SATINALMA VE TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

Transkript

1 ADANA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ AYA EĞİTİM SERİLERİ 23 Temmuz 2015 SATINALMA VE TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. İbrahim İnan Aya Yönetim ve Gelişim Merkezi Adana

2 KABATAŞ ERKEK LİSESİ / İSTANBUL İTÜ- İşletme Mühendisi / İSTANBUL Strachclyde Üni. Master / İSKOÇYA ÇUKUROVA Üni. Doktora / ADANA ÇUKUROVA KENTSEL GELİŞİM PROJESİ KOORDİNATÖRÜ- DÜNYA BANKASI & ÇEBEB / ADANA ÖZMAYA SAN. AŞ. GENEL MD YRD- TİCARİ CSM HOLLAND- CEO / TÜRKİYE- KAFKAS ORTA ASYA ÇAĞ ÜNİ. ULUSLARARASI TİCARET VE LOJİSTİK SERTİFİKA PROGRAMLARI KOORDİNATÖRÜ KARİYER PLANLAMA OFİSİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜ MD. YRD. ÇUKUROVA GİAD kurucu üyesi ve 2. & 3. dnm başkanı JCI TÜRKİYE SENATÖR (#65015) ADSİAD GN SEKRETERİ ÇUKUROVA SİFED GN. SEKRETERİ 2/178

3 Sunu planı I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri II. Bölüm Tedarik Zinciri ve Yönetimi III. Bölüm Satınalma Yönetimi Satınalmanın Tedarik Zincirindeki Rolü Satınalmanın Kapsamı Organizasyon şemasından satınalma yeri Satınalmanın Beş Temel Doğrusu Satınalma Biçimleri Doğru Kaynak Pazarlık ve Maliyet Fiyat Analizi Değer Analizi Nakliye Yönetimi Tedarikci Değerlendirme Satınalma Yönetim Bilgi Sistemi İbrahim inan 6/8/2015 3

4 Sunu planı IV. Bölüm Satınalma Ve Stok Yönetimi Stok Çeşitleri Stok Devir Hızı Stok Politikaları Stok Maliyet Yapısı Stok Bulundurma Maliyeti Stokları Azaltmada Başlıca Yöntemler Satınalma Süreci V. Bölüm SRM Tedarikçi İlişkileri Yönetimi İbrahim inan 6/8/2015 4

5 212 KURALI.. İbrahim inan 6/8/2015 5

6 Hedeflenen Sonuçlar.. 6/8/2015 6

7 KAVRAMLARI TANIYALIM.. TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ LOJİSTİK YÖNETİMİ TAŞIMA-NAKLİYE DAĞITIM SATIN ALMA İbrahim inan 6/8/2015 7

8 History of Logistics TARİHSEL GELİŞİME KISA BİR BAKIŞ Adapted from:frazelle, Edward Supply Chain Strategy McGraw Hill

9 Lojistik

10 3 PL ve Freight Lojistik Taşımacılık Tedarik Zinciri Yönetimi Forwarder Lojistik Yönetiminin Temel Dinamikleri Pazarlama Hizmet Yönetimi CRM Toplam Kalite Yönetimi Depolama Dağıtım Gümrükleme Sigorta Uluslararası Belgeler E-Lojistik Bilişim

11 ULUSAL LOJİSTİK Ulusal ve Uluslar arası Lojistik Gönderici Freight Forwarder-Taşıyıcı Alıcı ULUSLARARASI LOJİSTİK Banka Ulusal Taşıyıcı Ulusal Taşıyıcı Banka İhracatçı Uluslararası Taşıyıcı İthalatçı Gümrük Forwarder Forwarder Gümrük

12 Global Logistics 12

13 13

14 14

15 Bin Shelving Storage Drawers Mezzanine Carton Flow Rack 15

16 I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri LOGIC ve STATISTICS = LOGISTIC «Sevkiyat noktası/noktaları ile teslim nokta/noktaları arasındaki malzeme, bilgi ve hizmetlerin iki yönlü akışı» Lojistik, Ağ tasarımı, bilgi akışı, stok ve depo yönetimi ve taşımacılık altında bulunan bir çok faaliyetin koordinasyonunu gerektirir İbrahim inan Kaynak: Donald Bowersox ve David Closs 6/8/

17 LOJİSTİK YÖNETİMİ Müşteri gereksinimlerini karşılamak üzere üretim noktası ve tüketim noktaları arasındaki mal, hizmet ve ilgili bilgilerin ileri ve geri yöndeki akışları ile depolanmalarının etkin ve verimli bir şekilde planlanması, uygulanması ve kontrolunu kapsar.. Kaynak: Council of Logistics (CLM) İbrahim inan 6/8/

18 TEMEL LOJİSTİK FAALİYETLERİ Üretim noktası ile tüketim noktası arasında fark olduğu sürece.. Talep yönetimi Tedarik yönetimi Nakliye( modes) Kalite kontrol Gümrük sigorta Depolama elleçleme-paket Fason hareketleri yönetimi Stok yönetimi Lojistik Bilişim Sistemleri Dağıtım Filo Yönetimi Tersine lojistik Üretim lojistiği Hurdaların elden çıkartılması Rota ve sevkiyat planlama Yükleme optimizasyonu İbrahim inan 6/8/

19 LOJİSTİK YÖNETİMİ TEDARİK LOJİSTİĞİ - INBOUND ( girdiler) ÜRETİM LOJİSTİĞİ - PUK DAĞITIM LOJİSTİĞİ - OUTBOUND (çıktılar) İbrahim inan 6/8/

20 LOJİSTİK GİRDİLERİ TESİS VE DONANIMLAR İNSAN BİLGİ FİNANS İbrahim inan 6/8/

21 LOJİSTİK ÇIKTILARI DOĞRU ÜRÜNÜN DOĞRU YERE DOĞRU MİKTARDA VE ZAMANDA EN DÜŞÜK MALİYETLE VE EN YÜKSEK ESNEKLİKLE HASARSIZ TESLİMİ İbrahim inan 6/8/

22 Bir lojistik sistemin 5 operasyonel amacı; 8.22 Hızlı yanıt Tutarlılık En az stok Yüklerin birleştirilmesi Kalite İbrahim inan 6/8/

23 Lojistik Yönetiminin Doğruları Doğru Yer Doğru Miktar LOJİSTİK YÖNETİMİNİN DOĞRULARI Doğru Zaman Doğru Fiyat Doğru Kalite

24 I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri Taşımacılık (modlar..) Kalite kontrol Dış ticaret Gümrük Depolama- Elleçleme Finasman- Sigortalama Dağıtım Bilgi Teknolojileri Danışmanlık Araç, Ekipman ve Tedarikçiler ( TIR,Raf,Forklift,Lastik, Yakıt..) İbrahim inan 6/8/

25 I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri BULUNABİLİRLİK gereken yer, zaman ve miktarda stok OPERASYONEL PERFORMANS Hız tutarlılık esneklik ve iyileştirme döngüsü BİLGİ GÜVENLİĞİ İZLENEBİLİRLİK İbrahim inan 6/8/ MÜŞTERİ..

26 I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri E- lojistik (GPS,INTERNET,EDI,BARKOD,RFID,ERP,SCM yazılım..) Tedarik Zinciri Analizi, Optimizasyon Depo tasarımı ve yönetimi Tam zamanında üretim ( JIT) Hızlı Yanıt Ortak Satınalma Stratejik İş Ortaklıkları Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing) Müşteri İlişkileri Yönetimi ( CRM) Tersine lojistik İbrahim Stratejik inan iş ortaklıkları 6/8/

27 8.27 VERİMİ ARTTIRMA Dış Kaynak Kullanımı ( Outsourcing) Kendi çekirdek faaliyetlerine daha fazla odaklanmak Maliyetleri azaltmak Sabit maliyetleri değişken maliyetler haline dönüştürmek.. İbrahim inan 6/8/

28 VERİMİ ARTTIRMA 8.28E - LOJİSTİK Geniş ve Yerel Ağ (Wide and Local Area Network): Farklı lokasyonlarda bulunanlar merkezileştirilmiş bilgilere daha hızlı doğru ve güvenilir şekilde erişimi sağlar Elektronik Veri Değişi ( EDI : Electronik Data Interchange) Farklı kuruluşların bilişim sistemleri arasında karşılıklı olarak ihtiyaç duyulan verilerin kullanıcı müdahalesine gerek duymadan değiş tokuş edilmesidir. E-İş Uzaktan erişim ile bilgi paylaşımı, elektronik ticaret GSM ve GPS Teknolojileri Araç,yük,konteynırları uzaktan ve gerçek zamanlı izlemede kullanılır. Otomatik Tanımlama ve Veri Toplama Sistemleri Malzeme koli tanıma, mal kabulü, yerleştirme,toplama, yükleme,dağıtım,satış faturalama,vb işlemleri hatasız ve hızlı bir şekilde yapabilmek ( Barcod, RFID vd teknolojilerden yararlanır) İbrahim inan 6/8/

29 I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri Navlun, sigorta, gümrükleme, ara taşıma Depolama Bozulma ve hasar Geç teslimat Ceza, hata Bilişim sistemi Personel Optimum olamayan sipariş Stok bulundurma Atıl kapasite İbrahim inan 6/8/

30 I. Bölüm Lojistik ve Lojistik Yönetimi Türkiyede Lojistik Sektörü Lojistikte Verimliliğin Arttırılması Lojistik Maliyetleri Lojistik Yönetiminde Kritik Başarı Faktörleri Maliyetlerin (Navlun, Depolama vb) düşürülmesi Zamanında teslim oranının yükseltilmesi Temin süresinin (Lead Time) azaltılması Seçenek çözüm sayılarının arttırılması Veri güvenirliğinin ve hızlı erişim oranının arttırılması Bilgi evrak eksikliğinin azaltılması Temel yetkinliğe odaklanılması Bozulma, kayıp ve hasar oranının azaltılması Planlara uymak ve verimli kararlar almak Sabit maliyetlerin değişken maliyetler haline dönüştürülmesi İbrahim Yönetim inan giderlerinin azaltılması 6/8/

31 II. Bölüm Tedarik Zinciri Yönetimi TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ SÜREÇLERİ 1) Müşteri İlişkileri Yönetimi (Customer Relationship Management) 2) Müşteri Hizmet Yönetimi (Customer Service Management) 3) Talep Yönetimi (Demand Management) 4) Sipariş İşleme (Order Fulfillment) 5) İmalat Akış Yönetimi (Manufacturing Flow Management) 6) Satın alma (Procurement) 7) Ürün Geliştirme ve Ticarileştirme (Product Development and Commercialization) 8) İadeler (Returns) İbrahim inan 6/8/

32 TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ 8.32 İlk tedarikçiden son kullanıcıya kadar, müşteriye değer katan ürün hizmet ve bilgilerin sağlandığı iş süreçlerinin entegrasyonudur.. PUK Hızın, Kalitenin, Verimin arttırılması ve Toplam maliyetlerin düşürülmesi Tekrarların yok edilmesi.. İbrahim inan 6/8/

33 Supply Chain Logistics Supplier Manufacturer Wholesaler Retailer Customer Adapted from:frazelle, Edward Supply Chain Strategy McGraw Hill

34 Wal-Mart Supply Chain

35 Organizasyondaki yeri Genel Müdür Danışman Fabrika md İK md Kalite md Satış md Satınalma md VEYA LOJİSTİK MÜDÜRÜ İbrahim inan 6/8/

36 Organizasyondaki yeri Genel Müdür Danışman Gn Md Yrd - Pazarlama Gn Md Yrd - İK Gn Md Yrd Kalite güvence Gn Md Yrd- İşletme Gn Md Yrd- Finans Satınalma md Üretim md Planlama md İç Satınalma Şefi Dış Satınalma Şefi İbrahim inan 6/8/

37 * 37

38 SONUÇ (1. ve 2. Bölüm) 8.38 Çağdaş dünyada rekabet rakip firmalar arasında değil, rakip şirketlerin içinde bulunduğu tedarik zincirleri arsında yaşanacaktır. Çünkü zincirin en düşük maliyetle, en yüksek kalitede ve en yüksek tepki hızında olması önemlidir. EN HIZLI EN GÜÇLÜ EN İYİ ÇÖZÜM ÜRETEN EN UYGUN FİYAT TA EN KALİTELİ HİZMET verebilen belli sayıda şirket ayakta kalacak ve başarılı olup Pazar pastalarını büyütecekler.. İbrahim inan 6/8/

39 III. Bölüm Satınalma Yönetimi Satınalmanın Tedarik Zincirindeki Rolü Satınalmanın Kapsamı Organizasyon şemasından satınalma yeri Satınalmanın Beş Temel Doğrusu Satınalma Biçimleri Doğru Kaynak Pazarlık ve Maliyet Fiyat Analizi Değer Analizi Nakliye Yönetimi Tedarikci Değerlendirme Satınalma Yönetim Bilgi Sistemi Satınalmada Bilgisayar İbrahim inan 6/8/

40 SATINALMA SÜRECİ Spesifikasyonların Belirlenmesi Tedarikçi Seçimi Satınalma Anlaşması Sipariş Verme Teslimat Tedarikçiyi Değerlendirme İbrahim inan 6/8/

41 SATINALMANIN 5 Temel doğrusu ZAMAN FİYAT MİKTAR KALİTE? KAYNAK- FİNANSMAN Hangisi önemli?

42 SATINALMA Biçimleri? Doğrudan satın alma Ya tamamını bir defada ödeyerek Ya da sözleşme gereği ödemeyi zaman içine yayarak Leasing Ani para harcama gereksinimini ortadan kaldıracaktır Kiralama Kısa bir dönem için ihtiyacı giderir

43 SATINALMAnın kapsamı? Yalnızca satmak üzere alınan mallar Üretimde kullanılacak malzeme ve parçalar İşletmede kullanılacak olan ürünler (makine yedek parçaları ve reklam amaçlı.. Sözleşmeler ile satın alınan hizmetler( yapı işleri, temizlik, yemek vs) Doğrudan satın almalarleasing taşınır-taşınmaz Telefon, aydınlatma, klima ve benzer kolaylıklar

44 DOĞRU KAYNAK Kaç tedarikçi ile çalışılmalı? Bunlardan hangi sıklıkta ve ne miktarda mal alınmalıdır? Malı nerede depolamalı ( malı küçük miktarlarda sık sık satın alarak depolama işinden ve alanından tasarruf etmek mi; yoksa büyük miktarlarda alarak miktar iskontolarından mı?) Nasıl daha başarılı ve etkili pazarlık yaparım ve bu argümanları kullanırım

45 Pazarlık ve maliyet - fiyat analizi nasıl yapılır? alıcı satıcı değer Fiyat Maliyet

46 Dip fiyat altına girmek 30 tl 21 tl 30 % indirim 4 tl ara indirim 17 tl 3 tl canım abim ind 14 TL İbrahim inan 6/8/

47 Satınalma değer analizi nasıl yapılır? 1. Bu malzemeyi tamamen devre dışı bırakmak mümkün mü? 2. Basitleştirebilir miyiz? 3. Aynı işi gören daha iyisi var mı? 4. Bu malzemeyi onun kısımlarını standart başka bir parça ile değiştirebilir miyiz? 5. Gerekli miktar göz önüne alındığında, tedarikçi en uygun imalat yöntemlerini kullanıyor mu?

48 Satınalma değer analizi nasıl yapılır? 1. Daha ucuz malzeme de aynı işi görür mü? Veya daha pahalısı daha iyi performans verir mi? 2. Daha ucuz bir imalat süreci ile üretilebilmesi mümkün müdür? 3. Malzeme/işcilik/genel gider/kar toplamı fiyata eşit mi? 4. Yeterli olabilecek ve daha ucuz bir fiyat verecek başka bir tedarikçi var mı? 5. Bunu başka birisi daha ucuza alıyor mu?

49 Stok kontrolde ekonomik sipariş miktarı modeli? Depo miktar Adet temin süresi Doğ. sip. Mik. Yeniden sipariş seviyesi Adet emniyet stoku Temin süresi Zaman İbrahim inan İHTİYAÇ-STOK = SİPARİŞ 6/8/

50 Depo miktar Stok kontrolde çeşitli sipariş miktarları ve ortalama envanter düzeyi 1000 Şiparişin gelişi 1000 lik sipariş ver 500 Şiparişin verilmesi Ortalama envanter (500) Günler Stok devri düşük olursa o kadar iyi (LEAD TIME) İbrahim inan 6/8/

51 Tedarikçi Değerlendirme Ana konular Fiyat Vade Kalite Çeşit sayısı Diğer Satış elemanlarına kolayca ulaşabilmek Satış sonrası hizmetler Teslimat Ambalaj ve taşıma sırasında koruma İbrahim inan 6/8/

52 Tedarikçi Değerlendirme.. KALİTE Satıcıya Ulaşabilme Kolaylığı ÇEŞİT SAYISI FİYAT Tedarikçi SATIŞ SONRASI HİZMETLER İbrahim inan VADE TESLİMAT AMBALAJ TAŞIMA SIRASINDA KORUMA 6/8/

53 SATINALMA YÖNETİM ETKİNLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ # Faktör Formül Yıllık satınalmaların toplamı (milyon USD) 2 Yıllık toplam işlem hacmı ya da ciro (milyon USD) 3 Yıllık satınalmalar / Yıllık toplam işlem hacmı oranı (%) 1x100/2 4 Yıl bazlı satınalma sipariş sayısı 5 Satınalma birimi personel sayısı 6 Satınalma personel sayısının toplam toplam sayıya oranı 7 Satınalmacı personel başına haftalık satınalma sipariş sayısı (4/5)/52 8 Satınalmacı personel başına yıllık dolar olarak satınalma(usd) I/5 9 Satınalma sipariş başına ortalama dolar tutarı (USA) I/4 10 Milyon dolarlık satınalma başına satınalmacı sayısı 5/I 11 Satınalmanın yıllık toplam maliyeti (USA) 12 Satınalma sipariş başına maliyeti (USA) II/4 13 Toplam satınalmanın yüzdesi olarak satınalma maliyeti II/100/I 14 Cironun yüzdesi olarak satınalma maliyeti II/100/2 15 Aylık telefon ve faks giderleri(usd) İbrahim inan 6/8/ Toplam satınalma personel giderleri(.usa) 17 Yıllık satınalma tutarının toplam satınalma personel giderine oranı I/16

54 Tedarikçi Değerlendirme.. ÜRETİM TEDARİKÇİ SATINALMA FİNANS LOJİSTİK İbrahim inan 6/8/

55 Tedarikçi Değerlendirme Satınalma cirosu = Satınalınan malın maliyeti + Satınalma maliyeti MALİYET KAR FİYAT İbrahim inan 6/8/

56 Temel Bazı Tanımlar Üretici Riski ( %5) (İyi kalitede bir partinin reddedilme olasılığı) Tüketici Riski (%10) (Kötü kalitede bir partinin kabul edilmesi olasılığı) Geçerli Kalite Seviyesi GKS (AQL) İyi kalite ile orta kalitenin sınır değeri Sınır Kalite Seviyesi SKS (LQL) Orta kalite ile kötü kalitenin sınır değeri İbrahim inan 6/8/

57 Birli örnekleme planı uygulama akış şeması Partiden «n» hacımlı bir örnek grubu çek Bu örnek grubun içindeki toplam uygunsuz birim sayısı «k» olsun EVET k>n mi? HAYIR Partiyi reddet Partiyi 6/8/2015 kabul et İbrahim inan 57

58 IV. Bölüm: Satınalma ve Stok Yönetimi Tedarikcideki Stoklar ÜRETİCİDEKİ Hammadde stoklar Bayideki toptancıdaki ürün stokları Üreticideki yarı ürün stokları Üreticideki ürün stokları Perakendecideki ürün stokları Bayideki toptancıdaki ürün stokları Stok Nerelerde Oluşur? Tedarikçi ve Üreticilerde Depolar ve dağıtım merkezlerinde 6/8/2015 Toptancılarda Perakendecilerde Tüketicilerde İbrahim inan 58

59 İşletmelerde Stok Bulundurma Sebepleri Dönem, dönem müşteri talebinde ortaya çıkabilecek dalgalanmalara karşı koyabilmek için Üretimin aralıksız ve düzgün bir şekilde olabilmesi sebebiyle Üretim ve dağıtım sırasında meydana gelebilecek aksaklıkların çözümü süresince diğer işlemlerin aksamaması için Teslimatların gecikmesi veya ani ortaya çıkan müşteri talepleri gibi durumlarda talepleri karşılayabilmek için Tedarik ve talepteki belirsizlik Yok satma durumuna düşmemek

60 İşletmelerde Stok Bulundurma Sebepleri Müşteri siparişlerini karşılamak için stok bulundurmanın, sık sık acil siparişler vermekten daha ekonomik olduğu durumlarda Fiyatta artış meydana geleceği beklentisi durumunda veya yüksek miktarlarda alışlarda miktar iskontosu olanaklarından yararlanılması söz konusu olduğunda İşlemlerin aksamadan devam etmesi için üretim içi stokları bulundurmak gereklidir

61 LOJİSTİK YÖNETİMİNDE KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ DOĞRU ÜRÜN DOĞRU MİKTAR DOĞRU ZAMAN DOĞRU YER DOĞRU MALİYET EN KISA SÜRE YÜKSEK ESNEKLİK EN AZ STOK İbrahim inan 6/8/

62 STOK ÇEŞİTLERİ HAM MADDELER YARI MAMÜLLER ÜRÜNLER AMBALAJ MALZEMELERİ BAKIM ONARIM MALZEMELERİ BÜRO MALZEMELERİ.. Bağımlı Bağımsız Stok Fiziki ve Mali Stok (vade) İbrahim inan 6/8/

63 İŞLEVE GÖRE STOK ÇEŞİTLERİ ÇEVRİM STOĞU GÜVENLİK STOĞU MEVSİMSEL STOK SPEKÜLATİF STOK PROMOSYON STOĞU ÖLÜ STOK İbrahim inan 6/8/

64 Müşteri Hizmet Düzeyi (MHD) Siparişlerin/Taleplerin öngörülen süre içinde karşılanma oranıdır. Bir dönem içinde gelen 100 sipariş kaleminin 95 i miktar ve süre açısından karşılanmış ise MHD %95 dir. MHD artması, stokların artırılmasına neden olabilir.. İbrahim inan 6/8/

65 STOK DEVİR HIZI STOK MALİYET YAPISI Stok bulundurma maliyeti -Sermaye maliyeti -Depolama ve elleçleme maliyeti -Yıpranma, kayıp ve demode olma -Sigorta ve bakım maliyeti -Vergiler -Özel hizmet maliyeti ( soğuk hava) Stok bulundurmama maliyeti -Kar kaybı İbrahim -Müşteri inan ve imaj kaybı 6/8/

66 Stok Yönetimi Stok Yönetimi, stok sisteminin etkin yürütülmesini amaçlar. Yerine getirdiği işlevler: İhtiyaçların belirlenmesi Stoklanacak malların ve miktarlarının belirlenmesi Sipariş verme zamanının ve sipariş miktarının belirlenmesi İhtiyaç fazlası stokların elimine edilmesi Stok yönetiminde kullanılacak veri tabanının oluşturup, düzenli olarak güncelleştirilmesi Stok yönetiminde temel amaç stok maliyetini makul sınırlar içinde tutarak müşteri memnuniyeti sağlamaktır. Müşteri Memnuniyeti: Doğru ürün, Yeterli miktarda, Doğru zamanda, Doğru Yerde

67 Etkin bir Stok Yönetimi için Gerekenler Stok miktarını kontrol eden bir sistemin olması Güvenilir bir talep tahmini Tedarik süresinin bilinmesi Yaklaşık olarak aşağıdaki maliyetlerin tahmini Stokta bulundurma maliyeti (Elde bulundurma / taşıma maliyeti) Sipariş maliyeti Stoktan karşılanamayan talebin maliyeti Stoktaki ürünler için bir sınıflandırma sistemi olması

68 Stok Sayma Sistemleri Periyodik Sistem Belirli zaman aralıklarında fiziksel olarak stoktaki ürünlerin sayılması. Sürekli Sayma Sistemi Bu sistemde stoktaki azalma sürekli bir biçimde takip edilir ve herhangi bir ürün önceden belirlenmiş bir minimum seviyesine düşmüş ise, o ürün için sipariş verilir. Two Bin System (Çift Kutu Yöntemi) Universal Bar Code (Barkot Kullanarak Sayma Sistemi) Ürünlerde barkot kullanılır. Satış yapıldıkça barkotlar sayesinde stok miktarı takip edilmiş olur.

69 Stok Sayma Sistemleri Universal Bar Code (Barkot Kullanarak Sayma Sistemi) EAN - European Article Number) UPC- (Universal Product Code) Birinci kısım: Ülke kodunu gösterir. Her ülkenin kendine ait bir kodu vardır. Türkiye'nin kodu 869 dur. İkinci kısım: Firma kodunu gösterir. Ülke kodundan sonra gelen 4 hanedir. Bu kod TOBB bünyesinde bulunan Mal Numaralandırma Merkezi'nden alınır. Üçüncü kısım: Firma kodundan sonra gelen 5 hanedir. Ürünü tanımlayan mamul kodudur. Dördüncü kısım: En son rakamdır. Kontrol kodudur. Bu kod diğer rakamların hatalı okunmasını engellemek için belli bir formülle hesaplanan kontrol sayısıdır.

70 Stokla İlgili Temel Terimler Tedarik Süresi: Sipariş verilen zaman ile siparişi teslim alma arasında geçen süre Taşıma Maliyeti: Stokta bulundurma maliyeti Stoğa ayrılan finansman maliyeti Depolamayla ilgili maliyetler (ısıtma, ışıklandırma, kira güvenlik) Vergi, sigorta, malzeme taşıma vb hizmet maliyetleri Stok taşıma riskine ilişkin maliyetler (bozulma, çürüme, demode olma) Sipariş Maliyeti : Fatura hazırlama, Nakliye maliyeti, Kalite ve miktar kontrolü, Ürünleri geçici depolara taşıma Stoktan karşılanamayan talebin maliyeti : Talep, stok miktarını geçerse ortaya çıkar. Satış yapamamaktan dolayı kaçan fırsat maliyeti, Gecikme cezaları Prestij kaybı

71 BAZI ÖNEMLİ FORMÜLLER.. SERMAYE MALİYETİ (SM)= Stok Değeri X (Getiri Oranı Stoğun Değer Kazanma Oranı) DEPOLAMA MALİYETİ (DM) = [Depolama Giderleri X (Kullanılan Hacım / Toplam Hacım)]/ Ortalama Stok Miktarı RİSK MALİYETİ (RM) = Stok Değeri X Risk Yüzdesi HİZMET MALİYETİ (HM) = Stok Değeri X Hizmet Yüzdesi İbrahim inan 6/8/

72 BAZI ÖNEMLİ FORMÜLLER.. SİPARİŞ MALİYETİ (SM)= Satınalma Ve Mal Kabul Hizmet Giderleri /Sipariş Adeti HAZIRLIK MALİYETİ (HM) = Duruş Süresi X Duruş Maliyeti + Ayar Ve Hazırlık Maliyeti BEKLEYEN SİPARİŞ MALİYETİ (BM) = Birim Kar ( Tl/Adet) X Bekleme Süresi(yıl) * Getiri Oranı (%/Yıl)x İmaj Kaybı Katsayısı İbrahim inan 6/8/

73 Stokları Azaltmada Başlıca Yöntemler Yazılımlar 16% Tedarik süresinin azaltılması 15% Geliştirilmiş tahminler 11% TZY ( tedarik zinciri yöntemi) uygulanması 10% Stok yönetimine verilen önem 7% SKU sayısında azalma 5% Diğer Emniyet stoklarını ve fiziksel olarak stoklarını ayrı yerlerde tutabilirlerse azaltma olabilir.. İbrahim inan 6/8/

74 TEDARİKÇİ İLİŞKİLERİ Tedarikçi bağımlılığı Kaynak ve Teknoloji kısıtlı SRM ( Supplier Relationship Mng) : Tedarikçi İlişkileri yönetimi Sınıflandırmak Öncelik sırası Ürün ve hizmet anlaşması Risk ölçümü Kalite kontrol Firma hedeflerine uygunluğu İletişim organizasyonu İbrahim inan 6/8/

75 TEDARİKÇİ İLİŞKİLERİ HIZ BİLGİ PAYLAŞIMI ESNEKLİK SRM *** SCM CRM ERP İbrahim inan 6/8/

76 SRM FONKSİYONLARI Tedarikçi kazanma Tedarikçilerin kimler olabileceğini belirlemek Tedarikçilerin satış kriterlerini ve satış süreçlerini anlamak Tedarikçiler için rakipleri belirlemek Tedarikçilerin neden ve nasıl tercih edileceği konusuna odaklanmak Tedarikçi Koruma Uzun vadeli stratejik ortaklıklar kurmak Risk ve kazancı paylaşmak Kilit tedarikçiler için uygun koruma sistemleri geliştirmek İbrahim inan 6/8/

77 SRM FONKSİYONLARI Tedarikçi Değer Katma Tedarikçileri iş süreçlerine dahil etmek Birlikte ürün tasarımı, tasarım değişiklikleri ve planlama yapmak Tedarikçi İşbirliği Kilit tedarikçileri tanımlamak ve seçmek Açık ve dürüst bir iletişim ortamı yaratmak Ürün ve süreçleri birlikte geliştirmek için birlikte çalışmak Müşteri ilişkilerinin tedarikçi tarafından anlaşılmasını sağlamak Geleceğe dönük programları tedarikçilerle paylaşmak Tedarikçilerden kaynaklanan iyileştirmeleri tanımak ve taktir etmek İbrahim inan 6/8/

78 SRV nin Avantajları Süreç maliyetlerini azaltır Birim fiyatları düşürür Süreçleri kısaltır Tedarik kalitesi artar Satın alma süreçlerinde riskler azalır İbrahim inan 6/8/

79 SRV nin YARARLARI Toplam satınalma maliyetlerinde en az %5-10 azalma Sipariş başına genel giderlerde %50 azalma Satınalma sipariş işleme süresinde %30-50 azalma İşlem sürelerinde %40-60 azalma Ortak ürün geliştirme çalışmalarına yüksek katılım İbrahim inan 6/8/

80 SRV PERFORMANS ÖLÇÜMÜ Satınalma sipariş açma ve işleme süresi Satınalma sipariş açma ve işleme maliyeti Elektronik ortamda tedarikçilere gönderilen doğru satın alma siparişleri sayısı/ gönderilen toplam satınalma sipariş sayısı Tedarikçilerin okuduğu doğru barkod ve-veya etiket sayısı/ Satınalma siparişindeki toplam barkod etiket sayısı Satınalma departmanına ait ROI oranı (1 e 4 ) Satınalma genel giderleri/ satın alma toplam maliyeti Tedarikçi değerlendirme sapmalarındaki doğruluk oranları İbrahim inan 6/8/

81 ÖRNEKLER.. ERİCSSON İsveç Satınalma sipariş çevrim süresi 10 günden 24 saate inmiştir ( %80 iyileşme) Satınalma sipariş takip maliyeti 88 dan 22 ya inmiştir (%75 iyileşme) PEMEX GAZ- Meksika Tedarik kaynağı belirleme süresinde %72 oranından iyileşme Çevrim süresinde %70 oranında iyileşme Satın alınan malzemelerin stok seviyesinde %25 azalma Bakım malzemeleriin stok maliyetinde %9 tasarruf Satınalma işlemlerinin merkezileştirilmesinden dolayı yıllık sözleşmelerinde %6 oranında fiyat düşüşü..

82 SONUÇLAR Finansal ve operasyonel performansı arttırır TZY ile entegre olur Tedarikçi katılımı sağlar Elektronik ortamda hızlı, doğru ve güvenli veri iletimi ile tedarik zamanlarındaki gecikmelerin minimum olmasını temin eder Üretim planlarındaki değişiklere daha hızlı ve kolay uyum sağlar Satınalma sürecinin izlenebilirliği artar Tedarikçi seçme ve değerlendirme geliştirilmiş yöntemlerle yapılır Tedarikçiye ait tarihçe- kayıt sistemi ile takip edilerek stratejik konularda bu bilgiler kullanılır İbrahim inan 6/8/

83 Kanaklar

84 Teşekkürler.. SORU VE CEVAP Yrd. Doç. Dr. İbrahim İnan Aya Yönetim ve Gelişim Merkezi Adana