Karar NO: KARAR

Transkript

1 T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR.BELEDÎYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: KARAR Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonunun gün ve 63- sayılı raporu Büyükşehir Belediye Meclisinin tarihli toplantısında okundu. Konu üzerinde yapılan görüşmelerden sonra; Hukuk Müşavirliğinin gün ve 61/7322 sayılı yazısı ile, Çağdaş Başkent Ankara derneği tarafından "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı"nın ilanına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 542 sayılı kararının iptali -ve yürütmenin' durdurulması istemiyle açılan davada alman "yürütmenin durdurulması" karan İmar Daire Başkanlığına iletildiği, -Mülga 5272 sayılı. Yasanın 73: maddesi uyarınca Ankara Büyükşehir Belediye- Meclisinin gün ve 542 sayılı kararıyla Çankaya ilçesi "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alam" sınırının onaylandığı,?" - Daha önce hukuki bir sıkıntıya yol açmamak amacıyla, Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje..Alanının 5393 sayılı Yasanın 73.maddesi uyarınca görüşülerek yeni;: bir karara bağlanması talebinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 2411 sayılı kararı ile; "... YD kararının-bu proje alanıyla ilgili olmaması, mahkeme iptal-kararının bulunmaması, yargılama sürecinin tamamlanarak karar kesinlik. kazanmaması nedenleriyle onaylı 1/5000 ölçekli "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı"nın bir kez de 5393 sayılı Kanuna göre onayına gerek duyulmadığına karar verildiği, -Ancak Hukuk Müşavirliğinin gün ve 61/7322 sayılı yazısı ile, "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı"nm ilanına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 542 sayılı kararın iptali istemiyle Belediyemize açılan davada, Ankara 4; : İdare Mahkemesin' gün ve 941 Esas nolu kararında özetle "... Anayasa Mahkemesince iptal edilen 5272 sayılı Yasanın 73. maddesi hükmü dayanılarak yapılan. 1/5000 ölçekli Kentsel Dönüşüm Projesinin Anaya Mahkemesi iptal kararı karşısında hukuksal dayanağı kalmadığı için bu kanun hükümlerine dayalı olarak tarihinde tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır. Diğer yandan, hukuka uygun bulunmayan dava konu işlemin uygulanması halinde telafisi güç ve imkansız zar doğurabileceği de görülmektedir. Açıklanan nedenlerle, hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlem sayılı Kanunun 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın dava sonuna kadar yürütmesinin durdurulmasına...' karar verildiğinin bildirildiği, -Yürütmeyi Durdurma kararları alman Kentsel Dönüşüm Gelişim Proje Alanlarında uygulamaya esas yapılacak işlemler konusunda Hukuk Müşavirliğinin gün ve sayılı görüş yazısı ile,... YD Kararının gerekçesinde "Anayasa Mahkemesince iptal edilen 5272 sayılı Yasanın 73.maddesine dayanılarak yapılan işlemler hukuka uygun bulunmamıştır.".... yürütmeyi durdurma kararı bulunduğundan İdaremizce bu projeye ilişkin uygulamalara devam-/edilmesi mümkün değildir. Uygulamalara devam edilebilmesi için bu aşamada veya -idarenin takdirine göre dava sonucu beklenip nihai karar verildikten sonra konunun Belediye Meclisimizde tekrar görüşülmek suretiyle 5393 sayılı yasanın 73. maddesine göre projeye ilişkin eni bir. Meclis kararı alınması gerektiği... " ifade edildiği,

2 T.C. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar NO: İmar Daire Başkanlığınca yapılan değerlendirmede; Ankara 4. İdare Mahkemesinin gün ve 941 Esas nolu Yürütmeyi Durdurma Kararı ve Hukuk Müşavirliğinin.görüşü doğrultusunda, Danıştay Genel sekreterliğinin gün ve sayılı yazıları dikkate alınarak proje alanı sınırının tashihi suretiyle. 5393/73'e'göre yeni sınır oluşturulmasına ilişkin İmâr ve Bayındırlık Komisyonu raporu oylandı ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla (13 Ret oyuna karşılık 99 oyla) kabul edildi. Katip Yakup KURTOĞLU Katip YALÇINKAYA : Yusuf /

3 ANKARA 10. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA BİLİRKİŞİ RAPORU ESAS NO: 2006/10087 DAVACI: Hüsamettin Öztürk, Yasin Demirci (V. Av. Muzaffer Yılmaz) DAVALI: KONU: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı (V. Av. Daniye ÖZTÜRK ZAT) Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin gün ve 486 sayılı kararının iptali istemi. Bilirkişi Kumlu'ndan, 1/5000 Nazım İmar Planı değişikliğinin iptali istemi ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına karşı açılan davada; Dava konusu nazım imar planı değişikliği ile Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim alan sınırının tespit edilip edilmediğinin, - Bu imar planı değişikliğini gerektiren sorunlu nedenler bulunup bulunmadığı ve plan yapma tekniklerine uygun şekilde karar alınıp alınmadığının, - Davaya konu nazım imar planı değişikliğinin şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olup olmadığının incelenmesi istenmiştir. KEŞİF VE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ Mahkemenizce verilen karara dayanarak günü naip üye Sn. Berrin Karınca başkanlığında dava konusu yerde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmıştır. DOSYA İNCELEMESİ Raporun bu bölümünde dava konusu olaya ilişkin dosyada yer alan bilgi ve belgelerin bir dökümü yapılacaktır. 18, Davacılar Hüsamettin Öztûrk, Yasin Demirci adına Ankara Büyükşehir Belediye Meciisi'nin gün ve 486 sayılı kararının iptali istemi ile dava açılmıştır. Dava dilekçesinde: Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 542 sayılı kararı ile "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanr'mn ilanına ilişkin kararın iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada Ankara 4. İdare Mahkemesinin gün ve E. 2005/941 sayılı kararı ile anılan bölgenin kentsel gelişim ve dönüşüm alanı olarak belirlenmesinin açıkça hukuka aykırı olması ve bu işlemin telafisi güç zararlar doğurabileceği gerekçesi ile yürütmenin durdurulmasına karar verildiği, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin dava konusu 17,02,2006 gün ve 486 sayılı kararının ise Ankara 4. İdare Mahkemesi tarafından yürütmesi durdurulan "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alam"nm proje sınırlarını tashih edilerek yeni sınır oluşturulmasına ilişkin olduğu, - Davalı idare tarafından 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesine aykırı işlem yapıldığı, 1

4 - Dava konusu işlemin eşit imar hakkını zedelediği. Davalı idarenin mevcut imar planının iptali için öneri imar planına sahip olması gerekirken, 1/5000 ölçekli imar planını hükümsüz kılınarak sadece yeni proje alan sınırının belirlendiği ve dayanak olarak kullanılacak bir imar olmadığından mülkiyet belirsizliği sorununun ortaya çıktığı, Davalı idarenin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi kanununun 7/h maddesine aykırı olarak ilçe belediyesinin haklarını hiçe saydığı. Dava konusu işleme dayanak alman 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin Anayasa'ya açıkça aykırı olduğu ve iptali gerektiği, Belirtilerek yürütmenin durdurulması ve dava konusu işlemin iptali istenmektedir Davalı idare adına verilen cevap dilekçesinde, Davacıların dava konusu alanda mülk sahibi olmadıkları ve dava konusu imar işinden ne şekilde hak/menfaat kaybına uğradıklarının belirtilmediği, Dava konusu alanı kapsayan 1/50000 ölçekli "1990 Ankara Nazım imar Planı Kısmi Revizyonu"nun Bayındırlık ve Iskan Bakanlığımca tarihinde onaylandığı ve bu nazım plan doğrultusunda 1/5000 ölçekli Çankaya-Lodumlu Nazım imar Planımın Bakanlık tarafından tarihinde onaylandığı, Orman Bakanlığı'nın gün ve 184 sayılı yazısında orman kadastro çalışmalarının kesinleştiğinin ve anılan nazım imar planımn kesinleşen orman sınırına göre revize edilmesi gerektiğinin belirtilmesi üzerine davalı idare tarafından plan revizyonunun Bayındırlık ve İskan Bakanlığımca onaylanmasına kadar geçecek süre içinde yürürlükteki 1/5000 ölçekli nazım imar planı doğrultusunda arazi tahsisi ve satışı, altyapı vb. Yatırımlar ile 1/1000 ölçekli imar planı ve uygulama işleminden kaçınılmasının tavsiye edildiği, - Dava konusu alanın Mülga 5272 sayılı Belediye Kanunun 73. maddesi uyarınca Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 542 sayılı kararı ile "Eskişehir yolu- Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alam" ilan edildiği, ancak 5272 sayılı yasanın iptali ile Ankara idare Mahkemelerince Kentsel Dönüşüm Projeleri ile ilgili olarak vürütmeyi durdurma kararı verildiği, Ankara Büyükşehir Belediyesi Hukuk Müşavirliği tarafından da konu ile ilgili olarak projeye ilişkin uygulamaların devam edilmesinin mümkün olmadığı "... konunun Belediye Meclisimizde tekrara görüşülmek suretiyle 5393 sayılı yasanın 73. maddesine göre projeye ilişkin yeni bir Meclis kararı alınması gerektiği..." görüşünün verildiği, - - Konunun 5216 ve 5393 sayılı yasaların ilgili maddeleri uyarınca yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine sunulduğu ve Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 486 sayılı kararı ile 5272 sayılı yasanın yerine yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Yasasında aynen korunan 73. madde uyarınca yeni sınır oluşturulmasına karar verildiği ve bu doğrultuda hazineye ait boş arazilerin bulunduğu bölgeyi şehre kazandırmak amacıyla anılan bölgenin kentsel gelişme niteliklerine uygun olarak ticaret, sağlık, eğitim, park ve rekreasyon alanları gibi kentsel sosyal ve teknik altyapım sosyal donatı standartlarının yüksek olduğu üst gelir grubuna yönelik konut gelişme alanları ile resmi-idari tesislerin de yer alabileceği kamu kuruluş alanlarının, bir planlama süreci bütünlüğü içerisinde kentsel tasarım projeleriyle yönlendirilerek geliştirilmesinin hedeflendiği, - Dava konusu karada tüm imar planlarının iptal edilmesi ve imar uygulamalarının durdurulmasına ilişkin herhangi bir hüküm getirilmediğinde 1/5000 ve 1/1000 ölçekli tüm imar 2

5 planlarının iptal edilmesinin söz konusu olmadığı, proje alanında herhangi bir uygulama imar ve parselasyon planı bulunmadığı, dolayısıyla kadastro parseli üzerinden herhangi bir kazanılmış hak iddia edilmesinin mümkün olmadığı Belirtilerek davanın iptali istenmektedir ,2006 Davacılar adına verilen cevap dilekçesinde davacıların Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi üyesi oldukları ve bu sıfatları ile muhalefet şerhi koydukları karara karışı iptal davası açma haklarının bulunduğu belirtilerek dava dilekçesindeki iddialar yinelenmiştir Davalı idare tarafından günü yapılan keşif ve bilirkişi incelemesinde istenen ek bilgi vebelgelerin iletildiği dilekçede, - - Dava konusu kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanının kapsayan 1/50000 ölçekli "1990 Ankara Nazım Plan Kısmi Revizyonu"mm Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tarihinde onaylandığı ve bu plan doğrultusunda Bakanlıkça tarihinde 1/5000 ölçekli "Çankaya-Lodumlu Nazım îmar Planı"nın onaylandığı, - Plan onay tarihinden sonra alanda bulunan Orman Alanı, Askeri Alan ve Güvenlik sının ile Hacettepe Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi sınırlarının belirlendiği, - Planlama çalışmalarında kullanılmak üzere Çankaya Lodumlu Nazım imar Planı kapsamında kalan mülkiyeti hazineye ait bulunan taşınmaz malların tahsis durumlarının Defterdarlık Milli Emlak Dairesi Başkanlığının gün ve sayılı yazısı ile davalı idareye bildirildiği, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 486 sayılı karan ile Ankara 4. İdare Mahkemesinin gün ve 941 esas nolu yürütmeyi durdurma karan ve Hukuk MüşavMiğinin görüşü doğrultusunda proje alanı sınırı tashihi suretiyle 5393 sayılı yasanın 73. maddesine göre yeni sınır oluşturulmasına karar verildiği, - Diyanet işleri Başkanlığmın talebi üzerine Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 3214 sayılı kararı ile Diyanet işleri Başkanlığı Hizmet Binası, Ek Tesisleri ile Sosyal Hizmetler Merkezine ilişkin Çankaya ilçesi Lodumlu 15328/1, 7999/15585, 5584, 5559 ve 5544 nolu parsellerim Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alam dışında kalan kısımlarının da söz konusu Kentsel Dönüşüm Proje kapsamına alındığı. Belirtilmektedir. DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞ GELİŞTİRME Dava dosyasına sunulan belgeler doğrultusunda dava konusu alanla ilgili olarak yapılan planlama çalışmaları incelendiğinde bu alam kapsayan 1/50000 ölçekli '"1990 Ankara Nazım İmar Planı Kısmi Revizyonu"nun Bayındırlık ve İskan Bakanlığımca 18, tarihinde onaylanmasının ardından bu nazım plan doğrultusunda 1/5000 ölçekli Çankaya-Lodumlu Nazım İmar Planımın Bakanlık tarafından tarihinde onaylandığı görülmektedir yılında onaylanan bu plan kapsamında dava konusu alanda kentsel çalışma alanları (Büyük alan kullanımı gerektiren kamu kuruluş alanları, askeri alanlar, kentsel ve bölgesel merkezi iş alanı, Başbakanlık hizmet alam), Koruma alanları (Stratejik alanlar koruma kuşağı). Açık ve Yeşil alanlar (Park ve rekreasyon alanları. Ağaçlandırılacak alanlar) Kentsel sosyal altyapı alanları (Sağlık tesisleri alanı, Kentsel ve bölgesel büyük spor alanları, Kapalı ve

6 açık spor tesisleri alanı) gibi kullanımlarının yer alması öngörülmüştür. Alanda bulunan Orman Alanı, Askeri Alan ve Güvenlik sınırı ile Hacettepe Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi sınırları da plan onay tarihinden sonra ilgili kurumlar tarafından belirlenerek Ankara Büyükşehir Belediyesine bildirilmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 542 sayılı "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı"nm ilanına ilişkin kararı ise Ankara 4. idare Mahkemesinin "Anayasa Mahkemesince iptal edilen 5272 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesi hükmime dayanılarak yapılan "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı" olarak adlandırılan kentsel dönüşüm projesinin Anayasa Mahkemesinin iptal kararı karşısında hukuksal dayanağı kalmadığı için bu kanun hükümlerine dayalı olarak tarihinde tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır" ifadesinin yer aldığı 23, gün ve E. 2005/941 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Konunun 5216 ve 5393 sayılı yasaların ilgili maddeleri uyarınca yeniden görüşülmek üzere Belediye Meclisine sunulması sonucunda, 5272 sayılı yasanın yerine yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanununda aynen korunan 73. madde uyarınca "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı"nın proje sınırları tashih edilerek Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin gün ve 486 sayılı kararı ile yeni sınır oluşturulmuştur. Bu doğrultuda belirlenen dönüşüm alanında hazineye ait boş arazilerin bulunduğu bölgeyi şehre kazandırmak amacıyla anılan bölgenin kentsel gelişme niteliklerine uygun olarak ticaret, sağlık, eğitim, park ve rekreasyon alanları gibi kentsel sosyal ve teknik altyapı, sosyal donatı standartlarının yüksek olduğu üst gelir grubuna yönelik konut gelişme alanları ile resmiidari tesislerin de yer alabileceği kamu kuruluş alanlarının, bir planlama süreci bütünlüğü içerisinde kentsel tasarım projeleriyle yönlendirilerek geliştirilmesinin hedeflendiği davalı idare tarafından ifade edilmektedir. T.C. Ankara Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Dairesi Başkanlığı tarafından tarihinde Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığına gönderilen yazıda ise Çankaya Lodumlu Nazım İmar Planı Kapsamında kalan mülkiyeti hazineye ait bulunan taşınmaz malların tahsis, fiili ve hukuki durumları Tablo İve Tablo T de görüldüğü gibi belirtilmiştir. 4

7 Tablo 1: Dava konusu alandaki kadastro parselleri ve kullanımları Kadastro Büyüklük (m2) Tahsis edildiği kurum Kullanım Parsel no ,200 Tarım Bakanlığı Gölet ve orman bulunmaktadır ,600 Tarım Bakanlığı Hizmet Binaları, gölet ve orman bulunmaktadır ,200 Tarım Bakanlığı Tarımsal araştırma ve uygulamalar yapılmaktadır ,200 Tarım Bakanlığı Tarımsal araştırma ve uygulamalar yapılmaktadır Her biri 200 ile 450 m2 yüzölçümünde bulunan parseller Tarım Bakanlığı Tarımsal araştırma ve uygulamalar yapılmakta, kısmen lojman olarak kullanılmaktadır ,100 Tarım Bakanlığı Tarım Bakanlığına ait binalar bulunmaktadır ,750 Diyanet işleri Yemekhane, Atölye ve Ayniyat Başkanlığı ,559,116 Sağlık Bakanlığı (50,000 m2tik bölümü), Diyanet İşleri Başkanlığı ,748 Milli Savunma Bakanlığı ,000 Başbakanlık (İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı) ,390 Diyanet işleri Başkanlığı ,098 Diyanet işleri Saymanlığı, Deno bulunmaktadır Türk Silahlı Kuvvetleri Rehabilitasyon Merkezi, Diyanet Başkanlığı Hizmet Binası, Başbakanlık Kriz Merkezi özel Güvenlik ile Askeri Güvenlik alam ve parselin büyük bölümü Orman Bakanlığı tarafından orman sınırları içine alındığından ve imar olanları nedeni ile davalı Ağaçlandırılmış alan, tamamı orman sınırı içine alınmış ve davalı durumdadır Başbakanlık Harekat Merkezi (Özel Güvenlik Alam) Hizmet Binaları bulunmaktadır Başkanlığı ,724 Boş- imar planı çalışmaları devam ediyor ve davalı ,038 Tarım Bakanlığı hizmet binaları ve Başbakanlık özel güvenlik alanıdır ,841 Tamamı ağaçlandırılmış, Tarım Bakanlığına ait hizmet binaları ile bir gölet bulunmaktadır ,295 Tamamı orman sınırları içindedir ,404 Tamamı orman sınırları içindedir Boş

8 1 Tablo 2: Dava konusu alandaki imar parselleri ve kullanımları imar Büyüklük (m2) 1 ahsis edildiği kurum Kullanım ada/parsel no 7999/1 15,960 Diyanet işleri Hizmet binaları bulunmaktadır Başkanlığı 15328/1 36,971 Diyanet işleri Hizmet binaları bulunmaktadır Başkanlığı 28415/1 69,895 Sağlık Bakanlığı ( Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü) 28415/2 135 Boş parsel 28415/3 38 Boş parsel Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastahanesi bulunmaktadır Diyanet İşleri Başkanlığının talebi üzerine, Ankara Büyükşehir tselediye Meclisinin gün ve 3214 sayılı kararı ile Diyanet İşleri Başkanlığı Hizmet Binası, Ek Tesisleri ile Sosyal Hizmetler Merkezine ilişkin Çankaya İlçesi Lodumlu 15328/1, 7999/15585, 5584, 5559 ve 5544 nolu parsellerin Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı dışında kalan kısımları da söz konusu Kentsel Dönüşüm Proje kapsamına alınmıştır. Dava konusu alanla ilgili olarak yapılan planlama çalışmaları ve davaya konu olan işlem göz önünde bulundurulduğunda, Bilirkişi Kurulumuz öncelikle "kentsel dönüşüm" kavramının kapsamlı olarak tartışılmasının yararlı olacağı görüşündedir. Kentsel dönüşüm "...toplumsal ekonomik, kültürel ve hatta siyasal a, a ç / c Ke p a t um kullanımı biçimine dışarıdan bir karışma sonucunda gerçekleşir. Don ' //* t/a> Ut konu yapılan alanlar, gecekondu bölgeleri, yüksek yoğunluklu kaçak ı,pı ı nar, aı ı mc < alanlar, doğal yıkım riski yüksek alanlar, kent özeklerindeki çöküntü alanlarıyla, tarihsel kent çekirdekleri ve ekonomik ömrünü doldurmuş görünen kent bölümleridir. " 1 Dolayısıyla '''...kentsel dönüşüm, çökme ve bozulma olan kentsel mekanın ekonomik, toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarını kapsamlı ve bütünleşik yaklaşımlarla iyileştirmeye yönelik uygulanan strateji ve eylemlerin bütünüdür. Bu nedenle, kentsel dönüşüm., yeni kentsel alanların planlanması ve geliştirilmesinden çok, varolan kentsel alanların planlanması ve yönetimi ile ilgilidir." 2 Kentsel dönüşümün beş temel amacından biri, kentin fiziksel koşulları ile toplumsal sorunları arasında birebir ilişki kurmaktır. Kent dokusunu oluşturan birçok parçanın fiziksel olarak sürekli değişim gereksinimine yanıt vermek ise ikinci temel amaçtır. Üçüncü amaç ise kentsel refah ve yaşam kalitesini artırıcı başarılı bir ekonomik kalkınma yaklaşımını ortaya koymaktır. Kentsel alanların en etkin biçimde kullanımına ve gereksiz kentsel yayılmadan kaçınmaya yönelik stratejilerin geliştirilmesi ise kentsel dönüşümün diğer bir amacıdır. Ayrıca kentsel dönüşüm, toplumsal koşullar ve politik güçlerin ürünü olarak kentsel politikanın şekillendirilme gereksinimini karşılamayı da amaçlamaktadır/ 1 2 Akkar, Keleş, R., M., 2004, 2006, Kentleşme "Kentsel Politikası, dönüşüm üzerine Ankara, Batı'daki İmge Kitabevi, kavramlar, s tanımlar, süreçler ve Türkiye" Planlama, Sayı:36, 2 s.29 Kel eş, R., 2004, Kentleşme Politikası, Ankara, İmge Kitabevi, s

9 1 Kentsel dönüşüm ile ilgili olarak Avrupa ve Kuzey Amerika kentlerinde yaşanan deneyimleri incelendiğinde son yüzyılda farklı dönüşüm süreçlerinin yaşandığı gözlenmektedir, 1940'ların ikinci yarısında özellikle Avrupa kentlerinde, savaşın yarattığı yıkım nedeniyle yeniden yapılandırma önem kazanmıştır. 1950'lerde uydu kentlerin ortaya çıkması ile kentten ayrılıp uydu kentlere yerleşen nüfusun kent merkezinde boşalttığı konut alanlarının daha düşük gelir grupları tararından kullanılması, kent merkezlerinin, çeperlerinde çöküntü alanlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. 1960Tarda kent merkezlerinde canlandırma çabaları sürerken kent çeperinde de gelişmeler devam etmiş, 1970'lerde ise sanayi ve merkez fonksiyonlarının da merkezden uzaklaşmaya başlaması ve yeni alt merkezlerin oluşması ile de eski kent merkezlerinde çöküntü alanlarının oluşumu daha da hızlanmıştır. Bu dönemde eski kentsel alanlarda yenileme daha geniş kapsamlı olarak gerçekleşirken konut alanlarında da sosyal ve fiziksel rehabilitasyon önem kazanmıştır. Bu süreçte 1980'li yıllar önemli bir dönüm noktası olmuş, yeni gelişen hizmet sektörü ile birlikte büyük kent merkezleri yönetim merkezi olarak tekrar önem kazanmaya başlamıştır. Kent merkezlerindeki dönüşüm 1990Tarda da devam ederken yeni müdahale biçimleri de ortaya çıkmıştır. 1970'lerde sanayinin kent dışına çıkması ile boşalan sanayi alanlarının kent ekonomisine katkı sağlaması hedeflenerek bu alanlara yeni işlevler kazandırılarak dönüştürülmeleri planlanmış ve bu bağlamda merkezdeki çöküntü alanları da gerek bireysel girişimlerle gerekse yerel yönetimler eliyle yenilenmeye başlamıştır. Bunlarla birlikte özellikle kent merkezlerindeki çöküntü alanlarında yaşanan kentsel sorunları kapsamlı bir yaklaşımla ele alan, dönüştürülmesi planlanan alanın ekonomik, sosyal, fiziksel ve çevresel yapısının uzun vadeli olarak iyileştirilmesini hedefleyen kentsel dönüşüm projeleri büyük önem kazanmıştır."* Ülkemiz kentlerindeki değişim ve dönüşüme bakıldığında ise, 1950'lerde başlayan hızlı bir kentleşme sürecinin ardından Avrupa ve Amerika kentlerinde gözlenen değişimlere benzer süreçlerin gerçekleştiği görülmektedir. Ancak, Türkiye'de eş zamanlı olarak farklı süreçler de ortaya çıkabilmektedir. 1950'li yıllarda sanayileşme ile birlikte hızlanan kentleşme süreci, beraberinde özellikle yoğun göç alan Ankara, istanbul, izmir gibi kentlerin denetimsiz bir biçimde büyümesini getirmiştir. Kentlerimizdeki denetim dışı gelişimin önemli etkenlerinden biri de hızlı kentleşmeye yanıt verecek yeterli konut sunumunun olmaması nedeni ile gelişen gecekondu alanları olmuştur. 1970'lerde büyük kentlerde bir yandan kentleşme devam ederken diğer yandan da uydu kentler oluşmaya başlamıştır. 1980'lere gelindiğinde ise, kentleşme hızı azalırken, kent merkezlerinin ve gecekondu alanlarının dönüşümü, sanayi alanlarının kent dışına çıkması gibi oluşumlar ülkemiz kentlerinde de gözlemlenmeye başlamıştır. ' Akkar, M , "Kentsel dönüşüm üzerine Batı'daki kavramlar, tanımlar, süreçler ve Türkiye" Planlama, Sayı:36,s.30 4 Garmon, N. (1997), "Neighborhood Regeneration: The State of the Art" Journal of Planning Education and Research Cilt 17, ss Roberts P. (2000), "The Evolution, Defmition and Purpose of Urban Regeneration" P. Roberts ve H. Sykes, Urban Regeneration: A Handbook. London, Sage 7

10 Diğer ülke örneklerinde de olduğu gibi. Türkiye'de de tarihi doku ve eski kent merkezleri bu bağlamda özel bir önem taşımaktadır. Var olan tarihi yapıların korunarak yenilenmesi ve çoğu zaman da işlevlerinin değiştirilerek yeniden kullanılmaları, bu alanlardaki dönüşüm projelerindeki temel ilkeyi oluşturmaktadır. Dönüşümün gerçekleştiği diğer bir alan da, kent içindeki sanayi yapılarının yemlenerek ticari ve kültürel kullanımlarına tahsis edilmeleri ya da kimi zaman olduğu gibi konut kullanımına ayrılmaları şeklinde olmaktadır. Diğer ülke örneklerinden farklı olarak Türkiye'de özellikle 1999 Marmara depreminden sonra deprem riski taşıyan yapılaşma alanlanmn bu riske karşı önlemlerin alınarak dönüştürülmeleri de söz konusu dönüşüm projelerinin gerekçelerinden bir diğerini oluşturmuştur. özetlemek gerekirse, 1980Tİ yıllardaki kentsel gelişim ve değişime bağlı olarak ortaya çıkan kentsel dönüşüm süreci ve buna bağlı geliştirilen projeler, kentlerde ortaya çıkan çöküntü alanları ile ekonomik ömrünü doldurmuş alanların yenilenerek kente kazandırılmaları ya da afet riskli alanlardaki yapı stokunun sakınım planlaması çerçevesinde yeniden planlanmasını kapsamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, dava konusu işlemin kapsadığı alanın bu koşullardan hiç birisine uymadığı, diğer bir deyişle, kentin bir çöküntü alanını oluşturmadığı gibi afet riski yüksek bir alan olmadığı görülmektedir. Tersine, dava konusu alan kentin 1990 Nazım imar Planı ile öngörülen batı koridorundaki gelişme alanında yer almaktadır. Nitekim Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Çankaya-Lodumlu Nazım İmar Planı'nm da dava konusu alan için bu doğrultuda kararlar getirdiği görülmektedir. Dava konusu işlemin dayandırıldığı 5393 sayılı Belediye Kanunu"mm kentsel dönüşüm ve gelişim alanları ile ilgili 73. maddesinde de "...Belediye, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek; konut alanları, sanayi ve ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, deprem riskine karşı tedbirler almak veya kentin tarihî ve kültürel dokusunu korumak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir... Bir yerin kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilân edilebilmesi için; o yerin belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması ve en az elli bin metrekare olması şarttır" ifadeleri yer almaktadır. Kanunun yukarıda aktarılan maddesinde de görüldüğü gibi, kentsel dönüşüm ile "eskiyen kent kısımlarını "mn yenilenmesi hedeflenmektedir. Dava konusu alanın eskiyen kent kısmı olarak tanımlanması mümkün değildir. EK-T de sunulan hava fotoğrafından, dava dosyasına sunulan ve EK- 2'de verilen mülkiyet sınırlarını gösteren paftadan. EK-3'te verilen fotoğraflardan ve Tablo 1 ve T den de anlaşılacağı gibi alanın büyük bir bölümü yapılaşmamıştır; yarıdan fazlası Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından "orman alanı" olarak ilan edilmiş alanlardır; diğer bölümleri kamu kurumları tarafından aktif olarak kullanılmaktadır; bir bölümü ise Hacettepe Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesidir. Dolayısıyla, bu alandaki kullanımların hiçbirisi kentsel dönüşüme konu edilebilecek kullanımlar arasında yer almamaktadır; ve bu alanın kentsel dönüşüm alanı olarak tanımlanması kentsel dönüşüme ilişkin şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu gibi, 5393 sayılı yasanın 73. maddesindeki tanımlara da aykırıdır. Bu saptamaların yanı sıra, dava konusu alan için tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Çankaya-Lodumlu Nazım İmar Planı yürürlükte iken, sadece kentsel dönüşüm alanı sınırım tanımlayan yeni bir düzenleme yapılarak, söz konusu alanda arazi kullanımı ile donatı ve işlevlere yönelik herhangi bir karar getirmemiş olmasında da planlama ilkelerine uygunluk bulunmamaktadır. Dava konusu

11 gün ve 486 sayılı kararla belirlenen dönüşüm alanında hazineye ait boş arazilerin bulunduğu bölgeyi kente kazandırmak amacıyla, anılan bölgenin kentsel gelişme niteliklerine uygun olarak ticaret, sağlık, eğitim, park ve rekreasyon alanları gibi kentsel sosyal ve teknik altyapı ile sosyal donatı standartlarının yüksek olduğu üst gelir grubuna yönelik konut gelişme alanları ile resmi-idari tesislerin de yer alabileceği kamu kuruluş alanlarının, bir planlama süreci bütünlüğü içerisinde kentsel tasarını projeleriyle yönlendirilerek geliştirilmesinin hedeflendiği belirtilmektedir. Davalı İdare tarafından belirlenen bu hedef kentsel dönüşüme değil, kentin bir bölümünün geliştirilmesine yönelik bir hedeftir. Böyle bir hedef ise ancak anılan arazi kullanımları ile gerekli donatılarının dava konusu büyük kent parçası içinde nasıl bir ilişkisellik içinde ve hangi büyüklük ve yoğunluklarla dağıtıldığını içeren, mevcut yapı ve kullanımlarla nasıl bir ilişki kurulduğunun açıklandığı ve nihayet bu kent parçasının kentin makro formu ve çevresindeki kullanımlarla nasıl bütünleştiğine yönelik görüş ve planlama kararlarını da kapsayan kapsamlı bir imar planı ile sağlanabilir. İçeriği - kullanım türleri, ilişkileri, striiktürü ve çevresi ile bütünleşme biçimi-belirli olmayan bir alanda, diğer bir deyişle, planı olmayan bir alanda bir "plan sınırı" belirlenmesi planlama mesleğinin bir asırlık geçmişini yok saymakla eş anlamlı bir tutumdur. Dava konusu "plan" ile bu alanda geliştirilmesi önerilen, ancak yukarıda açıkladığımız gibi bir plan hazırlanmadan salt niyet belirtilerek öngörülen kullanımların irdelenmesine gelince; davaya konu gün ve 486 sayılı kararla belirlenen dönüşüm alanında, kamu kurumları alanlarının yanısıra üst gelir grubuna yönelik konut gelişme alanları da öngörülmektedir. Kamu kurumları alanı kararı, zaten tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Çankaya-Lodumlu Nazım İmar Planında da öngörülen gelişmedir. Ancak nazım planda konut gelişmesi önerilmemiştir. Davaya konu "plan*' kararı ile bu bölgede konut alanı geliştirilmesinin gerekçesi anlaşılamamıştır. Eskişehir Yolu koridoru, Ankara kentinin 1980'li yıllardan beri süregelen plan çalışmalarında kamu kuramları için gelişme koridoru olarak belirlenmiş olup, davaya konu alanda konut gelişimi stratejisi bulunmamaktadır. Ankara kentinde konut sunumu üzerine yapılan çok sayıda araştırmada, kentte konut açığı olduğuna ilişkin bir bulguya rastlanmamaktadır; tam tersine Ankara kentinde konut fazlası olduğu, gereksinimin çok üzerinde konut sunumu yapıldığı ve yapılmakta olduğu bilinmektedir. Bu yönüyle de, davaya konu işlem ile önceki plandan farklı olarak üst gelir grubuna yönelik konut alanı geliştirme stratejisinin yer alması, ve kentin planlarında uzun süredir bu koridor için öngörülen kamu kurumları alanları geliştirilmesi stratejisinde değişiklik yapılmasının geçerli bir teknik gerekçesi bulunmamaktadır. Dolayısıyla, kentin geçmiş planları, plan bütünlüğü ve planların sürekliliği kapsamında, bu alana ilişkin olarak kentsel dönüşüm projesi uygulama yaklaşımı ile burada konut alanı geliştirme stratejisi dayanakları olmayan, şehircilik ilkeleri açısından doğru olmayan, ilgili mevzuata aykırı olan bir işlemdir. Son olarak, EK-2'de verilen mülkiyet sınırları paftasında görüldüğü gibi yarıdan fazlası orman alanı olan bir alanda arazi kullanımları belirlenmeden kentsel dönüşüm ve gelişini projesi

12 uygulanmasının öngörülmesi, kentin orman alanlarının korunup korunmayacağı konusunda belirsizlikler içeren bir yaklaşımla ele alınması nedeniyle kamu yararına da aykırı bir tutum olarak değerlendirilmektedir. SONUÇ Yukarıda yapılan değerlendirmeler doğrultusunda Bilirkişi Kurulumuz; Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin davaya konu gün ve 486 sayılı kararı ile "Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alam" sınırının tespit edildiği; Ancak bu alanın kentsel dönüşüm yaklaşımıyla ele alınarak planlanacak bir alan özelliği taşımadığı ve bu alan için kentsel dönüşüm tanımı getirilmesinin kentsel dönüşüm planlama esaslarına ve 5393 sayılı yasanın 73. maddesine aykırı okluğu: Bu alanın kentsel dönüşüm alam ilan edilmesinin ve gelişme stratejileri arasında konut gelişimi önerilmesi kararının bir dayanağı ve gerekçesi olmadığı, ayrıca konut gelişimi stratejisinin kentin bu koridoruna yönelik olarak geçmişten gelen plan yaklaşımlarına ve şu anda yürürlükte olan üst ölçek planlara aykırı olduğu; Plan yapma tekniklerine uygun şekilde karar alınmadığı; Davaya konu mazım imar planı değişikliğinin şelıireilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu, ve kamu yararı barındırmadığı Sonucuna varmıştır. Konuyu saygılarımızla bilgilerinize sunarız Proftjöf. Melih Ersoy ODTÜ, Şehir ve Bölge ODTÜ, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Planlama Bölümü Planlama Bölümü 10

13 T.C. ANKARA 10.IDARE MAHKEMESİ ESAS NO: 2006/1087 KARAR NO : 2007/1289 DAVACI : 1-Hüsamettin ÖZTÜRK 2-Yasin DEMİRCİ VEKİLİ : Av. Muzaffer YILMAZ Cinnah Caddesi 17/15 Çankaya/ANKARA DAVALI : Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı VEKİLİ : Av.Daniye ÖZTÜRK ZAT (Aynı Yerde) DAVANIN ÖZETİ : Ankara ili Çankaya ilçesi Lodumlu mevkii Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı sınırının onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih ve 486 sayılı kararının; söz konusu alanın Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilen 5272 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesi uyarınca Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih ve 542 sayılı kararı ile Eskişehir Yolu-Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı olarak ilan edildiği, bu işleme karşı açılan davada Anayasa Mahkemesince iptal edilen hükme dayanılarak yapılan işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı verildiği, dava konusu işlemin yürütmesi durdurulan Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı proje sınırlarının tashih edilerek yeni sınır oluşturulmasına ilişkin olduğu, dayanak olarak kullanılacak bir imar planı olmadığı ileri sürülerek iptali istenilmektedir. SAVUNMANIN ÖZETİ : 5393 sayılı Kanunun 73. maddesinde belirtilen kentsel gelişme niteliklerine uygun olarak hazineye ait boş arazilerin bulunduğu bölgeyi şehre kazandırmak amacıyla ticaret, sağlık, eğitim, park ve rekreasyon alanları gibi kentsel sosyal ve teknik alt yapı sosyal donatı standartlarının yüksek olduğu üst gelir grubuna yönelik konut gelişme alanları ile resmi-idari tesislerin yer alabileceği kamu kuruluş alanlarının, bir planlama süreci bütünlüğü içerisinde kentsel tasarım projeleriyle yönlendirilerek geliştirilmesinin hedeflendiği, tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur. TÜRK MİLLETİ ADINA Hüküm veren Ankara 10. İdare Mahkemesince, dosyanın tekemmül ettiği anlaşıldığından yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü; Davalı idarenin usule ilişkin iddiaları ile davacının Anayasa'ya aykırılık iddiası yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi. Dava, Ankara ili Çankaya ilçesi Lodumlu mevkii Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı sınırının onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin tarih ve 486 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinde; "Belediye, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek; konut alanları, sanayi ve ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, deprem riskine karşı tedbirler almak veya kentin tarihî ve kültürel dokusunu korumak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Kentsel dönüşüm ve gelişim projelerine konu olacak alanlar, meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ile ilân edilir. Kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili resim ve harçların dörtte biri alınır. Bir yerin kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilân edilebilmesi için; o yerin belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması ve en az ellibin metrekare olması şarttır. Kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır. Kentsel dönüşüm ve gelişim projesi kapsamında bulunan mülk sahipleri tarafından açılacak davalar, mahkemelerde öncelikle görüşülür ve karara bağlanır." hükmü yer almaktadır. 1

14 T.C. ANKARA 10.İDARE MAHKEMESİ ESAS NO : 2006/1087 KARAR NO: 2007/1289 Dosyanın incelenmesinden, Ankara ili Çankaya ilçesi Lodumlu mevki kentsel dönüşüm ve gelişim alan sınırının onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin tarih ve 486 sayılı kararının iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmaktadır. Olayda, uyuşmazlığın çözümü için Mahkememizin tarihli ara kararı ile keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş ve yerinde yapılan keşif sonucunda, bilirkişiler tarafından düzenlenen tarihli bilirkişi raporunda özetle; Kentsel dönüşüme konu yapılan alanların, gecekondu bölgeleri, yüksek yoğunluklu kaçak yapıların bulunduğu alanlar, doğal yıkım riski yüksek alanlar, kent merkezlerindeki çöküntü alanlarıyla, tarihsel kent çekirdekleri ve ekonomik ömrünün doldurmuş görünen kent bölümleri olduğu, dolayısıyla kentsel dönüşümün yeni kentsel alanların planlanması ve geliştirilmesinden çok varolan kentsel alanların planlanması ve yönetimi ile ilgili olduğu, kentsel dönüşüm ile eskiyen kent kısımlarının yenilenmesinin hedeflendiği, dava konusu Eskişehir Yolu Lodumlu alanının eskiyen kent kısmı olarak tanımlanmasının mümkün olmadığı, rapor ekindeki hava fotoğrafı, mülkiyet sınırını gösteren pafta ve fotoğraflardan anlaşılacağı üzere alanın büyük bir bölümünün yapılaşmadığı, yarıdan fazlasının Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından orman alanı olarak ilan edildiği, diğer bölümlerin de kamu kurumlarının hizmet binalarının bulunduğu ve aktif olarak kullanıldığı, bir bölümünün Hacettepe Üniversitesi teknoloji geliştirme bölgesi olduğu, Eskişehir Yolu koridorunun Ankara kentinin 1980'li yıllardan beri süregelen plan çalışmalarında kamu kurumları için gelişme koridoru olarak belirlendiği, kentin geçmiş planları, plan bütünlüğü ve planların sürekliliği kapsamında, bu alana ilişkin olarak kentsel dönüşüm projesi uygulama yaklaşımı ile burada konut alanı geliştirme stratejisinin şehircilik ilkeleri açısından doğru olmadığı, yarıdan fazlası orman olan alanların korunup korunmayacağı konusunda belirsizlik olduğu, bu alanın kentsel dönüşüm yaklaşımıyla ele alınarak planlanacak bir alan özelliği taşımadığı, plan yapma tekniklerine uygun şekilde karar alınmadığı, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uyulmadığı hususları tespit edilmiştir. Bu durumda, yukarıda özetlenen bilirkişi raporu Mahkememizce hüküm tesisi için yeterli olup, davalı idarenin itirazları bilirkişi raporunu sakatlayacak nitelikte görülmediğinden, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından Lodumlu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı sınırının onaylanmasına ilişkin tarih ve 486 sayılı işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan ytl yargılama giderleri ile davacı vekili için A.A.U.17 göre takdir edilen 325,00 YTL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kullanılmayan 19,90 YTL yürütme harcı ile artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere, tarihinde oybirliğiyle karar verildi. BAŞKAN ÜYE ÜYE ŞEBNEM ÖZTÜRK MEHMET BOZKURT KADİR SAY V/CD