Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü"

Transkript

1 MAK MEKANİK TİTREŞİMER DERS NOTARI Douz Eylül Üiversitesi, Müheisli Faültesi Maie Müheisliği Bölüü Yrr..Dooçç..Drr.. Zeeii KIIRA

2 Meai Titreşiler Ders Notları MAK MEKANİK TİTREŞİMER Titreşi iaiği bir alt olu olup terarlaa hareetler ile ilgileir. Bu ers içeriğie eai yapılar ile ilgili titreşi probleleri ele alıala birlite titreşi iletişii teelie buluataır. (Kula zarı ve ilişili eaiza işite işleii gerçeleştire aacı ile titreşir, il ve ses telleri ouşa içi titreşir). Müzial estrüaları birçoğua, özellile telli estrüalara, titreşi isteile bir olayır. Diğer tarafta titreşi birço eai siste içi isteeye, bazı urulara a yııcı bir uruur. Öreği uça gövesiei titreşiler yorulaya ee olur ve souç olara hasara yol açar. Depre ayalı titreşiler bialara çatlalara ve hasarlara sebep olabilir. Gülü hayatta titreşi sıça arşılaşıla bir etiir ve geellile titreşi seviyelerii azaltılası teel ilgi alaıır. Titreşi, cisileri sabit bir referas esee veya oial bir pozisyoa (ege ouu) göre terarlaa hareeti olara ifae eilir. Titreşi her yere evcut ola ve üheisli tasarılarıı yapısıı etileye bir olguur. Titreşi arateristileri üheisli tasarıları içi belirleyici fatör olabilir. Titreşi baze zararlı olabilir ve açıılalıır, baze e oluça yararlıır ve isteilir. Her ii urua a titreşii asıl aaliz eileceği, ölçüleceği ve otrol eileceği üheisli içi öeli bir bilgiir. Titreşi teorisi cisileri ve ilgili uvvetleri salıılı (oscillatory) hareetleri ile ilgileir. Şeil e görüle salıılı hareet Haroi Hareet olara alaırılır ve aşağıai forül ile ifae eilir. Şeil. Basit haroi hareet. (t) X cost Buraa X hareeti geliği, hareeti freası ve t zaaır. Şeil e periyoi (perioic) hareet, Şeil e periyoi olaya (operioic) veya geçici (trasiet) hareet, Şeil e ise gelişigüzel veya uzu zaalı periyoi olaya hareet eğrileri görületeir. Kayalar: Theory of Vibratios-W.T.Thoso, Eleets of Vibratio Aalysis-. Meirovitch, Vibratios of Cotiuous Systes- S. Rao, Fuaetals of Mechaical Vibratios-S.G. Kelly, Vibratio Probles i Egieeri-W.Weaver, S.P. Tiosheo, D.H. Youg, Egieerig Vibratios-D.J. Ia, Müheisli Sistelerii Moelleesi ve Diaiği-Yücel Erca /5

3 Meai Titreşiler Ders Notları Şeil. Periyoi hareet. Şeil. Geçici (trasiet) hareet. Şeil. Gelişigüzel (rao) veya uzu zaalı periyoi hareet. Titreşi olayı potasiyel eerjii ieti eerjiye, ieti eerjii ise potasiyel eerjiye öüşüüü içereteir. Bu eele titreşi yapa sisteler potasiyele eerji ve ieti eerji epolaya elealara sahip olalıır. Potasiyel eerji epolaya elealar yay veya elasti elaalar, ieti eerji epolaya elealar ise ütle veya atalet elealarıır. Elasti elealar potasiyel eerji epolar ve bu eerjiyi atalet eleaıa /5

4 Meai Titreşiler Ders Notları ieti eerji olara geri verir. Şeil 5 e bir ütle yay sisteii ege ouu etrafıai hareeti görületeir. Şeil 5a a yay ile zeie bağlaış ütle ege ouua görületeir. Kütle verile il yer eğiştire ile ouua getiriliştir. ouua yayı e uzaış hale oluğu ve olayısı ile yaya epolaa potasiyel eerjii e yüse üzeye oluğu, bu oua ütle sıfır hıza sahip oluğu içi ise ieti eerjii sıfır oluğu bilieteir. Kütle ouua serbest bıraılığıa ütlesi ouua oğru arta bir hızla hareet eer. Kütle ouua geliğie yay uzaaış boyua ulaşır ve epolaığı potasiyel eerjiyi taae ütlesie atarıştır. Bu oua eerjii oruuu presibie göre ütlei ieti eerjisi olayısı ile hızı e büyü eğerie ulaşır. E p : Potasiyel Eerji E Kieti Eerji E p, E E p (i) E (a) E p (a) E (i) Ea Eerji E p E E p (a) E (i) E Kou Şeil 5. Yay-ütle sisteii hareeti. Yuarıa verile yay-ütle sisteiei eerji eğişii Şeil 6 a gösterile basit saraç ile bezerir. F y F O l g E p (a) E (i) θ lsiθ g Şeil 6. Basit saraç. /5

5 Meai Titreşiler Ders Notları Titreşi yapa sistelere uygulaa başlagıç zorlaası ütleye uygulaa başlagıç eplasaı ve/veya hızı şelie olabilir. Bu başlagıç girisi sistee potasiyel ve/veya ieti eerji azaırılasıa ee olur. Bu başlagıç girisi sistei serbest titreşi olara alaırıla salıılı bir hareete sürüler. Serbest titreşi aıa potasiyel ve ieti eerji arasıa bir eğişi söz ousuur. Eğer siste oservatif/oruulu (coservative) ise sistei potasiyel ve ieti eerjisii toplaı sabittir ve zaaa göre eğişii sıfırır. Bu urua siste teori olara sosuza e titreşir. Pratite ise titreşi yapa sistelere söü veya sistei çevreleye ortaa ayalaa sürtüe (öreği hava ireci) evcuttur ve bu etiler hareet sırasıa sistei eerjisii aybetesie sebep olur. Söü etisi sistei topla eerjisii süreli olara azalasıa ve sıfırlaasıa (hareeti solaığı ota) sebep olur. Eğer sistee saece il hareet şartları ile (yer eğiştire/hız) giri sağlaış ise ortaya çıa salıılı hareet soua solaacatır. Bu şeilei başlagıç girilerie geçici zorlaa (trasiet ecitatio) ve souç olara ortaya çıa hareete ise geçici hareet (trasiet otio) aı verilir. Eğer siste belirli bir gelitei cevapta tutula isteiyor ise süreli bir ış aya ile uyarılalıır. Diai ve alt alaı ola titreşi ousua çalışa ve bu alaa öeli atılar sağlaya bili isaları Tablo e veriliştir. Tablo. Süreli sisteleri titreşii ousua atı yapa başlıca bili isaları. /5

6 Meai Titreşiler Ders Notları Tablo. (Devaı) SERBESTİK DERECESİ Bir sistei serbestli erecesi, sistee ait her parçaı herhagi bir t aıai oularıı taılayabile içi gereli ola iiu bağısız ooriat sayısıır. Şeil 5 ei yay ütle sisteiei ütlei ouu saece ooriatı ile ifae eilebilir, 5/5

7 Meai Titreşiler Ders Notları olayısı ile yay ütle sistei te serbestli ereceliir. Şeil 6 a verile basit saraçı hareeti e θ ooriatı ile ifae eilebilir. Buula birlite saraç hareeti ve y ooriatları ile e taılaabilir. Faat ve y ooriatları arasıa y l bağıtısı a varır. Bu ele bir ısıtlaaır ve ve y birbirie bağısız eğilir. Dolayısı ile basit saraç sistei te serbestli ereceliir. Şeil 7 e ço serbestli ereceli sistelere öreler veriliştir. Şeil 7. Ço serbestli ereceli siste öreleri. 6/5

8 Meai Titreşiler Ders Notları Ço serbestli ereceli bir siste yay ve söüleyiciler ile ayrılış otasal ütlelere oluşa bir siste olara üşüülebilir. Bu urua siste paraetreleri ayrı ve solu sayıaır. Bu tip sisteler topalaış paraetreli (lupe-paraeter), ayrı (iscrete) veya solu boyutlu (fiite-iesioal) sisteler olara alaırılır (Şeil 7). Diğer tarafta, süreli sistelere ütle, elastili (fleibility) ve söü siste üzerie ağılış uruaır. Titreşi sırasıa sosuz sayıai otasal ütleler birbirlerie göre farlı hareetler yapabilir. Bu tip sistelere ağıtılıış (istribute), süreli (cotiuous) veya sosuz boyutlu (ifiite-iesioal) sisteler aı verilir. Süreli sisteler içi teel bir öre Şeil 8 ve gösterile aastre (catilever) iriştir. Kiriş sosuz sayıa aesel ütleye sahiptir ve buu soucu olara iriş hareetii (çöesii) ifae eebile içi sosuz sayıa ooriata ihtiyaç varır. Bu sosuz sayıai ooriat irişi elasti çöe eğrisii oluşturur. Birço eai ve yapısal siste süreli eseli ve ütle ağılııa sahiptir ve sosuz serbestli erecesie sahiptir. Şeil 8. Aastre iriş (süreli siste). TİTREŞİMİN SINIFANDIRIMASI Titreşi probleleri aşağıai şeile sııflaırılabilir.. Söüsüz ve söülü titreşiler: Eğer sistee sürtüe veya bezeri ireçler sebebi ile eerji aybı ve söüüe sebep olaca bir eti yo ise titreşi problei söüsüz (uape) olara alaırılır. Eğer sistee söü evcut ise siste söülü (ape) olara alaırılır. Titreşi problelerii icelere söü ihal eilere çözü basitleştirilebilir, faat söü etileri özellile rezoas uruu içi oluça öeliir.. Serbest ve zorlaış titreşiler: Eğer siste il şartlar eticesie titreşiyor ise (t> içi sistee eti ee ış zorlaa yo) siste titreşilerie serbest titreşi aı verilir. Eğer siste ış zorlaa etisi ile titreşiyor ise oluşa titreşilere zorlaış titreşi aı verilir. 7/5

9 Meai Titreşiler Ders Notları. ieer ve lieer olaya (oliear) titreşiler: Eğer titreşi yapa sistei tü bileşeleri oğrusal (lieer) avraışa sahip ise oluşa titreşilere lieer titreşi aı verilir. Eğer siste elealarıa herhagi biri oğrusal olaya avraışa sahip ise oluşa titreşilere lieer olaya (oliear) titreşi aı verilir. Bu tip sisteleri hareetii ifae ee iferasiyel eleler lieer olaya foraır. Birço titreşi sistei, büyü titreşi gelileri içi lieer olaya avraışa sahiptir. TİTREŞİM ANAİZİ Bir titreşi sistei cevabı zorlaalara (ecitatios) ve siste paraetrelerie (ütle, iregeli ve söü) bağlı ola iai bir sisteir. Zorlaa ve cevap zaaa bağlıır. Titreşi aalizi belirtile bir ış zorlaaya bağlı olara siste cevabıı belirleesiir. Bu aaliz ateati oellee, hareet elelerii oluşturulası (erivatio of the goverig equatios of otio), hareet elelerii çözüü ve siste cevabıı yorulaası aşaalarıı içerir. Mateatisel oelleei aacı hareet elelerii oluştura aacı ile sistee ait tü öeli arateristi özellileri suatır. Mateati oel, siste özellilerie göre lieer veya lieer olaya biçie olabilir. Eğer sistee ait ateati oel lieer ise süperpozisyo presibi uygulaabilir. ieer sistelere f (t) ve f (t) şeliei bağısız girilere verile cevap sırasıyla (t) ve (t) ise, f(t)f (t)f (t) şeliei bir giriye arşılı siste cevabı (t) (t) (t) ir. Mateati oel oluşturuluta sora, iai presipleri hareet eleii oluştura aacı ile ullaılır. Bu aaçla, tü ış zorlaaları, reasiyo uvvetlerii ve atalet uvvetlerii içerece şeile ütlelere ait Serbest Cisi Diyagraları oluşturulur. D Alebert presibi, Newto u. yasası, agrage veya Hailto presibi gibi yöteler hareet elelerii oluştura aacı ile ullaılır. Siste cevabıı aaliti (close-for) veya üeri olara ele ete aacı ile hareet eleleri eğişi yöteler ullaılara çözülür ve souç olara sistee ait yer eğiştire (isplaceet), hız (velocity) veya ive (acceleratio) cevapları ele eilir. MATEMATİK MODE OUŞTURMA Titreşi yapa sisteleri aalizi içi il olara siste yapısıı yeterli erecee ifae eece içerite bir ateati oel oluşturulur. Oluşturula oel sistei teel titreşi hareetlerii yeterli yalaşılıla ifae eilece itelite basitleştireler içerebilir. Mateati oel oluşturulur ie titreşi sisteie bulua eleaları lieer veya lieer olaya özellileri belirtilir. Şeil 9 a bazı sisteleri ve bulara ait ateati oeller veriliştir. 8/5

10 Meai Titreşiler Ders Notları E, I, l, Şeil 9. Bazı sisteler ve ilgili ateati oelleri. 9/5

11 Meai Titreşiler Ders Notları TİTREŞİM SİSTEMERİNİN TEME EEMANARI Titreşi yapa sistelere potasiyel ve ieti eerji epolaya elealar ile söülü sistelere eerji söüüü sağlaya elealar evcuttur. Bu elealara ait eleler aşağıa veriliştir. a) Elasti Elealar (Yaylar): Yaylar titreşi sisteleriei ütleleri birbirie bağlaya ve ütleleri bağıl hareetlerii sağlaya elealarır. Yaylar lieer ve olieer arateristiğe sahip olabilirler. ieer arateristiğe sahip yaylar Hooe yasasıa uygu avraırlar ve yaya oluşa elasti uvvet yayai şeil eğişii ile oratılıır. Faat titreşi gelilerii yüse oluğu zaa ve/veya etal olaya alzeeler ullaılığıa yaylar lieer avraışa sahip olayabilirler. Şeil a bazı yay arateristileri gösteriliştir. F F ( ) E p ( ) F F() Şeil. Elasti elea.. F(). F(). F(). F() b) Atalet Eleaları : Atalet eleaları ieti eerji epolaya elealarır. Atalet eleaları ötelee ve öe hareetlerii ayrı ayrı yapabileceleri gibi, he ötelee he e öe hareetii birlite gerçeleştirilebilirler. Atalet elealarıa ait elea elei aşağıa veriliştir. F(t) E F c) Söü eleaları : Söülü sistelere eerji yutuuu sağlaya elealarır. Aortisör tipi elealar aışa sürtüesi ile eerji aybıı sağlarlar ve titreşi gelilerii epoasiyel olara azaltırlar. Söü elealarıa eai eerji ısı eerjisie öüşür. Elea elei aşağıa veriliştir. c F F /5 F c ( )

12 Meai Titreşiler Ders Notları Titreşi sistei elealarıa ait bezer eleler öe hareeti içi e yazılabilir. Döe hareetie öel iregeli ( θ ), ütle atalet oeti (I), ve öel söü (c θ ) avraları evcuttur. Döüş hareeti yapa titreşi sistelerie ış zorlaalar oet girileri şelieir. Dis tipi ütle elealarıı ütle atalet oetleri: Titreşi sisteleriei araşı geoetrilere ait ütle atalet oetleri güüüz atı oellee prograları ile hesaplaabilir. Buula birlite is tipi yapıları ütle atalet oetleri is ütlesi ve yarıçapıa bağlı olara aşağıai şeile yazılabilir. Disler saece belirli bir ese etrafıa öüş hareeti yapabileceleri gibi, he öe he e ötelee hareeti yapabilirler. Bu urua, isi ütle atalet oeti ile birlite ütlesii e iate alıası gereliir. θ, θ I R is R θ E I θ, R E Iisθ Kayaa yuvarlaa Titreşi yapa eai sistelere hooje ice çubu tipi elealar sıça ullaılataır. Bu elealar belirli bir otasıa geçe ese etrafıa öüş hareeti yapabileceleri gibi, bir üzle içerisie he ötelee he e öe hareeti yapabilirler. Saece öüş hareeti yaptılarıa öe otasıa geçe ese etrafıai ütle atalet oetleri, he öe he e ötelee hareeti yaptılarıa ise he ötelee çubu ütlesi he e çubuğu ütle erezie geçe ese etrafıai ütle atalet oeti iate alıır. θ, θ B r O ρ / / / / / I O ρ / 8 8 / / Hooje ice çubu şeile görüle bir B otası etrafıa öüyor ise, öüş eseie göre ütle atalet oeti paralel eseler teorei (Steier teorei) ile hesaplaabilir. I I B O r /5

13 Döe hareeti yapa bir çubu içi ieti eerji ifaesi G G I I E θ θ Buraa I öe otasıa geçe ese etrafıai ütle atalet oeti, I G ütle erezie geçe ese etrafıai ütle atalet oeti, G ütle erezii hızıır. Ese elea ofigürasyoları: Titreşi yapa eai sistelere potasiyel eerji epolaya ese eleaları paralel ve seri ola üzere farlı ofigürasyoları buluabilir. Bu urulara eşeğer iregelileri ele eilesi gereliir. Seri ve paralel bağlatı uruları içi eşeğer hesapları aşağıai gibi ifae eilir. Paralel Bağlatı: Bir eai sistee paralel yay ofigürasyou söz ousu ise eşeğer yay atsayısı şu şeile hesaplaabilir. Paralel bağlatıa tü yaylarai çöe eşittir ve eğerie sahiptir. Dolayısı ile yayları tepi uvvetleri toplaır. ( ) F eş i i Seri bağlatıa tü yaylarai uvvet ayı olup topla çöe tü yaylarai çöeleri toplaıa eşittir. eş... F F eş F F F F F F N i i eş i i eş i eş i Meai Titreşiler Ders Notları /5

14 Meai Titreşiler Ders Notları Helisel yayları yay atsayıları: Bir helisel yayı yay atsayısı yay alzeesie ait alzee özelliği ile yay geoetri boyutlarıa bağlıır. r D N sarı G G D 6 r N E ( υ) E: Elastisite oülü G: Kaya oülü υ: Poisso oraı YAY OARAK KUANIAN YAPISA EEMANAR Titreşe eai sistelere bulua yapısal elealar çoğu ez yay eleaı gibi avraataırlar. Kiriş tipi elealar bu tip yapısal elealara öretir. Bu elealara ait iregeli ifaeleri uvvet-şeil eğiştire ilişileri ile ele eilebilir. Eseel titreşiler içi iregeli ifaesi. A, E, F F Δ ε σ F A E ε E F E A F F F E A E A Eğile titreşileri içi iregeli ifaeleri F E, I, F y δ y y E I M() F δ E I F F δ F EI /5 EI

15 Meai Titreşiler Ders Notları E, I, F F y δ y y E I M() δ F 9 E I F F 9 EI δ F 9 EI E, I, F F y δ y y E I M() δ F 8 E I F F δ F 8 EI 8 EI E, I, F F y δ a y -a y E I M() δ ( a) Fa E I F δ /5 F EI ( a) a ( ) a Fa E I

16 Meai Titreşiler Ders Notları Torsiyoel Sisteler J, G, M, θ θ M G J θ M θ M M G J G J Buraa J esit utupsal (polar) ala atalet oetiir. TİTREŞİM PROBEMERİNİN DOĞRUSAAŞTIRIMASI (KÜÇÜK YER DEĞİŞTİRMEER) Titreşi probleleri, üçü öteleeler ve üçü yer öeler abulü ile oğrusal iferasiyel eleler ile iceleeteir. Büyü yer eğiştireler söz ousu oluğua oğru çözü içi iferasiyel eleleri oliear forları göz öüe buluurulalı ve çözüler bu şeile yapılalıır. θ R θ R si θ ta θ cosθ R si θ R. Buraa siθ ifaesi Taylor serisie açılır ise cosθ 5 θ θ θ si θ, θ << içi, iğer θ ı yüse erecee uvvetleri sıfıra ço!! 5! yaı eğerler alır. Dolayısı ile üçü açısal yer eğiştireler içi si θ θ alıabilir. cosθ ifaesi içi Taylor serisi yazılır ise θ θ cosθ, θ << içi, iğer θ ı yie yüse erecee uvvetleri sıfıra ço!! yaı eğerler alır. Dolayısı ile üçü açısal yer eğiştireler içi cosθ alıabilir. Bu urua θ R Rθ yazılabilir. 5/5

17 Meai Titreşiler Ders Notları Bir ota etrafıa öüş hareetie sahip irişler içi e bezer ifaeler geçerliir. A O θ A A siθ OA A OA si θ OA θ HAREKET DENKEMİ OUŞTURMA YÖNTEMERİ: Titreşi aalizi yapılaca sistei ateati oelii oluşturulasıı taibe literatüre evcut yötelere biri ullaılara sistei hareetii taılaya iferasiyel eleler (hareet eleleri) oluşturulur. Hareet eleleri oluşturulur ie farlı yöteler ullaılabilir. Bu yötelere sı ullaılaları aşağıa veriliştir. Bu bölüe eai titreşi problelerie teel olara ele alıa yay-ütle sistei ele alıacatır. F(t) g (t) c. Newto u. yasası ile: Şeile görüle siste te serbestli ereceli sisteir ve ütlesii hareeti ooriatı ile taılaabilir. Newto u. yasası gereği cise etiye uvvetleri toplaı cisi ütlesi ile ivesii çarpııa eşittir. ütlesi yayı üzerie oulaa öce yay şeil eğiştireiş serbest ouaır. g ağırlığıai ütle yay üzerie yerleştirilite sora yay bir itar stati çöeye uğrar ve F(t) ış zorlaası ile bu çöei üzerie iai yer eğiştireleri oluşur. Dolayısı ile ütlesii topla yer eğiştire ifaesi (t) s şelie stati ve iai yer eğiştirelerii toplaı şelie ifae eilebilir. 6/5

18 Meai Titreşiler Ders Notları (t) (t) (t) s (t) olara yazılabilir. g F(t) (t) s (t) Cisi Serbest Cisi Diyagraı çizilir ise, ( s ) Newto u. yasası gereği ötelee yapa sisteler içi c F Döe hareeti yapa sisteler içi M I θ Aşağı yö pozitif abul eilere g F(t) g ( s ) c F (t) g c Buraa ütlesi içi hareet elei c F(t) şelieir. Görülüğü gibi hareet eleie cise eti ee yer çeii uvveti ve yaya oluşa stati çöe reasiyoları buluaata, hareet elei ütlesii stati ege ouua (yayı çöüş hali) itibare ölçüle iai yer eğiştirelerii içereteir. Dolayısı ile yer çeiie arşı çalışa sistelere ütle yer eğiştiresi stati ege ouua ölçülür ve titreşi hareetii taılaya yer eğiştire ifaesi ir. Dolayısı ile hareet elei c F(t) şelie yazılır.. Diai Dege Yötei (D Alebert Presibi): Bu yötee cise eti ee atalet uvvetleri e serbest cisi iyagraıa gösterilir ve cisi stati egee abul eilere F veya M eşitlileri ullaılır. g F(t) D Alebert veya atalet uvveti g F(t) g c yie ile (t) s (t) c F(t) ( s ) c 7/5 Olara ele eilir.

19 Meai Titreşiler Ders Notları. Eerji Yötei : Bu eto ile eerjii oruuu presibi uygulaır. Bir sistei topla eerjisii artış hızı sistee verile güce eşittir. E t t P et Buraa Et sistei potasiyel ve ieti eerjilerii toplaı, Pet ise sistee verile et topla güç olup; ış uvvetler ve oetleri sistee verileri güç işaretli, sistei ışarıya veriği eai güç ve söüleyici elealar tarafıa çevreye yayıla ısı gücü işaretliir. P et Pg Pv P Sistee verile eai güçleri toplaı Sistei ışarıya veriği eai güçleri toplaı Söüleyici elealara ışa atıla ısıl güçleri toplaı Yay ütle sistei içi bu ifaeleri yazar ise (stati ege ouu etrafıai hareet ele alııyor) E, E p, E t, P et F(t) c t F(t) c F(t) c c F(t) olara ele eilir.. agrage Yötei: Bu yötee e icelee sistee ait ieti ve potasiyel eerjiler iate alıır. Ayrıca Saal İş ilesi ile ış uvvetleri ve söü uvvetlerii sistei geel ooriatlarıa gerçeleştiriş oluları saal işler iate alıara türetile geel uvvetler hareet eleii türetilesi içi ullaılır. Sistee ait agrage ifaesi ieti eerji ile potasiyel eerji farıa eşittir. E E p Kieti eerji-potasiyel eerji farı aşağıai agrage eleie yazılara ele alıa sistee ait hareet elei ele eilebilir. t q i q i Q i 8/5

20 Meai Titreşiler Ders Notları agrage ifaesi açılır ise agrage elei aşağıai fora ele eilir. t E q i E p E qi q i E q p i Q i Buraa q i bir sistei i. geel ooriatıı, Q i ise bu ooriata eti ee uvvetleri toplaıı (Geel Kuvvet) ifae eer. Geel uvvet ifaesi Saal İş ile ele eilir. Müheisli sistelerie geel olara potasiyel eerjii geel ooriat hızı ve ieti eerjii e geel ooriat ile ilişisi olaığıa agrage eleiei bu teriler sıfır alıara, bu ers apsaıa iceleece eai sisteler içi agrage elei aşağıai gibi ele eilir. t E q i E p q i Q i Bu ele ötelee yapa sisteler içi bir uvvet, öe yapa sisteler içi ise bir oet egesiir. Geel uvveti ele ete içi ış zorlaaları ve söüleyici uvvetleri geel ooriatlar üzeriei saal işleri iate alıır. Geel ooriatlara zaaa bağısız olara üçü eğişiler iate alıara (δ) bu uvvetleri yaptığı iş δ W F(t) δq i cq iδq i ifaesi yazılabilir. Geel olara saal iş ifaesi W Q i δq i ilgili geel ooriata ait Geel Kuvvet ifaesi oluşturuluş olur. Öre alıa yay ütle istei içi δ yazılara E, E p, δ W F(t) δ cδ [ F(t) c] δ t F(t) c c F(t) iferasiyel eleie ulaşılır. Q Öre: Basit Saraç İçi Hareet Deleii Ele Eilesi: Aşağıa verile basit saraç içi hareet eleii D Alebert ve agrage yöteleri ile ele eeli. 9/5

21 Meai Titreşiler Ders Notları SCD O l g l θ l (-cosθ) Referas pozisyo F F y O θ l lsiθ g l θ g lθ Basit saraç öüş hareetie sahip bir eai sisteir. Atalet uvvetleri ve sistee eti ee iğer uvvetler SCD a gösteriliştir. O otasıa göre topla oet sıfıra eşitleere. Saat ibresi tersi yö pozitif alıara M O l θ l glsi θ l θ glsi θ l θ gsi θ, siθθ g θ θ l Basit saraç haroi bir hareet yapataır. Dolayısı ile θ( t) θo si( t) abulü ile θ ( t) θo si( t) ifaeleri elee yerie yazılır ise basit saracı yapacağı haroi hareeti açısal freası g g g θo si( t) l ra / s olara ele eilir. l l Görülüğü gibi basit saraç içi salıı hareeti saraç boyua etileeteir. agrage yötei ile hareet elei: Basit saraç probleie ütlesii ieti eerjisi E ( lθ) ir. Potasiyel eerji ifaesi E p t gl( cosθ) ır. Saraç üzerie ış zorlaa veya söü yotur. ( l ) glsi θ θ g θ si θ l siθθ g θ θ l olara ele eilir. /5

22 Meai Titreşiler Ders Notları Öreler: Öre: Şeile gösterile saraç içi (copou peulu) hareet eleii ele eiiz, oğal freasıı belirleyiiz. E I O θ E p g ( cos θ) O E E p,, I O Qθ t θ θ θ G g O θ g si θ I I O saracı öe otasıa göre ütle atalet oetiir. Küçü açısal yer eğiştireler içi si θ θ θ g I O θ Serbest titreşileri foru saf haroi şelieir θ t) θ si t ve θ ( t) θo si t ir. Bu ifaeler hareet eleie yerie yazılır ise, ( g g (ra/s), f (Hz) olara ele eilir. I π I O O Öre : Şeile verile te serbestli ereceli sistei hareet eleii yazıız ve oğal freas ifaesii ele eiiz. f(t) A O B t / / Döel yay B θ A θ İce hooje bir çubu içi I O 9 E IO 5 /5

23 Meai Titreşiler Ders Notları E p t 9 t 9 t δ W f (t) δ agrage elei uygulaığıa 5 9 t f (t) Doğal freas serbest titreşileri freası oluğu içi ış zorlaa yotur ve titreşi hareeti freası sistei oğal freasıa eşit ola haroi bir hareettir. Dolayısı ile yuarıai te serbestli ereceli sistei oğal freası 9 t (ra/s) 5 Öre: Şeile verile te serbestli ereceli sistei hareet eleii ele eiiz. c c s g si α s g α gcosα g 9-α gsiα gcosα Newto u. yasasıa göre c c ( ) s gsi α gsi α c gsi α Kooriat stati ege ouua itibare ölçülüğüe yerçeiii etisi yotur. /5

24 Meai Titreşiler Ders Notları Öre: Şeilei te serbestli ereceli siste içi hareet eleii ele eiiz. R O M(t) E δ W M(t) δ R E p R R c δ E, p, Q M(t) c t R Sistee ait hareet elei c M(t) R Öre: Şeilei ii serbestli ereceli sistee ait hareet elelerii ele eiiz. f c E δ W f δ c,, E p ( ) ( ) δ( ) Ço serbestli ereceli sistelere agrage elei her bir geel ooriat içi yazılır. içi agrage elei yazılır ise, E E p Q t ( ) f c( ) c c f içi agrage elei yazılır ise, E E p Q t ( ) c( ) c c Hareet eleleri atris forua yazılır ise, c c f c c M C K f Kütle Matrisi Söü Matrisi Diregeli Matrisi Zorlaa Vetörü ieer sisteler içi Kütle, Söü ve Diregeli atrisleri sietritir. /5

25 Meai Titreşiler Ders Notları Öre: Şeilei ii serbestli ereceli sistee ait hareet elelerii ele eiiz. f θ E p δ W fδ E ( θ) g( cosθ) agrage elei ooriatı içi uygulaır ise t ( θ ) f ( ) θ f agrage elei θ ooriatı içi uygulaır ve üçü açısal yer eğiştireler abulü ile t ( θ ) gsi θ θ gθ θ f g θ Öre: Aşağıai ii serbestli ereceli sistei hareet elelerii yazıız. / / θ / θ / /5

26 ( ) ( ) E θ θ ( ) ( ) p cos g cos g E θ θ θ θ W δ agrage elei θ içi uygulaır ise, gsi θ θ θ θ g θ θ θ θ gsi θ θ θ θ g θ θ θ θ θ θ θ θ g g Öre: Aşağıai ii serbestli ereceli sistei hareet elelerii yazıız. G I E p E, δ δ f W agrage elei içi uygulaır ise f I t G G / / f(t) G Meai Titreşiler Ders Notları 5/5

27 f f f 6 agrage elei içi uygulaır ise f I t G f f f 6 f f 6 6 RAYEIGH YÖNTEMİ : EFEKTİF KÜTE Eerji yötei sisteei otaları hareetlerii biliesi uruua gere topalaış ütleli, gerese yayılı ütleli sistelere uygulaabilir. Birbirleri ile oğrua ilişili ütlelere sahip ola sistelere sistee ait ieti eerji te bir ooriat hızı ullaılara yazılabilir ve siste te serbestli ereceliir. Bu urua ieti eerji şu şeile yazılabilir eff E Buraa eff efetif ütle veya belirli bir otaya topalaış ütle olara alaırılır. Eğer bu otaai iregeli biliiyor ise, sistee ait oğal freas şu şeile hesaplaabilir. eff Yay ve iriş gibi yayılı sistelere, titreşi gelilerii biliesi ieti eerjii hesaplaası içi gereliir. Rayleigh, süreli sistelerei titreşi gelilerii yalaşı olara ögörülebiliği urulara, ihal eiliş ütleleri e oğal freas hesaplarıa hesaba atılabileceğii ve aha oğru freas hesaplaaları yapılabileceğii gösteriştir. Meai Titreşiler Ders Notları 6/5

28 Meai Titreşiler Ders Notları Öre: Aşağıai ütle-yay sisteiei yayı ütlesii sistei oğal freası üzeriei etisii gösteriiz. y y y v y y Yayı ütlesiei teas otasıai hızı, sabit ucuu ise hızı ır. Sabit uçta y esafeei yay parçasıı hızı ise oğrusal hız eğişii abulü ile v y y olara ifae eilebilir. yay ütlesie sahip yayı titreşi hareeti esasıai ieti eerjisi aşağıai şeile hesaplaabilir. E _ yay v y y yay yay y y yay Kütle ve yay içi topla ieti eerji ifaesi Yaya epolaa potasiyel eerji ise E yay E p ir. Koruulu bir sistee sistei potasiyel eerji ve ieti eerji toplaıı zaaa göre eğişeiği göz öüe buluurulur ise t yay t ( E E ) p 7/5

29 Meai Titreşiler Ders Notları yay yay yay Yay ütlesi iate alıığıa yay-ütle sisteii oğal freası aşağıai gibi hesaplaır. (ra/s). yay Öre: Şeile gösterile iriş-ütle sisteie M ütlesi irişi orta otasıai topalaış ütleyi, ise iriş ütlesii göstereteir. Bu sistee iriş orta otası içi efetif ütleyi hesaplayıız. Kiriş orta otasıa eti ee P yüü içi çöe ifaesi P δ ile verileteir. 8EI / M Kiriş orta otasıai bir yüte olayı oluşa iriş çöesi aşağıai fosiyo ile ifae eilebilir. y y a Kirişi eisie ait asiu ieti eerji T a y a /.857 y a Dolayısı ile iriş orta otası içi efetif ütle eff M.857 ir. Kiriş orta otasıai iregeliği alıığıa oğal freas ifaesi 8EI oluğu iate 8/5

30 Meai Titreşiler Ders Notları 8EI (ra/s) ir. ( M.857) Saece iriş üşüülüğüe oğal freas ifaesi 9.9 EI (ra / s) ir. Öre: Şeilei aastre irişte iriş uç otası içi taılaış efetif ütleyi buluuz ve irişi oğal freasıı belirleyiiz. Kiriş uç otasıa eti ee P yüü ile bu otaai P çöe eğeri δ ır. EI M y y ya Kirişi eisie ait asiu ieti eerji T a y a y a M ütlesi ile birlite irişi topla ieti eerjisi E _ a M y a Dolayısı ile iriş uç otası içi efetif ütle eff M olara hesaplaır. Kiriş uç otası içi iregeli eğerii EI oluğu iate alıır ise irişe ait oğal freas ifaesi EI (ra/s) olara ele eilir. M Saece iriş üşüülüğüe oğal freas ifaesi.567 EI (ra / s) ir. 9/5

31 Meai Titreşiler Ders Notları Titreşi Sistelerii Moelleesi : Mateati Moel Müheisli sisteleri ile ilgili titreşi aalizlerii gerçeleştire içi öcelile siste serbestli erecelerii yapılaca titreşi aalizi ile uyulu olara tesil eece bir ateati oele ihtiyaç varır. Mateati oel ile ilgili aha öce verile örelere e öreler aşağıa veriliştir. Aşağıai öve aiesi içi farlı serbestli ereceli ateati oeller oluşturulabilir. Koç Kalıp Elasti taba Zei bloğu Döve alıbı oeli. Topra Koç Koç Elasti taba iregeliği Kalıp Elasti taba söüü Kalıp ve zei bloğu Zei bloğu Topra iregeliği Topra söüü Topra iregeliği Topra söüü Te serbestli ereceli oel İi serbestli ereceli oel Aşağıai bir otorsilet-sürücü sisteie ait ateati oel veriliştir. Kayalar: Theory of Vibratios-W.T.Thoso, Eleets of Vibratio Aalysis-. Meirovitch, Vibratios of Cotiuous Systes- S. Rao, Fuaetals of Mechaical Vibratios-S.G. Kelly, Vibratio Probles i Egieeri-W.Weaver, S.P. Tiosheo, D.H. Youg, Egieerig Vibratios-D.J. Ia, Müheisli Sistelerii Moelleesi ve Diaiği-Yücel Erca /5

32 Meai Titreşiler Ders Notları Motorsilet-sürücü oeli. sürücü sele c sele otor sürücü C otor, I otor G θ A B süsp_ara c süsp_ara süsp_ö c süsp_ö süsp_ara c süsp_ara süsp_ö c süsp_ö jat jat jat jat lasti lasti lasti lasti Üç serbestli ereceli oel Beş serbestli ereceli oel /5

33 Meai Titreşiler Ders Notları TİTREŞİM ANAİZİ: Te Serbestli Dereceli Sisteler: Te Serbestli Dereceli Söüsüz Bir Sistei Serbest Titreşileri: Te serbestli ereceli söüsüz bir sistei hareet elei aşağıa veriliştir. (t) st Hareet eleii çözüü içi (t) a e abulü yapılır ve a ve s sabitleri belirleir. Kabul eile çözü ve türevleri hareet eleie yerie oara, (t) s a e st st [ s ] a e ir. Başlagıçta abul eile çözüü geçerli ve işe yarar bir çözü olabilesi içi ae st i sıfıra farlı olası gereliir. Bu urua ae st teriii çarpaı, arateristi ele, sıfıra eşit olalıır ve bu elei sıfır yapa s eğerleri sistei özeğerleri olara alaırılır ve her ii s eğeri e arateristi elei sağlar. s s, ± ± i ± i Te serbestli ereceli sistei serbest titreşilerii freası (ra / s) ir. Doğal freas stati çöe eğeri ullaılara a ifae eilebilir. g δstati g δ stati g δstati g g (ra/s) f δ π δ (Hz) stati stati Her ii ö e arateristi elei sağlaığı içi hareet eleii geel çözüü aşağıai şeile ifae eilebilir. /5

34 Meai Titreşiler Ders Notları it e (t) a veya (t) a e i t Yay-ütle sisteie ait iferasiyel ele lieer oluğu içi yuarıai ii çözüü toplaı a hareet eleii çözüüü verir. (t) a i t e a e i t Buraa a ve a oples sabitlerir. Trigooetri fosiyolar içi Euler ilişileri aşağıai gibi ifae eilir. si e i t i t t ( e i t it e ), cos t ( e e ) it i cost isi t (t) çözüü aşağıai gibi ifae eilebilir. (t) (t) a [ cos t isi t] a [ cos t isi t] ( a a ) cos t i ( a a ) si t Yuarıa verile (t) çözüü aşağıai şeillere e ifae eilebilir. ( φ) (t) Asi t veya (t) A cos t A si t Buraa A, φ, A ve A gerçe sabitlerir. Yuarıa verile çözülerei atsayılar arasıai ilişiler aşağıa veriliştir. A a a ve φ ta a a A, ( a a )i a a A a A A i, a A A i Yuarıa verile ii çözü içerisie bulua gerçe eğerli atsayılar, A, φ, A ve A başlagıç şartları ullaılara (t) ve (t ). Eğer yay-ütle sisteie ütleye eti ee bir ış uvvet yo ise siste urağa hale alacatır. Kütle t a aar yer eğiştirilir ise yay uvveti siste serbest bıraılığıa hareeti sağlayacatır. Buula birlite, t a ütleye bir başlagıç hızı v verilir ise oetu eğişiie olayı siste hareet eecetir. Başlagıç yer /5

35 Meai Titreşiler Ders Notları eğiştiresi ve hızı Başlagıç Şartları (Iitial Coitios) olara alaırılır ve bu urua çözü aşağıai şeile ele eilecetir. () Asi( φ) Asi φ ve v () A cos( φ) Bu ii elee A ve φ aşağıai gibi ele eilir. A, φ ta φ A A (t) si t ta veya (t) cos t ta.5 (t) ( φ) Asi t ra/s.5, v /s..5, v /s..5 Geli () , v /s. -.5, v - /s Zaa (s) Te serbestli ereceli sistei farlı başlagıç şartları içi yer eğiştire cevabı. /5

36 Meai Titreşiler Ders Notları Diğer forai çözü ullaılır ise, t a () ve t a () () (t) A cos A si A A cost A si (t) A si t A cos t A si A cos (t) cos t si t t A.5 (t) A cos t A si t.5, v /s..5, v /s. ra/s.5 Geli () , v /s. -.5, v - /s Zaa (s) Te serbestli ereceli sistei farlı başlagıç şartları içi yer eğiştire cevabı. Bu otaai eği Cevap (t) π T A φ Zaa (s) - A 5/5

37 Meai Titreşiler Ders Notları Te Serbestli Dereceli Söülü Bir Sistei Serbest Titreşileri: Te serbestli ereceli söülü bir sistei oeli ve hareet elei aşağıa veriliştir. (t) c c st Hareet eleii çözüü içi (t) a e abulü yapılır ve a ve s sabitleri belirleir. st Kabul eile çözü ve türevleri hareet eleie yerie oara, (t) sa e, (t) s a e st st [ s cs ] a e ır. Başlagıçta abul eile çözüü geçerli ve işe yarar bir çözü olabilesi içi ae st i sıfıra farlı olası gereliir. Bu urua ae st teriii çarpaı, arateristi ele, sıfıra eşit olalıır ve bu elei sıfır yapa s eğerleri sistei özeğerleri olara alaırılır ve her ii s eğeri e arateristi elei sağlar. s cs c s, ± c Köler iceleiğie öleri gerçe veya oples olabileceği görülür. Buraa belirleyici ola c ir. M, c ve ı pozitif sayılar olası göz öüe buluurulur ise c > içi öler birbirie farlı gerçe sayılar olacatır. Eğer c < ise öler egatif reel ısılı oples bir çift şelieir. Eğer c ise öler ayı ve egatif gerçe sayılarır. Bu üç farlı uru iceleiğie c içi riti söü eğerii taılaa uygu olacatır. criti ir. Kriti söü eğeri yuarıa bahseile üç farlı çözü içi belirleyici bir eğerir. 6/5

Mekanik Titreşimler Ders Notları

Mekanik Titreşimler Ders Notları MAK MEKANİK TİTREŞİMER DERS NOTARI Dooçç..Drr.. Zeeii KIIRA Meai Titreşiler Ders Notları MAK MEKANİK TİTREŞİMER Titreşi iaiği bir alt olu olup terarlaa hareetler ile ilgileir. Bu ers içeriğie eai yapılar

Detaylı

BLAST A C G T T A A A C T C G G C I I I I I I I I I A C T T T A A G C C A A G C

BLAST A C G T T A A A C T C G G C I I I I I I I I I A C T T T A A G C C A A G C BLS Öcei erste; DN izilerie,,g, bazlarıı izilişi, RN izilerie,,g,u bazlarıı izilişi ve protei izilerie amio asitleri izilişi baımıa, orta bir alfabe ile yazılmış izileri hizalaması üzerie urulu. Hizalamış

Detaylı

[ ]{} []{} []{} [ ]{} g

[ ]{} []{} []{} [ ]{} g ZAMAN TANIM ALANINDA ÇÖZÜM Yapı özellilerii ortogoalli şartlarıı sağlaaası duruuda, diferasiel hareet delei doğruda üeri ötelerle çözülebilir Depre etisi altıdai ço atlı apılara ugulaa üzere ii arı üeri

Detaylı

Mühendislik sistemlerine etki eden kuvvetler genellikle harmonik formdadır. Şekilde harmonik bir kuvvet görülmektedir.

Mühendislik sistemlerine etki eden kuvvetler genellikle harmonik formdadır. Şekilde harmonik bir kuvvet görülmektedir. Te Sebestli Deeeli Sistelei Zolaış Titeşilei: Müheisli sisteleie eti ee uvvetle geellile haoi foaı. Şeile haoi bi uvvet göületei. f (t) si t Geli (N) Buaa zolaa geliği, ise zolaa feasıı. - - -....4. Zaa

Detaylı

Sistem Dinamiği ve Modellemesi

Sistem Dinamiği ve Modellemesi Sistem Diamiği ve Modellemesi Sistem Nedir? Belli bir görevi yerie getire te bir elemaa veya biribirleri ile fizisel olara ilişiledirilmiş elemalara sistem deir. Sistem Taımı ve Temel Kavramlar Sistem

Detaylı

Titreşim Hareketi Periyodik hareket

Titreşim Hareketi Periyodik hareket 05.01.01 Titreşi Hareeti Periyodi hareet Belirli bir zaan sonra, verilen/belirlenen bir durua düzenli olara geri dönen bir cisin yaptığı hareet. Periyodi hareetin özel bir çeşidi eani sistelerde olur.

Detaylı

Titreşim Sistemlerinin Modellenmesi : Matematik Model

Titreşim Sistemlerinin Modellenmesi : Matematik Model Tireşim Sisemlerii Moellemesi : Maemaik Moel Müheislik sisemleri ile ilgili ireşim aalizlerii gerçekleşirme içi öcelikle sisem serbeslik erecelerii yapılacak ireşim aalizi ile uyumlu olarak emsil eecek

Detaylı

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü Meani Titreşiler ve Kontrolü Maine Mühendisliği Bölüü s.seli@gtu.edu.tr 7..8 Sönüsüz te serbestli dereceli sisteler Sistede yay ve ütle veya ütlesel atalet ile burula yay etisinin olduğu denge onuu etrafında

Detaylı

D( 4 6 % ) "5 2 ( 0* % 09 ) "5 2

D( 4 6 % ) 5 2 ( 0* % 09 ) 5 2 3 BÖLÜM KAALI SİSEMLEDE EMODİNAMİĞİN I KANUNU I Yasaya giriş Birii bölümde eerjii edilide var veya yo edilemeyeeği vurgulamış, sadee biçim değiştirebileeği belirtilmişti Bu ile deeysel souçlara dayaır

Detaylı

MEKANİK TİTREŞİMLER. Örnek olarak aşağıdaki iki serbestlik dereceli öteleme sistemini ele alalım. ( ) ( ) 1

MEKANİK TİTREŞİMLER. Örnek olarak aşağıdaki iki serbestlik dereceli öteleme sistemini ele alalım. ( ) ( ) 1 MEKANİK TİTREŞİMLER ÇOK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLER: Gerçe uygulaalarda birço ühendili iei birden fazla erbeli dereei içeretedir. Ço erbeli dereeli ielerin titreşi analizlerinde diferaniyel denle taıları

Detaylı

Yalıtımlı Duvarlarda Isı Geçişinin Kararlı Periyodik Durum için Analizi

Yalıtımlı Duvarlarda Isı Geçişinin Kararlı Periyodik Durum için Analizi Fırat Üiv. Fe ve Müh. Bil. Der. Sciece a Eg. J of Fırat Uiv. 8 (), 3-3, 006 8 (), 3-3, 006 Yalıtımlı Duvarlara Isı Geçişii Kararlı Periyoi Durum içi Aalizi Meral ÖZEL ve Kâzım PIHILI Fırat Üiversitesi

Detaylı

Yapıda perde duvar bulunmadığından, hesap yapılmadan yanal ötelemenin önlenmemiş olduğu sonucuna varılır.

Yapıda perde duvar bulunmadığından, hesap yapılmadan yanal ötelemenin önlenmemiş olduğu sonucuna varılır. Betonare I Uygulaaları, Örne ZORBOZA / AYDEMİR Örne Depre yülerinin taaının çerçevelerle irlite taşınığı (peresiz) 4 atlı ir inanın zein atına ulunan S poz nolu iörtgen esitli etonare olona etiyen yüler

Detaylı

Normal Dağılımlı Bir Yığın a İlişkin İstatistiksel Çıkarım

Normal Dağılımlı Bir Yığın a İlişkin İstatistiksel Çıkarım Normal Dağılımlı Bir Yığı a İlişi İstatistisel Çıarım Bir üretici edi ürüleride, piyasadai 3,5 cm li vidalarda yalıca boyları 3,4 cm ile 3,7 cm aralığıda olaları ullaabilmetedir. Üretici, piyasadai bu

Detaylı

Ele Alınacak Ana Konular. Hafta 3: Doğrusal ve Zamanla Değişmeyen Sistemler (Linear Time Invariant, LTI)

Ele Alınacak Ana Konular. Hafta 3: Doğrusal ve Zamanla Değişmeyen Sistemler (Linear Time Invariant, LTI) 5..5 Ele Alıaca Aa Koular Ayrı-zama işaretleri impuls dizisi ciside ifade edilmesi Ayrı-zama LTI sistemleri ovolüsyo toplamı gösterilimi Hafta 3: Doğrusal ve Zamala Değişmeye Sistemler (Liear Time Ivariat

Detaylı

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ A.Saide Sarıgül DENEYİN AMACI: Akastre bir çubuğu modal parametrelerii (doğal frekas, titreşim biçimi, iç söümü) elde edilmesi. TANIMLAMALAR: Modal aaliz: Titreşe bir sistemi

Detaylı

Sisteme gire aışaı eerjisi; ieti, potasiyel, aış eerjileri ile i eerjii toplamıda oluşmata olup, Q m& g m& Z g Z z0 ref. E g E + E p + u+ E A + gz +u+

Sisteme gire aışaı eerjisi; ieti, potasiyel, aış eerjileri ile i eerjii toplamıda oluşmata olup, Q m& g m& Z g Z z0 ref. E g E + E p + u+ E A + gz +u+ 4. BÖLÜM AÇIK SİSEMLERDE ERMODİNAMİĞİN I. KANUNU Aı aışlı sistemleri sııfladırılması Aı Sistem Aışlı Kararlı aışlı Kararsız aışlı dm dm 0 m& g m& 0 m& g m& dt dt Not: Aı sistemlerde eerji depolaması sözousu

Detaylı

Matrislerin Hadamard Çarpımı Üzerine *

Matrislerin Hadamard Çarpımı Üzerine * S Ü Fe Fa Fe Derg Sayı 37 (011) 9-14, KONYA Matrisleri Hadaard Çarpıı Üzerie * İ. Halil GÜMÜŞ, Necati AŞKARA Selçu Üiversitesi, Fe Faültesi, Mateati Bölüü, Koya Özet: Bu çalışada lieer cebirde öeli bir

Detaylı

TABAKALI KOMPOZİT PLAKLARIN SERBEST TİTREŞİM ANALİZİNDE KALINLIĞIN VE ANİZOTROPİNİN ETKİSİ

TABAKALI KOMPOZİT PLAKLARIN SERBEST TİTREŞİM ANALİZİNDE KALINLIĞIN VE ANİZOTROPİNİN ETKİSİ ĞÜ ü. Bili. Derg. / GU J. Eg. Sci. iğde Üiversitesi üedisli Bilileri Dergisi, Cilt, Saı, (6), 7- igde Uiversit Joural of Egieerig Scieces, Volue, uber, (6), 7- Araştıra / Researc TABAAL OPOZİT PLALAR SERBEST

Detaylı

TÜMEVARIM. kavrayabilmek için sonsuz domino örneği iyi bir modeldir. ( ) domino taşını devirmek gibidir. P ( k ) Önermesinin doğru olması halinde ( 1)

TÜMEVARIM. kavrayabilmek için sonsuz domino örneği iyi bir modeldir. ( ) domino taşını devirmek gibidir. P ( k ) Önermesinin doğru olması halinde ( 1) TÜMEVARIM Matematite ulladığımız teoremleri ispatlamasıda pe ço ispat yötemi vardır. Özellile doğal sayılar ve birço ouda ispatlar yapare tümevarım yötemii sıça ullaırız. Tümevarım yötemii P Öermesii doğruluğuu

Detaylı

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI VII. Ulusal Temiz Eerji Sempozyumu, UTES 008 7-9 Aralı 008, İstabul WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Seyit Ahmet AKDAĞ, Öder GÜLER İstabul Tei Üiversitesi, Eerji

Detaylı

x 2$, X nın bir tahminidir. Bu durumda x ile X arasındaki farka bu örnek için örnekleme hatası x nın örnekleme hatasıdır. X = x - (örnekleme hatası)

x 2$, X nın bir tahminidir. Bu durumda x ile X arasındaki farka bu örnek için örnekleme hatası x nın örnekleme hatasıdır. X = x - (örnekleme hatası) 4 ÖRNEKLEME HATASI 4.1 Duyarlılık 4. Güveilirik 4.3 Örek hacmi ve uyarlılık arasıaki ilişki 4.4 Örek hacmi ve göreceli terimler ile uyarlılık arasıaki ilişki 4.5 Hata kareler ortalaması Örekte ele eile

Detaylı

BR GRAPHIN KOMULUK MATRS LE DERECE MATRSNN ÇARPIMININ EN BÜYÜK ÖZDEER ÇN SINIRLAR

BR GRAPHIN KOMULUK MATRS LE DERECE MATRSNN ÇARPIMININ EN BÜYÜK ÖZDEER ÇN SINIRLAR BR GRAPHIN KOMULUK MATRS LE DERECE MATRSNN ÇARPIMININ EN BÜYÜK ÖZDEER ÇN SINIRLAR Sezer SORGUN ve erfe BÜYÜKKÖSE Ercyes Üverstes, Fe Bller Esttüsü, Mateat Bölüü, KAYSER srgrzs@gal.co Ah Evra Üverstes,

Detaylı

Düzlemsel, silindirik ve küresel yüzeyler için taşınım direnci

Düzlemsel, silindirik ve küresel yüzeyler için taşınım direnci FORMÜ KĞIDI Fourier ısı iletim yasası T Newton soğuma yasası T Yüzeyin ışınım yayma gücü 4 T Düzlemsel yüzeyler için iletim irenci R i Düzlemsel, siliniri ve üresel yüzeyler için taşınım irenci R i Düzlemsel

Detaylı

BÖLÜM II. Asal Sayılar. p ab ise p a veya p b dir.

BÖLÜM II. Asal Sayılar. p ab ise p a veya p b dir. BÖLÜM II Asal Sayılar Taım. p > tam sayısıı de ve ediside başa bölei yosa bu sayıya asal sayı deir. de büyü asal olmaya sayılara da bileşi sayı deir. Teorem. Eğer p bir asal sayı ve p ab ise p a veya p

Detaylı

İspatlarıyla Türev Alma Kuralları

İspatlarıyla Türev Alma Kuralları İspalarıyla Türev Ala Kuralları Muarre Şai dy f( ) f() y f() y f () li d 0. f() a (a R) ise f ()? f( ) f() a a f () li li 0 0 f () 0 5. f() ise f ()? f () li 0 ( ) ( ) f () li 0 ( ) f () li li 0 ( ) 0.

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu Ei Aralı Seviyesinde Denee Sınavı. Uzunluğu R/ olan bir zincirin ucu yarıçapı R olan pürüzsüz bir ürenin tepe notasına bağlıdır (şeildei ibi). Bilinen bir anda bu uç serbest bıraılıyor. )Uç serbest bıraıldığı

Detaylı

Dalgalarda Kırınım ve Girişim. Test 1 Çözüm. 3. fant. m dir. Young deneyinde saçak genişliği Dx = L d. P ve A 0

Dalgalarda Kırınım ve Girişim. Test 1 Çözüm. 3. fant. m dir. Young deneyinde saçak genişliği Dx = L d. P ve A 0 34 Dalgalara Kırıı ve Girişi Test Çözü 3.. kayağı tek yarık pere A x kayağı x y Youg eeyie saçak geişliği Dx = ir.. Tek yarıkta saçak geişliği Dx = ir. Bu bağıtıya göre, yarık geişliği ile saçak geişliği

Detaylı

Kuvvet kavramı TEMAS KUVVETLERİ KUVVET KAVRAMI. Fiziksel temas sonucu ortaya çıkarlar BÖLÜM 5 HAREKET KANUNLARI

Kuvvet kavramı TEMAS KUVVETLERİ KUVVET KAVRAMI. Fiziksel temas sonucu ortaya çıkarlar BÖLÜM 5 HAREKET KANUNLARI BÖLÜM 5 HAREKET KANUNLARI 1. Kuvvet avramı. Newton un 1. yasası ve eylemsiz sistemler 3. Kütle 4. Newton un. yasası 5. Kütle-çeim uvveti ve ağırlı 6. Newton un 3. yasası 7. Newton yasalarının bazı uygulamaları

Detaylı

1. GRUPLAR. 2) Aşağıdaki kümelerin verilen işlem altında bir grup olup olmadığını belirleyiniz.

1. GRUPLAR. 2) Aşağıdaki kümelerin verilen işlem altında bir grup olup olmadığını belirleyiniz. Sorular ve Çözümleri 1. GRUPLAR 1) G bir grup olmak üzere aşağıdaki eşitlikleri gösteriiz. i) e G birim elema olmak üzere e 1 = e. ii) a G olmak üzere (a 1 ) 1 = a. iii) a 1, a 2,, a G içi (a 1 a 2 a )

Detaylı

BÖLÜM III. Kongrüanslar. ise a ile b, n modülüne göre kongrüdür denir ve

BÖLÜM III. Kongrüanslar. ise a ile b, n modülüne göre kongrüdür denir ve BÖLÜM III Kogrüaslar Taım 3. N sabit bir sayı, a, b Z olma üzere, eğer ( a b) ise a ile b, modülüe göre ogrüdür deir ve a b(mod ) şelide gösterilir. Asi halde, yai F ( a b) ise a ile b ye modülüe göre

Detaylı

PARÇALI ARİTMETİK DEĞİŞİMLİ GERİ ÖDEMELERE SAHİP ORTAKLIĞA DAYALI KONUT FİNANSMAN MODELİ

PARÇALI ARİTMETİK DEĞİŞİMLİ GERİ ÖDEMELERE SAHİP ORTAKLIĞA DAYALI KONUT FİNANSMAN MODELİ Süleya Deirel Üiversitesi İtisadi ve İdari Bililer Faültesi Dergisi Y.0, C.6, S., s.-7. Suleya Deirel Uiversity The Joural of Faculty of Ecooics ad Adiistrative Scieces Y.0, Vol.6, No., pp.-7. PARÇALI

Detaylı

DALMIŞ YÜZEYLERDEKİ KUVVETLER

DALMIŞ YÜZEYLERDEKİ KUVVETLER 9 DALMIŞ YÜZEYLERDEKİ KUVVETLER Kalınlığı olmayan bir yüzeyi göz önüne alalım. Sıvı içine almış bir yüzeye Arşimet Prensipleri geçerli olmala birlite yüzeyinin her ii tarafı aynı sıvı ile oluruluğuna uvvet

Detaylı

Örnek A. Benzer tipteki 40 güç kaynağının dayanma süreleri aşağıdaki gibidir. Genişletilmiş frekans tablosu oluşturunuz;

Örnek A. Benzer tipteki 40 güç kaynağının dayanma süreleri aşağıdaki gibidir. Genişletilmiş frekans tablosu oluşturunuz; Öre A. Bezer pe 40 güç ayağıı dayama süreler aşağıda gbdr. Geşlelmş reas ablosu oluşuruuz;, 4,7 3, 3,4 3,3 3, 3,9 4, 3,4 4, 3,8 3,7 3,6 3,8 3,7 3,0,,6 3, 3,,6,9 3, 3,0 3,3 4,3 3, 4, 4,6 3, 3,3 4,4 3,9,9

Detaylı

Explanation: Number of bracelets made with 2 blue, 2 identical red and n identical black beads.

Explanation: Number of bracelets made with 2 blue, 2 identical red and n identical black beads. http://oeis.org/a - (,,) Origial wor by Ata Aydi Uslu Hamdi Gota Ozmeese.. Explaatio: Number of bracelets made with blue, idetical red ad idetical blac beads. Usage: Chemistry: CROSSRES: A85 A989 A989

Detaylı

Işıkta Girişim. Test 1 Çözüm. 3. fant. m dir. Young deneyinde saçak genişliği Dx = L d. P ve A 0

Işıkta Girişim. Test 1 Çözüm. 3. fant. m dir. Young deneyinde saçak genişliği Dx = L d. P ve A 0 37 Işıkta Girişi 1 Test 1 Çözü 3. 1. kayağı tek yarık pere A 1 x kayağı x y Youg eeyie saçak geişliği Dx = ir. 2. Tek yarıkta saçak geişliği Dx = ir. Bu bağıtıya göre, yarık geişliği ile saçak geişliği

Detaylı

1. Tabanı 2a büyük eksenli, 2b küçük eksenli elips ile sınırlanan ve büyük eksene dik her kesiti kare olan cismin 16ab 2 hacmini bulunuz.

1. Tabanı 2a büyük eksenli, 2b küçük eksenli elips ile sınırlanan ve büyük eksene dik her kesiti kare olan cismin 16ab 2 hacmini bulunuz. MAT -MATEMATİK (5-5 YAZ DÖNEMİ) ÇALIŞMA SORULARI. Tabaı a büyük ekseli, b küçük ekseli elips ile sıırlaa ve büyük eksee dik her kesiti kare ola cismi 6ab hacmii buluuz. Cevap :. y = ve y = eğrileri ile

Detaylı

5 İKİNCİ MERTEBEDEN LİNEER DİF. DENKLEMLERİN SERİ ÇÖZÜMLERİ

5 İKİNCİ MERTEBEDEN LİNEER DİF. DENKLEMLERİN SERİ ÇÖZÜMLERİ 5 İKİNCİ MERTEBEDEN LİNEER DİF. DENKLEMLERİN SERİ ÇÖZÜMLERİ Bir lieer deklemi geel çözümüü bulmak homoje kısmı temel çözümlerii belirlemesie bağlıdır. Sabit katsayılı diferasiyel deklemleri temel çözümlerii

Detaylı

12. Ders Büyük Sayılar Kanunları. Konuya geçmeden önce DeMoivre-Stirling formülünü ve DeMoivre-Laplace teoremini hatırlayalım. DeMoivre, genel terimi,

12. Ders Büyük Sayılar Kanunları. Konuya geçmeden önce DeMoivre-Stirling formülünü ve DeMoivre-Laplace teoremini hatırlayalım. DeMoivre, genel terimi, . Ders Büyü Sayılar Kauları Kouya geçmede öce DeMoivre-Stirlig formülüü ve DeMoivre-Laplace teoremii hatırlayalım. DeMoivre, geel terimi, a!,,, 3,... e ola dizii yaısa olduğuu göstermiş, aca limitii bulamamış.

Detaylı

VII. BÖLÜM ELEKTROSTATİK ENERJİ

VII. BÖLÜM ELEKTROSTATİK ENERJİ 114 VII. BÖLÜM ELEKTROSTATİK ENERJİ 7.1 ELEKTROSTATİK ALANIN ENERJİSİ Elektrik alaıı bir potasiyel eerjiye sahip oluğuu ve bu potasiyel eerjii elektrikle yüklü cisimler üzerie keisii gösteriğii biliyoruz.

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu Noktasal Cismin Titreşimi: Olimpiyat Deneme Sınavı_III 17 Mart Mart 2014

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu Noktasal Cismin Titreşimi: Olimpiyat Deneme Sınavı_III 17 Mart Mart 2014 Notasa Cismi Titreşimi: Oimpiyat Deeme Sıavı_III 7 Mart 4 Mart 4. er birii ütesi m oa ii üçü üre, yay sabiti oa bir yay ie bağı oup pürüzsüz bir masa üstüde buumatadır (şeidei gibi). Kütesi m oa üçücü

Detaylı

Titreşim_1 ITAP FOO: 04 Mart 2014 Olimpiyat Konu Sınavı

Titreşim_1 ITAP FOO: 04 Mart 2014 Olimpiyat Konu Sınavı Titreşi_ ITAP FOO: art Oipiyat Konu Sınavı. Şeidei esne, hafif ütei tahtanın ucunda buunan sporcu ağırına tahtanın ucunun yerine aşağı doğru h.5 adar değiştiriyor. Tahtanın dene onuuna öre titreşi periyotunu

Detaylı

Gaunt Katsayılarının Binom Katsayıları Kullanılarak Hesaplanması

Gaunt Katsayılarının Binom Katsayıları Kullanılarak Hesaplanması EN AKÜLTESİ EN DERGİSİ E06 4 9-5 Araştıra Maales Gelş Receved :6/0/06 Kabul Accepted :/0/06 Erha AKIN Selçu Üverstes e aültes z Bölüü Kapüs 450 Koya Türye e-al: ea@selcu.edu.tr Öz: Bu çalışada Gaut atsayıları

Detaylı

= + ise bu durumda sinüzoidal frekansı. genlikli ve. biçimindeki bir taşıyıcı sinyalin fazının modüle edildiği düşünülsün.

= + ise bu durumda sinüzoidal frekansı. genlikli ve. biçimindeki bir taşıyıcı sinyalin fazının modüle edildiği düşünülsün. 4.2. çı Modülasyonu Yüse reanslı bir işaret ile bilgi taşıa, işaretin genliğinin, reansının veya azının bir esaj işareti ile odüle edilesi ile gerçeleştirilebilir. Bu üç arlı odülasyon yöntei sırasıyla,

Detaylı

Temiz durum (I): Kirli durum (II): Tduman. Tsu. h duman. hsu. q II. T sii. T si. Lkt. L is. = 1 h = q 003.

Temiz durum (I): Kirli durum (II): Tduman. Tsu. h duman. hsu. q II. T sii. T si. Lkt. L is. = 1 h = q 003. MAK47 sı raseri 008-009 Güz Bütülee Sıavı Çözüler 0 Şubat 009 Pazartesi ) Bir buar azaıı ısıta üzeii oluştura 8 alılığıdai düzle duvar şelidei çeli levaı bir üzüü (dua taraı) alılığıda is (uru) diğer taraıı

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri  Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açı Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu Bu materyallerde alıtı yapma veya Kullaım Koşulları haıda bilgi alma içi http://ocw.mit.edu/terms veya http://www.aciders.org.tr adresii ziyaret ediiz. 18.102

Detaylı

PERDE ÇERÇEVELERDEN OLUŞAN YAPILARIN SÜREKLİ SİSTEM MODELİNE GÖRE PERİYOTLARININ TAYİNİ

PERDE ÇERÇEVELERDEN OLUŞAN YAPILARIN SÜREKLİ SİSTEM MODELİNE GÖRE PERİYOTLARININ TAYİNİ PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİ SLİK FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 00 : 0 : : 95-99 PERDE ÇERÇEVELERDEN

Detaylı

POLİNOMLAR. reel sayılar ve n doğal sayı olmak üzere. n n. + polinomu kısaca ( ) 2 3 n. ifadeleri polinomun terimleri,

POLİNOMLAR. reel sayılar ve n doğal sayı olmak üzere. n n. + polinomu kısaca ( ) 2 3 n. ifadeleri polinomun terimleri, POLİNOMLAR Taım : a0, a, a,..., a, a reel sayılar ve doğal sayı olmak üzere P x = a x + a x +... + a x + a x + a biçimideki ifadelere x e bağlı reel katsayılı poliom (çok terimli) deir. 0 a 0 ax + a x

Detaylı

ITAP_Exam_28_March_2012 (Deneme Sınavı)

ITAP_Exam_28_March_2012 (Deneme Sınavı) ITAP_Exam_8_March_ (Deneme Sınavı). Kütlesi m olan bir aam ütlesi Mm olan bir utuyu uvara oğru bir maara sistemiyle itmeliir (şeilei gibi). Aam zemineyen bu işi gerçeleme için en az F 6N büyülüte bir uvvet

Detaylı

İMALAT YÖNTEMLERİ II Prof.Dr. İrfan AY TEL VE ÇUBUK ÇEKMENİN MEKANİĞİ

İMALAT YÖNTEMLERİ II Prof.Dr. İrfan AY TEL VE ÇUBUK ÇEKMENİN MEKANİĞİ İMLT YÖNTEMLERİ II Prof.Dr. İrfa Y TEL VE ÇUBUK ÇEKMENİN MEKNİĞİ TEL ÇEKMEYİ ETKİLİYEN PRMETRELER : )- Kalıp açısı ( α ) )- Kesit azalası 3)- Tel çeke hızı 4)- Sıclık 5)-Yağlaa KLIP ÇISI (α ) : Çeke işleide

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 2 Sayı: 1 sh Ocak 2000

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 2 Sayı: 1 sh Ocak 2000 ÖZE / ABSRAC DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: Sayı: sh. 4-45 Ocak 000 İKİ İNDİSLİ DÜZLEMSEL DAĞIIM PROBLEMİNİN MARİS DENKLEMLERİ İLE İNCELENMESİ (INVESIGAION OF WO-INDEX PLANAR

Detaylı

Titreşim nedir? x(t)=x(t+nt)

Titreşim nedir? x(t)=x(t+nt) MEKANİK TİTREŞİMLER Titreşi nedir? Bir sistein denge onuu civarında yapış olduğu salını hareetine titreşii denir. Eğer yapılan salını hareeti T saniyede endini terar ediyorsa böyle hareetlere peryodi hareet

Detaylı

limiti reel sayı Sonuç:

limiti reel sayı Sonuç: 6 TÜREV MAT Bara Yücel Taı: a, br veriliş ols. olak üzere : a, b R oksiyo ab, içi li liiti reel sayı ise, b liit değerie oksiyo oktasıdaki türevi deir ve d dy, ya da biçiide gösterilir. d d Ba göre, li

Detaylı

BÖLÜM - 2 DEPREM ETKİSİNDEKİ BİNALARIN TASARIM İLKELERİ (GENEL BAKIŞ)

BÖLÜM - 2 DEPREM ETKİSİNDEKİ BİNALARIN TASARIM İLKELERİ (GENEL BAKIŞ) BÖLÜM - 2 DEPREM ETKİSİNDEKİ BİNALARIN TASARIM İLKELERİ (GENEL BAKIŞ) TASARIM DEPREMİ Binaların tasarımı kullanım sınıfına göre farklı eprem tehlike seviyeleri için yapılır. Spektral olarak ifae eilen

Detaylı

İŞ, GÜÇ, ENERJİ BÖLÜM 8

İŞ, GÜÇ, ENERJİ BÖLÜM 8 İŞ, GÜÇ, EERJİ BÖÜ 8 ODE SORU DE SORUARI ÇÖZÜER 5 Cise eti eden sür- tüne uvveti, IFI0 ür F α F T W (F ür ) (Fcosα (g Fsinα)) düzle Ya pı lan net iş de ğe ri α, ve ütleye bağ lı dır G düzle 00,5 G0 0 I

Detaylı

Yrd.Doç.Dr.İstem Köymen KESER

Yrd.Doç.Dr.İstem Köymen KESER Yr.Doç.Dr.İstem Köyme KESER Güve Aralıkları Ortalama yaa iki ortalama farkı içi biliiyor bilimiyor 30

Detaylı

MEKANİK TİTREŞİMLER. (Dynamics of Machinery, Farazdak Haideri, 2007)

MEKANİK TİTREŞİMLER. (Dynamics of Machinery, Farazdak Haideri, 2007) MEKANİK TİTREŞİMLER TİTREŞİM ÖLÇÜMÜ: Titeşim ölçümü oldukça kapsamlı bi koudu ve mekaik, elektik ve elektoik bilgisi içeiklidi. Titeşim ölçümleide titeşim geliği (ye değiştime-displacemet, hız-velocity

Detaylı

biliniyordu: Eğer 2 a 1 bir asal sayıysa, o zaman S = 2 a 1 (2 a 1) yetkin bir sayıdır. Bunu toplayalım: O halde

biliniyordu: Eğer 2 a 1 bir asal sayıysa, o zaman S = 2 a 1 (2 a 1) yetkin bir sayıdır. Bunu toplayalım: O halde SAYILAR DÜNYASINDA GEZİNTİLER H. Turgay Kaptaoğlu Bu yazıda deri teorilere imede sayıları çoğulula da tamsayıları ilgiç özellileride bahsedeceğiz. Bu özellileri hiçbiri yei değil; yüzyıllar, hatta biyıllar

Detaylı

GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuarı III

GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuarı III GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENİSLİĞİ BÖLÜMÜ KM 482 Kimya Mühedisliği Laboratuarı III eey No : 2-a eeyi adı : Kesikli istilasyo eeyi amacı : a) Kolodaki basıç kaybıı belirlemek,

Detaylı

Fizik 101: Ders 24 Gündem

Fizik 101: Ders 24 Gündem Terar Fizi 101: Ders 4 Günde Başlangıç oşullarını ullanara BHH denlelerinin çözüü. Genel fizisel saraç Burulalı saraç BHHte enerji Atoi titreşiler Proble: Düşey yay Proble: taşıa tuneli BHH terar BHH &

Detaylı

SERBEST LİE CEBİRLERİNDE HESAPLAMALAR * Computation In Free Lie Algebras*

SERBEST LİE CEBİRLERİNDE HESAPLAMALAR * Computation In Free Lie Algebras* Ç.Ü Fe Bilileri Estitüsü Yıl:2008 ilt:18-3 SERBEST LİE EBİRLERİNDE ESAPLAMALAR * oputatio I Free Lie Algebras* Ebubekir TOPAK Mateatik Aabili Dalı Ahet TEMİZYÜREK Mateatik Aabili Dalı ÖZET Bu çalışada

Detaylı

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE ANADOLU ÜNİVERSİTESİ BİLİM VE TEKNOLOJİ DERGİSİ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY Cilt/Vol.:8-Sayı/No: : 79-83 (007) ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE EN KÜÇÜK KARELER TAHMİN EDİCİSİ

Detaylı

32. Kardinal Say lar, Tan m ve lk Özellikler

32. Kardinal Say lar, Tan m ve lk Özellikler 32. Kardial Say lar, Ta ve l Özelliler Her üei iyis ralaabilece ii a tla flt (Teore 24.1). Özel iyis ral üeler ola ordialleri de Bölü 10 da ta la flt. Ordiallerde iyis ralaa iliflisiyle verilir, yai bir

Detaylı

İşaret ve Sistemler. Ders 2: Spektral Analize Giriş

İşaret ve Sistemler. Ders 2: Spektral Analize Giriş İşaret ve Sistemler Ders 2: Spektral Analize Giriş Spektral Analiz A 1.Cos (2 f 1 t+ 1 ) ile belirtilen işaret: f 1 Hz frekansında, A 1 genliğinde ve fazı da Cos(2 f 1 t) ye göre 1 olan parametrelere sahiptir.

Detaylı

Yataklı vanalar (PN 16) VF 2-2 yollu vana, flanşlı VF 3-3 yollu vana, flanşlı

Yataklı vanalar (PN 16) VF 2-2 yollu vana, flanşlı VF 3-3 yollu vana, flanşlı Tei föy Yatalı vaalar (PN 16) VF 2-2 yollu vaa, flaşlı VF 3-3 yollu vaa, flaşlı Açılama Özelliler: Sızdırmaz tasarım AMV(E) 335, AMV(E) 435 ile olay meai bağlatı 2 ve 3 yollu vaa Ayırma uygulamaları içi

Detaylı

KONTROL SİSTEMLERİ YIL İÇİ UYGULAMA. Problem No

KONTROL SİSTEMLERİ YIL İÇİ UYGULAMA. Problem No KONTRO SİSTEMERİ YI İÇİ UYGUAMA Problem No AD SOYAD 10 haneli öğrenci NO Şeil 1 Şeil 1 dei sistem için transfer fonsiyonunu bulalım. Sistem ii serbestli derecesine sahiptir.her bir ütle diğerinin sabit

Detaylı

KÖKLÜ İFADELER. = a denklemini sağlayan x sayısına a nın n inci. Tanım: n pozitif doğal sayı olmak üzere kuvvetten kökü denir.

KÖKLÜ İFADELER. = a denklemini sağlayan x sayısına a nın n inci. Tanım: n pozitif doğal sayı olmak üzere kuvvetten kökü denir. 1 Taı: pozitif doğal saı olak üzere kuvvette kökü deir. KÖKLÜ İFADELER = a dekleii sağlaa saısıa a ı ici = a dekleide = a, tek ise a 0 ; = ± a, çift ise Uarı: = ise, a = a olarak gösterilir. a ifadesie

Detaylı

KOMPOZİT MALZEMELERİN SÜRÜNME DAVRANIŞININ SONLU ELEMANLAR YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

KOMPOZİT MALZEMELERİN SÜRÜNME DAVRANIŞININ SONLU ELEMANLAR YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING OLLEGE MÜHENDİ SLİ K BİL İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SIENES YIL İLT SAYI SAYFA : 2004 : 0 : : 59-66 KOMPOZİT

Detaylı

DENEY 3. HOOKE YASASI. Amaç:

DENEY 3. HOOKE YASASI. Amaç: DENEY 3. HOOKE YASASI Amaç: ) Herhangi bir uvvet altındai yayın nasıl davrandığını araştırma ve bu davranışın Hooe Yasası ile tam olara açılandığını ispatlama. ) Kütle yay sisteminin salınım hareeti için

Detaylı

Ormanların Toprak Koruma ve Su Üretimi Fonksiyonlarının Odun Üretimi İle Birlikte Planlanması (Karanlıkdere Orman Planlama Birimi Örneği)

Ormanların Toprak Koruma ve Su Üretimi Fonksiyonlarının Odun Üretimi İle Birlikte Planlanması (Karanlıkdere Orman Planlama Birimi Örneği) KSÜ Fe ve Mühedisli Dergisi 8()-2005 65 KSU Joural of Sciece ad Egieerig 8()-2005 Oraları Topra Korua ve Su Üretii Fosiyolarıı Odu Üretii İle Birlite Plalaası (Karalıdere Ora Plalaa Birii Öreği) Sedat

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ İkici bölümde verileri frekas tablolarıı hazırlaması ve grafikleri çizilmesideki esas amaç; gözlemleri doğal olarak ait oldukları populasyo dağılışıı belirlemek ve dağılışı geel özelliklerii

Detaylı

İstatistiksel Proses Kontrol - Seminer Notları -

İstatistiksel Proses Kontrol - Seminer Notları - MÜSEM - KALİTE YÖNETİCİLİĞİ UZMANLIK SERTİFİKA PROGRAMI 06 Nisa 00 İstatistisel Proses Kotrol - Semier Notları - Marmara Üiversitesi, Tei Eğitim Faültesi e-posta eoer@marmara.edu.tr GSM 053 910016 - Telefo

Detaylı

HİPOTEZ TESTLERİ. İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adlandırılır. Ortaya atılan doğru veya yanlış iddialara hipotez denir.

HİPOTEZ TESTLERİ. İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adlandırılır. Ortaya atılan doğru veya yanlış iddialara hipotez denir. HİPOTEZ TETLERİ İstatistikte hipotez testleri, karar teorisi olarak adladırılır. Ortaya atıla doğru veya yalış iddialara hipotez deir. Öreği para hilesizdir deildiğide bu bir hipotezdir. Ortaya atıla iddiaya

Detaylı

RASYONEL FARK DENKLEMLERĐ VE RASYONEL FARK DENKLEMLERĐNĐN BĐLGĐSAYAR UYGULAMALARI ÜZERĐNE BĐR ÇALIŞMA

RASYONEL FARK DENKLEMLERĐ VE RASYONEL FARK DENKLEMLERĐNĐN BĐLGĐSAYAR UYGULAMALARI ÜZERĐNE BĐR ÇALIŞMA T.C. SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ ORTÖĞRETĐM FEN VE MTEMTĐK LNLR EĞĐTĐMĐ N BĐLĐM DLI MTEMTĐK EĞĐTĐMĐ BĐLĐM DLI RSYONEL FRK DENKLEMLERĐ VE RSYONEL FRK DENKLEMLERĐNĐN BĐLGĐSYR UYGULMLRI

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB 405 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI - 3

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB 405 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI - 3 ONOKUZ MAYIS ÜNİVERSİESİ MÜHENİSLİK FAKÜLESİ KİMYA MÜHENİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB 405 KİMYA MÜHENİSLİĞİ LABORAUVARI - 3 ENEY 5: KABUK ÜP ISI EĞİŞİRİCİ ENEYİ (SHALL AN UBE HEA EXCHANGER) EORİ ISI RANSFERİ Isı,

Detaylı

İşaret Geliş Açısı Kestirim Algoritmaları Estimation of Direction of Arrival Algorithms

İşaret Geliş Açısı Kestirim Algoritmaları Estimation of Direction of Arrival Algorithms ELECO '2012 Eletri - Eletroi ve Bilgisayar Müheisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralı 2012, Bursa İşaret Geliş Açısı Kestirim Algoritmaları Estimatio of Directio of Arrival Algorithms Tua ORUL 1, Era AFACAN

Detaylı

6 (saatte 6 müşteri aramaktadır), servis hızı ise. 0.6e

6 (saatte 6 müşteri aramaktadır), servis hızı ise. 0.6e İST KUYRUK TEORİSİ ARASIAV SORULARI ( MAYIS ). Bir baaı müşteri hizmetleride te işi hizmet vermetedir. Müşteriler ortalama daiada bir arama yapmatadır bua arşı ortalama servis süresi ise daia sürmetedir.

Detaylı

HİDROTERMAL GERİLME VE ŞEKİL DEĞİŞTİRME BAĞINTILARI

HİDROTERMAL GERİLME VE ŞEKİL DEĞİŞTİRME BAĞINTILARI Kopozit alzee eaniği Ders otları Doç.Dr. Cesi Ş HİDRORL RİL ŞKİL DĞİŞİR BĞIILRI Kopozit bir apı ea parçanın gerile-şeil değiştire analizleri apılıren ne e sıcalığın etisi de göz önüne alınalıdır. Yani,

Detaylı

ELASTİK DALGA YAYINIMI

ELASTİK DALGA YAYINIMI 5..6 ELASTİK DALGA YAYINIMI Prof.Dr. Eşref YALÇINKAYA (6 -. DERS Geçtiğiiz ders; Bu derste; Titreşi Serbest titreşiler Periodik hareket Basit haronik hareket Düzgün dairesel hareket Sönülü haronik hareket

Detaylı

Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri. n c = nc i= 1 n ca i. k 1. i= r n. Σ sembolü ile bilinmesi gerekli bazı formüller : 1) k =1+ 2 + 3+...

Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri. n c = nc i= 1 n ca i. k 1. i= r n. Σ sembolü ile bilinmesi gerekli bazı formüller : 1) k =1+ 2 + 3+... MC formülüü doğruluğuu tümevarım ilkesi ile gösterelim. www.matematikclub.com, 00 Cebir Notları Gökha DEMĐR, gdemir@yahoo.com.tr Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri Tümevarım Metodu : Matematikte kulladığımız

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAJORİZASYON VE MATRİS EŞİTSİZLİKLERİ ÜZERİNE İre KÜÇÜKOĞLU YÜKSEK LİSANS TEZİ Mateati Aabili Dalı Teuz-014 KONYA Her Haı Salıdır ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ

Detaylı

KAPALI DEVRE BAKIR BORU VE LEVHALI TERMOSİFON AKIŞLI GÜNEŞ TOPLACININ ISIL ANALİZİNİN DENEYSEL VE ANALİTİK ARAŞTIRILMASI

KAPALI DEVRE BAKIR BORU VE LEVHALI TERMOSİFON AKIŞLI GÜNEŞ TOPLACININ ISIL ANALİZİNİN DENEYSEL VE ANALİTİK ARAŞTIRILMASI Osmagazi Üiversitesi Müh.Mim.Fak.Dergisi C.XVIII, S.1, 005 Eg&Arch.Fac.Osmagazi Uiversity, Vol..XVIII, No:1, 005 APAI DEVRE BAIR BORU VE EVHAI ERMOSİFON AIŞI GÜNEŞ OPACININ ISI ANAİZİNİN DENEYSE VE ANAİİ

Detaylı

Bölüm 5: Hareket Kanunları

Bölüm 5: Hareket Kanunları Bölüm 5: Hareket Kauları Kavrama Soruları 1- Bir cismi kütlesi ile ağırlığı ayımıdır? 2- Ne zama bir cismi kütlesi sayısal değerce ağırlığıa eşit olur? 3- Eşit kollu terazi kütleyi mi yoksa ağırlığı mı

Detaylı

FREKANS CEVABI YÖNTEMLERİ FREKANS ALANI CEVABI VEYA SİNUSOİDAL GİRİŞ CEVABI

FREKANS CEVABI YÖNTEMLERİ FREKANS ALANI CEVABI VEYA SİNUSOİDAL GİRİŞ CEVABI FREKANS CEVABI YÖNEMLERİ FREKANS ALANI CEVABI VEYA SİNUSOİDAL GİRİŞ CEVABI G(s (r(t ı Laplace döüşümü; A(s B(s A(s (s p (s p L(s p C(s G(sR(s R(s R s A(s B(s R(s A(s R a C(s L B(s s s j s j s p a b b s

Detaylı

HARDY-CROSS METODU VE UYGULANMASI

HARDY-CROSS METODU VE UYGULANMASI HRY-ROSS MTOU V UYGUNMSI ğ şebekelerde debi bir oktaya çeşitli yollarda gelebildiği içi, şebekei er agi bir borusua suyu agi yolda geldiğii ilk bakışta söyleyebilmek geellikle mümkü değildir. Çözümleme

Detaylı

Tork ve Denge. Test 1 in Çözümleri

Tork ve Denge. Test 1 in Çözümleri 9 ork ve Denge est in Çözümleri M. Sistemlerin engee olması için toplam momentin (torkun) sıfır olması gerekir. Verilen üç şekil için enge koşulunu yazalım. F. br =. br F = Şekil II G =. +. +. =. 6 = 6

Detaylı

ELASTİK DAVRANIŞ SPEKTRUMUNUN YAPAY SİNİR AĞI YAKLAŞIMI İLE TAHMİNİ

ELASTİK DAVRANIŞ SPEKTRUMUNUN YAPAY SİNİR AĞI YAKLAŞIMI İLE TAHMİNİ ELASTİK DAVRANIŞ SPEKTRUMUNUN YAPAY SİNİR AĞI YAKLAŞIMI İLE TAHMİNİ ÖZET: E.Ç. Kademir-Mazaoğlu 1 ve Ç. Kademir-Çavaş 1 Yardımcı Doçet, İşaat Müh. Bölümü, Uşa Üiversitesi Doçet, Bilgisayar Bil. Bölümü,

Detaylı

Gibi faktörlerin alt kümlerindeki kritik faktörler (mali ve operasyonel) dikkate alınarak her bir yöntem için ayrı ayrı olmak üzere ;

Gibi faktörlerin alt kümlerindeki kritik faktörler (mali ve operasyonel) dikkate alınarak her bir yöntem için ayrı ayrı olmak üzere ; KULLANILACAK SOFTWARE: AVRA a) Geel Açılama Uzmaları özel değerledirmeleri ve firmaları prestijleri temel olmala beraber, dereceledirme çalışmalarımızda, eoomi ve matemati bilimlerii birlite ürettiği teorilerde

Detaylı

İnşaat Mühendisliği Bölümü UYGULAMA 1- BOYUT ANALİZİ

İnşaat Mühendisliği Bölümü UYGULAMA 1- BOYUT ANALİZİ UYGULAMA - BOYUT ANALİZİ INS 36 HİDROLİK 03-GÜZ (Buckingham) teoremini tanımlayınız. Temel (esas) büyüklük ve temel (esas) boyut ne emektir? Açıklayınız. Bir akışkanlar mekaniği problemine teoremi uygulanığına

Detaylı

Topraklama 2015-3. Prof.Dr.. Nurettin UMURKAN

Topraklama 2015-3. Prof.Dr.. Nurettin UMURKAN Topraaa 5-3 ProfDr Nuretti UMUN a D b boua uzuu eie uzuu D aaıa eşeğer aire çapı r içi 3 içi 4 Gözü ve çubu topraaıcıarı birite uaıaı - Çubuarı topraaa ireci eapaır arşııı o ete etii oara % iave eiir -

Detaylı

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü Mekanik Titreşimler ve Kontrolü Makine Mühendisliği Bölümü s.selim@gtu.edu.tr 10.10.018 Titreşim sinyalinin özellikleri Daimi sinyal Daimi olmayan sinyal Herhangi bir sistemden elde edilen titreşim sinyalinin

Detaylı

DERS 10. Kapalı Türev, Değişim Oranları

DERS 10. Kapalı Türev, Değişim Oranları DERS 0 Kapalı Türev, Değişim Oranları 0.. Kapalı Türev. Fonksiyon kavramının ele alınığı ikinci erste kapalı enklemlerin e fonksiyon tanımlayabileceğini görmüştük. F (, enklemi ile tanımlanan f fonksiyonu

Detaylı

Malzeme Bağıyla Konstrüksiyon

Malzeme Bağıyla Konstrüksiyon Shigley s Mechanical Engineering Design Richard G. Budynas and J. Keith Nisbett Malzeme Bağıyla Konstrüsiyon Hazırlayan Prof. Dr. Mehmet Fırat Maine Mühendisliği Bölümü Saarya Üniversitesi Çözülemeyen

Detaylı

Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı

Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin. Matris Metotları. Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL Bahar Yarıyılı Yapı Sistemlerinin Hesabı İçin Matris Metotları 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Engin ORAKDÖĞEN Doç.Dr. Ercan YÜKSEL 1 BÖLÜM VIII YAPI SİSTEMLERİNİN DİNAMİK DIŞ ETKİLERE GÖRE HESABI 2 Bu bölümün hazırlanmasında

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Ön Söz Polinomlar II. ve III. Dereceden Denklemler Parabol II. Dereceden Eşitsizlikler...

İÇİNDEKİLER. Ön Söz Polinomlar II. ve III. Dereceden Denklemler Parabol II. Dereceden Eşitsizlikler... İÇİNDEKİLER Ö Söz... Poliomlar... II. ve III. Derecede Deklemler... Parabol... 9 II. Derecede Eşitsizlikler... 8 Trigoometri... 8 Logaritma... 59 Toplam ve Çarpım Sembolü... 7 Diziler... 79 Özel Taımlı

Detaylı

ELASTİK DALGA TEORİSİ

ELASTİK DALGA TEORİSİ ELASTİK DALGA TEORİSİ ( - 5. ders ) Doç.Dr. Eşref YALÇINKAYA Geçtiğiiz hafta; Dalga hareketi ve türleri Yaılan dalga Yaılan dalga enerjisi ve sönülene Bu derste; Süperpozison prensibi Fourier analizi Dalgaların

Detaylı

A noktasında ki cisim uzaklaşırken de elektriksel kuvvetler iş yapacaktır.

A noktasında ki cisim uzaklaşırken de elektriksel kuvvetler iş yapacaktır. C) ELEKTRİKSEL POTNSİYEL ENERJİ: Şekil 1 eki +Q yükü, + yükünü Q. F k kuvveti ile iter. Bu neenle + yükünü sonsuzan ya a topraktan noktasına getirmek için elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılır. Bu iş,

Detaylı

Cebir Notları. Kombinasyon. www.mustafayagci.com, 2005. Mustafa YAĞCI, yagcimustafa@yahoo.com

Cebir Notları. Kombinasyon. www.mustafayagci.com, 2005. Mustafa YAĞCI, yagcimustafa@yahoo.com ve ve n tane farlı elemanan oluşan bir ümenin altümelerine birer ombinasyon enir. n, r 0 r n olma üzere, n elemanlı A ümesinin r elemanlı altümelerinen her birine A ümesinin r li bir ombinasyonu enir ve

Detaylı

Analiz II Çalışma Soruları-2

Analiz II Çalışma Soruları-2 Aaliz II Çalışma Soruları- So gücelleme: 04040 (I Aşağıdaki foksiyoları (ilgili değişkelere göre türevlerii buluuz 7 cos π 8 log (si π ( si ta e 9 4 5 6 + cot 0 sec sit t si( e + e arccos ( e cos(ta (II

Detaylı

Aritmetik Fonksiyonlar

Aritmetik Fonksiyonlar BÖÜM V Aiteti osiyola Taı 5. Taı üesi oğal sayıla ola, : N C, şeliei osiyolaa aiteti osiyola ei., içi.. oşuluu sağlaya aiteti osiyolaa ise çaısal osiyola ei. Öe He N içi, ve 3 0 şelie taılaa osiyola bie

Detaylı