TARIM SEKTÖRÜNDE SU KULLANIM POLİTİKALARI Prof. Dr. Yusuf Ersoy YILDIRIM

Transkript

1 TARIM SEKTÖRÜNDE SU KULLANIM POLİTİKALARI Prof. Dr. Yusuf Ersoy YILDIRIM Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Öğretim Üyesi Ankara Üniversitesi Entegre Su Yönetimi Anabilim Dalı Başkanı Sulama Derneği Başkanı 5 EKĠM 2016 ANTALYA

2 Türkiye de su yönetimi ile ilgili kurum ve kuruluģlar Kurum/KuruluĢlar DıĢiĢleri Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Orman ve Su iģleri Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ĠçiĢleri Bakanlığı (Ġl Özel Ġdaresi ve Köylere Hizmet götürme Birlikleri) Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı BüyükĢehir Belediyeleri ve diğer belediyeler Sulama Birlikleri, Sulama Kooperatifleri Üniversiteler, TÜBĠTAK, Su Enstitüleri, STK Sorumluluklar Sınır aģan ve sınır oluģturan sular, ulusalar arası sözleģmeler Yatırım ve kalkınma planları, su ile ilgili istatistikler üretmek ve istatistiklerin üretilmesini sağlamak Su kaynakları yönetimi, politika belirleme, su yönetiminin ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyonu, nehir havza yönetim planları hazırlamak, yeraltı ve yer üstü sularının kalitesinin izlenmesi, sektörel su tahsis, içme, sulama ve kullanma suyu getirme ve atık su arıtma tesislerinin projeleme, ihale ve yapım iģleri, finansman, ulusal su bilgi sisteminin oluģturulması Ġçme suyu ve yüzme suyu kalite izleme, çevre ve halk sağlığı ile ilgili tedbirleri almak ve aldırmak, içilecek ve kullanılacak nitelikte su teminini, lağım ve mecra tesisatı ile ilgili sağlık düzenlemelerinin yapmak ve denetlemek Tarımda suyun etkin ve verimli kullanımını sağlamak, iç suların çeģitli maksatlarla (içme suyu, sulama, enerji) kullanımı durumunda su ürünlerinin korunması için tedbirlerin alınması, sularda tarımsal kaynaklı yayılı kirliğin izlenmesi, yaptırımlar, desteklemek Belediye sınırları dıģındaki yerleģimlerin içme suyu, sulama, kanalizasyon ve atık su arıtma hizmetlerini vermek Standart, teknoloji, organize Sanayi Bölgeleri Enerji yatırımları ve maden iģleri Turistik bölgelerde içme suyu temini, kentsel atıksu ve atık bertarafı hizmetlerini vermek Limanlar, barınaklar ve bunlarla ilgili teçhizat ve tesislerin, kıyı koruma yapıları, kıyı yapı ve tesislerinden her türlü kamu kurum ve kuruluģları, belediyeler, özel idareler, tüzel ve gerçek kiģilerce yaptırılacak olanların, proje Ģartnamelerini inceleyip tasdik etmek Kentsel alanlarda içme suyu, yağmur suyu ve atıksu sistemlerini planlamak, inģa etmek ve iģletmek Sorumluluklarındaki tesislerin iģletme, bakım ve yönetimi Su ile ilgili araģtırma yapmak ve veri üretmek

3

4 Maksimum Verim Maksimum Gelir? ĠKLĠM YAĞIġ BUHARLAġMA ÇĠFTÇĠ SÜRDÜRÜLEBĠLĠRLĠK BĠTKĠ SU TARIM TEKNĠĞĠ ÜRETĠM GĠRDĠLERĠ COĞRAFĠK KONUM AR-GE EĞĠTĠM TOPOĞRAFYA TOPRAK TEKNOLOJĠ SERMAYE Üretim zamanlaması Pazarlama Kalite ve standart Agroekolojik zonlar Rekabet üstü ürünler Üretim-yönetimpazarlama modeli ÇĠFTÇĠ GELĠRĠNĠN MAKSĠMĠZASYONU

5 TARIMDA TEKNOLOJĠ

6 ÜLKEMİZ YARI KURAK İKLİM KUŞAĞINDA 2500 mm 250 mm

7 SULAMA - SULU TARIM Verdiğimiz su boģa gidiyor mu? Ne zaman? Ne kadar su? Su kaynağı yetersizse? SULAMA BĠLĠMĠ

8 SALMA SULAMA TARLA BAZINDA SU KAYIPLARI KARIK SULAMA SU UYGULAMA RANDIMANI : % YAĞMURLAMA SULAMA SU UYGULAMA RANDIMANI : % DAMLA SULAMA SU UYGULAMA RANDIMANI : % SU UYGULAMA RANDIMANI : % 85-95

9 AġIRI SU KULLANIMI

10 AġIRI SU KULLANIMI (BĠLĠNÇSĠZ SULAMA) HATALI YÜZEY SULAMA

11 DOĞRU YÜZEY SULAMA

12

13 YAĞMURLAMA SULAMA YÖNTEMİ

14 MEKANĠZE YAĞMURLAMA SULAMA SĠSTEMLERĠ CEYLANPINAR TĠGEM ÇĠÇEKDAĞI

15 DAMLA SULAMA YÖNTEMİ

16 DAMLA SULAMA

17 YÜZEY ALTI DAMLA SULAMA

18 Türklerin dünya medeniyetine bir hediyesi KARIZLAR Uygur-Turfan Karız Su Kanalları Orta Asya da Turfan bölgesinde MÖ 5. yüzyılda yapılmış yeraltı su şebekesi sistemidir. Karız Kanalları Tanrı Dağlarından topladığı suyu 60 km çölün altından geçirerek Turfan daki yerleşim birimlerine götürüyor. Tanrı Dağları ile Turfan arasındaki bölge çöl olduğundan suyun aşırı sıcaktan buharlaşmaması için Karız su kanalları yeraltında inşa ediliyor. Bu kanalları yaklaşık 80 metre yerin altında konumlandırmanın amacı, güzergahın geçtiği çölde +40 derece sıcaklık düşünülerek buharlaşmayı engelleyerek su kaybını önlemektir.

19 Dünyada Sulama Suyu Etkinliği 45% 15% 25% 15% Dağıtım kayıpları Uygulama kayıpları İletim kayıpları Bitkinin kullandığı Serageldin (1997) 19

20 Dünyada Kullanılan Sulama Yöntemleri World s Irrigation Types 7.2% 1.2% 278 Mha sulanan alan, Field (1990) 91.6% Yüzey Yağmurlama Damla, Mini sprink Türkiye de DSĠ Genel Müdürlüğü tarafından yapılan sulama Ģebekelerinin çok büyük bir bölümü (%95.93), yüzey sulama yöntemlerine göre planlanmıģ, inģa edilmiģ ve iģletilmektedir. Geri kalan %3.38 kadarı yağmurlama ve %1 ise damla yöntemleri ile sulanmaktadır. 20

21 Growing water scarcity (IWMI, IFPRI )

22 km² mm/yıl yağıģ yüksekliği= 501 milyar m 3 /yıl su potansiyeli 112 Milyar m 3 /yıl (98+14) kullanılabilir su potansiyeli Yıllık yağıģ miktarı, nüfus ve sektörel faaliyetlerin dağılımı dengeli değil (DSĠ, 2014)

23 Mevcut durumda havzadan yaklaģık 1.4 Milyar TL lik bir tarımsal gelir elde edilebilmektedir. Bu değerin %85.2 i AĢağı Seyhan Alt Havzası na aittir. Zamantı ve Göksu Alt Havzalarında nüfusun %35 i tarımla uğraģıyor Mevcut, gelecek ve kurak döneme göre havzanın durumuna ve su potansiyeline uygun tarımsal ürün deseni optimizasyonu Mevcut durum ve gelecekteki su potansiyeline göre tarım sektörüne tahsis edilebilecek su miktarının tayini AĢağı Seyhan Alt Havzası nda nüfusun %23.7 si tarımla uğraģıyor

24 SEKTÖRLERE GÖRE SU KULLANIMI 2007 YILINDA % YILINDA 20% % 15 15% 65% % 74 SULAMA İÇME SUYU SANAYİ TOPLAM 29.6 milyar m3 6.2 milyar m3 4.3 milyar m milyar m3 SULAMA İÇME SUYU SANAYİ TOPLAM 72.0 milyar m milyar m milyar m milyar m3

25 78 MĠLYON HEKTAR YÜZÖLÇÜMÜMÜZÜN % 11 Ġ OLAN 8.5 MĠLYON HEKTARI EKONOMĠK OLARAK SULANABĠLĠR TARIM ALANI TARIM DIġI ALAN %64 EKONOMĠK OLARAK SULANACAK TARIM ALANI % milyon ha SULANMASI EKONOMĠK OLMAYAN TARIM ALANI %25

26 MEVCUT SULAMA DURUMU Sulanmayan Alan 3.37 milyon ha Kuru Tarım %40 Sulanan %60 Sulanan Alan 5.13 milyon ha Sulama ġebekeleri DSĠ Köy Hizmetleri Halk TOPLAM Kalan :2.93 milyon ha :1.20 milyon ha : 1.00 milyon ha :5.13 milyon ha :3.37 milyon ha

27 SULAMA ALANLARININ DEVRĠ DSĠ Tarafından Yönetilen Alan %4 Devredilen Alan 96 % Su Kullanıcı Örgütleri: 1- Belediyeler 2- Sulama Birlikleri 3- Köy Tüzel KiĢilikleri 4- Sulama Kooperatifleri

28 Tarımsal Su Yönetimi AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Projesi (2001)

29 SALĠHLĠ SAĞ SAHĠL SULAMA BĠRLĠĞĠ VERĠLEN SU m 3 /ha %82 Pamuk ve Bağ Pazarlamada önemli sorunlar mevcuttur.

30 Seferihisar Sulaması VERĠLEN SU 9341 m 3 /ha %85 Satsuma Mandalina Üretimin büyük bir kısmı ihraç edilmektedir.

31 Uluborlu Sulaması

32 Toplu Damla Sulama Sistemleri

33 Alibeyhöyüğü Sulama Kooperatifi

34 ÜLKEMİZDE SULAMA BİRLİKLERİ öre SULAMA BĠRLĠKLERĠ KANUNU Kanun No Kabul Tarihi: 8/3/2011

35 ÜLKEMİZDE SULAMA KOOPERATİFLERİ YERALTI SULARI HAKKINDA KANUN Kanun Numarası : 167 Kabul Tarihi : 16/12/1960 Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 23/12/1960 Sayı : 10688

36 YOZGAT

37 YOZGAT

38 BĠTLĠS

39 TARIMSAL SU YÖNETİMİ

40 SULAMA SĠTEMLERĠNĠN ĠġLETĠLMESĠ VE YÖNETĠLMESĠ 1. Sulama ĠĢletmeciliği ve Su kullanımı 2. Sulama Yöntemleri 3. Sulama Suyu Ücretlendirme YaklaĢımları ve KarĢılaĢılan Problemler 4. Sulamada Enerji Kullanımı 5. Sulamada Enerji Maliyeti 6. Sulama ĠĢletmeciliğinde Enerji Sorunu

41 Sulama Oranları ĠĢletmeye açılan ha sulamanın ha sulanamamaktadır. Sulanamayan alanların: 1. % 9 u, su kaynağı yetersizliği, 2. %7 si tesis noksan ve yetersizliğinden, 3. %3ü drenaj sorunlarından, 4. %2 si bakın onarım yetersizliğinden, 5. %3 ü arazinin topografya yetersizliğinden, 6. %30 u yağıģların yeterli görülmesi ve/veya bazı bitkiler için su talebinin olmamasından, 7. %12 si nadas uygulamalarından, 8. %21 i ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı sulanmamıģtır. DSĠ ce iģletilen sulamalarda ha alanın ha (% 83 ü ) çeģitli nedenlerle sulanamamıģtır. DSĠ ce iģletilen sulamalarda sulama oranının bu kadar düģük, sulanmayan alan oranının ise yüksek gerçekleģmesi bu sulamaların developman periyodunun tamamlamamıģ olmasıdır. DSĠ ce iģletilen sulamalarda sulanmayan alanların %1 i su kaynağı yersizliğinden, %11 tesis yetersizliği ve eksikliğinden, % 1 i taban suyu yüksekliğinden, %7 si bakım onarım yersizliğinden, %38 i yağıģların yeterli görülmesi ve/veya bazı bitkiler için su talebinin olmamasından, %20 si nadas uygulamalarından, %12 si ekonomik ve sosyal nedenlerden, %4 ü çayır mera arazilerinin sulanmamasından, %2 si tarım arazilerinin sanayi, yerleģim ve turizm alanlarına dönüģmesinden dolayı sulanmamıģtır.

42 Sulama yönetiminde söz sahibi olan Sulama Birliklerinin, Sulama kooperatiflerinin ve yerel yönetimlerin iģlettiği sulama tesislerinde; o Pompajlı tesislerde elektrik borcu nedeniyle işletme sorunu yaşanmaktadır, o Ekonomik ömrünü tamamlamışı birçok açık sistem sulama tesisinde su kayıpları oldukça fazladır, bu tesislerin acilen rehabilitasyonu yapılarak borulu sistemlere dönüştürülmesi zorunludur. o Sulama kooperatiflerinin ve sulama birliklerinin özellikle basınçlı sistemler konusunda ciddi eğitim ihtiyacı vardır.

43 Tarla içi sulama geliģtirme hizmetleri 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu (17. Madde) 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu Drenaj

44 Tarla içi sulama geliģtirme hizmetleri YOL S U L A M A Drenaj

45

46 EskiĢehir Merkez Beyazaltın Arazi ToplulaĢtırma Projesi KONU TOPLULAġTIRMA ÖNCESĠ TOPLULAġTIRMA SONRASI Buğday verim kg /da kg/da ġekerpancarı 4-5 ton/da (Açık kanal) 9 ton/da (yağmurlama) Soğan 4 ton 6 ton Patates ton ton Arazi Bedeli (TL/da) Arazi Kirası (TL/da) (peģin) Suya doğrudan eriģim % 70 % 100 Tarlaya eriģim Doğru dürüst yol yoktu % 100 Su dağıtım ağı (Birime düģen kanal /boru miktarı) 5.8 m/da ( m açık kanal 5000 da) 3.4 m/da ( m boru 10000da ) Gübre ilaç kullanımı Kayıp fazla Daha üniform Sulama iģçiliği 1 iģçi sistem kurma, sökme ve parsellere taģımada ĠĢçi kullanılmıyor Traktör yakıtındaki tasarruf % Sınır anlaģmazlıkları % 10 % 0

47 PROJE SAYISI

48 GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TOPLU BASINÇLI SULAMA DESTEĞĠ ĠLE BASINÇLI SULAMA HĠZMETĠ GÖTÜRÜLEN ALAN

49 GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TARLA ĠÇĠ SULAMA DESTEĞĠ ĠLE BASINÇLI SULAMA HĠZMETĠ GÖTÜRÜLEN ALAN

50 TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ TKK KREDĠSĠ ĠLE BASINÇLI SULAMA HĠZMETĠ GÖTÜRÜLEN ALAN

51 ZİRAAT BANKASI Modern Basınçlı Sulama Kredileri ZĠRAAT BANKASI KREDĠSĠ ĠLE BASINÇLI SULAMA HĠZMETĠ GÖTÜRÜLEN ALAN

52 HĠBE / KREDĠ ĠLE YAPILAN BASINÇLI SULAMA YATIRIMI

53 Kırsal kesimin sosyal, ekonomik ve kültürel geliģmesine iliģkin kurumlar TARİH KURUM İLGİLİ DÜZENLEME/İŞLEV 1929 Şose ve Köprüler Reisliği (Bayındırlık Bakanlığı) Köy yolu yapımı 442 sayılı kanunla köy tüzel kişiliklerine bırakılmıştır. 24 Mart 1950 Toprak ve İskan İşleri Genel Müdürlüğü (TİGM) 5613 sayılı yasa 27 Şubat 1960 Topraksu Genel Müdürlüğü (TOPRAKSU) 7457 sayılı yasa 25 Aralık 1963 Köyişleri Bakanlığı Uygulayıcı, koordinatör, destekleyici ve geliştirici görevleri yürütmek 16 Temmuz 1964 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı DSİ Genel Müdürlüğü nden Köy İçme Sulama Dairesi Başkanlığı, Bayındırlık Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü nden Köyyolları Dairesi Başkanlığı ile Elektrik İşleri Genel Direktörlüğü nden Köy Elektrifikasyonu birimi Köyişleri Bakanlığı bünyesine alınmışlardır. 1 Temmuz 1965 Yol, Su ve Elektrik (YSE) Genel Müdürlüğü kurularak Köyişleri Bakanlığı alınan birimleri çatısı altında toplamıştır 18 Haziran 1984 Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (YSE, TOPRAKSU, Toprak ve İskan İşleri Genel Müdürlükleri ile Orman Genel Müdürlüğünün Orman Yolları ünitesi birleştirilerek kurulmuştur) 26 Şubat 1985 Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün Kuruluş Ve Görevleri 3 Haziran 2011 Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 6/3349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 6611 sayılı yasa 235 sayılı Kanun Hükmünde Kararname 3155 sayılı yasa 639 nolu Kanun Hükmünde Kararname 2016?? 18 Aralık sayılı kanun 29 Haziran sayılı Orman Ve Su ĠĢleri Bakanlığının TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

54 10. KALKINMA PLANI TARIMDA SU KULLANIMININ ETKİNLEŞTİRİMESİ PROGRAMI TARIMDA SU KULLANIMININ ETKĠNLEġTĠRĠLMESĠ PROGRAMI 1. BĠLEġEN: Mevcut Sulama Altyapısının Modernizasyonu ve Etkinliğinin Artırılması, 2. BĠLEġEN: Suyun Bilinçli Kullanımı Ġçin Tarım Üreticilerine Yönelik Eğitim ve Yayımın Artırılması,(GTHB) 3. BĠLEġEN: Destekleme Politikalarının Su Kısıtı Esas Alınarak Gözden Geçirilmesi,(GTHB) 4. BĠLEġEN: Su Havzaları Bazında Su Bütçesi ÇalıĢmaları Yapılması, 5. BĠLEġEN: Sulamada Kurumsal Yapıların EtkinleĢtirilmesi.

55 10. KALKINMA PLANI TARIMDA SU KULLANIMININ ETKİNLEŞTİRİMESİ PROGRAMI POLİTİKA 3: Sulamada Yeni Tekniklere İlişkin Ar-Ge Çalışmalarının ve Yeni Uygulamaların Artırılması EYLEM NO 1 EYLEM İLERİ TEKNİK VE TEKNOLOJİLERİN SULAMADA KULLANIM STRATEJİLERİNİN OLUŞTURULMASI VE UYGULANMASI SORUMLU KURULUŞ GTHB (TAGEM) İLGİLİ KURULUŞLAR GTHB, OSİB, ÜNİVERSİTELER, KALKINMA AJ., SULAMA ORG., 1. BİLEŞEN BAŞLANGIÇ- BİTİŞ MALİYET ( MİLYON TL ) AÇIKLAMA - 1 Amacı: Sınırlı olan su kaynaklarının tasarrufu ve verimliliğinin artırılması için geliştirilebilecek tüm yöntemlerin değerlendirilmesidir. Sulama suyunun tasarruflu uygulanmasını sağlayan sulama tekniklerinin bölgeye özgü bitkilerde uygulanabilirliği irdelenip belirlenecektir. Sulama zamanı planlamasında hassas belirleme sağlayan çağdaş teknolojilerin uygulanması esasları uygulayıcılara aktarılacaktır.

56 YÜZEYALTI DAMLA SULAMA Mayıs 2015 Ankara (AÜZF) 8-10 Haziran 2015 Antalya, Korkuteli, AlaĢehir, Salihli (Büyükbelen), Saruhanlı (Koldere-HalitpaĢa), Manisa (Bağcılık AE), Menemen (UTAEM) Arazi Gezisi ve Teknik Toplantı 56

57 10. KALKINMA PLANI TARIMDA SU KULLANIMININ ETKİNLEŞTİRİMESİ PROGRAMI POLİTİKA 1: Destekleme Politikalarının Geliştirilmesinde Bölgesel Su Kısıtı ve Çevrenin Korunması Unsurlarının Göz Önüne Alınması EYLEM NO 1 EYLEM ÜLKESEL SULAMA REHBERLERİNİN HAZIRLANMASI (BİTKİLERİN SU TÜKETİMLERİ REHBERİ) SORUMLU KURULUŞ GTHB (TAGEM) İLGİLİ KURULUŞLAR GTHB (TRGM, BÜGEM) OSİB (DSİ,MGM) ÜNİVERSİTELER, 3.BİLEŞEN BAŞLANGIÇ - BİTİŞ MALİYET ( MİLYON TL ) AÇIKLAMA -1 Değişen iklim koşulları, ürün çeşitleri, yeni araştırma verileri göz önünde bulundurularak Türkiye de Sulanan Bitkilerin Su Tüketimleri Rehberi yeniden hazırlanacaktır. Öncelikle sulama projelerinin planlama, tasarım ve işletme safhalarında kullanılacak bitki su ihtiyaçlarının güncellenmesi amaçlanmaktadır. İşletme ve mühendislik alanlarına, tarım havzaları veri tabanının oluşturulmasına katkı sağlayacaktır. Guncelleme-Calismalari-Tamamlanmistir.

58 Ġstasyon Adı : Konya, Ġstasyon No: 17244, Enlem: 37,9837, Boylam: 32,574, Rakım (m.): 1031 Ürün ismi: mısır (dane), Vejetasyon BaĢlangıç Tarihi: , Vejetasyon Sonu Tarihi: 10 günlük dönem Toplam Bitki Büyüme Dönemi Gün Sayısı Ay Referans Kc 0,2 0,2 0,2 0,4 0,6 0,9 1,1 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,1 1,1 YağıĢ (mm) ,1 2,9 3,6 1,4 1,2 1,3 3 4,5 3 3,8 3,7 87,4 ETc (mm) 8,5 9, ,7

59 SU KISITI GÖRÜLEN ĠLLER SU KISITI GÖRÜLEN ĠLLER SU KISITI GÖRÜLEN ĠL/ĠLÇELER

60 Türkiye nehir havzaları haritası Türkiye tarım havzaları haritası

61 T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI ARAġTIRMA - GELĠġTĠRME DESTEKLERĠ PROJE SONUÇ RAPORU TAGEM-14/AR-GE/58 TARIMSAL SULAMA POLĠTĠKALARI SULAMA YÖNETĠMĠ VE SULAMA ETKĠNLĠĞĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Prof. Dr. Süleyman KODAL Prof. Dr. Y. Ersoy YILDIRIM Dursun YILDIZ Ümit BĠNGÖL Seyit AKSU Gonca KARACA BĠLGEN Ada Hidroenerji Strateji Mühendislik MüĢavirlik ĠnĢaat Ticaret Ltd. ġti. AĞUSTOS/2016 ANKARA

62 Antalya havzasında 100 da iģletme için optimum bitki deseni sonuçları İşletme kodu K100 K90 K80 K70 K60 K50 K40 K30 K20 İşletme sulama suyu kapasitesi (%) İşletme sulama suyu kapasitesi-net (m 3 ) 36,981 33,282 29,584 25,886 22,188 18,490 14,792 11,094 7,396 Bitki Optimum Bitki Deseni Alan (da, %) Biber (sivri) Su (mm) Su (%) Alan (da, %) Karpuz Su (mm) Su (%) Alan (da, %) Kavun Su (mm) Su (%) Alan (da, %) Susam Su (mm) 422 Su (%) 100 Ana Ürün Alan Toplamı Ürün Alan Toplamı İşletme sulama suyu kapasitesi (%) İşletme net geliri (TL) 94,468 90,642 87,040 83,437 79,798 71,030 58,963 46,749 34,536 İşletme net geliri (%) İşletme alanı (da) İşletme Birim Alan Geliri (TL/da) İşletme sulama suyu kapasitesi-brüt (m 3 ) 61,634 55,471 49,307 43,144 36,981 30,817 24,654 18,490 12,327 İşletme Birim Su Geliri (TL/m 3 )

63 TARIMDA SU KAYIPLARI 1) Ġletim kayıpları 2) Sulama yöntemlerinden kaynaklanan kayıpları 3) Sulama sistemlerinin iģletilmesinden kaynaklanan kayıplar 4) Sulama sistemlerinin tasarımı ve uygun olmayan malzeme kullanımından kaynaklanan kayıplar 5) Sulama programlarından kaynaklanan kayıplar 6) Suyun dağıtımından sorumlu kuruluģlardan kaynaklanan kayıplar 7) Eğitimden kaynaklanan sorunlar 8) Fiyatlandırmadan kaynaklanan kayıp kaçaklar 9) Yeraltı sularının kaynak olarak kullanıldığı bölgelerdeki kayıplar 10) Su kalitesinden kaynaklanan kayıplar 11) KirlenmiĢ suların sulamada kullanılmasında oluģan kayıplar ĠHTĠYAÇ: BU KAYIPLARI AZALTACAK POLĠTĠKALAR

64 SULAMA YATIRIMLARININ ETKĠ DEĞERLENDĠRMESĠ HAZIRLIK BĠLGĠ FORMU ALAN BĠLGĠ FORMU KONTROL LĠSTESĠ H1 TOPOGRAFĠK DATA A1 SOSYO-EKONOMĠK DURUM K1 ÇEVRESEL YÖNLERĠ H2 GEÇMĠġ ÖLÇÜMLER A2 ÇEVRESEL YÖNLERĠ K2 TOPOGRAFYA VE TOPRAKLAR H3 YERELDEKĠ SULAMA ġemasi A3 TOPOGRAFYA VE TOPRAKLAR K3 TARIM H4 ÇEVRESEL YÖNLERĠ A4 TARIM K4 SU KAYNAKLARI H5 SOSYO-EKONOMĠK YÖNLERĠ A5 SU TALEBĠ K5 SULAMA ALTYAPISI H6 JEOLOJĠ VE TOPRAKLAR A6 YÜZEY SU KAYNAKLARI K6 EKONOMĠK GÖSTERGELER H7 ĠKLĠM A7 YERALTI SU KAYNAKLARI K7 GELĠġTĠRME VE OAERASYON H8 TARIM A8 ARZ TALEP DENGESĠ H9 ALT-HAVZA SU TALEPLERĠ A9 SULAMA ALTYAPISI H10 BESLEME KAYNAĞININ HĠDROLOJĠSĠ A10 EKONOMĠK GÖSTERGELER H11 BESLEME KAYNAĞININ HĠDROJEOLOJĠSĠ A11 GELĠġTĠRME VE ĠġLETME

65 TEġEKKÜRLER