN SEÇ LM Ş 366 F K R VE MOT VASYON. Çeviren Murat Çetinbakış GÜN GÜN DRUCKER ÜNLÜ DÜŞÜNÜRÜN YAPITLARINDAN SEÇ LM Ş 366 F K R VE MOT VASYON PETER F. DRUCKER JOSEPH A. MACIARIELLO Çeviren Murat Çetinbakış ISBN 978-605-4538-74-4 2009 Peter F. Drucker Orijinal adı ve

Detaylı

Ahmed Güner Sayar. A. Süheyl Ünver (Hayatı-Şahsiyeti ve Eserleri) 1898-1986

Ahmed Güner Sayar. A. Süheyl Ünver (Hayatı-Şahsiyeti ve Eserleri) 1898-1986 Ahmed Güner Sayar A. Süheyl Ünver (Hayatı-Şahsiyeti ve Eserleri) 1898-1986 Aziz hocam Süheyl Ünver in değerli eşi Müzehher Ünver e saygı ile, sevgi ile... A. SÜHEYL ÜNVER / 7 A. SÜHEYL ÜNVER / 9 çındekıler

Detaylı

İbn Sînâ nın Kutsal Akıl Öğretisi

İbn Sînâ nın Kutsal Akıl Öğretisi İbn Sînâ nın Kutsal Akıl Öğretisi Mustafa YILDIZ a a Melikgazi Mustafa Eminoğlu Anadolu Lisesi, Kayseri Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Mustafa YILDIZ Melikgazi Mustafa Eminoğlu Anadolu Lisesi,

Detaylı

DÜZLEM AYNALAR BÖLÜM 25

DÜZLEM AYNALAR BÖLÜM 25 DÜZE AAAR BÖÜ 5 DE SRU 1 DE SRUAR ÇÖZÜER 4 1 A B C D E F ışık ışını B noktasından geçer ışık ışını E noktasından geçer 5 ESE AAR ışını ve düzlem aynalarında yansıdığında, n = 3 ve n = 1 olur Bu durumda

Detaylı

için de ki ler Röportaj Darüşşafaka Eğitim Kurumları Genel Müdürü Nilgün Akalın: STK'lar devlet okullarında çalışmalı.

için de ki ler Röportaj Darüşşafaka Eğitim Kurumları Genel Müdürü Nilgün Akalın: STK'lar devlet okullarında çalışmalı. KILITTASI DERGI:Layout 1 12/11/09 2:13 AM Page 1 için de ki ler Sorumuz var Kültürel miras nedir, genç kuşaklara nasıl aktarılır? 48 6 50 Röportaj Darüşşafaka Eğitim Kurumları Genel Müdürü Nilgün Akalın:

Detaylı

Müslüman Hıristiyan İlişkilerinin İnanç Boyutu

Müslüman Hıristiyan İlişkilerinin İnanç Boyutu Müslüman Hıristiyan İlişkilerinin İnanç Boyutu Doç.Dr. isa YÜCEER a a Yüzüncü Yıl Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, VAN Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Doç.Dr. İsa YÜCEER Yüzüncü Yıl

Detaylı

Alkollü Sürücünün Kasko Hasarı Ödenir mi?

Alkollü Sürücünün Kasko Hasarı Ödenir mi? ten OCAK-MART 2013 SAYI: 31 Alkollü Sürücünün Kasko Hasarı Ödenir mi? Gerek kasko sigortasında gerekse de motorlu araçların mali sorumluluk sigortasında, alkollü araç kullanma nedeni ile oluşan kazalar,

Detaylı

Yaşasın 1 Mayıs! İŞÇİYİZ HAKLIYIZ KAZANACAĞIZ! Devri mci İşçi Hareketi Eğitim Dizisi 1 Mayıs

Yaşasın 1 Mayıs! İŞÇİYİZ HAKLIYIZ KAZANACAĞIZ! Devri mci İşçi Hareketi Eğitim Dizisi 1 Mayıs Yaşasın 1 Mayıs! İŞÇİYİZ HAKLIYIZ KAZANACAĞIZ! Devri mci İşçi Hareketi Eğitim Dizisi 1 Mayıs Devrimci İşçi Hareketi Yayınları Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü: Gürdoğan İşçi Özel sayı: 4 Fiyatı: 50 Krş Devrimci

Detaylı

KÜMELER KÜMELER Kümeler Konu Özeti Konu Testleri (1 6) Kartezyen Çarpım Konu Özeti Konu Testleri (1 6)...

KÜMELER KÜMELER Kümeler Konu Özeti Konu Testleri (1 6) Kartezyen Çarpım Konu Özeti Konu Testleri (1 6)... Sayfa No....................................................................9 - Kümeler Konu Özeti.......................................................... 9 Konu estleri ( 6)...........................................................

Detaylı

Yoğun Bakımda Ekip Çalışması

Yoğun Bakımda Ekip Çalışması DERLEME Yoğun Bakımda Ekip Çalışması a a Hemşirelik Bölümü, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, İstanbul Ge liş Ta ri hi/re ce i ved: 25.12.2011 Ka bul Ta ri hi/ac cep ted: 08.08.2012 Bu makale

Detaylı

YGER ÇEK TEN HA BER VE RiR

YGER ÇEK TEN HA BER VE RiR UZMAN PSÝKOLOG KÜBRA YILMAZTÜRK: Baðýmlýlýða götüren en önemli sebep ruhî tatminsizliktir ÖZELLÝKLE GÜNÜMÜZDE BUNU ÇOK GÖRÜYORUZ. GENÇLER DAHA FAZLA EÐÝLÝMLÝ. KANAATÝMCE DEÐER MEKANÝZMASI BOZULMUÞ DURUMDADIR.

Detaylı

Sı nıf Pu su la sı Gü cü mü ze Da ya na rak Dev ri mi Ör güt le mek Si ya sal Is la mın Ge li şi mi ve Gün cel Du ru mu

Sı nıf Pu su la sı Gü cü mü ze Da ya na rak Dev ri mi Ör güt le mek Si ya sal Is la mın Ge li şi mi ve Gün cel Du ru mu SUNU Sı nıf Pu su la sı nın eli niz de ki 7. sa yı sıy la mer ha ba. Gü cü mü ze Da ya na rak Dev ri mi Ör güt le mek ya zı mız da, ko mü nist le rin ne den ken di le ri ne gü ven dik le ri nin ide olo

Detaylı

4. - 5. sınıflar için. Öğretmen El Kitabı

4. - 5. sınıflar için. Öğretmen El Kitabı 4. - 5. sınıflar için Öğretmen El Kitabı HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Selahiddin Ö ÜLMÜfi (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi) Doç. Dr. Ahmet ALTINDAĞ (Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi) Yrd. Doç.

Detaylı

Bir Ceza Yargılamasında Yapılan Hatalar

Bir Ceza Yargılamasında Yapılan Hatalar OLGU SUNUMU Bir Ceza Yargılamasında Yapılan Hatalar Dr. Jale BAFRA, a Dr. Gönül FİLOĞLU, b Dr. Havva ALTUNÇUL b a Sosyal Bilimler AD, b Fen Bilimleri AD, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İSTANBUL

Detaylı

1997 de Siyasal Gelişmeler ve 1998 Sınıf Hareketinin Yönü

1997 de Siyasal Gelişmeler ve 1998 Sınıf Hareketinin Yönü 1998 Sınıf Hareketinin Yönü 1997 de Siyasal Gelişmeler ve 1998 Sınıf Hareketinin Yönü 1998 yı lı na adı mı mı zı at tı ğı mız bu günler de, hem 1997 yı lı nın, hem de bi raz da ha ge ri ye gi de rek iş

Detaylı

ASYA NIN BAHTININ MÝFTAHI, MEÞVERET VE ÞÛRÂDIR. 24 ARALIK 2010 CUMA/ 75 Kr CEHALET, FAKÝRLÝK AYRIMCILIK ESERLERÝMÝ ONDAN ALDIÐIM ÝLHAMLA YAZDIM

ASYA NIN BAHTININ MÝFTAHI, MEÞVERET VE ÞÛRÂDIR. 24 ARALIK 2010 CUMA/ 75 Kr CEHALET, FAKÝRLÝK AYRIMCILIK ESERLERÝMÝ ONDAN ALDIÐIM ÝLHAMLA YAZDIM SiyahMaviKýrmýzýSarý SARAYBURNU NDA TÖREN DÜZENLENECEK Buðday sarý altýn oldu/ 13 TE MAVÝ MARMARA UÐURLANDIÐI GÝBÝ KARÞILANACAK Belçika da 85 bin aile iflâs etti/ 7 DE Ambulansta kaçak sigara / 3 TE Trafiðe

Detaylı

SIVI BASINCI. 3. K cis mi her iki K. sı vı da da yüzdü ğü ne gö re ci sim le re et ki eden kal dır ma kuv vet le ri eşittir. = F ky 2V.d X.

SIVI BASINCI. 3. K cis mi her iki K. sı vı da da yüzdü ğü ne gö re ci sim le re et ki eden kal dır ma kuv vet le ri eşittir. = F ky 2V.d X. BÖÜ SIVI BSINCI IŞTIRR ÇÖZÜER SIVI BSINCI 4a a a a a a a a a a 4a ka bı nın ta ba nın a ki sı vı ba sın cı, 4ag ka bı nın ta bı nın a ki sı vı ba sın cı, ag ve ba sınç la rı ta raf ta ra fa oran la nır

Detaylı

YAS YA NIN BAH TI NIN MÝF TA HI, MEÞ VE RET VE ÞÛ RÂ DIR

YAS YA NIN BAH TI NIN MÝF TA HI, MEÞ VE RET VE ÞÛ RÂ DIR BEKLEYÝNÝZ... GER ÇEK TEN HA BER VE RiR YAS YA NIN BAH TI NIN MÝF TA HI, MEÞ VE RET VE ÞÛ RÂ DIR YIL: 43 SA YI: 15.178 / 75 Kr www.ye ni as ya.com.tr ÝSTEKLERÝNÝ MEKTUPLA ÝLETTÝLER GENÇLER ANDIMIZ I ÝSTEMÝYOR

Detaylı

B NB R GECE MASALLARI

B NB R GECE MASALLARI B NB R GECE MASALLARI Âlim Şerif Onaran 1921 de Manisa n n Kula ilçesinde do du. zmir de Erkek Ö retmen Okulu nun orta bölümünde ö renciyken bir müzik ö retmeninin özendirmesiyle müzi e yöneldi. Şark sözlerini

Detaylı

Sesleniş. 15 Mayıs 2003 Perşembe Ücretsizdir Ayda bir çıkar Yıl: 2 Sayı: 14

Sesleniş. 15 Mayıs 2003 Perşembe Ücretsizdir Ayda bir çıkar Yıl: 2 Sayı: 14 15 Mayıs 2003 Perşembe Ücretsizdir Ayda bir çıkar Yıl: 2 Sayı: 14 Ben Mayıs 1919 da Samsun a çıktığım gün elimde maddî hiç bir kuvvet yoktu. Yalnız büyük Türk Milletinin soyluluğundan doğan ve benim vicdanımı

Detaylı

ÖDEV ve ÖLÇME AKILLI. Barış TEPECİK

ÖDEV ve ÖLÇME AKILLI. Barış TEPECİK AKILLI ÖDEV ve ÖLÇME. sınıf Barış TEPECİK AFG Matbaa Yayıncılık Kağıt İnş. Ltd. Şti. Buca OSB, BEGOS 2. Bölge 3/20 Sk. No: 17 Buca-İZMİR Tel: 0.232.442 01 01-442 03 03 Faks: 442 06 60 Bu kitabın tüm hakları

Detaylı

Paradigmatik Bir Açıklama Kategorisi Olarak Medeniyet ve Medeniyet-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi

Paradigmatik Bir Açıklama Kategorisi Olarak Medeniyet ve Medeniyet-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi Paradigmatik Bir Açıklama Kategorisi Olarak Medeniyet ve Medeniyet-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi Doç.Dr. Celaleddin ÇELİK a a Din Sosyolojisi AD, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Kayseri Ya

Detaylı

KARINCA & POLEN YAYINLARI

KARINCA & POLEN YAYINLARI e Tashih Faruk DOĞAN Sayfa Düzeni Polen Yayınları Kapak Tasarımı Polen Yayınları Baskı Kilim Matbaacılık EKİM 2 0 0 8 KARINCA & POLEN YAYINLARI Adres ve Telefon Soğanağa Camii Sok. Büyük Tulumba Çıkmazı

Detaylı

TÜRKÝYE ATATÜRK GÖLGESÝNDEN UZAKLAÞIYOR

TÜRKÝYE ATATÜRK GÖLGESÝNDEN UZAKLAÞIYOR SiyahMaviKýrmýzýSarý TÜRKÝYE ATATÜRK GÖLGESÝNDEN UZAKLAÞIYOR KENDÝSÝNE YENÝ BÝR YOL ÝZMEK ÝSTÝYOR n Fran sýz der gi si L Ex pan si on da yayýnlanan Os man lý Ým pa ra tor lu ðunun Ýz le ri Ü ze rin de

Detaylı

7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 1. I. ( 15) ( 1) 5. ( 125) : ( 25) 5 6. (+ 9) = (+ 14)

7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 1. I. ( 15) ( 1) 5. ( 125) : ( 25) 5 6. (+ 9) = (+ 14) 7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ TEST 1 1. I. (15) (1) II. (1) (6) III. (+8) (1) IV. (10) (1) Yukarıda verilen işlemlerden kaç tanesinin sonucu pozitiftir? A) 4 B) 3 C) 2 D) 1

Detaylı

Merhaba Genç Yoldaþlar;

Merhaba Genç Yoldaþlar; Merhaba Genç Yoldaþlar; Yeni bir sayýmýzla yine sizlerleyiz. Dünya halklarýnýn devrime yürüdüðü bir dönemdeyiz. Mýsýr ve Tunus devrimlerinin etkileri hala devam ediyor. Emperyalist güçler Libya ya düzenledikleri

Detaylı

Protezinizle İlk Dokunuş

Protezinizle İlk Dokunuş Protezinizle İlk Dokunuş Üst Ekstremite Protezleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler indeks Bizim Ölçümüz İnsan 3 Kol Protezleri 4 Anatomi ve Tıbbi Terimler 5 Protez Tipleri 6 Elektronik El Sistemleri 8 Sensör

Detaylı

Beyaz Diş. Jack London

Beyaz Diş. Jack London Jack London Beyaz Diş Jack London: Maceraperest-yazar. Bir müddet John Barleycorn kimliğiyle de yaşadı. İntihal ettiği iddia ediliyor: Şüyuu vukuundan beter. İntihar ettiği kabul ediliyor: Şüyuu vukuundan

Detaylı

Müslümanlıktan Hıristiyanlığa Geçişin Sebepleri Üzerine Sosyo-Psikolojik Bir İnceleme

Müslümanlıktan Hıristiyanlığa Geçişin Sebepleri Üzerine Sosyo-Psikolojik Bir İnceleme Müslümanlıktan Hıristiyanlığa Geçişin Sebepleri Üzerine Sosyo-Psikolojik Bir İnceleme Doç.Dr. Asım YAPICI a a Çu ku ro va Üni ver si te si İla hi yat Fa kül te si, Din Psi ko lo ji si ABD, ADANA Ya zış

Detaylı

MELEK ve İNSAN. Ahmet Tomor

MELEK ve İNSAN. Ahmet Tomor Adapazarı, 2013 MELEK ve İNSAN k Ahmet Tomor Copyright Ahmet Tomor ISBN 978-605-88313-3-9 Baskı, Cilt Erkam Matbaası Tel: (0212) 671 07 00 İsteme Adresi Tel: +90 264 274 16 31 Okumayi Tesvik Dernegi info@okumayitesvik.com

Detaylı

DEVLET KRİZİ. l999 a gi rer ken iç si ya sal du ru mun ana çiz gi le ri:

DEVLET KRİZİ. l999 a gi rer ken iç si ya sal du ru mun ana çiz gi le ri: l999 a gi rer ken iç si ya sal du ru mun ana çiz gi le ri: DEVLET KRİZİ l998 yı lı, Cum hu ri ye tin 75. yı lı nın şa ta fat lı kut la ma la rı na ta nık lık et ti. Fa kat 29 Eki m e, 75 ya şın da ki bur

Detaylı

Nü ket Esen Ya yım lan mış ki tap la rı: Ne zi he Sey han

Nü ket Esen Ya yım lan mış ki tap la rı: Ne zi he Sey han MAHKEMELERDE Nüket Esen 1949 da İs tan bul da doğ du. Ar na vut köy Ame rikan Kız Ko le ji ni bi tir di. Bo ğa zi çi Üni ver si te si İn gi liz Ede bi ya tı Bö lü mü nde oku du. Ay nı üni ver si te nin

Detaylı

YGER ÇEK TEN HA BER VE RiR

YGER ÇEK TEN HA BER VE RiR Van da Medresetüzzehra Üniversitesi açýlsýn Van da düzen le nen Med re se tüz zeh ra Sem poz yu mu nun so nuç bil dir ge sin - de, Sa id Nur sî nin e ði tim fel se fe si ne uy gun, ö zel sta tü de, Med

Detaylı

ÝSTANBUL PANELE HAZIR

ÝSTANBUL PANELE HAZIR SiyahMaviKýrmýzýSarý ÝSTANBUL PANELE HAZIR Emevi Camiinde hoþ bir sada/ 16 da Bediüzzaman ýn evi tehlikede Ha be ri say fa 6 da u VI. Ri sa le-i Nur Kon gre si, 27 Mart Pa zar gü nü sa at 14.00 da Ýs tan

Detaylı

Değerli Müşterimiz, Bu sayfalarda yer alan ilgili semboller ile belirtilen uyar lar ve aç klamalar, dikkatle okuman z tavsiye ediyoruz:

Değerli Müşterimiz, Bu sayfalarda yer alan ilgili semboller ile belirtilen uyar lar ve aç klamalar, dikkatle okuman z tavsiye ediyoruz: 001-023 TÜRKÇE N HAL:001-023 TÜRKÇE N HAL 08.08.2008 13:30 Sayfa 1 Değerli Müşterimiz, Fiat Stilo yu seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Bu kitab, yeni otomobilinizin tüm özelliklerini tan man za ve onu mümkün

Detaylı

FRANZ KAFKA DAVA. Ahmet Cemal ROMAN. Almanca aslından çeviren

FRANZ KAFKA DAVA. Ahmet Cemal ROMAN. Almanca aslından çeviren FRANZ KAFKA DAVA FRANZ KAFKA DAVA ROMAN Almanca aslından çeviren Ahmet Cemal Türkiye de artık Can Sanat Yayınları Yapım ve Dağıtım Tic. ve San. A.Ş. tarafından yayımlanacak olan Minikitap dizisi (özgün

Detaylı

YETİŞKİNLİK DÖNEMİ DİN EĞİTİMİ

YETİŞKİNLİK DÖNEMİ DİN EĞİTİMİ YETİŞKİNLİK DÖNEMİ DİN EĞİTİMİ Eserin Her Türlü Basım Hakkı Anlaşmalı Olarak Ensar Neşriyat a Aittir. ISBN : 975-6324 -06-6 Kitabın Adı Yetişkinlik Dönemi Din Eğitimi Yazarı Yrd. Doç. Dr. Mustafa Köylü

Detaylı

TOPLUM, TEPEDEN DÝNDARLAÞTIRILAMAZ

TOPLUM, TEPEDEN DÝNDARLAÞTIRILAMAZ FKÝRLÝÐÝN ÇÖZÜM YOLU uprof. Dr. Os man Gü ner, fa kir li ðin çö zü mü i çin kâ - i nat ki ta bý nýn doð ru o kun ma sý ve sün ne tul la ha ri a - yet e dil me si ge rek ti ði ni be lirt ti. n16 da RKN

Detaylı