& Meydana Meydana Richter ölçeine geldiiyer geldii yl göre büyüklüü _ #. Tektonik depremler: Yer kabuunu meydana getiren Ievhalarn hareketlerinin sonu

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "& Meydana Meydana Richter ölçeine geldiiyer geldii yl göre büyüklüü _ #. Tektonik depremler: Yer kabuunu meydana getiren Ievhalarn hareketlerinin sonu"

Gülistan Odabaşı
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ] yer kabuunun bir bütün olmadn ve levhalardan olutuunu önceki yllarda okudurnuz sosyal bilgiler ve corafya derslerinden biliyorsunuz. Harita 1.1'i incelediinizde depremlerin Dünya üzerinde daha çok nerelerde olutuu hakknda ne söyleyebilirsiniz? Depremlerin olduu yerlerle levhalar nasl ilikilendirebilirsiniz? Depremlerin youn yaand dier alanlar dikkate aldnzda deprem oluumunda baka hangi faktörlerin olduunu söyleyebilirsiniz? Önceki bilgilerinizden yararlanarak açklaynz. Harita 1.1 incelendiinde iki önemli deprem kua görülecektir. 1. Pasifik Deprenn Kua: Dünya üzerinde meyciana gelen depremlerin %81'i bu k.akta oluur. Kuzey ve Güney Amerika ktalarnn bat kylar, Alaska'nn güneyi, Japonya, Filipinler, Yeni Gine ve Yeni Zelanda'y kapsayacak ekilde uzanan deprem kuadr. 2. Alp - Himalaya Deprem Kua: Antil Adalar'ndan balayp Akdeniz ve çevresini takip ederek Atlas Okyanusu'na kadar uzanan kuaktr. Yeryüzündeki depremlerin"/"17'si bu kuakta meydana gelir, Türkiye de bu kuak üzerinde yer almaktadr. Dünya üzerindeki depremlerin geri kalan ksm ise genellikle Atlas Okyanusu'nda ve kta içlerinde meydana gelir. Avrasya /eyhas lran.fji 'il." {:' "i,,:',.fdi' -*-..**af?.4 i,1] /:J }."j f_},- ] İ :is-;-*-,*f Harita ].]: Dünr-a'daki balca levhalar dos ve deprem alanlarnn dal

2 & Meydana Meydana Richter ölçeine geldiiyer geldii yl göre büyüklüü _ #. Tektonik depremler: Yer kabuunu meydana getiren Ievhalarn hareketlerinin sonucunda oluan depremlerdir. Dünya üzerinde en çok görülen ve en etkili olan depremler tektonik depremlerdir, 2. Volkanik depremler: Volkanizma faaliyeti srasnda oluan depremlerdir. Magma yeryüzüne çk annda tabakalar genileterek ve parçalayarak yanarda çevresinde sarsntlara neden olur. Bu depremler dar alanldr, Volkanizma faaliyetinin büyüklüüne bal olarak depremin iddeti ve etki alan deiir. 1 ili ,6 2 Çin 1920 B,6 3 Japonya 1923 B,3 4 Endonezya,t93B B,5 5 Hindistan ,6 ili ,5 Çin ,2 Meksika ,1 3. Çöküntü depremleri: Yer altndaki maara tavanlarnn veya büyük boluklarn çökmesisonucu olugöre an depremlerdir. Etki alanlar dier depremlere daha dardr. 8 -"* &,'" 9 Japonya ,2 10 Türkiye ,2 11 Endonezya 2OO4 9 Tablo ].] : Son yüzyldaki baz depremlerin meydana geldikleri yerler ve büyüklükleri Tablo 1.1'de verilen büyük depremlerle Harita 1.1'de verilen levha snrlar- n ilikilendiriniz. Verilen depremlerin hangi deprem kuanda meydana geldiini belirleyiniz. Depremler ;lk Levha snrlar İ*.t*l Çarpma zonu Levha hareket yönü km ulçek 19

3 ffi ::#' İl<i lu faynda tabakaiarn birbirlerine göre yanal fay ve iki deprem böigesi Dünya'nn çeitli yerlerinde meydana gelen depremler, oluum özellikleri bakmndan benzerlikler gösterebilir. Bu durumun nedenleri neler olabilir? Bu sorunun cevabn verebilmek için aadaki örnekleri inceleyelim: Aadaki ekilde biri Türkiye'de dieri ABD'deki iki önemli fayn oluum mekanizmas gösterilmektedir. ekil A'da ülkemizin kuzeyini bir batan dierine kateden Kuzey Anadolu fay yer almaktadr. Hatrlayacanz gibi yer kabuunu oluturan tabakalar birbirlerine göre çeitli ekillerde hareket eder. ekilden Kuzey Anado- yönde hareket ettikle rin i an layabil iyoruz. Kuzey Anadolu faynn güneyi batya, kuzeyi ise douya doru hareket etmektedir. Bu kuak boyunca ülkemizde çok sayda deprem meydana gelmektedir. ekil B'de ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki San Andreas faynn oluumu ematize edilmitir. Tpk Kuzey Anadolu faynda olduu gibi burada da tabakalar yanal olarak hareket etmektedir. Bu iki fay kuanda da aadaki fotoraflarda örnekleri görülen etkili depremler olumakta ve bu depremler benzer sonuçlar yaratmaktadr. TüRKiyE ipon,_5- : -} ',. Fay hatt Fay krlma Dolgelerl Fayn hareket yönü km Kuzey Anadolu fay ile San Andreas faynn karlatrlmas l999 Marmara depremi 20 l 994 Northridge depremi l

4 ,ffu ''&' Deprem ve tsunami deniz veya okyanuslarda mey_ Depremler veya volkanik faaliyetler bazen kara içlerinde, bazen olabilir. oiuan bu dalgalara tsudana gelir. Deniz içinde oluan depremler büyük dalgalara neden nami adverilir. 26 Aralk 2004'te meydaaadaki fotorafta görülen Endonezya'nn Sumatra Adas açklarnda, yeryüzünde meydana gelen en na gelen deprem, çok önemli sonuçlara neden olmutur, Bu deprem, uzun süreli deprem olarak kabul edil- ii! \' \1 4,, r'l ) -_zlr.'.^i.*-1,<k () \'._ r[1\,{,. i ), ] l i -'tlj ltsti,!-]] -./ _ /».,l/'',/ 1. $, ii,,-,:i ].-'-\i".. -' l.",i.! ]' '_-, -a ' - ra. mitir. Deprem, Hint Okyanusu'nda,l25O kilometre uzunluunda bir yarlma meydana getirmitir. Deprem ve sonra- snda meydana gelen tsunami, çevredeki ondan fazla ülkede yüzbinlerce kiinin ölümüne ve mal kayplarna neden olmutur.,-,{; l',,l [ - [- Dev et S n!r O r' Deprem merkezi Tsunamiden etkilen ülkeler Tsunami hareket yönü ffi,,'il:.,,,,,',,,i]]]1]i:: :: :']il.. :i ;,_]i' - Himalaya deprem kuanda meyiki büyük deprem kua olan Pasifik deprem kua ve Alp görsellerle desteklenmi bir rapor hazrla_ dana gelen 7 ve üzerindeki iddette depremler hakknda ylnlz. 21

5 ü ç ü ö ç ö ç ü ö ç ö ç ö ö ç ö ö ö ö ü ç ç ç ü ö ö Ö Ç ü ç ö ö ü ç ö ç Ç ü ç ü ç ü

6 ö ü ç Ö ç ü ö Çö ü ö ç ü

7 ç ö ö İ ç Ü ö Ü ü ö ö ü ö ç ü ö ü ö ü ç ö ç ö ç ü ü ö ç

8 ç ç ç ü ö ç Ç ö ç ç ç ç ç ç çö ü ü ç ç ç çö ç çö ü ç ü ç ç ü ç ü ö ü ç ç ç ö ü ç ç ç ç ö ç ç ü ö ç ç ç ç ç ç ç ç

9 ç İ Ç ç ö ü ö ö ü ç ö ç ç ç ç ö ü ç ç ö Ç İ

Benzer belgeler

BÖLÜM BEŞ LEVHA SINIRLARI

BÖLÜM BEŞ LEVHA SINIRLARI 5.1 YERKABUĞU ÜZERİNDEKİ LEVHA SINIRLARI Levha tektoniğine göre dünyayı saran yerkabuğu üzerinde 8 büyük (Avrasya, Afrika, Pasifik, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Antartika, Avustralya)