THE ESSENTIAL GEODESIC AND METEOROLOGICAL MEASUREMENTS IN STRUCTURING THE PROJECT ON AIR-CONDITIONING OF A HIGHWAY TUNNEL
|
|
- Bulut Bilgi
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 BİR KARAYOLU TUNELİ HAVALANDIRMA PROJESİNİN YAPILMASINDA GEREKLİ JEODEZİK VE METEOROLOJİK ÖLÇMELER H. İNCE 1, T. AYHAN 2 1 Trakya Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu, Harita Kadastro Programı, Edirne, hince@trakya.edu.tr 2 Karadeniz Teknik Ünivesitesi Müh.Mim.Fak. Makina Böl.(emekli) Trabzon Özet Bir kilometreden uzun karayolu tünellerinde, seyir halindeki araçlardan çıkan egzoz gazları kirli hava oluşturur.uzun tünellerde ve kurp şeklindeki tünellerde hava sirkülasyonu çok azdır. Uzun tünellerin kendiliğinden havalandırılması da mümkün değildir. Tünel içindeki kirli havanın dışarıya atılması için bir havalandırma sisteminin yapılması gerekir. Bir karayolu tünelinin havalandırma projesinin hazırlanabilmesi için, tünel girişlerinde ve tünel içinde belirlenmiş noktalarda bazı meteorolojik faktörlerin zamana göre değişimlerinin bilinmesi ve tünel içinde taşıtlardan çıkan egzoz gazlarıyla oluşacak CO 2 miktarının tespiti gerekmektedir. Bu meteorolojik faktörler atmosfer basıncı, sıcaklığı, buhar basıncı ve rüzgar hızıdır. Bu faktörlerden atmosfer basıncı, sıcaklığı ve buhar basıncı, tünel içinde eşit aralıklarla işaretlenmiş noktalarda, rüzgar hızı ise işaretlenen bu noktalarda, bu noktaların enkesit doğrultusunda muhtelif aralıklarla işaretlenen noktalarında ve tünel girişlerinde tabandan tavana doğru belirlenmiş yükseklik farklarında ölçülür. Gerek tünel ekseni üzerinde eşit aralıklarla ara noktaların ve ilgili noktalarda enine kesit doğrultusunda belirli aralıklarla ara noktaların işaretlenmesi, gerekse tünel girişlerinde tünel tabanından itibaren belirli yükseklik farklarında noktaların işaretlenmesi, jeodezik bir çalışmayı gerektirmektedir. Bu çalışma, mühendislik ölçmelerinin farklı bir alanda uygulanmasına örnektir.tünel içinde taşıtlardan çıkan egzoz gazlarıyla oluşan CO 2 miktarı, araçların tünel boyunca aldığı yola göre teorik veya deneysel olarak hesaplanabilir. Bu çalışmada kullanılan aletler hakkında bilgi verilmiş ve yapılan ölçmeler sonucu elde edilen bulgular ve kanâatler sunulmuştur Anahtar kelimeler :Karayolu tüneli havalandırma projesi, jeodezik meteorolojik ölçmeler THE ESSENTIAL GEODESIC AND METEOROLOGICAL MEASUREMENTS IN STRUCTURING THE PROJECT ON AIR-CONDITIONING OF A HIGHWAY TUNNEL Abstract The exhaust fumes reeking from the motor vehicles that are in transit cause air pollution inside the highway tunnels, which are longer than a kilometer. The circulation of air is rather insufficient in long and curve-formed tunnels. It is not possible for the long tunnels to be ventilated spontaneously. It is only possible when an air-conditioning system is established inside the tunnel to dismiss the polluted air from the tunnel. It is necessary to detect the amount of CO 2, which will come out of exhaust fumes of the motor vehicles inside the tunnel, and also know the changes in certain meteorological factors in time at some points of the tunnel, which were determined beforehand in order to prepare the air-conditioning project of a highway tunnel. These meteorological factors include atmospheric pressure, heat, vapor pressure, Kasım 2005, İTÜ İstanbul 414
2 and wind speed. These factors are measured in different ways; atmospheric pressure, heat, vapor pressure are measured at equally marked points inside the tunnel, while wind speed is measured at just this points, at points marked on various intervals through cross section, and also at differences of height detected from the bottom to top of the tunnel. Either marking certain equally divided points on the axis of the tunnel or marking the points through cross section using various intervals or marking the points at different heights detected from the bottom to top of the tunnel require a geodesic research. This study is an example of the application of engineering measurements in a different field. The amount of CO 2, which comes out of the exhaust fumes of the motor vehicles inside the tunnel, can be calculated considering the distance that the motor vehicles take through the tunnel or via experiments. In this study, the materials used have been introduced, the findings obtained through certain measurements and views on this study have been submitted. Keywords: The Project of Aır-Condıtıonıng of A Hıghway Tunnel, Geodesıc And Meteorologıcal Measurements 1.Giriş Bir kilometreden uzun karayolu tünellerinde, hareket halindeki araçlardan çıkıp atmosfere yayılan egzoz gazları kirli hava oluşturur. Uzun karayolu tünellerinde ve kurp şeklinde olan tünellerde hava sirkülasyonu gayet azdır. Uzun tünellerin kendiliğinden havalandırılması da mümkün değildir. Bu itibarla, uzun karayolu tüneli içindeki havanın sirkülasyonu için, mutlaka havalandırma sisteminin yapılması gerekir. Bir karayolu tünelinin havalandırma projesinin hazırlanmasında; tünel girişlerinde ve tünel içinde belirlenmiş noktalarda atmosfer basıncının, sıcaklığının, buhar basıncının ve rüzgar hızının zamana göre değişim değerlerine ve tünel içinde taşıtlardan çıkan egzos gazlarıyla oluşan CO 2 nin miktarına ihtiyaç bulunmaktadır. Tünel içinde bu faktörler, jeodezik aletlerle belirlenmiş noktalarda ölçülür. Rüzgar hızı, bu noktalarla birlikte, bu noktalarda, bu noktaların enine kesit doğrultusunda muhtelif uzaklıklarda ara noktalarda ve tünel girişlerinde tabandan tavana doğru belirli yükseklik farklarında ölçülür. Belirtilen bu çalışmalar, mutlaka jeodezik bir ekiple yapılır. Tünel içinde taşıtlardan çıkan egzoz gazlarıyla oluşan CO 2 miktarı, araçların tünel boyunca aldığı yola göre teorik veya deneysel olarak hesaplanabilir. Bu çalışmada önce, tünellerin havalandırılmasında gerekli fiziki ve yasal sebepler açıklanmış, sonra meteorolojik faktörlerin ölçülmesinde kullanılan aletler hakkında bilgi verilmiştir. Konuyla ilgili olarak Doğu Karadeniz Bölgesinde Trabzon ile Gümüşhane arasında yer alan Zigana Tünelinde uygulama yapılmıştır. Ölçülen meteorolojik faktörlerin zamana göre değişim grafikleri düzenlenmiştir. Bu uygulama sonucunda elde edilen bulgular ve kanaatler belirtilmiştir. 2. Tünellerde Havalandırmanın Mahiyeti Ve Havalandırmayı Gerektiren Fiziki ve Yasal Sebepler Tünel içinde atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ile aerosol halindeki emisyonların çevreye olan olumsuz etkilerinin kontrol altına alınması ve önlenmesi için havalandırma gerekir Kasım 2005, İTÜ İstanbul 415
3 2.1 Fiziki Sebepler Tünel havalandırılması, değişken hava şartlarında incelenebilir. Tünel içindeki hava konsantrasyonunun değişmesinde, sis, yağmur, tünel içindeki araç sayısı, araç çeşidi, zeminin temizliği, kirliliği etkilidir. Hava konsantrasyonunun artmasına iklim şartları ve mevsimler de etkili olmaktadır. Ayrıca tünel yapılan bölgenin ağaçlık ve çıplak olması da önem arz eder. Bilindiği üzere, yeşil yapraklı bitkiler, fotosentez sonucu çevreye oksijen verirler. Bu nedenle çıplak arazilerin ağaçlandırılması gerekir. Bu da karayolu tüneli olan bir yerde, bir çeşit doğal havalandırma olarak kabul edilebilir. Fakat tünel için bu yetersiz olduğundan, mekanik bir sistemle havalandırma yöntemi uygulanır. 2.2 Yasal Sebepler 2 Kasım 1986 tarihli sayılı Resmi gazetede yayınlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin ( 2. maddesinde Bu yönetmeliğin amacı, her türlü faaliyet sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insan ve çevresini hava alıcı ortamdaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak, hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya çıkmamasını sağlamaktır şeklinde ifade edilmiştir. Burada emisyon; yakıt ve benzerlerinin yanmasıyla; sentez, ayrışma, buharlaşma ve benzeri işlemler sonucu bir tesisten atmosfere yayılan kirleticilerdir. Görüldüğü üzere yasa hükmü, bir karayolu tüneli içinde ortaya çıkan hava kirlenmesini önlemek için de geçerlidir. Belirtilen yönetmeliğin 48. maddesinde Hava kalitesinin belirli kritik değerlere ulaşması halinde veya hava akımlarının sınırlı olduğu bölgelerde valilikler geçici veya sürekli olarak trafiği sınırlandırabilir veya yasaklayabilir. hükmü de yer almaktadır. 3. Tünel Havalandırma Projesinin Yapılmasında Gerekli Elemanlar Bir karayolu tünelinin havlandırma projesinin hazırlanabilmesi için, tünel girişlerinde ve tünel içinde belirlenmiş noktalarda bazı meteorolojik faktörlerin zamana göre değişimleri ile tünel içinde oluşacak CO 2 gazının miktarının tespiti gerekmektedir. Bu itibarla, tünel havalandırma projesinin hazırlanmasında yapılan ölçmeler; jeodezik ölçmeler, meteorolojik ölçmeler ve CO 2 gazının tespitiyle ilgili ölçmeler olmak üzere üç gruba ayrılır (Sarıyılmaz, Boğuşlu, Aydın, 1987). 3.1 Jeodezik Ölçmeler Önce havalandırma projesi yapılacak tünelin boyu belirlenir. Bunun için doğrudan ölçü yapılacağı gibi tünel ile ilgili projeden yararlanılır. Eğer tünel uzunluğu ölçülecekse, tünel içinde yatay kurp yoksa ve tünel girişi ile çıkışı arasında bir görüş engeli yoksa, tünel girişine, aradaki yatay uzaklığı ölçebilecek kapasitede bir elektronik uzaklık ölçer kurulur, diğer tünel girişine aradaki uzaklığı ölçecek sayıda reflektör tutulur. Tünelin yatay uzaklığı ile aradaki kot farkı kontrollu olarak ölçülür. Bundan sonra, tünel içinde ölçülecek meteorolojik faktörlerin, minimum kaç metre aralıklarla ölçülmesi isteniyorsa, bu değer dikkate alınarak, işaretlenecek ara nokta sayısı belirlenir. Tünel başlangıç noktasından itibaren, tünel ekseni yönünde belirlenen ara uzaklık değerleri bir elektronik takeometre yardımıyla aplike edilir. Aplike edilen her nokta, zeminde bir beton çivisiyle işaretlenir. İşaretlenen noktayı sonradan kolaylıkla bulmak için, ilgili noktanın yanına uygun bir işaret (tuğla, tahta parçası gibi) konulur Kasım 2005, İTÜ İstanbul 416
4 Tünel ekseni üzerinde işaretlenen noktaların enine kesit doğrultusunu hassas olarak belirlemeye gerek yoktur. Tünel içinde enine kesit doğrultusu, tünel eksenine dik olacak şekilde yaklaşık olarak belirlenebilir. Aplike edilen doğrultu üzerinde, eksendeki ara noktadan itibaren belirlenen yatay uzaklıklar çelik şerit metre ile zemine işaretlenir. Eksendeki ara noktanın numarası, enine kesit doğrultusunda tünel yan yüzeyine, boyayla yazılır. Bu şekilde işaretlenen noktalar, hazırlanan bir kroki altlığına da işaretlenir. Tünel girişlerinde tabandan tavana doğru belirlenmiş yüksekliklerde, rüzgar hızının ölçüsü için, ilgili noktalarda tutulan miradan faydalanılır 3.2 Meteorolojik Ölçmeler Bir tünel havalandırma projesini hazırlanmasında ölçülmesi gereken meteorolojik faktörler, atmosfer basıncı, sıcaklığı, buhar basıncı ve rüzgar hızıdır. Bu faktörlerin mahiyeti ve ölçüsünde kullanılan aletler hakkında aşağıda kısaca bilgi verilmiştir (İnce, 1987). Atmosfer Basıncı : Birim yüzey üzerindeki hava sütununun ağırlığıdır. Deniz seviyesinden itibaren yükseldikçe atmosfer basıncı azalır. Atmosfer basıncı doğrudan cıvalı barometrelerle, dolaylı olarak madeni barometrelerle ölçülür. Cıvalı barometreler meteoroloji istasyonlarında kullanılır ve bir duvar üzerine düşey konumda yerleştirilir. Cıvalı barometrelerle yapılan basınç ölçmelerine sıcaklık, kılcallık, yerçekimi ve ayar düzeltmeleri (Özbenli, Tüdeş, 1989; Özgen, 1984) getirilerek deniz seviyesine indirgenir. Madeni barometreler, taşınmalarındaki kolaylık nedeniyle arazi çalışmalarında kullanılır. Madeni barometre ile basınç ölçüsüne başlamadan önce ve ölçü sonunda, madeni barometre, ölçme sahasına en yakın bir meteoroloji istasyonundaki cıvalı barometre ile karşılaştırılarak, madeni barometre sabiti elde edilir. Ölçme süresince barometre sabitinin zamana göre değişimi lineer kabul edilerek, arazide yapılan ölçmelere, ölçü saatine uygun düzeltmeler getirilir. Madeni barometrede yapılan basınç ölçmelerine ayrıca sıcaklık ve bölüm düzeltmeleri de getirilir. Atmosfer Sıcaklığı : Atmosferin gölgeli ortamda (doğrudan güneş ışığı olmayan bir ortamda) ölçülen hava sıcaklığıdır. Atmosfer sıcaklığı, dijital termometre ile de ölçülmekle birlikte uygulamada aspiratörlü psikrometre adı verilen aletle ölçülür. Aspiratörlü psikrometre birinin ucu ıslak, diğerinin ucu kuru durumda olan iki termometre ve belirli bir rüzgar hızı veren mekanik aspiratörden ibarettir. Atmosfer sıcaklığı, aspiratör çalıştırılarak kuru termometreden ölçülür. Buhar Basıncı : Atmosfer içinde bulunan su buharının sahip olduğu kısmi basınçtır. Buhar basıncı (P b ), P b =P bd P a A s (t-t ) (1) bağıntısından elde edilir (DMİGM, 1960). Burada P bd : doymuş buhar basıncı, P a : ölçülen atmosfer basıncı, t : ıslak hava sıcaklığı, t: kuru hava sıcaklığı, A s : kullanılan aspiratörün hızına bağlı sabitedir Doymuş buhar basıncı, havanın tamamen doymuş hale geçtikden sonra sahip olduğu buhar basıncına denir. Doymuş buhar basıncı, ölçülen ıslak hava sıcaklığına göre bu konuda düzenlenmiş bir çizelgeden alınır (Berry, Bollay, Beers, 1973). Rüzgar Hızı : Hava moleküllerinin sıcaklığı yüksek olan bölgelere doğru oluşturduğu akıma rüzgar denir. Rüzgar hızı m/sn biriminde anemometre adı verilen, taşınması kolay olan bir aletle ölçülür Kasım 2005, İTÜ İstanbul 417
5 3.3 CO 2 Gazının Tespitiyle İlgili Ölçmeler Tünel içinde oluşacak CO 2 gazının miktarı, tünel boyunca araçların aldığı yola göre teorik veya deneysel olarak hesaplanabilir. Teorik hesaplamada, araçların yapım firması tarafından belirtilen teknik rapordaki miktarı (egzoz gazları), tünel uzunluğu dikkate alınarak hesaplanır. Deneysel olarak, gazların ısı iletme özelliğinden yararlanılarak düzenlenen fiziki analiz cihazıyla yapılabilir (Sarıyılmaz, Boğuşlu, Aydın, 1987). 4. Zigana Tunelinde Uygulama Zigana tüneli, deniz seviyesinden 1890 m yükseklikte olup, Zigana dağının iki yamacı arasında açılmıştır. Tünel boyu, proje verilerine göre 1704 m, tünel girişi ve çıkışı arasında (Trabzon Gümüşhane yönünde) -%1.55 lik eğim ve yaklaşık 25 m kot farkı mevcuttur. Tünelin her iki giriş ağzı dağla kapalı olduğu için havalandırma açısından bir dezavantaj teşkil etmektedir. Rüzgar hızı kesilince oluşan sis, duman, gaz, toz ve aerosol maddelerin tünel içinde birikmesine ve dolayısıyla insan sağlığı ve trafik emniyeti açısından çeşitli zararlara sebep olabilir. 4.1 Kullanılan Jeodezik ve Meteorolojik Aletler Tünel uzunluğunun ölçülmesinde ve ara noktaların zeminde işaretlenmesinde Distomat (DI 3) elektronik uzaklık ölçer, ölçü esnasında haberleşme için telsiz, enine kesit doğrultusunda belirli uzaklıkta noktaların işaretlenmesinde çelik şerit metre, tünel tabanından tavanına doğru belirli yüksekliklerin tespitinde mira, atmosfer basıncının ölçülmesinde madeni barometre, sıcaklık ve buhar basıncı ölçüsünde aspiratörlü psikrometre, madeni barometrenin kalibrasyonu için cıvalı barometre, rüzgar hızının ölçülmesinde anemometre, ve tünel içinin aydınlatılmasında el feneri kullanılmıştır. Tünelde atmosfer basıncının ölçülmesinde Askania Mikrobarometre Gb5 ( ve nolu aletler) aleti (Graf,1952) kullanılmıştır. Madeni barometre, Trabzon Meteoroloji istasyonundaki cıvalı barometre ile her ölçüden önce ve sonra karşılaştırılmış (Şekil 1.(a)) ve alet sabitleri elde edilmiştir. Madeni barometre ile yapılan okumalardan, atmosfer basıncı (P a ) P a = P o +G 2 K a +D T a + X (2) ifadesiyle (Schaberow,1969) elde edilmiştir. Burada P o : Madeni barometrede I. göstergeden okunan değere göre hesaplanmış, çizelgeden alınan basınç değeri, G 2 : Madeni barometrede II. göstergeden okunan sayı değeri (Şekil.2), K a : Aletle ilgili katsayı, D T a: Madeni barometreye getirilen sıcaklık düzeltmesi, X: barometre sabitidir. Ölçü esnasında bir s i zamanına ait X i, X n O X İ =X O + ( Si S ) S n X S O O (3) bağıntısıyla elde edilir. Burada X O : Ölçü başlangıcındaki alet sabiti, X n : Ölçü sonundaki alet sabiti, S O : ilk kalibrasyon zamanı, S n : son kalibrasyon zamanıdır. Atmosfer sıcaklığının ve buhar basıncının ölçüsünde aspiratörlü psikrometre kullanılmıştır (Şekil.1(b)). Doymuş buhar basıncı değerleri, bu konuda hazırlanmış bir çizelgeden (Berry, Bollay, Beers, 1973) alınmıştır. (1) bağıntısı içinde yer alan A s için sabit değeri kullanılmıştır Kasım 2005, İTÜ İstanbul 418
6 (a) (b) Şekil 1.(a) Meteoroloji istasyonunda madeni barometrenin cıvalı barometre ile karşılaştırılması (b) Tünelde belirlenen noktalarda madeni barometre ile aspiratörlü psikrometrenin kullanılması Şekil. 2 Askania Mikrobarometre Gb 5 aletinde atmosfer basıncını okuma düzeni (Schaberow,1969) Tünel İçinde Ara noktaların İşaretlenmesi Ara noktalar, tünel girişinden itibaren Şekil 3 de belirtildiği gibi aplike edilmiş ve zemine beton çivisi çakılarak işaretlenmiştir. İşaretlenen noktaların yanına kolay bulmak amacıyla birer yardımcı işaret konulmuştur. İşaretlenen eksen noktasından, yaklaşık olarak belirlenen enine kesit doğrultusu üzerinde eksen ara noktasından itibaren 1.80m 3.60m ve 5,40m yatay uzaklığındaki noktalar ( Şekil.4, Şekil.5), çelik şerit metreyle ölçülerek zeminde işaretlenmiştir. Tünel ekseni üzerinde işaretlenen noktalarda meteorolojik faktörlerin ölçülmesinde zaman kaybının minimum olması için, nakil aracı olarak bir taksiden yararlanılmıştır Kasım 2005, İTÜ İstanbul 419
7 4.3 Tünel Girişlerinde ve Ara Noktalarda Meteorolojik Faktörlerin Ölçülmesi Meteorolojik faktörlerin ölçümü iki şekilde yapılmıştır. Tünel girişlerinde yapılan ölçmelerde; mevcut aletlerle 15 dakika aralıklarla atmosfer basıncı, sıcaklığı ve buhar basıncı ve rüzgar hızı ölçülmüştür. Her bir ara noktada ölçümler 4-5 dakikada yapılmıştır. Ölçüm zaman aralığı küçük olduğu için, ara noktalarda yapılan ölçümler, aynı zamanda yapılmış gibi kabul edilmiştir. Şekil 3. Zigana tünelinde, tünel girişinden itibaren işaretlenen ara noktalar ve başlangıca olan uzaklıkları Rüzgar hızı, tünel ekseni boyunca işaretlenen noktalarda ve bu noktaların enine kesit doğrultusu üzerinde belirlenmiş noktalarda ve tünel girişlerinde tabandan tavana doğru 0,50 m aralıklarla 5,50 m ye kadar mirayla belirlenen yükseklik farklarında anenometre kullanılarak ölçülmüştür. Yapılan ölçümlerden, önce (3) bağıntısıyla arazideki ölçü zamanlarına ait kalibrasyon değerleri (barometre sabitleri) elde edilmiş, (2) bağıntısıyla atmosfer basınç değerleri hesaplanmıştır. Buhar basıncı değerleri (1) nolu bağıntıyla bulunmuştur. Tünel içindeki ara noktalarda ve tünel girişlerinde meteorolojik faktörlerin değişimleri örnek olarak Şekil da gösterilmiştir. Şekillerde; P a : atmosfer basıncı (mb biriminde), t: atmosfer sıcaklığı ( o C biriminde), P b :buhar basıncı (mb biriminde), V: rüzgar hızı (m/sn biriminde) olarak gösterilmiştir Kasım 2005, İTÜ İstanbul 420
8 Şekil 4- Zigana tünelinde girişden ( T: Trabzon tarafı) çıkışa (G: Gümüşhane tarafı) kadar belirlenen ara noktalarda meteorolojik faktörlerin değişimi. Şekil. 5 Zigana tünel girişinde (Trabzon tarafı)ölçülen meteorolojik faktörlerin zamana göre değişimi Kasım 2005, İTÜ İstanbul 421
9 4,5 4 3,5 Rüzgar hızı (m/sn) 3 2,5 2 1,5 1 0, ,50 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 Tünel Tabanından Tavana Yükseklik Farkları (m) Şekil. 6 Tünel girişinde ölçülen rüzgar hızının, muhtelif yükseklik farklarında değişimi. 4.4 Yapılan Ölçümlerin Değerlendirilmesi Zigana tünelinde ölçülen meteorolojik faktörlerin grafikleri değerlendirildiğinde; 1-Zigana tüneli giriş noktaları arasında belirli bir kot farkı (25 m) olduğundan, bunların atmosfer basınçları arasında 2 mb lık fark vardır. Hava akımının yüksek basınçtan alçak basınca doğru oluştuğu dikkate alındığında; tünel içindeki kirli havanın dışarıya atılmasında bu basınç farkının önemli bir etkisinin olmadığı, 2- Tünel dışındaki hava sıcaklığı, tünel içine göre fazla olduğunda; tünel içindeki kirli havanın, sıcak olan havaya doğru hareket ettiği, 3- Sis oluştuğunda, havanın tamamen neme doyduğu, buhar basıncının, havanın nemli oluşuna göre değiştiği, ancak buhar basıncının zamanla tünel boyunca değişiminde büyük farklılıklar olmadığı, 4- Rüzgar hızının tünel boyunca bir gün içinde yön değiştirdiği, yani sabahtan öğleye kadar Gümüşhane den Trabzon yönüne doğru esmekte iken, öğleden sonra tam tersi olduğu, 5-Tünel doğrultusunun tünel giriş ve çıkışından esen rüzgar yönlerine tam olarak paralel olmayışı sebebiyle rüzgar hızının tünel içine azalarak girdiği, bu durumda rüzgarın tünel içinde oluşan kirli havanın dışarıya atılmasına yeterli olmadığı görülmüştür. 6-Tünel girişlerinde ve tünel içinde ölçülecek meteorolojik faktörler dikkate alınarak, değerlendirme yapabilen elektronik bir sistemle çalışan bir havalandırma sisteminin yapılması gerektiği anlaşılmıştır Kasım 2005, İTÜ İstanbul 422
10 5. Sonuç ve Öneriler 1-Bir karayolu tünelinin havalandırma projesini hazırlanmasında, tünel içinde eksen doğrultusunda ve enine kesit doğrultusunda belirli aralıklarla ara noktaların aplikasyonunda ve tünel girişlerinde düşey doğrultuda muhtelif yüksekliklerde rüzgar hızının ölçülmesinde mutlaka jeodezik bir ekibe ihtiyaç olduğu, 2- Tünel giriş ve çıkışı arasında, ara noktaların tünel girişlerinde yaklaşık 100 m uzaklıkta, tünel içindeki ara noktaların 200 m aralıklarla alınmasının; meteorolojik faktörlerin tünel boyunca değişimlerini izlemek için yeterli olduğu, 3- Tünel girişinden çıkışına kadar, meteorolojik faktörlerin ölçüsü nedeniyle geçen bir saatlik süre içinde, bu faktörlerin zamana göre değişmediği varsayımında, önemli bir hata yapılmadığı, 4-Tünelde enine kesit doğrultusundaki ara noktalarda rüzgar hızının ölçülmesinde, enine kesit doğrultusunun yaklaşık olarak belirlenmesinin, rüzgar hızı ölçü hassasiyetini etkilemediğinden, yeterli olduğu, 5-Tünel ekseni ara noktasından itibaren, yarı platform genişliği dikkate alınarak, enine kesit doğrultusunda ara noktaların yaklaşık 1,5-2 m aralıklarla alınmasının ve tünel girişlerinde tabandan başlayarak 0.50 m aralıklarla tavana doğru rüzgar hızının ölçülmesinin, rüzgarın hızının değişimini belirlemek için yeterli olduğu görülmüştür. Kaynaklar Berry, F.A., Bollay,E. ve Beers,R.N. (1973). Handbook of Meteorolgy, s.70, 353, Graf, A., (1952). Höhenmessungen auf der zugspitze mit dem Mikrobarometer Gb 5 (Askania), Zfv Jg 77, Heft 10, Okt., sh İnce, H., (1987). Barometrik Yükseklik Tayininde Hassasiyet Araştırması, Doktora Tezi, K.Ü. (K.T.Ü.) Fen Bil.Enst., Trabzon Özbenli, E., Tüdeş, T., (1989). Ölçme Bilgisi Pratik Jeodezi, KTÜ Müh.Mim.Fak.yayını, , Trabzon Özgen, M. G. (1984). Mühendis ve Mimarlar için Ölçme Bilgisi (Topoğrafya) İTÜ Yay., , İstanbul Sarıyılmaz, A., Boğuşlu, Y. ve Aydın, K., (1988). Zigana Tünelinde Havalandırma Projesinin Yapılması İçin Gerekli Bilgi Ve Öneriler, K.T.Ü.Müh.Mim.Fak.Makina Müh.Böl. Bitirme Çalışması, 90 sh., Trabzon Schaberow, A. (1969). Mikrobarometer Gb 5 Nr.1439, Nr , Continental Elektroindustrie AG, ASKANIA- WERKE, Berlin DMİGM (1960). Meteoroloji Memurlarının El Kitabı, Havadaki Subuharı Basıncının ve Doyma Derecesinin Bulunması, Dev.Meteor.İş.Gn.Mud., Teknik seri No, 16, Ankara Kalitesi.htm Kasım 2005, İTÜ İstanbul 423
TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri
TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıTOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri
TOPOĞRAFYA Yüksekliklerin Ölçülmesi Nivelman Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıMETEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem
METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme
DetaylıMeteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma
Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle
DetaylıÖlçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü
Ölçme Bilgisi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. H. Ebru ÇOLAK ecolak@ktu.edu.tr Karadeniz Teknik Üniversitesi, GISLab Trabzon www.gislab.ktu.edu.tr/kadro/ecolak DÜŞEY MESAFELERİN YÜKSEKLİKLERİN
DetaylıMETEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı
METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu
DetaylıKALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI
KALINLIK VE DERİNLİK HESAPLAMALARI Herhangi bir düzlem üzerinde doğrultuya dik olmayan düşey bir düzlem üzerinde ölçülen açıdır Görünür eğim açısı her zaman gerçek eğim açısından küçüktür Görünür eğim
DetaylıYOL PROJELERİNDE YATAY KURPTA YAPILACAK KÜBAJ HESABININ YENİDEN DÜZENLENMESİ
YOL PROJELERİNDE YATAY KURPTA YAPILACAK KÜBAJ HESABININ YENİDEN DÜZENLENMESİ Yrd.Doc.Dr. Hüseyin İNCE ÖZET Yol projelerinde yatay kurpta enkesitler arasında yapılacak kübaj hesabında, kurbun eğrilik durumu
DetaylıARAZIDE NOKTALARIN ISARETLENMESI- ARAZI ISLERI
ARAZIDE NOKTALARIN ISARETLENMESI- ARAZI ISLERI Arazide açi ve uzunluk ölçmelerinin yapilabilmesi için noktalara ve bu noktalarla belirlenen dogrulara gereksinim vardir. Noktalar görünebilir olmali ve arandiklarinda
Detaylı2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi
2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik
DetaylıYÜKSEKLİK ÖLÇMELERİ DERSİ GEOMETRİK NİVELMAN
YÜKSEKLİK ÖLÇMELERİ DERSİ GEOMETRİK NİVELMAN Yrd. Doç. Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç. Dr. İsmail ŞANLIOĞLU 9.3. Nivelman Ağları ve Nivelman Röper Noktası Haritası yapılacak olan arazi üzerinde veya projenin
DetaylıKESİTLERİN ÇIKARILMASI
KESİTLERİN ÇIKARILMASI Karayolu, demiryolu, kanal, yüksek gerilim hattı gibi inşaat işlerinde projelerin hazırlanması, toprak hacminin bulunması amacı ile boyuna ve enine kesitlere ihtiyaç vardır. Boyuna
DetaylıDİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE
Ölçme Bilgisi DERS 6 DİK KOORDİNAT SİSTEMİ VE TEMEL ÖDEVLER Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) M. Zeki COŞKUN ( İTÜ ) TEODOLİT Teodolitler, yatay ve düşey açıları yeteri incelikte ölçmeye yarayan optik aletlerdir.
DetaylıTOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları
TOPOĞRAFYA Kesitlerin Çıkarılması, Alan Hesapları, Hacim Hesapları Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıMÜHENDİSLİK ÖLÇMELERİ UYGULAMASI (HRT4362) 8. Yarıyıl
İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Ölçme Tekniği Anabilim Dalı MÜHENDİSLİK ÖLÇMELERİ UYGULAMASI (HRT4362) 8. Yarıyıl D U L K Kredi 2 0 2 3 ECTS 2 0 2 3 UYGULAMA-1 ELEKTRONİK ALETLERİN KALİBRASYONU
DetaylıTOPOĞRAFYA Takeometri
TOPOĞRAFYA Takeometri Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıProf. Dr. Berna KENDİRLİ
Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Genel olarak havalandırma, yapı içerisindeki kullanılmış havanın doğal veya yapay olarak yapı dışındaki temiz havayla yer değiştirmesidir. Sera içinde ortam sıcaklığının aşırı
DetaylıUzunluk Ölçümü (Şenaj) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Uzunluk Ölçümü (Şenaj) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Uzunlukların Ölçülmesi (Şenaj) Arazide uzunlukların doğru ve hassas bir şekilde ölçülmesi, projelerin doğru hazırlanmasında ve projelerin araziye uygulaması
DetaylıARAZİ ÇALIŞMASI -1 DERSİ ELEKTRONİK ALETLERİN KONTROL VE KALİBRASYONU UYGULAMALARI
ARAZİ ÇALIŞMASI -1 DERSİ ELEKTRONİK ALETLERİN KONTROL VE KALİBRASYONU UYGULAMALARI HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI JEODEZİK METROLOJİ LABORATUVARI İstanbul, 2018 1.ELEKTRONİK TAKEOMETRELERİN
DetaylıHidroloji Disiplinlerarası Bir Bilimdir
HİDROLOJİ KAPSAM Hidrolojik Çevrim ve Elemanları Hidrolojik Değişkenlerin Ölçülmesi ve Analizi Yağış Buharlaşma Terleme Sızma Analizleri Akım Ölçümleri ve Verilerin Analizi Yüzeysel Akış Yağış-Akış İlişkisi
DetaylıYÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ. Ölçme Bilgisi Ders Notları
YÜKSEKLİK ÖLÇÜMÜ Yeryüzündeki herhangi bir noktanın sakin deniz yüzeyi üzerinde (geoitten itibaren) çekül doğrultusundaki en kısa mesafesine yükseklik denir. Yükseklik ölçümü; belirli noktalar arasındaki
DetaylıARAZİ ÇALIŞMASI -1 DERSİ ELEKTRONİK ALETLERİN KONTROL VE KALİBRASYONU UYGULAMALARI
ARAZİ ÇALIŞMASI -1 DERSİ ELEKTRONİK ALETLERİN KONTROL VE KALİBRASYONU UYGULAMALARI HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖLÇME TEKNİĞİ ANABİLİM DALI JEODEZİK METROLOJİ LABORATUVARI İstanbul, 016 1.ELEKTRONİK TAKEOMETRELERİN
DetaylıMeteoroloji. XII. Hafta: Rasat Parkı
Meteoroloji XII. Hafta: Rasat Parkı RASAT PARKI Meteorolojik rasatlar, aletlerin yerleştirildiği ve uygun biçimde düzenlendiği bir alanda yapılır. Bu alana Rasat Parkı ya da Meteoroloji İstasyonu adı verilir.
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANKARA 2015 PROJE APLİKASYONU
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ ANKARA 2015 PROJE APLİKASYONU Doç. Dr. Aydın ÖZDEMİR Araş. Gör. Pelin ŞAHİN KÖRMEÇLİ 1 PROJE APLİKASYONU NEDİR? Yapılan imar planlarını, yapı
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
DetaylıBAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON
BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON 1 BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON 2 BAĞLI POLİGON BAĞLI POLİGON 6 3 TRİGONOMETRİK NİVELMAN 7 H B - H A = Δh AB = S AB * cotz AB + a t H B = H A + S AB * cotz AB + a - t TRİGONOMETRİK
DetaylıYükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Yükseklik Ölçme (Nivelman) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yükseklik Ölçümü Arazide, yerleri belli olan noktaların deviz seviyesine göre yüksekliklerinin belirlenmesi işlemidir. Noktalar arasındaki yükseklik
DetaylıTopografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Surveying) Nedir? Topografya geleneksel olarak, Dünya yüzeyinin üzerindeki, üstündeki veya altındaki noktalarının rölatif konumlarını belirleyen
DetaylıEK-C RÜZGAR ÖLÇÜM İSTASYONU KONTROL İŞLEMLERİ Rüzgar ölçüm direğinde ölçülecek meteorolojik değişkenler ve algılayıcının adı aşağıda verilmiştir:
EK-C RÜZGAR ÖLÇÜM İSTASYONU KONTROL İŞLEMLERİ Rüzgar ölçüm direğinde ölçülecek meteorolojik değişkenler ve algılayıcının adı aşağıda verilmiştir: Değişken adı Rüzgar Hızı Rüzgar Yönü Hava Sıcaklığı Bağıl
Detaylı1D 14.50 110 ----- 2D 14.20 140 290 3D 15.10 320
ORMAN YOLLARININ ARAZİYE APLİKASYONU Planı yapılan yolların kullanılabilmesi için araziye aplike edilmesi gerekmektedir. Araziye gidildiği zaman, plan üzerinde gösterilen yolun başlangıç ve bitiş noktaları
DetaylıAPLİKASYON VE İP İSKELESİ
APLİKASYON VE İP İSKELESİ Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi APLİKASYON Yapılan imar planlarını, yapı projelerini,
DetaylıARAZİ İŞLERİ 3/1/2010. Arazide Noktaların işaretlenmesi ARAZİDE NOKTALARIN VE DOĞRULTULARIN BELİRLENMESİ
Topografya Arazi Tatbikatı %80 devam zorunluluğu vardır. 2009-2010 Akademik Takvimi dikkate alınarak ARAZİDE NOKTALARIN VE DOĞRULTULARIN BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Elif SERTEL sertele@itu.edu.tr Bahar
DetaylıDr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN
ULAŞTIRMA MÜHENDİSLİĞİ Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN 2 2-TEMEL KAVRAMLAR 3 Karayolu: Her türlü kara taşıt ve yaya ulaşımı için oluşturulmuş kamunun yararına açık arazi şeridi Karayolu trafiği: Karayolunu
DetaylıTOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER
TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE KESİTLER Prof.Dr. Murat UTKUCU Yrd.Doç.Dr. ŞefikRAMAZANOĞLU TOPOĞRAFİK HARİTALAR VE Haritalar KESİTLER Yeryüzü şekillerini belirli bir yöntem ve ölçek dahilinde plan konumunda gösteren
DetaylıAlan Hesapları. Şekil 14. Üç kenarı belli üçgen alanı
lan Hesapları lan hesabının doğruluğu alım şekline ve istenile hassasiyet derecesine göre değişir. lan hesapları üç kısma ayrılmıştır. Ölçü değerlerine göre alan hesabı Ölçü ve plan değerlerine göre alan
DetaylıBOYKESİT Boykesit Tanımı ve Elemanları
BOYKESİT Boykesit Tanımı ve Elemanları Boykesit yolun geçki ekseni boyunca alınan düşey kesittir. Boykesitte arazi kotlarına Siyah Kot, siyah kotların birleştirilmesi ile elde edilen çizgiye de Siyah Çizgi
DetaylıYıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü 4. HAFTA KOORDİNAT SİSTEMLERİ VE HARİTA PROJEKSİYONLARI Coğrafi Koordinat Sistemi Yeryüzü üzerindeki bir noktanın konumunun enlem
DetaylıGeometrik nivelmanda önemli hata kaynakları Nivelmanda oluşabilecek model hataları iki bölümde incelenebilir. Bunlar: Aletsel (Nivo ve Mira) Hatalar Çevresel Koşullardan Kaynaklanan Hatalar 1. Aletsel
DetaylıULAŞIM YOLLARINA AİT TANIMLAR
ULAŞIM YOLLARINA AİT TANIMLAR Geçki: Karayolu, demiryolu gibi ulaştıma yapılarının, yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği varsayılan eksen çizgisinin harita ya da arazideki izdüşümüdür. Topografik
DetaylıEmisyon Envanteri ve Modelleme. İsmail ULUSOY Çevre Mühendisi Ennotes Mühendislik
Emisyon Envanteri ve Modelleme İsmail ULUSOY Çevre Mühendisi Ennotes Mühendislik İçerik Emisyon Envanteri Emisyon Kaynaklarına Göre Bilgiler Emisyon Faktörleri ve Hesaplamalar Modelleme Emisyon Envanteri
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ UZUNLUKLARIN ÖLÇÜLMESİ DİK İNME VE ÇIKMA İŞLEMLERİ VE ARAÇLARI
ÖLÇME BİLGİSİ UZUNLUKLARIN ÖLÇÜLMESİ DİK İNME VE ÇIKMA İŞLEMLERİ VE ARAÇLARI Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 3.Hafta UZUNLUK ÖLÇME ARAÇLARI VE UZUNLUKLARIN ÖLÇÜLMESİ Ölçme Mesafe Açı Yatay (Uzunluk) Düşey (Yükseklik)
DetaylıMEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ,
MEVSİMLERİN OLUŞUMU DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ, GÜNEŞ ETRAFINDAKİ HAREKETİ SONUCU İSE MEVSİMLER OLUŞUR. DÜNYANIN EKSEN EĞİKLİĞİ (23 27 ) SONUCU GÜNEŞ IŞINLARINI DİK OLARAK
DetaylıTS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI
TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI 1.2.4 - C Tipi Cihazların (Hermetik) Montajı 1.2.4.1 - Genel Şartlar C tipi cihazlar (hermetik) montaj odasının hacmi ve havalandırma biçiminde bağlı olmaksızın
DetaylıMETEOROLOJİ SICAKLIK. Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü. İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi
METEOROLOJİ SICAKLIK İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü Sıcaklık havacılıkta büyük bir öneme sahiptir çünkü pek çok hava aracının performans parametrelerinin hesaplanmasına
DetaylıTAKEOMETRİ GENEL BİLGİLER
TAKEOMETRİ GENEL BİLGİLER Optik olarak yatay uzunlukların ve yükseklik farklarının klasik teodolit ve mira kullanılarak bulunması yöntemine takeometri adı verilmektedir. Takeometrik yöntemde amaç, bir
DetaylıÖlçme Bilgisi DERS 9-10. Hacim Hesapları. Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) T. FİKRET HORZUM( AÜ )
Ölçme Bilgisi DERS 9-10 Hacim Hesapları Kaynak: İ.ASRİ (Gümüşhane Ü) T. FİKRET HORZUM( AÜ ) Büyük inşaatlarda, yol ve kanal çalışmalarında kazılacak toprak miktarının hesaplanması, maden işletmelerinde
DetaylıTÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :
TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.
DetaylıYıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü TOPOGRAFYA (HRT3351) Yrd. Doç. Dr. Ercenk ATA
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Harita Mühendisliği Bölümü Ders Adı Kodu Yerel Kredi ECTS Ders (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuvar (saat/hafta) Topografya HRT3351 3 4 3 0 0 DERSİN
DetaylıYapılma Yöntemleri: » Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) TOPOĞRAFİK KONTURLAR
TOPOĞRAFİK HARİTALAR EŞ YÜKSELTİ EĞRİLERİ TOPOĞRAFİK HARİTALAR Yapılma Yöntemleri:» Arazi ölçmeleri (Takeometri)» Hava fotoğrafları (Fotoğrametri) HARİTALAR ve ENİNE KESİT HARİTALAR Yeryüzü şekillerini
DetaylıELEKTRO-OPTİK UZUNLUK ÖLÇMELERİNDE DÜZELTMELER VE İNDİRGEMELER
ELEKTRO-OPTİK UZUNLUK ÖLÇMELERİNDE DÜZELTMELER VE İNDİRGEMELER *ErdalKOÇAK Summary Medium and short range distances are generally measured hy electro-opîical method insurvey sîudies. The aîmospheric correctioııs
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ
ÖLÇME BİLGİSİ ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 5.Hafta ALANLARIN ÖLÇÜLMESİ Genel bir deyişle herhangi bir arazi parçasının şeklini ve büyüklüğünü belirtecek planın çıkarılabilmesi için gereken
DetaylıAğır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç
Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer
DetaylıHava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM
Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Meteoroloji Meteoroloji, içinde yaşadığımız atmosfer tabakasının
DetaylıTORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ
İMALAT DALI MAKİNE LABORATUVARI II DERSİ TORNA TEZGAHINDA KESME KUVVETLERİ ANALİZİ DENEY RAPORU HAZIRLAYAN Osman OLUK 1030112411 1.Ö. 1.Grup DENEYİN AMACI Torna tezgahı ile işlemede, iş parçasına istenilen
DetaylıARAZİ ÖLÇMELERİ. Temel Ödev I: Koordinatları belirli iki nokta arasında ki yatay mesafenin
Temel ödevler Temel ödevler, konum değerlerinin bulunması ve aplikasyon işlemlerine dair matematiksel ve geometrik hesaplamaları içeren yöntemlerdir. öntemlerin isimleri genelde temel ödev olarak isimlendirilir.
DetaylıATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI
ATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI SEMA TOPÇU* 1. GİRİŞ Dünya üzerindeki büyük su kütlelerinden meydana gelen buharlaşma ve canlıların terleme olayı atmosferdeki subuharının
DetaylıTARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı
DetaylıRÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W)
RÜZGAR ETKİLERİ (YÜKLERİ) (W) Çatılara etkiyen rüzgar yükleri TS EN 1991-1-4 den yararlanarak belirlenir. Rüzgar etkileri, yapı tipine, geometrisine ve yüksekliğine bağlı olarak önemli farklılıklar göstermektedir.
DetaylıMETEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık
METEOROLOJİ III Hafta: Sıcaklık SICAKLIK Doğada 2 tip denge var 1 Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen enerji = Giden enerji) 2 Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin molekülleri titreşir, ancak 273 o C
Detaylı02.04.2012. Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi. Düşey Mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi
Düşey mesafelerin (Yüksekliklerin) Ölçülmesi Noktalar arasındaki düşey mesafelerin ölçülmesine yükseklik ölçmesi ya da nivelman denir. Yükseklik: Ölçülmek istenen nokta ile sıfır yüzeyi olarak kabul edilen
DetaylıBAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 0 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY İÇİNDE SABİT SICAKLIKTA SİLİNDİRİK ISITICI BULUNAN DİKDÖRTGEN PRİZMATİK SAC KUTU YÜZEYLERİNDEN ZORLANMIŞ TAŞINIM
DetaylıÇevresel Gürültü Ölçümleri
Çevresel Gürültü Ölçümleri Betül KESKİN ÇATAL Çevre ve Orman Uzmanı Endüstriyel Kirlilik İzleme Şube Müdürlüğü Ölçüm ve İzleme Dairesi Başkanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü 2 Gürültü Ölçümleri (1/12)
DetaylıENERJİ AMAÇLI RÜZGAR ÖLÇÜMÜNDE İZLENECEK YOL
ENERJİ AMAÇLI RÜZGAR ÖLÇÜMÜNDE İZLENECEK YOL 1.Optimum ölçüm yerinin tespit edilmesi 2.Ölçüm yüksekliğinin belirlenmesi 3.Direk tipi ve kalitesinin seçilmesi 4.Ölçülecek parametrelerin ve cihaz sayılarının
DetaylıUluslararası Yavuz Tüneli
Uluslararası Yavuz Tüneli (International Yavuz Tunnel) Tünele rüzgar kaynaklı etkiyen aerodinamik kuvvetler ve bu kuvvetlerin oluşturduğu kesme kuvveti ve moment diyagramları (Aerodinamic Forces Acting
Detaylıİnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101. Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul
İnşaat Mühendisliğine Giriş İNŞ-101 Yrd.Doç.Dr. Özgür Lütfi Ertuğrul Ölçme Bilgisine Giriş Haritaların ve Ölçme Bilgisinin Kullanım Alanları Ölçmeler sonucunda üretilen haritalar ve planlar pek çok mühendislik
DetaylıBAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9A GERİNİM ÖLÇER KULLANARAK GERİLİM ANALİZİ YAPILMASI
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 40 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9A GERİNİM ÖLÇER KULLANARAK GERİLİM ANALİZİ YAPILMASI TEORİ Bir noktada oluşan gerinim ve gerilme değerlerini
DetaylıARAZİ ÖLÇMELERİ. Doğrultuya dik inme veya dik çıkma (Yan Nokta Hesabı) Dik İnmek. A Dik Çıkmak
Doğrultuya dik inme veya dik çıkma (Yan Nokta Hesabı) P1 P2 Dik İnmek P3 P4 Dik Çıkmak Şekil 76 Şekil 76 da dik inme ve çıkmaya birer örnek gösterilmiştir. Dik çıkmadan anlaşılması gereken belirlenen bir
DetaylıB A S I N Ç ve RÜZGARLAR
B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.
DetaylıP u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır:
2.2.2. Vantilatörler Vantilatörlerin görevi, belirli bir basınç farkı yaratarak istenilen debide havayı iletmektir. Vantilatörlerde işletme karakteristiklerini; toplam basınç (Pt), debi (Q) ve güç gereksinimi
DetaylıTOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon
TOPOĞRAFYA Temel Ödevler / Poligonasyon Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ JDF 264/270 TOPOĞRAFYA DERSİ NOTLARI http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz http://jeodezi.karaelmas.edu.tr/linkler/akademik/marangoz/marangoz.htm
DetaylıYANLIŞ METEOROLOJİ (2): Bulutların Oluşum Nedeni: Soğuk havanın sıcak hava kadar su buharı tutamaması değildir* Nemli hava soğuyunca bulut oluşabilir. Evet, bu doğru. Değişik soğuma işlemleri, aşağıda
Detaylı2. Basınç ve Akışkanların Statiği
2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine
DetaylıKütlesel kuvvetlerin sadece g den kaynaklanması hali;
KDN03-1 AKIŞKANLARIN STATİĞİ: HİDROSTATİK Basınç kavramı z σ a dz ds σx α x dx y σz Hidrostatikte ise olduğundan i = 0; Hidrostatik problemlerde sadece 1, 2, 3 olabilir. İnceleme kolaylığı için 2-boyutlu
DetaylıGörev çubuğu. Ana ölçek. Şekil 1.1: Verniyeli kumpas
Deney No : M0 Deney Adı : ÖLÇME VE HATA HESABI Deneyin Amacı : Bazı uzunluk ölçü aletlerini tanımak ve ölçme hataları hakkında ön bilgiler elde etmektir. Teorik Bilgi : VERNİYELİ KUMPAS Uzunluk ölçümü
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 Altimetre: Altimetre 950 hpa dan 1050 hpa ya kadar skalası bulunan bir aneroid barometre olup, basınç yerine irtifayı gösterecek
DetaylıAçı Ölçümü. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Açı Ölçümü Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Açı Nedir? İki doğru arasındaki, doğrultu farkına açı adı verilir. Açılar, teodolit veya takeometre ile yapılır. Teodolit sadece açı ölçmede kullanılır iken, takeometreler
DetaylıBAZI İLLER İÇİN GÜNEŞ IŞINIM ŞİDDETİ, GÜNEŞLENME SÜRESİ VE BERRAKLIK İNDEKSİNİN YENİ ÖLÇÜMLER IŞIĞINDA ANALİZİ
Güneş Günü Sempozyumu 99-28 Kayseri, 2-27 Haziran 1999 BAZI İLLER İÇİN GÜNEŞ IŞINIM ŞİDDETİ, GÜNEŞLENME SÜRESİ VE BERRAKLIK İNDEKSİNİN YENİ ÖLÇÜMLER IŞIĞINDA ANALİZİ Hüsamettin BULUT Çukurova Üni. Müh.
DetaylıSERALARIN TASARIMI (Seralarda Çevre Koşullarının Denetimi) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü
SERALARIN TASARIMI (Seralarda Çevre Koşullarının Denetimi) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Çevre Koşulları Sera içi çevre koşulları, -Sıcaklık, -Bağıl nem,
DetaylıİKLİM ELEMANLARI SICAKLIK
İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,
DetaylıBölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164)
ME401- Isıtma ve Havalandırma Bahar, 2017 Bölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164) Ceyhun Yılmaz Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine
DetaylıT.C. ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DEVRE ANALİZİ LABORATUVARI I DENEY FÖYLERİ
T.C. ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DEVRE ANALİZİ LABORATUVARI I DENEY FÖYLERİ Hazırlayan Arş. Gör. Ahmet NUR DENEY-1 ÖLÇÜ ALETLERİNİN İNCELENMESİ Kapaksız
DetaylıULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği
ULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN TANIMLAR 1. GEÇKİ( GÜZERGAH) Karayolu, demiryolu gibi ulaşım yollarının yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği varsayılan eksen çizgilerinin topoğrafik harita ya da arazi üzerindeki
DetaylıATAŞEHİR İLÇESİ HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİ DEĞERLENDİRMESİ
ATAŞEHİR İLÇESİ HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİ DEĞERLENDİRMESİ Ekim 2018 Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU Prof. Dr. Hüseyin TOROS İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü ÖNSÖZ Hepimiz sağlıklı,
DetaylıÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ. Doç. Dr. Alper Serdar ANLI. 8. Hafta
ÖLÇME BİLGİSİ DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ NİVELMAN ALETLERİ Doç. Dr. Alper Serdar ANLI 8. Hafta DÜŞEY MESAFELERİN (YÜKSEKLİKLERİN) ÖLÇÜLMESİ Noktaların yükseklikleri düşey ölçmelerle belirlenir.
DetaylıFotogrametride işlem adımları
Fotogrametride işlem adımları Uçuş planının hazırlanması Arazide yer kontrol noktalarının tesisi Resim çekimi Değerlendirme Analitik değerlendirme Dijital değerlendirme Değerlendirme Analog değerlendirme
DetaylıKelime anlamı ile; dışarı çıkmak, yaymak ve ihraç etmek anlamına gelmektedir.
EMİSYON ÖLÇÜMLERİ Emisyon Nedir? Kelime anlamı ile; dışarı çıkmak, yaymak ve ihraç etmek anlamına gelmektedir. Çevre mevzuatı kapsamında; Yakıt ve benzerlerinin yakılmasıyla; sentez, ayrışma, buharlaşma
DetaylıARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi
Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,
DetaylıT.C AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ KAMAN MESLEK YÜKSEK OKULU ÖĞRENCİ NO: 116723072,116723072 ADI SOYADI: CELAL TUĞRUL, KADİR TUNCEL
T.C AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ KAMAN MESLEK YÜKSEK OKULU ÖĞRENCİ NO: 116723072,116723072 ADI SOYADI: CELAL TUĞRUL, KADİR TUNCEL HRT-213 ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ VE SEMİNERİ KONU ADI: YOL APLİKASYONU KASIM, 2012
DetaylıOrifis, Nozul ve Venturi Tip Akışölçerler
Orifis, Nozul ve Venturi Tip Akışölçerler Bu tür akışölçerlerde, akışta kısıtlama yapılarak yaratılan basınç farkı (fark basınç), Bernoulli denkleminde işlenerek akış miktarı hesaplanır. Bernoulli denkleminin
Detaylı11.1 11.2. Tanım Akışkanların Statiği (Hidrostatik) Örnekler Kaldırma Kuvveti. 11.3 Örnek Eylemsizlik Momenti. 11.4 Eylemsizlik Yarıçapı
11.1 11. Tanım Akışkanların Statiği (Hidrostatik) Örnekler Kaldırma Kuvveti 11.3 Örnek Eylemsizlik Momenti 11.4 Eylemsizlik Yarıçapı 11.5 Eksen Takımının Değiştirilmesi 11.6 Asal Eylemsizlik Momentleri
DetaylıKALIP TEKNOLOJİLERİ İP İSKELESİ. Sakarya Üniversitesi,
KALIP TEKNOLOJİLERİ İP İSKELESİ Sakarya Üniversitesi, Tanım Bina köşe kazıklarının yerlerinin temel kazısı sırasında kaybolmaması, kazı alanının belirlenmesi, temel genişlikleri ile temel duvarına ait
DetaylıAKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ
8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı
DetaylıBİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DOYMA BASINCI DENEY FÖYÜ 3
BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DOYMA BASINCI DENEY FÖYÜ 3 Hazırlayan: Arş. Gör. Gülcan ÖZEL 1. Deney Adı: Doyma çizgisi kavramı 2. Deney Amacı:
DetaylıSu seviyesi = ha Qin Kum dolu sütun Su seviyesi = h Qout
Su seviyesi = h a in Kum dolu sütun out Su seviyesi = h b 1803-1858 Modern hidrojeolojinin doğumu Henry Darcy nin deney seti (1856) 1 Darcy Kanunu Enerjinin yüksek olduğu yerlerden alçak olan yerlere doğru
DetaylıMANOMETRELER 3.1 PİEZOMETRE
18 3 MANOMETRELER Düşük sıvı basınçlarını hassas olarak ölçmek için yaygın bir metot, bir veya birden fazla denge kolonu kullanan piezometre ve manometrelerin kullanılmasıdır. Burada çeşitli tipleri tartışılacaktır,
DetaylıAKARSULARDA DEBİ ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ
AKARSULARDA DEBİ ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ Akım Ölçümleri GİRİŞ Bir akarsu kesitinde belirli bir zaman dilimi içerisinde geçen su parçacıklarının hareket doğrultusunda birçok kesitten geçerek, yol alarak ilerlemesi
DetaylıORMANCILIKTA ÖLÇME, HARİTA VE KADASTRO DERSİ UYGULAMA FÖYÜ. HAZIRLAYANLAR Yrd. Doç. Dr. Saliha ÜNVER OKAN Arş. Gör.
ORMANCILIKTA ÖLÇME, HARİTA VE KADASTRO DERSİ UYGULAMA FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Yrd. Doç. Dr. Saliha ÜNVER OKAN Arş. Gör. Taha Yasin HATAY Trabzon, 2015 UYGULAMA II. NİVO İLE YÜKSEKLİK FARKI ÖLÇÜMÜ UYGULAMANIN
Detaylı4. Hafta. Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN
4. Hafta Y. Doç. Dr. Himmet KARAMAN Ders Konusu 4. Tünel İnşaatlarındaki Jeodezik Ölçmeler ve Tünel Aplikasyonları 2 Kaynaklar Madencilik Ölçmeleri Özgen, M.G., Tekin, E. İstanbul, İTÜ, 1986 Yeraltı Ölçmeleri
DetaylıEŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ
EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli
DetaylıTOPOĞRAFYA. Ölçme Bilgisinin Konusu
TOPOĞRAFYA Topoğrafya, bir arazi yüzeyinin tabii veya suni ayrıntılarının meydana getirdiği şekil. Bu şeklin kâğıt üzerinde harita ve tablo şeklinde gösterilmesiyle ilgili ölçme, hesap ve çizim işlerinin
Detaylı