KARBON PİYASALARINA HAZIRLIK ORTAKLIĞI PROJESİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE PİYASA TEMELLİ ARAÇLAR

Transkript

1 KARBON PİYASALARINA HAZIRLIK ORTAKLIĞI PROJESİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE PİYASA TEMELLİ ARAÇLAR 24 Ekim 2014 Crowne Plaza, İstanbul

2 İçerik İklim Değişikliği ile Mücadele Yöntemleri Yasal Düzenleyici ve Ekonomik Araçlar Mevcut Uygulamalara Genel Bakış Emisyon Ticaret Sistemleri, Karbon Vergisi, İklim Bonoları Tespitler ve Çıkarımlar

3 İklim Değişikliği ile Mücadele Araçları Farkındalık Oluşturma (tüketiciler dahil; eğitim, bilgilendirici kampanyalar, kamu ile veri paylaşımı, vb.) Kapasite Geliştirme (kurumsal) Strateji ve Politika Belirleme Yasal Düzenleyici ve Ekonomik Araçların Uygulanması (Kanunlar, yönetmelikler, standartlar, etiketlendirme ve sertifika sistemleri, MBI lar, vergiler, vb.)

4 Yasal Düzenleyici ve Ekonomik Araçlar Yaptırım ve Kontrol (CC- Command and Control): Kısıtlama ve ceza içerir Zorunlu yasal kısıtlamalar getirir, uygulama alanı sınırlıdır ve başarısı tartışılmaktadır Üretim ve tüketim alışkanlıklarının değişimine etkisi söz konusu değildir Piyasa Temelli Araçlar (MBI- Market Based Instruments): Alternatifler üzerinden seçim yapma fırsatları verir Daha az kirletme daha çok kar etme imkanını ortaya çıkarır Kontrol maliyetleri, geleneksel yöntemlere göre daha azdır Piyasaya yönelik araçlar bilgi akışını ve bilgi edinme maliyetlerini azaltırlar

5 CC ve MBI Kıyaslaması Yaptırım ve kontrol düzenlemelerine kıyasla, piyasa temelli araçlar aşağıdaki avantajları sağlarlar: Dış giderler içselleştirilir İş dünyasına kendi hedeflerini sağlamada daha fazla esneklik sağlar ve böylece yükümlülük giderlerini azaltır Şirketlerin çevreye olan etkilerini azaltmaya ve yenileşmelerine dönük yatırım yapma teşvikini sağlar Yeşil vergi reformu kapsamında kullanıldığında istihdamı destekler

6 Dünyadaki Mevcut Mekanizmalar Emisyon ticareti Uluslararası, Ulusal, Bölgesel Emisyon Ticaret Sistemleri Denkleştirme (Offset) Mekanizmaları: JI (Ortak Uygulama) CDM (Temiz Kalkınma Mekanizması) Gönüllü Karbon Standartları İklim Bonoları Son yıllarda, MBI lara ilave olarak Karbon Vergisi de gündemde yerini almış bulunuyor.

7 Geliştirilmekte Olan Mekanizmalar Çeşitli Yaklaşımlara Yönelik Çerçeve (FVA - Framework for Various Approaches) Yeni Piyasa Temelli Mekanizma (NMM- New Market Mechanism) Sonuçlara Dayalı Finansman (RBF- Results Based Framework)

8 Dünya Çapında Karbon Fiyatlandırılmasına Dönük Uygulamalar (2013)

9 ETS uygulanıyor veya uygulanması planlanmış Karbon vergisi uygulanıyor veya uygulanması planlanmış ETS veya karbon vergisi düşünülüyor Karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış, ETS düşünülüyor ETS ve karbon vergisi uygulanıyor veya planlanmış Kaynak: Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri

10 Emisyon Ticaret Sistemleri

11 Emisyon Ticareti Nedir? B firması A firması Üst limit altında kalan emisyonlar A firması artan emisyon kredilerini B firmasına satabilir. Üst limiti aşan emisyonlar Üst sınır

12 Emisyon Ticareti Kavramı Her katılımcının Sera Gazı Emisyon(SGE) larına dair en üst seviye sınırı bulunur: üst sınır Her bir katılımcı SGE emisyon salımlarına izin veren ilgili kredi sayısına sahip olur: tahsisler Taraflar, azaltım önlemlerini uygulayarak emisyonlarını azaltabilirler: azaltım İlgili tahsislerini piyasada alıp ve satabilirler: ticaret Taraflar, her yıl emisyonlarına tekabül eden tahsisler kadar tedavülden kaldırmak durumundadırlar. Taraflar, tahsislerini tüketmeleri halinde ceza ödemek durumunda kalırlar.

13 Emisyon Ticaretinin Gelişimi Emisyon ticareti ilk defa hangi ülkede hayata geçirildi? a) Japonya b) ABD c) Almanya

14

15 Emisyon Ticaretinin Gelişimi 1970 Clean Air Act - New Source Performance Standards (NSPS) Bir tür command - control yaklaşımıydı Teknolojide dayatma söz konusuydu Yeni tesislerde yakıt türünde düşük SO2 tercihini tanımamaktaydı 1980: 70 den fazla kanun tasarısı 1983: Title IV 1980 yılı S02 emisyonlarının tarihsel tahsis e dayalı olarak 10 mil. ton azaltımı Pre-NSPS kömür santral kapasitesinin %89 u ve En fazla kirleten 50 santral hedeflendi.

16 Emisyon Ticaretinin Gelişimi 10~12 mil. ton SO2 azaltım Uygulamanın ilk yılı olan 1995 sonunda toplam emisyon azaltımı : 11.9 mil. ton 1980 yılı seviyesinin %30 altında Kullanılmayan tahsisler sonucunda 11.6 mil. ton yükümlülük ötesi ilave azaltım Yaptırım-Kontrol mekanizmasına kıyasla yılda 1.6 milyar $(1995) daha düşük maliyetli

17 Dünya Çapında ETS lerin Durumu (2013)

18 %10 %9 %8 %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 0 AB ETS: 2013 te kapsamının %40 tan %45 e artması Québec CaT: 2015 te kapsamının %30 dan %85 e artması Kaliforniya CaT: 2015 te kapsamının %35 ten %85 e artması Bölgesel, ulusal ve ülke içi bölgesel emisyon ticaret sistemleri: kapsanan küresel emisyonların payı* Kore ETS Chongqing Pilot ETS Hubei Pilot ETS Kazakistan ETS Guangdong Pilot ETS Şanghay Pilot ETS Tianjin Pilot ETS Pekin Pilot ETS Shenzhen Pilot ETS Québec CaT Avustralya CPM Kaliforniya CaT Kyoto ETS Saitama ETS Tokyo CaT RGGI Yeni Zelanda ETS İsviçre ETS Alberta SGER AB ETS * 2010 yılı emisyonlarına göre Kaynak: Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri

19 Mevcut, gelişmekte olan ve potansiyel ETS ler Uygulanma Durumu Uygulanıyor (belirlenmiş kurallarla yürürlükte) Uygulama planlanıyor (Direktif mutabakat edildi, Başlangıç tarihi bildirildi, kurallar hazırlanıyor) Düşünülüyor*** (hükümet, bir ETS nin geliştirilmesi İçin kamuya sinyal vermiş) Ulusal Ülke içi bölgesel Denkleştirme CDM ve JI kredileri İki taraflı denkleştirme Yurtiçi denkleştirme Bağlantı Kurulması Planlanan bağlantı Bağlantı Kaynak: Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri

20 Bölgesel, Ulusal, ve Ülke içi Bölgesel ETS Kapsamları AB ETS %45 Kore ETS %60 Avustralya CPM %60 Guangdong Pilot ETS %42 Kaliforniya CaT %35 Kaynak: Dünya Bankası 2014, Karbon Fiyatlandırmasının Durumu ve Eğilimleri RGGI %20 Hubei Pilot ETS %35 Kazakistan ETS %50 Şanghay Pilot ETS %50 Alberta SGER %50 Chongqing Pilot ETS %38 Tianjin Pilot ETS %60 Pekin Pilot ETS %50 Shenzhen Pilot ETS %38 Québec CaT %30 Yeni Zelanda ETS %50 İsviçre ETS %10 Tokyo CaT %20 Saitama ETS %16 Kyoto ETS Emisyonlar (MtCO2e) ETS ile kapsanan emisyonlar Endüstri İnşaat Ormancılık Atık Kapsanmayan emisyonlar Havacılık Tarım Ulaştırma Tahmini Kapsamı Enerji

21 AB Emisyon Ticaret Sistemi 2005 te başladı dünyanın en geniş çaplı sera gazı emisyon ticaret sistemidir AB üyesi 28 ülkede, ayrıca İzlanda, Liechtenstein ve Norveç te de uygulanmaktadır Enerji sektöründeki ve sanayideki 12,000 kuruluşu içerir ve 2013 ten bu yana 1000 den fazla uçağın işletmecisi tabidir AB nin GHG emisyonlarının yaklaşık %50 si olan 2,000 Mil t CO2(e) yi kapsar Faz I: , Faz II: ; Faz III: Edininilen tecrübelere dayandırılarak; sistem, her bir fazla beraber, istikrarlı ve büyüyen bir karbon piyasası oluşturmak üzere genişletilmiş ve güçlendirilmiştir Fiyatlar 2009 dan bu yana, büyük ölçekte ekonomik krizin sonuçlarına dayalı olarak artan tahsislerin bol miktarda piyasaya arzından ötürü düşüktür Bu sorunu gidermek için EU ETS de yapısal bir reform düşünülmektedir

22 AB ETS nin Uygulama Döngüsü Nr Tahsisat Tahsislerin verilmesi İşletme Kayıt Mevzuata uyum Nr Tahsislerin tedavülden kaldırılması İzleme Raporlama & Onay

23 AB ETS ye Uyum AB ETS katılımcıları aşağıdaki araçlar üzerinden uyum sağlayabilirler: Emisyonların kurum içinde azaltılması Tahsislerin ticareti JI/CDM kredilerinin satın alınması İşletmeciler emisyonlarını her yıl rapor etmelidirler Eğer emisyonlar > tahsisler olursa; emisyon açığı,takip eden yılda giderilmelidir ve 100/ tco2(e) cezası uygulanır Yükümlülüklere uyumla ilgili zaman çizelgesi: Emisyonlar Yeni tahsisler her yıl 28 Şubat tarihinden önce verilir Tahsisler YIL 1 YIL 2 YIL 3... YIL N tahsislerin her yıl 30 Nisan dan önce tedavüle kaldırılması

24 İklim Bonoları Düşük karbonlu yatırımların finansmanında kullanılmak üzere geliştirilen varlığa dayalı bonolardır Dünya çapında hacmi milyar doları bulan iklim temalı bono mevcuttur Kaynak: Bonds and Climate Change, 2014

25 İklim Bonolarının Yatırım İklim Bonoları Temalarına Göre Dağılımı Ulaştırma 358 milyar USD Enerji 74.7 milyar USD İklim Finansı 50 milyar USD Atık ve Kirlilik Kontrolü milyar milyar USD USD Yapı ve Sanayi 13.5 Milyar USD Su 266 milyon USD Tarım ve Ormancılık 4.2 milyar USD Kaynak: Bonds and Climate Change, 2014

26 İklim Bonolarının Gelişimi İklim Bonoları Kaynak: Bonds and Climate Change, 2014 Daha Fazla Bilgi İçin:

27 Karbon Vergisi Fiyatlar bellidir Mevcut sistemlerdeki fiyatların çoğunluğu, güncel bir gölge fiyat tahmini olan $35/tCO2 nin altındadır Tasarımı oldukça kritik: gelirlerin iklim değişikliği ile mücadele alanında değerlendirilmesi ve toplum içerisindeki gelir grupları arasında dezavantajlı ve adaletsiz dağılıma neden olmaması gereklidir Vergi oranı, düşük karbonlu yatırımları belli bir ölçüde teşvik etmeye yetmeli ve iklim sorunu ile mücadele için gerekli dönüşümü destekler şekilde azaltımı teşvik edici olmalıdır

28 İsveç karbon vergisi Mevcut Karbon Fiyatlandırma Sistemlerindeki Fiyatlar Tokyo Üst Sınır Emisyon Ticareti Norveç karbon vergisi (tavan değer) İsviçre karbon vergisi Finlandiya karbon vergisi US$1/tCO2 nin daha altında kalan değere sahip Meksika karbon vergisinden, İsveç teki US$168/tCO2 değerindeki karbon vergisine kadar geniş bir aralık. Danimarka karbon vergi Fransa karbon vergisi, İzlanda karbon vergisi, Kaliforniya CaT, British Columbia karbon vergisi Guangdong Pilot ETS, Shenzhen Pilot ETS İrlanda karbon vergisi Québec CaT Avustralya CPM Pekin Pilot ETS / AB ETS UK karbon fiyat taban değeri Meksika karbon vergisi (tavan), Güney Afrika karbon vergisi, Tianjin Pilot ETS, Norveç karbon vergisi (taban) Şanghay Pilot ETS Meksika karbon vergisi (taban), Japonya karbon vergisi Yeni Zelanda ETS

29 Tespit ve Çıkarımlar Sistemlerin tasarım detayları, hangi sistemin tercih edileceğinden çok daha önemlidir. Bu nedenle tasarım detayları oldukça titiz çalışmalar sonucunda hatta, mümkünse simülasyon ve pilot uygulamalar sonucunda belirlenmeli Gerek ETS, gerek karbon vergisi, karbona bir fiyat biçilmesi yoluyla ekonomik karar verme sürecini etkiler ve her ikisi de gelir getirici özelliktedir. Özellikle vergiler ve ETS lerdeki açık arttırmalar geliri doğrudan arttırır. Gelir akışının dikkatli kullanımı, politika aracının etkinliğini arttıracaktır ETS tasarımında birden farklı tahsis yöntemlerini denemek (kıyaslama, tarihsel yaklaşım, açık artırma) doğru yaklaşım ya da yaklaşımlar kombinasyonu tespit etmek için önemlidir Sistemler arasında bağlantı kurma işlemi, piyasalara hem olumlu hem de olumsuz etki ederek sonuçlanabilir. Bu nedenle uygulama öncesi simülasyonunun yapılması önemlidir AB ETS Özelinde ise, ekonomik parametrelerdeki ani ve beklenmedik değişikliklerin zararlı olabildiğini ve piyasanın temel işleyişini bozduğunu görüyoruz: AB ETS de hâlihazırda aşılmaya çalışılan sorunlardan biri budur. Tasarım aşamasında tüm ilgili parametreler dikkate alınmalıdır

30 TEŞEKKÜRLER! Bahar Ubay Güçlüsoy PMR Proje Koordinatörü T: