ÇANAKKALE CEPHESÝNDE ÞEHÝT OLAN KOCAELÝLÝLER

Transkript

1 Mart 2009 Yýl: 4 Sayý: 46 ÞEHÝTLER ÖLMEZ AKÝF Ý YENÝDEN ANLAMAK ÇANAKKALE CEPHESÝNDE ÞEHÝT OLAN KOCAELÝLÝLER MODERN ÇAÐDA KADININ YERÝ

2

3 baþyazý Deðerli Okuyucularýmýz! Dergimizin 46 ncý sayýsýnda sizlere MER- HABA diyebilmenin mutluluðunu yaþýyorum. Öncelikle; Diyanet Ýþleri Baþkanlýðýmýzda Ýmam Hatiplik, Vaizlik, Ýlçe ve Ýl Müftülük görevlerinde 45 yýl gibi yarým asra yakýn bir zamanda din hizmetinde bulunarak, bunun da on yýlýný Kocaeli Ýl Müftüsü olarak çalýþýp; Aylýk Rahmet Dergimizin hayata geçirilmesi baþta olmak üzere çok deðerli hizmetlerde bulunduktan sonra tarihinde yaþ haddinden emekli olan Ýl Müftümüz Sayýn Hikmet KUTLU ya þahsým ve tüm görevlilerimiz adýna teþekkür ediyor, bundan sonraki hayatýnda kendisine ve aile efradýna saðlýk, huzur ve mutluluklar diliyorum. Bayram ERDOÐAN Kocaeli Ýl Müftü Vekili nýn kurulmasý, Cumhuriyet döneminde hatýrlayaca- 08 Mart 2009 Pazar günü kandiller zincirinin ðýmýz en önemli olaylardan bir tanesidir. 85 nci kuruilk halkasý olan MEVLÝD KANDÝLÝ ni idrak ettik. luþ yýl dönümünü kutladýðýmýz Diyanet Ýþleri Baþkan- Sevgili Peygamberimiz Hz.Muhammed (S.A.V) in lýðý gerek yurt içinde, gerek yurt dýþýnda toplumu din dünyayý þereflendirmelerinin 1438 nci kutlu doðu- konusunda aydýnlatmada çok önemli bir görevi yerimunu büyük bir coþku ve heyacanla ihya ettik. ne getirmektedir. Baþkanlýðýmýzýn kuruluþ yýl dönü- Rahmet nebisi Hz.Muhammed (S.A.V) in münü gönülden kutlarken, bugüne kadar aramýzdan doðuþu ile yüzler güldü ve insanlýk aradýðýný buldu. ayrýlanlarý da rahmetle anýyorum. Bu vesileyle mübarek Mevlid Kandilinizi tebrik edi- Mart ayýnda cerayan eden olaylardan birisi yor, dünya ve ahiret mutluluðumuzun gerçekleþmesi- de Ýstiklâl Marþý nýn milli marþ olarak kabul edilmesine, haksýz yere akýtýlan kanlarýn durdurulmasýna dir. Bilindiði üzere her ülkenin milli marþý vardýr. Türk vesile olmasýný Cenab-ý Hak tan niyaz ediyorum. Milleti nin milli marþý ise Mehmet Akif ERSOY tara- Hayalen geçmiþe doðru uzandýðýmýzda hatýr- fýndan kaleme alýnan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi layacaðýmýz ve göðsümüzü kabartacak muhteþem tarafýndan açýlan yarýþmaya katýlarak birinci olmasý olaylardan bir tanesi de Çanakkale Zaferidir. Bu sene sonucu milli marþ olarak kabul edilen Ýstiklâl Marþý - Çanakkale Zaferi nin 94 ncü yýl dönümünü millet dýr. olarak kutlayabilmenin haklý gururunu yaþýyoruz. Mehmet Âkif ERSOY ilim adamý, çile adamý, Ülkemiz üzerinde kötü emeller besleyen düþ- dava adamý ve de þairdir. Savaþ yýllarýný, yokluk günman devletler karþýsýnda, bütün imkânsýzlýklara rað- lerini görüp yaþamýþ, zor günlerin insanýdýr. Ýstiklal men dini, vataný, namusu ve bayraðý uðrunda canýný, Marþý ný da bu þartlar altýnda yazdýðý için, Allah bir malýný ve herþeyini ortaya koyarak aziz milletimiz daha bu millete Ýstiklal Marþý yazdýrmasýn diye yal- 250 bin þehit verme pahasýna da olsa þanlý direniþini varmýþtýr. Biz de ayný dua ve temenniye yürekten kagöstermiþ ve Çanakkale geçilmez dedirtmiþtir. týlýyoruz. Mekâný Cennet olsun, Allah rahmet eylesin. Bir metre kareye altýbin merminin düþtüðü yýllarý arasýnda gerek dergimizin savaþýn olduðu Çanakkale Þehitliklerini gezip, görüp mutfaðýnda çalýþanlar, gerekse yazarlarýmýzla hep ecdadýný tanýmayan gerçekten tarihini tam manasýy- beraber dört yýl gibi uzun bir süre sizlere yararlý olabilla anlamamýþtýr. Bu vesileyle de Çanakkale Þehitleri- mek için olaðanüstü gayret gösterdik. Deðerli katkýsý, mizi ve tüm þehitlerimizi þükran ve rahmetle anýyo- emeði ve desteði olan herkese özellikle de siz deðerli rum. Müslüman Türk milleti olarak inanýyoruz ki göv- okurlarýmýza teþekkür ediyorum. Ancak, yapýlan de düþer, vücut düþer, baþ düþer ve can düþer. Ama deðerlendirme sonunda aylýk Rahmet Dergisi nin asla bayrak düþmez. Bütün dileðimiz sonsuza dek yayýmýna bir müddet ara verdiðimizi siz muhterem ezan dinmesin, bayrak inmesin. okurlarýmýzla paylaþmak istiyorum. 03 Mart 1924 de Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý - Saygýlarýmla... Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 1

4 ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Baþyazý Bayram ERDOÐAN...01 Kocaeli Ýl Müftülüðü Adýna Sahibi Bayram ERDOÐAN - Ýl Müftü Vekili Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü ve Genel Koordinatör Nedim ÖZKAL Yayýn Tetkik Kurulu Nedim ÖZKAL - Ýl Müftü Yardýmcýsý Yusuf YILDIZ-Personel Þb.Müdürü Editörler Kadir KARAÇOBAN M.Rifat TAÞÇIOÐLU Haber Servisi Kadir KARAÇOBAN Mali Ýþler Sorumlusu Ahmet MOLLAOÐLU Grafik - Tasarým Mehmet PEKDEMÝR Reklam Sorumlularý Sami KABAKOZ Serkan VARDAR Fotoðraflar Mehmet Ali ÖZTÜRK Yunus DÝNÇ Film Çýkýþ Filmsan ( ) Baský Türkiye Diyanet Vakfý Yayýn Matbaacýlýk ve Ticaret Ýþletmesi ( ) Ýlçe Temsilcileri Derince Yýlmaz YAYKIN ( ) Gebze Mahmut KARAKIÞ ( ) Gölcük Mustafa ÖZTÜRK ( ) Kandýra Ýlhan ERBAY ( ) Karamürsel Ýsmail DEMÝRCÝ ( ) Körfez Abdullah AKBIYIK ( ) Ýdare Merkezi Kocaeli Ýl Müftülüðü Ankara Cad. No:51 KOCAELÝ Tel: Faks: kocaelimuf@ttnet.net.tr rahmet_dergisi@mynet.com Ýstiklal Marþý nýn Tahlili Ergun YILMAN...03 Akif i Yeniden Anlamak Muhterem AKTAÞ...04 Çanakkale Cephesinde Þehid Olan Kocaeli liler Volkan ÞENEL...06 Þehitlik ve Gazilik Umran KILIÇER...09 Þehitler Ölmez Dr.Ali Vasfi KURT...10 Toplumun Yaþlýlara Bakýþý Ýshak KARALÝ...12 Hz.Peygambere Tabi Olmak Þenol ÞAHÝN...13 Mü min ve Vakar Halil UZUN...14 Hudeybiye Antlaþmasý Nedim ÖZKAL...15 Hediyeleþme Hayri TOKSOY...16 Tebrikleþmek ve Vedalaþmak A.Celil ÇAKAR...17 Ahde Vefa Cemalettin GEZGÝÇ...18 Ýntihar Muhammet GEVHER...19 Azimet, Zaruret ve Ruhsat Dr.Ýhsan KARA...20 Cennet ve Cennetlikler Ýsa AKTAÞ...22 Hutbeler...23 Ýslam ýn Ýçki ve Uyuþturucuya Bakýþý Musa ÝMAMOÐLU...29 Harcamalarda Ölçülü Olmak Mahmut ÞAHÝN...30 Aðaç Dikmek Yavuz YILDIZ...32 Bayanlarýn Vaaza Olan Ýhtiyacý Serap TELEK...33 Modern Çaðda Kadýnýn Yeri Kübra BAÞ...34 Kadýn ve Sosyal Hayat Ýhsan KURT...35 Ailede Kadýnýn Sorumluluðu Tuba KOCADAÐ...36 Soru - Cevap Sabriye SEYMEN...37 Peygamberlik ve Hz.Muhammed in Peygamberliði Ercan ÇARBOÐA...38 Camilerimiz - Mübeccel Bulut Camii Rýfat TAÞCIOÐLU...39 Tarihte Bu Ay - Nevruz M.Rifat TAÞCIOÐLU...40 Önce Saðlýk - Doðru Ýlaç Kullanma Dr. Halil AKAR...41 Haberler...42

5 Gündem Ergün YILMAN Kandýra Vaizi Korkma, sönmez bu þafaklarda yüzen al sancak Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yýldýzýdýr parlayacak! O benimdir, o benim milletimindir ancak! Çatma, kurban olayým, çehreni ey nazlý hilal! Kahraman ýrkýma bir gül... ne bu þiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarýmýz sonra helal. Hakkýdýr, Hakk'a tapan milletimin istiklal. Her milletin hayatýnda dönüm noktasý sayýlabilecek bazý tarihler, olaylar ve kiþiler vardýr. Yirminci asrýn ilk çeyreði de Türk Milleti için bu saydýklarýmýzýn hepsinin bir arada bulunduðu bir zaman dilimidir. Ulusumuz için en önemli olaylardan biri olan bir milli marþýmýzýn yazýlmasý da bu dönemdedir. Ýstiklal Marþýný iyi anlayabilmek için yazýldýðý dönemin þartlarýný incelemek gerekir. Bu dönem þartlarýný göz önünde bulundurmadan Ýstiklal Marþý- mýzý deðerlendirmek imkânsýzdýr. Gerçi bugün yaþa- yan bizlerin ne yaparsak yapalým o dönemi tam ola- rak idrak etmesi mümkün deðildir. O dönemi tarihi belge ve kitaplardan okuyarak öðrenmesi, ancak çok güzel bir manzarayý kartpostaldan görmesi gibi bir þey olacaktýr. Ancak yapabilecek baþka birþey yoktur. Zamanda geriye doðru gidip o dönemi yaþamak mümkün deðildir. Milletimiz için çok önemli olan bu yýllarý kitaplardan da öðrenmek bizim için çok gereklidir.tarih,kendisinden dersler çýkarmak içindir. Yine tarih kendinden gerekli dersleri çýkarmayan milletlerin çöplüðü gibidir. Bizlerde bu çöplüðe atýlmak istemiyorsak tarihimizi iyi öðrenmemiz gerekir. Milletimiz tarihi boyunca zor zamanlarda büyük iþler baþarmýþtýr. Bu baþarý sadece askeri alanlarda olmamýþtýr. Bunun en güzel örneklerinden biri de edebi bir þaheser olan Ýstiklal Marþýnýn çok zor bir dö- nemde yazýlmýþ olmasýdýr. Bu dönemin þartlarýnýn ne olduðunu da gelin o dönemi yaþayanlardan biri olan Eþref Edip Bey den dinleyelim: O günler ne mübarek, ne kutsi günlerdi! O gün- leri yaþamayanlar bunu, mümkün deðil anlayamazlar. Herkes nefsine ait her þeyden feragat etmiþ, memleketin kurtuluþundan baþka bir þey düþünmü- yor. Herkes þahsi emellerini bir tarafa býrakmýþ. Bü- tün fikirler, gönüller bir noktada toplanmýþtý. Hýrs- lar, husumetler ayaklar altýna alýnmýþtý. Ortada yalnýz kardeþlik, samimiyet dalgalanýyordu. Ortak tehlike bütün kalpleri sýmsýký baðlamýþtý. Herkes birbirini candan seviyordu. Bütün gönüller, bütün meclisler, Ankara nýn daðlarý taþlarý samimiyet ve ÝSTÝKLAL MARÞI NIN TAHLÝLÝ sevgi içinde idi. Bu mukaddes mücadelenin büyüklüðünü, kutsî heyecanýný terennüm edecek, onu gelecek asýrlara nakþedecek zaman gelmiþti. (1) Yukarýda da belirtildiði gibi bir milli marþ yazýlmasý için her türlü ortam hazýrdýr. Milli marþýn yazýmý için bir yarýþma tertip edilir. Yarýþmanýn galibi için de 500 lira ödül kararlaþtýrýlýr. Merhum Mehmet Akif Ersoy ödül yüzünden yarýþmaya katýlmak istemez. O na göre böyle ulvî bir görevi ödül için yapmak doðru bir hareket deðildir. Kendisine gerekirse bu mükâfatý almayabileceði taahhüdü yapýlamasý üzerine þiir yazmaya karar verir ve Ýstiklal Marþý ný yazar. Ýstiklal Marþý nýn millî marþ olarak kabulü için mecliste oyla- ma yapýlýr. Oylamadan önce dönemin Maarif Vekili Ýstiklal Marþý ný kürsüden okur. O gün meclis oturu- munda bululanlar öyle duygulanýrlar ki dört defa art arada okunur. 12 Mart 1921 yýlýnda Ýstiklal Marþý milli marþ olarak kabul edilir. Az evvel belirttiðimiz gibi Ýstiklal Marþý,Kurtuluþ Savaþý esnasýnda olaðanüstü þartlarda yazýlmýþtýr. Bu esnada halk son derece yorgun ve bitkindir. Yýllardýr süren savaþlardan ve yenilgilerden dolayý birçok kiþi umutsuzdur. Akif yazmýþ olduðu Marþa bu sebeple Korkma diye haykýrarak baþlar ve her kelime ve mýsrasý ile milletimize yeni bir umut ve moral aþýlar. Garbýn âfâkýný sarmýþsa çelik zýrhlý duvar, Benim iman dolu göðsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasýl böyle bir imaný boðar? Medeniyet! dediðin tek diþi kalmýþ canavar. diyerek Gevþeklik göstermeyin, üzüntüye kapýlma- yýn. Eðer inanmýþsanýz, üstün gelecek olan sizsiniz. (2) ayetini insanýmýza tekrar hatýrlatýr. Bu (hem dört- lük, hem de ayet) sadece Milli Marþýmýzýn yazýldýðý günler için deðil ayný zamanda gelecek için de bir hitaptýr. Türk Milleti, tarihte kendisini saran çelik zýrhlý duvarý parçalayýp atmýþtýr. Allah Teala nýn izni ile her zaman da atacaktýr. Ýþte merhum Akif bizlere bunu hatýrlatmaktadýr. Ýstiklal Marþý Milletimiz tarafýndan çok sevilmiþ- tir. Büyük bir coþku ve heyecan ile okunur. Bestelenen ve önemli günlerde okunan kýsmý sadece ilk iki kýtasýdýr. Ancak buna raðmen birçok kiþi bu güzel marþýn on kýtasýný yani tamamýný ezbere bilir. Ýnsaný- mýz için adeta ekmek ve su gibi olmuþtur. Okuma yazma bilmeyen, henüz ilkokula baþlamamýþ bazý küçük çocuklar dahi bu marþýn tamamýný yani on kýtasýný ezbere bilir. Son olarak þöyle diyebiliriz ki; Ýstiklal marþý, Müslüman Türk milleti için bir duadýr. Devlet ebed müddet duasý.(3) 1.Yaþar Çaðbayýr: Ýstiklal Marþýnýn Tahlili, Türkiye Diyanet Vakfý Yayýnlarý, Ankara 2000, S Ali Ýmran: Yaþar Çaðbayýr: Ýstiklal Marþýnýn Tahlili, Türkiye Diyanet Vakfý Yayýnlarý, Ankara 2000, S. 385 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 3

6 Gündem Muhterem AKTAÞ Ýzmit Anadolu Ýmam-Hatip Lisesi Müdürü Alýnýz ilmini Garb ýn, alýnýz san atýný; Veriniz hem de mesâinize son sür atini. Çünkü kâbil deðil artýk yaþamak bunlarsýz; Çünkü milliyeti yok san atýn ve ilmin; yalnýz. Mehmet Akif ERSOY AKÝF Ý YENÝDEN ANLAMAK ça ve Farsça bildiði için de Necid çöllerine kadar, Mýsýr a ve Arabistan a gönderilmiþtir te Teþkilât-ý Mahsusa tarafýndan Berlin e gönderilir. Dünyanýn dört bir yanýnda dolaþan Akif, bir mütefekkir olarak þarký, garbý karþýlaþtýrýr, Os- manlýnýn içinde bulunduðu durumu düþünür. Batýnýn geliþmiþliðini, ilim ve teknikte ilerlemesini, dünyaya hükmetmesini görür. Þarka bakar: Bir zamanlar Avrupa ya diz çöktüren Osmanlý, þimdi fakirlik içinde; ilimde, irfanda geri kalmýþ durumdadýr. Akif görür ki dünyanýn en acýnacak insanlarý Müslüman- lardýr. Bütün hayatý boyunca onlarý gerilikten, zilletten ve esaretten kurtarmaya çalýþmýþtýr. Bir Karakter ve Ýlim Abidesi O, bir karakter abidesi olarak anýlmýþtýr. Öyle ki O nun görüþlerini benimsemeyenler, þiir anlayýþýna katýlmayanlar bile onun saðlam kiþiliðine þapka çýkarmýþ, bundan dolayý ona saygý duymuþlardýr. Meselâ Hüseyin Cahit Yalçýn, onun için Fikir ve kanaatleri bizimkilere uymadýðý halde saygý duya- rým. Çünkü yalan söylemedi, gösteriþ yapmadý, fenalýk etmedi. Der. Sporcu yönünü Mithat Cemal Kuntay anlatýyor: Boðaziçi de yüzme yarýþý kazanan,çatalca da güreþen, Veli Efendi Çayýrýnda adým atlayan (uzun atlama), Mütenebbî yi, Ýbnülfarýz ý, Kur an ý ezbere bi- len,hersek Müftüsü Fehmi Hoca ile Ýlm-i Ersab konu- þan, Daðýstanlý Halis Hoca ile Kitâbül Kâmil i hasbi- hal eden, Musa Kazým Hoca ile Bedrettin in Varidatýný okuyan, Emile Zola nýn romanlarýnda insan yýðýnlarýnýn idaredeki kudretini seven ve münekkitlerin de bunu beðendiklerini görünce takdirindeki isabete sevinen; sonra Halkalý Mektebinin bahçesinde Ýstiska-i batna uðrayan ineklerin karnýndan trocartla su alan, sonra Aruz ölçüsünün orkestrasyonunu yapan Akif, bir taraftan da nýsfiye üflüyordu. Akif in, dönemindeki Batý edebiyatýný da izlediðini, Fransýz romantýklerini ve realistlerini (Victor Hugo, Lamartine,J.Jack Rousseau,Alphonse Daudet, Emile Zola vb.) okuduðunu, tercümeler yaptýðýný biliyoruz. Ancak, sanatýnda realist (gerçekçi) bir yol tutturmuþtur. Doðu edebiyatýnda da Sâdi ye hayrandýr. Onu örnek almýþ ve ondan çokça da tercüme yapmýþtýr. Þu mýsralar, onun sanat anlayýþýný özetler: Hayýr, hayâl ile yoktur benim alýþveriþim... Ýnan ki:her ne demiþsem görüp de söylemiþim. Þudur cihanda benim en beðendiðim meslek: Günümüzde, üzerinde söz söylenen, okunan, incelenen, tez hazýrlanan, ezberlenen þahsiyetlerin baþýnda gelir Akif. Ne var ki sadece þâir olarak tanýr onu çocuklarýmýz; þahsiyetini, düþüncelerini, idealini, mütercimliðini, öðretmenliðini,hafýzlýðýný,yüzücülüðünü,güreþçiliðini,yayýncýlýðýný,hatipliðini göz ardý ederiz her nedense... Ýlk Öðretmen: Baba Akif in babasý Arnavutluk un Ýpek kazasýnýn Þuþisa köyünden Ýpekli Tahir Efendi dir. Ýlim öðrenmek için köyünden kalkýp Ýstanbul a, Fatih Medresesi ne gelmiþ,icazet almýþ, sarayda, padiþaha huzur dersleri vermiþ âlim bir zattýr. Akif in eðitimi dört yaþýnda baþlýyor:mahalle mektebine baþlayýþ ve evde aþkla devam eden süreç: Arapça, Kýraat, Tecvit; hafýzlýk. Akif,babasýndan aldýðý bu eðitime hayatý boyunca sadýk kalýr. Henüz 14 yaþýndayken babasýný kaybettiðinden yýllar sonra bile, Ben ne öðrendiysem babamdan öðrendim, benim ilk hocam babamdýr. diyecek kadar büyük bir saygý ve hürmet gösterir. Bugün, sürekli toplumdan, okuldan, çevreden, dünyadan þikâyet eden, hep ve tek suçlu onlarmýþ gibi davranan ana babalar için ne güzel bir örnektir Tahir Efendi Sonraki yýllarda babasýndan aldýðý bu yüksek aþk ve idealizm, onda engel tanýmaz bir dinamizme dönüþmüþtür.her gün Fatih ten Halkalý ya, Baytar Mektebi ne 17 kilometre yürüyerek gidiþ ve dönüþ. Fatih Camiinde þiirinde babasýný ve çocukluðunu hatýrlar: Sekiz yaþýnda kadardým. Babam gelir: Bu gece, Sizinle camiye gitsek çocuklar erkence. Giderseniz gelin amma namazda uslu durun; Meramýnýz yaramazlýksa iþte ev, oturun! Deyip alýrdý beraber benimle kardeþimi, Namaza durdu mu, haliyle koyverir peþimi, Dalar giderdi. Ben artýk kalýnca azâde, Ne âþýkâne koþardým hasýrlar üstünde. Bir Baytar Nüktesi Dolayýsýyla Akif i küçük görmek isteyen bir genç gelir bir gün ve sorar: -Affedersiniz, siz baytar mýsýnýz? -Evet, bir yeriniz mi aðrýyordu? Ziraat Nezareti (Bakanlýðý) emrinde geçen yirmi yýllýk memuriyeti sýrasýnda veteriner olarak dolaþtýðý Rumeli, Anadolu ve Arabistan da köylülerle yakýn iliþkiler kurar. Fransýzca bildiði için Avrupa ya, Arap- 4 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46

7 Gündem Sözüm odun gibi olsun, hakikat olsun, tek! Akif, karakter itibarýyla çok dürüst, özü gibi sözü de saðlam bir þahsiyetti. Bir gün, Fen Fakültesi profesörlerinden Rasathane Müdürü Fatin Efendi ye, gününü, saatini tayin ederek geleceðine dair söz vermiþti. O zamanlar Akif, Beylerbeyi nde, yani Boðaz ýn Asya tarafýnda, Fatin Efendi ise Vaniköy de oturmaktadýr. Bir pazar günüdür. Müthiþ bir fýrtýna çýkmýþ, yaðmur yaðmýþtýr. Boðazda yandan çarklý vapur da çalýþamaz olmuþtur. Fatin Efendi, Akif ten ümidini kesmiþ ve yandaki komþusuna ziyarete gitmiþtir. Akif, tam saatinde gelmiþ ve evdekiler Fatin Efendi nin komþuya gittiðini söyleyince hemen geri dönüp gitmiþ ve altý ay görüþmemiþtir. Altý ay sonra karþýlaþtýklarýnda þöyle der Fatin Efendi ye: Hoca, hoca!.. Verilen bir sözü, ölüm hariç, hiçbir þey yerine getirmemek için sebep olamaz... Bugün bile, þiddetli dip akýntýlarýndan dolayý çok yüzücünün cesaret edemediði Boðaz ý yüzerek geçmiþtir. Ýþte Akif, bunun için büyüktür. Akif i anlamak, Asým ýn nesli olmaktan geçer. MEHMET ÂKÝF LE YEDÝGÜN DERGÝSÝ NCE YAPILAN SON RÖPORTAJ (1 TEMMUZ 1936 KANDEMÝR) Türk edebiyatýna son devrin çok güzel þiirlerini hediye eden büyük þair yaþayacak takatim kalmýþtý.. Bizim dilimiz tutulmuþtu. Ordu, bizzat Mehmet Âkif, vatandan on bir senelik bir ayrýlýktan sonra tekrar aramýza yazýyordu. kavuþtu. Ýstiklal Marþý nýn büyük þairi Âkif, yurda hasta döndü. Þimdi (Üstadý ziyarete gelenler, görüþmemize ikide bir de fasýla veriyorlar. hastanede tedavi altýndadýr. Yedigün muharriri Âkif le konuþtu. Onun yurttan Hastabakýcý hemþirenin getirdiði yemek tepsisi odayý bir parça boþaltýyor, ayrý yaþadýðý günlerdeki hatýralarýný, intibalarýný topladý. Günün birinde þimdi, o, aðýr aðýr çorbasýný içerken bir yandan da benimle konuþmak sessiz sedasýz yola revan olarak vatan ufuklarýný aþan þair Mehmet Âkif, tam nezaketini gösteriyor:) on bir yýl süren bu uzun seferin sonunda, iþte bembeyaz bir hastane - Mýsýr da nasýl vakit geçirdiniz? odasýnýn, bembeyaz bir yataðýnda solgun, mecalsiz ve bitap yatýyor. - Kahire nin yirmi beþ kilometre cenubunda Hilvan vardýr. Sakin asude (Baþucundaki sandalyeye oturdum. Kýrçýl sakalýn çerçevelediði bu bir köþedir. Orada oturdum. Zaten, tab an münzevi bir adamým. Gürültüyü sapsarý yüze, bu gevþemiþ, sarkmýþ çizgilere, bu yorgun ve dalgýn gözlere sevmem. Ýstanbul da iken de böyle idim. Mýsýr da da Darülfünun iþi çýkýncaya bakýyorum, zaman denen þeyin kudretini, hayat denen efsanenin sýrrýný kadar Hilvan da yaþadým. Son zamanlarda Kahire ye indim. bilmek istiyorum, sonra, yavaþça soruyorum:) - Sevdiniz mi Mýsýr ý? - Özledin mi bizi üstat?... - Var, güzel taraflarý var... Bilhassa kýþýn... Hoþ yazýn da, sýcak (Dudaklarýný hiç kýpýrdatmasaydý, hiç ses çýkarmasaydý bile, bu zehir iklimlerde bulunduðum için muzdarip olmazdým. Orada sýcak da sürekli gibi gülümsemesiyle her þeyi söylemiþ olurdu.) deðildir, evler de ona göre yapýlmýþtýr. En sýcak günlerde odalarýn harareti - Özlemek mi oðlum.. Özlemek mi?... (Bu acýnýn büyüklüðünü bir daha yirmi sekiz, otuzdan fazlaya çýkmaz... Fakat bir yaz günü Ýstanbul... Bu kendi içinde görmek ister gibi gözlerini yumdu, sonra, kesik kesik konuþtu:) doðup büyüdüðüm, bütün dostlarýmýn yaþadýklarý Ýstanbul, hele Boðaz Mýsýr dan üç gecede geldim. Bu üç gece, otuz asýr kadar uzun sürdü...orada gözlerimin önüne gelince... on bir yýl kaldým..fakat bir an oldu ki, on bir gün daha kalsaydým, çýldýrýrdým.. -Mýsýr da neler yazdýnýz? - Hasret...(Kupkuru dudaklarýndan kendi gibi solgun bir ses sýzýyor:) Geçmiþten adam hisse kaparmýþ... Ne masal þey! - Çok acý... Beþ bin senelik kýssa yarým hisse mi verdi? - Ya kavuþmanýn sevinci? Tarih i tekerrür diye tarif ediyorlar; - Onu sorma oðlum.. Onu ben kendi kendime bile soramýyorum... Hiç ibret alýnsaydý, tekerrür mü ederdi? Ancak yazýk ki vapurdan çýkar çýkmaz yataða düþtüm, hiçbir þey göremedim. - Kolay mý yazarsýnýz? (Dudaklarýna götürdüðü bardaðý yana çekerek:) (Ve kendi kendine söylüyor:) Cennet gibi yurdumdayým ya... Çok þükür. - Hayýr!., diyor. (Ve suyunu içtikten sonra, devam ediyor:) Çok (Hastalýðý aklýna geliyor;) Karaciðerim, dalaðým þiþmiþ, geldik, yattýk burada. uðraþýrým.. Epeyi çalýþýrým.. Mevzuu uzun boylu kafamda iþlerim... Nihayet Müþahede altýna aldýlar, bakalým ne olacak? kâðýt üzerine naklederken de hayli yorulurum. (Eski hatýralarýný deþiyorum. Millî Mücadele nin ilk günlerinde Ankara - Zevklerinizi sorabilir miyim üstadým? (Hafifçe gülümsüyor ve zevk Ýstasyonunda karþýlaþýþýmýzý hatýrlýyorum.) diye dünyada bir þey var mý der gibi yüzüme bakýyor:) - Evet.. diyor, Ýstanbul dan, mücahede aleyhine fetva çýktýðý gün - Zevk mi?. Benim zevklerim mi?. Eðer sevdiði eserleri okumak, ayrýlmýþtým. Üsküdar dan araba ile þimdi ismini hatýrlamadýðým bir köye hoþlandýðý mevzularý yazmak için uðraþmak, nihayet düþünmek, gittik, oradan Cuma yý tuttuk. O zaman Adapazarý nda karýþýklýklar vardý, yapayalnýz, bir köþeye çekilerek, sessiz sedasýz düþünmek bir zevkse.. Eh kenarýndan geçtik, kâh öküz arabalarýyla, kâh beygirlerle Lefke ye geldik ve benim de zevklerim var demektir. trenle Ankara ya ulaþtýk... Ankara... Yarabbi ne heyecanlý, helecanlý günler (Çorbasýndan baþka bir þeye el sürmeyen þaire, hastabakýcý hemþire, geçirmiþtik... Hele Bursa nýn düþtüðü gün... Ya Sakarya günleri... Fakat bir yalvaran bir sesle öteki yemekleri gösteriyor:) gün bile ümidimizi kaybetmedik, asla ye se düþmedik. Zaten baþka türlü - Siz yorulmayýn, ben vereyim.. çalýþýlabilir miydi? Ne topumuz vardý, ne tüfeðimiz... Fakat imanýmýz - Yiyemiyeceðim.. büyüktü. (Yorgun, susuyor..) -Bir parça sütlâç.. - Ýstiklal Marþý ný nasýl yazdýnýz? (Yavaþça yataðýnda doðruluyor, -Mümkün deðil.. Rica ederim ýsrar etmeyin... (Ve bana dönüyor:) yastýklara yaslanýyor, sesi birden canlanýyor:) -Eskiden beri yemekle baþým hoþ deðildir... Sigara da içmem... Þimdi - Doðacaktýr, sana vadettiði günler Hakkýn!.. Bu, ümitle, imanla yazýlýr. doktorlar zorla ye, deyip duruyorlar... Zorla ne olur ki yemek yenebilsin? O zamaný düþünün... Ýmaným olmasaydý yazabilir miydim? Zaten ben, baþka (Tekrar yataðýna geçince, ben de vedaya hazýrlanýyorum. Ve ayak türlü düþünüp, baþka türlü yazanlardan deðilim. Bu, elimden gelmez. Ýçimde üstünde soruyorum:) ne varsa, bütün duygularým yazýlarýmdadýr...þu var ki, ÝÝstiklal Marþý nýn þiir - Neler yazacaksýnýz? olmak üzere bir kýymeti yoktur. Ancak tarihî bir deðeri vardýr. - Biraz kendime gelirsem, yazacak þeylerim hazýr.. (Eliyle birkaç defa (Ve, gözleri, yemyeþil Þiþli sýrtlarýnda, dilinde bir dua gibi ayný naðme baþýna vuruyor:) titriyor:) -Kimbilir belki yarýn, belki yarýndan da yakýn. -Var kafamda hazýrlanmýþ mevzularým.. -Ya büyük zafer üstadým.. O anda ne duydunuz? - Ya en son yazýnýz? (Kalbi durmuþ gibi sarsýlýyor, sonra bir anda yeniden canlanmýþ gibi, - Mýsýr da geçen sene bir resmimi çekmiþlerdi. Güneþli bir hava idi, nereden geldiði bilinmez bir ýþýkla gözlerinin içi gülerek:) gölgem de upuzun, kumlarda duruyordu. Bu resmin altýna þöyle yazmýþtým: - Ah... (Ve bir lâhza býrakýyor kendini bu eþsiz sevincin koynuna... Hepsi göçmüþ, hani yoldaþlarýnýn hiç biri yok Dalýyor.. Ve, sesinin ta içten dudaklarýna dökülüþünü seziyorum:) Allah ým ne Sen mi kaldýn yalnýz, kafileden böyle uzak muazzam zaferdi o!.. Ortalýk hercü-merç oldu...beþ altý saat içinde bir baþka Postu sermekse meramýn yola, serdirmezler dünya doðdu. (Tekrar gözlerini yumuyor:) Ve biz, mest olduk!.. Hadi, gölgenle beraber silinip gitmene bak. - O zaman bir þey yazmadýnýz mý? (Ve kupkuru kaim dudaklar biribirine yapýþýyor..) - Artýk benim ne düþünecek, ne duyacak, ne yazacak, hatta ne Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 5

8 Gündem Volkan ÞENEL Tarihçi Çanakkale Savaþý Hakkýnda Milletlerin tarihleri incelendiði zaman ait olduklarý toplumun tarihini etkilemiþ olan nice olaylarýn olduðu görülür. Yaþanan bazý önemli olaylar ise milletlerin hayatlarýnda birer dönüm noktasý oluþturmaktadýr. I.Dünya Savaþý nýn önemli bir bölümünü oluþturan Çanakkale Cephesi Savaþlarý da, Türk milleti açýsýndan bir dönüm noktasýdýr. Zira Çanakkale Cephesi Savaþlarý, sonuçlarý bakýmýndan gerek ulusal gerekse uluslar arasý düzeyde etkiler yapmýþ savaþlardýr. Dikkat edilecek olursa üzerinden bunca yýl geçmesine raðmen, bu savaþlarda yaþananlar hala sýcaklýðýný korumaktadýr. Çanakkale yi anlatabilmek hiç de kolay deðildir. Çünkü, Çanakkale de; cepheye ilk gönüllü asker olarak gidebilmek için askerlik þubesinin önünde sabahlayan Celal Ýbrahimler vardýr, 276 kg lýk top mermisini tek baþýna kaldýrarak savaþýn kaderini deðiþtiren Havranlý Seyit Onbaþýlar vardýr, þehit olacaðýný bildiði için vasiyetini cebinde taþýyan Gümüþhaneli Üsteðmen Zahidler vardýr, mevzide kendisi nöbet tutarak yorulan askerlerini dinlendiren Binbaþý Arifler vardýr, Nusret Mayýn Gemisi nden o kutlu 26 mayýný denize indiren Ýzmitli Üsteðmen Ýsmailler vardýr, askerlerini motive etmek için Yetiþ Ya Muhammed kitabýn elden gidiyor! diye haykýran Binbaþý Lütfüler vardýr, Ben size taarruzu deðil ölmeyi emrediyorum! diye emir veren ve bir ulusun kaderini deðiþtiren Yarbay Mustafa Kemaller vardýr... Çanakkale Savaþlarýyla ilgili birçok kitap hazýrlanmýþtýr. Hazýrlanan bu kitaplarýn çoðu savaþlar hakkýnda genel bilgiler içeren yayýnlardýr. Çanakkale savaþlarýný yerel tarih araþtýrmasý yönüyle inceleyen eser sayýsý ise oldukça azdýr. Kocaeli ilimizden de, birçok insanýmýz gerek gö- 6 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 nüllü, gerekse askeri görevli olarak bu savaþlara iþtirak etmiþlerdir. Çanakkale Cephesi ne sevk edilen Kocaelili insanlarýn sayýsýnýn ne kadar olduðu ise kesin olarak tespit edilememiþtir. Tespit edilmesi de oldukça güçtür. Bunun nedeni cepheye gönderilen kayýtlý askerlerin dýþýnda, birçok insanýmýzýn da gönüllü olarak savaþlara katýlmýþ olmasýdýr. Çanakkale Savaþlarýna, Kocaeli bölgesinden yo- ðun bir katýlýmýn olmasýnýn çeþitli nedenleri vardýr. Bunlar; - Kocaeli bölgesinin, Çanakkale Savaþlarýnýn yapýldýðý Gelibolu yarýmadasýna yakýn olmasý, - Ýzmit þehir merkezinden geçen demiryolu sayesinde önemli merkezlere baðlantýnýn kolay saðlanmasý, - Kocaeli bölgesi insanlarýnýn milli konulara olan duyarlýlýðý, - Çanakkale Savaþlarýnda etkin bir rol oynayan 57. Alay ýn, Ýzmit Sancaðý nda bulunan 29. Tugay tarafýndan desteklenmesi, - Ýzmit Sancaðý nýn kalabalýk bir nüfus yoðunlu- ðuna sahip olmasý, gibi etkenlerdir. Cepheye giden insanlarýmýzýn büyük bir kýsmý yapýlan savaþlar sýrasýnda þehit olmuþlar ve þehit ol- duklarý topraklarda kalmýþlardýr. Þehit olan bu hem- þerilerimizden bazýlarýnýn þehit olduklarý; yer, tarih ve zaman bilinmekte, bazýlarýnýn ise ne þekilde, nerde ve ne zaman vefat ettikleri hakkýnda herhangi bir bilgi bulunmamaktadýr. Çanakkale Savaþýyla ilgili yaptýðýmýz yerel tarih araþtýrmalarýndaki en önemli amacýmýz; Gelibolu Yarýmadasý nýn herhangi bir yerinde, herhangi bir cephesinde, herhangi bir savaþýnda kaybettiðimiz, adý bilinen veya bilinmeyen binlerce Mehmetçiðin hatýrasýný yad etmek, onlarý daha yakýndan tanýyabilmek ve tanýtabilmektir. Zira, Türk Milleti nin

9 rece yoðun bir katýlýmýn olduðu- nu göstermek- tedir. Gönülden inanýyoruz ki, bilimsel bilgi,belge ve tarihi kaynak- lar ýþýðý altýnda yapýlan bu çalýþmalar gelecek nesillerin, Ça- nakkale Savaþý - nýn tarihi önemini daha iyi an- lamasýný saðlayacaktýr. Anadolu coðrafyasý üzerindeki hakimiyetini temsil eden ve milli hafýzamýzý oluþturan þehitlerimizle bir gönül baðýmýz vardýr... Sonuç Çanakkale Savaþý, Türk tarihinde önemli bir yer tutmaktadýr. Þüphesiz ki yaþanan bu savaþ, sonuçlarý ve önemi itibariyle milletimizin geleceðini derinden etkilemiþtir. Çanakkale Savaþý nda þehit olan insanlarýn to- runlarý olan bizler, bu savaþýn tarihi, siyasi, askeri ve diplomatik yönlerini iyi bilmeli, günümüze ulaþan etkilerini iyi deðerlendirmeliyiz. Çanakkale Savaþýyla ilgili yapmýþ olduðumuz araþtýrma sonucunda, 700 Kocaelili þehidimize ait bilgiye ulaþmayý baþardýk. Ulaþtýðýmýz sonuç, Çanak- kale Cephesi Savaþlarýna Kocaeli bölgesinden ne de- Çanakkale Savaþý yla Ýlgili ÝLGÝNÇ NOTLAR Çanakkale Savaþý, tarihimizde önemli bir yer gömdük... Demiþtir. tutmaktadýr. Yaþanan bu savaþ, sonuçlarý ve önemi Galatasaray Liitibariyle milletimizin geleceðini derinden sesi öðrencisi Celal etkilemiþtir. Ýbrahim Bey, Çanak- Çanakkale Savaþý nda þehit olan insanlarýn to- kale Cephesi ne gönrunlarý olan bizler, bu savaþýn tarihi, siyasi, askeri ve derilecek kiþilerin diplomatik yönlerini iyi bilmeli, günümüze ulaþan kayýtlarýnýn yapýldýðý etkilerini iyi deðerlendirmeliyiz. askerlik þubesinin Gönülden inanýyoruz ki, bilimsel bilgi, belge ve önüne gitmiþ ve satarihî verilerin ýþýðý altýnda hazýrlanan çalýþmalar ge- baha kadar bekleyelecek nesillerin, Çanakkale Savaþý nýn tarihi önemini rek adýný listeye ilk daha iyi anlamalarýný saðlayacaktýr. gönüllü olarak yaz- Çanakkale Savaþý yla ilgili kitaplar detaylý ola- dýrmayý baþarmýþtýr rak incelendiði zaman nice ilginç bilgilerle karþýlaþý- (Celal Ýbrahim Bey, - lýr. Bu ilginç bilgilerden bir demet sunmak istiyoruz bir rivayete göresizlere yýlýnda Irak Çanakkale Cephesi Savaþlarý sonucu, Anado- Cephesi nde þehit lu daki her 3 evin 1 inden þehit çýkmýþtýr. 3 kadýndan olmuþtur). birisi ise dul kalmýþtýr. Çanakkale Bo- Ýngiltere, Yeni Zelanda ve Avustralya da afiþler ðazý ný 1915 te geçemeyen bastýrýlarak duvarlara asýlmýþ, bu þekilde cepheye Ýngilizler, asker toplanmaya çalýþýlmýþtýr. Ýstanbul un iþgali sý- Gençler! Buraya gelin, size ihtiyaç var. Gibi. rasýnda Çanakkale - Çanakkale de hüsrana uðrayan Ýngilizler anýla- ye giderek oradaki rýnda; Tanrý Türklerden yanaydý, Tanrý Türklere Türk toplarýný parça- yardým etti gibi ifadeler kullanmýþlardýr. lamýþlardýr. Çanakkale Cephesi Savaþlarýnda yaralýlarýn 650 Kiþilik Yatedavisinde oldukça ilginç yöntemler kullanýlmýþtýr. hudi Siyon Birliði, Ýn- Örnek olarak; aðýr yaralý askerlerin kanamasýný durnüllü olarak Çanak- gilizlerin yanýnda gödurmak için tütün, ot, ve çaput, bunlarýn olmadýðý yerlerde ise toprak kullanýlmýþtýr. kale Savaþý na katýl- mýþlardýr. Mustafa Kemal Çanakkale Savaþý ný anlatýrken Biz, Anafartalar da bir Darülfünun (Üniversite) Çanakkale Gündem Galatasaray'ýn kuruluþ yýllarýnýn efsanevi futbolcusu Celal Ýbrahim de tahsili sebebiyle savaþtan muaf olmasýna raðmen Çanakkale'ye gidip savaþanlar arasýnda yer alýyor. Çanakkale'nin ardýndan 1917 yýlýnda Baðdat Cephesi'nde þehit düþmüþ. Celal Ýbrahim'in savaþa katýlmasý þöyle anlatýlýyor: "Birinci Dünya Savaþý'nýn baþlangýcýnda seferberlik ilanýyla birlikte yurdun her tarafýndan gönüllüler çýkmýþ, Galatasaray lisesinin öðrencileri de askerlik þubelerinin yolunu tutmuþlardý. Tahsilleri sebebiyle savaþtan muaf olsalar da hiçbir bu muafiyeti kullanmayý düþünmemiþtir. Ýçlerinden en atik olan ise hýzlý futboluyla en önde olan Celal Ýbrahim'dir. Okulun 1914 mezunlarýndan 646 numaralý Celal Ýbrahim Galatasaray'dan ilk gönüllü olmak için askerlik þubesinin kapýsýnda beklemiþ ve muradýna ermiþtir. Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 7

10 Gündem Kara Savaþlarýnýn dýþýnda, Dünyanýn hiçbir yerinde 7- TRIUMP: Zafer 8 metreye inen siper savaþlarý yaþanmamýþtýr. Ýngiliz Deniz Bakaný Churchill Çanakkale Çanakkale Savaþý ndan sonra Anzaklarýn Savaþý ný kaybetmemize neden olan Nusret in Türklere olan bakýþ açýsý deðiþmiþtir. boðaza döþediði o 26 mayýndýr. Bu mayýnlar sadece Savaþtan Önce : Barbar, vahþi, acýmasýz Türk savaþýn deðil, dünyanýn geleceðini deðiþtirmiþtir Savaþtan Sonra: Centilmen, sempatik, mert Türk Demiþtir. Çanakkale Deniz Savaþlarý sýrasýnda 276 kg.lýk Ýngilizlerin, savaþtan top mermisini tek baþýna kaldýrarak Ocean Zýrhlýsý ný batýran Havranlý Seyit Onbaþý, 1939 yýlýnda bakýmsýzlýktan vereme yakalanmýþ ve ölmüþtür. sonra Ýstanbul da kullanmak Kara savaþlarý için sýrasýnda kar- bastýrdýklarý þýlýklý hücumlar para. yapýlýrken, da Çanakkale Savaþý ný kazanacaklarýndan son bir ihtimal olan derece emin olan Ýngilizler, Ýstanbul da kullanmak mermilerin havaüzere para bastýrmýþlardýr. (10 Þilin üzerine 60 Kuruþ da çarpýþmasý bir baskýsý) çok kez vuku bulmuþtur. Ýngilizler, sömürgelerinden getirdikleri; Senagallileri, Sihlileri, Pathanlýlarý, Rawalpindiler, Çanakkale Madrassileri, Maorileri, Nepallileri, Gurkalýlarý, Cephesi Savaþla- Jatlýlarý, Bahicileri, Hintlileri, Nepallileri ve rýnda en kanlý ve Anzaklarý Türklere karþý savaþtýrmýþlardýr. aðýr kayýplarýn Ýngilizler sömürgelerinden getirdikleri Müslüden verildiði günlerman askerleri Almanlar, sizin halifenizi esir aldýlar. bir tanesi de Seyit Onbaþý yý hep bu resmiyle tanýdýk. Bizimle birlikte savaþýnki halifenizi Almanlardan 19 Mayýs týr. Tarikurtaralým demiþlerdir. he 19 Mayýs Taar- Londra ve Paris teki bazý vapur þirketleri Çaçen bu hadisede ruzu olarak genakkale Savaþý sonrasý için Ýstanbul a turlar düzenleön saflarda çarpýmiþlerdir. Hatta bu turlara ait gidiþ-dönüþ biletlerini savaþ baþlamadan önce, Ýngiliz halkýna satmýþlardýr. þan e ya- kýn üniversiteli Ýngiliz Deniz Kuvvetleri Bakaný Winston ve liseli asker þe- Churchill Biz, Çanakkale de Türklerle deðil Tanrý hit olmuþtur. ile savaþtýk. O yüzden yenildik Demiþtir. Çanakkale Çanakkale Deniz Savaþlarý baþlamadan önce Savaþý na katýlan Boðaz, havadan ve denizden defalarca taranmýþtýr. Alman Subayý Bu tarama sonucunda Boðazýn temiz olduðu rapor Carl Mühlman, edilmiþ, savaþ baþlayýnca birçok gemi bu taranan savaþ sonrasý anýalanlardaki mayýnlara çarparak batmýþtýr. Nusret larýný Bir Alman 276 kg.lýk top mermisini tek baþýna Mayýn Gemisi tarafýndan döþenen ve denizin sadece Subayýn Anýlarý kaldýrarak Ocean Zýrhlýsý ný batýra Seyit birkaç metre altýnda bulunan 26 mayýnýn görülmeadýyla kitaplaþmesi ise çok ilginçtir. Onbaþý, 1939 yýlýnda bakýmsýzlýktan týrmýþtýr. Bu ki- vereme yakalanmýþ ve ölmüþtür. Ýngiliz ve Fransýzlar, Çanakkale ye; 18 savaþ tapta çok ilginç gemisi, 13 kruvazör, 38 muhrip, 2 uçak gemisi, 1 ba- bilgilere yer verilmiþtir; Yüzlerce, hatta binlerce lon gemisi, 2 mayýn tarama gemisi, 108 taþýt gemisi, askerin bedenlerinde gömlekleri yoktu. Çoraplarý 64 uçak (uçak gemisinde) getirmiþlerdir. Bu savaþ ve pabuçlarýnýn olmamasý yüzünden ayaklarýna pagemilerinden bazýlarýnýn isimleri oldukça ilginçtir. çavra sarýyorlardý. Ýstanbul dan gönderilen kum AGEMEMNON: Truva Savaþý ný çýkaran Yunan kralý torbalarý siperlerin açýlmasý için deðil, giyim eþyasý VENGEANCE: Öc alan, intikam alan veya yama olarak kullanýlýyordu... INFLEXIBLE: Eðilmez, bükülmez Çanakkale Cephesi Savaþlarýnda, iþgal güçleri- IRRESISTABLE: Dayanýlmaz, karþý konulmaz nin kullandýklarý cephane miktarý oldukça fazladýr. INDOMITABLE: Boyun eðmez, feth edilmez Savaþýn yoðun yaþandýðý bazý yerlerde 1 m² alana INDEFATIGABLE: Yorulmaz, usanmaz düþen mermi ve bomba sayýsýnýn binlerce olduðu gö- MAJESTÝK: Muhteþem rülmüþtür. 8 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46

11 Gündem Umran KILIÇER Gölcük Vaizi ÞEHÝTLÝK VE GAZÝLÝK Ýnsan çalýþarak pek çok rütbe ve unvanlar elde edebilir.þehitlik ve gazilik rütbesi ise, ha- sayýlanlar: Kalbinde nifak bulunmakla yani munafýk 2-Sadece dünya hükümleri bakýmýndan þehit yat karþýlýðýnda elde edilmekte ve inanç sa- olmakla birlikte,dýþ görünüþü itibariyle müslüman yesinde kazanýlmaktadýr.bu bakýmdan rüt- olduðuna hükmedilen ve müslüman safýnda bulundubelerin en üstünü hiç þüphe yok ki þehitlik ve ðu sýrada düþman tarafýndan öldürülen kiþiler bu gaziliktir.þehitlik mertebesine yükselmek hem grupta yer alýr. Bunlar,dünyada yapýlacak iþler baký- Cenab-ý Hak katýnda, hem de halk yanýnda büyük bir mýndan þehit muamelesi görürler. þereftir. Þehit, Allah'ýn huzurunda diri olarak hazýr 3-Sadece ahiret hükümleri bakýmýndan þehit bulunup, nimetlere eriþeceði ve cennete gireceðine sayýlanlar: Allah yolunda savaþýrken aldýðý bir yaraþahit olunacaðý için bu adý almýþtýr. dan dolayý o anda deðil de, daha sonra ölen kiþiler bu Gazi ise, Allah yolunda ve vatan uðrunda savaþ- grupta yer alýrlar. týðý ve þehit olmayý arzu ettiði halde ölmeyip sað ka- Ayrýca hadislerde þehit olduklarý bildirilen, yanlan kimseye verilen addýr. Gazi de þehit olmak ve bu lýþlýkla veya göçük altýnda can veren kiþiler;veba gibi mertebeye yükselmek için savaþtýðýndan dolayý o da yaygýn ve önlenmesi zor hastalýklardan ölenler, ilim þehitler derecesinde kabul edilmiþtir. Bu konuda tahsili yolunda, helal kazanç uðrunda, gerek kendi- Peygamberimiz: Bir kimse Allah yolunda þehit ol- nin, gerekse baþkalarýnýn can, mal ve namuslarý uðmayý câný gönülden isterse,yataðýnda ölse bile Allah runda ölenler, loðusa iken ölen ve cuma gecesinde onu þehitler derecesine ulaþtýrýr. (1) buyurmuþtur. ölen kimseler de bu grupta yer alan þehitlerdir. (6) Yüce Allah,þehitlerin ölü deðil, bizim anlayama- Vatan, Müslümanýn her þeyidir. Çünkü din, nayacaðýmýz bir hayat ile diri olduklarýný ve O'nun tara- mus, þeref ve baðýmsýzlýk gibi kutsal deðerler ancak fýndan rýzýklandýrýldýklarýný buyuruyor: Allah yolun- vatan sayesinde korunabilir. Bunun için atalarýmýz da öldürülenlere (þehitlere) ölüler demeyin. Hayýr, bu güzel vatan için her türlü fedakârlýkta bulunmuþ, onlar diridirler. Ancak siz bunu bilemezsiniz. (2) kanlarýný akýtarak düþmana teslim etmemiþlerdir. Allah yolunda öldürülenleri (þehitleri) sakýn ölüler Mü'min yalnýz vatanýný deðil milletini de sevmesanma. Bilakis onlar diridirler. Rableri katýnda, lidir. Sevgi güç verir, mutluluk verir. Ayrýlýk, sinirleri Allah'ýn lütfundan kendilerine verdiði nimetlerin bozar, dayanýþmayý yýkar ve milletin arasýna nifak sosevincini yaþayarak rýzýklandýrýlmaktadýr. Arkala- kar. Bu sebeple millet olarak birbirimizi sevmeliyiz. rýndan kendilerine ulaþamayan (henüz þehit olma- Dinimiz fertler arasý münasebetlere önem vermýþ) kimselere de hiçbir korku olmayacaðýna ve on- miþ; riayet edilmesi gereken hukukî ve ahlâkî kurallarýn üzülmeyeceklerine sevinirler. (3) lar koymuþtur. Bunlara uyulduðu takdirde toplumda Hz.Peygamber, þehitlik derecesiyle ilgili buyur- düzen saðlanýr ve güven içinde birlik ve beraberliklemuþtur ki: Hiç kimse cennete girdikten sonra bütün rini saðlayarak mutlu olurlar. Felaket anlarýnda tam dünyaya sahip olsa bile tekrar dünyaya dönmek iste- bir dayanýþma ile birleþen ve barýþ zamanlarýnda el mez. Yalnýz þehitler, erdikleri nimetler sebebiyle ele çalýþan milletler, daima baþarýya ulaþmýþlardýr. dünyaya dönüp, on defa þehit olmayý arzu ederler (4) Bizim tarih, kültür, din ve ülke birliðimiz, millet ola- Hz.Muhammmed (s.a.v) bizzat, bir defa deðil rak ne kadar saðlam bir yapýya sahip olduðumuzu birkaç defa þehit olmayý istemiþ ve þöyle buyur- gösterir. Ýnanan insanlarýn ortak dini duygularý, muþtur: Ruhumu kudret elinde tutan Allah'a yemin fertlerin birbirini sevmelerini kolaylaþtýrýr. ederim ki,allah yolunda savaþýp öldürülmemi,yine Þehitlerimiz,kanlarýný akýtarak bu cennet vataný dirilip savaþta öldürülmemi arzu ederim. (5) bize emanet etmiþlerdir. Bize düþen de topraklarý Ýslam alimleri þehitleri üç kýsýmda deðerlendirir: imar etmek, korumak ve bizden sonraki nesillere 1-Hem dünya hem ahiret hükümleri bakýmýndan devretmektir. Bunu yapmadýðýmýz takdirde,hem vaþehit sayýlanlar: Allah yolunda savaþýrken öldürülen tanýmýza ve hem de þehitlerimize karþý görevlerimizi kiþilerdir.tam anlamýyla þehit, bunlardýr. Bu gruptaki yapmamýþ ve onlarýn ruhlarýný incitmiþ oluruz. þehitler, yýkanmaksýzýn kanlý elbiseleri ile defnedilir, Bütün þehitlerimize Cenabý Hak'tan rahmet dilielbiseleri onlarýn kefeni yerine geçer. Üzerindeki yor,gazilerimize minnet ve þükranlarýmýzý sunuyoruz. silah ve baþka aðýrlýklar alýndýktan sonra cenaze namazý 1-Müslim,imare,157,11,1517 4Buhari,Cihad,21.111,208. kýlýnarak defnedilir. 3Ali imran 3/ Cezeri,Abdurrahman,el fýkh alel mezahibil erbaa,beyrut t.y 1 2Bakara 2/154 5Buhari,Cihad,7,111, Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 9

12 Gündem Dr.Ali Vasfi Kurt Vaiz Zâlim ve zorba insanlar veya topluluk- Ýþte bu anlamda bir âyet meâli þöyledir: Allah lar tarih boyunca her zaman ve her yolunda öldürülenlere ölü demeyin: Hayýr, onlar yerde sudan sebeplerle savaþlara se- yaþýyor, ama siz farkýnda deðilsiniz. (Bakara, 2/154) bep olmuþlar; bu þekilde ya ülke içeri- Hayatýn her safhasýnda cereyan etmekte olan sinde huzursuzluk çýkartmýþ ya da in- her türlü savaþ bir tarafa, gerçek savaþ halinde sanlarý ülkelerinden etmiþlerdir. Böylece savaþ kaçý- mü min bir kiþinin alacaðý tavýr hakkýnda Kur ân nýlmaz bir hal aldýðýnda savaþmak; insanlýk tarihinin þöyle demektedir: en eski kaçýnýlmaz gerçeklerinden birisi olmuþtur. Size savaþ açanlara karþý Allah yolunda savaþ- Dolayýsýyla bu yolla insanlarýn ölmesi ya da öldürül- ýn, ama amacýnýzý aþýp saldýrganlýk yapmayýn! Doðmesi zorunlu hale gelmiþtir. Zira bir yerde fesat ve rusu Allah saldýrganlarý sevmez. Onlarý karþýlaþtýðýfitne çýktýðýnda bunu her defasýnda bertaraf edip de- nýz her yerde öldürün ve sizi sürdükleri yerden siz de fetmek için bir baþka insan topluluðu daima olmuþ- onlarý sürün! Zaten zulüm ve baský, öldürmekten tur. Herhalde bu da nizâm-ý âlem için zorunlu bir þart daha kötüdür. Onlar size savaþ açmadýkça Mescid-i olmaktadýr. (Bakara, 2/251) Harâm civarýnda onlarla savaþmayýn! Ama eðer Her ne kadar melekler tarafýndan, insanoðlunun sizinle savaþýrlarsa onlarý öldürün! Hakikati inkar geleceðinde kan döküp fesat çýkart- edenlerin cezasý böyle verilecektir. ma özelliði öngö-rülmüþse de (Bakara, Ancak vazgeçerlerse siz de býrakýn! 2/30); Cenâb-ý Hak (cc.), ilk insan ve ilk Unutmayýn ki Allah çok affedicidir, peygamber Hz.Âdem i (a.), en mü- rahmet kaynaðýdýr. O halde, artýk zukemmel bir bi-çimde, düþünen ve dü- lüm ve baský kalmayýncaya ve yalnýzþüncelerini ifâde eden, yani konuþan ca Allah a kulluk edilinceye kadar medenî bir varlýk olarak yaratmýþtýr. onlarla savaþýn;ancak vazgeçerlerse, Zannedildiði gibi insan, bir takým ev- bilinçli olarak zulüm iþleyenlerin dýrimlerden geçerek medenîleþmemiþ- þýndakilere karþý tüm düþmanlýklar tir. Yine zannedildiði gibi insanýn yer- sona erecektir. Saldýrmazlýk örfünün yüzüne indiriliþi bir ceza deðil, ona geçerli olduðu aylarda size saldýranyeryüzünde Rabbisi tarafýndan veri- lara siz de karþýlýk verin! Zira saldýrlen hilâfete, verâsete namzet olmasý mazlýk örfünün ihlali,adil karþýlýk ya- (En âm, 6/165; Yûnus, 10/14, 73; Fâtýr, 35/39) ve Rabbisine sasýna tâbidir.böylece,eðer bir kimse karþý kulluk görevlerini, diðer mahlu- size saldýrýda bulunursa siz de onun katýna parmak ýsýttý-racak þekilde, saldýrdýðý gibi saldýrýn; ancak Allah a yerine getirmesi içindir. (A raf, 7/140; Ýsrâ, 17/70) karþý sorumluluðunuzun bilincinde Gerçek bir Müslüman yalnýzca savaþ meydanýn- olun ve Allah ýn, kendisine karþý sorumluluk bilinci da deðil, yataðýnda da ölmüþ olsa o yine bir þehittir. taþýyanlarýn yanýnda olduðunu bilin! (Bakara, 2/ ) (Enfâl, 8/42) Çünkü hak ile bâtýl ýn karýþtýrýldýðý her yerde Bir toplumun nefsi müdafaa veya topraklarýnhak ortadan kalktýðý veya yerini bulmadýðýnda, mü - dan çýkarýldýklarý ya da topraklarýný savunmak için min kiþinin varlýðý anlamlý hale gelmektedir. Çünkü yapacaklarý savaþ, Allah yolunda savaþ sayýlmaken pasif konumda bile Müslüman, eylem halindedir. tadýr Zira yukarýdaki âyetlerde, Müslümanlar için sa- Dolayýsýyla onun yalnýzca bu maksat uðrunda öldür- vaþýn meþruiyeti, kelimenin en geniþ anlamýyla yaldüðü ve öldürüldüðü zaman deðil (Tevbe, 9/111), saðolduðu nýzca kendilerini ve ülkelerini savunma amacýna sürece, hayatta meydana gelen olaylar karþýsýndaki baðlý olduðunu tereddütsüz bir þekilde ortaya koyduruþu gerçek anlamda bir þehâdet ve þehitlik de- maktadýr. Müfessirlerin büyük çoðunluðu, bu âyetmektir. (Nisâ, 4/69; Mâide, 5/8, 44; Hac, 22/78; Hadîd, 57/19) Onun için de lerde, saldýrganlýkta bulunmayý asla doðru bulmadýðý mü minin yaþayýþý gibi, ölümü ve ölüm sonrasýndaki konusunda hemfikirdirler. durumu da bildik bir ölüm deðildir. Zaten böyle Allah yolunda savaþ ise; Allah tarafýndan konulamaçsýz olarak, yani imansýz olarak yaþayanlarýn ne muþ ahlakî ilkeler uðrunda savaþ demektir. Yine þehadet edecekleri bir deðeri, ne de þehit olacaklarý âyetlerde geçmekte olan; Size savaþ açanlar bir vataný vardýr. (Bakara, 2/96; Nahl, 16/21; Kehf, 18/104; Mü minûn, 23/37; Rûm, ifadesiyle, Hac, 22/39'daki, Kendilerine haksýz yere saldýrýlan kimselere savaþma izni verilmiþtir ifade- 30/7; Fâtýr, 35/22; Yâsîn, 36/70; Câsiye, 45/21, 24) 10 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46

13 Gündem siyle; savaþmanýn savunma amaçlý olma özelliðini, týndan ulaþan bir lütfu, bir nimeti ve Allah ýn inadaha açýk bir þekilde ortaya konulmuþtur. Savunmayý nanlarýn hak ettiði ödülü zayi etmeyeceði vaadini savaþýn tek haklý gerekçesi olarak belirleyen bu ilk ve müjdelemek isterler. (Âl-i Ýmrân, 3/ ) temel prensip,kur an'da, bu ayetten sonraki dönem- Peygamber ve þehitlerin bu dünyadaki yaþamlalerde de tekrarlandýðý görülmektedir.(mümtehine,60/8; Nisâ, 4/91) rý son bulmuþ olsa da; eserleri, etkileri ve miraslarýy- Din yalnýz Allah ýn oluncaya kadar demek; la aramýzdadýr ve Allah katýnda da diridirler.(hucurât,49/7-8) hiçbir cezalandýrýlma korkusu duymadan Allah a Nitekim Kur ân ýn temel öðretilerine göre ibadet edilinceye ve hiç kimse baþka bir insana korku insanýn nefsi, onun bedensel ölümüyle ölmez, terile boyun eðmek zorunda kalmayýncaya kadar anla- sine sonsuza kadar yaþamaya devam eder. (Bakara, 2/28; Âl-i mýnda olmaktadýr. (Hac, 22/40) Ýmrân, 3/ , 185; En âm, 6/60; Zümer, 39/42) Bu nedenle uykuya hafif Böylece, müminlere ne zaman saldýrýya uðrar- ölüm; ölüme de aðýr uyku denilmiþtir. (Râgýb, Mufredât, 477) larsa savaþa girmeleri emredildiði halde yukarýdaki Biz kesin olarak biliyoruz ki peygamberler ve þeayetin son bölümü, savaþý sürdürürken, savaþa gir- hitler, sýradan bir ölü de deðildirler. Bilakis onlar, meyenleri öldürmek de dahil, her türlü acýmasýzlýk- Allah katýnda, keyfiyetini tam olarak bilemiyeceðitan sakýnmalarý gerektiðini açýklamaktadýr. miz bir biçimde diridirler. (Bakara, 2/154; Âl-i imrân, 3/169) Hz.Peygamber e (s.) tâbi olanlardan çoðu, þart- Bilindiði þekliyle ölüler dirilerin istek ve arzulalar ne olursa olsun sýrf inançlarý nedeniyle Allah ýn rýna karþýlýk ve cevap veremezler.(ra d,13/31; Neml,27/80; Rûm, onlara zafer bahþedeceðine inanýyorlardý. Bedir 30/52) Fakat, ister kabirleri baþýnda, ister uzaðýnda olzaferinden sonra mü minlerin Uhud da yaþadýklarý sun lehte ve aleyhte, insanlarýn kendileri hakkýndaki acý tecrübe, onlarý derin ve þiddetli bir sarsýntýya uð- konuþmalarýný,selam ve dualarýný iþitirler.biz onlarýn ratmýþtý. Bu sebeple Kur an, onlara, bu felaketin cevaplarýný iþitmesek de, onlar bizim selam ve duakendi yaptýklarýnýn bir sonucu olduðunu hatýrlatmýþ- larýmýza aynýyla mukabelede bulunurlar. Böylece öltýr. Ve ne sebeple olursa olsun savaþtan ya da asker- müþ olan veya kabrinde yatmakta olan kiþiler, yenilikten kaçmak, özellikle münâfýklarýn gerçek yüzünü den diriliþ gününe kadar mezarlarýnda ya mutlu, ya ortaya koymaktadýr ki, ister savaþ ister barýþ halinde da mutsuz bir halde olmaya devam ederler. (A râf, 7/44; Kâf, 50/19; Fecr, 89/27-30) olunsun böyle bir hareketin imandan çok inkara ya- Elbetteki dinimiz; kabirlerin þa þalý bir biçimde kýn, hatta dinden dönmeye eþit bir hareket olduðu, yapýlmasýný, bir bayram ve kutlama yerleri haline dolayýsýyla Allah yolunda þehit olanlarýn ise asla öldönüþtürülmesini, türbe þeklinde bir tapýnaða, ya meyeceði þu âyetlerde çok açýk bir biçimde anlatýlda mâbede çevrilmesini doðru bulmamýþtýr. (Müslim, Sahih, maktadýr: 1970, II/ ; III/ ) Düþmanlarýnýzý Bedir de iki misli musibete uð- Fakat dinimiz; ecdâdýmýzýn, maddi ve mânevi rattýktan sonra, þimdi ayný musibet sizin baþýnýza büyüklerimizin ve þehitlerimizin kabirlerinin, bize geldi diye, kendi kendinize Bu nasýl oldu? diye so- tarihimizi,geçmiþimizi unutturmayacak ve en önemruyorsunuz, öyle mi? De ki: O, sizin kendi eseriniz- lisi dünya yaþamýnýn geçiciliðini ve ölüm gerçeðini dir. Doðrusu, Allah dilediði her þeyi yapmaya kâdir- hatýrlatacak bir biçimde belirli olmasý ve yaþadýðýdir.ýki ordunun harpte karþýlaþtýðý Uhud günü baþýný- mýz yerlerin en mûtenâ köþelerinde,yeþillikler içinza gelenler Allah ýn izni ile gerçekleþti. Bu, Allah ýn de ve bakýmlý bir biçimde olmasýný tavsiye etmiþtir. gerçek müminleri belirlemesi içindi. Ve yine, ikiyüz- Mezarlýklara olan saygýnýn, orada yatanlara saylülük yapmýþ olanlarý ve kendilerine: Gelin, Allah gý olduðu söylenmiþtir. Eðer böyle olmasaydý; ölüleyolunda savaþýn yahut, Kendinizi, ülkenizi savu- rimizi yýkamanýn, kefenlemenin, cenaze namazlarýnun! denildiðinde, Eðer savaþla sonuçlanacaðýný ný kýlmanýn, gömüldüðü yerlere kadar gitmenin, kabilseydik elbette arkanýzdan gelirdik diye cevap birleri baþýnda ölülere yapýlan telkinin ve okunan verenleri ortaya çýkarmasý içindi. Onlar, o gün, kalp- Kur an ýn, mezar ziyaretlerinde kabir ehline verillerinde olmayaný aðýzlarýyla söyleyerek imandan mesi gereken selamýn, bu mekanlardan geçerken onçok küfre, yani dinden dönmeye yaklaþtýlar. Halbuki lar için yaptýðýmýz dua ve istiðfarýn ve kabir azabýn- Allah, gizlemeye çalýþtýklarýný çok iyi bilmektedir: dan Allah a sýðýnmamýzýn hiç bir anlamý olmazdý. kendilerini savaþtan geri tutanlar,öldürülen kardeþ- Nitekim ziyaret edilen bir mezarda gömülü olan kiþi, leri hakkýnda, sonradan, Bizi dinleselerdi öldürül- bizler onun kim olduðunu bilmesek bile, o kendisini müþ olmayacaklardý dediler. De ki: Peki, sözünüz- kimin ziyaret ettiðini bilir. (Müslim, Sahih, 1970, III/91-158) de samimi iseniz ölümü baþýnýzdan savýn bakalým! Dolayýsýyla öncelikle Balkanlar, Birinci Dünya Fakat, Allah yolunda öldürülenleri asla ölü say- Harbi ve Kurtuluþ Þavaþýmýz da olduðu gibi özellikle mayýn! Hayýr, tam aksine onlar diridir! Onlarýn rýzýk- Yemen, Irak ve Çanakkale de þehit olan, hem tarihilarý ise, Rableri katýndadýr. Allah ýn lütfuyla kendi- mizde hem de günümüzde Allah yolunda, vatan uðlerine baðýþladýðý þehitlikten övünç duyarlar. Ve ar- runda þehadet þerbetini içen kahraman askerlerimikada kalýp henüz kendilerine katýlmamýþ olan kar- zi unutmamak için onlarýn anýsýna yapýlmakta olan deþlerine, bir korku ve üzüntü duymayacaklarý müj- her þeyi teþvik etmek ve bu duygularýn gelecek nesildesinde bulunmaktan zevk alýrlar: Onlar, Allah ka- lerimizin hâfýzasýndan silinmesini önlemek gerekir. Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 11

14 Ýnsan ve Toplum Ýshak KARALÝ Körfez Vaizi TOPLUMUN YAÞLILARA BAKIÞI Yüce Mevlamýz Kehf sûresinin 45. Aye- barýndýrabilecek. Bunun için denilmiþtir ki baþýnda tinde; Onlara dünya hayatýnýn mi- büyüðü olmayanýn tedbiri de olamaz. Hayat denen salini þöyle anlat: O (dünya hayatý- bu engebeli yolda uzaklarý ancak ulu çýnarlarýn tepenýn durumu) týpký, semadan indirdi- sinden görebiliriz. Korkularýmýz karþýsýnda ulu çýnarðimiz su ile yeryüzü bitkilerinin bir- lara sýrtýmýzý yasladýðýmýzda kendimizi güvende hisbirine karýþmasý ve sonunda rüzgarlarýn savurduðu sederiz. Karanlýklar, bu ulu çýnarlarýn köklerinden çer çöp haline gelivermeleri gibidir. Allah her þeyin patlayýp topraðýn üstüne çýkan parýltýlarla yýrtýlýr. üstünde bir kudret sahibidir buyurarak dünya ha- Mevcut nesillere nice faydalarý olan yaþlýlarýmýz yatýnýn geçiciliðinin yaný sýra onun aþamalarýný da ký- çýnar nitelemesine raðmen boynu bükük fide gibi saca beyan etmiþtir. Bu ilâhî beyanda þunu anlýyoruz; hassastýrlar. Küçüklerine acýmayan, büyüklerimidünya hayatý gençlik, güzellik, cazibe, etkinlik, zin þerefini tanýmayan bizden deðildir. (5) buyuran verimlilik ve benzeri her yönden zirveye ulaþtýktan Peygamberimiz onlarý inciten söz ve davranýþýn çok kýsa bir süre sonra zirvede olduðunun göstergesi Müslüman tavrý olamayacaðýný bildirmiþtir. olan bu özelliklerin tam tersine dönüþmesiyle artýk Hz.Peygamber, Allah Teala, yaþýndan ötürü bir zevâle yaklaþmýþtýr. Ayetteki ifadesiyle rüzgârlarýn ihtiyara saygý gösteren bir gence yaþlýlýðýnda hizmet savurduðu çer çöp olmasý ise zevâldir. edecek kimseler lütfeder (6) buyurarak herkesin yaþ- Ýnsanýn hayatý da dünya hayatý gibidir. Eðer yaþ- lýlýk dönemini yaþamasýnýn muhtemel olduðunu göz lýlýk dönemi dediðimiz ömür mukadder ise insan ken- önünde bulundurmasýný, yaþlýlýkta saygý görmek istedi hayatýnda bu ayette bahsedilen zirveyi ve zirve- yenlerin bu döneme kendinden önce varmýþ kimseleden aþaðýya doðru hayatýn sona ermesine kadar süre- re bu saygýyý göstermelerini emreder. Zira saygý bekcek hayat devrelerini görecektir. lenmez kazanýlýr. Merhamet edene, þefkat gösterene Ýnsan ömrünün ne zaman sona ereceði bilinmez. merhamet edilir ve þefkat gösterilir. Ömrün az veya çok oluþu Allah ýn takdiridir. Kimimi- Yaþlýlara hürmet ederek saygýnlýk kazanmak gezin ömrü yaþlýlýk dönemine varmadan sona erer. Sizi rektiði gibi onlarýn duasýný almaya gayret etmelidir. toprak, sonra nutfe sonra alaka aþamalarýndan geçi- Çünkü Resulullah, ömrü uzun olup amelleri de güzel rerek yaratan O dur. Sonra O, sizi bir bebek olarak olanlarý insanlarýn en hayýrlýsý olarak nitelendirmiþ(7) hayat alanýna çýkarýr; ardýndan güçlü çaðýnýza ula- ve þöyle buyurmuþtur: Siz ancak zayýflarýnýzýn duaþýncaya, sonrada yaþlýlar haline gelinceye kadar sizi sý sayesinde yardým görür ve rýzýklandýrýlýrsýnýz. (8) yaþatýr; içinizden bazýlarý bundan önce vefat eder. Gözünü madde hýrsý bürümüþ günümüz dünya- Sonuçta belli bir vakte kadar yaþamaktasýnýz. Umu- sýnda da yaþlýlarýmýzýn en mutlu ve rahat olacaklarý lur ki (bunlar üzerine) akýl yorarsýnýz. (1) Kimimiz de yer ailedir, yuvadýr. Evet, belki onlarýn bakýmý kendierzeli l ömr e kadar yaþatýlýr. Sizi Allah yarattý, son- lerine tahsis edilmiþ yurtlarda daha güzel yapýlmakra da sizi O öldürecektir. Ýçinizden kimi de daha önce tadýr. Ama bu onlarý daha mutlu kýlmamaktadýr. bazý þeyleri bilirken sonra (küçük çocuk gibi) bir þey Ýnsan sadece bedenden meydana gelmemektedir. bilmemesi için ömrünün en kötü devresine (erzeli l- Onu oluþturan bir diðer unsur olan ruhun ihtiyaçlarýömr e) götürülür. Allah bilendir, kadirdir. (2) nýn da giderilmesi ancak onu mutlu eder. Bunun Erzeli l ömr artýk insanýn zihnî faaliyetlerinin temin etmenin yeri de sýcak aile ortamýdýr. aksamaya baþladýðý bir dönemdir ki Peygamber Efen- Eski olmasýna, belki de herhangi bir faydasý oldimiz Allah ým! Erzeli l ömrden de Sana sýðýnýrým mamasýna raðmen birçok eþyaya antika adýyla telaf- (3) diye dua etmiþtir. fuzunda bile zorlanacaðýmýz rakamlarla paha biçilip Yaþlýlýk döneminde insan güçsüzleþmekte, önce- bunlar en güzel en korunaklý bir þekilde muhafaza den yapabildiði bazý þeyleri artýk yapamamaktadýr. edilirken insanýn eskimiþi olan yaþlýlara posa gözüyle Bu sebeple Peygamberimiz Yedi þey gelmeden önce bakýlýp deðersiz varlýklar gibi gözden ve gönülden iyi iþler yapmakta acele ediniz. buyurduktan sonra ýrak mekânlarda tutulmalarý bir çeliþki olarak günübu yedi þeyden biri olarak ihtiyarlýðý zikretmiþtir. (4) müz dünyasýnýn alnýna vurulmuþ kara bir lekedir. Yaþlýlar, yetiþmiþ ve yetiþmekte olan nesillere 1-el-Mü min 40/67 5-Ebu Davud, edeb, 58 þeklini ve rengini kazandýran unsurlardan biridir. 2-en-Nahl 16/70 6-Tirmizî, birr, 75 3-Buharî, cihad, 25 7-Tirmizî, zühd, 22 Adeta birer çýnar aðacý gibidirler, gölgesinde herkesi 4-Tirmizî, zühd, 3 8-Tecrid-i Sarih Tercemesi, VIII, Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46

15 Makale HAZRETÝ PEYGAMBERE TABÝ OLMAK Þenol ÞAHÝN Derince Vaizi Peygamberlerin gönderiliþ gayelerin- þöyle haber veriyor: Mümin bir erkek ve kadýn için, den biri de onlarýn ümmetlerine güzel Allah ve Resulü bir iþe hüküm verdiði zaman, artýk birer örnek olmalarýdýr. Hz.Peygam- onlar için hiçbir tercih hakký yoktur. (Ahzâb,36) ber (s.a.v) i örnek edinmek her þeysýrt Hz.Peygamber in emrine itaat etmemek, O na den önce Allah ýn emridir. Zira çevirmek, Allah ýn emrine isyandýr. Hz.Peygam- Kur an-ý Kerim de pek çok ayette Hz Peygamber e ber e karþý ortaya konan her duygu ve hareket, aslýnitaat etmek, Allah a itaat etmekle denk tutulmuþtur. da Allah a karþý gösterilmiþ demektir. Kur an da bazý Yüce Allah, Nisa süresinde þöyle buyuruyor: Resule ayetlerde Hz.Peygamber e isyan, hüsran ve beditaat eden Allah a itaat etmiþ olur. (Nisa,80) bahtlýk sebebi olarak gösterilmektedir. Peygambe- Bu ayette, Allahýn elçisine itaat edenin Allah a rin emrine aykýrý hareket edenler, baþlarýna büyük itaat etmiþ olacaðý belirtilmektedir. Diðer bir ayette bir felaket gelmesinden veya kendilerine çok acýklý de Allah ýn sevgisine ve maðfiretine nail olabilmek bir azabýn isabet etmesinden sakýnsýnlar. (Nur,63) için, Hz.Peygamber (s.a.s) e tabi olmak emredildisine Nisa suresinde bu husus þöyle anlatýlýr: Kim ken- mektedir: De ki: Allah ý seviyorsanýz bana uyun ki doðru yol belli olduktan sonra Peygambere Allah da sizi sevsin ve günahlarýnýzý baðýþlasýn. (Âl-i karþý çýkar, mü minlerin yolundan baþka bir yola gi- Ýmran,31) Bu ayetten de anlaþýldýðý gibi Allah ýn rýzasý ve derse,onu o yolda yapayalnýz býrakýrýz ve onu cehensevgisi Hz. Peygamber (s.a.s) in sünnetine uy- neme sokarýz!cehennem ne kötü bir yerdir. (Nisa,115) makla elde edilebilir. Bir müminin en Hz.Peygamber e tabi olup, O nu büyük ideali, kendisi Allah a sevdirsöylediði örnek edinmek bizzat Rasulullah ýn mektir. Yani O nun rýzasýný kayalým.hz.peygamber birkaç hadisi de hatýrla- zanmak, gazabýndan korunbuyurmaktadýr: (as) þöyle maktýr. Aslýnda kýlýnan namazlar, tutulan oruçlar, vese, Kim bana itaat eder- rilen sadakalar,iþlenen her Allah a itaat etmiþ çeþit hayýr, Ýslam yolunda olur. Kim de bana isyan tüketilen bütün nefesler ederse, Allah a isyan et- tek gayeye bakar; O da miþ olur. (Buhari, cihad,109) Allah ýn sevgisini ve rýzaettiði Buhari nin rivayet sýný kazanmaktýr. Bunun bir hadisi þerifte tek yolu, Rasulullah ýn ise,hz.peygamber (a.s) (s.a.s) sünnetine uymak ve þöyle buyurmaktadýr: Bühayatýmýzý O nun hayatýna tün ümmetim cennete gire- benzetmek ve onu örnek cektir, ancak yüz çevirenler edinmektir. müstesna! Dediler ki: Yüce Allah, küçük-büyük her -Ey Allah ýn Resulü yüz çeviren meselede Hz. Peygamber (s.a.s) e uy- kimdir? mayý, Onun verdiði hükme razý olup teslim -Kim bana itaat ederse cennete girer. Bana olmayý, imanýn gereði saymaktadýr: Rabbin adýna isyan edene gelince o, yüz çevirmiþtir. (Buhari, itisam,2) yemin olsun ki, onlar, aralarýnda ihtilaf ettikleri Peygambere ve getirdiði esas ve prensiplere uyþeylerde seni hakem kýlmadýkça, sonra da içlerinde mamýz, yaratýlýþýmýzdaki amaca, kâinat planýndaki hiçbir sýkýntý duymadan senin verdiðin hükme tam belirlenen yerimize uygun bir yol tutmamýz ve ona bir teslimiyetle boyun eðmedikçe asla iman etmiþ göre hayatýmýzý düzenleyip yaþamamýz demektir. olmazlar. (Nisa,65) Zira bizi ilim ve kudretiyle yaratan Yüce Allah, en uygun Yüce Allah, bu ayette þu üç noktaya dikkatimizi biçimde yaþamamýzý da planlamýþ ve bu planýný çekiyor: Her meselede Rasulullahýn hakemliðine da bizlere gönderdiði peygamber ve indirdiði kitap baþvurmak, O nun verdiði hükümden dolayý içimiz- vasýtasýyla bildirmiþtir. de hiçbir sýkýntý ve rahatsýzlýk duymamak, tam bir Ýþte Hz. Peygamber(s.a.s) gerçekten seven her teslimiyetle O na boyun eðmek. Müslüman ona tabi olmak zorundadýr. Aksi halde insan Kur an, müminlerin mutlak teslimiyetten baþka tam manasýyla imanýn meyvesinden istifade ede- bir tercih haklarýnýn da olmadýðýný kesin bir ifade ile mez ve Hz.Peygamber (a.s) in þefaatine nail olamaz. Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 13

16 Makale Halil UZUN Ýzmit Ýlçe Müftüsü cak kadar zarar vereceðinin hesabýný yapar. Yani her zaman vakarý elden býrakmaz. Ancak bu vakar mü minin acz göstergesi olma- malý, bazýlarý onu öyle yorumlamamalý, seviyesiz ve despot kimselere karþý gösterdiði vakar ve tevazulu davranýþý suistimal ediliyorsa, buna da çare arayýp bulmalýdýr. Mü min vakar ve tevazu göstereyim der- ken kendi benliðini ve inancýný hiçe sayanlara karþý dik baþlý deðil ama baþý dik olmayý kendine amaç edinmelidir. Vakarlý olmak, tevazulu yürümek; ölü gibi omuzlarý sarkmýþ, kendinden geçmiþ, dosta endiþe, düþmana cesaret veren yürüyüþ deðildir. Ebu Hureyre (r.a) þöyle rivayet ediyor: Hz. Pey- gamberimizden (s.a.v.) daha güzel kimse görme- dim. Sanki yüzünde güneþ parlýyordu. Ondan daha hýzlý yürüyen görmedim. Sanki önünde yer katlan- mýþ gibiydi. Cansýz ve sönük hareket etmenin vakar ve teva- zu ile hiçbir alakasý yoktur. Hatta Hz.Âiþe Annemiz, ölü gibi yürüyen bir guruba niçin böyle yürüdüklerini sorunca; Bunlar kurra, yani Kur an Ehli üstadlar- dýr. denildi. Bunun üzerine Hz.Âiþe Annemiz þöyle dedi: Ömer de Kur an Ehliydi, fakat yürüdüðü za- man süratli, konuþtuðu zaman sesli, vurduðu za- manda tesirliydi diye cevap verdi.(abdülhamid b. Badis, Mecalis, sh: ) Mü min vakar ve adabý elde býrakmadan nerede ne yapacaðýný bilmeli. Yüce Allah Furkan suresi 72 nci ayette Onlar boþ sözlerle karþýlaþtýklarýnda vakar ile oradan geçip giderler, Mü min suresi 3 ncü ayette de Onlar boþ ve yararsýz þeylerden yüz çevirirler buyuruyor. Mü minler, her zaman þahsiyetlerini muhafaza etmeli, birbirlerini sevmeli ve saymalýdýrlar. Mü minler birbirlerine sevgi ve saygýlý olmalý, fitneden,zulümden uzak durulmalý atalarýmýzýn Alma mazlumun ahýný, çýkar aheste aheste sözü ha- týrdan hiç çýkmamalý. Kibir ve gururdan azami uzak durulmalý; yine Gururlanma Padiþahým, senden bü- yük Allah var sözü kulaða küpe yapýlmalýdýr. Olgun- luk, tevazu, merhamet, muhabbet, af, baðýþlama ve vakarlý hareketlerden hiç uzak kalmamalý; mü minin göstereceði bu vakar ve þahsiyetli duruþu asla yanlýþ anlaþýlýp, suistimal ettirilmeye fýrsat verilmemelidir. Sözlerimi Milli Þairimiz Mehmet Akif Ersoy un dizeleriyle bitiriyorum. Yumuþak baþlý isem, kim dedi uysal koyunum, Kesilir belki, fakat çekmeye gelmez boynum Hayatýmýzýn her safhasýnda vakarý elden býrak- madan þahsiyetli model insan olmamýz dileðimle. Mü min: Allah ýn varlýðý ve birliðine, meleklerine, kitaplarýna, peygamberlerine, kader ve kazaya, ahiret gününe yani öldükten sonra dirilmeye iman eden insandýr. Ýnandýðý temel esaslarý hayatýnda tatbik ederek daha da vakar sahibi yani olgun, tevazu, affedici ve merhamet sahibi olur. Kinden, garazdan, dik baþlýlýktan, gurur ve kibirden uzak kalabildiðince olgun hale gelir. Ýþte bu, inandýðý ve iman ettiði kudsî þeyler sayesindedir. Furkan Suresi 63 üncü ayeti kerimesinde Yüce Allah buyuruyor ki: Rahman olan Allah ýn has kullarý onlardýr ki, yeryüzünde vakar ve tevazu ile yürürler ve cahiller kendilerine sataþtýðý zaman selam deyip geçerler. Rahmeti yer ve göðü aþmýþ olan Yüce Yaratýcýya kul olmak en büyük servettir. O nun güzel vasýflý kullarý, Yüce Allah ýn ahlâkýyla ahlâklanýp boyasýyla boyanarak hakikî mü minin özelliklerine ve üstünlüðünü ortaya koymaya çalýþýrlar.müslüman,sahip olduðu bu yüce üstünlüðünü her zaman ve her yerde fark etmelidir. Bu farklý hasletler onun her aksiyonunda kendini göstermelidir. Yürümesinde, konuþmasýnda, oturmasýnda, paylaþmasýnda, bakýþýnda, duruþunda, kýlýk-kýyafetinde, beþerî münasebetlerinde, edebinde, adabýnda,usulü ve üslubunda yani her anýnda daima örnek alýnan bir þahsiyet olduðunu göstermelidir Muhakkaktýr ki Dini Mübîni Ýslâm, mensuplarýna bunu kazandýrmak için gelmiþ ilahi bir dindir. Müslüman, onur sahibidir. Müslüman, haysiyet pýnarýndan kana kana içmiþ, sükûnet ve tevazu kanatlarýný yere indirmiþ, kibir, gurur ve kindarlýktan hiç ama hiç nasiplenmemiþ, model þahsiyettir. Ya da öyle olmayý kendine hedef edinen bir varlýk olmalý. Çünkü o vakar ve ciddiyet sahibidir. Müslüman, özüyle ve sözüyle paralellik ortaya koyar. Yani mü min despot, zorba, gururlu, kibirli, kendisinden baþka kimseyi tanýmayan, haþin, kaba olmaktan ziyade bilakis sâkin, saygýlý, merhametli, muhabbetli, nezaketli ve vakarlý olmalýdýr. Mü min; faydasýz iþlerle uðraþmadýðý gibi, ciddî ve herkese fayda saðlayacak hizmetleri öne çýkaran ve bu uðurda mücadele eden þahsiyetli, dirayetli ve himmetli oluþuyla adam gibi adamdýr. Olaylarý sabýr ve metanetle karþýlar faydasýz münakaþa ve dedikodulardan uzak durur, kendisinin arkasýndan dedikodu yapan cahil ve kötü niyetli kiþilerin tuzaðýna düþmez bu kimselerle münakaþa ve münazara yapmanýn hiçbir fayda saðlamayacaðý gibi bilakis sayýlamaya- 14 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46

17 HUDEYBÝYE ANTLAÞMASI Makale Nedim ÖZKAL Kocaeli Müftü Yardýmcýsý Hicretin altýncý yýlýnda Hz. Peygam- banlarýný kesip Medine'ye döndüler. berimiz gördüðü bir rüya üzerine (Fetih,27) Hudeybiye musalahasýnýn, teblið açýsýndan ayrý Kâbe yi ziyaret maksadýyla Zilkade ayýn- bir yönü vardýr. Allah Resûlü'nün böyle aðýr þartlarý da (Mart 628)1500 ashabýyla Medine'den yola çýktý. hâvî bir anlaþmayý kabul etmesi, iþin baþýnda Hz. Mekke'ye yöneldi. Sadece Umre yapmak maksadý Ömer gibi Allah Resûlü'ne son derece baðlý kiþilerce için gittiklerinden savaþ tertibatý, silahý almayýp sa- dahi,itiraz gibi algýlanabilecek reaksiyonla karþý kardece birer kýlýç kuþanmýþtýlar.müþrikler, Hz. Pey- þýya kalmýþ,kaybetme noktasýnda kritik anlar yagamberimizin Medine'den Mekke'ye gelmek üzere þanmýþtýr.( Buhârî,þurût,15;Müslim,cihad,94) Ancak ertesi yýl Müsyola çýktýðýný duyunca, bir grup asker oluþturulup lümanlar, elini-kolunu sallayarak Mekke'ye girmiþ- Mekke'den yola çýkarmýþlar ve engel olmak istemiþ- lerdir.bu durum Mekke'de yýl boyu konuþulmuþtur. lerdi.peygamberimiz Hudeybiye de konakladý, Pey- Böylece kalpler Ýslâm'a karþý yavaþ yavaþ hazýrlagamberimizde onlara Hz.Osman'ý göndererek, savaþ nabilmiþtýr.mekke'nin ileri gelenlerinden Halid b. maksadýyla gelmediklerini, sadece Umre yapmak is- Velid, Amr b. Âs vb. gibi kiþiler bu sýrada kendi arzutediklerini bildirdi. Ancak buna razý olmadýlar. Ku- larýyla Ýslâm dinine girmiþlerdir.(ýbn Hiþâm,es-Sîratü'n-nebeviyye, reyþliler ona ilgi gösterdiler kendisinin Kâbeyi tavaf 4/ )Onlarýn onure edilerek,refüze edilmeden, edebileceðini bildirdiler.ancak,hz.osman Hz. saygý görerek Ýslâm'a girmeleri, ilerde yapacaklarý Peygamber tava etmeden ben asla tavaf edemem hizmetler açýsýndan çok mühimdi.. diyerek bunu reddetti.bu söze çok öfkelenen ve Ayrýca, biat esnasýnda ashabýn, Allah Resûlü'ne Hz.Osman ýn ayrýlmasýna izin vermeyen Mekkel iler karþý gösterdikleri baðlýlýk örneði, Mekkeli elçilerin onu üç gün yanlarýnda tuttular.bu arada onun þehid gözünden kaçmamýþ, hatta Mekkelilerin Ýslâm'a karþý edildiðine dair bir haber Müslümanlara kadar ulaþtý. kalplerinin yumuþamasýna zemin oluþturmuþtur. Bunun üzerine Resulüllah Beya tür-rýdvan ile Müslü- Hudeybiye nin bir zafer olduðunu daha sonra manlarýn müþriklere karþý kanlarýnýn son damlasýna müslümanlar da anlayacak ve peygamberimizin bükadar çarpýþacaklarýna dair söz aldý. Bu haberi duyan yüklüðünü bir daha hissedeceklerdi. Nitekim Allâh kureyþliler telaþlanarak Hz.Osman ý hemen serbest Teâlâ: Sulh ise daha hayýrlýdýr. (Nisâ,128) buyurmuþtur. býraktýlar..daha sonra onlarýn gönderdikleri elçilerle Ebû Bekir (r.a.)da Hudeybiye sulhu hakkýnda yapýlan kýsa bir müzakereden sonra Hz.Ali nin kale- þöyle bir deðerlendirme yapmýþtýr: Ýslâm'da, Hudeyme aldýðý antlaþma metni Hz.Peygamberimiz ve Sü- biye fethinden daha büyük bir fetih olmamýþtýr. Faheyl b. Amr tarafýndan imzalandý. (T.D.Vakfý Ýslam Ansiklopedisi, kat halk, kýsa ve dar görüþlü olduklarýndan bu ant- C.18,Sh.298) laþmaya itiraz etmiþlerdir.ýnsanlar, Allah ile Pey- Hudeybiye antlaþmasýndan evvel Medine nin sigamberi arasýndaki iþlerde acelecidirler. Yüce Allâh yasi ve askeri durumu pek iyi deðildi.güneyde Ýslam ise onlar gibi acele etmez, dilediði iþi kývamýna gelip Devletinin huzur ve sükununu devamlý tehdit eden olgunlaþmadýkça yapmaz. (Vâkýdî, II, 610; Halebî, II,721) Mek-ke (müþrikleri), kuzeyde ise Gatafan ve Fezare Hudeybiye'de Mekkeliler müslümanlarýn Kâbe'yi kabileleriyle Medine den çýkarýlan Beni Nadýr ýn tavâf etmelerine izin vermeyince Müslümanlar kýzyerleþmesi sonucunda önemli bir Yahudi merkezi mýþ, savaþmayý düþünmüþlerdi.ancak Allâh Resûlü, durumuna gelen Hayber bulunuyordu.hendek Gazonlara sabredip gelecek yýlý beklemelerini ve Hudeyvesinde bu üç düþman gücünün ittifaký boþa çýkarýlbiye'nin büyük bir fetih olduðunu bildirmiþtir. mýþ olmakla birlikte tehlike henüz geçmemiþti. Ay- Hudeybiye antlaþmasýndan yaþadýðýmýz hayatta rýca hayberli yahudilerle Kureyþ arasýnda, Hz. Peyuygulamak üzere alýnacak çok ibretler vardýr.bazen gamber in taraflardan birine saldýrmasý halinde biratýlmak yerine, sonunu beklemek, düþünerek, plan likte karþý koymak gibi ve gerekirse yine birlikte Meyaparak hareket etmek daha faydalý ve hayýrlý oladine ye saldýrmak için antlaþma yapýlmýþtý Müslübilir.Bazen zaman geçirmeden hareket etmek bazen manlar Kuzeyden ve güneyden saldýran bütün bu de zamanýný beklemek belkide neticeye götürecek can düþmanlarýyla ayný zamanda baþa çýkacak dutek yol olabilir.peygamber efendimizin geri dörumda deðillerdi.þartlar, bunlardan en az birinin nüþünü Yüce Allah, Fetih olarak nitelendirmiþtir.geri dost edinilmesini, yada hiç olmazsa tarafsýz hale dönerken sadece umre yepmek deðil Mekke nin fegetirilmesi gerekiyordu..(t.d.vakfý Ýslam Assiklopedisi,C.18,Sh.297) tih müjdesi veriliyordu.nihayet Mekke nin fethi iki Sahabeden bazýlarý,neden umre yapmadýk, sayýl sonra gerçekleþmiþ, Resûlüllah efendimizi (s.a.v) vaþýrdýk, dedilersede, Hudeybiye barýþ antlaþmasýnolaylar haklý çýkarmýþ, fetih müyesser olmuþtur. dan sonra Hz. Peygamberimiz ve ashab-ý kiram kur- Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 15

18 Makale Hayri TOKSOY Derince Ýlçe Müftüsü HEDÝYELEÞME Hediye: Herhangi bir karþýlýk beklemeden, ikram için, sevgi ve yakýnlýðý artýrmak için, birine verilen þey, armaðan. Ýslam âlimlerine göre hediye hibe ile sadaka arasýnda bir þeydir. Bilindiði gibi sadaka ve hibede de karþýlýk yoktur. Ancak karþýlýðý verilirse hediye olmaz diye bir þey de yoktur. Aksine karþýlýklý hediyeleþmek daha güzeldir. Dinimiz insanlar arasýnda sevgiyi artýrýcý bu tür davranýþlarý hoþ karþýlamýþ ve teþvik etmiþtir. Fakire sadaka, zekat verildiði gibi, zengin fakir herkese de hediye verilir. Geleneðimizde hediyenin yeri çok büyüktür. Dýþardan gelenin eline bakarlar, Hediye muhabbet artýrýr gibi atasözlerimiz de hep hediyenin önemi belirtilmiþtir. Peygamberimiz,zekât ve sadaka kabul buyurmaz; fakat hediye kabul eder ve mukabilinde kendisi mutlaka hediye verirdi. Ýslam büyükleri de hediyeleþmiþ, fakat ihlasý zedeleyici veya ilerde minnet yükleyici olacaðýný sezdikleri hediyeden sakýnmýþlardýr. Zaten umumiyetle samimi olmayan ikramlar, sözde hediyeler sýrýtýr, sahibini kolayca ele verir. Hediyenin azý çoðu olmaz. Bir kalem, bir saat baðýþlanacaðý gibi, bir koyun, bir tarla, bir taksi, bir kütüphane de hediye edilebilir. Hazreti Aiþe (r.anhâ) anlatýyor: Resûlullah (s.a.v.) hediye kabul eder ve hediye verirdi. Ebu Hureyre ( r.a), Resulullah (s.a.v) ýn: Ben bir koyun paçasý yemeðine çaðýrýlsam, giderim, bana bir parça hediye edilse (küçük görmez) kabul ederim (1) buyurduðunu bildirmekte; Hz.Aiþe de, Medineli Müslümanlardan koyun sahiplerinin Resulullah a süt hediye ettiklerini, Resulullah ýn da bu sütten kendilerine içirdiðini haber vermektedir. Ebu Hureyre (r.a.) nin haberine göre, Resulullah a, ailesi haricinden bir yiyecek getirildiði zaman, Bu hediye midir, yoksa sadaka mý? diye sorardý. Sadakadýr denilirse, Resulullah (s.a.v) ashabýna, Siz yiyiniz! buyurur, kendisi yemezdi. Eðer hediyedir denirse, ashabýyla birlikte yerdi. Resulullah ýn, ashabýn hediyelerini kabul buyurmasý, ashabý için büyük sevinç vesilesi olmaktaydý. Resulullah Efendimiz, hediyenin küçük görülmesini hiç tasvip etmezdi. Bu yüzden de, o günkü þartlarda basitliði anlatmak için kullanýlan koyun paçasý ný bile kendisinin kabul edeceðini belirtmesi yanýnda, böyle konularda özellikle ileri-geri konuþmalarý muhtemel olan Müslüman hanýmlarý da uyarmaktadýr: Hiçbir kadýn, bir koyun paçasý bile olsa, komþu kadýnýn vereceði hediyeyi küçük görmesin, vereceðini de küçük görerek vermemek etmesin. (2) Yine Peygamberimiz; Birbirinizle hediyeleþiniz ki sevginiz artsýn buyurmuþlardýr. (3) Kadirþinas Anadolu halký böyle durumlarda Dostum beni ansýn, isterse bir soðan kabuðu ile ansýn der, hediyede önemli olanýn, hediye edilen þey deðil ona sevk eden düþünce gönül alma arzusu olduðunu dile getirmiþlerdir Gayrimüslimlerle de hediyeleþme yapýlabilir.bu konuda þu örnekleri verebiliriz.hz.peygamber e,eyle Meliki, Düldül adlý beyaz bir katýr hediye etmiþ. Ayrýca Devmet-ül Cendel Meliki, Hz. Peygambere ince dokunmuþ ipekli bir kumaþ hediye etmiþlerdir. (4) Bu durumun devletlerarasý münasebetlerde çok uzun bir tarihi vardýr. Her asýrda devletler birbirine hediyeler vermiþlerdir. Hediyeye, hediye ile mukabele etmek sünnet olmakla beraber, mukabele edilmemesi halinde bunu, dedi-kodu yapmamak olgunluðunu göstermek gerekir. 16 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 (1)Buhari, tec.ter.výýý/9 (2)Buhari,tec.ter.výýý/6 (3)Ebu Ya la el - müsned (4)Krþ.Ahmed, müsned ; Ýbn-i Hibban, Sahih ;tec.ter.výýý/43-5

19 Makale TEBRÝKLEÞMEK VE VEDALAÞMAK A.Celil ÇAKAR Karamürsel Müftüsü Ýslâm kardeþliðinin temel ilkeleri olan sevgi, Ýþte onlarýn bu birlikteliðini saðlayan en güzel saygý, hoþgörü ve yardýmlaþma gibi üstün örneklerden ve etkenlerden biri de buluþtuklarýn da özelliklerin kaynaþmasýna ve geliþmesine ve ayrýldýklarýn da sevinç ve kederlerini paylaþarak vesile olan tebrikleþmek ve vedalaþmak; bir dayanýþma ve kaynaþmalarýný saðlayan tebrikleþme kardeþimizin eriþtiði bir iyilikten dolayý onu ve vedalaþmadýr. Bu güzel hasletlere sahip olabilmekutlamak, sevincini paylaþmak ayrýlýrken de ona nin hoþgörü ve þefkat sahibi olmakla da yakýn bir iliþesenlik dileyerek hayýr duada bulunmak demektir. kisi vardýr. Zira, beþeri iliþkilerde ölçülü ve dengeli Biz inanan mü minler için her konuda örnek ve davranabilmede hoþgörülü olabilmenin önemli bir önder alacaðýmýz kiþi, diðer insanlar gibi bir insan ol- yeri vardýr. Þefkat ise kiþiyi iyi yönlü bir davranýþa masýna raðmen Allah Teâla nýn kendisini birçok üs- zorlar. Þefkatli olmak, öncelikle kiþinin, görevini tün vasýflarla mücehhez kýldýðý ve Kur an-ý Kerim in eksiksiz ve en iyi bir þekilde yapmasýný gerekli kýlar. ifadesiyle de âlemlere rahmet olarak gönderilmiþ Sonra da o kiþiye, bile bile hiçbir yaratýða karþý zarar olan Yüce Peygamberimizdir. Zira, Âlemlere rah- vermemeyi, aldatmamayý emreder. Özellikle de met (1) ve Mü minlerin sýkýntýya düþmesi kendisine yaratýlmýþlarýn en þereflisi olan insana karþý! çok aðýr gelen (2) En güzel hayat örneði (3) ve En Hayat, iniþ ve çýkýþlarla dolu bir yoldur.sevinç ve yüksek ahlaka sahip (4) Hz.Muhammed (s.a.v) gibi kederlerle dolu bir serüvendir. Kardeþlerimizin sevgi bir Peygamberin ümmeti olarak Müslümanlarýn ve kederlerini paylaþmak kuþkusuz içimizde var olan O nun sahip olduðu niteliklere sahip olmaya çalýþma- sevgi ve merhamet duygularýnýn bir tezahürüdür. larý kadar tabiî ve doðru ne olabilir? Önderimiz olan Yüce Peygamberimizin de insanlarla Tebrikleþmek ve vedalaþmak, insanlar arasýnda olan iliþkileri daima bu sevgi ve merhamet duygularý bir sevgi yumaðý oluþmasýna vesile olan en güzel in- üzerine kurulu idi. O nun bu özellikleri hakkýnda sani ve Ýslâmi davranýþlardan biridir. Zira bireyler Kur an-ý Kerim de þöyle denilir: O vakit Allah tan arasýnda bir sevgi yumaðý oluþturulmasýný temel ilke bir rahmet ile onlara yumuþak davrandýn. Þayet sen edinen Peygamberimiz de: Allah a yemin ederim kaba, katý yürekli olsaydýn, hiç þüphesiz etrafýndan ki, Müslüman olmadýkça Cennet e giremezsiniz. daðýlýp giderlerdi. Þu halde onlarý affet; baðýþlanbuyuruyordu. Sonra da insanýn iliklerine kadar iþle- malarý için dua et; iþ hakkýnda onlara danýþ. Kararýný yen bir ifadeyle. Birbirinizi sevmedikçe de tam an- verdiðin zaman da artýk Allah a dayanýp güven. Çünlamýyla inanmýþ olmazsýnýz. (5) buyuruyordu.ýlgili bir kü Allah, kendisine dayanýp güvenenleri sever. (7) hadis de þöyledir: Mü minler birbirini sevmekte, Tebrikleþmek ve vedalaþmak gibi insanlar arabirbirine merhamet etmekte ve her konuda yardým- sýndaki var olan manevi baðlarý kuvvetlendiren davlaþmada bir beden gibidirler. Vücudun herhangi bir ranýþlar, ayný zamanda sevginin de pekiþmesini saðorganý hastalanýnca, diðer organlarý da uykusuzluk lar. Sevgi, bir ülkenin bireylerini ve nesillerini bir ve acýyla bundan rahatsýz olur, etkilenirler. (6) araya getirip kaynaþtýran en önemli güç kaynaðýdýr. Görüldüðü gibi Hz.Peygamber, insanlar arasýn- Sevgi bir erdemdir, sosyal iliþkilere yansýdýðý zaman daki sevgi ve dostluðu âdetâ bir iman meselesi gibi dostluklarýn oluþmasýný saðlar. Zira toplum sevgiyle deðerlendirmiþtir. Buna göre, insanlar birbirini seve- kaynaþýr, adâletle yaþar. cekler, birbirinin ihtiyacýna koþacaklar ve dertlerini Sevgi ateþini tutuþturan en güzel etkenlerden dinleyeceklerdir. Böylesine yakýn, sýcak ve samimi biri de bir bayramda, bir güzel gününde kardeþinin bir duyarlýða sahip olmayan, yani din kardeþlerinin sevincini paylaþtýðýn güzel bir söz, tebrikleþme veya derdini dert edinmeyen, onlarýn meseleleriyle meþ- onu uðurlarken içten söylediðin güzel bir hayýr duasý, gul olmayan, onlardan olma hakkýný kaybetmiþtir. O bir selam ve ona göstereceðin bir tebessümdür. Bu halde Müslümanlar, her halü kârda ve daima Müslü- ateþ yakmaz ama ýsýtýr ve aydýnlatýr. Ülkemizin, milman kalmaya, Müslümanlarla beraber olmaya, onla- let ve memleketimizin birlik, bütünlük ve bekasý için ra karþý kardeþçe davranmaya mecbur ve hatta mah- gelin bizler de bu ýþýðý daha da aydýnlatan, bu sýcak kûmdurlar. Çünkü din kardeþliðinden daha güçlü ve dostluklarý daha da pekiþtiren birer nefer olalým. kutlu bir baþka bað yoktur. Bu sebeple Müslüman yürekler, Müslümanlara karþý daima muhabbetle atma- 5-Müslim, Ýman, 93 6-Müslim, el-birr ve s-sýle ve l-âdâb, 17 7-Al-i Ýmran (3), 159 lýdýr. Çünkü hayat, ancak birlikte yaþanýrsa güzeldir. 1-Enbiya(21), Tevbe (9), Ahzab (33), 21 4-Kalem (68), 4 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 17

20 Makale Cemalettin GEZGÝÇ Köseköy Vaizi AHDE VEFA 18 Kocaeli Ýl Müftülüðü Mart 2009 Sayý:46 Ýnsanýn yaptýðý en büyük ahitleþme hiç þüphesiz Elest Bezmin de Rabbi ile yaptýðý ahitleþmedir. Ýnsan orada bir söz vermiþtir, hem de büyük bir söz..(1) Ýnsan, ruhunda, verdiði o büyük sözün aðýrlýðýný hep hissetmiþtir. Bu hissediþ, verilen sözün aðýrlýðý altýnda ezilmek olduðu gibi, çoðu zaman verilen sözün yerine getirilmeyiþinden kaynaklanan huzursuzluk þeklinde de olabilmiþtir. Ayrýca bu büyük ahdin gereði olarak ta, en büyük sorumluluðu yine insan yüklenmiþtir. Hem de daðlarýn bile yüklenmekten kaçýndýðý bir sorumluluðu... (2) Ýnsanýn en deðerli varlýk kýlýnýþýnýn karþýlýðý olarak yüklendiði bu büyük yükün ve verdiði sözün gereði de tabi ki ondan istenecekti. Bu, baþta verdiði söze sadakat ve bu sözün gereði olarak Rabbine kulluk olacaktý. Ýþte verilen söze sadakat, hem bu kulluðun, hem de o büyük ahdin bir temsili ifadesi olmasý sebebiyle önemliydi, çünkü kullara verdiði ufacýk sözleri tutmayanlar Rablerine verdikleri büyük sözü hiç tutamayacaklardý. Ya da Rablerine verdikleri sözü tutmayanlarýn kullara verdikleri sözü tutmalarý zaten beklenemezdi. Bu iç içe oluþ sebebiyle olsa gerek, Kur an da ve hadislerde verilen söze riayet hususu önemle irdelenmiþ, bu konuya dikkatler çekilmiþtir. Kur an da ahdin karþýlýðý olarak misak kelimesi kullanýlýr ve sýk sýk insana verdiði söz hatýrlatýlarak, Biz onlardan büyük bir söz almýþtýk (3) denilir. Bu terim daha çok kâfirleri uyarmak ve verdikleri sözü onlara hatýrlatmak için çeþitli vesilelerle zikredilir. Onlarýn, ahitlerini bozmalarýndan dolayý duçar olacaklarý azap onlara hatýrlatýlýr. (4) Oysa mü minler ise verdikleri sözün gereðini yerine getirmekle diðer insanlardan ayrýlmýþ ve bu özelliklerinden dolayý övgüye layýk görülmüþlerdir. Mü minlerin bu hali Kur an da þöyle ifade edilir. Mü minlerden öyle kimseler vardýr ki, Allah a verdikleri söze sadýk kaldýlar. Ýçlerinden bir kýsmý verdikleri sözü yerine getirmiþtir (þehit olmuþtur). Bir kýsmý da (þehit olmayý) beklemektedir. Verdikleri sözü asla deðiþtirmemiþlerdir. (5) Peygamber (s.a.v) ve ashabý da bu konuda bizim için en müstesna örnekleri sunmuþlar, bu gün bizlerin havsalasýnýn almakta zorlandýðý ahde vefa örnekleri göstermiþlerdir. Akabe biatlerinde ve Rýdvan biatinde peygamberimizi canlarý pahasýna koruyacaklarýna söz vermiþler ve bu sözlerinin gereðini hayatlarý pahasýna yerine getirmiþlerdir. Peygamberimizin hayatýndaki tek bir olay bize bu konunun Peygamberimiz indindeki önemini ifade için fazlasýyla yeterlidir. Abdullah Bin Ebil Hansa anlatýyor: Bi setten önce Resulullah (s.a.v)ile bir alýþveriþ yapmýþtým. Kendisine borçlandým. Biraz beklerse parasýný hemen getireceðimi söyledim. Fakat bu arada verdiðim sözü unutmuþum. Nihayet üç gün sonra hatýrladýðýmda konuþtuðumuz yere geldim. Bir de ne göreyim Resulullah (s.a.v) sözleþtiðimiz yerde bekliyor. Beni görünce: -Ey delikanlý bana eziyet ettin, burada üç gündür seni bekliyorum, buyurdu. (Ebû Dâvud) Kur an ifadeleri ve Peygamberimizin örnekliðini dikkate alýp kendimizle ve bugünün insanlarý ile kýyasladýðýmýzda, halimizin ne olduðu ortaya çýkmaktadýr. Bu gün insanlýk Rabbine verdiði sözü unutmuþ, söz unutulunca insanlar arasýndaki sözleþmeler önem ifade etmez olmuþtur. Bu ise insanýn dünyada ve ahirette helâkine sebep olacak þeydir. Verdiði büyük sözün bilinci ile hareket etmek, bu bilincin gereði olarak verdiðimiz sözlere riayet etmek bizim kulluðumuzun gereði ve kurtuluþumuzun anahtarý olacaktýr. Bu ise bedel ödemeyi gerektirecek kadar zor ve övgüye lâyýk derecede büyük bir iþtir. 1-A raf, 7/172 2-Haþr, 59/21 3-Ahzab, 33/7 4-Bakara, 83 85,93 5-Ahzab, 33/23