RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME"

Transkript

1 RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME 6331 Göre Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, 6331 Göre Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali TS OHSAS Türkiye de en yaygın şekilde benimsenen ve uygulanan iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi OHSAS RİSK tanımı :Tehlikeli bir olayın olasılığı ile meydana geldiğinde oluşturacağı sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi OHSAS Tehlike tanımı: Çalışanı etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli TEHLİKELER Yüksekte Çalışma Şantiyede Baretsiz Dolaşma Tüm Makinalar Kimyasallar Gürültü Titreşim Toz Gaz RİSKLER Düşme Sonucu Ölüm Malzeme Düşmesi Sonucu Yaralanma Makine Çalışmasında Parmak Kopması Zehirlenme İşitme Kaybı Kas Yırtığı Akciğer Rahatsızlığı Boğulma *****Tehlike, neden - Risk, sonuçtur Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü, Kabul edilebilir Risk :TS OHSAS e göre bir kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendi İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş riski ifade Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı, Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları, Risk Algoritmasi Tehlike tanımla Risk Analizi Risk değerlendirme Uygulama ve önlem alma Kontrol etme *****İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. *****6331 sayılı yasaya göre İşveren 1 kişi dahi çalıştırıyorsa Risk Analizi, Acil Durum Planı, Eğitim ve Sağlık Gözetimi yapmak zorundadır.

2 *****Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. 1. İşveren veya işveren vekili. 2. İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. 3. İşyerindeki çalışan temsilcileri. 4. İşyerindeki destek elemanları. 5. İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. Risk değerlendirmesi; tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere 1. Tehlikeleri Tanımlama, 2. Riskleri Belirleme Ve Analiz Etme, 3. Risk Kontrol Tedbirlerinin Kararlaştırılması, 4. Uygulama Dokümantasyon, 5. Yapılan Çalışmaların Güncellenmesi, İzleme, Tekrar Etme 6. Gerektiğinde Yenileme Aşamaları İzlenerek Gerçekleştirilir. RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE ANALİZİ Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. RİSK KONTROL ADIMLARI 1) Planlama 2) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır. o Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması. o Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi. o Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi. 3) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması 4) Uygulamaların izlenmesi: Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir. İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri. Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi. Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı. Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler. Tespit edilen riskler. Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler. Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları. Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi. Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır. Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir. *Risk algısında re aktif algılama KANIKSAMA Yaratır. **Ramak kala formu doldurulmaya başlanmış ise önlem alınır ve kaza sayısında artış beklenmez. * Risklerin en etkin kontrolü tehlikeyi kaynakta yok etmek ile başlar. * Risklerin kabul edilebilirliği hakkındaki değer yargıları algılamaya dayanır.

3 *GEÇERLİLİK çok tehlikeli sınıfta en geç 2, tehlikeli sınıfta en geç 4, az tehlikeli sınıfta 6 yılda bir yenilenir. *YENİLEME İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması. İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi. Üretim yönteminde değişiklikler olması. İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi. Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması. Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi. İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması AYNI ÇALIŞMA ALANINI BİRDEN FAZLA İŞVERENİN PAYLAŞMASI DURUMUNDA, İşverenler ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir. İşverenler, risk değerlendirmesi çalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir. Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde, gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir. Asıl işveren ve alt işveren risk değerlendirmesi o Her alt işveren risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır. o Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence sağlanır. o Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder. Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl işverene verir. Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. Proaktif (kaza olmadan önce) Eğitim Denetim Risk Analizi İsg kurul toplantıları Gürültü ölçümü Geçmiş kayıtları inceleme Talimat yazma Re aktif (kaza olduktan sonra) Kaza sonucu tutulan tutanak Hastalık sonucu tutulan tutanak Ramak kala tutanağı İlk yardım faaliyeti Geçmiş olsun demek Allah rahmet eylesin demek Üzülmek RİSKLERLE MÜCADELEDE ÖNCELİK SIRASI 1) Tehlikeleri Kaynağında yok etmek 2) Tehlikeleri Kaynağında azaltmak Kaynağa yönelik TOPLU KORUMA 3) Mühendislik önlemleri almak 4) İdari uygulamalar ile önlem almak Ortama Yönelik 5) Çalışana Kişisel koruyucu donanım vermek Kişiye yönelik

4 RİSKLERLE MÜCADELEDE ÖNCELİK SIRASI 1. Yok etmek- Başka metot seçmek- bertaraf etmek 2. ikame- daha az zararlı metot, ürün, makine ile değiştirmek 3. İzolasyon, tecrit, kapatmak, havalandırma, aydınlatma 4. Kaynaktan uzaklaştırmak Eğitmek- çakılma süresini azaltmak- talimat vermek - denetlemek 5. Kişisel koruyucu donanım temin etmek, işe giriş muayenesi 6331 Sayılı Yasada Yazan Risklerden Korunma İlkeleri İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: Risklerden kaçınmak. Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. Risklerle kaynağında mücadele etmek. İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek. Teknik gelişmelere uyum sağlamak. Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek. Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. Çalışanlara uygun talimatlar vermek. 161 sayılı ILO SÖZLEŞMESİ Her Üye, bütün ekonomik faaliyet dallarında ve tüm işletmelerde, kamu sektörü ve üretim kooperatifleri üyelerini de kapsayan, bütün işçiler için, iş sağlığı hizmetlerini sürekli bir şekilde geliştirmeyi üstlenir. Sağlanan hizmet, işletmelerin kendine has risklerini karşılamaya yeterli ve uygun olmalıdır diyen ILO sözleşmesinin numarası nedir? 89/391 EEC Çerçeve Direktif Avrupa Birliği mevzuatında Risk Değerlendirme konusunun düzenlendiği temel mevzuat Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Risk değerlendirmesi sadece bir işveren yükümlülüğü olarak ifade edilmemiştir, İş veren proje sorumlularına sorumluluk verebilir. RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME METOTLARI Kalitatif: Nitel: Gözleme dayalı, renk, tat, gibi sayısal olarak ölçülemeyen özelliklere ilişkin araştırma Kantitatif: Nicel: Rakamların öne çıktığı, sonuçlarının istatistiksel olarak değerlendirildiği sayısal verilere bağlı araştırmalar Karma Metot: Hem kantitatif, Hem Kalitatif kullanır. 1- L TİPİ 5x5 MATRİS METODU: Matris metodu, ürün, proses ve ekipman odaklı kullanımı kolay ve uygulaması en yayın metotlardan birisidir. Bu metot diğer birçok metodun temelini teşkil eder. Metot sonuçların herkes tarafından farklı yorumlanabilme ve olasılık, şiddet için atanan değerlerin istatistiksel olarak sınıflara atanan aralıkları eşit olmaması gibi sorunlardan dolayı çalışan odaklı kullanımda çok uygun değildir. Kantitatif özelliği baskın ama Karma metot olarak bilinir. Geçmişe ait En az 5 yıllık kaza istatistiği ile daha doğru sonuç verir. Risk skoru R: İ x D ile elde edilir.ir. İ = İhtimal D= Sonucun derecesi veya şiddeti

5 Sonucun Derecesi DERECELENDİRME SONUÇ SONUCUN DERECESİ İş Saati Kaybı Yok, İlkyardım Gerektiren Çok Hafif 1 İş Günü Kaybı Yok, İlk Yardım Gerektiren Hafif 2 Hafif Yaralanma, Tedavi Gerekir Orta 3 Ölüm, Ciddi Yaralanma, Meslek Hastalığı Ciddi 4 Birden Çok Ölüm veya Sürekli İş Göremezlik Çok Ciddi 5 Bir Olayın Gerçekleşme İhtimali Derecelendirme - Sıklık Olabilirlik İhtimal Değeri Yılda Bir Çok Küçük Olasılık 1 Üç Ayda Bir Küçük Olasılık 2 Ayda Bir Orta Olasılık 3 Haftada Bir Yüksek Olasılık 4 Her Gün Çok Yüksek Olasılık 5 Yeşil bölgeye düşerse en son önlem alınacak ve kabul edilebilir risk bölgesi olacaktır. Sarı bölgeye düşerse aksiyon planına alınacak ve bu bölge dikkate değer risk bölgesi olacaktır. Kırmızı bölgeye düşerse iş derhal durdurulacak ve önlem alınmadan iş başlamayacak ve bu bölge kabul edilemez risk bölgesi olacaktır. 2-KONTROL LİSTELERİ CHEKC LİST Bir tesisin veya prosesin tüm donanımının ve aletlerinin tam olup olmadığını veya kusursuz işleyip işlemediğini saptar. Check listelerindeki özel sorularla, analizi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır. Bir önlemler kataloğu ile, yapılması gereken düzeltmeler önerilir. Kalitatif özellikte bir metottur. Birincil risk analizi olarak da bilinir. 3- FİNE- KİNNEY METODU Kullanımı kolay, yaygın olarak kullanılan bir metottur. Matris temelli bir metot olan Kinney, işyeri istatistiklerinin kullanımına imkan sağlar. Fakat, çalışan odaklı kullanım için uygun değildir. Acil durum risk analizlerinde çevre ve doğa olayların sıklık verileri bulunabilirse kullanılabilir. Kantitatif bir metottur. Ayırıcı bileşen Frekans Olasılık= İ Şiddet= D Frekans(Maruziyet)= F Risk Değeri= İ x F x D olarak hesaplanır.

6 İhtimal Skalası Değer Kategori 0,2 Pratik Olarak İmkansız 0,5 Zayıf İhtimal 1 Oldukça Düşük İhtimal 3 Nadir fakat Olabilir 6 Kuvvetle Muhtemel 10 Çok Kuvvetli İhtimal Frekans (Maruziyet) Skalası Değer Açıklama Kategori 0,5 Çok Nadir Yılda bir ya da daha az 1 Oldukça Nadir Yılda bir ya da birkaç kez 2 Nadir Ayda bir ya da birkaç kez 3 Ara sıra Haftada bir ya da birkaç kez 6 Sıklıkla Günde bir ya da daha fazla 10 Sürekli Sürekli ya da saatte birden fazla Etki/Zarar-Sonuç Skalası Değer Açıklama Kategori 1 Dikkate Alınmalı Hafif-Zararsız veya önemsiz 3 Önemli Minör-Düşük iş kaybı, küçük hasar, ilk Yrd. 7 Ciddi Majör-Önemli Zarar, Dış tedavi, işgünü kaybı 15 Çok Ciddi Sakatlık, uzuv kaybı, çevresel etki 40 Çok Kötü Ölüm, Tam maluliyet, Ağır çevr. etkisi 100 Felaket Birden çok ölüm, önemli çevre felaketi Risk Düzeyine Göre Karar ve Eylem Sıra Risk Değeri Karar EYLEM 1 R<20 Kabul Edilebilir Risk Acil tedbir gerekmeyebilir 2 20<R< 70 Kesin Risk Eylem planına alınmalı 3 70 <R<200 Önemli Risk Dikkatle izlenmeli ve yıllık eylem planına alınarak giderilmeli <R< 400 Yüksek Risk Kısa vadeli eylem planına alınarak giderilmeli 5 R>400 Çok Yüksek Risk Çalışmaya ara verilerek derhal tedbir alınmalı HATA TÜRLERİ VE ETKİ ANALİZİ (FAİLURE MODE AND EFFECTS ANALYSİS- FMEA) Amerikan ordusu için geliştirilmiş ve ürün tasarımında risk değerlendirmek amaçlı en yaygın kullanılan metotlardan biridir. Özellikle otomotiv sektöründe imalat sırasında ve sonrasında olası hataların tespit edilmesi amacıyla çok fazla kullanılan bir metottur. Genel manada problem çözme tekniklerinden biri olarak ta çok fazla kullanılmaktadır. Herhangi bir sistemin tamamı veya bölümleri ele alınıp, bunlardaki kısımlar, aletler, parçalarında ortaya çıkabilecek arızalardan hem bölümlerin hem de bütün sistemin nasıl etkilenebileceği ve ortaya çıkabilecek sonuçlar analiz edilir. Çalışan odaklı değildir. Makine ve otomotiv tasarım odaklıdır. Kantitatif metot Ayırıcı Bileşen Tespit Edilebilirlik( Keşfedilebilirlik)

7 FMEA METODUNUN UNSURLARI İhtimal: İ (1-10 ) Şiddet: D (1-10 ) Tespit edilebilirlik: T (1-10). İ x D X T: RİSK FMEA ÇEŞİTLERİ 1) Sistem FMEA 2) Tasarım FMEA 3) Proses FMEA 4) Servis FMEA olarak gruplandırılabilir. Sistem FMEA Şiddet Etki Sınıflaması SİSTEM FMEA ŞİDDET ETKİ SINIFLAMASI ETKİ ŞİDDETİN ETKİSİ DERECE Uyarısız Gelen Tehlike Felakete yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata 10 Uyarısız Gelen Tehlike Çok Yüksek Yüksek Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye sahip ağır yaralanmalara,3.derece yanık, akut ölüm vb. etkiye sahip hata Ekipmanı tamamen hasar görmesine sebep olan ve ölüme, zehirlenme, 3.derece yanık, akut ölümcül hastalık vb. etkiye sahip hata Orta Düşük Çok Düşük Sistemin performansını etkileyen, uzuv ve organ kaybı, ağır yaralanma, kanser vb. yol açan hata Kırık, kalıcı küçük iş görmemezlik, 2.derece yanık, beyin sarsıntısı vb. etkiye sahip hata İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar, ezilmeler vb. hafif yaralanmalar ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata Küçük Sistemin çalışmasını yavaşlatan hata 3 Çok Küçük Sistemin çalışmasında kargaşaya yol açan hata 2 Yok Etki yok Hata Gerçekleşme Derecesi Olasılığı HATA OLASILIĞI HKS DERECE HATA KÜMÜLATİF SAYISI Çok Yüksek: Kaçınılmaz Hata ½ den fazla 10 1/3 9 Yüksek: Tekrar Tekrar Hata 1/8 8 1/20 7 Orta: Ara Sıra Olan Hata 1/80 6 1/ / Düşük: Nispeten Az Olan Hata 1/ / Pek Az: Olası Olmayan Hata 1/ den düşük 1 Tespit Edilebilirlik Derecesi Tesbit Tesbit Edilebilirlik Olasılığı Edilebilirlik Tespit Edilemez Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği mümkün değil Çok Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği çok uzak Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği uzak Çok Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği düşük Derece

8 Düşük Orta Yüksek Ortalama Yüksek Çok Yüksek Hemen Hemen Kesin Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği çok düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği orta Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği yüksek ortalama Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği çok yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği hemen hemen kesin Risk Öncelik Değeri (RÖD), R.Ö.D.= İ x D x T Risk Öncelik Değeri (RÖD) Sıra Risk Öncelik Değeri Karar arası Düşük Riskli arası Orta Riskli arası Yüksek Riskli arası Çok Yüksek Riskli 5-HATA AĞACI ANALİZİ (FAULT TREE ANALYSIS - FTA) 1962 Yılında Bell Telefon Laboratuvarlarında Amerikan Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Bir tepe olayın gerçekleşmesi veya gerçekleşmemesi için alınması gereken önlemler ayrıntılı bir şekilde analiz edilir. Olmaması istenen tepe olay saptanıp, bu olaya neden olabilecek tüm faktörler analiz edilir. Metodun çok ayrıntılı ve zaman alıcı olması nedeni ile, genellikle nükleer güç reaktörleri, uçak sistemleri gibi karmaşık sistemlerde kullanılır. Değişik hataların neden olabilecekleri tepe olayı eksiksiz analiz edebilmek için, çok deneyimli analizciye gereksinme vardır. Analiz edilecek sistemin çok iyi belirlenmesi şarttır. Hem tek bir olaya hem de çeşitli olaylara bağlı kaza olasılıklarını analiz etmek için uygundur. İşlem sürecini görsel olarak sergilemek için grafik model kullanır ve karma bir metottur. hangisi ve/veya bağlaçlarını içeren mantık diyagramlarını kullanır Tüm faktörleri değerlendirebilme ve Görselliğe dayalı sebep-sonuç ilişkisi kullanır Karma Metot 6-TEHLIKE VE ÇALIŞABİLİRLİK ANALİZİ (HAZARD AND OPERABILITY STUDIES- HAZOP) Kimya endüstrisi tarafından bu sanayinin özel tehlike potansiyelleri dikkate alınarak geliştirilmiştir. Belirli kılavuz kelimeler kullanarak yapılan sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır. Bir sistemde veya proseste, ham maddelerin (raw materials),ara maddelerin (intermediates), mamul maddelerin (finished products) ve enerji, su havalandırma gibi destekleyici sistem veya maddelerin akısını analiz eder. Genellikle kimya endüstrisinde borular ve enstrümanlar (piping and instrumentation) (P&IDs) diyagramlarının analizlerinde kullanılır. Kantitatif bir metottur. 7-OLAY AĞACI ANALIZI (EVENT TREE ANALYSIS - ETA) Her hangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği çeşitli senaryolar analiz edilir. Bu model ideal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduğu tesislerde kullanılır. Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal olarak belirlenebilir. Karma bir metottur.

9 8-NEDEN SONUÇ ANALİZİ (Cause-Consequence Analysis) Hata Ağacı Analizi ile Olay Ağacı Analizinin bir harmanıdır. Amacı, olaylar arasındaki zinciri tanımlarken istenilmeyen sonuçların nelerden meydana geldiğini belirlemektir. Balık kılçığı diyagramı olarak da bilinir. Karma bir metottur. En çok nükleer güç reaktörlerinin tasarımı aşamasında kullanılır. 9- TEHLİKE ANALİZİ VE KRİTİK KONTROL NOKTALARI (HACCP) ISO22000 Özel olarak yiyecek ve içecek endüstrileri için geliştirilmiş bir metottur. Bir çok biyolojik, kimyasal, fiziksel ve mekanik tehlikeleri dikkate alır. Adı geçen tehlikeleri ortadan kaldırmak veya azaltmak amacı ile kritik kontrol noktaları belirlenir. Kabul edilebilir ve edilmeyebilir tehlike limitlerini de belirler. Kantitatif bir metottur Gıda ve Hijyen Yönetmeliğine tabi işveren için yapılması mecburidir. 10- BİRİNCİL TEHLİKE ANALİZİ ( PrHA ) Birincil tehlike analizi, tesisin tasarım aşamasında yada daha detaylı çalışmalara model olarak kullanılabilecek olan hızla hazırlanabilen kalitatif bir risk değerlendirme metodolojisidir. Kalitatif bir metottur. 11- WHAT IF (YA OLURSA?) Beyin fırtınası metodudur. Her kademeden çalışanın ve yönetimin katılımı ile gerçekleşen bir terminolojisi vardır. Kalitatif bir metottur. Çalışan odaklı kullanılabilir. 12-JOB HAZARD ANALYSİS (JHA) Başta ABD olmak üzere gelişmiş ülkelerde uzun zamandır yaygın olarak kullanılmaktadır. Kalitatif özellikte bir metodolojisi vardır. Çalışanların deneyimleri risk analizinde nokta atışı için önemlidir. JHA çalışmasında çalışanlara çalışma pozisyonları, kullandıkları 5 duyu organları, ortam koşulları, kullandıkları donanımlar ile ilgili sorular sorulur

10 FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ İşyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek fiziksel risk etmenleri Gürültü Vibrasyon (titreşim) Basınçlı hava Sıcak Soğuk (ısı radyasyonu)termal konfor yetersizliği Işınlar o İyonize ışınlar (α, β, γ, x, nötron, proton) o Noniyonize ışınlar (IR UV), Lazer Diğerleri Ülkemiz mevzuatına göre meslek hastalıkları topluca verilmiştir. E - 1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar E - 2 Enfraruj ışınları ile katarakt E - 3 Gürültü sonucu işitme kaybı E - 4 Hava basıncındaki ani değişmeler E - 5 Titreşim sonucu E 6 Kas- İskelet Rahatsızlığı E - 6, a Sürekli lokal baskı sonucu E - 6, b Aşırı yükleme E - 6, c Maden ocağı ve benzeri E - 6, d Fazla zorlama sonucu E - 6, e Sürekli lokal baskı sonucu sinir felçleri E - 6, f Kas krampları E - 7 Maden işçileri nistagmusu GÜRÜLTÜ Gürültü: İnsanı rahatsız edecek düzeydeki sestir. Sesin frekansı: Saniyedeki titreşim sayısıdır. Sesin şiddeti: Ses titreşimlerinin atmosferde yaratmış olduğu basınçtır. Ses şiddeti Logaritmik olarak db şeklinde belirlenir. A,B,C ölçeklerine göre ölçüm yapılır. En çok kullanılan A ölçeğidir ve sonuç; db A şeklinde ifade edilir. En yüksek ses basıncı (Ppeak): "C"-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değeridir. Sesin frekansı arttıkça (yükseldikçe) ses tizleşir, frekans düştükçe ses pesleşir. Sağlıklı genç bir kulağın duyabildiği en düşük ses basıncı olan 20 μpa dır. Logaritmik ifadenin bir sonucu olarak, 20 μpa 0 (sıfır) db'e; 200 Pa da 140 db'e karşıt gelir. o 0 (sıfır) db'e işitme eşiği, o 120 db'e de ağrı eşiği denir. Her üç desibellik artış sesin gücünü ikiye katlar,

11 her on desibellik artış ise sesin gücünü on kat artırır. Ses şiddeti uzaklığın karesi ile orantılı olarak düşer. Uzaklık iki katına çıkarsa ses şiddeti 6 db azalır. Normal sesle konuşma düzeyi 50 db(a) Genç ve sağlıklı bir kişi 20 μpa-200 μpa arasındaki şiddetteki sesleri duyar İnsan kulağı 1000 Hz. den düşük frekanslı sesleri frekanslara göre belli kayıplarla duyar. Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik 2003/10/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır. En yüksek ses basıncı (P tepe ): C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini, Günlük gürültü maruziyet düzeyi (L EX, 8saat ) [db(a) re. 20 µpa]: TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını, Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (L EX, 8saat ): TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını, MARUZİYET EYLEM DEĞERLERİ VE MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ En düşük maruziyet eylem değerleri: (L EX, 8saat ) = 80 db(a) veya (P tepe ) = 112 Pa [135 db(c) re. 20 µpa] (20 µpa referans alındığında 135 db (C) olarak hesaplanan değer). En yüksek maruziyet eylem değerleri: (L EX, 8saat ) = 85 db(a) veya (P tepe ) = 140 Pa [137 db(c) re. 20 µpa]. Maruziyet sınır değerleri: (L EX, 8saat ) = 87 db(a) veya (P tepe ) = 200 Pa [140 db(c) re. 20 µpa]. *Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır. *Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz. Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir. Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 db(a) maruziyet sınır değerini aşamaz. 87 db (A) Asla geçilemeyecek değer 85 db (A) kulaklık takma başlangıcı db (A) arası kulaklık hazırda bulundurulur MARUZİYETİN BELİRLENMESİ Gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar; Özellikle ölçülecek olan gürültünün niteliği, maruziyet süresi, çevresel faktörler ve ölçüm cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun olur. Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına karar verilebilmesine imkan sağlar. Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.

12 Risklerin değerlendirilmesi Anlık darbeli gürültüye maruziyet dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine, Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerine, Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine, Teknik olarak elde edilebildiği durumlarda, işle ilgili ototoksik maddeler ile gürültü arasındaki ve titreşim ile gürültü arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan etkisine, Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken uyarı sinyalleri ve diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine, İş ekipmanlarının gürültü emisyonu hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilerine, Gürültü emisyonunu azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına, Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine, Sağlık gözetiminde elde edinilen güncel bilgilere, Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına, özel önem verir. Maruziyetin önlenmesi ve azaltılması İşveren, risklerin kaynağında yok edilmesini veya en aza indirilmesini sağlar. Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi, Yapılan işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının seçilmesi, İşyerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi, İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi, Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla; Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması, Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması, İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması, Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla; Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması, Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi, hususlarını göz önünde bulundurur. İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren; Bu maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem planı oluşturur ve uygulamaya koyar. Gürültüye maruz kalınan çalışma yerlerini uygun şekilde işaretler. İşaretlenen alanların sınırlarını belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara girişlerin kontrollü yapılmasını sağlar. Kişisel korunma İşveren tarafından sağlanan kulak koruyucu donanımlar; İşitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek şekilde seçilir. Çalışanlar tarafından doğru kullanılır ve korunur. Çalışana tam olarak uyar. Hijyenik şartların gerektirdiği durumlarda çalışana özel olarak sağlanır. MARUZİYETİN SINIRLANDIRILMASI ****Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet sınır değerleri 87 dba aşamaz.

13 Bütün kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren; Maruziyeti, sınır değerlerin altına indirmek amacıyla gerekli tedbirleri derhal alır. Maruziyet sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri gözden geçirerek yeniden düzenler. Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi İşveren, işyerinde en düşük maruziyet eylem değerlerine eşit veya bu değerlerin üzerindeki gürültüye maruz kalan çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti ile ilgili olarak ve özellikle; Gürültüden kaynaklanabilecek riskler, Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı şartlar, Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri, Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün sonuçları ile bunların önemi, Kulak koruyucularının doğru kullanılması, İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin nasıl ve neden yapılacağı, Çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı, Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları, hususlarında bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlar. Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması İşveren, bu Yönetmeliğin kapsadığı konularda ve özellikle; risk değerlendirmesi, risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanacak tedbirler, kulak koruyucularının seçilmesi, hususlarında çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar. en yüksek maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri işverence yaptırılır. Risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, en düşük maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri yaptırılabilir. Tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde; 1. Çalışan, işyeri hekimi tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir. 2. İşveren; a. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir. b. Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir. c. Riskleri önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular. d. Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER Yoğun ses basıncı kulak zarı ile birlikte orta ve iç kulağın fizyolojik yapısını tamamen bozar ve iç kulaktaki korti organını tahrip eder. Geçici İşitme Kaybı: Gürültüye bağlı olarak meydana gelen ve normale dönebilen işitme kaybıdır.

14 İşitme Kaybı: Sürekli olarak gürültüye maruz kalan kişilerde görülen işitme yetisi kaybıdır. Kalıcı kayıplar, geçici kayıplarda olduğu gibi; Sesin şiddetine, Toplam maruziyet süresine, Gürültünün frekansına, Gürültünün tipine, Kulağın fizyolojik özelliklerine ve kişisel duyarlılıklara bağlı olarak değişim gösterir. Odyometri: İşitme yetisinin düzeyini ölçmeye yarayan cihazdır. Bu cihazla yapılan testlere de Odyometrik (Audiometric) testler denilmektedir. Yapılan testlerde kalıcı işitme kaybının ilk görüldüğü frekans 4000 Hz'dir ve "akustik çentik" olarak tanımlanır. İşitilebilir frekans aralığı; Ses frekansı 20 Hertz ile Hertz Günlük konuşma bölgesi yaklaşık olarak Hertz arasındadır Frekansı 20 Hz'den küçük olan seslere İnfrases (Infrasound), Frekansı Hz'den büyük olan seslere Ultrases (Ultrasound) adı verilir. Bir ses yalnızca tek bir frekanstan oluşuyor ise bu tür seslere "saf ton" sesler adı verilir. Gürültü genellikle değişik ses frekanslarının ve değişik ses şiddetlerin üst üste binmesinden meydana gelir. Ses şiddetinde şiddetler arası 10 birim artması şiddetin 10 kat olduğu anlamına gelir. Örnek: 70 db lik bir ses 60 db lik bir sesten 10 kat daha fazladır. 90 dblik bir ses 60 dblik bir sesten 10X10X10=1000 kat daha şiddetlidir. Ortamda birden fazla ses kaynağı varsa toplam gürültü ne kadar olur? Çalışma ortamında 90 db gürültü çıkartan 2 makine olsun Toplam gürültü ne kadar olur? Gürültü düzeyleri arasındaki fark alınır 90-90=0 Şekilde verilen grafikten 0 db in denk geldiği değer bulunur. Grafikte 0 değerine karşılık 3 db denk gelir, Bulduğumuz değeri en yüksek makine sesine ekleriz. Toplam gürültü böylece; 90+3=93 db olur. Ortamda 105 db ve 80 db gürültü yapan 2 makine varsa; =25 logaritmik tabloya göre 0,3 olur. Bu değeri 105 db üzerine ekleriz. Toplam gürültü 105,3 db olur. Yüksek sese eklenecek değer grafiği Çevresel Gürlt. Değ. ve Yönetimi Yönetmeliği Korti organındaki sensoryel hücrelerin zarara uğrar Odiyogramda tipik olarak başlangıçta 4000 Hz.lik frekanslarda -V- şeklinde bir düşme görülür, Sonra bu Hz. lik frekans alanlarına da yayılır; Konuşmayı işitme zorluğu bu alanlarda ortalama 35 desibellik bir işitme azalmasına uyar.

15 *Gürültüden ileri gelen Algı Tipi işitme kaybı, işitme organımızın İç kulaktaki duyma hücrelerinde, bölgesinde meydana gelir. Gürültüye maruziyet sonucunda; İşitme yitiği yapar Uyku sorunları ortaya çıkar; o Uykusuzluk o Rahat ve derin uyuyamamak o Uykuya geç başlamak Olarak sayılabilir. Kalp atışlarında artış Kan basıncında artış Bazı hormon ve salgı bezlerinin düzenini bozabilir Davranış bozuklukları/sinirli olma (Yorgunluk ve stress sonucu) 40 yaşından sonra her yaş için yarım desibellik düşme fizyolojik azalma olarak hesaplanmalıdır. Gürültü kontrolü için uyulması gereken sıra; Tasarım aşamasındaki önlemler Gürültü kaynağında mücadele Sesin yayılmasının önlenmesi Kişisel koruyucu malzemeler Gürültüyü Kaynakta Azaltmak En etkili yoldur. 1-Münkünse Gürültü çıkarmayan bir metot değişikliği 2-Gürültü çıkartan işlemi daha az gürültülü işlemle değiştirmek. Daha az gürültü çıkartan makineleri kullanmak (ikame). Ses Enerjisinin Yayıldığı Yolda Gürültüyü Azaltmak 1-Kaynağı izole etmek 2-Gürültü çıkartan makinelerin işleyişini yeniden düzenlemek (bakım, titreşen veya vuran bölümleri yumuşak maddelerle kaplamak, süreçte bazı değişiklikler yapmak gibi). 3-Sesin havada yayılmasını önlemek için ses emici engeller kullanmak. 4-Sesin duvar, tavan ve taban gibi geçebileceği ve yansıyabileceği yerleri ses emici malzeme ile kaplamak veya böyle malzemelerle yapmak. 5-Gürültü kaynağını ses emici malzeme ile kapatmak veya ayırmak. Gürültüyü, Gürültüye Maruz Kalan Kişide Engellemek 1-Gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı arttırmak. 2-Gürültüye maruz kalan kişiyi tecrit etmek. 3-Gürültüye maruziyet sunuk kalma süresini azaltmak veya gürültülü yerlerde rotasyonla çalıştırmak (idari kontrol). 4-İş programını değiştirmek. 5-Kişisel koruyucu kullanmak Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için gürültülü işte en az iki yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85 desibelin üstünde olan işlerde en az 30 gün çalışılmış olması gereklidir. Yükümlülük süresi 6 aydır. TİTREŞİM Titreşim (vibrasyon), mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlamaktadır. Yani; potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına titreşim denir. Endüstride iki tip titreşimden bahsedilir. Birincisi el- kol titreşimi, ikincisi tüm vücut titreşimidir. Gürültüde olduğu gibi, titreşimli işler de çalışanlarda meslek hastalıklarına neden olabilir. İnsan kulağı Hz sesleri duyarken; Bütün vücut titreşiminde 1-80 Hz ve El-kol titreşiminde Hz frekansları hissedebilir,

16 Vücut hareket halinde iken; Kinetik duyu organlarında, Kas, bağ ve eklem dokularında, İç kulak denge organında, Deri kıl dibinde, Deri altı dokularda, Kılcal damar ağında zararlı ve kalıcı etkiler olabilir. Titreşime bağlı meslek hastalıklarında yükümlülük süresi 2 yıldır. Titreşimin insan vücudu üzerindeki etkisi Fiziksel ve Biyomekanik Psikolojik Sensoryel şekilde olur. Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik 2002/44/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak, Bütün vücut titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi, El-kol titreşimi: İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi, Maruziyet eylem değeri: Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri, Maruziyet sınır değeri: Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değer Buna göre sekiz saatlik çalışma süresi için; El-kol titreşiminde günlük maruziyet Sınır değeri 5 m/s 2 Eylem değeri 2,5 m/s 2 Bütün vücut titreşiminde sınır değeri 1,15 m/ s 2 ve Eylem değeri 0,5 m/s 2 olarak uygulanmalıdır. *EL kol titreşiminde görülen önemli hastalığın ismi Beyaz Parmak Hastalığıdır Maruziyetin belirlenmesi İşveren, çalışanların maruz kaldığı mekanik titreşim düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde ele alır, gerekiyor ise ölçümler yaptırarak mekanik titreşime maruziyeti belirler. Bu ölçümler İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmeliğe göre yapılır. Mekanik titreşime maruziyet düzeyi değerlendirilirken aşağıdakiler dikkate alınır: Kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlem sonuçları. Ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın kullanıldığı özel koşullarda oluşabilecek titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler.

17 Risk değerlendirmesi Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine, Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerine, Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine, Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya mekanik titreşim ile diğer iş ekipmanları arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine, İş ekipmanlarının mekanik titreşim düzeyi hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere, Mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına, Bütün vücut titreşimine maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine, Düşük sıcaklık gibi özel çalışma koşullarına, Sağlık gözetiminden elde edilen uygun en güncel bilgilere. Maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespit edilmesi halinde; Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemlerini seçmek. Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde titreşim oluşturan, ergonomik tasarlanmış uygun iş ekipmanını seçmek. Titreşime maruziyeti azaltmak için bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma yerleri, el-kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı ekipman sağlamak. İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak. İşyerini ve çalışma ortamını uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek. Mekanik titreşime maruziyetlerini azaltmak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmalarıiçin çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimi vermek. Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlandırmak. Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerini düzenlemek. Mekanik titreşime maruz kalan çalışana soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağlamak. Maruziyetin sınırlandırılması Çalışanın maruziyeti, hiçbir şekilde maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır. *Tüm kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, maruziyet sınır değerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren; a) Maruziyeti, maruziyet sınır değerinin altına indirmek üzere gerekli olan tedbirleri derhal alır. b) Maruziyet sınır değerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma veönlemeye yönelik gerekli tedbirleri alır. Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan önlemler, maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri, Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve ölçüm sonuçları ile kullanılan iş ekipmanlarından kaynaklanabilecek yaralanmalar, Mekanik titreşime bağlı yaralanma belirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği, İlgili mevzuata göre, çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı, Mekanik titreşime maruziyeti en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları. Sağlık Gözetimi ve Özel Koşullar Sağlığa zararlı bir etki ya da belirli bir hastalık ile maruziyet arasında bir ilişki olduğu tespit edilebildiği durumlarda çalışanların titreşime maruziyeti, Hastalığın veya etkilenmenin çalışanın özel çalışma koşullarından ortaya çıkma ihtimalinin olması, Hastalık veya etkilenmenin saptanması için geçerli yöntemlerin bulunduğu durumlar.

18 Çalışanda mekanik titreşime sonucu olarak bir hastalık saptanması halinde: Çalışan, işyeri hekimi tarafından kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir. Çalışanların özellikle, maruziyetin sona ermesinin ardından yapılacak sağlık gözetimi ile ilgili bilgi ve önerileri alması sağlanır. İşveren, tıbbi gizlilik dikkate alınarak, sağlık gözetiminde saptanan dikkate değer bulgular hakkında bilgilendirilir. İşveren 1. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir, 2. Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir, 3. Çalışanın titreşime maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi de dahil, riskleri önlemek veya azaltmak için gerekli tüm tedbirleri alır, 4. Benzer biçimde maruz kalan çalışanların sağlık durumunun gözden geçirilmesi için düzenli bir sağlık gözetiminin uygulanmasını sağlar. Böyle durumlarda işyeri hekimi, maruz kalan çalışanlar için tıbbi muayene isteyebilir. Özel koşullar a) Deniz ve hava taşımacılığında; çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunmasıyla ilgili genel ilkelere uyulması koşuluyla, bütün vücut titreşimi bakımından, işin ve işyerinin özellikleri açısından, alınan tüm teknik ve idari önlemlere rağmen maruziyet sınır değerlerine uyulmasının mümkün olmadığı koşullarda, maruziyet sınır değeri aşılarak çalışma yapılabilir. b) Çalışanın mekanik titreşim maruziyetinin genellikle maruziyet eylem değerlerinin altında olduğu ama zaman zaman belirgin değişiklikler gösterdiği ve maruziyet sınır değerini aştığı durumlarda, maruziyet sınır değeri aşılarak çalışma yapılabilir Bu durumda; 40 saatlik ortalama maruziyet değeri, maruziyet sınır değerinden düşük olmalı ve çalışma ortamındaki farklı kaynakların neden olacağı toplam riskin, maruziyet sınır değerine ulaşıldığında oluşabilecek riskten daha az olduğu kanıtlanmalıdır. Yukarıda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen uygulamaya, özel koşullar dikkate alınarak ortaya çıkan risklerin en aza indirildiğinin ve ilgili çalışanların uygun sağlık gözetimine tabi tutulduklarının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerince tespit edilmesi halinde dört yıl için izin verilebilir. Mevcut durum, iyileştirici koşullar en kısa sürede sağlanarak ortadan kaldırılır. EL KOL TİTREŞİMİ Maruziyetin değerlendirilmesi El-kol titreşiminde maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi sekiz saatlik bir referans döneme A(8) normalize edilen günlük maruziyet değerinin hesaplanmasına dayalı olarak, frekans ağırlıklı ivme değerlerinin karelerinin toplamının (rms) (toplam değer) kare kökü olarak ifade edilen, TS EN ISO Mekanik Titreşim Kişilerin Maruz Kaldığı Elle İletilen Titreşimin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi-Bölüm 1: Genel Kurallar ile TS EN ISO Mekanik Titreşim Kişilerin Maruz Kaldığı, Elden Vücuda İletilen Titreşimin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi Bölüm 2: İşyerlerinde Ölçme Yapmak için Pratik Kılavuz standartlarına ve bu standartların en güncel hallerine göre yapılır. Ölçüm Kullanılan yöntemler mekanik titreşime maruz kalan çalışanların kişisel maruziyetini belirleyebilecek nitelikte olacaktır. TS EN ISO ve 2 standartlarına ve bu standartların en güncel hallerine göre, kullanılan cihazlar ve yöntemler, ölçülecek mekanik titreşimin karakteristiğine, çevresel etkilere ve ölçüm aygıtlarının özelliklerine uyumlu olacaktır. Çift elle kullanılan aygıtlarda, ölçümler her el için ayrı ayrı yapılacaktır. Maruziyet, her iki eldeki en yüksek değer esas alınarak belirlenecek ve diğer el ile ilgili bilgiler de verilecektir.

19 BÜTÜN VÜCUT TİTREŞİMİ Maruziyet değerlendirmesi Bütün vücut titreşiminde maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi, günlük maruziyet değerinin hesaplanmasına dayalı olarak sekiz saatlik dönemde A(8) sürekli ivme eşdeğeri cinsinden tanımlanan en yüksek (rms) değeri olarak hesaplanan, TS EN 1032+A1:2011 Mekanik Titreşim Titreşim Emisyon Değerinin Belirlenmesi Amacıyla Hareketli Makinelerin Deneye Tabi Tutulması ile TS ISO Mekanik Titreşim ve Şok-Tüm Vücut Titreşime Maruz Kalma Değerlendirilmesi-Bölüm 1:Genel Kurallar standartlarına ve bu standartların en güncel hallerine göre yapılır. Deniz taşımacılığında, 1 Hz`in üzerindeki titreşimler değerlendirmeye alınacaktır. Titreşimin Ölçülmesi Titreşim ölçümlerinde, titreşim düzgün ise; etkin değer rms ivme (m/sn 2 ) cinsinden oktav bantları ile ölçülür. Titreşim, insan vücudunun titreşimle temasta olduğu noktalardan ölçülür. Titreşim, vücuda yayıldığı nokta veya bölgeye en yakın yerden ölçülür. HAVA BASINCI DEĞİŞMELERİ Akut: Normal basınçtan yüksek basınca ani geçişte baş ağrısı, kulak ve diş ağrıları (özellikle sağlam olmayan dişlerde), denge bozukluğu, Normal basınçtan alçak basınca ani geçişte kulaklarda, yüz sinüslerinde, ağrı, karın ağrıları, bilinç kaybı, Yüksek basınçtan normal basınca ani geçişte kaşıntı, subkutan anafizem, kas ve eklem ağrıları, dispne, kulak çınlaması, İşitme kaybı, baş dönmesi, hipertermi, ödem, taşikardi, stenokardi, asfeksı, gaz embolisi, sonucu miyokard infarktüsü, nervöz bozukluklar, (öfori, psişik bozukluklar, epilepsi, felçler), Felçler (en çok alt ekstremitelerde) ve (Menier sendromu kalıcıdır) Geç zararlar: Kemik nekrozları, epifizlerde deformasyon (en fazla pelvis ve omuz kemik ve eklemlerinde) Yükümlülük süresi akut durumlarda 3 gün ve kronik etkiler için 10 yıldır. BASINÇ: Newton/cm 2 Birim alana yapılan kuvvet Normal şartlarda, Deniz seviyesinde en yüksek basınç vardır. Normal şartlarda hava basıncı 76 cm (760 mm Hg) civa basıncına eşittir. Pascal : 1 m 2 lik yüzeye etki eden 1 N luk kuvvetin oluşturduğu basınçtır. Atmosfer : 1 m 2 lik yüzey etki eden N luk (105 N luk) kuvvetin oluşturduğu basınçtır. NOT: 1- Atmosferdeki hava moleküllerinin ağırlığı nedeniyle yeryüzündeki ve havadaki bütün cisimlere uyguladığı basınca atmosfer basıncı denir. Balon ve uçak gibi araçlarla süratle yükseklere çıkılması halinde, doğal olarak atmosfer basıncı düşer Vücuttaki oksijen basıncının düşmesi sonucu anoksemi, taşikardi görülebilir. Not: Kalbin atım sayısının 100 ün üstünde olmasına taşikardi denir. Taşikardi görülen kişilerin kalp krizi geçirme oranı çok daha yüksektir Denizaltı personeli, dalgıçlar, gemi kurtarıcılarında ise, deniz dibine inildikçe vücut üzerindeki basınç artması olur. Bu basıncın 4 atmosferi aşması halinde, kişi solunum ile fazla azot alacağından, azot narkozu içine düşebilir. İnsan organizmasında sağlık sorunu yaratabilmesi için Basınç değişikliğinin 4,5 N/cm 2 daha yüksek olması gerekir.

20 IŞINLAR İyonlaştırıcı ışınlar İyonlaştırmayan ışınlar Ortamdaki ışınların; Dalga boyu Yoğunluğu Etkileşim süresi Önem taşımaktadır. *İnsan gözünün görebileceği ışınlar nm dalga boyu arasındadır *Nanometre (nm). Bir milimetrenin milyonda biridir. Gözle göremediğimiz maddeleri (atom, vb) ölçmek için kullanılır. 1 nm =0, m İyonlaştırıcı ışınlar Bu ışınlar hücre içeriğindeki iyonların ayrışmasına neden olur. İyonlaştırıcı ışınları 2 grup halinde inceleyebiliriz; 1 - Elektromanyetik ışınlar (x ve γ ışınları) 2 - Korpüsküler ışınlar (α, β ışınları, nötron ve protonlar) Elektron ışın kaynağında da x ışınları oluşmaktadır. TIG kaynağında kullanılan toryumlu tungsten elektrotta kopma ve parçalanma olmasıyla oluşur. (bu parçalar radyoaktiftir.) X ışınları Akut ışın sendromu Akciğer kanseri Kemik iliği inhibisyonu yapar. İYONLAYICI IŞINLARLA OLAN HASTALIKLAR Akut ışın sendromu Deri ve mukozala hastalıkları Göz hastalıkları Hematopoez bozuklukları Akciğer kanseri Kemik hastalıkları Gonadların tutulumu Akut ışın sendromu: Doza ve süreye bağlı olarak değişik fazlarda ve değişik belirtiler vererek ölüme kadar gidebilen bir hastalıktır. Yükümlülük süresi 2 aydır. 1 rad: iyonize ışın etkisindeki cismin bir gr. nın soğurduğu 100 erglik enerjiye eşittir. Değişik dozda değişik tablolar açığa çıkar. Üreme organlarına etki: fertiliteyi(doğurganlık) azaltan en küçük doz 150 rad'dır. NON İYONİZE IŞINLAR MOR ÖTESİ (UV) KIZILÖTESİ (IR), RADYO DALGALARI, MİKRO DALGALARIDIR ışınlarıdır. Kızılötesi ışınlar Gözde katarakt; Görme zorluğu, Ciltte; o Yüz cildinde; o Kahverengi, kırmızı pigmentasyon, o Telenjiektaziler Mor ötesi ışınlar (UV) Göz kamaşmasına neden olur (Arc Eye, Welders Flash). Göz içinde kum veya çakıl tanesi varmış gibi kaşıntı

21 Net görememe Şiddetli sızı Gözde yaşarma ve yanma Baş ağrısı UV (Mor Ötesi Işın); kalıcı körlük yapabilir. Deride güneş yanığına benzer yanıklar oluşturarak deri kanseri riskini artırır. LAZER IŞINI Işık enerjisinin ısıya dönüşmesiyle etki gösterirler. Lazerlerin gücü Watt veya Joule cinsinden söylenir Lazer ışınının yoğunluğu yüksek, dalga boyu kısa ve tek renklidir. Lazer ışınları elde edildikleri maddelere göre dörde ayrılırlar: Katı cisimden çıkan lazerler Sıvı cisimden çıkan lazerler Gaz cisimden çıkan lazerler Yarı iletkenlerden oluşan lazerler. Lazer sınıflaması EN :2007 ve TS EN :2008 sınıflaması Potansiyel olarak Biyolojik hasar verme gücüne göre sınıflama yapılmıştır. Sınıf 1 Kullanımı her koşulda güvenlidir. Maruziyet sınırı yoktur. Sınıf 1 M Sınıf 2 İşaretleme Gereklidir, Zararsızdır. Sınıf 2 M Sınıf 3 R Göz koruması gerekir. Sınıf 3 B Göz koruması gerekir. Sınıf 4 3 B üzerinde güce sahip bütün lazerler bu sınıfa girer. Mutlaka kilitleme sistemi olmalıdır. Sınıf 2 ve daha üzeri lazerler kullanıldığında mutlaka uygun işaretleme yapılmalıdır. Uygun göz koruması Sınıf 3 ten itibaren kullanılmalıdır Cilt koruması o Kıyafetler (sınıf 4 için yanmaz olmalı) o Eldivenler (sık dokuma ve opak olmalı) o Koruyucu kremler Bariyerler Havalandırma (zorlu emiş ) TS EN 207 göz koruyucularının özelliklerini deney metotlarını ve işaretlemesini kapsar. TS EN 208- Lazere uygun filtreleri ve göz koruyucularını kapsar. TERMAL KONFOR Hava sıcaklığı (kuru termometre ile ölçülür) Nem (psikrometre veya higrometre ile ölçülür) Hava akım hızı (anemometre ile ölçüşür) Termal radyasyon (Glob Termometre ile ölçülür) uygun değilse; İnsanın çalışma kapasitesi ve iş verimi düşer. Uygun ısı (Hava sıcaklığı) belirleme Yapılan işin niteliği (Ağır veya Hafif iş olması) Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı (zayıf, şişman, sakin, heyecanlı, tez canlı, v.s.) Kişinin sağlık durumu (Hasta veya sağlıklı olması)

22 Çalışanın giyim durumu (Kalın veya ince giymiş olması) Çalışanın beslenme durumu (Yapılan işe uygun veya uygun olmayan beslenme) Endüstride genellikle yüksek sıcaklık problemi vardır Termal Konfor Bölgesini etkileyen faktörler; Ortam sıcaklığı Ortamın nem durumu Hava akım hızı Yapılan işin niteliği Çalışanın giyim durumu Çalışanın yaşı ve cinsiyeti Çalışanın beslenmesi Çalışanın fiziki durumu Çalışanın sağlık durumu *Efektif sıcaklık: o Hava sıcaklığı, o havanın nem oranı ve o hava akım hızının beraberce kişi üzerinde yarattığı sıcaklık etkisine denir. Yüksek sıcaklıkta; Nabız yükselir Sinirlilik duygusu artar Kan dolaşımı hızlanır Terleme artar Tuz ve sıvı kaybı meydana gelir Dikkat azalması Fiziksel ve zihinsel verim düşüklüğü o Hatalar o İş kazaları Düşük sıcaklıkta; Soğuk algınlıkları Donma Soğuk yanıkları Dikkat azalması o Hata artışı o İş kaza riski artışı El ayak parmaklarındaki donma nedeni ile verim düşer Tepki yeteneği azalmış olur NEM Sıcaklık yanında nemin de etkisi büyüktür. Havadaki nem miktarı mutlak ve bağıl nem olarak ifade edilir. Mutlak nem: Birim havadaki su miktarıdır. Bağıl nem:havadaki nem miktarının, aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin yüzde kaçını ihtiva ettiğini gösterir. İSG yönünden bağıl nemin değeri önemlidir. Bağıl nem %30 ila %80 arasında olmalıdır. Yüksek bağıl nem; Ortam sıcaklığının yüksek olması durumunda bunaltır. Düşük olması durumunda ise üşüme ve ürperme hissi verir. WHO tarafından önerilen nem ve hava akım hızları Ancak bu hava akımı 0,5 metre/saniyeyi aşması durumunda rahatsız edici esintiler meydana gelir.

23 HAVALANDIRMA Temiz hava nedir: Normal şartlarda (Büro ortamında), CO 2 miktarının binde birin üstüne çıkmayan havaya temiz hava denir. Ortamda zararlı gaz, toz ve koku bulunan ortamlarda, söz konusu gaz, toz ve kokunun kabul edilebilir sınırların altında olması gereklidir. Yetişkin bir insanın saatte 30 m 3 temiz havaya ihtiyacı vardır Normal şartlarda doğal havalandırma ile ortam havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul edilmektedir Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi 10 m 3 olmalıdır Koğuşlarda 12 m 3 (Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası hesaba katılmaz) Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 m olmalıdır. Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 m olmalıdır. İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 m 2 olmalıdır. *Burada ölçmeye dayalı verilen değerler öneri boyutundadır.(işçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğünde değinildiği için hükümsüzlerdir.) Havalandırma metotları Doğal Havalandırma Cebri Havalandırma Kapalı Çalışma Metotları CEBRİ HAVALANDIRMA Havalandırmanın doğal havalandırma ile yeterli şekilde yapılamadığı durumlarda cebri havalandırmaya başvurulur. TOZ* Tane büyüklüğü 5 µ ile 0.5 µ arasındaki tozlar, akciğerlere kadar ulaşan tozlardır. Alveollerde toplanırlar ve çalışanlar için en zararlı ve tehlikeli olan tozlardır. Tane büyüklüğü 0.5 µ. dan küçük olan tozlar vücut için zararsız olan tozlardır, vücuda girip çıkarlar. *Tozlar esas olarak kimyasal risk etkenleri içinde değerlendirilmelidir. Fibrojenik tozlar: Silikoz, asbestoz gibi pnömokonyoza sebep olan tozlardır. İnert tozlar: Akciğerlerde birikebilen, fakat herhangi bir hastalık yapmayan tozlardır. Alerjik toz: Hayvan Yemleri, Ot, Tahıl, Pamuk, Keten, Kenevir,Un *Zararlı Tozlarla Meydana Gelen Mesleki Akciğer Hastalıkları (PNÖMOKONYOZ) SİLİKOZ(Saf silikoz): (SiO 2 )(Silis) kristallerinin solunması sonucu akciğer hastalığıdır. 1. Asbestoz: Asbest (Amyant) tozlarının solunması sonucu meydana gelir. 2. Baritoz: Baryum sülfat tozlarının yığılması, 3. Sideroz: Demir oksit tozlarının yığılması, 4. Stannoz: Kalay tozlarının yığılması, 5. Antrakoz: Kömür tozlarının yığılması En zararlı tozların başında kuvars tozları gelir. PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA Sulu çalışma (yaş metot) Uygun havalandırma yapılması İşçilerin hiperventilasyonunun (Fazla soluma, şiddetli soluma) önlenmesi Kapalı çalışma metodu Ara odacıklar

24 İkame çalışmalarının yapılması Atmosferdeki partiküllerin sayısı ve çaplarının iyice tespit edilmesi (Çapları 10 mikrondan küçük olan tozlar, zararlı ve tehlikeli tozlar olarak kabul edilmelidir) Kişisel korunma araçlarının kullanılması Hangi Tür Toz Olursa Olsun, tozun yapısına, tozun yoğunluğuna, maruziyet suresine göre sağlık açısından sakıncalıdır. Kişisel faktörler olarak ise kişinin genel yapısı, sağlık durumu, kişisel direnç-duyarlılık, alışkanlıklar (sigara vb.) hastalık oluşumunda pay sahibidirler. Solunum yoluyla akciğerlere giren tozların verdiği zarar derecesini belirleyen faktörler Toz tane boyutu Toza karşı kişisel duyarlılık Tozu oluşturan kayacın petrografik içeriği TOZLA MÜCADELE MEVZUATI Asbest: Aktinolit Asbest, Antofilit Asbest, Grünerit Asbest (Amosit) Krizotil, Krosidolit, Tremolit Asbest,, lifli silikatlarıdır. İnert toz: Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlar, Örn: Baryum Bileşenleri, Kireçtaşı, Mermer, Alçı Tozları Kristal yapıda SiO 2 : Kuvars, tridimit ve kristobalit Lifsi tozlar: Uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve boyu eninin üç katından büyük olan parçacıklar Okuyucu: ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması konusunda eğitim almış hekim Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı): Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalık Solunabilir toz: Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1 5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi tozlar Standart akciğer radyografisi: En az 35x35 cm ebadında ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması kriterlerine göre değerlendirilebilir akciğer radyografisini veya dijital akciğer radyografisini Toz: Bu Yönetmeliğe göre işyeri ortam havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan parçacıklar Toz ölçümü: İşyeri ortam havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi tozlarda lif sayısına göre belirlenmesini,

25 Tozla Mücadele Komisyonu (TMK): Bu Yönetmelik çerçevesinde çalışma hayatında tozla ilgili konularda ihtiyaç ve öncelikleri belirleyerek teknik ve tıbbi açıdan görüş ve öneri hazırlamak amacıyla Bakanlıkça oluşturulan komisyon Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA): Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değer İşverenin yükümlülükleri Risk değerlendirmesinde aşağıda belirtilen hususlar özellikle dikkate alınır Tozun çeşidi Tozun sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları Maruziyetin düzeyi, süresi ve sıklığı Yönetmeliğin ekinde yer alan mesleki maruziyet sınır değerleri Toz ölçüm sonuçları Alınması gereken önleyici tedbirleri Varsa daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları Tozdan kaynaklanan maruziyetin önlenmesinde ayrıca; İkame yöntemi uygulamak Riski kaynağında önlemek; Uygun iş organizasyonu ve toplu koruma yöntemleri Toz çıkışını önlemek için uygun mühendislik yöntemleri İşe göre, ihtiyaç duyulan yeterli temiz havanın bulunması Alınan önlemlerin yeterli olmuyorsa uygun KKD Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol, denetim ve gözetim yapılması İşyerlerinde oluşan atıkların, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili mevzuatına uygun olarak bertaraf edilmesi Tozla mücadele komisyonu İSGGM Genel Müdürü veya Genel Müdürün görevlendireceği bir Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında bir komisyon kurulur Bu komisyon üyelerinin görev süresi üç yıldır Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir Komisyon üyeleri Sağlık Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığından İSG yönünden teftiş yapmaya yetkili bir iş müfettişi SGK den bir temsilci Genel Müdürlükten bir hekim ile bir mühendis veya bir İSG uzmanı En çok üyesi olan çalışan ve işveren konfederasyonlarından birer temsilci Bakanlıkça uygun görülecek tozla mücadele ve toza bağlı meslek hastalıkları konularında çalışmaları bulunan üniversitelerin tıp ve mühendislik fakültelerinden birer öğretim üyesinin katılımıyla bir komisyon kurulur. TOZ ÖLÇÜMLERİ İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik hükümleri saklı kalmak kaydıyla; Risk değerlendirmesi sonucuna göre belirlenen periyodik aralıklarla toz ölçümlerinin yapılması Toz maruziyetinin bulunduğu koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda bu ölçümlerin tekrarlanması Ölçüm sonuçlarının, ekte belirtilen mesleki maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak değerlendirilmesi Yapılacak denetimler için toz ölçümlerinin Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilen laboratuvarlarca yapılması

26 Akciğer radyografilerinin değerlendirilmesi Asbest ve türleri, kuvars içeren tozların bulunabileceği işyerlerinde çalışanların standart akciğer radyografileri okuyucu tarafından ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografi Sınıflandırılmasına göre değerlendirilir. Asbest ve türleri, kuvars içeren tozlar hariç diğer tozların bulunduğu işyerlerinde çalışanların ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografi Sınıflandırılmasına uygun standartlarda akciğer radyografisi işyeri hekimi tarafından maruz kalınan tozun özellikleri de dikkate alınarak değerlendirilir Pnömokonyoz olgularının belirlenmesi Kategori 0 olarak değerlendirilenlerin; aralıklı muayenelerle takibinin yapılmasını, Kategori 1 ve üzeri olarak değerlendirilenlerin; SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularına sevkini sağlar. Kayıtların saklanması İşveren, işyerinde çalışanın işten ayrılma tarihinden itibaren on beş yıl süreyle saklar. Pnömokonyoz okuyucu eğitimi ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografi Sınıflandırılması Okuyucu eğitimi İSGÜM tarafından düzenlenir AYDINLATMA Vücudumuzun en çok zorlanan bölümü gözdür. dış dünyayı %80-90 oranında göz ile algılarız. Gözün en iyi görebileceği bakış açısı: Yatay eksenden aşağısıdır. Doğal aydınlatma =Güneş ışığı ile yapılır Yapay aydınlatma=işık kaynakları kullanılarak yapılır Genel aydınlatma Genel aydınlatma ile destekli yöresel aydınlatma Yöresel aydınlatma Aydınlatma araçları arasında olması gereken uzaklık: Aydınlatılan yüzey yüksekliğinin 1,5 katını geçmemelidir. yükseklik 2 m. ise armatürler (lambalar) arası mesafe 3 m olmalıdır. Gerektiğinde bu mesafe azaltılabilir. AYDINLATMA KURALLARI Aydınlatma araçlarından çıkan ışık ışınları direkt veya yansıyarak göze gelmemelidir. Yapay aydınlatma doğal aydınlatmaya yakın olmalıdır. Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır. Aydınlatmada titreşim (pırıldama) olmamalıdır. Stroboskobik etki:makinelerin hareketli aksamının aydınlatılmasında ışıksal görüntü yanılmalarını (stroboskobik etkileri) önlemek için; Uygun lamba seçmek Balast kullanma (Faz kaydırıcı-dekatörlü) Çok fazlı besleme biçimi uygulamak gibi önlemler alınır. Işık şiddeti : Birimi :candela Işık akısı: Birimi : lümen Aydınlanma şiddeti: (bir yüzey üzerine düşen ışık akısının yoğunluğu). Birimi: lüks Kontrast: İki parlaklığın oranıdır. Aydınlatma şiddetinin birimi lüks'tür ve lüksmetre denilen cihazla ölçülür.

27 ACİL DURUM PLANLAMA Acil Durum : İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın,patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylara Acil Durum denir. Acil Durum Planı : İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plana Acil Durum Planı denir. Güvenli Yer :Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yere Güvenli Yer denir İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir: Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler. Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar. Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar. Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü iş yerinin taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; o önleme, o koruma, o tahliye, o yangınla mücadele, o ilk yardım konularında uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar. Özellikle İlk Yardım, Acil Tıbbi Müdahale, Kurtarma ve Yangınla Mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar. Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir. Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumlulukları işverenlerin konuya ilişkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.

28 Acil durum planı Tüm İşyerleri İçin Tasarım veya Kuruluş Aşamasından Başlar 1. Acil Durumların Belirlenmesi, 2. Bunların Olumsuz Etkilerini Önleyici Ve Sınırlandırıcı Tedbirlerin Alınması, 3. Görevlendirilecek Kişilerin Belirlenmesi, 4. Acil Durum Müdahale Ve Tahliye Yöntemlerinin Oluşturulması, 5. Dokümantasyon, 6. Tatbikat 7. Acil Durum Planının Yenilenmesi Aşamaları İzlenerek Hazırlanır. Acil durumların belirlenmesi Risk değerlendirmesi sonuçları. Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali. İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar. Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali. Sabotaj ihtimali. *Alınacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumayı esas alır. Acil Durum Müdahale Ve Tahliye Yöntemleri İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde Uyarı Verme, Arama, Kurtarma, Tahliye, Haberleşme, İlk Yardım Yangınla Mücadele için Acil Durum Müdahale Yöntemleri Belirler Yazılı hale getirilir. Tahliye sonrası, işyeri dâhilinde kalmış olabilecek çalışanların belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli kontroller yapılır. İşveren, işyerinde acil durumların meydana gelmesi halinde çalışanların bu durumun olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden güvenli bir yere gidebilmeleri amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemelerini acil durum planında belirtir ve çalışanlara önceden gerekli talimatları verir. İşyerlerinde yaşlı, engelli, gebe veya kreş var ise çocuklara tahliye esnasında refakat edilmesi için tedbirler alınır. Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır. Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken çalışanlar dışında müşteri, ziyaretçi gibi işyerinde bulunması muhtemel diğer kişiler de göz önünde bulundurulur. Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 30 Çalışana, Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 40 Çalışana Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 50 Çalışana Kadar; a) Arama, kurtarma ve tahliye, b) Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde,

29 tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50 ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. İşveren, ilkyardım konusunda İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir. Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur. İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir. 10 dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir. Dokümantasyon a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. b) Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı. c) Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi. ç) Belirlenen acil durumlar. d) Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler. e) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri. f) Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki: 1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler. 2) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler. 3) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı. 4) Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri. 5) İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları. Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır. Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur. Tatbikat *Yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar yönetimin koordinasyonu ile yürütülür. Acil durum planının yenilenmesi İşyerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir. YENİLEME o o o çok tehlikeli, en geç İKİ, tehlikeli en geç DÖRT, az tehlikeli işyerlerinde en geç ALTI yılda bir yenilenir. Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim Acil Durum Planları

30 Arama, Kurtarma Tahliye, Yangınla Mücadele, İlkyardım Konularında Görevlendirilen Kişiler Hakkında Bilgilendirilir. Çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir. Birden Fazla İşveren Olması Durumunda Acil Durum Planları Acil durum planı işverenlerce ortaklaşa hazırlanır. Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya sitelerinin işyerlerince hazırlanan acil durum planlarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Asıl İşveren Ve Alt İşveren İlişkisinin Bulunduğu İşyerlerinde Acil Durum Planları Acil durum planlarının hazırlanması konusunda işyerinin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur. Bir Aydan Kısa Süreli Geçici İşlerde Acil Durum Planlaması İşyerinin veya yapılacak işin mahiyeti itibarıyla çalışanları doğrudan etkilemesi muhtemel acil durumlar için bu Yönetmelik kapsamında yapılan özel görevlendirmeler işverence yapılır ve çalışanlar özel görevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir. Mevcut Acil Durum Planları Ve Tatbikatlar 6331 sayılı Kanun gereğince ve bu Yönetmeliğin yayım tarihi öncesinde; Hazırlanmış olan acil durum planları bir yıl içerisinde Yönetmeliğe göre gözden geçirilerek revize edilir. İşyerlerinde gerçekleştirilmiş olan tatbikatlar süresince geçerli sayılır. Ekip Eğitimlerinin Tamamlanması Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak olan ekiplerin eğitimleri, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde tamamlanır. Acil Durum Kaçış Sistemleri Acil Durum Aydınlatma Sistemleri Acil Anons Sistemleri Kurtarma ekibinin görevleri Can kurtarma faaliyetleri ve enkaz kaldırmasına yardımcı olacaktır Enkaz altında kalanların kurtarılmasında diğer personele kılavuzluk yapar İtfaiye gelince tesisin kurtarma ekibi İtfaiye Amiri talimatına göre görevine devam eder

31 PATLAYICI ORTAMLARDA İSG PATLAYICI ORTAM Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımdır Patlamadan korunma dokümanı: İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan dokümanı, Yönetmelik kapsamında olmayanlar Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulanması, Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik kapsamında yer alan cihazların kullanılması, Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretilmesi, işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi, Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri, Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılan her türlü taşıma aracı hariç, uluslararası antlaşmaların ilgili hükümlerinin uygulandığı kara, hava ve su yolu taşıma araçlarının kullanılması, bu Yönetmelik kapsamı dışındadır. DİREKTİF 1999/92/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır. İşveren, patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla, Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek, Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek, Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak önlemleri almak. PATLAMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ İşveren, risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alır: Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı, Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri, İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri, Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü. Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilir. Bir işyerinde birden fazla işverene ait çalışan bulunması durumunda, her işveren kendi kontrol alanına giren tüm hususlardan sorumlu olur. Asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde Asıl işveren, çalışanların sağlık ve güvenliklerine ilişkin tedbirlerin uygulanmasını koordine eder Patlamadan Korunma Dokümanında bu koordinasyonun amacı ve uygulanması için gerekli usul ve tedbirleri belirtir. Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, işyerlerinin bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili koordinasyon yönetim tarafından sağlanır. Yönetim, işyerlerinde patlayıcı ortamlarla ilgili diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirir. Patlamadan korunma dokümanı Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği hususu, alınacak önlemler, İşyerinde sınıflandırılmış yerler, asgari gereklerin uygulanacağı yerler, Çalışma yerleri ve uyarı cihazları da dahil olmak üzere iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,

32 İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine uygunluğu, yazılı olarak yer alır. Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanır o İşyerinde o iş ekipmanında o veya iş organizasyonunda önemli değişiklik, genişleme veya tadilat yapıldığı hallerde yeniden gözden geçirilerek güncellenir. Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı ortam oluşabilecek yerler, bu Yönetmeliğe göre tehlikeli kabul edilir. Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunmayan yerler bu Yönetmeliğe göre tehlikesiz kabul edilir. Parlayıcı ve/veya yanıcı maddelerin hava ile yaptıkları karışımların, bağımsız olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yapılacak araştırmalarla kanıtlanmadıkça, bu maddeler patlayıcı ortam oluşturabilecek maddeler olarak kabul edilir. TEHLİKELİ YERLERİN SINIFLANDIRILMASI Bölge 0 Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler. Bölge 1 Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler. Bölge 2 Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler. Bölge 20 Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler. Bölge 21 Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler. Bölge 22 Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler. Not:Tabaka, tortu veya yığın halinde tutuşabilir tozların bulunduğu yerler, patlayıcı ortam oluşturabilecek diğer bir kaynak olarak dikkate alınmalıdır. PATLAMADAN KORUNMA ÖNLEMLERİ Patlama tehlikesine neden olabilecek yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tutuşabilir tozların isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde, bunların güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanır, bunun yapılması pratik olarak mümkün değilse yayılmalarını önleyecek başka uygun önlemler alınır.

33 Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve/veya yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tozlardan oluşuyorsa, alınacak koruyucu önlem en yüksek riske uygun olur. Özellikle, çalışanların ve çalışma ortamının statik elektrik taşıyıcısı veya üreticisi olabileceği durumlarda belirtilen tutuşturma riskinin önlenmesinde, statik elektrik boşalmaları da dikkate alınır. Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulabilir. Bu kural Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmeliğe (94/9/AT) göre ekipman veya koruyucu sistem sayılmayan ancak tesiste yerleştirildikleri yerlerde kendileri bir tutuşturma tehlikesi oluşturan iş ekipmanları ve bağlantı elemanları için de geçerlidir.. Yapılan risk değerlendirmesinin gerektirmesi halinde; Her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olabileceği durumlarda, bu durumda kullanılacak ekipmanın ve güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer kısımlarından bağımsız olarak güvenli bir şekilde çalışmasını sürdürmesi mümkün olmalıdır. Otomatik proseslerde amaçlanan çalışma koşullarından her hangi bir sapma meydana geldiğinde, otomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve koruyucu sistemlere güvenliği tehlikeye atmamak şartıyla el ile müdahale yapılabilir. Bu müdahale sadece bu işte yetkili çalışanlar tarafından yapılır. Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu kadar çabuk ve güvenli bir şekilde boşaltılır veya tehlike oluşturmayacak şekilde izole edilir. EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK KRİTERLER Özellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki ekipman kullanılır. Bölge 0 veya Bölge 20: Kategori 1 ekipman, Bölge 1 veya Bölge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman, Bölge 2 veya Bölge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman. Kategori M1 Kömür madenlerinde Muhtemel Patlayıcı ortamlarda sürekli çalışması gereken teçhizatlar Kategori M2 Kömür madenlerinde Muhtemel Patlayıcı ortam algılandığı zaman çalışması gereken teçhizatlar PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti; üçgen şeklinde, siyah kenarlı, sarı zemin üzerine siyah yazılı ve sarı zeminin işaret alanının en az %50 si olacak şekilde aşağıda belirtilen şekil ve renklerde olur.

34 KAPALI ORTAMLARDA İSG Zehirli Gazlar Karbonmonoksit Azot oksitleri Hidrojensülfür Kükürtdioksit Radon gazları Hidrojen siyanür Boğucu Gazlar Patlayıcı Gazlar Metan Etan Propan Bütan Asetilen Hidrojen Karbonmonoksit Hidrojensülfür LPG DOĞALGAZ Metan Etan Propan Bütan Asetilen Argon Helyum Karbondioksit Azot Havadan Ağır Gazlar Etan Propan Bütan Argon Karbondioksit Azot Azot oksitleri Hidrojensülfür Kükürtdioksit Radon gazları Havadan Hafif Gazlar Metan Karbonmonoksit Helyum Asetilen Doğalgaz Hidrojen Amonyak Kapalı Alan Çalışmaları öncesinde ortam atmosferinde bulunan parlayıcı, patlayıcı gaz konsantrasyonu ölçümünde kullanılan Cihaza Explozimetre denir. Karbonmonoksit: Kanda hemoglobin ile birleşerek karboksihemoglobin bileşimine neden olan madde, Tam olmayan yanmalarda açığa çıkar. Havadan çok az hafiftir. Karbondioksit sadece BOĞUCUDUR

35 Zehirli ve patlayabilir gaz girişi olan Kapalı alanlarda çalışmalarda yapılması gereken doğru işlem sırası Alanı tehlikelerden izole et Alanı havalandır iç atmosferi test et Kapalı alana gir Zehirli ve patlayabilir gaz girişi olan Kapalı alanlarda çalışmalarda LEL: 0 veya Gas free olmadan asla ısıl işlem izni verilmez Gas free: Kapalı alanlarda patlayıcı gazı sıfırlayıp temizleme işleminin bilinen ismi Oksijen basılarak havalandırmaya izin verilmez. Kullanılan havalandırma tertibatları exproff olacaktır. 24 volt değerinde seyyar akülü lambalar kullanılmalıdır Metan Renksiz, Kokusuz ve havadan hafiftir Metan gazının alt patlama limiti % 5 kabul edilir Metan gazının üst patlama limiti % 15 kabul edilir Yer altı Kömür madenlerinde Metan gazının en şiddetli patlama konsantrasyonu % 9,5 kabul edilir Karbondioksit Atmosfer havasında, hacim bakımından % oranında bulunur Renksiz ve kokusuzdur Havadan ağırdır Karbondioksit Atmosfer havasında, hacim bakımından % oranında bulunur Renksiz ve kokusuzdur Havadan ağırdır **Kapalı alanlarda asla yalnız çalışılmamalıdır, En az 1 kişi dışarıda kalmalıdır ***Kapalı alanlarda Havalandırma yapılamıyorsa; Solunum ekipmanları kullanılmalıdır Dikkat! Oksi-gaz kaynağı, Alevle kesme ve ısıtma işlemleri yaparken havalandırmaya özel bir önem gösterilmelidir! Yoksa; nitrik-oksitlerin değerleri limitleri aşabilir

36 YÜKSEKTE ÇALIŞMALARDA İSG YÜKSEKLİK: İnsandan insana değişen yükseklik kavramı; yüksek olarak kabul edilir. İnsanların ikinci bel omurunu geçen yerler YÜKSEKTE ÇALIŞMA: Yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğine göre Yüksekte çalışma ; Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma olarak kabul edilir. Not : Yönetmelikte yüksekte çalışma ile ilgili hiçbir sınır rakamsal değer verilmemiştir. Yüksekten düşmeyi durdurucu ve önleyici bir kişisel koruyucu donanımlar; Paraşüt tipi emniyet kemeri, Geri sarmalı düşmekten koruyucu makara sistemi Şok emici halat, Lanyard, Karabina, D halkası, Bel tipi emniyet kemeri, Yatay ve Düşey Yaşam Hatları Oturma kuşakları Kurtarıcı yelekler Ankraj noktaları NOT: Güvenlik ağları kişisel koruyucu donanım değildir, ortama yönelik koruma yaparlar. Yüksekte çalışmalarda emniyet kemerleri sadece; Sağlam ve standartlara uygun iskelelere Kolon ve kirişler, döşeme, perde gibi yapısal elemanlara Çelik konstrüksiyon elemanlarına Oluşturulmuş standart ankrajlara bağlanabilir. Yüksekte çalışmalarda kullanılan emniyet kemerleri ; Emniyet kemerleri KKD yönetmeliğine göre kategori 3 te yer alır Kapalı alanlarda kullanılan emniyet kemerlerinin kullanılması sırasında genellikle diğer kişisel koruyuculardan (maskeler, solunum cihazları vb.) birlikte kullanılmalıdır Emniyet kemerleri her kullanımdan önce kontrol edilmelidir Emniyet kemerleri standartlara uygun ve CE işaretlemesi yapılmış olacaktır sayılı Kanunun 11. ve 12. maddesinde Kategori III içerisinde yer alan fakat CE işareti taşımayan KKD ler hakkında cezai yaptırımlar bulunmaktadır. KKD Kategorizasyon Rehberine Dair Tebliğ içerisindeki kategorilerde işaretleme: Kategori I - Yalnızca CE işareti zorunluluğu Kategori II ve III - CE işareti zorunluluğu, Onaylanmış kuruluş inceleme zorunluluğu, AT incelemesi Kategori III - CE işareti zorunluluğu, Onaylanmış kuruluş inceleme zorunluluğu, AT incelemesi ve ISO 9001 İSG kuralları açısından, 50 km/saat rüzgar hızından daha fazla hızlarda yüksekte çalışma yapılmamalıdır Dış cephe asansörüne yalnızca Teras ve zeminden binilir ve inilir.

37 Dış cephe asansörüne (Asma iskele) 45 km/saat rüzgar hızından daha fazla hızlarda çalışma yapılmamalıdır Çalışan, İş güvenliği ekipmanları sağlam olarak teslim aldığı ve kullanımı eğitim olarak verildiği zaman düzenlenen forma; Kişisel Koruyucu Donanım Taahhüt ve Tesellüm Formum denir. Bazı önemli Ekipman Standartları EN 361 : Paraşüt tipi emniyet kemeri Standart numarasıdır. TS EN ve TS EN : güvenlik ağlarının standart numarası Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma kılavuzu işyerinde bulundurulur. EN 355: Yüksekten Ani Düşmeyi Önleyici Şok (Enerji)Absorberların standart numarası İskele Platformun korkulukları 1 metre yüksekte olmalı ve kenar süpürgelikleri en az 15 cm yükseklikte olmalıdır. Merdivenlerde 4/1 kuralı El merdivenin düzgün ve yatay bir alana, alt kısmı ile duvar arasındaki mesafe Dikey boyunun yaklaşık dörtte biri olacak şekilde yerleştirilmiş olacaktır. Merdivenlere tırmanırken daima 2 el ve bir ayak veya 2 ayak ve bir el kesinlikle merdivene tutunmalıdır. Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş ekipmanının kullanımı ile ilgili olarak düşmeleri önleyen toplu korumaya yönelik koruyucular Seyyar ve sabit merdiven başlarında zorunlu kesintiye uğrayabilir.

38 YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ; YOL YAPIM İŞLERİ, METRO, İSKELE, BARAJ, TÜNEL, KONUT, YER ALTI, YER ÜSTÜ TÜNEL, GEMİ İNŞA, YIKIM, KAZI, SÖKME KUYU AÇMA BOYA işlerini YAPI İŞİNDEN SAYAR. *Madenlerin yeraltı veya yerüstünden çıkarılması, Madenlerin sondaj kuyuları açılarak çıkarılması, Arama amacıyla sondaj yapılması Yapı işi SAYILMAZ!! BİLDİRİM İşveren Yapı işine Başlamadan Önce, Yapı işi 30 günden fazla sürecek ve devamlı olarak en az 20 işçi çalışacak Veya işin büyüklüğü 500 yevmiyeyi aşacak durumda ise; (İşçi bir günlük çalışması karşılığı 1 yevmiye ücret alır) işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirim yapılacaktır Bildirim İçeriğinde İşverenin ad ve adresi(mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ilçe ve il adları) Görevlendirilmesi halinde proje sorumlusunun adı ve adresi Proje uygulama safhasındaki sağlık ve güvenlik koordinatörünün veya koordinatörlerinin adı ve adresi İşin şekli ( yol, baraj, tünel vb ) İşin başlama ve bitiş tarihi Alt işverenlerin ismi Çalışan Sayısı olacaktır. Proje sorumlusu: İşveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projenin hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi, Sağlık ve güvenlik koordinatörü: Projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve bu belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişileri, Uygulama Koordinatörü : Projenin uygulanması aşamasında işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişi Sağlık ve güvenlik planı: Muhtemel risklerin değerlendirilip, alınacak tedbirlerin, organizasyon yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun sağlanması amacıyla işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanması sağlanan planı, İşveren veya Proje Sorumlusu Yapı işine başlamadan hazırlık aşamasında SAĞLIK GÜVENLİK PLANI hazırlayacaktır.

39 Proje sorumlusu ve İşverenlerin sorumlulukları İşveren, yükümlülükleri bizzat yerine getirebileceği gibi, kendi adına hareket etmek üzere, gerekli fenni yeterliliğe sahip olan bir veya daha fazla proje sorumlusu tayin edebilir. Sağlık ve güvenlik koordinatörleri atanmış olması ve sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin kendi görevlerini yapmaları, alt işverenlerin sorumluluğunu etkilemez. Sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin proje hazırlık aşamasındaki görevleri Sağlık ve güvenlik koordinatörleri Sağlık ve güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar. Proje süresince, birbirini takip eden veya daha sonra yapılacak işler sırasında dikkate alınmak üzere sağlık ve güvenlik bilgilerini içeren sağlık ve güvenlik dosyası hazırlar. Aynı dosyanın proje tamamlandıktan sonra temizlik, bakım, tadilat, yenileme, yıkım işleri gibi her türlü yapı işinin güvenli bir şekilde yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan bilgileri de içermesi sağlanır. Aynı anda veya birbiri ardına yapılacak iş ve iş aşamalarının belirlendiği iş programlarının oluşturulması için teknik ve organizasyona yönelik kararların koordinasyonunu İşin ya da iş aşamalarının tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate alınarak yapılacak süre hesabında görevlidir. İzin verilen kişiler dışındakilerin yapı alanına girmesini önlemek üzere gerekli düzenlemeleri yapar. İşverenlerin gerekli tedbirleri uygulamasını ve gerektiğinde çalışanların ve kendi nam ve hesabına çalışanların korunmasını, belirtilen sağlık ve güvenlik planının yapılmasının gerektiği durumlarda bu planın uygulanmasını koordine eder. Aynı yapı alanında, işe sonradan katılanlarda dâhil olmak üzere, işveren veya alt işverenler arasında organizasyonu sağlar, iş kazaları ve meslek hastalıklarından çalışanları korumak üzere işverenlerce yapılan çalışmaları koordine eder Özetle Uyulacak kuralları yazılı olarak işverene veya proje sorumlusuna bildirir, işverenin bunları yapıp yapmadığını kontrol eder. *Yapı işyeri işverenlerinin veya proje sorumlularının bazı şartlara bağlı olmak kaydıyla yükümlü olduğu hususlar I- Koordinatör atanması II- Sağlık ve güvenlik planı hazırlanması III- Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüğüne Bildirim İSKELELER İSKELE KONTROLÜ Kullanılmaya başlamadan önce Haftada bir Üzerinde değişiklik yapıldığında veya belli bir süre kullanılmadığında, Kötü hava şartları veya sismik sarsıntıya veya sağlamlığını ve dayanıklılığını etkileyebilecek diğer koşullara maruz kaldığında kontrol edilecektir. KORKULUKLAR Platformdan korkuluk en az 100 cm. yükseklikte olmalıdır. Herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk olmalıdır. Korkuluk Platformuna bitişik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası olmalıdır Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak şekilde konulan ara korkuluk bulunması sağlanır. İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre genişliğinde geçitler kullanılır. Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde taşıyıcı sisteme ait dairesel kesitli düşey ve yatay elemanların anma dış çapının en az 48,3 milimetre olması, anma et kalınlıklarının ise malzeme cinsine ve en küçük akma dayanımına uygun olması sağlanır.

40 Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan geçici iş ekipmanlarının, TS EN standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, uygun değilse kullanılamaz. Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre sağlamlık ve dayanıklılık hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya yaptırılır. Bu hesaplar yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda iskelenin güvenli olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz. İskele sistemlerinin kurulması, kullanılması ve sökümünde İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur. İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelelerin uygun ve görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu ağırlıkları aşan yükler iskelelere yüklenmez. İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi engelleyecek malzemeler bırakılmaz. Madeni cephe iskeleleri statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanır. Asma İskeleler(dış cephe cam temizliğinde kullanılan iskeleler) çalışma konumunda devreye sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle donatılır. Ayrıca iskelelerde düşmeyi önleyici teçhizat ve ikincil fren sistemleri bulunur. Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aşırı yük algılama sistemleri, otomatik hız algılayıcı sistemler, en düşük ve en yüksek çalışma seviyelerinde devreye girecek halat sonu gibi güvenlik sistemleri bulunur. İskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam hattı oluşturulur. 3 çalışan varsa 3 halat olacaktır. Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan geçici iş ekipmanlarının, TS EN , TS EN , TS EN , TS EN TS EN standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır. İskele kontrol ve bakımları TS EN A2, TS EN 1808 ve TS EN standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır. En az 6 ayda bir kere muayene ve kontrol edilecek ve sonuçlar yapı iş defterine yazılacaktır İskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değişiklik yapılması, görevli inşaat mühendisi, inşaat teknikeri veya yüksek teknikeri; tersanelerde ise gemi inşaatı mühendisi gözetimi altında ve özel riskleri ve ayrıca aşağıda belirtilen hususları kapsayan konularda yapacakları işle ilgili yeterli eğitim almış çalışanlar tarafından yapılır. İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması ile ilgili planların anlaşılması, İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması sırasında güvenlik, Çalışanların veya malzemelerin düşme riskini önleyecek tedbirler, İskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değişen hava koşullarına göre alınacak güvenlik önlemleri, İskelelerin taşıyabileceği yükler, İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması işlemleri sırasında ortaya çıkabilecek diğer riskler.

41 Yüksekte yapılan çalışmalar işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve kontrolü altında gerçekleştirilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağıları standartlara uymak zorundadır. Güvenlik ağlarının kullanma kılavuzu işyerinde bulundurulur. Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının geçici olarak kaldırılmasının gerektiği durumlarda güvenlik ağı kullanılarak çalışma yapılabilir. Dinlenme ve barınma yerleri Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. Meskûn mahal dışında, yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık havada yapılan çalışmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz malzemelerden yapılmış çadırlar kullanılabilir. Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından korunmaları için gerekli tedbirler alınır. Kazı İşleri Kazı (yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol sonucunda çalışma ortamının güvenli olduğu belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz; a) Her vardiyadan önce, b) Patlatma yapılıyorsa her patlatmadan sonra, c) Beklenmedik parça düşmelerinden sonra, ç) Desteklerdeki önemli bir zarardan sonra, d) Şiddetli yağış, don ve kardan sonra. Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya metalden yapılmış asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler kullanılır, Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte yapılan temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının şerit gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde çalışma yapılması engellenir. Havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer altı çalışmaları durdurulur ve bütün çalışanlar tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar kimsenin içeri girmesine izin verilmez Kazı işlerinde, 1,5 m. metre derinlikten sonra işçilerin inip çıkmaları için el merdivenleri bulundurulmalıdır Yapı alanındaki çalışma yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılması Gün ışığına yakın parlak renkte olmalı Şantiyeye giren yabancı ve misafir kişiler İş güvenliği yönünden bilgilendirilir. Eğitime dair tutanak tutulur, Nezaretçi ile yönlendirilip, Kişisel koruyucular verilir. KKD ile zimmet tutanağı doldurulur. Şantiye içerisinde motorlu taşıtlar Şantiye hız sınırına uyulmalıdır Araç özel sinyal sistemlerine sahip olmalı ve sürücüsü şantiyede tehlike işaretlerine dikkat etmelidir Araç ile manevra yapılırken ve yük taşınırken yönetici ve yönlendirici personel olmalıdır

42 Merdivenler Merdivenler uzatılmak amacıyla birbirlerine eklenemez. Sabit Merdivenler 4 basamaktan sonra trabzan yapılacak 4 metreden uzun taşınır merdivenlerle el merdivenleri, çelik boru veya profilden yapılacaktır. 10 metre yüksekliğini geçen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir dinlenme platformu yapılacaktır. Yıkım İşleri Yıkım sırasında çıkan taş, tuğla, demir ve moloz gibi artıklar kat döşemelerinde yığılmayacaktır. Yıkılan kısmın malzeme ve molozları kattan kata veya yere güvenlik tedbirleri alındıktan sonra atılacaktır. Binadaki merdivenler ve bunların dayanakları en sonra yıkılacaktır. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSKLERİNİ İÇEREN ÇALIŞMALARIN LİSTESİ 1 Özellikle, çalışanların toprak altında kalma, bataklıkta batma veya yüksekten düşme gibi risklerin fazla olduğu işler. 2 Çalışanın kimyasal ve biyolojik özelliklerinden dolayı çalışanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturan maddelerle yapılan işler. 3 Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği uyarınca, denetimli ve gözetimli alanların belirlenmesini gerektiren iyonlaştırıcı radyasyonla çalışılan işler. 4 Yüksek gerilim hatları yakınındaki işler. 5 Boğulma riski bulunan işler. 6 Kuyu, yer altı kazıları ve tünel işleri. 7 Hava beslemeli sistem kullanan dalgıçların yaptığı işler. 8 Basınçlı hava sağlanarak keson içinde yapılan işler. 9 Patlayıcı madde kullanımını gerektiren işler. 10 Fiziksel özelliklerine bağlı olarak yüksek ses, titreşim, basınç farkı, toz oluşması gibi risklerin fazla olduğu işler. 11 Ağır prefabrike elemanların montaj ve söküm işleri.

43 MADENLERDE İSG MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ 92/104/EEC sayılı Avrupa Birliği Direktifi ile 92/91/EEC Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Ateşleme: Kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasını, Ateşleyici: Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip kişiyi, Ayak: Maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yeri, Baca: Maden içerisinden sürülen galeriyi, Baraj: Yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engelleri, Bür: Yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyuyu, Cep: Galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli çalışanların ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvaları, Çatlak: Ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçaları, Çatlak sökümü: Bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış, düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesini, Freno: Varagel üzerinde taşımayı sağlayan sistemi, Grizu: Metanın havayla karışımını, Kademe: Açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerlerini, Lağım: Taş içerisinde sürülen galeriyi, Nefeslik: Ocak havasının giriş ve çıkış yolunu, Ocak: Kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yeraltındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın çıkartıldığı yatımlıve düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma, taşıma, havalandırma tesislerini, yeraltında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan sabit tesisleri, açık işletmelerde giriş çıkış yolları ile tüm maden kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın döküldüğü döküm sahalarını, Röset: Kuyu ve başaşağıların dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerlerini, Sıkılama: Lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasını, Sondajla maden çıkarma işlerinin yapıldığı işyerleri: Madenlerin sondaj kuyuları açılarak çıkarılması, Arama amacıyla sondaj yapılması, Çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç Satışa hazırlanması işlerini kapsar. Şev: Kademe, alın ve yüzlerindeki eğimi, Topuk: İşletmelerde güvenlik için bırakılan maden kısımlarını,

44 Varagel: Dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yerini, Yeraltı ve yerüstü maden işlerinin yapıldığı işyerleri: Madenlerin yeraltı veya yerüstünden çıkarılması, madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması, çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç, satışa hazırlanması işlerini, ifade eder. Teknik Nezaretçi :İş sağlığı ve güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu, maden mevzuatına göre görevlendirilmiş maden mühendisine; Teknik nezaretçi, en az 15 günde bir, ocağın işçi çalıştırılan yerlerini denetlemek, sonucunu, noterce onaylı teknik nezaretçi rapor defterine, öngöreceği öneri ve önlemlerle birlikte yazıp imzalamak zorundadır. Deneyimli işçi: Ocak içinde, herhangi bir işte, en az 6 ay çalıştıktan sonra, bu işi yalnız başına yapabileceklerine ve ocağın güvenlik ve çalışma koşullarına uyum sağladıklarına yetkililerce kanaat getirilen işçiler deneyimli işçidir. İşveren, Sağlık ve güvenlik dokümanı hazırlanmasını ve güncellenmesini sağlar. Sağlık ve güvenlik dokümanında özellikle aşağıdaki hususların yer almasını sağlar: Çalışanların işyerinde maruz kalabilecekleri psikososyal riskler dahil olmak üzere risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Alınacak uygun tedbirler ile hazırlanması gereken yönergelerin ve planların hazırlanması. Çalışma yerlerinin ve ekipmanın güvenli şekilde düzenlenmesi, kullanılması ve bakımının yapılması. Sağlık ve güvenlik dokümanının işyerinde çalışmaya başlanılmadan önce hazırlanmasını ve önemli değişiklikler veya ilave yapıldığında ya da işyerinde meydana gelen iş kazası; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaylardan sonra gözden geçirilmesini ve ihtiyaç halinde revize edilmesini sağlar. İşveren, gerekli kayıt ve bildirimleri yapar. Bir işyerinde birden çok işverene ait çalışanların bulunması durumunda, Her işveren kendi kontrolü altındaki işlerden sorumludur. Ancak işyerinin tamamından sorumlu olan işveren, çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunması ile ilgili tedbirlerin uygulanmasını koordine eder. Kendisine ait sağlık ve güvenlik dokümanında koordinasyonun amacını ve bu koordinasyonu sağlamak için alınacak tedbirler ile uygulanacak yöntemleri belirler. Bu koordinasyon her bir işverenin Kanunda belirtilen sorumluluğunu etkilemez. Daha önce hazırlanan mevcut sağlık ve güvenlik dokümanları bir yıl içerisinde bu Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilir. Sondajla Maden Çıkarmada İSG Sağlık ve güvenlik dokümanında, gerekli görülmesi halinde çalışılan yerler gözetim yapan kişi tarafından her vardiyada en az bir defa kontrol edilir. Tek vardiyayla çalışılan işyerlerinde veya tatil gibi güvenliği riske sokacak kadar ara verilmesinden sonra, çalışanlar ocağa girmeden ve herhangi bir faaliyete başlanmadan önce, sorumlu kişiler tarafından ocağın her yeri sağlık ve güvenlik yönünden denetlenir; çalışamaya uygun şartların varlığı tespit edilmeden ocağa girilmesine izin verilmez. Her işyeri için çalışanların o Sağlık Ve Güvenliklerinin Korunması, o Patlayıcı Maddelerin Taşınması, o Depo Edilmesi o İş Ekipmanlarının Güvenli Bir Şekilde Kullanılması İçin Gerekli Kuralları Belirleyen Yazılı Talimatlar Hazırlanır.

45 o o o o o Bu Talimatlar, Acil Durum Ekipmanlarının Kullanımına Ve İşyerinde Veya İşyeri Yakınındaki Herhangi Bir Acil Durumda Nasıl Hareket Edileceğine İlişkin Bilgileri De Kapsar. Sağlık Ve Güvenlik Dokümanında, Gerekli Görülmesi Halinde, Hem Tehlikeli İşlerin Yapılmasında Hem De Diğer İşlerle Etkileşmesi Sonucu Ciddi Tehlikelere Neden Olabilecek Rutin İşlerin Yapılmasında Bir Çalışma İzin Sistemi Uygulanır. Yapılacak işten önce, iş sırasında ve iş bitiminde uyulacak şartları ve alınacak tedbirleri belirten çalışma izni, çalışmaya başlanmadan önce yetkili bir kişi tarafından yazılı olarak verilir. Mekanik ve elektrikli ekipman Mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, uygun yerlere yerleştirilmesi, hizmete alınması, işletilmesi ve bakımında, çalışanların sağlık ve güvenliği için, Makina Emniyeti Yönetmeliği İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümleri dikkate alınır. İşyerinde, elektrik şebekesini ve şebekedeki sabit aygıt ve tesislerin yerlerini gösteren, ölçekli, ayrıntılı ve güncel bir plan bulundurulur. Yeraltı ocaklarında kullanılacak ekipman ve tesisatlar ile bu tip madenlerin grizu gazı ve/veya yanıcı tozlar tarafından muhtemel tehlike oluşturabilecek yerüstü tesislerinde kullanılan parçalar Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT) te belirtilen I. Grup Teçhizat kategorisine uygun olmalıdır. Çalışma gerilimi 42 voltun üzerinde ise, elektrik kaçağı yapabilecek elektrikli aygıtlar ve madeni kısımlar, topraklamayla güvenlik altına alınır. Ocak içi şebekesine ve buna bağlı devrelere ait topraklama iletkenlerinde kesiklik veya kopukluk bulunmayacak; kablo ekleme kutuları veya başlıklarında, güvenli biçimde köprüleme yapılır. Bağlantı yerlerinde boya, oksit ve pas nedeniyle topraklama direncinin yükselmesine izin verilmez. Elektrik tesisatıyla ilgili mevzuat, başka bir topraklama sistemine izin vermedikçe, ocak içi şebekesinin herhangi bir noktasındaki topraklama, ancak ocak dışındaki bir topraklama tesisiyle birleştirilerek yapılabilir. Sağlık ve güvenlik dokümanında gerekli görülmesi halinde, Elektrikli tesisatlar ve içten patlamalı motorların gücünü otomatik olarak kesen aygıtlar, belirlenmiş yerlerdeki gaz birikimlerini otomatik ve devamlı olarak ölçen kontrol aygıtları ve otomatik alarm sistemleri sağlanır. Otomatik ve mekanik ölçüm sonuçları sağlık ve güvenlik dokümanında öngörüldüğü şekilde kayıt altına alınır ve saklanır. Zararlı ortam havasından korunma Zararlı maddelerin çıkışının kaynağında engellenmesi, Kaynağından emilmesi veya uzaklaştırılması, Bu maddelerin ortam havasındaki yoğunluğunun azaltılması, gibi tedbirler alınarak çalışanların risk altında olması önlenir. Patlayıcı maddeler ve ateşleyiciler Patlayıcı maddelerin ve ateşleyicilerin depolanması, taşınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve ehil kişiler tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde organize edilir ve yürütülür. İşletmelerin yapısına uygun nitelikte patlayıcı maddeler ve kapsüller kullanılır. Patlayıcı maddeleri yeterlilik belgesine sahip ateşleyicilerden başkasının almasına ve ateşlemesine izin verilmemelidir.

46 PATLAYICI MADDE DEPOSU 50 kilogramdan az patlayıcı madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir, Daha çok patlayıcı madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluşturan yolla girilmeli ve patlayıcı madde deponun son kısmına konulmalıdır. Bir patlama olasılığına karşı, patlayıcı madde depolarının karşısına, dirseklerden en az üç metre derinlikte hız kesici cepler yapılmalıdır. Yeraltı deposunda, sıcaklığın 8 dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı olmaması sağlanır. Patlayıcı madde dağıtımı, depo çıkışındaki özel bir cepte yapılır ve buralarda statik elektrik boşalmasına karşı gereken tedbirler alınır. Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde konulamaz. Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz. Ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur. Ateşleyicinin vücudundaki statik elektriğin boşaltılması için gerekli tedbirler alınır. Bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı 10 kilogramı geçemez. Patlayıcı madde depolarında, patlayıcı madde ve bu maddelerin tüketim kaydı tutulur. Sıkılama maddesinin boyu 40 santimetreye kadar olan kartuşlar için 35 santimetredir. Fazla her kartuş için, kartuş boyunun yarısı kadar, sıkılama maddesi eklenir. Patlayıcı maddenin boyu, delik derinliğinin yarısını geçemez. Artan boşluk, sıkılama maddesiyle doldurulur. Lağım deliklerinin doldurulması ve sıkılanması, bizzat ateşleyici veya onun gözetim ve sorumluluğu altında bu konuda deneyimli usta veya çalışan tarafından yapılır. Sıkılama iletken olmayan özel çubuklarla yapılır. Fitiller ve kapsüller özel kapsül pensesiyle sıkıştırılır. Kapsüller kartuşlara ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilir ve lağım delikleri ancak ateşlenecekleri zaman doldurulur. Kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşleme tellerine bağlanması ve ateşlenmesi işini bizzat ateşleyici yapar. Lağım atılacak yeri en son ateşleyici terk eder. Beşten çok lağımın aynı zamanda ateşlenmesi seri halinde elektrikle yapılır. Yanıcı ve parlayıcı gazlar bulunan tozların yanması ve patlaması tehlikesi olan ocaklarda, fitille ateşleme yapılamaz. Elektrikli kapsülle ateşleme yapılan yerlerde lağım deliklerine teknik amonyum nitratın doldurulmasında kullanılan pnömatik ve mekanik araçlar uygun biçimde topraklanır. Doldurulacak lağım sayısı, elektrikli ateşleme aracının patlatabileceği kapsül sayısının yarısını geçemez. Ateşlemeden önce, bütün bağlantılar gözden geçirilir ve özel ölçüm aygıtları ile devre kontrolü yapılır. Lağım atıldıktan sonra, elektrikli ateşlemede en az 5 dakika, fitil veya benzeri ateşlemede 1 saat geçmeden ve yetkili kimseler tarafından dikkatle muayene edilip tehlike kalmadığı bildirilmedikçe ateşleme alanına kimsenin girmesine izin verilmez. Patlamamış patlayıcı madde artıkları, bir sorumlu kişinin gözetiminde, mümkünse o lağımı delen çalışan tarafından, patlamamış lağım deliğinin en az 30 santimetre yakınında, ona paralel başka bir delik delinip doldurularak ateşlenir. Ateşleyici, lağım deliğinde kalan patlamamış patlayıcı maddeleri zararsız hale sokamazsa, bacadaki çalışmayı durdurur;

47 Patlayıcı maddelere ilişkin yönerge: Bu Yönergede; o Patlayıcı madde depolarının yerini gösterir planlar, o Ateşleyiciler ile patlayıcı madde depolarına girmeye yetkili çalışanların listesi, o Patlayıcıları nem, bozulma ve donmaya karşı korumak için alınacak tedbirler, o Patlayıcı madde tüketim planı, o Tecrit (ayırma) tedbirleri, o Havalandırma, o Patlama ve yangına karşı alınacak tedbirler, o Yangın halinde gaz ve dumanların boşaltılması, o Patlayıcı maddelerin taşınmasına dair kuralları, ile ilgili hususlar yer alır. Taşıma ile ilgili hususlar Kurtarma işleri gibi özel durumlar hariç olmak üzere çalışanlar sadece insan taşımak için imal edilmiş araçlarla taşınır. Lokomotiflerin önünde beyaz veya sarı, son arabanın arkasında da kolay görülür kırmızı bir işaret lambası bulundurulur. Arama, kurtarma ve tahliye İşveren Arama, kurtarma ve tahliye konusunda yeterli sayıda destek elemanı görevlendirilir. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik kapsamında destek elemanı görevlendirme zorunluluğunun 10 dan az olduğu ve çalışan sayısının da 10 dan az olduğu ocaklarda en az 10 çalışanın konu ile ilgili eğitim alması sağlanır. Şaşırmayın Yönetmelikte Aynen bu ifade var. İnanmıyorsanız açın bakın Kaçışın zor olduğu, zaman aldığı veya sağlığa zararlı havanın solunabileceği veya oluşabileceği yerlerde, temiz hava sağlayan taşınabilir solunum cihazları bulundurulur. Bu cihazlar en kısa sürede ve kolaylıkla ulaşılabilir ve kullanıma hazır şekilde muhafaza edilir. Yer altı ve yerüstü maden işyerlerinde arama, kurtarma ve tahliye ekiplerinin hızlı ve etkili bir şekilde müdahale edebilmesi için uygun bir kurtarma istasyonu kurulur. Ancak, yarıçapı en çok 50 kilometre olan alan içinde bulunan maden işyerleri, merkezi bir yerde, ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler. Bu hüküm, aynı işyerinin çeşitli ocakları için de geçerlidir. İşyerleri, bu istasyonun kuruluş ve yönetim giderlerini, çalıştırdıkları çalışanların sayısına göre aralarında paylaşırlar. Dinlenme yerleri Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde uygun bir dinlenme yeri sağlanır. YERÜSTÜ MADEN İŞLERİNİN YAPILDIĞI İŞYERLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ ÖZEL HÜKÜMLER Çalışma yapılan her kademeye ait en az bir adet çalışma yolu olur. Yıldırım düşmesi tehlikesi varsa; elektrikli kapsülle ateşleme yapılan açık ocaklarda, lağım delikleri gerekli tedbirler alınmadan doldurulmaz. Tehlike lağımın doldurulması sırasında meydana gelmişse doldurma işlemi derhal durdurulup, patlamanın olağan etki alanı dışına çıkılır ve tehlike geçinceye kadar bu alana kimsenin girmemesi için gerekli tedbirler alınır. Kazı ya da lağımlarla oyularak kademe alınlarının askıya alınması (ters ıskarpa) suretiyle çalışılması yasaktır. Elle kazı ve yükleme yapılan açık ocaklarda kademe yüksekliği 3 metreyi geçemez. Bu ocaklarda şev açısı ise, jeolojik ve yapısal özellikler de dikkate alınarak,

48 sağlam arazide 60 dereceyi, çöküntülü ve ezik arazide, kum, çakıl ve dere tortuları olan yerlerde, killi tabakalarda, ayrışıma uğramış kalkerlerde, parçalanmış volkanik taş ve tüflerde 45 dereceyi, kaygan ve sulu yerlerde 30 dereceyi geçemez. Açık işletmelere ilişkin yönerge: Kazıcı ve doldurucu makinaların çalıştırıldığı veya derin lağım deliklerinin uygulandığı işyerlerinde yönerge hazırlanır. Kademelere verilecek en çok yükseklik, Güvenle çalışmaya imkan verecek kademe düzlüğü, genişliği, Çalışılan yerin özelliğine, jeolojik, tektonik yapısına ve fiziksel özelliğine göre kademelere verilmesi gereken şev derecesi, Lağım atılacak yerin özelliğine göre, lağım derinliği, lağım aralıkları ve lağım deliğiyle kademe yüzünün dibi arasındaki uzaklık ve buna göre konulması gereken patlayıcı madde miktarı, Ateşleme sırasında çalışanların ve makinaların güvenlikleri için alınması gereken tedbirler, Makinaların çalışma koşulları, manevra yerleri, yükleme, taşıma ve boşaltma işlerinde uygulanacak güvenlik tedbirleri, Patlayıcı madde doldurma, sıkılama ve ateşleme sırasında alınacak güvenlik tedbirleri, Çalışma yerlerine görevlilerden başkalarının girmesine karşı tedbirler, Patlayıcı maddelerin depolanması, kullanılacakları yere güvenli biçimde taşınmaları ve kullanılmalarına ilişkin tedbirler, gibi hususlar yer alır. YERALTI MADEN İŞLERİNİN YAPILDIĞI İŞYERLERİNDE UYGULANACAK ASGARİ ÖZEL HÜKÜMLER Yeraltı çalışma planları (imalat haritası) Yeraltı çalışmalarını açıkça gösterecek ölçekli bir yeraltı çalışma planı hazırlanır. Yeraltı çalışma planları en geç ayda bir güncelleştirilir ve işyerinde bulundurulur. Tüm yeraltı çalışmalarında, çalışanların kolayca ulaşabileceği, birbirinden bağımsız ve güvenli yapıda en az iki ayrı yoldan yerüstü bağlantısı bulunur. Bu yollar arasındaki topuk 30 metreden aşağı olmaz, bu yolların ağızları aynı çatı altında bulundurulmaz. Yeraltı çalışma yerleri ve yollar Taşıma elle veya bir mekanik araçla yapıldığı takdirde, yaya yolları galeri tabanından en az 180 santimetre yükseklikte ve araçlarla galerinin yan duvarlarından birisi arasında en az 60 santimetre mesafe kalacak şekilde bırakılır. Yaya yolu bırakılmasına imkan yoksa ve taşıma sırasında çalışanların geliş ve gidişine veya çalışmasına izin verilmişse, yolların yan duvarlarında, uygun aralıklarla, en az iki kişinin sığabileceği yeterli boyutlarda cepler yapılır. Bu cepler boş ve temiz tutulur ve kolayca görünür hale getirilir. Taşımanın bantlarla yapıldığı yollar bu hükmün dışındadır. Nakliyat Tek çıkarma sistemli kuyularda insan taşınması süresince, malzeme taşınması yasaktır. İki çıkarma sistemli kuyularda kompartımanların birinde insan taşınırken diğerinde malzeme taşınabilir. Taşıma yollarındaki hava içinde patlamaya neden olabilecek miktarda kömür tozu bulunan veya metan oranı % 0.3 ü geçen kömür ocaklarıyla kükürt tozu bulunan kükürt ocaklarında, elektrikli lokomotifler kullanılmaz. Kömür ve kükürt ocaklarında, benzinli lokomotiflerin ve benzinle çalışan araçların kullanılması yasaktır. Dizel lokomotiflerde egzoz gazlarının tehlikesine karşı, uygun sistemler kullanılması zorunludur.

49 Freno ve vinçlerle taşıma yapılırken çalışanların vinç ve varageller ile taşıma yapılan yollardan yürüyerek iniş çıkışı yasaktır. Vinç ve varagellere ancak taşıma durdurulduğu zaman ve saççının izni alınarak girilir. İlgililer, bu durumlarda, önceden, gerekli güvenlik tedbirlerini alırlar. Ocaklarda kullanılacak mekanik taşıt sistemi için yönerge hazırlanır. Bu Yönergede; o İnsan taşıması sırasında alınacak güvenlik tedbirleri, o Taşıma yapılan yerlerde uyulacak kurallar, görevlendirilen kişiler, o Elle veya mekanik vasıtalarla taşımalar sırasında kullanılacak güzergahlar, o Bakım ve onarım gibi durumlarda görevlendirilecek kişiler, o Zorunlu hallerde taşıma vasıtalarının hareketlerinin düzenlenmesi, kancalama ve kanca kesilmesi ve durdurulması için gerekli araç ve gereçler, o Nakliyat sırasında uygun kesit, ebat ve eğimde yolun bulunması ile ilgili hususlar, o Hız ile ilgili hususlar, o Freno ve vinçlerle taşıma yapılırken çalışanların yürüyerek iniş çıkışı ile ilgili gerekli güvenlik tedbirleri, o Her kafeste veya kafesin her katında taşınabilecek çalışan sayısı ile kafesler ve halatlarla ilgili güvenlik tedbirleri, gibi hususlar yer alır. Kuyularda taşıma Taşıma halatıyla kafes arasındaki bağlayıcı parçaların (koşum düzeni) maruz kalabilecekleri dinamik çarpma ve gerilmeler de hesaba katılmış olmak koşuluyla, yapımda uygulanacak güvenlik katsayısı, kafesin taşıyacağı en çok statik yüke nazaran en az 12 olmalıdır. Taşıyıcı halatla kafes arasındaki koşum düzeni, altı ayda en az bir kez, zincirler, ayırma kancaları ve diğer parçalar sökülmek, parçaların kesitleri uygun aletlerle ölçülmek suretiyle aşınma, pas ve çatlak bulunup bulunmadığı yönünden muayene edilir. Doldurma istasyonları ve garajlar Akümülatörlü lokomotiflerin akümülatörlerinin ocak içerisinde doldurulmaları ve değiştirilmeleri aşağıda belirtilen koşullarda ve doldurma istasyonlarında yapılır: Doldurma odaları ve istasyonları amaca uygun biçimde donatılır. Buralar iyice havalandırılır ve çıkan hava doğrudan ana hava dönüş yoluna verilir. Oda ve istasyonlar yanmaz malzemeden yapılır. Elektrolitle yapmalara karşı koruma tedbirleri alınır. Elektrik tesisatı bu gibi yerler için kabul edilir tipten olur. Aydınlatma armatörlerinin bakımı düzenli olarak yapılır. Tahkimat Ocak grizulu veya damar kendi kendine yanmaya elverişli ise ayak arkası, tavan veya yanlarda meydana gelen boşluklar sıkıca doldurulur ve diğer sağlık ve güvenlik tedbirleri alınır. Yeraltı maden ocaklarında açık tutulması gereken her yerde tavan kendini taşıyacak kadar sağlam olmadıkça tahkimat yapılması zorunludur. Tahkimat yapılması zorunlu olan ocaklarda yönerge hazırlanır ve çalışanların görebileceği yerlere asılır. Bu Yönergede; Ocakta tahkimat gerektiren her kısımda (ayak, tavan vb.) tahkimattan sorumlu çalışanın belirlenmesi, Tahkimatın yapılması sırasında çevre güvenliğinin alınması, Çalışma yapılan her ayakta uygun nitelik, miktar ve ebatlarda tahkimat malzemesinin bulunması, Çalışılan yerin özelliğine, jeolojik, tektonik yapısına ve fiziksel ve kimyasal özelliğine göre kademelere uygun tahkimat yapılması ile ilgili gerekli tedbirler, Kendiliğinden yanmaya meyilli ve grizulu ocaklarda tahkimat yapılması ile ilgili gerekli tedbirler, Güvenle çalışmaya imkan verecek arın düzlüğü ile ayak baş ve dibi arasındaki hiza genişliği ilgili tedbirler,

50 Tavan tahkimatının geri kazanılması, Ayak arkasının düşürülmesi ile ilgili hususlar yer alır. Havalandırma Mekanik havalandırma sistemi kullanılan ocaklarda hava akımı mümkünse doğal hava akımı doğrultusunda yönlendirilir. Havalandırma sistemlerinin devre dışı kalmaması için bu sistemler devamlı surette izlenir ve istenmeyen devre dışı kalmaları bildirecek otomatik alarm sistemi bulunur. İnsan ve malzeme taşımasında kullanılan kuyularda, lağımlarda, ana nefeslik yollarında, eğimli ve düz yollarda, hava hızı, saniyede 8 metreyi geçmez. Havasında % 19 dan az oksijen, % 2 den çok metan, % 0.5 den çok karbondioksit, 50 ppm (%0.005) den çok karbonmonoksit ve diğer tehlikeli gazlar bulunan yerlerde ÇALIŞILMAZ. 8 saatlik çalışma için müsaade edilen en yüksek hidrojensülfür oranı 20 ppm (% 0,002) dir. Ana vantilatör ve aspiratörler birbirinden bağımsız iki ayrı enerji kaynağına bağlanır. Ocağın çeşitli kısımlarında, sıcaklık ve nem oranı düzenli olarak ölçülür. Nem oranı göz önünde bulundurularak hava sıcaklığının sağlığa zararlı düzeye yükselmemesi için gerekli tedbirler alınır. Bu düzeye yaklaşıldığında ölçme işlemi her gün gerekli görülecek aralıklarla yapılır ve ölçme sonuçları havalandırma defterine yazılır. Hava giriş kuyusundan kömür tozu girmesini önlemek üzere yerüstünde gerekli tedbirler alınır. Ayrıca kuyular ve çevreleri belirli aralıklarla toz birikintilerinden temizlenir. Tozların havaya karışmasına engel olacak tedbirler alınmadığı takdirde ocak dışında hava giriş kuyusuna 80 metreden daha yakın eleme ve ayıklama tesisi kurulmaz. Havalandırma ile ilgili yönerge hazırlanır ve çalışanların görebileceği yerlere asılır. Bu Yönergede; Havalandırma sisteminin doğal ya da cebri olarak sağlandığına dair bilgi, Havalandırma planı hakkında bilgi, Havalandırmayı etkileyebilecek durumlar, Havalandırmanın yapılmadığı bölgeler, Hava ölçümlerinin kim tarafından, hangi aralıklarla ve nerelerde yapılacağı, Yapılacak gaz ölçümleri, Ölçümler sonrasında alınacak tedbirler, ile ilgili hususlar yer alır. Patlayıcı madde kullanım yasağı Patlayıcı madde; o Emniyet lambası veya metan detektörleriyle yapılan ölçümlerde % 1 veya daha çok metan bulunan kısımlarda, o Grizu bulunması muhtemel yerler, grizu kontrolü yapılamayan eski veya yeni imalat boşlukları veya çatlakları olan yerlerde, o Tıkanmış kömür, bür ve siloların açılmasında, o Kapatılmış yangın barajlarının açılmasında, KULLANILMAZ. Yeraltı Kömür madenlerinde yapılacak bir patlama için; Patlatma yapılabilmesi için Ateşçinin yeterlilik C belgesi olmalıdır Ateşçi yeterlilik belgesi sınavlarının ve diğer faaliyetlerin Yürütücüsü İç işleri Bakanlığıdır Ateşçi olmak isyetenlerin en az ilkokul mezunu ve 18 yaşını doldurması gerekir

51 Yeraltı kömür ocaklarında kömürün kendi kendine yanması işleminde, Kömürün kül içeriği Kömür içinde prit oranının yüksek olması Kömürün uçucu madde oranının yüksek olması önemlidir Grizulu maden ocakları Bacalar, ani grizu boşalabilecek yönlerde veya grizu bulunabilecek eski çalışma yerlerinde devam ettirildiği takdirde, yapısal özellikler göz önünde bulundurularak en az 25 metre boyunda kontrol sondajları yapılması sağlanır. Kontrol sondaj deliklerinde, grizu veya tehlikeli gazların varlığı anlaşılırsa, iş durdurulur; Grizulu ocaklarda havalandırma ile ilgili değerler her vardiyada ölçülür, metan gazı ölçümleri bu ölçümlerle beraber yapılır. Havada % 1 den çok metan gazı tespitinde, bu oran % 1 in altına düşünceye kadar ölçümler aralıksız sürdürülür. Üretim ünitelerinden dönüş havası içinde ve üretim yerlerindeki gazların birikebileceği yerlerde metan gazı seviyesi sürekli olarak izlenir. Bütün grizulu ocakların, havalandırma planında tespit edilen istasyonlarında, en geç 10 günde bir gerekli ölçümler yapılır Tali havalandırma sadece ana havalandırma akışı ile bağlantısı bulunan, ilerleme çalışmaları ve kurtarma çalışmalarının yapıldığı yerlerde uygulanır. Üretim yapılan yerlerde sadece çalışanların sağlık ve güvenliği için yeterli ek tedbirler alınması şartıyla tali havalandırma yapılabilir. Tali havalandırmada kısa devreyi önleyecek tedbirler alınır. Havalandırma esas itibariyle aşağıdan yukarıya doğru yapılır. Eğimi hiçbir kısımda % 10 u geçmeyen kesitinin herhangi bir noktasında grizu toplanmasına imkân bulunmayan ve grizu birikimini önleyecek hava akımı sağlanan galeriler havalandırma bakımından düz sayılır. Hazırlık işleri veya grizu birikimlerini dağıtmak amacıyla yapılan işler dışında, bölmeyle veya borularla havalandırma yapılmaz. Aynı hava akımından yararlanan ayaklarda ve damar içindeki düz ve eğimli yollarda metan oranı % 1,5 u, bunların bağlandığı hava dönüş yollarında % 1 i geçmez. Grizulu ve yangına elverişli kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda, tüm çalışanlar, çalışma süresince, yanlarında karbonmonoksit maskesi veya ferdi oksijen kurtarıcıları taşır ve gerektiğinde kullanır. Bütün grizulu ocaklarda her biri tek başına ocağın havalandırılmasını sağlayacak güçte, birinin herhangi bir nedenle durması halinde diğeri derhal çalışacak durumda iki havalandırma grubu bulunur. Havasında % 2 den çok metan tespit edilen ocaklarda veya ocak kısımlarında, çalışanların kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yapılmaz. Metan oranının çalışma ortamında sık sık değiştiği hallerde, metan oranına göre ayarlı, ses ve ışık uyarısı yapan metan dedektörü bulundurulur veya bir merkezden izlenebilecek otomatik kontrol sistemi kurulur. Genel havasındaki metan oranı % 1,5 i geçen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygıtların gerilimi derhal kesilir ve şartlar düzelmedikçe yeniden verilmez. Ateşleyici grizulu ocaklarda lağım deliklerini doldurmadan önce 25 metre yarıçapındaki bir alan içinde ve özellikle tavandaki boşluklar, çatlaklar ve oyuklarda grizu ölçümü yapar. Bu ölçmede % 1 veya daha yüksek oranda metan tespit edilirse lağımlar doldurulmaz. Ateşleyici, lağımların doldurulmasından sonra ve ateşlemeden önce ölçümü tekrarlar.

52 Metan oranı % 1 in altındaysa lağımlar ateşlenir, üstündeyse % 1 in altına düşünceye kadar ateşleme yapılmaz. Kömür tozu bulunan veya kömür tozu oluşabilecek kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda, ateşlenecek yerlerde lağım delikleri doldurulmadan önce taş tozu serpmek, sulamak gibi koruyucu tedbirler alınır. Yanıcı toz bulunan maden ocakları Zincirleme toz patlamalarına neden olabilecek yanıcı toz ve/veya grizu patlamalarının yayılması patlama barajları yapılarak önlenir. Kömür ocaklarındaki arabalar, içlerinden kömür tozu dökülmeyecek biçimde olur. Üretim, yükleme, taşıma, aktarma ve boşaltma yapılan yerlerde tozun havaya yayılmasını önlemek için pülverize su fisketeleri gibi gerekli tedbirler alınır. Kullanılacak taş tozu, olabildiğince nem tutmayacak, silis içermeyecek, içinde % 1,5 dan çok organik madde bulunmayacak ve sağlığa zararlı etki yapmayacak nitelikte olur. Gaz kaçağı, göçük veya su baskını Yanıcı toz ve/veya grizu patlamalarının olabileceği veya yeraltı suyunun tehlikeye neden olacağı ocaklarda çalışılmakta olan yerler yakınında, zararlı gazların bulunma ihtimali olan su birikintilerinde, eski çalışma yerleri ve buralardaki sularda uzunlukları 25 metreden aşağı olmamak üzere alın yönünde kontrol sondajı yapılır. Denizlerdeki Tesislerde Uygulanacak Asgari Özel Hükümler Sağlık ve güvenlik dokümanında riskli olarak belirlenen tüm yerler, uygun yangın algılama ve yangından korunma, yangınla mücadele ve alarm sistemleri ile donatılır. Bu sistemler en az aşağıdakileri kapsar: Yangın algılama sistemleri. Yangın alarmları. Yangın için ana su borusu. Yangın vanaları ve hortumları. Basınçlı su sistemleri ve göstergeleri. Otomatik sprink sistemleri. Gazlı söndürme sistemleri. Köpük sistemleri. Taşınabilir yangın söndürücüler. İtfaiyeci ekipmanları. Tahliye ve kaçış Cankurtaran sandalı, botu, can simidi ve yeleği ile ilgili asgari gerekler aşağıda belirtilmiştir: Yeterli bir süre hayatta kalmayı sağlayacak uygunlukta ve donanımda olur. Bütün çalışanlara yetecek sayıda olur. İşyerine uygun özellikte olur. İşlevleri ve kullanılacakları koşullar dikkate alınarak uygun malzemeden yapılmış olur ve kullanım için hazır bulundurulur. Kullanıldıklarında dikkat çekici renklerde olacak ve kurtarma ekibinin dikkatini çekmekte kullanılacak araçlarla donatılır. Bu barınaklar aşağıdaki özelliklere sahip olur. Sağlık ve güvenlik dokümanında belirtildiği şekilde, patlamaların etkisine, duman ve gaz sızmalarına ve yangın çıkmasına ve yangının yayılmasına karşı uygun şekilde korunur. Uygun havalandırma, ısıtma ve aydınlatma sistemleri ile donatılır. Her katta, kaçış yollarına açılan birbirinden bağımsız en az iki çıkış yeri bulunur. Diğer alanlardan gelebilecek, sağlığa zararlı gürültü, koku ve dumana ve sert hava koşullarına karşı korunmalı olur. Tehlikeli alanlardan uzakta ve çalışma yerlerinden ayrı olur.

53 Sınavlarda sorulmuş Problem Çözümleri SORU- Yeraltı kömür ocağında bir ayakta (kömür üretilen yer ), ayak içine sızan metan gazı miktarı 0,05 m³ / sn dir. Dönüş havasında metan oranının % 0,8 'i geçmemesi için ayağa ne kadar temiz hava gönderilmelidir? Cevap : Burada Q: istenilen hava ise cevap 100 x 0.05 m³ / sn Q:... = 6,25 m³/sn 0,8 SORU- Bir galeride çalışmalar sırasında devamlı olarak 2,4 gr/dk toz oluşmaktadır. Toz konsantrasyonunu 5mg/m³ ten aşağıda tutabilmek için en az ne kadar temiz hava gönderilmelidir? Cevap gr= 2400 mg 1 dakika= 60 sn. 2400mg/60 sn = 40mg / sn A= 40mg /sn Np= 5 mg/m3 40 mg/sn Q =... = 5 mg /m3-0 8,00 m³/sn

54 Yanma YANGIN Yanıcı madde, ısı ve O 2 nin oluşturduğu kimyasal zincirleme egzotermik (ısı veren) reaksiyon. Bir kimyasal olaydır. Yanıcı maddelerin belirli bir ısı seviyesinde oksijen (O 2 ) ile birleşmesidir. Ortam havasındaki oksijen miktarının, yanmayı sağlayacak seviyenin üstünde olması (genelde %16 nın üstü) gereklidir. Yangın, kontrol dışı yanma olayıdır. Yanmanın başlangıcı alevlenme ısısına ihtiyaç duyan yani endotermiktir. *Tüm maddeler gaz ve buhar fazda yanmaya başlar Hızlı Yanma Yanma olayının bütün belirtileriyle başladığı olaydır. Yanmanın tüm belirtileri mevcut olup, bunlar alev, ısı, ışık ve korlaşmadır. Parlama Parlayıcı maddelerin belli oranda hava ile karışımları çok kolay bir şekilde alev alarak yanmalarına sebep olur. Bu tür yanma olayına parlama denir (benzin buharlarının sebep olması gibi.). Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır Yanıcı bir sıvıya ilişkin buharın, hava ile yanıcı bir karışım oluşturması halinde, sıvı yüzeyine yakın bir tutuşturucu kaynağın etkisiyle, bu karışımın yanmaya başladığı en düşük sıcaklık "parlama noktası" olarak adlandırılır Genel olarak bir sıvının parlama noktası ne denli düşükse, yangına neden olma riski o denli büyüktür Kolayca ateş alan maddelerin yangın ve patlama riski katı maddelerden daha yüksektir Yanma olayının yangına dönüşmesi için Zincirleme reaksiyon gereklidir Bir sıvı veya gazın Parlama noktasında ısı uzaklaştırılır ise yanma kendi kendine devam Etmez Bir sıvı veya gazın Tutuşma veya Alevlenme noktasında ısı uzaklaştırılır ise yanma kendi kendine devam Eder. Alevlenme noktası: Isınan maddeden çıkan gazların, bir alevin geçici olarak yaklaştırılıp uzaklaştırılması sonucunda yanmayı sürdürdüğü en düşük sıcaklığı, Alt Patlama Limiti -The Lower Explosive (flammable) Limit (LEL) : Bir tutuşturma kaynağı ile temas halinde yanan veya patlayan hava karışımındaki en düşük buhar konsantrasyonu Üst Patlama (alevlenme) Limiti - The Upper Explosive (flammable) Limit (UEL) : Bir tutuşturma kaynağı ile temas halinde yanan veya patlayan hava karışımındaki en yüksek buhar konsantrasyonu BLEVE : boiling liquid expandıng vapour explosion kaynayan sıvı genleşen buhar patlaması ile tankın infilak etmesi Jet fire, ince uzun alevle yanar ve gaz borusu kaçaklarının tutuşmasında görülür. UVCE : unlimited vapour cloud exploiıon sınırlandırılamayan buhar bulutu patlaması Patlama Ortama kontrolsüz bir şekilde çok büyük miktarda ısı salındığında basıncın aşırı yükselmesi sonucunda patlama oluşur.

55 İdeal karışımda tutuşan parlayıcı maddenin çok hızlı ve kontrol edilemeyen enerji açığa çıkarmasıdır. Patlama şiddeti ayrıca, parlayıcı maddenin cinsi, miktarı, uygun karışım özellikleri ile de doğru orantılıdır. Detanasyon Hızı: Patlama basıncının yayılma hızı. Patlayıcı maddeler; Sürtme, darbe ve ısı etkisi altında başka bir maddenin katılmasına gerek olmadan hızla reaksiyona giren ve çevreye zarar veren maddelerdir. Yavaş yanma Ortamdaki ısı ve oksijenin yeterli olmadığı durumda meydana gelir. Yanmanın belirtileri olan ısı, ışık, korlaşma ve gaz buhar oluşumu yavaş yanmada görülmez Demirin ve bakırın paslanması(oksitlenmesi) ve hücresel solunum yavaş yanmaya en iyi örnektir Kendi kendine Yanma olayı Yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanma olayına dönüşmesi halidir. Kendi kendine yanmaya örnek ise bitkisel kökenli yağlı maddelerin, hava içerisindeki oksijenle normal hava ısısında birleşerek çürümeye (oksitlenmeye) başlamasıdır. Bu oksitlenme ile zaman içerisinde ortamdaki ısı yükselir, şayet ısı alev almaya yetecek dereceye ulaşırsa kendi kendine yanma gerçekleşir. Yanıcı maddenin yapısı gereği, yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlar sonrasında kendi kendine yanma oluşur YANGIN Yangının hızı lineer değil, ivmelidir. Her 10 o C lik sıcaklık artışı ile yangının reaksiyon hızın tahmini ikiye katlanır. Yanmanın tüm belirtileri mevcut olup, bunlar alev, ısı, ışık ve korlaşma olan durma hızlı yanma denir OKSİJEN O 2 havada doğal olarak bulunur ve yaklaşık oranı %21 dir. O 2 sanayide donma noktasının altında havanın damıtılması ile elde edilir. Saf O 2 yanmaz ve patlamaz. O 2 bir hızlandırıcı dır, temas ettiği her şeyin daha sıcak ve hızlı yanmasına neden olur. Oksitleyici Maddeler Oksijen açığa çıkartmak suretiyle yanmayı kolaylaştırıcı bir ortam meydana getirirler. Bu nedenle yanıcı maddelerin yanına istiflenmemelidirler Bu sınıfa dahil maddeler: Nitrat Suni Gübre Amonyum Sülfat Baryum Klorat vb. Katı haldeki yanıcı maddeler ısı etkisi ile yanıcı buhar veya gaz çıkartmakta halinde yanma meydana gelmektedir Parafin, mum, katı yağlar gibi bazı yanıcı maddeler ise önce eriyerek sıvı hale geçmekte daha sonra buhar haline geçerek yanmaktadır Bazıları ise Naftalin gibi doğrudan buhar haline geçerek yanmaktadır.süblimleşme. Sıvı haldeki yanıcı maddeler Sıvı yanıcı maddeler buharlaştıktan sonra yanarlar. Bunların pek çoğu normal havada buharlaşırlar Sıvı haldeki yanıcıların parlama noktalarında ısı uzağa çekilirse yanma kendi kendine devam etmez Bu gruptaki yanıcılar, katı yanıcı maddelere göre daha kolay ve hızlı yanarlar Sıvı yanıcı maddelerin çoğunluğunun buharı (Benzin, mazot, tiner vs.) havadan AĞIRDIR.

56 **Petrol sondaj kule yangınlarında kullanılan en etkin söndürme maddesi Nitrogliserindir Dinamit, 3 ölçü nitrogliserin, 1 ölçü diatomit ve küçük bir miktar sodyum karbonatın karıştırılmasıyla elde edilir. Gaz haldeki yanıcı maddeler Diğer yanıcı maddelere oranla daha kolay ve daha hızlı yanarlar Oksijenle temasa getirilmeleri çok küçük kütleler halinde olmalıdır. Aksi halde yanmaları patlama şeklinde olacaktır. Gaz halindeki yanıcı maddeler çoğu zaman çeşitli gazların karışımından meydana gelmektedir Kararsız yapıdaki roket yakıtı, kara barut veya nitrogliserin esaslı patlayıcı vb. maddelerin patlama işlevinin Hava oksijeni olmaksızın da patlaması mümkündür. ****Yangın ile ilgili tüm tesisatların periyodik kontrolleri en az yılda 1 defa yapılır. Yanma olayının yangına dönüşmesinde ısının ortama yayılması 3 yolla olur. - Kondüksiyon (hava yoluyla transfer) - Konveksiyon (temas yoluyla transfer) - Radyasyon ( ışıma yoluyla transfer) Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe 4 yangın sınıfı vardır. A sınıfı katı madde yangını B sınıfı sıvı madde yangın C sınıfı gaz madde yangın D sınıfı metal madde yangını TS EN 2 VE TS EN 2/A1 göre 5 yangın sınıfı vardır. A SINIFI: Normal olarak kor şeklinde yanan genellikle organik yapıdaki katı madde yangınlarını kapsar B SINIFI: Sıvı veya sıvılaşabilen katı madde yangınlarını kapsar C SINIFI: Gaz yangınlarını kapsar D SINIFI: Metal yangınlarını kapsar F SINIFI: Pişirme aletleri içindeki bitkisel ve hayvansal pişirme yağlarının yangınlarını kapsar. NOT: E sınıfı elektrik yangınları bizim mevzuatımızda bir yangın sınıfı değildir. SÖNDÜRME MADDELERİ, CİHAZLARI VE SİSTEMLERİ Su Sadece A sınıfı yangınlarda kullanılır. Diğer yangınlarda sadece yangın bitiminde soğutma amacı ile kullanılır.

57 Köpük En iyi şekilde sıvı akaryakıt (B) yangınlarında kullanılır. AliminyUm sülfat ve sodyum bikarbonat karışımı vardır tüp içinde. Yağ veya sudan daha düşük yoğunlukta, düşey veya yatay yüzeylere yapışabilen, yanan sıvının üzerinde bir örtü meydana getirerek havanın içeri girmesini, yanıcı buharların dışarı çıkmasını önleyen, bu özelliklerini uzun süre devam ettiren, küçük kabarcıklardan meydana gelen kararlı bir kütledir. Köpük tüpünde itici gaz olarak Azot N 2 veya CO 2 Kullanılır. Kuru Kimyevi Toz Agırlıklı olarak sıvı ve gaz yangınlarında kullanılır. Gaz yangınlarında önerilmez. Elektronik cihazlarda önerilmez. Hijyen ve sağlık gerektiren ortamlarda önerilmez A-B-C-D yangılarında kullılanının içinde Mono amonyum fosfat bulunur. B-C yangınlarında ise ağırlıklı olarak tüpte Sodyum Bikarbonat, Potasyum Bikarbonat ve Potasyum Klorür bulunur Kuru kimyevi tozlarda itici gaz olarak Azot N 2 Kullanılır. Bikarbonat esaslı tozlar asitleri nötr haline getirir. KKT Soğutma özelliği Zincirleme yanma olayını engelleme özelliği Boğma özelliği sağlar CO2 ve diğer inert gazlar: Sıvı ve gaz yangınlarında kullanılır. D Tozu: Magnezyum, çinko gibi metaller ve sodyum bi karbonat vardır tüpün içinde. Taşınabilir Yangın Söndürme Cihazları Duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilir ve 4 kg dan daha ağır ve 12 kg dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm yi aşmayacak şekilde montaj yapılır. Düşük tehlike sınıfında her 500 m² 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg lık Orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları bulundurulması gerekir. Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulması mecburidir. Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m. olur. Taşınabilir yangın söndürme cihazlarının TS 862- EN 3 kalite belgeli olması şarttır. Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı TS ISO standardına göre yapılır. Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılır Dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır. **Elektrik kontağından çıkan yangınlarını söndürmek için C02, Kuru Kimyevi toz ve FM200 gazlı yangın söndürücüler kullanılabilir. **Kuru kimyevi tozlar ve CO 2 yangın söndürücülerin 1000 V altı elektrik yangınlarında yaklaşma mesafesi 1 metre 1000 V üstü elektrik yangınlarında yaklaşma mesafesi 5 metredir.

58 YANGINI SÖNDÜRMEK İÇİN Soğutma Yanıcı maddeden ısı alınarak, sıcaklığını tutuşma derecesinin altına düşürmektir. Soğutma teknikleri Su ile soğutma Kuvvetli üfleme Yanıcı maddeyi dağıtma Boğma Oksijen konsantrasyonunu yanma için gerekli oranın altına indirmektir. Oksijenin oranını Oksijenin sıfırlanması gerekmez. Oksijen oranı % 16 nın altına azaltıldığında yangın sönecektir. Yakıtı Giderme Bazı durumlarda, yakıt kaynağını ortadan kaldırarak yangın etkin şekilde söndürülür. Yakıt kaynağını yok etmek için sıvı ya da gaz akışı durdurulur. Mesela Doğalgaz vanasının kapatılması ile yakıt kesilecektir. Zincirleme Reaksiyonu Engelleme Kuru Kimyevi Tozlar ve Co2 söndürme maddeleri yanıcı madde ile ısı üretmeyen reaksiyonlar meydana getirerek, alev üreten kimyasal reaksiyonu keserler, alevlenmeyi durdururlar. BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Bu Yönetmelik; Ülkedeki her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini kapsar Türk Silahlı Kuvvetlerince kullanılan yapı, bina ve tesisler ile eğitim ve tatbikat alanlarında uygulanacak yangın önlemleri, bu Yönetmelik hükümleri de dikkate alınarak yapının özelliklerine göre Millî Savunma Bakanlığınca belirlenir. Yönetmelik, 7126 sayılı Sivil Savunma Kanununun İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 180 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 30/A maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Yangın Ekipleri Yapı yüksekliği m den fazla olan konut binaları içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste, işletmede içinde 200 den fazla kişinin barındığı sitelerde aşağıdaki acil durum ekipleri oluşturulur. Söndürme ekibi, en az 3 kişi Kurtarma ekibi, en az 3 kişi Koruma ekibi, en az 2 kişi İlk yardım ekibi. en az 2 kişi *TATBİKAT Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır. Kaçış Yolları Kaçış yolları, bir yapının devamlı ve engellenmemiş yolun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına; Oda ve diğer bağımsız mekânlardan çıkışlar, Her kattaki koridor ve benzeri geçitler, Kat çıkışları,

59 Zemin kata ulaşan merdivenler, Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına götüren yollar, Son çıkış, dâhildir. Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilmez. Kaçış yollarının belirlenmesinde Yapının Kullanım Sınıfı, Kullanıcı Yükü, Kat Alanı, Çıkışa Kadar Alınacak Yol Ve Çıkışların Kapasitesi Esas Alınır. Her Katta, O Katın Kullanıcı Yüküne Ve En Uzun Kaçış Uzaklığına Göre Çıkış İmkânları Sağlanır. Kaçış merdivenleri bodrum katlar dahil bütün katlara hizmet verebilir. Tuvaletler, soyunma odaları, depolar ve personel kantinleri gibi mekânlar, holler ve koridorlar gibi diğer mekânlara hizmet veren ancak diğer mekânlar ile aynı katta olduğu hâlde aynı zamanda kullanılmayan mekânların döşeme alanları, yer aldıkları katın kullanıcı yükü hesaplanmalarında dikkate alınmayabilir. Bir katı geçmeyen açık merdivenler ile bir kat inilerek veya çıkılarak bina dışına tahliyesi olan kata ulaşılan yürüyen merdivenler ve rampalar, bina dışına ulaşım noktasına veya korunmuş kaçış noktasına olan uzaklıklar, tek yönde ve iki yönde korunmuş kaçış yollarına ikinci kaçış yolu olarak kabul edilir. ÇIKIŞ KAPASİTESİ VE KAÇIŞ UZAKLIĞI Yangına en az 60 dakika dayanıklı ve duman geçişi önlenmiş yatay tahliye alanı sağlanan hastane gibi yerlerde kaçış uzaklığı, yatay tahliye alanına götüren koridorun çıkış kapısına kadar olan ölçüdür. Zemin kattaki dükkân ve benzeri yerlerde kişi sayısı 50 nin altında ve kaçış uzaklığı en uzak noktadan dış ortama açılan kapıya olan uzaklık 25 m den az ise, bina dışına tek çıkış yeterli kabul edilir. KAÇIŞ YOLU SAYISI VE GENİŞLİĞİ Hiçbir çıkış veya kaçış merdiveni veyahut diğer kaçış yolları, 80 cm den daha dar genişlikte olamaz. Toplam kullanıcı sayısı 50 kişiden fazla olan katlarda bir kaçış yolunun genişliği 100 cm'den az olmayacak şekilde çıkış sayısı bulunur. Kaçış yolu, bu özelliği dışında, yapının mekânlarına hizmet veren koridor ve hol olarak kullanılıyor ise, 110 cm den az genişlikte olamaz. Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin genişliği 120 cm den az olamaz. Kaçış yolu koridoru yüksekliği 210 cm den az olamaz. İki çıkış gereken mekânlarda, her bir çıkışın toplam kullanıcı yükünün en az yarısını karşılayacak genişlikte olması gerekir. Genişlikler, temiz genişlik olarak ölçülür. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm den az ve 120 cm den çok olamaz. İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür. ACİL ÇIKIŞ ZORUNLULUĞU Bütün yapılarda, aksi belirtilmedikçe, en az 2 çıkış tesis edilmesi ve çıkışların korunmuş olması gerekir. Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli mekânlar ile 50 kişinin aşıldığı her mekânda en az 2 çıkış bulunması şarttır.

60 Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise en az 3 çıkış ve 1000 kişiyi geçer ise en az 4 çıkış bulunmak zorundadır. Çıkışların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir. Bölünmemiş tek mekânlarda 2 çıkış gerekiyor ise çıkışlar arasındaki mesafe yağmurlama sistemi bulunmadığı takdirde diyagonal mesafenin 1/2 sinden ve yağmurlama sistemi mevcut ise diyagonal mesafenin 1/3 ünden az olamaz. Çıkış mesafelerinin kapıdan alındığı bina kullanım sınıflarında, bir koridor içindeki 2 kaçış merdiveni arasındaki mesafe, yağmurlama sistemi olmayan yapılarda koridor uzunluğunun yarısından ve yağmurlama sistemi olan yapılarda ise koridor uzunluğunun 1/3 ünden az olamaz. KAÇIŞ MERDİVENİ ÖZELLİKLERİ Kaçış merdivenlerinin kapasite ve sayı bakımından en az yarısının doğrudan bina dışına açılması gerekir. Bina yüksekliği m den veya bir kattaki kullanıcı sayısı 100 kişiden fazla olan binalarda dengelenmiş kaçış merdivenlerine izin verilmez. Herhangi bir kaçış merdiveninde basamak yüksekliği 175 mm den çok ve basamak genişliği 250 mm den az olamaz. DIŞ KAÇIŞ MERDİVENLERİ Dışarıda yapılan açık kaçış merdiveni, ilgili gereklere uyulması şartıyla iç kaçış merdivenleri yerine kullanılabilir. Dış kaçış merdiveninin korunumlu yuva içinde bulunması şart değildir. Bina yüksekliği m den fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere izin verilmez. DAİRESEL MERDİVEN Dairesel merdivenler; yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 100 cm genişlikte olmaları hâlinde, kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan veya balkonlardan zorunlu çıkış olarak hizmet verebilir. Belirtilen şartları sağlamayan dairesel merdivenler, zorunlu çıkış olarak kullanılamaz. Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz. Basamağın kova merkezinden en fazla 50 cm uzaklıktaki basış genişliği 250 mm den az olamaz. Basamak yüksekliği 175 mm'den çok olamaz. Baş kurtarma yüksekliği 2.50 m'den az olamaz. KAÇIŞ YOLU KAPILARI Kaçış yolu kapılarının en az temiz genişliği 80 cm den ve yüksekliği 200 cm den az olamaz. Kaçış yolu kapılarında eşik olmaması gerekir. Dönel kapılar ile turnikeler, çıkış kapısı olarak kullanılamaz. Kaçış yolu kapıları kanatlarının, kullanıcıların hareketini engellememesi gerekir. Kullanıcı yükü 50 kişiyi aşan mekânlardaki çıkış kapılarının kaçış yönüne doğru açılması şarttır. Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması şarttır. Kaçış kapısında, tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı kasası veya lamba çıkıntısı ile 90 derece açılmış kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm den az ve 120 cm den çok olamaz. İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumda iken, kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür. ACİL DURUM AYDINLATMASI SİSTEMİ Aşağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması şarttır: Hastaneler ve huzur evlerinde ve eğitim amaçlı binalarda,

61 Kullanıcı yükü 200'den fazla olan bütün binalarda, Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalarda, Penceresiz binalarda, Otel, motel ve yatakhanelerde, Yüksek tehlikeli yerlerde, Yüksek binalarda. Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması şarttır. Acil durum çalışma süresinin kullanıcı yükü 200 den fazla olduğu takdirde en az 120 dakika olması gerekir. Kaçış yolları üzerinde aydınlatma ünitesi seçimi ve yerleştirmesi, tabanlarda, döşemelerde ve yürüme yüzeylerinde, kaçış yolunun merkez hattı üzerindeki herhangi bir noktada acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak şekilde yapılır. Acil durum çalışma süresi sonunda bu aydınlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5 lux den daha düşük bir seviyeye düşmemesi gerekir En yüksek ve en düşük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki aydınlatma seviyesi oranı 1/40 dan fazla olamaz. ACİL DURUM YÖNLENDİRMESİ Acil durum yönlendirmesinin normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması gerekir. Kullanıcı yükünün 200 den fazla olması hâlinde, acil durum yönlendirmesinin çalışma süresinin en az 120 dakika olması şarttır. Yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üzerine beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için ÇIKIŞ, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise, ACİL ÇIKIŞ yazısını ihtiva eder. Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ilâ 240 cm yüksekliğe yerleştirilir. ALGILAMA VE UYARI SİSTEMİ Yangın uyarı butonları yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilir. Aşağıda belirtilen binalarda yangın uyarı butonlarının kullanılması mecburidir: Konutlar hariç, kat alanı 400 m 2 den fazla olan iki kat ile dört kat arasındaki bütün binalarda, Konutlar hariç, kat sayısı dörtten fazla olan bütün binalarda, Konutlar dâhil bütün yüksek binalarda. Binalarda bulunan yangın dolaplarının ve hortum makara sistemlerinin TS EN standardında yaptırılması mecburidir. YAĞMURLAMA SİSTEMİ Yağmurlama sistemi elamanlarının TS EN a uygun olması şarttır. Aşağıda belirtilen yerlerde otomatik yağmurlama sistemi kurulması mecburidir: Yapı yüksekliği m den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda, Yapı yüksekliği m yi geçen konutlarda, Alanlarının toplamı 600 m2 den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10 dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda, Birden fazla katlı bir bina içerisindeki yatılan oda sayısı 100 ü veya yatak sayısı 200 ü geçen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yapı yüksekliği m den fazla olan bütün yataklı tesislerde, Toplam alanı 2000 m2 nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret ve eğlence yerlerinde, Toplam alanı 1000 m2 den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen veya bulundurulan yapılarda. Yağmurlama sistemi tasarımının TS EN e göre yapılması gerekir.

62 Düşük Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanım alanlarında, bir adet standart yağmurlama başlığı en çok 21 m 2 alanı koruyacak şekilde yerleştirilebilir. Yangın güvenlik sisteminin sürekliliğini sağlamak için 6 adetten az olmamak kaydıyla sistemin büyüklüğüne göre yeterli miktarda yedek yağmurlama başlığı ve başlığın değiştirilmesi için özel anahtarlar bulundurulur. Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit otomatik söndürme sistemleri Gazlı yangın söndürme sistemlerinin tasarımında TS ISO standardı esas alınır. ALARMLAR Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ve ses seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dba üzerinde olacak şekilde yerleştirilir. Uyuma maksatlı bölümler ile banyo ve duşlarda, ses seviyesinin en az 75 dba olması gerekir. Sesli uyarı cihazlarının 3 m uzaklıkta en az 75 dba ve en çok 120 dba ses seviyesi elde edilecek özellikte olması şarttır. Acil anons sistemi hoparlörü olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir. ANONS SİSTEMLERİ KURULMASI MECBURİ YERLER Binadaki yatak sayısı 200 den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde, Yapı inşaat alanı 5000 m2 den büyük olan veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi aşan topluma açık binalarda, alışveriş merkezlerinde, süpermarketlerde, endüstri tesislerinde ve benzeri binalarda, Yapı yüksekliği m yi geçen bütün binalarda. Yangın algılama sisteminin ve parçalarının TS EN 54 e ve TS EN uygun olarak üretilmesi, tasarlanması, tesis edilmesi ve işletilmesi şarttır. YANGIN KOMPARTIMANLARI Bina yüksekliği m den fazla olan konut harici binalarda bina yüksekliği m den fazla olan konut binalarında Atriumlu bölüm hariç olmak üzere, m den daha yukarıda olan katlarında En çok 3 kat bir yangın kompartımanı olarak düzenlenir. YANGIN DUVARLARI Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelendirilir. Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir. YANGIN GÜVENLİK HOLÜ Yangın güvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu hollerin, yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer bölümlerden ayrılması gerekir. Yangın güvenlik hollerinin taban alanı, 3 m² den az, 6 m2 den fazla ve kaçış yönündeki boyutu ise 1.8 m den az olamaz. Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik holü alanı, 6 m2 den az, 10 m2 den çok ve herhangi bir boyutu 2 m den daha az olamaz. KAÇIŞ RAMPALARI Kaçış rampalarının eğimi % 10'dan daha dik olamaz. Kaçış rampaları düz kollu olur ve doğrultu değişiklikleri sadece sahanlıklarda yapılır. Ancak, herhangi bir yerindeki eğimi 1/12'den daha fazla olmayan kaçış rampaları kavisli yapılabilir.

63 KONUTLAR Konut içindeki herhangi bir noktadan konut çıkış kapısına kadar olan uzaklığın 20 m yi, yağmurlama sistemi olan konutlarda 30 m yi geçmemesi gerekir. Kaçış mesafeleri uygun olmak şartıyla, binaların sadece konut bölümlerine hizmet veren kaçış merdivenleri aşağıdaki şekilde düzenlenir: Yapı yüksekliği m nin altındaki konutlarda korunumsuz normal merdiven kaçış yolu olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz. Yapı yüksekliği m den fazla ve m den az olan konutlarda, en az 2 merdiven düzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu olması ve her daireden 2 merdivene de ulaşılması gerekir. Yapı yüksekliği m den fazla ve m den az olan konutlarda, birbirlerine alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangın güvenlik holü düzenlenmiş veya basınçlandırma uygulanmış 2 kaçış merdiveni yapılması mecburidir. Kattaki konutların her birinin içinden bir yangın güvenlik holünden geçilerek yangın merdivenine ulaşılıyor ise binanın genel merdiveninin korunumlu olması gerekli değildir. Yapı yüksekliği m den yüksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangın güvenlik holü olan ve basınçlandırılan en az 2 kaçış merdiveni yapılması şarttır. KAZAN DAİRELERİ Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunur. Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geçemez. Isıl kapasiteleri 50 kw-350 kw arasında olan kazan dairelerinde en az bir kapı, döşeme alanı 100 m2 nin üzerindeki veya ısıl kapasitesi 350 kw ın üzerindeki kazan dairelerinde en az 2 çıkış kapısı olur. Çıkış kapılarının olabildiği kadar birbirinin ters yönünde yerleştirilmesi, yangına en az 90 dakika dayanıklı, duman sızdırmaz ve kendiliğinden kapanabilecek özellikte olması gerekir. DOĞALGAZ VE LPG TESİSATLI KAZAN DAİRELERİ Sayaçların kazan dairesi dışına yerleştirilmesi gerekir. Gaz kullanılan kapalı bölümlerde, gaz kaçağına karşı doğal veya mekanik havalandırma sağlanması gerekir. Kazan dairesinde doğalgaz veya LPG kullanılması hâlinde, bu gazları algılayacak gaz algılayıcıların kullanılması şarttır. LPG kullanılan kazan daireleri bodrum katta yapılamaz. Bodrumlarda LPG tüpleri bulundurulamaz. Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta bulundurulur Tüplerin devrilmemesi veya yuvarlanmaması için gerekli tedbirler alınır. LPG DEPOLANACAK BİNALARIN; Müstakil ve tek katlı olması, Döşemesinin, tavanın ve duvarlarının yangına en az 120 dakika dayanıklı malzeme ile yapılması, Çatısında hafif malzemeler kullanılması, Dış duvarlarında veya çatısında, her 3 m³ depo hacmi için en az 0.2 m²'lik kırılmaz cam veya benzeri hafif malzeme ile kaplanmış bir boşluk bırakılması, Depo kapılarının yangına karşı en az 90 dakika dayanıklı malzemeden yapılması, şarttır LPG PERAKENDE SATIŞ YERLERİ Perakende satış yerlerinde en çok 500 kg LPG bulundurulabilir. LPG bayilerine ait özel depolar var ise, 750 kg daha LPG bulundurulabilir. Perakende satış yerlerinin kapalı mahallerinde ticari propan tüpü bulundurulamaz.

64 Perakende satış yerlerinin başka bir işyeri veya mesken ile kapı veya pencere ile bağlantısının bulunmaması gerekir. Perakende satış yerleri bodrumlarda, zemin üstü asma katlarda veya halkın rahatlıkla tahliyesine imkân verecek genişlikte çıkışı olmayan yerlerde tesis edilemez. Perakende satış yerleri en az 120 dakika yangına dayanıklı binalarda kurulur ve bir başka işyeri veya konut ve benzeri yerlere ahşap kapı veya ahşap veya madeni çerçeveli camekân bölme ile irtibatlı olamaz. Şayet bölme gerekli ise en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılması şarttır. LPG TÜPLERİNİN KULLANILMASI Evlerde 2 den fazla LPG tüpü bulundurulamaz. LPG tüpleri dik konumda bulundurulur. Tüp ile ocak, şofben, kombi ve katalitik gibi cihazlar arasında hortum kullanılması gerektiğinde, en fazla 150 cm uzunluğunda ve ilgili standartlara uygun eksiz hortum kullanılır ve bağlantılar kelepçe ile sıkılır. Tüpler, mümkünse balkonlarda bulundurulur. Kapalı veya az havalanan bir yerde tüp bulundurulacak ise bu bölümün havalandırılması sağlanır. LPG kullanılan sanayi tipi büyük mutfaklarda gaz kaçağını tespit eden ve sesli olarak uyaran gaz uyarı cihazının bulundurulması mecburidir. İşyeri veya topluma açık her türlü binada zemin seviyesinin altında kalan tam bodrum katlarında LPG tüpü bulundurulamaz. Tüpler ve bunlarla birlikte kullanılan cihazlar, uyuma mahallerinde bulundurulamaz. Kesme, kaynak ve tavlama gibi ısıya bağlı işlemler sırasında, oksijen tüplerinin ve beraberinde kullanılan LPG tüplerinin bağlantılarında alev tutucu emniyet valflerinin takılı olması gerekir. ASANSÖRLERİN ÖZELLİKLERİ Aynı kuyu içinde 3 den fazla asansör kabini düzenlenemez. 4 asansör kabini düzenlendiği takdirde, ikişerli gruplar hâlinde araları yangına 60 dakika dayanıklı bir malzeme ile ayırılır. Yüksek binalarda ve topluma açık yapılarda kullanılan asansörlerin aşağıda belirtilen esaslara uygun olması gerekir: Asansörlerin, yangın uyarısı alındığında, kat ve koridor çağrılarını kabul etmemesi gerekir. Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan yüksek binalarda, deprem sensöründen uyarı alarak asansörlerin deprem sırasında durabileceği en yakın kata gidip, kapılarını açıp, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olması gerekir. Asansör kapısı, yangın merdiven yuvasına açılamaz. Asansör kapılarının yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması, yapı yüksekliği m den yüksek binalarda yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir. ACİL DURUM ASANSÖRÜ Asansör, aynı zamanda normal şartlarda binada bulunanlar tarafından da kullanılabilir. Ancak, bir yangın veya acil durumda, asansörün kontrolü acil durum ekiplerine geçer. Yapı yüksekliği m'den daha fazla olan yapılarda, en az 1 asansörün acil hâllerde kullanılmak üzere acil durum asansörü olarak düzenlenmesi şarttır. Acil durum asansörleri önünde, aynı zamanda kaçış merdivenine de geçiş sağlayacak şekilde, her katta 6 m2 den az, 10 m2 den çok ve herhangi bir boyutu 2 m den az olmayacak yangın güvenlik holü oluşturulur. Acil durum asansörünün kabin alanının en az 1.8 m², hızının zemin kattan en üst kata 1 dakikada erişecek hızda olması ve enerji kesilmesi hâlinde, otomatik olarak devreye girecek özellikte ve 60 dakika çalışır durumda kalmasını sağlayacak bir acil durum jeneratörüne bağlı bulunması gerekir. Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı olması ve asansör boşluğu içindeki tesisatın sudan etkilenmemesi gerekir.

65 Acil durum asansörünün makina dairesi ayrı olur ve asansör kuyusu basınçlandırılır. TRANSFORMATÖR Transformatörün kurulacağı odanın bütün duvarları, tabanı ve tavanı en az 120 dakika süreyle yangına dayanabilecek şekilde yapılır. JENERATÖR Bir mahal içerisinde tesis edilen birincil veya ikincil enerji kaynağı olarak jeneratör kullanılan bütün bina ve yapılarda aşağıdaki tedbirlerin alınması şarttır Jeneratörün kurulacağı odanın duvarları, tabanı ve tavanı en az 120 dakika süreyle yangına dayanabilecek şekilde yapılır. Bütün yangın kontrol panellerine ve tekrarlayıcı panellere enerji sağlayan besleme kablolarının, yangına karşı en az 60 dakika dayanabilecek özellikte olması şarttır. Yapı yüksekliği m nin üzerinde olan binaların hol ve koridor gibi ortak alanlarında duman kontrol sistemi yapılması mecburîdir. BASINÇLANDIRMA SİSTEMİ Konutlar hariç olmak üzere, bütün binalarda, merdiven kovasının yüksekliği m den fazla ise, kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması gerekir. Bodrum kata ve üst katlara hizmet veren kaçış merdiveni aynı yuvada olsa bile, zemin seviyesinde, yangına 120 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz bir duvar ile ayrılmış ve ayrı çıkış düzenlenmiş ise, merdiven yuvası için üst katların yüksekliği esas alınır. Bodrum kat sayısı 4 den fazla olan binalarda bodrum kata hizmet veren kaçış merdivenleri basınçlandırılır. Yapı yüksekliği m den yüksek olan konutların kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması şarttır. Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyularının basınçlandırılması gerekir. İTFAİYE SU VERME BAĞLANTISI Yüksek binalarda veya bina oturma alanı 1000 m2 den büyük binalarda veya cephe genişliği 75 m yi aşan binalarda, itfaiyenin sisteme dışarıdan su basabilmesi için, sulu yangın söndürme sistemlerine en az 100 mm nominal çapında itfaiye su verme bağlantısı yapılması şarttır. İtfaiye araçlarının bağlantı ağzına ulaşma mesafesi 18 m den fazla olamaz. Köpüklü, Gazlı ve Kuru Tozlu Sabit Otomatik Söndürme Sistemleri Gazlı yangın söndürme sistemlerinin tasarımında TS ISO standardı esas alınır. BAZI ÖNEMLİ TANIMLAR VE BİLGİLER Kaçış uzaklığı: Herhangi bir katta bir mekân içinde durulabilen en uzak noktada bulunan bir kullanıcının kendisine en yakın kat çıkışına kadar almak zorunda olduğu yürüme yolunun uzunluğunu, Kaçış yolu: Oda ve diğer müstakil hacimlerden çıkışlar, katlardaki koridor ve benzeri geçişler, kat çıkışları, zemin kata ulaşan merdivenler ve bina son çıkışına giden yollar dâhil olmak üzere binanın herhangi bir noktasından yer seviyesindeki cadde veya sokağa kadar olan ve hiçbir şekilde engellenmemiş bulunan yolun tamamını, Kullanıcı yükü: Herhangi bir anda, bir binada veya binanın esas alınan belirli bir bölümünde bulunma ihtimali olan toplam insan sayısını, Kullanıcı yük katsayısı: Yapılarda kişi başına düşen kullanım alanının metrekare cinsinden m 2 /kişi olarak ifadesini,

66 Yangın kompartımanı: Bir bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi dâhil olmak üzere, her yanı en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı yapı elemanları ile duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmış bölgeyi, Yangın yükü: Bir yapı bölümünün içinde bulunan yanıcı maddelerin kütleleri ile alt ısıl değerleri çarpımları toplamının, plandaki toplam alana bölünmesi ile elde edilen ve MJ/m 2 olarak ifade edilen büyüklüğü, Yüksek bina: Bina yüksekliği m den, yapı yüksekliği m den fazla olan binaları, Eğitim tesisleri: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü yerlerdir. Eğitim amaçlı binalar; ilköğretim, ortaöğretim kurumları ve yüksek öğretim kurumları dâhil olmak üzere, altı veya daha fazla kişi tarafından günde 4 saat veya daha fazla bir süre ile veya haftada 12 saatten fazla bir süre ile eğitim amacı ile kullanılan binalar veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. YÜKSEK TEHLİKELİ YERLER Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak değerlendirilir. Aşağıda belirtilen yerler bu sınıfa girer. Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili yerler, LPG, doğalgaz ve benzeri gazların depolama, taşıma, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerlerdir. Patlayıcı maddelerle ilgili yerler, ısı ve basınç tesiri ile kolay tutuşabilen ve patlayabilen maddelerin bulunduğu yerlerdir. Mermi, barut, dinamit kapsül ve benzeri maddelerin imal ve muhafaza edildiği ve satıldığı yerler bu yerlerdendir. Yanıcı sıvılarla ilgili yerler, yanıcı sıvıların üretildiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu satış tesisleri ve benzeri yerlerdir. Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan tek katlı binalarda duvarların yanmaz veya yangına 120 dakika dayanıklı olması gerekir. BİNALAR Yeni planlanan alanlarda bitişik nizamda teşekkül edecek imar adalarının uzunluğu 75 m den fazla olamaz. Uzunluğu 75 m den fazla olan bitişik nizam yapı adalarında, yangına karşı güvenliğe ve erişim kontrolüne ilişkin düzenlemeler yapılır ve alınması gereken tedbirler plan müellifi tarafından plan notunda belirtilir. Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki yanıcı maddeler çelik elemanlarında C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep olmayacak bütün çelik yapılar, yangına karşı dayanıklı kabul edilir. Yanma hızı 0.6 ilâ 0.8 mm/dak kabul edilip; ahşap elemanın bu şekilde azalan en kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eşit alınarak, üzerine gelen gerçek yükü taşıyabildiği süre yangın mukavemet süresi kabul edilir. Kritik sıcaklığı 10 ºC'ın altında olan gazlara basınçlı gazlar Kritik sıcaklığı 10 ºC'ın üzerinde olup mutlak buhar basınçları 50 ºC de 300 kpa'ı aşan gazlar sıvılaştırılmış gazlar olarak isimlendirilir. MEVCUT VE ESKİ BİNALAR Yönetmelik yayımı tarihinden önce yürürlüğe konulmuş bulunan imar, yapı, deprem ve afet ile ilgili yönetmeliklerin bu Yönetmeliğe aykırı olan hükümleri, ilgili idarelerce Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu Yönetmeliğe uygun hâle getirilir.

67 RAKAMLARLA ÖZEL NOT 9.50 Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz Yüksek bina: Bina yüksekliği m den binalar Bina yüksekliği m den fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere izin verilmez. Yapı yüksekliği m nin altındaki konutlarda korunumsuz normal merdiven kaçış yolu olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz. 25 Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m. olur. 30,50 Yüksek bina: yapı yüksekliği m den fazla olan binaları, Yapı yüksekliği m den fazla olan konut binaları yangın ekibi kurulur Yapı yüksekliği m den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda yağmurlama sistemi olacak 50 Yönetmelikte kişi sayısı ile 50 rakamı özdeş. Kişi sayısından soru gelirse büyük ihtimalle 50 den az veya 50 den fazla rakamı akla gelmeli 51,50 Yapı yüksekliği m den yüksek olan konutların kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması şarttır. Yapı yüksekliği m nin üzerinde olan binaların hol ve koridor gibi ortak alanlarında duman kontrol sistemi yapılması mecburîdir Asansör kapılarının yapı yüksekliği m den yüksek binalarda yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir. Yapı yüksekliği m'den daha fazla olan yapılarda, en az 1 asansörün acil hâllerde kullanılmak üzere acil durum asansörü olarak düzenlenmesi şarttır. Yapı yüksekliği m yi geçen konutlarda yağmurlama sistemi mecburidir. 60 Acil aydınlatmaların en az yanma süresi 60 dakika. Kapıların yanmaya dayanma süresi en az 60 dakika Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika dayanıklı olacak. Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı olması 80 Tüm Çıkış kapılarını en az genişliği 80 cm. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm den az olamaz 90 Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika dayanıklı olarak projelendirilir. 4 kg dan daha ağır ve 12 kg dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.

68 Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması şarttır. İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür. 120 Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan tek katlı binalarda duvarların yanmaz veya yangına 120 dakika dayanıklı olması gerekir. Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta bulundurulur LPG depolanacak binaların; Döşemesinin, tavanın ve duvarlarının yangına en az 120 dakika dayanıklı malzeme i Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunur. Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin genişliği 120 cm den az olamaz. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 120 cm den çok olamaz Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika dayanıklı olması gerekir.

69 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV YETKİ VE SORUMLUKLARI İSG HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ Bu Yönetmelik; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır. Eğiticilerin eğitimi belgesi: En az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler veya 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi belgesini, İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI Mühendislik veya mimarlık (iç mimar, peyzaj mimarı, şehir bölge planlamacı)mezunu Teknik eleman: Teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager, biyolog iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını, ifade eder. İşveren belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması halinde, kendi işyerinde, iş güvenliği uzmanlığı görevini kendi üstlenebilir. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir. İşveren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye yazılı olarak bildirir ve bu yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar. İş güvenliği uzmanlarından; C sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, B sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, A sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler. Birden fazla iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği işyerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen iş güvenliği uzmanının, işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir. A sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi; B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen, Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlara, Genel Müdürlük veya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlara, İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine, Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına, B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi; C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,

70 İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara, İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dahil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara, C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi; C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara, İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılanlara, İş güvenliği uzmanlarının görevleri Rehberlik; makine, kimyasal, organizasyon ve kkd seçiminde rehberlik. Risk değerlendirmesi; çalışmaya katılır ve yazılı öneri verir Çalışma ortamı gözetimi; ortam ölçümü, bakım, onarım ve kontrol Eğitim, bilgilendirme ve kayıt; İlgili birimlerle işbirliği; İş güvenliği uzmanlarının yetkileri İşverene yazılı olarak bildirilen alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, iş güvenliği uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek. İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak. Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen iş güvenliği uzmanları, çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle iş güvenliği uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz. İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır. Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesindeki kriterler esas alınır. İş güvenliği uzmanlarının çalışma süreleri 10 dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 60 dakika. Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika. Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika. Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika. Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışan Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışan Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde Tam süreli uzman çalışacaktır. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

71 İş güvenliği uzmanlarının sertifikalarını aldıkları tarihten itibaren 5 yıllık periyotlarla, Bakanlıkça düzenlenen bilgi yenileme eğitimine katılmaları zorunludur Eğitim kurumu yeri ve yerleşim planında aranacak şartlar Derslik ve diğer bölümlerde aranan şartlar Dersliklerde 25 ten fazla kursiyer bulunamaz. Dersliklerde kursiyer başına en az 10 metreküp hava hacmi bulunur ve derslikler ile diğer bölümlerin tavan yükseklikleri 2,40 metreden az olamaz. 4 metre üzerinde olan yükseklikler hacim hesabında dikkate alınmaz. Derslik pencerelerinin; pencere alanının bulunduğu bölümün taban alanının %10 undan az olmaması ve yerden yüksekliğinin 90 santimetreden fazla olmaması gerekir. Derslik kapılarının genişliği 80 santimetreden az olamaz ve kapı kasasının içten içe ölçülmesiyle belirlenir. Eğitim kurumlarının eğitici kadrosu İş güvenliği uzmanlığı ve diğer sağlık personeli eğitimi için bu Yönetmelikte belirtilen eğitici belgesine sahip olan en az dört eğiticiyle tam süreli iş sözleşmesi yapar. Bu eğiticilerden en az biri mühendis olmak zorunda olup en fazla ikisi aynı meslek dalından olabilir. İSG HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ Sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin uygulamalar İşveren işten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl süreyle çalışanların kişisel sağlık dosyalarını saklar. Çalışanın işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını yazılı olarak talep eder, önceki işveren dosyanın bir örneğini onaylayarak bir ay içerisinde gönderir. Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından İşveren uzmanı sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır. İşveren tespit ve öneri için kullanacağı onaylı defteri Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya Noter onaylar İSGB asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır. Bu birimlerde 8 metrekareden az olmamak üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile işyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12 metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur. Tam zamanlı görevlendirilecek her işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı için aynı şartlarda ayrı birer oda tahsis edilir. İSGB ler araç ve gereçler ile donatılır ve işyerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur. 50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde işveren, İşyeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve iş güvenliği uzmanına 8 metrekareden az olmamak üzere toplam iki oda temin eder. 50 den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelini için uygun bir yer sağlar.

72 Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekli olmayan haller Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde, işyerinde bu maddeye göre oluşturulan ve belirtilen şartları karşılayan birim, düzenlenen sağlık raporları bakımından İSGB olarak kabul edilir. OSGB kurulabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan, İşyeri hekimi, İş güvenliği uzmanı, Diğer sağlık personeli, olmalıdır. OSGB Bölümleri İşyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere en az 10 metrekarelik bir muayene odası, 10 metrekarelik iş güvenliği uzmanı odaları 12 metrekarelik bekleme yeri, uygun büyüklükte arşiv odası ve en az bir tuvalet ve lavabodan oluşur. 15 metrekarelik ilkyardım ve acil müdahale odası OSGB lerin yetki aldıkları adresin bulunduğu il sınırlarına komşu illerde hizmet verebilirler. Niteliği gereği birden fazla ilde yürütülmesi gereken raylı sistem, yol ve nakil hattı inşası veya bakımı ve onarımı gibi işlerde hizmet alınan OSGB nin işin yapıldığı illerden herhangi birisinde yetkilendirilmiş olması yeterlidir. OSGB ler yetkilendirildikleri il sınırı içerisinde izinsiz şube açamayacağı gibi herhangi bir şekilde irtibat bürosu da açamazlar. OSGB ler tapu kütüğüne işyeri olarak kayıtlı bölümleri hariç mesken olarak kullanılan çok katlı binalarda ve işyeri olarak kayıtlı olsa dahi bodrum katlarda kurulamaz. OSGB lerin zemin katta veya müstakil binalarda kurulması esastır. BİLDİRİM ( 30 gün RAKAMI) OSGB lerde adres veya unvan değişikliği Şirket ortaklarında değişiklik faaliyetlerini bırakmaları belirtilen şartlara uygun olmaması Uzman, heki değişikliği OSGB başvurularında tespit edilen eksikliklerin giderilmesi İle ilgili durumlar 30 gün içerisinde tamamlanır veya Genel Müdürlüğe bildirilir. 5 GÜN ÖNEMLİ RAKAM OSGB lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler, Genel Müdürlük Gerekli şartları taşıması halinde, İSG-KATİP üzerinden bildirimi 5 iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından saklanması gereken onaylı defter suretleri, OSGB arşivinde tutulur ve istenmesi halinde denetime yetkili memurlara gösterilir. Kendilerinden talep edilmese dahi, sözleşme süresi sonunda bütün kayıt ve dosyalar OSGB lerce işverene teslim edilir. OSGB lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler İSG-KATİP üzerinden Sözleşme ve görevlendirme belgeleri üç nüsha halinde düzenlenir. OSGB ile işveren arasında sözleşme düzenlenir ve nüshalardan biri işveren tarafından, biri OSGB tarafından saklanır. Son nüsha beş işgünü içinde işveren veya OSGB tarafından Genel Müdürlüğe bildirilir.

73 Kamuya ait işyerlerinde 657 sayılı Kanuna tabi çalışanlar arasından görevlendirme yapılması durumunda, görevlendirme yapılan kurum tarafından işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli ile görevlendirme belgesi düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası kurum tarafından, biri sözleşme yapılan kişiler tarafından saklanır. Son nüsha kurum tarafından beş işgünü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir. Gerekli şartları taşıması halinde, yazılı olarak bildirilenler ise 7 iş günü içinde Genel Müdürlükçe onaylanır ve durum ilgili taraflara bildirilir. İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeline, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmaları yaptığı süre içinde başka görev verilemez. OSGB başvurularında tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için her defasında 30 günden fazla olmamak üzere en fazla iki defa süre verilir. Belirlenen sürelerde eksiklikler giderilmez ise dosya iade edilir ve iadeden itibaren bir yıl boyunca yapılan başvurular, bir yılın tamamlanmasına kadar askıya alınır. OSGB nin başvuru dosyasında belirtilen adres ve unvana münhasıran, en geç on iş günü içerisinde Genel Müdürlükçe uygun yetki belgesi düzenlenir. Başka bir adreste şube açılması istendiği takdirde, aynı usul ve esaslar dâhilinde işlem yapılır. Yetki belgeleri, OSGB tarafından 5 yılda bir vize ettirilir. İsim ve unvanlar Türkçe olarak tescil ettirilir. İsim ve unvanların incelenmesinde Türk Dil Kurumunca yayınlanan Büyük Türkçe Sözlük esas alınır ve kısaltmalar isim ve unvan olarak kullanılamaz. OSGB sorumlu müdürü; OSGB personelinin görevlendirilmesinin takibinden, OSGB kayıtlarının tutulması ve düzenli olarak arşivlenmesinden, Genel Müdürlük tarafından istenen belgelerin hazırlanmasından, OSGB lerin başvuru, yetkilendirme, vize işlemlerinin takibinden, sorumludur. OSGB lerce talep edilen veya bildirilen her türlü bilgi ve belgeye ilişkin iş ve işlemlerde, Genel Müdürlük tarafından sadece sorumlu müdür muhatap kabul edilir. OSGB de sorumlu müdür olarak görevlendirilen kişinin değişmesi veya bu kişinin görevinden ayrılması durumunda, 30 iş günü içerisinde yeni sorumlu müdür atanır ve durum Genel Müdürlüğe yazıyla bildirilir

74 ÇALIŞAN TEMSİLCİLERİ İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğinin Dayandığı KANUNLAR 6331 İSG Kanununu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğe göre İşveren, işyerinde yetkili sendika veya sendikalar bulunması halinde işyeri sendika temsilcisini çalışan temsilcisi olarak görevlendirir. İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir. Ellibir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki. Yüzbir ile beşyüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç. Beşyüzbir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört. Binbir ile ikibin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş. İkibinbir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı çalışan temsilcisi seçilir. Çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilân edilir. Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısının 3 katından fazla olamaz. Örnek 300 çalışan varsa 3 çalışan temsilcisi seçilir ve seçime en fazla 9 aday başvurabilir. Fazla olması halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş kriterleri esas alınarak belirtilen sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde işveren tarafından ilân edilir. ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NİTELİKLERİ İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması, En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması, ve en az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması. Belirli süreli veya geçici işlerde, tam süreli ve en az 3 yıl çalışma koşulu aranmaz İşyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan veya aday bulunmaması halinde deneyim aranmaz Çalışanlar veya adaylar arasında yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde en az ortaokul mezuniyeti aranmaz Yetkili sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde sayılan tüm nitelikler aranmaz. Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir oylamayla yapılır. Örnek 300 çalışan varsa oylamaya (300/2)+1 = 151 kişi katılır. Oylamanın gizli yapılması esastır. Vardiya usulü çalışılan işyerlerinde ise seçimler tüm vardiyalarda çalışanların da oy kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenir. Oyların eşitliği durumunda çalışan temsilcisi; adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenir.

75 Seçim, sonuçları itibariyle 5 yıl geçerlidir. Çalışan temsilcisinin, herhangi bir nedenle görevinden ayrılması durumunda, daha önce yapılan seçim sonuçlarına göre en fazla oy alan sıradaki aday atanır. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından az olması durumunda diğer çalışan temsilcisi veya temsilcileri dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla işveren tarafından görevlendirilir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda ise yetkili sendikanın önerisi doğrultusunda çalışan temsilcileri işveren tarafından görevlendirilir. Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda en çok üyeye sahip yetkili sendika temsilcisi çalışan temsilcisi olarak atanır. Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenir. Oyların eşitliği durumunda, baş temsilci kura yöntemiyle belirlenir. İşyerindeki yetkili sendikanın yetkisini kaybetmesi veya bir başka sendikanın yetkili sendika olarak ilân edilmesi durumunda 30 günlük süre içerisinde işveren çalışan temsilcisi veya temsilcilerinin görev yapmasını sağlar. Tutanaklar ile oylamaya katılanların imzalı listesi bir sonraki seçime kadar işyerinde saklanır. Örnek 1 Toplam çalışan sayısı: 2000 İş sözleşmeli çalışanların sayısı: 1100 Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların sayısı: 900 Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 5 Yetkili sendika sayısı: 2 Formül: Çalışan temsilcisi sayısı = (22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer (iş akdi/hizmet akdi/iş sözleşmesi v.b.) çalışanların sayısı veya Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların sayısı/toplam çalışan sayısı) * Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı Hesaplama: A Sendikası (6356 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan temsilci sayısı için; (1100/2000) * 5 = 2,75 3 Çalışan Temsilcisi B Sendikası (4688 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan temsilci sayısı için; (900/2000) * 5 = 2,25 2 Çalışan Temsilcisi Örnek 2 Toplam çalışan sayısı: 800 A sendikasına üye 500, B sendikasına üye 300 çalışan Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 4 A sendikası (500/800)*4=2,5 ( 2 Çalışan temsilcisi) B sendikası (300/800)*4=1,5 (1 Çalışan temsilcisi) Kalan 1 temsilci kura yöntemiyle belirlenir

76 KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Yönetmelik, aşağıda belirtilen kişisel koruyucu donanımları KAPSAMAZ. Özel olarak çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumak üzere yapılmamış sıradan iş elbiseleri ve üniformalar, Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetlerinde kullandıkları ekipman, Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı gibi kamu düzeninin sağlanmasına yönelik kurumların faaliyetlerinde kullandıkları kişisel koruyucular, Kara taşımacılığında kullanılan kişisel koruyucular, Spor ekipmanı, Nefsi müdafaayı veya caydırmayı hedefleyen ekipman, Riskleri ve istenmeyen durumları saptayan ve ikaz eden taşınabilir cihazlar. DİREKTİF 89/656/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi 89/686/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Kişisel koruyucu donanım: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, Kişiyi bir veya birden fazla riske karşı korumak amacıyla üretici tarafından bir bütün haline getirilmiş cihaz, alet veya malzemeden oluşmuş donanımı, Belirli bir faaliyette bulunmak için korunma amacı olmaksızın taşınan veya giyilen donanımla birlikte kullanılan, ayrılabilir veya ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi, Kişisel koruyucu donanımın rahat ve işlevsel bir şekilde çalışması için gerekli olan ve sadece bu tür donanımlarla kullanılan değiştirilebilir parçalarını, ifade eder. Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir. Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulur; Tüm kişisel koruyucu donanımlar; Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye uygun olur. İşyerinde var olan koşullara uygun olur. Kullananın ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olur. Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyar. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği kapsamına giren ürünlerde uygun şekilde CE işareti ve Türkçe kullanım kılavuzu bulundurur. Birden fazla riskin bulunduğu ve çalışanın bu risklere karşı aynı anda birden fazla kişisel koruyucu donanımı kullanmasını gerektiren durumlarda, bir arada kullanılmaya uygun olan ve bir arada kullanıldığında söz konusu risklere karşı koruyuculuğu etkilenmeyen kişisel koruyucu donanımlar seçilir. Kişisel koruyucu donanımların kullanım şartları ve özellikle kullanılma süreleri; Riskin Derecesi, Maruziyet Sıklığı, Her Bir Çalışanın İş Yaptığı Yerin Özellikleri Kişisel Koruyucu donanımın performansı dikkate alınarak belirlenir.

77 Tek kişi tarafından kullanılması esas olan kişisel koruyucu donanımların, zorunlu hallerde birden fazla kişi tarafından kullanılmasını gerektiren durumlarda, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınır. Kişisel koruyucu donanımlar, işveren tarafından ücretsiz verilir, imalatçı tarafından sağlanacak kullanım kılavuzuna uygun olarak bakım, onarım ve periyodik kontrolleri yapılır, ihtiyaç duyulan parçaları değiştirilir, hijyenik şartlarda muhafaza edilir ve kullanıma hazır bulundurulur. Kişisel koruyucu donanımlar, istisnai ve özel koşullar hariç, sadece amacına uygun olarak kullanılır. Kişisel koruyucu donanımların değerlendirilmesi ve seçimi Diğer yöntemlerle önlenemeyen risklerin analiz ve değerlendirmesi, Kişisel Koruyucu Donanımın kendisinden kaynaklanabilecek riskler Seçilecek kişisel koruyucu donanımın özellikleri KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKLİ OLABİLECEĞİ İŞLER VE SEKTÖRLER AYAK KORUYUCULARI Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları Karkas ve temel işleri, yol çalışmaları İskelelerde yapılan çalışmalar Karkas yapıların yıkım işleri Kalıp yapma ve sökme işlerini de kapsayan beton ve prefabrike parçalarla yapılan çalışmalar Şantiye alanı ve depolardaki işler Çatı işleri Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları Çelik köprüler, çelik bina inşaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işleri ve haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, vinçler, ısı ve enerji santrallerinde yapılan işler Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve metal montaj işleri Tadilat ve bakım işleri Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal işleri, demir işleme, presle demire şekil verme, sıcak presleme işleri ve metal çekme fabrikalarında yapılan işler Taş ocaklarında ve açık ocaklarda yapılan işler, kömür işletmelerinde yapılan dekapaj işleri Taş yontma ve taş işleme işleri Düz cam ve cam eşya üretimi ve işlenmesi Seramik endüstrisinde kalıp işleri Seramik endüstrisinde fırınların kaplanması Seramik eşya ve inşaat malzemesi kalıp işleri Taşıma ve depolama işleri Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmuş etle yapılan işler Gemi yapım işleri Demiryolu manevra işleri Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar Çatı işleri Kaygan zeminde çalışma gerektiren ve delinme riski içeren işler Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalışmalar Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları Ergimiş maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan işler

78 YÜZ VE GÖZ KORUYUCULARI Koruyucu gözlükler, yüz siperlikleri veya elle tutulan yüz koruyucuları Kaynak yapma, öğütme ve ayırma işleri Sızdırmazlık sağlamak için yapılan işler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biçimlendirme işleri Taş yontma ve şekillendirme işleri Cıvatalama işleri Talaş çıkaran makinelerde yapılan talaş toplama işleri Presle sıcak demir işleme Artıkların parçalanması ve uzaklaştırılması işleri Aşındırıcı maddelerin püskürtülerek kullanıldığı işler Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik maddeleriyle yapılan işler Sıvı spreylerle çalışma Ergimiş maddelerle veya onların yakınında çalışma Radyant ısı ile çalışma Lazerle çalışma Biyolojik ajanlarla çalışılan işler SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI Respiratörler/ Solunum cihazları Yetersiz oksijen veya zararlı bir gazın bulunabileceği konteynırlar, kapalı alanlar veya gaz yakan endüstriyel fırınlarda yapılan çalışmalar Yüksek fırınlara yükleme yapılan alanlardaki çalışmalar Yüksek fırınların gaz boruları ve gaz konvertörleri civarındaki çalışmalar Ağır metal dumanlarının bulunabileceği yüksek fırın kapakları civarındaki çalışmalar Toz bulunması muhtemel, fırın içi döşeme işlerinde ve kepçelerle yapılan çalışmalar Toz oluşumunu önlemenin yetersiz olduğu sprey boyama işleri Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla bağlantılı diğer yer altı sahalarında yapılan çalışmalar Sağlık ve güvenlik riski meydana getirebilecek düzeyde toz oluşan işler Soğutucu gaz kaçağı tehlikesinin olduğu soğutma tesislerinde yapılan çalışmalar Biyolojik ajanların olduğu işler İŞİTME DUYUSUNUN KORUNMASI Kulak koruyucuları o Metal şekillendirme presleriyle çalışma o Pnömatik matkaplarla çalışma o Havalimanlarının yer işletmelerinde çalışanların yaptığı işler o Kazık çakma işleri o Ağaç ve tekstil işleri EL, KOL VE VÜCUT KORUNMASI Koruyucu giysi o Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik ürünleriyle yapılan işler o Sıcak malzemeler ile veya onların civarında yapılan ve ısı etkisinin hissedildiği yerlerdeki çalışmalar o Düz cam ürünleriyle çalışma o Kumlama işleri o Derin dondurucu odalarda çalışma Ateşe dayanıklı koruyucu giysi o Kapalı alanlarda kaynak işleri Delinmeye dayanıklı önlükler o Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri o El bıçaklarıyla yapılan ve bıçağın vücuda doğru çekilmesini gerektiren işler Deri Önlükler o Kaynak işleri o Demir dövme işleri o Döküm işleri

79 Ön kolun (kolun bilekle dirsek arasında kalan bölümü) korunması Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri Eldivenler o Kaynak işleri o Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduğu makineler dışında, keskin kenarlı cisimlerin elle tutulması o Asit ve baz çözeltileriyle yapılan çalışmalar o Aşırı sıcak ve soğuk temas gerektiren işler o Biyolojik ajanların olduğu işler Metal örgülü eldivenler o Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri o Kesim ve kullanım amaçlarına göre parçalama için el bıçağı kullanılarak yapılan sürekli kesim işleri o Kesim makinelerinin bıçaklarının değiştirilmesi İKLİME DAYANIKLI GİYSİ o Açıkta, soğuk ve yağmurlu havada çalışma YANSITICI GİYSİ o Çalışanların açıkça görülmesi gereken yerlerde yapılan çalışmalar EMNİYET KEMERİ o İskelelerde çalışma o Prefabrik parçaların montajı o Direk ya da sütunlarda çalışma o Çatı İşleri GÜVENLİK HALATLARI o Kule/yüksek vinç kabinlerinde çalışma o Ambarlarda kullanılan istifleme ve boşaltım ekipmanlarının yüksek kabinlerinde çalışma o Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalışma o Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalışma DERİNİN KORUNMASI o Malzeme kaplama işleri o Tabaklama (dericilik) işleri KKD YÖNETMELİĞİ Dayanak: 4703 SAYILI YASA AT Tip İnceleme Belgesi: Onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenerek imalatçıya verilen KKD'nin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunu gösterir belgeyi, AT Uygunluk Beyanı: İmalatçının piyasaya arz ettiği KKD'nin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunu beyan ettiği belgeyi, KATEGORİ 1 - Basit yapıdaki kişisel koruyucu donanımların belgelendirilmesi Tasarımcı tarafından, kullanıcının kendisinin değerlendirebileceği kabul edilen, tedrici olarak ortaya çıkan ve zamanında fark edilebilir derecede düşük düzeydeki risklere karşı koruma sağlayan basit yapıdaki bir KKD için AT tip incelemesi gerekmez. KATEGORİ 1 - Bu kategoriye giren KKD'ler kullanıcıyı, özellikle; Bahçıvan eldivenleri, dikiş yüksüğü ve benzeri yüzeysel mekanik etki, Seyreltik deterjan çözeltisi ve benzeri çözeltilere karşı kullanılan eldivenler ve benzeri zayıf ve etkisi kolayca geçebilen temizlik maddeleri, Mesleki işlerde kullanılan eldivenler, önlükler ve benzerleri gibi 50 C nin üzerinde olmayan sıcak maddelerle çalışmalarda oluşan riskler veya tehlike yaratmayan diğer etki,

80 Başlıklar, mevsimlik elbiseler, ayakkabılar ve benzeri doğal atmosferik etken, Kafa derisini koruyan hafif baretler, eldivenler, hafif ayakkabılar ve benzerleri gibi vücudun hayati bölgelerini etkilemeyen ve etkileri kalıcı lezyonlara neden olmayan küçük darbeler ve titreşim, Güneş ışığı, risklerine karşı korurlar. KATEGORİ -3- Karmaşık yapıdaki kişisel koruyucu donanımların belgelendirilmesi Tasarımcı tarafından, ani olarak ortaya çıkabilecek tehlikeleri kullanıcının zamanında fark edemeyeceği düşünülen durumlarda ve hayati tehlike oluşturarak sağlığa ciddi ve geriye dönüşü mümkün olmayan risklere karşı koruma sağlayan karmaşık yapıdaki KKD'lerin üretiminde, AT inceleme belgesi alınarak imalatçı bir AT uygunluk beyanı hazırlanır. KATEGORİ -3- giren KKD'ler şunlardır; Katı partikül ve sıvı aerosollerden veya tahriş edici, tehlikeli, zehirli ya da radyotoksik gazlardan korunmak için kullanılan filtreli solunum sistemi koruyucuları, Su altına dalmada kullanılanları da içeren, atmosferden tam yalıtım sağlayan koruyucu solunum araçları, Kimyasal maddelere veya iyonlaştırıcı radyasyona karşı sınırlı bir koruma sağlayan araçlar, Etkisi 100 C veya daha fazla olan hava sıcaklığı ile kıyaslanabilen, kızıl ötesi ışın yayılması, alev veya büyük miktarda ergimiş materyalin varlığı ile karakterize edilebilen veya edilemeyen, yüksek sıcaklıktaki ortamlarda kullanılacak acil durum ekipmanları, Eksi 50 C veya daha düşük hava sıcaklığı ile kıyaslanabilen düşük sıcaklıktaki ortamlarda kullanılacak acil durum ekipmanları, Yüksekten düşmelere karşı kullanılan donanımlar, Elektrik tehlikesi ve tehlikeli voltaja karşı veya yüksek gerilim işlerinde kullanılan yalıtıcı özellikli donanımlar. KATEGORİ -0- Yönetmelik Kapsamına Girmeyen Kişisel Koruyucu Donanımların Listesi Özellikle, güvenlik güçleri ve ordu mensuplarının veya kanun ve düzenin korunmasında görevli kişilerin kullanımı için tasarlanmış ve üretilmiş miğfer, kalkan gibi benzeri kişisel koruyucu donanımlar. Nefsi müdafaa için üretilen bayıltıcı spreyler, kişisel saldırıya karşı caydırıcı silahlar ve benzeri KKD ler. Aşağıda belirtilen etkenlere karşı kişisel kullanım için tasarlanmış ve üretilmiş KKD ler; o Başlık, mevsimlik giysi ve ayakkabı gibi olumsuz atmosferik koşullarda kullanılanlar, o Bulaşık eldivenleri gibi su ve ıslanmada kullanılanlar, o Eldiven gibi ısıya karşı kullanılanlar, o Uçak veya deniz araçlarında, kişilerin kurtarma ve korunması amacıyla imal edilen ve sürekli kullanılmayanlar, o İki veya üç tekerlekli motorlu araç sürücüleri için başlıklar ve göz siperleri. Tüm KKD lerde Bulunması Gereken Genel Özellikler Ergonomi Mümkün Olan En Üst Koruma Düzeyi Farklı Risk Düzeyleri İçin Uygun Koruma Sınıfları KKD nin Kendisinin Tehlikeye Yol Açmaması KKD nin Yapısından Kaynaklanan ve Rahatsızlık Veren Faktörlerin ve Diğer Risklerin Bulunmaması Uygun Malzemeden İmali KKD nin Kullanıcıya Temas Eden Yüzeyinin Uygunluğu KKD nin Kullanıcıyı Engellememesi Rahatlık ve Etkinlik KKD nin Kullanıcının Vücut Yapısına Uygunluğu

81 Hafiflik ve Dayanıklılık Aynı Anda Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Farklı KKD Tipleri veya Sınıflarının Uyumu İmalatçı Tarafından Verilecek Bilgiler İmalatçının veya yetkili temsilcisinin isim ve adresi, Depolama, kullanım, temizlik, bakım, onarım ve dezenfekte etmeye ilişkin bilgiler Söz konusu KKD nin sağladığı korumanın sınıfını ya da seviyesini ölçmek için uygulanan teknik testlerde kaydedilen performans sonuçları, Söz konusu KKD ye uygun aksesuarların ve yedek parçaların özellikleri, Farklı risk seviyeleri için uygun koruma sınıfları ve bunlara karşılık gelen kullanım limitleri, KKD veya belirli parçalarının kullanma ömrü veya son kullanma tarihi, Taşımaya uygun paketleme şekli, Üzerindeki İşaretlerin anlamı KKD lerin tasarımını yapan onaylanmış kuruluşun unvanı, adresi ve kimlik numarası. Bu bilgiler, anlaşılır, kesin ve Türkçe olmalı veya diğer bir üye ülkede piyasaya arz ediliyorsa o üye ülkenin resmi dil veya dillerinde olmalıdır. KKD nin Kullanma Ömrü Yeni bir KKD nin işlevinin zamana bağlı olarak önemli oranda azaldığı biliniyorsa, üretim tarihi ve mümkünse son kullanma tarihi her bir KKD parçasının ve değişebilen bölümlerinin üzerine, hiçbir yanlış anlamaya meydan vermeyecek şekilde, açıkça belirtilmeli ve bu bilgiler ambalaj üzerine de yazılmalıdır. BARETLER - EN 397 o Baretlerde kullanılan Plastiğin türü ne olursa olsun kabuk kalınlığı 2 mm. den aşağı olmamalı. o Baretlerde Raf ömrü 5 yıldır o Açık havada ve Kaynak yapılan alanlarda kullanılan baretler; Hiçbir darbe görmeseler bile 3 yılda bir değiştirilmelidir. o Ömrü dolmasa bile darbe aldığı zaman değiştirilmelidir. o Çatlak, çizik ve hasarlı ise kesinlikle kullanılmamalıdır o Çok hafif olmalıdır. Olanaklıysa ağırlık < 400 gr. Olmalıdır. TOZ MASKELERİ SINIF EN 149:2001 AZ -1 FFP1 EN 149:2001 KATI VE SIVI PARÇACIKLARA KARŞI ORTA -2 FFP2 EN 149:2001 KATI VE SIVI PARÇACIKLARA KARŞI ÇOK-3 FFP3 EN 149:2001 KATI VE SIVI PARÇACIKLARA KARŞI EN =Bakım gerektirmeyen (disposible) maskeler Not: EN 149 Kişisel Koruyucu Donanımlar arasında yer alıp bakım gerektirmeyen toz, sis ve duman maskelerinin standardıdır. Bu standarda göre, maskeler koruma kademesine göre beş ayrı grupta toplanıyordu; FFP1, FFP2S, FFP2SL, FFP3S, FFP3SL. Koruma kademelerinde yer alan harflerin anlamları ise; FF: Face Filter (Yüz filtresi veya maskesi) P1: Mekanik çalışmalar sonucu ortaya çıkan, toksik (zararlı) olmayan tozlar. P2: Toksik tozlar, MAK değerleri 0,1 mg/m 3 'den büyük olan tozlar. P3: Toksik, kanserojen, radyoaktif tozlar ve MAK değerleri 0,1 mg/m 3 'den küçük olan tozlar.

82 S : Katı ve su bazlı sıvı zerrecikler. L : Katı ve yağ bazlı sıvı zerrecikler. EN 136 =Tam yüz maskeleri EN 137 =Solunum tüp ve sırtlıkları EN 139 =Temiz hava beslemeli maskeleri EN 140 =Yarım yüz maskeleri EN 141 =Gaz ve buhar filtreleri EN 143 =Zerrecik (partikül) filtreleri EN 146 =Kendinden hava beslemeli başlık ve maskeleri İŞ AYAKKABILARI EN 345: 200 Jul darbelere karşı koruyan çelik burun vardır. Sembolü: S EN 346 :100 Jul darbelere karşı koruyan çelik burun vardır. Sembolü: P EN 347: Darbelere karşı koruyan çelik burun YOKTUR. Sembolü: O S1: sadece çelik burun var S2: Çelik burun + su geçirmez özellik S3: Çelik burun + su geçirmez özellik+ delinmez taban Acil durum paraşütleri KKD sayılmaz Kişisel koruyucu donanımın kalitesi, seçimde en son düşünülmelidir. Torna, pres ve matkap çalıştırırken eldiven giyilmemelidir Kulak koruyucularının ambalajları üzerinde NRR & SNR : Gürültü Azaltma Oranıdır. Kaynakçıların Kullandıkları Yüz Kremleri KKD SAYILIR. Yüz siperlerinin Ağır parça darbelerine karşı KULLANILMAZ KKD üreten imalatçılar Kategori II, III kkd leri onaylanmış kuruluşun onayına sunmadan ürününü piyasaya arz edemez Deri eldiven yağa karşı dirençli değildir Yağ, akaryakıt gibi maddelere karşı ve hafif koruma gerektiren durumlarda Pamuklu iş elbisesi kullanılması daha uygun olur Mekanik dayanımlı İş eldivenlerinin standartı - EN 388 Kaynakçı eldiveni - EN EN EN 407 Kimyasallara Karşı koruyucu eldivenler EN 374 EN 407=Sıcak iş ve ısıya dayanıklı eldiven EN 420 =Genel amaçlı iş eldivenleri EN 421 =İyonize ışınlara ve radyasyona karşı dayanıklı eldiven EN 511 =Soğuk iş eldiveni EN 659 =Yangın mücadele eldivenleri EN 166 =Gözlük standardı EN =Kulaklıklar EN =Kulaklıklı baret EN =Kulak tıkaçları kullanılır. Gövde Koruyucuları İçin Kodlar EN 470 =Önlüklerin genel özellikleri EN 343 =Yağmurluk

83 EN 340 =Genel iş elbiseleri EN 467 =Sıvı kimyasallara karşı önlükler EN 465 =Kimyasal risklere karşı koruyucu elbise EN 471 =Reflektif (fosforlu) elbiseler EN 469,EN351 =Isı ve alevden koruyucu donanımlar Emniyet Kemerleri Eğer, iş yerinde, üç metre ya da daha fazla yükseklikten düşme riski varsa, düşmeyi önleyici güvenlik donanımı kullanılmalıdır. EN 355 =Yüksekten düşmede ani şok absorbe eden emniyet halat vb EN 358 =Bel tipi emniyet kemeri ve emniyet halatı EN 361 =Paraşüt tipi emniyet kemerleri EN 362 =Emniyet kancası EN 353 =Emniyet kemeri halatı, frenleme sistemleri EN 360 =Ani düşmeyi önleyici, geri salmalı makara, aparat ve örgü kolonlu halatlar

84 SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ Bu Yönetmelik hükümleri; Diğer bir mevzuatla özel olarak atıfta bulunulmadıkça; tehlikeli maddelerin, preparatların, ürünlerin veya malzemelerin piyasaya arzında kullanılan işaretlemelerde, Kara, demir, deniz, hava ve iç suyolu taşımacılığının düzenlenmesinde kullanılan işaretlemelerde, uygulanmaz. Dayanak 92/58/EEC sayılı Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konsey Direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Bilgilendirme işareti: Yasak işareti, uyarı işareti, emredici işaret, acil çıkış ve ilkyardım işaretleri dışında bilgi veren diğer işaretleri, El işareti: Çalışanlar için tehlike oluşturabilecek manevra yapan operatörleri yönlendirmek üzere ellerin ve/veya kolların önceden anlamları belirlenmiş hareket ve/veya pozisyonlarını, Emredici işaret: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işareti, Güvenlik rengi: Güvenlik açısından özel bir anlam yüklenen rengi, Işıklı işaret: Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış, içeriden veya arkadan aydınlatılarak ışıklı bir yüzey görünümü verilmiş işaret düzeneğini, İşaret levhası: Geometrik bir şekil, renkler ve bir sembol veya piktogramın kombinasyonu ile özel bilgi ileten ve yeterli aydınlatma ile görülebilir hale getirilmiş levhayı, Operatör: İşareti izleyerek araç ve gereci kullanan kişiyi, Sağlık ve güvenlik işaretleri: Özel bir nesne, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el-kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere karşı uyaran işaretleri, Sembol veya piktogram: Bir durumu tanımlayan veya özel bir davranışa sevk eden ve bir işaret levhası veya ışıklandırılmış yüzey üzerinde kullanılan şekli, Sesli sinyal: İnsan sesi ya da yapay insan sesi kullanmaksızın, özel amaçla yapılmış bir düzenekten çıkan ve yayılan kodlanmış ses sinyalini, Sözlü iletişim: İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen, önceden anlamı belirlenmiş sözlü mesajı, Uyarı işareti: Bir tehlike kaynağı veya tehlike hakkında uyarıda bulunan işareti, Yasak işareti: Tehlikeye neden olabilecek veya tehlikeye maruz bırakabilecek bir davranışı yasaklayan işareti, İŞYERİNDE KULLANILAN SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ İLE İLGİLİ ASGARİ GENEL GEREKLER İşaret çeşitleri Sabit ve kalıcı işaretler Sabit ve kalıcı işaret levhaları; yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanınması için kullanılacaktır. Yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı şekilde işaretlenecektir. Konteynır ve borular üzerindeki işaretler Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile kalıcı şekilde belirlenecektir. Trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.

85 Geçici işaretler Gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak; tehlike sinyali vermek, gerekli önlemlerin alınması için ilgili kişinin çağrılması ve çalışanların acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır. Aynı derecede etkili ise, aşağıdaki işaretlerden herhangi biri kullanılabilir: Engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi Işıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü iletişim El işaretleri veya sözlü iletişim Aşağıda belirtilen işaretler birlikte kullanılabilir. Işıklı işaret ve sesli sinyal Işıklı işaret ve sözlü iletişim El işaretleri ve sözlü iletişim Renk Anlamı veya Amacı Talimat ve Bilgi Kırmızı Yasak işareti Tehlikeli hareket veya davranış Tehlike alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et Yangınla mücadele ekipmanı Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve tanımlanması Sarı Uyarı işareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et Mavi (1) Yeşil (1) Mavi: (2) Parlak turuncu: Zorunluluk işareti Acil çıkış, ilk yardım işareti Tehlike yok Özel bir davranış ya da eylem Kişisel koruyucu donanım kullan Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman, tesisler Normale dön Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul edilir. Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir. Özellikle zayıf doğal görüş şartlarında floresan özellikli bu renk çok dikkat çekicidir. Çok sayıda işaret birbirine çok yakın bir şekilde yerleştirilmeyecektir. Karıştırılma ihtimali olan iki ışıklı işaret aynı anda kullanılmayacaktır. Işıklı bir işaret bir diğer ışıklı işaretin çok yakınında kullanılmayacaktır. Birden fazla sesli sinyal aynı anda kullanılmayacaktır. Çok fazla ortam gürültüsü olan yerlerde sesli sinyal kullanılmayacaktır. Işıklı işaret ve/veya sesli sinyallerin çalışmaya başlaması, yapılacak işin veya hareketin başlayacağını belirtir. Yapılan iş veya hareket süresince ışıklı işaret veya sesli sinyal çalışmasına devam edecektir. Işıklı işaret ve sesli sinyal kullanılıp durmasından hemen sonra tekrar çalışabilir olacaktır. İŞARET LEVHALARIYLA İLGİLİ ASGARİ GEREKLER İşaret levhalarının boyutları ile kolorimetrik ve fotometrik özellikleri, bunların kolayca görülebilir ve anlaşılabilir olmalarını sağlayacaktır. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik hükümleri saklı kalmak şartıyla, doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde floresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma kullanılacaktır.

86 Kullanılacak işaret levhaları Yasaklayıcı işaretler Temel nitelikler - Daire biçiminde, - Beyaz zemin üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi (kırmızı kısımlar işaret alanının en az % 35 ini kapsayacaktır) Sigara İçilmez Sigara içmek ve açık alev kullanmak yasaktır Yaya giremez Uyarı işaretleri Temel nitelikler - Üçgen şeklinde - Sarı zemin üzerine siyah piktogram, siyah çerçeve (sarı kısımlar işaret alanının en az % 50 sini kapsayacaktır) Parlayıcı madde veya yüksek ısı Patlayıcı madde Toksik (Zehirli) madde Aşındırıcı madde Radyoaktif madde Asılı yük

87 İş makinası Elektrik tehlikesi Tehlike Lazer ışını Oksitleyici madde İyonlaştırıcı olmayan radyasyon Kuvvetli manyetik alan Engel Düşme tehlikesi Biyolojik risk Düşük sıcaklık Zararlı veya tahriş edici madde Emredici işaretler Temel nitelikler - Daire biçiminde, - Mavi zemin üzerine beyaz piktogram (mavi kısımlar işaret alanının en az %50 sini kapsayacaktır) Gözlük kullan Baret tak Eldiven giy

88 Maske kullan İş ayakkabısı giy Yaya yolunu kullan Koruyucu elbise giy Yüz siperi kullan Genel emredici işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte kullanılacaktır) Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri Temel nitelikler - Dikdörtgen veya kare biçiminde, - Yeşil zemin üzerine beyaz piktogram (yeşil kısımlar işaret alanının en az %50 sini kapsayacaktır) Acil çıkış ve kaçış yolu Yönler (Yardımcı bilgi işareti) İlk Yardım Sedye Güvenlik duşu Göz duşu Acil yardım ve ilk yardım telefonu

89 Yangınla mücadele işaretleri Temel nitelikler - Dikdörtgen veya kare biçiminde, - Kırmızı zemin üzerine beyaz piktogram (kırmızı kısımlar işaret alanının en az % 50 sini kapsayacaktır) Yangın Hortumu Yangın Merdiveni Yangın Söndürme Cihazı Acil Yangın Telefonu Yönler (Yardımcı bilgi işareti) BORU VE KAPLAR ÜZERİNDEKİ İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER İçinde tehlikeli madde veya preparatların bulunduğu veya depolandığı kaplar ile bunları ihtiva eden veya taşıyan, görünür borular; meri mevzuata uygun olarak, renkli zemin üzerinde piktogram veya sembol bulunan etiket ile işaretlenir. İşaretler; katlanmaz, kendinden yapışkanlı ya da boyama biçiminde yapılır ve görünür yüzeylere yerleştirilir. ENGELLER, TEHLİKELİ YERLER VE TRAFİK YOLLARINI BELİRLEMEK İÇİN KULLANILAN İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler ile işletme tesisleri içinde çalışanların çalışmaları esnasında dolaştıkları bölgeler, birbirini takip eden sarı ve siyah ya da kırmızı ve beyaz renk şeritleriyle işaretlenir. İşaretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılı olur. Sarı siyah ya da kırmızı beyaz şeritler yaklaşık olarak 45 derece açıyla ve aynı büyüklükte boyanır. Örnek:

90 Trafik yollarının işaretlenmesi Çalışma yerlerinin kullanım biçimi ve ekipmanlar, çalışanların korunmasını gerektiriyorsa; araç trafiğine açık yollar, zemin rengi de dikkate alınarak, açıkça seçilebilir şekilde, sarı ya da beyaz renkli sürekli şeritlerle belirtilir. Şeritler; araçlar ile araçlara yakın bulunabilecek nesneler arasında ve araçlarla yayalar arasında, emniyetli bir mesafeyi belirtecek şekilde çizilir. Tesislerin açık alanlarındaki sürekli trafiğin olduğu yollar, uygun bariyerler ve kaldırımlar yoksa, uygulanabilir olduğu ölçüde, yukarıda belirtildiği şekilde işaretlenir. IŞIKLI İŞARETLER İÇİN ASGARİ KURALLAR Işıklı işaretlerin, kullanım amacına ve şartlarına uygun olarak, bulunduğu ortama göre iyi görünür ve seçilir olması, aşırı ışık nedeniyle parlamaması veya yetersiz ışık nedeniyle görünürlüğünün azalmaması sağlanır. Işıklı işaretlerin sinyal gönderen ışıklı alanı, tek renk ya da belirli bir zemin üzerinde piktogramdan oluşur. Özel kullanım kuralları Bir aygıt hem sürekli hem de aralıklı işaretler gönderiyorsa, aralıklı gönderilen işaret sürekli işaretin belirttiğinden daha fazla tehlikeli bir durumu ya da daha acil olarak yapılması istenen/emredilen müdahale ya da eylemi ifade eder. Aralıklı gönderilen ışıklı işaret için, ışığın yanık kalma süresi ve yanıp sönme sıklığı, - mesajın tam olarak anlaşılmasını sağlar - diğer ışıklı işaretlerle veya sürekli yanan ışıklı işaretlerle karışmaz. Yanıp sönen ışıklı işaret, sesli sinyal yerine ya da sesli sinyalle birlikte kullanılıyorsa, aynı kodlama kullanılacaktır. Ciddi bir tehlikeyi bildiren yanıp sönen ışıklı işaretler, özel olarak gözlem altında tutulacak ve yedek bir lamba bulundurulacaktır. SESLİ SİNYALLER İÇİN ASGARİ KURALLAR Sesli sinyaller; Ortam gürültüsünden hayli yüksek, ancak aşırı derecede yüksek ve zarar verici olmayacak şekilde duyulabilir bir ses düzeyinde olacak ve Teknik özellikleri itibariyle kolaylıkla tanınabilir, diğer sesli sinyaller ile ortamdaki seslerden açıkça ayırt edilebilir olacaktır. Eğer bir aygıt sabit ve değişken frekansta sesli sinyal yayıyorsa; aygıtın yaydığı değişken frekanslı sinyal, sabit frekanslı sinyale göre daha tehlikeli bir durumu veya daha acil olarak yapılması istenen/emredilen müdahale ya da eylemi ifade eder. Tahliye işaretleri sürekli olacaktır. SÖZLÜ İLETİŞİM İÇİN ASGARİ KURALLAR Bir veya birden fazla kişiler arasında yapılan sözlü iletişimde; belirli bir formda veya kodlanmış haldeki kısa metinler, cümleler, kelime veya kelime grupları kullanılacaktır. Sözlü mesajlar mümkün olduğunca kısa, yalın ve açık olmalıdır. Konuşanın konuşma becerisi ve dinleyenin duyma yeteneği güvenilir bir sözlü iletişime uygun olacaktır. Sözlü iletişim doğrudan insan sesi veya uygun bir vasıtayla yayınlanan insan sesi ya da yapay insan sesi ile olacaktır. Özel kullanım kuralları Sözlü iletişimde yer alan kişiler, sağlık ve güvenlik açısından istenilen davranışı yapabilmeleri için sözlü mesajı doğru telaffuz edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullanılan dili bileceklerdir.

91 Sözlü iletişim, el kol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanıldığında aşağıda verilen komutlar kullanılacaktır. başlat: bir işlem veya hareketi başlatmak için dur: bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek için tamam: bir işlemi sona erdirmek için yukarı: bir yükü yukarı kaldırmak için aşağı: bir yükü aşağı indirmek için ileri geri sağ sol: (Bu komutlar uygun el hareketleri ile eşgüdümlü olacak şekilde kullanılacaktır.) kes: acil olarak durdurmak için çabuk: güvenlik nedeniyle bir hareketi hızlandırmak için EL İŞARETLERİ İÇİN ASGARİ GEREKLER El işaretleri kesin, yalın, yapılması ve anlaşılması kolay olacak ve benzer işaretlerden belirgin bir şekilde farklı olacaktır. Aynı anda iki kol birden kullanılıyorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilecek ve bir harekette sadece bir işaret verilecektir. Özel kullanım kuralları İşaretçi, operatöre manevra talimatlarını vermek için el kol hareketleri kullanacaktır. İşaretçi, kendisi tehlikeye düşmeyecek şekilde, bulunduğu yerden bütün manevraları görsel olarak izleyebilmelidir. İşaretçinin esas görevi; manevraları yönlendirmek ve manevra alanındaki çalışanların güvenliğini sağlamaktır. Şartlar yerine getirilemiyorsa ek olarak bir veya daha fazla işaretçi konuşlandırılacaktır. Operatör, almış olduğu emirleri güvenlik içerisinde yerine getiremeyeceği durumlarda yürütmekte olduğu manevrayı durdurarak yeni talimat isteyecektir. Yardımcı unsurlar: Operatör, işaretçiyi kolaylıkla fark edebilmelidir. İşaretçi, ceket, baret, kolluk veya kol bandı gibi ayırt edici eşyalardan bir veya daha fazlasını giyecek ya da uygun bir işaret aracı taşıyacaktır. Ayırt edici eşyalar; parlak renkli, tercihen hepsi aynı renkte ve sadece işaretçilere özel olacaktır. Kodlanmış işaretler. Genel hususlar Aşağıda verilen kodlanmış işaretler, belirli sektörlerde aynı manevralar için kullanılacaktır. A. Genel İşaretler Anlamı Tarifi Şekil BAŞLAT Hazır ol Başlama komutu Avuç içleri öne bakacak şekilde her iki kol yere paralel DUR Kesinti / ara Hareketi durdur Avuç içi öne bakacak şekilde sağ kol yukarı kalkık

92 TAMAM İşlemin sonu Her iki kol göğüs hizasında eller kenetli B. Dikey hareketler Anlamı Tarifi Şekil KALDIR Sağ kol avuç içi öne bakacak şekilde yukarı kalkıkken yavaşça daire çizer İNDİR Sağ kol avuç içi içeri bakacak şekilde yere doğru indirilmişken yavaşça daire çizer DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elin arasındaki boşlukla ifade edilir Yatay Hareketler Anlamı Tarifi Şekil İLERİ Her iki kol avuç içleri yukarı bakacak şekilde bel hizasında bükülüyken kollar dirsekten kırılarak yukarı hareket eder GERİ SAĞ İşaretçinin sağı* Her iki kol avuç içleri aşağı bakacak şekilde göğüs önünde bükülüyken kollar dirsekten kırılarak yavaşça gövdeden uzaklaşır Sağ kol avuç içi yere bakacak şekilde yere paralel sağa uzatılmışken sağa doğru yavaşça küçük hareketler SOL İşaretçinin solu* Sol kol avuç içi yere bakacak şekilde yere paralel sola uzatılmışken sola doğru yavaşça küçük hareketler

93 YATAY MESAFE Eller arasındaki boşluk mesafeyi ifade eder D. Tehlike Anlamı Tarifi Şekil KES Acil dur. Avuç içleri öne bakacak şekilde her iki kol yukarı kalkık HIZLI YAVAŞ Bütün hareketler daha hızlı Bütün hareketler daha yavaş KALDIRMA ARAÇLARIYLA YAPILAN İŞLEMLERDE SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLİLİKLER 1. Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmaları, indirilmeleri veya taşınmaları, yetiştirilmiş işaretçiler tarafından verilecek el ve kol işaretlerine göre yapılır. 2. Bir kaldırma makinasında birden çok çalışanın görevli bulunduğu hallerde, kaldırma makinası operatörü, işaretçi veya diğer görevlilerden yalnız birinden işaret alacak ve işaretçi, operatör tarafından kolayca görülebilecek yerlerde duracaktır. Operatör, her kim tarafından verilirse verilsin, her dur işaretini daima yerine getirecektir. 3. Kaldırma araçlarının veya kaldırılan yükün hareketi esnasında çalışanları uyarmak için operatör, sesi açıkça işitilebilen zil, ışıklı işaret ve benzerleriyle işaret verir ve bunlar hareket halinde devamlı olarak çalışır. 4. Araçlarda onarım yapılıyorsa, araçların üzerine ve uygun yerlere, onarım yapıldığına dair uyarma levhaları konulur. 5. Kaldırma Araçlarının kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dışında bilgilendirme işareti olarak belirtilir ve kaldırılabilecek en ağır yükten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ışıklı otomatik bir uyarma tertibatı bulundurulur. 6. Kaldırma araçlarında kullanılan zil sesleri, ışıklı işaretler işyerindeki diğer sinyal seslerinden ve ışıklı işaretlerden farklı, diğer makinaların meydana getirdiği gürültüleri bastıracak kadar kuvvetli, kolayca fark edilebilen olmalı ve aynı işyerinde çalışan tüm kaldırma araçları için aynı olmalıdır. 7. Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taşındığı hallerde, önceden belirtilen kodlanmış hareket ve işaretler kullanılır.

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Resmi Gazete:28.7.2013-28721 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE

Detaylı

GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ TASLAĞI

GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ TASLAĞI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ TASLAĞI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, çalışanların gürültüye maruz kalmaları sonucu

Detaylı

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK. Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:28.07.2013/28721 www.bilgit.

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK. Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:28.07.2013/28721 www.bilgit. ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:28.07.2013/28721 www.bilgit.com BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE

Detaylı

Resmî Gazete Sayı : YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

Resmî Gazete Sayı : YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: 28 Temmuz 2013 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 28721 YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,

Detaylı

Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik. iş SAĞLIĞI VE GÜVENLiĞi MEVZUATI

Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik. iş SAĞLIĞI VE GÜVENLiĞi MEVZUATI VI Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik a) En düşük maruziyet eylem değerleri: (L EX, 8saat) = 80 db(a) veya (P tepe) = 112 Pa [135 db(c) re. 20 µpa] (20 µpa referans

Detaylı

YÖNETMELİK ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÖNETMELİK ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 22 Ağustos 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28743 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: YÖNETMELİK ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Amaç BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,

Detaylı

SESİN FREKANSI ; SESİN FREKANSI ORTAMDAKİ SESİN TİTREŞİMİDİR.BİRİMİ HZ DİR. SESİN ŞİDDETİ ;SESİN ORTAMA YAPTIĞI BASINÇTIRÇBİRİMİ DESBİBELDİR.

SESİN FREKANSI ; SESİN FREKANSI ORTAMDAKİ SESİN TİTREŞİMİDİR.BİRİMİ HZ DİR. SESİN ŞİDDETİ ;SESİN ORTAMA YAPTIĞI BASINÇTIRÇBİRİMİ DESBİBELDİR. GÜRÜLTÜ TİTREŞİM SESİN FREKANSI ; SESİN FREKANSI ORTAMDAKİ SESİN TİTREŞİMİDİR.BİRİMİ HZ DİR. SESİN ŞİDDETİ ;SESİN ORTAMA YAPTIĞI BASINÇTIRÇBİRİMİ DESBİBELDİR. İNSANDA DUYMA EŞİĞİ 0 DB ; AĞRI EŞİĞİ İSE

Detaylı

TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ TASLAĞI. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ TASLAĞI. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ TASLAĞI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, çalışanların mekanik titreşime maruz kalmaları

Detaylı

ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN. KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 22.08.2013/28743 BİRİNCİ BÖLÜM

ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN. KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 22.08.2013/28743 BİRİNCİ BÖLÜM ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 22.08.2013/28743 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin

Detaylı

GİRİŞ TEMEL KAVRAMLAR. İSG Mevzuatında Fiziksel Riskler

GİRİŞ TEMEL KAVRAMLAR. İSG Mevzuatında Fiziksel Riskler GİRİŞ Bu ünitenin amacı, İş Sağlığı ve Güvenliğinde Fiziksel Risk etmenleri arasında en önemli yeri teşkil eden Gürültü ile Titreşim hakkında, mevzuatımızda yer alan usul ve esasları öğrenmektir. Ünitelerimizde

Detaylı

ÜNİTE. İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATI Dr. Erkan ÇETİNER İÇİNDEKİLER HEDEFLER İSG MEVZUATINDA FİZİKSEL RİSKLER

ÜNİTE. İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATI Dr. Erkan ÇETİNER İÇİNDEKİLER HEDEFLER İSG MEVZUATINDA FİZİKSEL RİSKLER HEDEFLER İÇİNDEKİLER İSG MEVZUATINDA FİZİKSEL RİSKLER Temel Kavramlar Gürültü Riski Gürültüye Maruziyet Değerleri Gürültüye Maruziyetin Belirlenmesi ve Riskin Değerlendirilmesi Titreşim Riski Titreşime

Detaylı

Madde 3 Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir.

Madde 3 Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir. TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete: 23 Aralık 2003-25325 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, işçilerin mekanik titreşime maruz kalmaları sonucu ortaya çıkabilecek

Detaylı

(*23/12/2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)

(*23/12/2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: Titreşim Yönetmeliği* (*23/12/2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin

Detaylı

Resmi Gazete: Salı, Sayı: (Asıl)

Resmi Gazete: Salı, Sayı: (Asıl) Titreşim Yönetmeliği Resmi Gazete:23.12.2003 Salı, Sayı: 25325 (Asıl) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, işçilerin

Detaylı

Gürültü Yönetmeliği. (Resmi Gazete : 23.12.2003 Salı, Sayı: 25325 (Asıl))

Gürültü Yönetmeliği. (Resmi Gazete : 23.12.2003 Salı, Sayı: 25325 (Asıl)) Gürültü Yönetmeliği (Resmi Gazete : 23.12.2003 Salı, Sayı: 25325 (Asıl)) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, işçilerin

Detaylı

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve

Detaylı

YÖNETMELİK. MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 10 uncu ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

YÖNETMELİK. MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 10 uncu ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. DAYANAK 29 Aralık 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28512 YÖNETMELİK MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 10 uncu ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Risk değerlendirmesi

Detaylı

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği. iş SAĞLIĞI VE GÜVENLiĞi MEVZUATI

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği. iş SAĞLIĞI VE GÜVENLiĞi MEVZUATI XX İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği İKİNCİ BÖLÜM İşveren Yükümlülüğü ve Risk Değerlendirmesi Ekibi İşveren yükümlülüğü MADDE 5 (1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık

Detaylı

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK. Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:

ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK. Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: ÇALIŞANLARIN GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 28.07.2013/28721 Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 14 (1) 23/12/2003 tarihli ve 25325

Detaylı

DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ:

DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ: 12 39 Slayt 1/6 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ: Kazaların önlenmesinde, mevzuattan kaynaklanan sorumluluklarımız, görevlerimiz ve yetkilerimiz hakkında bilgilendirme ve bilinçlendirme 2016 Güz

Detaylı

29 Aralık 2012 CUMARTESİ. Resmî Gazete. Sayı : 28512 YÖNETMELİK. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

29 Aralık 2012 CUMARTESİ. Resmî Gazete. Sayı : 28512 YÖNETMELİK. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: 29 Aralık 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28512 YÖNETMELİK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ 1 / 14 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ DOÇ. DR. İBRAHİM OCAK DOÇ. DR. ALİ İSMET KANLI Konu Başlıkları 1. Temel Kavramlar ve Tanımlar 2. İlgili Mevzuat 3. Risklerden Korunma Yöntemleri

Detaylı

RİSK DEĞERLENDİRMEDE YENİ YAKLAŞIMLAR

RİSK DEĞERLENDİRMEDE YENİ YAKLAŞIMLAR RİSK DEĞERLENDİRMEDE YENİ YAKLAŞIMLAR 20.06.2012 Tarih ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 29.12.2012 Tarih ve 28512 Resmi Gazete Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

Detaylı

Gürültü, sesler. İstenmeyen. Kulağa hoş gelmeyen. Rahatsız eden

Gürültü, sesler. İstenmeyen. Kulağa hoş gelmeyen. Rahatsız eden Gürültü, İstenmeyen Kulağa hoş gelmeyen Rahatsız eden sesler 3 Endüstrideki gürültüyü ise; İşyerlerinde, Çalışanlar üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen

Detaylı

RİSK ANALİZİ TALİMATI

RİSK ANALİZİ TALİMATI AĞRI İL AMBULANS SERVİSİ BAŞHEKİMLİĞİ RİSK ANALİZİ TALİMATI DÖK. KOD NO : AĞRI-112-YÖN-TL- 22 YAY. TRH: 31.02.2014 REV.TRH: REV.NO: SA YFA NO: 5 1. AMAÇ: Ağrı İl Ambulans Servisi Başhekimliğinde hizmet

Detaylı

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ALIŞTIRMALAR Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve güvenliği açısından en uygun tehlike tanımıdır? a) Büyük zarara yol açabilecek durum b) Malın, malzemenin ya da işyeri

Detaylı

İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Resmi Gazete de Yayımlandı

İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Resmi Gazete de Yayımlandı İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Resmi Gazete de Yayımlandı İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenleme k üzere

Detaylı

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Risk Değerlendirme Yükümlülüğü İLKER KIYAK MAKİNA MÜHENDİSİ İSG UZMANI ( A SINIFI ) www.ilkmak.com Risk Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka

Detaylı

MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemektir.

MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemektir. Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28512 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı,

Detaylı

YÖNETMELİK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ

YÖNETMELİK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ 29 Aralık 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28512 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: YÖNETMELİK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Çevre Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkileri Çevre: Bir elemanın dışında çeşitli olayların geçtiği

Detaylı

TİTREŞİM. Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir.

TİTREŞİM. Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİM Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİMİN ÖZELLİĞİNİ 1 Frekansı ve 2 Şiddeti belirler. Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına titreşimin

Detaylı

MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı :

MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı : MESGEMM İSG/Mevzuat/Yönetmelikler İçindekiler Birinci Bölüm - Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 Amaç Madde 2 Kapsam Madde 3 Dayanak Madde 4 Tanımlar İkinci Bölüm - İşveren Yükümlülüğü ve Risk Değerlendirmesi

Detaylı

İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Taslağı BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin

İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Taslağı BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Taslağı BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesinin

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Burhanettin KURT, İSG Uzmanı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Burhanettin KURT, İSG Uzmanı T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Burhanettin KURT, İSG Uzmanı Mayıs, 2013 Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum; gerçekleşme ihtimali bulunan

Detaylı

İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar. Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni

İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar. Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni Yasal Süreç İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği: RG 09.12.2003/25311

Detaylı

ÇALIŞANLARIN MARUZ KALDIKLARI GÜRÜLTÜ RİSKİNE KARŞI ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK KOŞULLARI TÜZÜĞÜ

ÇALIŞANLARIN MARUZ KALDIKLARI GÜRÜLTÜ RİSKİNE KARŞI ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK KOŞULLARI TÜZÜĞÜ ÇALIŞANLARIN MARUZ KALDIKLARI GÜRÜLTÜ RİSKİNE KARŞI ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK KOŞULLARI TÜZÜĞÜ (21.4.2009 R.G. 74 EK III A.E. 340 Sayılı Tüzük) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YASASI ( Sayılı Yasa.) 44 üncü Madde

Detaylı

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ SAYFA NO 1/6 AMAÇ KAPSAM: Hastanede yeni bir bölüm açarken veya devam eden bölümlerin tehlikelerinin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi, İSG programlarının oluşturulması ve gerekli kontrol ölçümlerinin

Detaylı

RİSK DEĞERLENDİRMESİ EĞİTİMİ. Öğr. Gör. Metin BAYRAM Sakarya Üniversitesi İSG Koordinatörü B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

RİSK DEĞERLENDİRMESİ EĞİTİMİ. Öğr. Gör. Metin BAYRAM Sakarya Üniversitesi İSG Koordinatörü B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı RİSK DEĞERLENDİRMESİ EĞİTİMİ Öğr. Gör. Metin BAYRAM Sakarya Üniversitesi İSG Koordinatörü B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı TEHLİKE VE RİSK KAVRAMLARI Tehlike : Makine ve İş Ekipmanları Kullanımı Riskler: a)

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Muhammed Furkan KAHRAMAN, İSG Uzmanı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Muhammed Furkan KAHRAMAN, İSG Uzmanı T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Muhammed Furkan KAHRAMAN, İSG Uzmanı Kasım, 2016 EMNİYET KEMERİ SUSTURUCU Maslow`un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kendini Gerçekleşt.

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Gürültü-Titreşim Parametrelerinde Dikkat Edilecek Hususlar İş Hijyeni Ayhan ÖZMEN İSG Uzmanı Fizik Mühendisi İSGÜM Şubat

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ G Ü R Ü L T Ü GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR. Ses; Hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden ileri gelen fiziksel bir

Detaylı

Kulağın anatomik yapısı ÇEVRE FAKTÖRLERĐNĐN. iş yerinde çevre faktörleri. klima aydınlatma gürültü mekanik titreşimler ve zararlı maddeler

Kulağın anatomik yapısı ÇEVRE FAKTÖRLERĐNĐN. iş yerinde çevre faktörleri. klima aydınlatma gürültü mekanik titreşimler ve zararlı maddeler ÇEVRE FAKTÖRLERĐNĐN ĐŞ YAŞAMINA ETKĐSĐ iş yerinde çevre faktörleri klima aydınlatma gürültü mekanik titreşimler ve zararlı maddeler MAK4091 Ergonomi 1 Ses; SES elastik bir ortam olan havada, mekanik titreşimlerden

Detaylı

FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ

FİZİKSEL ETKENLER. 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ FİZİKSEL ETKENLER 1 GÜRÜLTÜ 2 TİTREŞİM 3 TERMAL KONFOR FAKTÖRLERİ 4 İYONİZAN ve NONİYONİZAN RADYASYON 5 BASINÇ G Ü R Ü L T Ü GÜRÜLTÜ, GENEL OLARAK İSTENMEYEN VE RAHATSIZ EDEN SES OLARAK TANIMLANIR. ENDÜSTRİDEKİ

Detaylı

Tanım ve Türleri

Tanım ve Türleri BASINÇ 14.03.2015 1 Tanım ve Türleri 14.03.2015 2 Basınç: Birim alana yapılan kuvvete basınç denir. Birimi: Bar veya Newton/cm 2 dir. 14.03.2015 3 Kuvvetin tatbik edildiği her noktada bir basınç vardır.

Detaylı

RİSK ANALİZİ EĞİTİMİ. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Kimya Y.Müh. SİBEL EBİLLER

RİSK ANALİZİ EĞİTİMİ. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Kimya Y.Müh. SİBEL EBİLLER RİSK ANALİZİ EĞİTİMİ İş Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Kimya Y.Müh. SİBEL EBİLLER TANIMLAR Tehlike nedir? Risk nedir? Neden/nasıl bir risk değerlendirmesi yapmalıyım? Bir risk değerlendirmesini nasıl yapabilirim?

Detaylı

RİSK DEĞERLENDİRMESİ. Necati İLHAN Makina Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

RİSK DEĞERLENDİRMESİ. Necati İLHAN Makina Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı RİSK DEĞERLENDİRMESİ Necati İLHAN Makina Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı YASAL DAYANAK İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini İyileştirmeye Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12.06.1989

Detaylı

RİSK ANALİZ PROSEDÜRÜ

RİSK ANALİZ PROSEDÜRÜ 1.AMAÇ Karacabey Devlet Hastanesi faaliyetleri sırasında oluşabilecek potansiyel tehlikelerin ve bunlara ilişkin risklerin belirlenmesi, böylelikle beklenen veya olası risklerin kontrol altına alınmasına

Detaylı

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

İSG PLANLAMA RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ SAYFA NO 1/6 1. AMAÇ KAPSAM: Hastanede yeni bir bölüm açarken veya devam eden bölümlerin tehlikelerinin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi, İSG programlarının oluşturulması ve gerekli kontrol ölçümlerinin

Detaylı

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU

GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU GENEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ ÖRNEK FORMU Risk Değerlendirme No: Tarih: İşveren: İşyeri Adresi: Yapılan İş Nedir? (Kısaca açıklayınız) İşçi sayısı: Erkek Kadın Çocuk Çırak Öğrenci RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMASININ

Detaylı

HAZİRAN 2013 MEVZUAT BÜLTENİ. Çevre & İş Güvenliği

HAZİRAN 2013 MEVZUAT BÜLTENİ. Çevre & İş Güvenliği HAZİRAN 2013 MEVZUAT BÜLTENİ Çevre & İş Güvenliği MEVZUATIN ADI : ÇOK TEHLİKELİ İŞLERDE GÖREVLENDİRİLEBİLECEK (C) SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI HAKKINDA TEBLİĞ R. G. TARİHİ / SAYISI : 14.06.2013 / 28677

Detaylı

a) Gurultu b) Titreşim c) Tozuma

a) Gurultu b) Titreşim c) Tozuma 1. 4. 2. Bir işyerinin A kısmında çalışan iki makine 84 db ve 87 db gürültü yaymakta, B kısmında çalışan iki makine ise 60 db ve 84 db gürültü yaymaktadır. A ve B bölmelerinde hissedilecek gürültü değerleri

Detaylı

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ

7.Hafta: Risk ve Risk Analizi. DYA 114 Çevre Koruma. BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ 7.Hafta: Risk ve Risk Analizi DYA 114 Çevre Koruma BÜRO YÖNETİMİ ve YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI PROGRAMI Yrd.Doç.Dr. Sefa KOCABAŞ RİSK ve RİSK ANALİZİ Risk Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı

Detaylı

V- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ

V- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ 12 22 Slayt 5/6 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ: (Nitel) Risk analiz yöntemleri FINE KINNEY Elmeri kontrol kayıt yöntemi Risk analiz yöntemleri ve hesaplama örnekleri V- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ

Detaylı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ 1. Yıl - GÜZ DÖNEMİ ZORUNLU DERSLER İş Sağlığı Epidemiyolojisi ISG701 1 3 + 0 6 İş sağlığı ve epidemiyoloji kavramlarının

Detaylı

İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir.

İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir. İş Sağlığı ve Güvenliği İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir. Çalışanların sağlığı ve güvenliğin bozulması

Detaylı

TEHLİKE VE RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

TEHLİKE VE RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ Sayfa No 6/1 Hazırlayan İnceleyen Onaylayan İş Güvenliği Uzmanı Kalite Yönetim Direktörü Başhekim 1.AMAÇ Bu prosedürün amacı; ÇEVRE SAĞLIK TESİSLERİ LİMİTED ŞİRKETİ faaliyetleri sırasında oluşabilecek

Detaylı

İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI

İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK TASLAĞI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde acil

Detaylı

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ

TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ Dr. Fatma IŞIK COŞKUNSES İSG Uzmanı / İSGÜM Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda

Detaylı

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur?

3. İşyerinde risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra önlemlere karar verilirken, hangi öncelik sıralamasının yapılması doğrudur? ÇALIŞMA SORULARI-İŞ KAZALARI-Bilal ÇOLAK 1. Aşağıda verilenlerden hangisi tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda riskin elimine edilmesi ya da azaltılması adına diğerlerine göre önceliğe sahiptir?

Detaylı

İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI

İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI 1 İSGDE KORUNMA POLİTİKALARI 2 Önleme: Bir şeyin olmasına veya yapılmasına engel olmak, Ortaya çıkan veya çıkacağı düşünülen bir tehlikeyi durdurmak, önüne geçmek. 3 Koruma: Bir kimseyi veya bir şeyi dış

Detaylı

ŞİDDET ŞİDDETİN DERECELENDİRME BASAMAKLARI

ŞİDDET ŞİDDETİN DERECELENDİRME BASAMAKLARI ŞİDDET ŞİDDETİN DERECELENDİRME BASAMAKLARI ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ AMAÇ: Hastane hizmetlerinin sunumu esnasında meydana gelebilecek riskleri belirlemek ve ortadan kaldırmak için gerekli yöntemleri

Detaylı

www.ankaraisguvenligi.com

www.ankaraisguvenligi.com I.BÖLÜM www.ankaraisguvenligi.com TEHLİKE: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli. (6331 sayılı İSG Kan.) TEHLİKE: Bir

Detaylı

RİSK YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ

RİSK YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ Sayfa Numarası 1/10 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı; olarak AVİSENNA SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş. FARABİ HASTANESİ faaliyetleri sırasında oluşabilecek potansiyel tehlikelerin ve bunlara ilişkin risklerin belirlenmesini,

Detaylı

NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ

NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ Sayfa 1 / 6 1. AMAÇ 2. KAPSAM Nazilli Devlet Hastanesinde bölüm bazında risk değerlendirmeleri yaparak çalışanların çalıştıkları alanlardan kaynaklı risklerini belirlemek ve gerekli önlemlerin alınmasını

Detaylı

Risk Değerlendirmesi RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI MALİYETİ

Risk Değerlendirmesi RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMESİ İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI MALİYETİ Amaç Katılımcıların, risk değerlendirme ve yönetimi ile ilgili kavramlar ile risk değerlendirme yöntemleri hakkındabilgisahibiolmalarını sağlamaktır. Risk Değerlendirmesi ÖğrenmeHedefleri Riskdeğerlendirmesinin

Detaylı

TEHLİKE DEĞERLENDİRME VE RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ

TEHLİKE DEĞERLENDİRME VE RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ 1. AMAÇ: Bu prosedürün amacı AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ nin faaliyetleri sırasında oluşabilecek potansiyel tehlikelerin ve bunlara ilişkin risklerin belirlenmesi, böylelikle beklenen veya olası risklerin kontrol

Detaylı

İşyeri Risk Değerlendirmesi için Prosedürler ve Araçlar

İşyeri Risk Değerlendirmesi için Prosedürler ve Araçlar Risk Değerlendirmesi ve İSG-YS konulu İSGİP Semineri 1 9 Temmuz 2010, Ankara İşyeri Risk Değerlendirmesi için Prosedürler ve Araçlar Heikki Laitinen Tehlike, kaza ve hastalıklara örnekler Yaralanma/hastalığın

Detaylı

Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri

Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri ZEKİYE KARAKAYA İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme

Detaylı

MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ

MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERE SOLUNUM İLE MARUZİYETTE RİSK DERECESİ BELİRLENMESİ BASİT RİSK DEĞERLENDİRMESİ METODU (HSE/COSHH-Control of substances hazardous to health ) 1 TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERE SOLUNUM

Detaylı

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN

Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR, Dr.Emirali KARADOĞAN Sağlık Kavramı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ne göre sağlık; Sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halidir.

Detaylı

VI TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ

VI TEHLİKE ANALİZ METODOLOJİLERİ 12 80 Slayt 6/6 TEHLİKE RİSK ANALİZ YÖNETİMİ METODOLOJİLERİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ Tehlike analiz metotları FTA Hata ağacı analizi, ETA Olay ağacı analizi, PHA Ön Tehlike Analizi, PRA Birincil risk

Detaylı

Ders No: 29 Hoş Geldiniz

Ders No: 29 Hoş Geldiniz Acil Durum Planları Ders No: 29 Hoş Geldiniz Eğitimimizin Amacı Katılımcıların, işyerlerinde acil durumlarda uygulanacak planlar ve bu planlamanın yapılması hakkında bilgi edinmelerini sağlamaktır. Öğrenim

Detaylı

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Amaç Bu Yönetmeliğin amacı; çalışanların kanserojen veya mutajen maddelere maruziyetinden kaynaklanabilecek

Detaylı

Çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları MADDE 6

Çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları MADDE 6 XXIII İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik b) Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. c) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm

Detaylı

SİVAS VOTORANTİM ÇİMENTO FABRİKASI ÇALIŞANLARINDA TİTREŞİM MARUZİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

SİVAS VOTORANTİM ÇİMENTO FABRİKASI ÇALIŞANLARINDA TİTREŞİM MARUZİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ SİVAS VOTORANTİM ÇİMENTO FABRİKASI ÇALIŞANLARINDA TİTREŞİM MARUZİYETİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Melek UYGUN, Hatice Rumeysa KIZILGÖZ ALTINBAŞ ÜNİVERSİTESİ İş Sağlığı Ve Güvenliği Programı Titreşim Kinetik enerjinin

Detaylı

İş Hijyeni Ölçümleri ve Mevzuat

İş Hijyeni Ölçümleri ve Mevzuat T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İş Hijyeni Ölçümleri ve Mevzuat ZEKİYE KARAKAYA İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı İSGÜM

Detaylı

İş yeri ortamında gürültü ve risk değerlendirmesi

İş yeri ortamında gürültü ve risk değerlendirmesi İş yeri ortamında gürültü ve risk değerlendirmesi Hüseyin SEZEK Fizikçi, Endüstri Mühendisi İSGÜM Kocaeli Bölge Laboratuvar Müdür V. Ankara 04 Kasım 2016 04.11.2016 1 GÜRÜLTÜ Gürültü istenmeyen veya zarar

Detaylı

Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği

Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Biyosidal Ürünlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Deniz BOZ ERAVCI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanı 1 İçerik - İş Sağlığı ve Güvenliği - İlgili

Detaylı

RİSK DEĞERLENDİRMESİ PROCEDÜRÜ. İçindekiler. Sayfa. Doküman NO Yayın Tarihi Revizyon No Revizyon Tarihi KRY

RİSK DEĞERLENDİRMESİ PROCEDÜRÜ. İçindekiler. Sayfa. Doküman NO Yayın Tarihi Revizyon No Revizyon Tarihi KRY İçindekiler 1. GİRİŞ... 2 2. AMAÇ... 2 3. METOT... 2 4. TANIMLAR... 2 5. RİSK ANALİZİNİN YAPILMASI... 4 5.1. Bilgilendirme... 5.2. Tehlike Kaynaklarının Belirlenmesi... 4 5.2.1. İşin Düzenlenmesi ve Organizasyona

Detaylı

İşçi ve İşveren Tanımları

İşçi ve İşveren Tanımları Kanun un Amacı Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve

Detaylı

09 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete

09 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 Bu Yönetmelik, işyerlerinde sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi

Detaylı

TEMEL İSG Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

TEMEL İSG Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği TEMEL İSG Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Ders Nu: 35 www.ustadlar.com.tr Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Konu; Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş

Detaylı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Madde 1- Bu Yönetmelik, işyerlerinde sağlık ve güvenlik şartlarının

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Madde 1- Bu Yönetmelik, işyerlerinde sağlık ve güvenlik şartlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği [Resmi Gazete: 09.12.2003 Salı, Sayı: 25311 (Asıl)] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu Yönetmelik,

Detaylı

TEHLİKE VE RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

TEHLİKE VE RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ Sayfa No 7/1 Hazırlayan İnceleyen Onaylayan İş Güvenliği Uzmanı Kalite Yönetim Direktörü Başhekim 1.AMAÇ Bu prosedürün amacı; ÇEVRE SAĞLIK TESİSLERİ LİMİTED ŞİRKETİ faaliyetleri sırasında oluşabilecek

Detaylı

(*09/12/2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)

(*09/12/2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (*09/12/2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde

Detaylı

RİSK DEĞERLENDİRMESİ ve ÇALIŞANLARIN İSG EĞİTİMLERİ. Ali Kaan ÇOKTU

RİSK DEĞERLENDİRMESİ ve ÇALIŞANLARIN İSG EĞİTİMLERİ. Ali Kaan ÇOKTU T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ RİSK DEĞERLENDİRMESİ ve ÇALIŞANLARIN İSG EĞİTİMLERİ Ali Kaan ÇOKTU İSG Uzman Yardımcısı Endüstri Mühendisi Giriş Genel

Detaylı

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA. http://www.isguvenligirehberi.com/

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA. http://www.isguvenligirehberi.com/ GÜRÜLTÜDEN KORUNMA SES VE GÜRÜLTÜ SES GÜRÜLTÜ Havada dalgalar şeklinde hareket eden titreşimler İnsan kulağına hoş ve uyumlu gelen titreşimler İstenmeyen, rahatsız edici ve işitme sistemi için tehlikeli

Detaylı

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Burhanettin KURT Genel Müdür Yardımcısı 23 Aralık 2014 6331 sayılı İş Sağlığı

Detaylı

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve

İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve MESLEKİ RİSKLER VE İŞ HİJYENİ İş Hijyeni; İşyerinde oluşan hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik ilik halini i bozan, işçiler il ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından: Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik* (*26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)

Detaylı

Fiziksel Risk Etmenleri

Fiziksel Risk Etmenleri Fiziksel Risk Etmenleri Fiziksel risk etmenleri: 1) Gürültü, 2) Titreşim, 3) Termal Konfor (Sıcaklık, Nem, Hava Akımı), 4) Aydınlatma, 5) Radyasyon, 6) Basınç olarak sayılabilir. 1. Gürültü Gürültü, genel

Detaylı

ADANA DEVLET HASTANESİ ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ 2016 MAYIS

ADANA DEVLET HASTANESİ ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ 2016 MAYIS ADANA DEVLET HASTANESİ ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ 2016 MAYIS Hukuki Yardim ve Beyaz Kod Uygulaması Genelgesi- 2016/3 28/04/2012 tarihli ve 28277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sağlık Bakanlığı Personeline

Detaylı

FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ

FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ 1 2 GÜRÜLTÜ 3 Gürültü, genel olarak istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır. SES Katı, sıvı ve havada dalgalar halinde yayılan bir enerji şeklidir 4 FREKANS Birim zamandaki

Detaylı

RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEK

RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEK yol kenarına istiflenmiş kargoların taşınmasını istiyor. RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEK 1. Depoda forklift ve yaya yolu mevcut 2. Köşelerde ayna konulmamış 3. Forklift bakımlarında formlar doldurulmuyor 4. Çalışma

Detaylı

ÇALIŞMA MEVZUATI İLE İLGİLİ BİLGİLER

ÇALIŞMA MEVZUATI İLE İLGİLİ BİLGİLER ÇALIŞMA MEVZUATI İLE İLGİLİ BİLGİLER 30.06.2012 Resmi Gazete 01.01.2013 yürürlüğe girdi KAPSAM Kamu ve özel bütün işyerleri Memur ve işçi bütün çalışanlar Çırak ve stajyerler de dahil İLGİLİ MEVZUAT 6331

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) BACAGAZI EMİSYON (TS CEN/TS 15675 ve TS EN 15259 Şartlarına Uygun) Deney Laboratuvarı Adresi :Necatibey Cad. Gümrük Sok. Küçük Han No:4 Karaköy - Beyoğlu 34425

Detaylı

X X İl Milli Eğitim Müdürlüğü Toplum Sağlığı Merkezleri X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X. X X X X X X Okul/Kurum Müdürlükleri

X X İl Milli Eğitim Müdürlüğü Toplum Sağlığı Merkezleri X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X. X X X X X X Okul/Kurum Müdürlükleri A 1 B 2 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SORUMLULARININ TESPİTİ İl/İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri ve Bağlı bulunan Okul/Kurumların işveren vekillerinin tespit edilerek, makam onayının alınması İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜKLERİ

Detaylı