YAZARLAR Fazlı DİNÇ Yusuf KARACA

Transkript

1 SINIF YAZARLAR Fazlı DİNÇ Yusuf KARACA Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunun 16/12/2014 tarih ve 106 sayılı Kurul Kararı ile öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süre ile ders kitabı olarak kabul edilmiştir.

2 NEY YAYINLARI Copyright Ney Yayıncılık Eğitim Hizmetleri ve Eğitim Gereçleri Tic. A.Ş. Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan şirketin önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayınlanması ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm hakları Ney Yayıncılık Eğitim Hizmetleri ve Eğitim Gereçleri Tic. A.Ş. ne aittir. HAZIRLAYAN Editör M.Fatih SOLAK Dil Uzmanı Halil ASLANTAŞ Görsel Tasarımcı Sadi ALACA Ölçme Değerlendirme Uzmanı Aytekin ÖZTÜRK Program Geliştirme Uzmanı Şenol DUTLU Rehberlik Uzmanı Fatih KALKINÇ Baskı Yeri ve Yılı

3 Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. İSTİKLÂL MARŞI Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlarki şehadetleri dinin temeli Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! MEHMET AKİF ERSOY

4 ATATÜRK ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.

5 MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

6

7 İçindekiler Öğrenme Alanı: Kur an-ı Kerim ve Mesajı 1. ÜNİTE: KUR AN-I KERİM İ TANIYALIM...9 I. KUR AN-I KERİM İN ÖZELLİKLERİ Kur an-ı Kerim in Özgünlüğü Kur an-ı Kerim in Diğer İsimleri Surelerin İsimleri...15 II. KUR AN IN MESAJINI ANLIYORUM Kur an da İnsan ve Toplum: İnsanın Yaratılışı ve Özellikleri Sureleri Tanıyorum: Mü minun Suresi Kur an dan Dualar Öğreniyorum (İsra 80) Kur an Kavramlarını Öğreniyorum: Rab, İlah, Melik, İbadet...21 ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM...24 Öğrenme Alanı: Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 2. ÜNİTE: KUR AN-I KERİM OKUMAYA GİRİŞ...25 I. KUR AN-I KERİM İ OKUMAYI ÖĞRENİYORUZ Harfler ve Özellikleri Harfler ve İsimleri Harflerin Yazılışları Harflerin Mahreçleri...35 KUR AN-I KERİM -9-7

8 1.4. İnce ve Kalın Sesli Harfler Harflerin Okunuşu Harekeler: Üstün, Esre, Ötre Cezim (Sükun) Şedde Tenvin Med Harfleri: Elif, Vav, Ya Vav ve Ya Şeklinde Yazılan Elif Uzatma (Âsar-Çeker) İşareti Okunuşla İlgili Özel Durumlar Elif Lam Takısının Okunuşu Zamir ve Okunuşu Med-Kasr Kelimeleri Okunmayan Elif Hurûf-u Mukattaa...60 II. OKUNACAK SURE VE AYETLER Âl-i İmran Suresi 1-15 sayfalar...63 III. EZBERLENECEK SURELER, AYETLER VE ANLAMLARI Kur an ı Anlayarak Okumanın Amacı Kur an ı Ezberlemenin İlkeleri ve Yöntemleri İhlâs Suresini ve Anlamını Öğreniyorum Kevser Suresini ve Anlamını Öğreniyorum Fatiha Suresini ve Anlamını Öğreniyorum Ayet-el Kürsi yi ve Anlamını Öğreniyorum (Bakara 255)...99 ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM SÖZLÜK KAYNAKÇA KUR AN-I KERİM -9-

9 1. ÜNİTE Kur an-ı Kerim i Tanıyalım Ünitemize Hazırlanalım 1. Kur an-ı Kerim in isimlerinden üç tanesini bularak anlamlarını araştırınız. 2. Kur an-ı Kerim mealinden insanın yaratılışı ile ilgili iki ayet meali bularak defterinize yazınız. 3. Âlemlerin Rabbi ne demektir? Araştırınız.

10 1. Ünite I. KUR AN-I KERİM İN ÖZELLİKLERİ 1. Kur an-ı Kerim in Özgünlüğü Kur an-ı Kerim, İslam ın birinci temel kaynağıdır. O, insanların bütün sorunlarına çare olabilecek prensipleri içeren bir kitaptır. Çünkü Kur an-ı Kerim, kâinatı yoktan var eden ve insanı en iyi tanıyan Allah (c.c.) tarafından gönderilmiştir. Kur an-ı Kerim insanları karanlıktan aydınlığa çıkarır, insanları zulümden adalete sevk eder. Allah (c.c.) insanları küfrün ve şirkin karanlığından imanın aydınlığına çıkartır. Allah (c.c.) ı tanımayan insan karanlıklar içerisindedir. Kur an, mensuplarına Allah (c.c.) ı tanıtarak onları karanlıklardan aydınlığa kavuşturur. Bu konuda Kur an-ı Kerim de: Bu Kur an Allah ın izniyle, insanları karanlıklardan aydınlığa çıkarman için, sana indirdiğimiz kitaptır 1 buyrulmaktadır. Resim 1.1: Kur an-ı Kerim, günümüze kadar değişikliğe uğramadan gelen tek ilahî kitaptır. 1 İbrahim suresi, 1. ayet. 10 KUR AN-I KERİM -9-

11 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım Allah (c.c.), insanlara birçok ilahî kitap ve suhuf göndermiştir. Kur an bu kitapların dördünden söz eder. Allah (c.c.) ın Hz. Davut (a.s.) 2 a gönderdiği Zebur hakkında günümüze ulaşan yeterli bir bilgi yoktur. Kitab-ı Mukaddes teki Mezmurlar bölümünün Zebur olduğu kabul edilmektedir. Hz. Musa (a.s.) a levhalar hâlinde gönderilen Tevrat ın aslı uzun süren savaşlar neticesinde kaybolmuştur. İncil ise Hz. İsa hayatta iken yazılamamıştır. İlk İncil nüshaları, Hz. İsa (a.s.) dan yaklaşık otuz yıl sonra ortaya çıkmıştır. 3 Dolayısıyla bozulmadan günümüze kadar ulaşan tek ilahî kitap Kur an dır. Bu konuda Kur an da: Şüphesiz o zikri (Kur an ı) biz indirdik biz! Onun koruyucusu da elbette biziz. 4 buyrulmakta ve kıyamete kadar değişmeyeceği sözü verilmektedir. Kur an-ı Kerim, yaklaşık yirmi üç yılda ayet ayet, sure sure indirilmiştir. Peygamber Efendimiz hayatta iken Kur an-ı Kerim vahiy kâtipleri tarafından yazılmış ve ezberlenmiştir. Peygamber Efendimizin vefatından sonra Hz. Ebu Bekir (r.a.), Hz. Ömer (r.a.) 5 in tavsiyesiyle Hz. Zeyd bin Sabit başkanlığında bir komisyon kurarak Kur an-ı Kerim i iki kapak arasına toplamıştır. Daha sonra üçüncü halife Hz. Osman (r.a.) zamanında Hz. Zeyd bin Sabit in başkanlığında kurulan komisyon Mushaf tan yedi adet çoğalttı. Hz. Osman (r.a.) çoğaltılan bu nüshaları bazı şehirlere göndermiştir. O nüshalardan biri şu anda Topkapı Sarayı Müzesi nde sergilenmektedir. Resim 1.2: Hz. Osman (r.a.) zamanında çoğaltılan Kur an-ı Kerim nüshalarından biri. Topkapı Sarayı Müzesi - İstanbul. 2 Aleyhisselam şeklinde okunur, Allah (c.c.) ın selamı onun üzerine olsun. anlamına gelir. 3 Prof. Dr. Günay Tümer, Doç. Dr. Abdurrahman Küçük, Dinler Tarihi, s Hicr suresi, 9. ayet. 5 Radiyallahuanh şeklinde okunur, Allah (c.c.) ondan razı olsun. anlamına gelir. KUR AN-I KERİM -9-11

12 1. Ünite Kur an-ı Kerim in iç düzeni kendine özgüdür. Konular belli bir sırayla ele alınmamıştır. İnen ayetlerin hangi surede hangi ayetten önce veya sonra olacağı Cebrail (a.s.) tarafından Peygamber Efendimiz (s.a.v.) e bildirilmiştir. Kur an-ı Kerim 114 sureden meydana gelmiştir. Ayetlerin sayısı 6236 olarak kabul edilir. Kur an-ı Kerim in temel konuları şunlardır: a) İnanç: Kur an da yer alan en önemli konu Allah (c.c.) ın birliği (tevhit) dir. Bununla beraber tevhide uygun olmayan düşünce ve inançlar (şirk), peygamberler, melek, kitap, ahiret ve kader gibi konulardır. b) İbadet: İnanan kişinin Rabb ine karşı yükümlü olduğu hareket ve davranışları içeren konulardır. Namaz, oruç, hac, zekat, sadaka, infak, tövbe, zikir ve dua bu ibadetlerin önde gelenleridir. c) Aile ve Toplum Düzenine Dair Konular: Belli bir düzen ve zamanlaması olan ibadetler dışında kalan, bireyler arası ilişkileri düzenleyen ayetlerdir. Alışveriş, emanet, bağış, evlenme, boşanma, vasiyet, miras, aile hayatı gibi konulardır. d) Ahlaki Prensipler: İnançta ve ibadette samimiyet, adalet, insaf, şefkat, alçak gönüllülük, doğruluk gibi konulardır ki çoğu zaman Allah (c.c.) a ve ahiret gününe inançla ilişkilendirilmiştir. e) Peygamberlerin ve Geçmiş Milletlerin Kıssaları: İlk insan Hz. Âdem (a.s.) dan başlayarak son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v.) e kadar bazı peygamberlerin hayat hikâyeleri, tevhid mücadeleleri ve toplumla olan münasebetleri anlatılan konulardandır. f) Ahiret Hayatı, Mükâfat ve Ceza: Ölüm ile başlayıp kabir hayatı ve hesap ile devam eden, cennet ve cehennemle son bulan başka bir hayattan bahsedilir. İnsanın hangi durumlarda mükafatlandırılacağı veya cezalandırılacağından da bahsedilmektedir. g) Pozitif Bilimin Konuları: Kur an, pozitif bilimin konusu olan evrene dair bilgi verir. İnsanın dikkatini göğe, dağa, taşa, toprağa, kendimize ve diğer canlılara çeker. 6 Kur an-ı Kerim, Allah (c.c.) tarafından Cebrail (a.s.) aracılığıyla Hz. Muhammed (s.a.v.) e, insanlara dünya ve ahirette mutlu olmanın yollarını göstermesi için gönderilen evrensel ve bozulmamış son ilahî kitaptır. Kur an-ı Kerim i yüzünden veya ezberden okumak ibadettir. Namazda Kur an-ı Kerim den bir bölümün okunması gereklidir. Bu yüzden namaz kılabilecek kadar Kur an bilmek her Müslümana farzdır. 7 6 Komisyon, İslam a Giriş Gençliğin İslam Bilgisi, Madde yazarı: Doç. Dr. Abdulhamit Birışık, s Demirhan Ünlü, Kur an-ı Kerim in Tecvidi, s KUR AN-I KERİM -9-

13 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım 2. Kur an-ı Kerim in Diğer İsimleri Kur an kelimesinin türediği kök konusunda çeşitli görüşler bulunmakla birlikte okumak manasına gelen karae fiilinden türediği kabul edilen görüştür. Genel olarak Kur an; yirmi üç senelik peygamberlik müddeti içerisinde, Hz. Muhammed e, çeşitli vesilelerle ve vahiy yoluyla zaman zaman Allah (c.c.) tarafından indirilen sözlerin bir mecmuasıdır. 8 Kur an-ı Kerim, sahip olduğu özelliklerle ilgili birçok isimle anılır. Bu isimlerden bazıları Kur an da da geçmektedir. Bunlardan en yaygın olanları el-kitap, ez-zikir, el-furkân dır. Kur an da geçen kitap tabiriyle Kur an-ı Kerim kast edilmiştir. Peygamberimize indirilen ayetler yazıya geçirilmiş fakat henüz kitap haline getirilmemişti. Allah (c.c.), bu kelimeyi kullanarak ilahî vahiylerin kitap haline getirilmesini istemiştir. Bir ayette; bu kendisinde şüphe olmayan bir Kitaptır 9 buyrulmaktadır. 1- el-kitap: Kitap kelimesi sözlükte; karar verme, hükmetme, yazma, mektup, belge gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak ise; dinî hükümlerin kendisinden çıkarıldığı İslam dininin iki temel kaynağından birincisi, Kur an-ı Kerim anlamına gelmektedir. 10 Bu lafız Kur an da 230 defa geçmektedir. Bunlar açık bir şekilde Kur an a delalet etmektedir el-furkân: Bu kelime iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı, iman ile küfrü, helal ile haramı birbirinden ayıran anlamlarına gelmektedir. 12 Kur an-ı Kerim, iyiyi kötüden helalı haramdan ayırmamızı sağlayan bir kitap olduğundan bu isim verilmiştir. Bu kelime Kur an da şöyle geçmektedir: Âlemlere uyarıcı olsun diye kuluna Furkan ı indiren ne yücedir el-hüdâ: Kur an hidayet veren, doğru yola ulaştıran mukaddes bir rehber olduğundan bu adla da anılmıştır. Bir ayette şöyle ifade edilmektedir: Bu, kendisinden şüphe olmayan kitaptır. Allah (c.c.) a karşı gelmekten sakınanlar için yol göstericidir. 14 Resim 1.3: el-furkân Kur an ın isimlerinden biridir. 8 Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usulü, s Bakara suresi, 2. ayet. 10 Komisyon, Dini Terim Sözlüğü, s Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usulü, s Komisyon, Dinî Terimler Sözlüğü, s Furkan suresi, 1. ayet. 14 Bakara suresi, 2. ayet. KUR AN-I KERİM -9-13

14 1. Ünite 4- ez-zikir: Zikir kelimesi, anmak ve hatırlatmak manasına gelmektedir. 15 Kur an-ı Kerim, Allah (c.c.) ı hatırlattığından bu isim verilmiştir. Bu, Kur an da bazı ayetlerde şu şekilde geçmektedir: O Zikir (Kur an) içimizden ona mı indirildi? 16, Şüphesiz o zikri (Kur an ı) biz indirdik! Onun koruyucusu da elbette biziz en-nur: Kur an-ı Kerim kalpleri, fikirleri aydınlattığı için isimlerinden biri de Nur dur. 18 Bu kelime bir ayette şöyle geçmektedir: size apaçık bir nur indirdik el-hakim: Kur an-ı Kerim in isimlerinden birisi de el-hakim dir. Çünkü Kur an-ı Kerim hikmet kaynağıdır. Her hükmü doğrudur. Birçok ayette kitapla birlikte hikmet kelimesi de geçer. Örneğin, Kur an-ı Kerim de; onlara kitabı ve hikmeti öğreten bir peygamber gönderendir 20 buyrulmaktadır. 7- et-tenzil: Kur an, Allah (c.c.) katından indirildiği için bu isimle de anılmıştır. Bunun vurgulandığı ayetlerden biri şöyledir: Şüphesiz bu Kur an, âlemlerin Rabb inin indirmesidir el-mübârek: Kur an-ı Kerim kutsallığın ve bereketin kaynağı olduğundan bu isimle de anılmıştır. Bir ayette; İşte bu (Kur an) da, bereketin kaynağı, kendinden öncekileri tasdik eden bir kitaptır 22 buyrulmaktadır. Resim 1.4: Allah tarafından gönderilen son ilahî kitap Kur an dır. Kur an-ı Kerim, bu isimlerden başka Kelâm, Hablullah, Şifa, Rahmet, Büşrâ, Beyân, el-bürhan, el-mecid, el-mev ıza, el-aziz, el-vahy gibi isimlerle de anılmıştır. Bazı tefsir âlimleri Kur an ın elli beş kadar isminin olduğunu ifade etmişlerdir Komisyon, Dinî Terimler Sözlüğü, s Sâd suresi, 8.ayet. 17 Hicr suresi, 9.ayet. 18 Komisyon, DinîTerimler Sözlüğü, s Nisa suresi, 174. ayet. 20 Cuma suresi, 2. ayet. 21 Şuâra suresi, 192. ayet. 22 En am suresi, 92. ayet. 23 İbni Kesir, Hadislerle Kur an-ı Kerim Tefsiri, C I, s KUR AN-I KERİM -9-

15 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım 3. Surelerin İsimleri Sure kelime olarak; yüksek rütbe, şan ve şeref, yüksek bina, binanın bölüm ve katları anlamlarına gelmektedir. 24 Terim olarak ise Kur an-ı Kerim in ayetlerden oluşan bölümlerinden her birine verilen isimdir. Bu bölümler farklı sayıda ayetler içerir. Kur an da 114 sure vardır. Bir ayette sure ismi şu şekilde geçmektedir: Kulumuz Muhammed e indirdiğimiz Kur an dan (gerçekliğinden) şüphe ediyorsanız, siz de onun(içindeki surelerin) benzeri bir sure meydana getirin. Eğer iddianızda kararlıysanız Allah tan başka güvendiklerinizi de yardıma çağırın. 25 Kur an-ı Kerim deki surelerin dizilişleri Hz. Peygamber (s.a.v.) tarafından belirlenmiştir. Peygamber (s.a.v.) imizden günümüze kadar Kur an ı ezberleyen hafızlar onu aynı dizilişe göre ezberlemişlerdir. Aynı zamanda bugün dünyada mevcut olan bütün Mushaflarda surelerin dizilişi aynıdır. Sureler isimlerini içerisindeki bir kelimeden, kavramdan, sure içerisinde anlatılan bir olaydan, başında yer alan mukattaa harflerinden veya kendisinden bahsedilen bir peygamber isminden alır. Örneğin; İmran ailesinin kıssasının anlatıldığı sure Âl-i İmran suresi, içerisinde geçen hükümlerin çoğu kadınlarla ilgili olan sure Nisâ suresi, Hz. İsa nın havarilerine gökten inen Mâide (sofra) den söz edilmiş olan sure de Mâide suresi adını almıştır. Nuh, Yusuf, Yunus, İbrahim ve Hûd sureleri peygamber kıssalarının anlatıldığı sureler olduğundan o peygamberlerin isimlerini almıştır. Hurûf-u mukattaa ile başlayan Kâf, Nûn, Taha ve Yasin gibi sureler, bu isimle adlandırılmışlardır. İsimlerini ilk ayetlerden alan sureler de vardır. Rahman, Vâkıa, Tîn, Necm, Şems, Kureyş, Asr gibi sureler bunlardandır. Surede geçmediği halde farklı isim verilen sureler de vardır. Bunlar; Fatiha, Enbiya ve İhlas sureleridir. Bazı surelerin birden fazla ismi de vardır. Hicretten önce inen surelere Mekki, Hicretten sonra inenlere ise Medeni sure denir. 26 Kur an-ı Kerim in ilk suresi Fatiha, son suresi Nas tır. Kur an ın en kısa suresi Kevser, en uzun suresi ise Bakara dır. 24 Dinî Terimler Sözlüğü, s Bakara suresi, 23. ayet 26 Bu konu 10. sınıf 1. ünitenin 1. konusunda ayrıntılı olarak ele alınacaktır. KUR AN-I KERİM -9-15

16 1. Ünite II. KUR AN IN MESAJINI ANLIYORUM 1. Kur an da İnsan ve Toplum: İnsanın Yaratılışı ve Özellikleri İnsan, varlık âleminin en kıymetlisi olarak yaratılmıştır. O, yeryüzünde Allah (c.c.) ın halifesidir. 27 O, iradesinin hakkını verirse meleklerden bile üstün olabilir. Eğer iradesini olumsuz yönde kullanırsa aşağıların aşağısına düşebilir. Bu yüzden insan iradesinin hakkını vermeli ve yaratılış amacına uygun davranmalıdır. Kur an-ı Kerim, insanın yaratılış amacının Allah (c.c.) a kulluk 28 yani onu tanımak ve tanıtmak olduğunu belirtmektedir. Geniş manasıyla kulluk; insanın Allah (c. c.) a karşı duyduğu saygı ve sevginin sonucu olarak onun rızasını kazanmak için yapmış olduğu iş ve davranışların tümüdür. 29 Dolayısıyla Kur an, insanları yüce yaratıcının rızasını kazanmaya yöneltir. Resim 1.5: Kur an ı anlayan, kâinatın yaratılış nedenini anlar. 27 Bakara suresi, 30. ayet. 28 Zâriyât suresi, 56. ayet. 29 TDV İslam Ansiklopedisi, İbadet Maddesi, Mustafa Sinanoğlu, C XIX, s KUR AN-I KERİM -9-

17 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım İnsan, beden ve ruhtan oluşan bir varlıktır. Allah (c.c.), insanın bedenini su ve topraktan yani balçıktan yaratmıştır. Sonra ona kendi ruhundan üflemiştir. Kur an-ı Kerim de; insanı başlangıçta çamurdan yaratan sonra onu şekillendirip ruhundan ona üfleyen Allah tır Öyleyken, pek az şükrediyorsunuz. 30 buyrulmaktadır. İnsan bedeninin balçıktan yaratılmış olması, toprakta ve suda bulunan bütün elementlerin değişik oranlarda vücutta bulunduğu şeklinde yorumlanabilir. İlk insan olan Hz. Âdem in yaratılışı balçık veya çamurdan iken ondan sonra gelen insanların yaratılışı hakkında da Kur an bize bilgi vermektedir. Konuyla ilgili olarak Cenab-ı Allah (c.c.) Hac suresi 5. ayetinde şöyle buyurmaktadır: Ey insanlar!... Biz sizi topraktan sonra az bir sudan (meniden), sonra bir alakadan, sonrada yaratılışı belli belirsiz bir mudgadan yarattık ki size (kudretimizi) apaçık anlatalım. Dilediğimizi belli bir süreye kadar rahimlerde durduruyoruz. Sonra sizi bir çocuk olarak çıkarıyor, sonra da (akıl, temyiz ve kuvvette) tam gücünüze ulaşmanız için (sizi kemale erdiriyoruz). Bu ve benzer diğer ayetlere göre Allah (c.c.) ilk insanı toprak veya çamurdan yaratmışken ondan sonra gelen insanları nutfe adı verilen spermden yarattığını söylüyor. Anne rahmindeki durumu ile ilgili olarak ise nutfeden sonra pıhtılaşmış kan (alaka), daha sonra yapısı belli belirsiz bir çiğnem et (mudga) haline gelmesini ve son olarak da bebek olarak dünyaya gelmesinden bahsediliyor. Tıp ilminin bu gün geldiği seviye ile ancak anlaşılabilen bu durumun 1400 yıl öncesinden Kur an tarafından haber verilmiş olması, onun mücize özelliğine de bir delil teşkil etmektedir. İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özellikleri; inanması, akıl ve irade sahibi olmasıdır. Her insan, aklıyla karar verdiği, iradesiyle tercih ettiği bir şeye inanır. Düşünen ve araştıran insan doğruyu bulur. Kur an da bir çok ayet bunu tavsiye etmektedir. Bu ayetlerden birinde; İnsan... kendisini yarattığımızı düşünmez mi? 31 buyrulmaktadır. Allah (c.c.), yeryüzündeki bütün nimetleri insan için yaratmış ve onu diğer yarattıklarından üstün kılmıştır. Diğer canlıları onun hizmetine vermiştir. 32 İnsanın en önemli özelliklerinden birisi de onun bilgi sahibi olmasıdır. Allah (c.c.) yeryüzünde bulunan şeylerin bilgisini ona öğretmiştir. 33 Ayrıca insan işitme, görme ve idrak edebilme yeteneğine sahip bir varlıktır. 34 Allah (c.c.), insanı vicdan sahibi, iyi ve kötüyü seçme iradesine sahip olarak yaratmıştır. 35 Tüm bu özellikleriyle o Allah (c.c.) ın yeryüzündeki halifesidir Secde suresi, 7-9. ayetler. 31 Meryem suresi, 67. ayet. 32 Bakara suresi, 29. ayet; Câsiye suresi, 13. ayet. 33 Bakara suresi, ayetler. 34 Secde suresi, 3. ayet. 35 İnsan suresi, 3. ayet; Şems suresi, ayetler. 36 Bakara suresi, 30. ayet; Enam suresi, 165. ayet. KUR AN-I KERİM -9-17

18 1. Ünite Kur an-ı Kerim de insanın bazı olumsuz özelliklerinden de bahsedilmektedir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: İnsan, madden ve manen zayıf yaratılmış bir varlıktır. Manevi olarak her an zirvelerden düşebilir. Maddi yönü itibariyle ise ufacık bir virüs onu öldürebilir. Kur an-ı Kerim de; Çünkü insan zayıf yaratılmıştır. 37 buyrulmaktadır. Kur an-ı Kerim de insan, kendisine hayatı ve birçok nimeti veren Rabb ini unuttuğu ve ona çok az şükrettiği için zalim ve nankör olarak nitelendirilmiştir. Bu durum bir ayette; O, size istediğiniz her şeyden verdi. Eğer Allah ın nimetini sayacak olsanız sayamazsınız. Doğrusu insan çok zalim, çok nankördür. 38 şeklinde ifade edilmektedir. İnsan hırslıdır. O dünya malını çok arzular. Bir vadi dolusu altını olsa ikincisini ister. Bu durum Kur an-ı Kerim de; Gerçekten insan pek hırslı yaratılmıştır. 39 şeklinde geçmektedir. Resim 1.6: İnsan sahip olduğu özellikleri Allah ın rızasına uygun kullanmalıdır. 37 Nisa suresi, 28. ayet. 38 İbrahim suresi, 34. ayet. 39 Mearic suresi, 19. ayet. 18 KUR AN-I KERİM -9-

19 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım İnsan sahip olduğu özellikleri Allah (c.c.) ın rızasına uygun bir istikamette kullanırsa dünya ve ahiret mutluluğunu bulabilir. 40 Eğer sahip olduğu yetenekleri kendi heva ve hevesleri istikametinde kullanırsa hüsrana uğrayanlardan olur. 41 Allah (c.c.) insanı hayat yolculuğunda hiçbir zaman yalnız bırakmamış, doğru yolu bulabilmesi için peygamberler aracılığıyla mesajlarını iletmiştir. Konuyla ilgili olarak Kur an da; Müjdeleyiciler ve uyarıcılar olarak peygamberler gönderdik ki, peygamberlerden sonra insanların Allah a karşı bahaneleri olmasın. Allah mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir. 42 buyrulur. Peygamberlerin getirdiği bu mesajlarda temel olarak üç konu üzerinde durulmuştur: 1. İnsanın Yaradan ıyla olan ilişkisi. 2. İnsanın insanla ilişkisi. 3. İnsanın kâinatla olan ilişkisi. İnsan, ibadet ederek Yaradan ıyla ilişki kurar. Rabb iyle olan ilişkisini kuvvetlendiren insan güzel ahlak sahibi olur. Diğer insanlarla iyi geçinir. Kâinatın kendisine emanet olarak verildiğini bilir ve hiçbir canlıya zarar vermez. Bu sebeple insan, kendisine gelen son mesaj olan Kur an-ı Kerim i okumalı ve hayatına uygulamaya çalışmalıdır. 2. SURELERİ TANIYORUM: MÜ MİNÛN SURESİ Mü minûn suresi, Mekke de indirilmiş olup yüz on sekiz ayettir. Mushaf taki sıralamada yirmi üçüncü, iniş sırasına göre ise yetmiş dördüncü suredir. Surenin ilk ayetlerinde müminlerin özelliklerinden bahsedildiği için bu ismi almıştır. Surede kurtuluşa eren müminlerin ibadetlerinden, yaşayışlarından ve kavuşacakları ahiret nimetlerinden bahsedilmiştir. Ayrıca surede şu konular da yer almaktadır: Allah ın insanları nasıl yarattığı, onlara verdiği nimetler, Hz. Nuh, Hz. Musa, Hz. Harun ve Hz. İsa nın karşılaştıkları güçlüklerin neler olduğu, inkârcıların uğrayacakları felaketler, Allah ın büyüklüğü ve kudreti, kıyamet günü ve o günde olacak olaylar. Surenin temel konuları şunlardır: Kurtuluşa eren müminlerin özellikleri, Yüce Allah (c.c.) a inanıp ibadet etmenin lüzumu, Peygamberlere karşı tavır alan inkârcıların ortak özellikleri, Yüce Allah (c.c.) ın varlığını, birliğini ve kudretini gösteren deliller, Allah (c.c.) ın insanlara olan lütufları, İnkârcıların ahiretteki durumları, Dünya hayatına ilişkin uyarılar. 40 Yunus suresi, 26. ayet. 41 Casiye suresi, 23. ayet. 42 İsra suresi, 165. ayet. KUR AN-I KERİM -9-19

20 1. Ünite 1- Gerçekten müminler kurtuluşa ermiştir, 2- Onlar ki, namazlarında huşû içindedirler, 3- Onlar ki, boş ve yararsız şeylerden yüz çevirirler, 4- Onlar ki, zekat (vazifelerini) yerine getirirler, 5- Ve onlar ki, iffetlerini korurlar, 6- Ancak eşleri ve ellerinin sahip olduğu (cariyeleri) hariç. (Bunlarla ilişkilerinden dolayı) kınanmış değillerdir. 7- Şu halde, kim bunun ötesine gitmeyi isterse, işte bunlar, haddi aşan kimselerdir. 8- Yine onlar ki, emanetlerine ve ahidlerine riayet ederler, 9- Ve onlar ki, namazlarını muhafaza ederler, 10- İşte asıl onlar varislerdir. 11- Ki, Firdevs'e varis olan bu kimseler orada ebedî kalırlar. 12- And olsun biz insanı, çamurdan, bir sülâleden (süzülüp çıkarılmış çamurdan) yarattık. 13- Sonra onu emin ve sağlam bir karargahta (rahimde) nutfe (sperma) haline getirdik. 14- Sonra nutfeyi bir alaka (embrio) yarattık, derken o alakayı bir mudga (bir çiğnem et parçası halinde) yarattık, derken o mudgayı bir takım kemik yarattık, derken o kemiklere bir et giydirdik, sonra onu diğer bir yaratık olarak teşekkül ettirdik. Yapıp yaratanların en güzeli olan Allah, pek yücedir. 15- Sonra siz bunun ardından, muhakkak ki öleceksiniz. 16- Sonra da siz, şüphesiz, kıyamet gününde tekrar diriltileceksiniz. 17- Andolsun biz, sizin üstünüzde yedi yol yarattık. Biz, yaratmaktan habersiz değiliz. Resim 1.7: Müminûn suresinde kurtuluşa eren müminlerin özelliklerinden de söz edilir. 3. KUR AN DAN DUALAR ÖĞRENİYORUM (İSRA 80) De ki: Rabb im! Gireceğim yere doğruluk ve esenlik içinde girmemi sağla. Çıkacağım yerden de beni doğruluk ve esenlik içinde çıkar. Katından bana yardımcı bir kuvvet ver. 20 KUR AN-I KERİM -9-

21 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım Açıklama: Bu duayı Cenab-ı Hak Peygamberimize öğretmiştir. Allah (c.c.) Hz. Muhammed e gece namazını kıldıktan sonra bu şekilde dua etmesini tavsiye etmiştir. Bu duayla Peygamberimizin Allah tan inanmayanları ikna edecek deliller, kafirleri mağlup edecek kudret, iman edenlerin ise üstün gelmesi ve zafer kazanmalarını istediği tefsirlerde geçmektedir. 40 Burada kasdedilen mana ne olursa olsun Allah (c.c.) ın, Peygamberinin duasını kabul etmesi önemlidir. Onun için insan, duasının kabul olunmasını isterse duaya devam etmelidir. Bu ayetin, Cenab-ı Allah (c.c.) ın insanın bir yere girerken veya çıkarken, bir işe başlarken veya bitirirken daima herşeyin iyi ve düzgün gitmesi; dürüstçe yapılması ve sonucunun iyilik getirmesi için çabalamasına Resim 1.8: İnsan duasının kabul olmasını isterse duaya ısrarla devam etmelidir. işaret ettiği düşünülebilir. Dolayısıyla insan bu duayla Allah (c.c.) tan iyilik yönündeki gayretlerinde yardım istemelidir. 41 Çünkü insanı her türlü başarıya ulaştıracak olan Cenab-ı Allah tır. 4. KUR AN KAVRAMLARINI ÖĞRENİYORUM: RAB, İLAH, MELİK, İBADET Kur an-ı Kerim de geçen Rab, İlah, Melik ve ibadet kavramları Allah (c.c.) ile varlık âlemi ilişkisi açısından önemlidir. İlk üç kavram, Allah (c.c.) ın kâinatla ilişkisi açısından ele alınmalıdır. İbadet kavramı ise varlık âleminin özellikle insanın Allah (c.c.) a karşı tavrını anlatmaktadır. Şimdi bu kavramları ayrıntılı olarak inceleyelim. Allah (c.c.), Kur an-ı Kerim in ilk suresi olan Fatiha nın birinci ayetinde kendisini Âlemlerin Rabb i olarak tanıtmaktadır. Rab kelimesi; yetiştiren, besleyen, büyüten, terbiye eden, tedricen olgunlaştıran anlamlarına gelmektedir. 42 Allah (c.c.), âlemdeki varlıkları yaratan, onlara rızık veren, tüm ihtiyaçlarını karşılayan ve terbiye edendir. Kur an-ı Kerim de; Herkese Rabb inin nimetlerinden bol bol veririz. Çünkü Rabb inin nimetleri eksilmez. 43 buyrulmaktadır. Allah (c.c.), Hâlık ismi ile kâinatı yoktan var etmiş ve Rab ismi ile kemale erdirmiştir. Yeryüzünde bulunan madenden bitkiye, ağaçtan dağlara kadar her şey Rab isminin tecellilerine mazhar olmuştur. 40 Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dinî Kur an Dili, C V, s Komisyon, Kur an Yolu, C IV, s Dini Terimler Sözlüğü, s İsrâ suresi, 20. ayet. KUR AN-I KERİM -9-21

22 1. Ünite Kur an kavramlarından birisi olan ilah ; doğru veya yanlış, hak veya batıl kutsallık atfedilen her türlü varlığa verilen isimdir. 44 Bu kelime cins isimdir. İlah kelimesinin Türkçesi tanrıdır. Bir kişi Tanrı ya inanıyorum. dediğinde kastettiği varlığı anlamamız için onun inancını bilmemiz gerekir. Bu ifade ile Müslüman Allah (c.c.) ı, Yahudi Yehova yı, Budist Buda yı kast eder. Kur an-ı Kerim de; Allah la beraber başka bir ilaha dua etmeyin 45 buyrulmaktadır. Kur an da geçen kavramlardan diğeri ise Melik tir. Her şeyin görünen ve görünmeyen âlemlerin sahibi, hâkimi, varlıklar üzerinde her türlü denetim ve yönetim hakkına sahip olan 46 anlamına gelen Melik, Allah (c.c.) ın güzel isimlerindendir. O, din gününün ve kâinattaki her şeyin sahibidir. Kur an-ı Kerim de Haşr suresinin 23. ayetinde; O, kendisinden başka tanrı olmayan, Melik (hükümran) Allah tır... buyrulmaktadır. İbadet kavramı ise boyun eğme, itaat etme, saygı duyma, kulluk etme ve tapınma anlamlarına gelmektedir. İbadet, insanın kendisine Rabb i tarafından verilen nimetlere karşı bir teşekkürdür. Resim 1.9: İbadetle insan, Rabb i tarafından verilen nimetlere teşekkür eder. 44 Dini Terimkler Sözlüğü, s Kasas suresi, 88. ayet. 46 Dini Terimler Sözlüğü, s KUR AN-I KERİM -9-

23 Kur an-ı Kerim i Tanıyalım Resim 1.10: İbadetlerin yapılış şekillerini Peygamberimizden öğreniriz. İslam da ibadet, insanın Allah (c.c.) rızasını kazanmak için yaptığı, Peygamber Efendimizin açıkladığı, yapılış zamanı ve şekli belli olan davranışlar şeklinde tarif edilebilir. İbadet, insanın Allah (c.c.) la olan iletişimini güçlendirir. Kur an-ı Kerim de; Onlara, inançlarında samimi bir biçimde içlerinden gelerek ve dini Allah a has kılarak ona ibadet etmelerinden, namaz kılmalarından ve zekâtı vermelerinden başka bir şey emredilmemişti. İşte gerçek din budur. 47 buyrulmuştur. İbadet insanın yaratılış gayesidir. Allah (c.c.) insanları ve cinleri kendisine ibadet etmeleri için yarattığını açıklamaktadır. 48 Allah, emirlerine uyup kendisine ibadet edip yaratılış gayesine uygun davranan kullarından razı olur. 47 Beyyine suresi, 5. ayet. 48 Zâriyat suresi, 56. ayet. KUR AN-I KERİM -9-23

24 1. Ünite ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız. 1. Kur an-ı Kerim i diğer ilahî kitaplardan ayıran özelliklerinden üç tanesini yazınız. 2. Kur an-ı Kerim in isimlerinden beş tanesini anlamlarıyla yazınız. 3. İnsanı üstün kılan özellikleri nelerdir? Yazınız. 4. Rab, İlah, Melik, ibadet kavramlarını açıklayınız. B. Aşağıda verilen çoktan seçmeli sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz. I. Kur an-ı Kerim okumak ibadettir. II. Kur an-ı Kerim son ilahî kitaptır. III. Surelerin isimlerini Hz. Ali vermiştir. IV. Şifa Kur an-ı Kerim in isimlerindendir. 1.Yukarıda verilen bilgilerden doğru olanlar hangi seçenekte tam olarak verilmiştir? A. I,III, IV. B. I, II, III. C.I, III. D. I, II, IV. E. II, III, IV. 2. [Ki o, yarattığı her şeyi güzel yapan, insanı (Âdem i) yaratmaya da çamurdan başlayandır.] (Secde suresi, 7. ayet) [Sizi bir topraktan yaratmış olması onun ayetlerindendir...] (Rum suresi, 20. ayet) [... İblis dedi: Ben bir çamur hâlinde yarattığın kişiye secde eder miyim?] (İsrâ suresi, 61. ayet) Yukarıdaki ayetlerde aşağıdaki seçeneklerde verilen hangi bilgi yoktur? A. Şeytan insanın düşmanıdır. B. İnsan su ve topraktan yaratılmıştır. C. İnsanın çamurdan yaratılması Allah (c.c.) ın varlık delillerindendir. D. Allah (c.c.) her şeyi en güzel şekilde yaratır. E. Şeytan insana secde etmemiştir. C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y harfi yazınız. Yanlış olan cümlelerin doğrusunu altındaki satıra yazınız. ( ) Kur an-ı Kerim evrensel ilahî kitaptır... ( ) İnsanın kendi için yaptığı her iş ibadettir... ( ) Toprakta ve suda bulunan tüm elementler insan vücudunda vardır... ( ) Kur an-ı Kerim in aslı kaybolmuştur KUR AN-I KERİM -9-

25 2. ÜNİTE Kur an-ı Kerim i Okumaya Ünitemize Hazırlanalım 1. Kur an harfleri hakkında kısa bir araştırma yapınız. 2. Mahreç, hareke, cezm, ötre, esre ve üstün kelimelerinin anlamını öğreniniz. 3. Fatiha suresinin anlamını defterinize yazınız.

26 2. Ünite I. KUR AN-I KERİM İ OKUMAYI ÖĞRENİYORUZ Kur an-ı Kerim, Allah (c.c.) tarafından tüm insanlara gönderilmiş kıyamete kadar hükmü sürecek olan bir kitaptır. Kur an-ı Kerim i yüzünden veya tefsir ya da mealinden okumak önemlidir. Kur an ı yüzünden okuyabilmek için Arap harflerini ve özelliklerini öğrenmemiz gerekir. 1. Harfler ve Özellikleri 1.1. Harfler ve İsimleri Kur an-ı Kerim, Arapça olarak indirilmiştir. Bir ayette; Biz onu Arapça Kur an olarak indirdik. Umulur ki, anlarsınız. 1 buyrulmaktadır. Kur an alfabesi 28 harften oluşur. Türkçeden farklı olarak harfler sağdan sola doğru yazılır ve okunur. Bu harfler şöyledir: Resim 2.1: Kur an-ı Kerim Arapça olarak indirilmiştir. 1 Yusuf suresi, 2. ayet. 26 KUR AN-I KERİM -9-

27 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme KUR AN-I KERİM -9-27

28 2. Ünite BULALIM-ÖĞRENELİM Aşağıdaki tabloda şekil bakımından birbirine benzeyen harfleri, örnekte verildiği gibi rakamla belirtiniz ve harflerin adını altına yazınız. 28 KUR AN-I KERİM -9-

29 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme Resim 2.2: Kültürümüzde Kur an ın yazılışına özen gösterilir Harflerin Yazılışları Kur an-ı Kerim Elifbası; Elif harfiyle başlar, Ya harfiyle biter. Kur an harfleri, tek başına, kelimenin başında, ortasında ve sonunda olmak üzere dört şekilde yazılır. Bu harflerden bazıları yazım kurallarına göre kelimenin başında, ortasında ve sonunda kendilerinden önce ve sonra gelen harflerle bitişir. Bu harflerden yalnızca altı tanesi, و ر ز د ذ ا genellikle başta ve ortada kendilerinden sonra gelen harflere bitişik yazılmazlar. Bu altı harf sonda bulunursa kendilerinden önce gelen harfe bitişik yazılır. KUR AN-I KERİM -9-29

30 2. Ünite Aşağıdaki harflerin yazılış biçimini gösteren tabloyu inceleyelim: 30 KUR AN-I KERİM -9-

31 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme TAMAMLAYINIZ Aşağıdaki noktaları birleştirerek harfleri tamamlayınız. KUR AN-I KERİM -9-31

32 2. Ünite YAPALIM Aşağıda kırmızıyla yazılan maviyle bitişme çizgileri gösterilen Lâm ve Ya harflerinin başta, ortada ve sonda yazılışlarının nasıl olduğuna dikkat edip aynı harfleri benzer konumda yazmaya çalışın. 32 KUR AN-I KERİM -9-

33 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme YAZALIM Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz. Örnekte verildiği gibi harfin başta, ortada ve sonda yazılışlarını yanındaki boş kutucuklara yazınız. KUR AN-I KERİM -9-33

34 2. Ünite 1.3. Harflerin Mahreçleri Kelimeleri meydana getiren harfler, nefesin dışarıya çıkarken ses tellerine çarpması; ağız, boğaz ve dilin etkileşimi sonucunda oluşur. Her dilin kendine özgü harfleri vardır. Dilin doğru konuşulabilmesi için harflerin ağızdan doğru çıkarılması gerekir. Harflerin ağızdan çıkış yerine mahreç denir. Kur an-ı Kerim i doğru okuyabilmek için de harflerin doğru telaffuz edilmesine ihtiyaç vardır. Harfin doğru söylenebilmesi için mahrecinin bilinmesi gereklidir. Yoksa kelimelerin anlamları değişebilir. Türkçedeki bazı harflerin sesleri Arapçada olmadığı gibi, Arapçadaki bazı harfler de Türkçede yoktur. Örneğin ç, p ve j Arapçada yoktur. Peltek olarak söylenen ذ,ث ve ظ ile boğazdan hırıltılı bir sesle çıkartılan خ da Türkçede olmayan harflerdendir. Arap harflerinin çıkış yerleri, üç ana bölgede toplanır. Bunlar; dil, boğaz ve dudaktır. Dil (Diş/Damak) Bölgesinden Çıkan Harfler: ت ث ج د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ف ق ك ل ن ي Boğaz Harfleri: ا ح خ ع غ ه Dudak Harfleri: ب م و 34 KUR AN-I KERİM -9-

35 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme HARFLERİN MAHREÇLERİ, SIFATLARI VE OKUNUŞLARI Elif :أ Boğazın göğse bitiştiği yerden (boğazın dibinden) çıkarılır. İnce, pes ve yavaş (sükûnlu iken yavaş vurgulu) telaffuz edilir. Türkçedeki E sesi gibidir. Be :ب Dudakların birbirine güçlü bir şekilde dokunmasıyla çıkarılır. İnce, pes, çabuk ve sükûnlu iken sarsıntılı okunur. Türkçedeki B sesi gibidir. Te :ت Dilin ucu, üst ön dişlerin diplerine değdirilerek çıkarılır. İnce pes, yavaş, sarsıntısız ve sükûnlu iken biraz sert okunur. Türkçedeki T sesi gibidir. Se :ث Dilin ucu üst ön dişlerin uçlarına değdirilip biraz dışarı taşırılarak çıkarılır. İnce, yumuşak, sarsıntısız ve peltek okunur. Türkçede karşılığı yoktur. Cîm :ج Dilin ortası üst damağa kuvvetli çarpılarak çıkarılır. İnce, kuvvetli, tok sesli ve sükûnlu iken sarsıntılı okunur. Türkçedeki C sesinden biraz farklıdır. Hâ :ح Boğazın orta kısmı biraz sıkılarak çıkartılır. Ağız biraz açık okunur. Kalına yakın ve yumuşak bir harftir. Türkçede karşılığı yoktur. Hı :خ Boğazın ağza yakın üst kısmı, biraz sıkılarak çıkarılır. Kalın, hırıltılı bir sesle okunur. Türkçe karşılığı yoktur. Dâl :د Dilin ucu, üst ön dişlerin içine değdirilerek çıkarılır. İnce, kuvvetli, tok sesli ve sükunlu iken sarsıntılı okunur. Türkçedeki D sesi gibidir. Zel :ذ Dilin ucu, üst ön dişlerin uçlarına değdirilip çok az dışarı taşırılarak çıkarılır. İnce, yumuşak, sarsıntısız ve peltek okunur. Türkçe karşılığı yoktur. Râ :ر Dilin ucu, üst ön dişlerin üstündeki damağa normal baskı yapılarak çıkarılır. Şiddetli iken tekrarlı okunur. Türkçedeki R sesi gibidir. Ze :ز Dilin ucu, alt ön dişlerin iç yüzlerine değdirilerek çıkarılır. İnce, kuvvetli ve keskin okunur. Türkçedeki Z sesine benzer. KUR AN-I KERİM -9-35

36 2. Ünite Sîn :س Dilin ucu, alt ön dişlerin iç yüzlerine değdirilerek çıkarılır. Türkçedeki S sesine benzer. Şın :ش Dilin ortası ile üst damak arasından dil ortası damağa değmeden çıkarılır. İnce, yumuşak ve ses yayılmalı okunur. Türkçedeki Ş sesi gibidir. Fakat daha yumuşaktır. Sâd :ص Dilin ucu, alt ön dişlerin iç yüzlerine değdirilerek çıkarılır. Sarsıntısız okunur. Türkçedeki kalın S sesi gibidir. Dâd :ض Dilin kenar(lar)ı, üst azı dişlerine değdirilerek çıkarılır. Dilin ucu boştadır. Kalın okunur. Dâ/tı ط ve zâ/zı ظ sesine benzemez. Türkçe karşılığı yoktur. Tı :ط Dilin ucu, üst ön dişlerin içine (dibine) değdirilerek çıkarılır. Kuvvetli ve kalın okunur. Türkçedeki kalın T sesi gibidir. Zı :ظ Dilin ucu, üst ön dişlere değdirilip çok az dışarı taşırılarak çıkarılır. Kalın ve peltek okunur. Türkçe karşılığı yoktur. Ayn :ع Boğazın orta kısmı hafifçe sıkılarak çıkartılır. Türkçe karşılığı yoktur. Ğayn :غ Boğazın ağza yakın üst kısmı, biraz sıkılarak çıkarılır. Yumuşak ve kalın sesli okunur. Türkçedeki Ğ harfinin kalın okunuşu gibidir. Fe :ف Alt dudağın içi, üst ön dişlerin uçlarına değdirilerek çıkarılır. İnce ve yumuşak okunur. Türkçedeki F sesi gibidir. Kâf :ق Dil kökü, karşısındaki üst damağa çarparak çıkarılır. Kalın ve tok seslidir. Türkçe karşılığı yoktur. Kef :ك Dil kökünün biraz gerisi üst damağa değdirilerek çıkarılır. Okurken ince ve tok seslidir. Türkçedeki K sesi gibidir. Lâm :ل Dilin ucu ve dil kenarı, üst diş etlerine tamamen değdirilerek çıkarılır. İnce okunur. Türkçedeki L sesi gibidir. 36 KUR AN-I KERİM -9-

37 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme Mîm :م Dudak içlerinin birbirlerine hafif bir şekilde dokunmasıyla çıkarılır. İnce ve genizden (burun boşluğu) gelen sesle okunur. Türkçedeki M sesi gibidir. Nûn :ن Dilin ucu, üst ön dişlerin etlerine değdirilerek çıkarılır. İnce ve ihfa ile okununca, genizden gelen sesle okunur. Türkçedeki N sesi gibidir. Vâv :و Dudak uçlarının kapanmadan ileriye doğru toplanmasıyla çıkarılır. Okunurken ince yumuşak telaffuz edilir. Türkçedeki V sesi gibidir. Ancak dudaklar ileri uzatılarak çıkartılır. He :ه Boğazın göğüse birleştiği yerden (boğazın dibi) çıkarılır. İnce ve yumuşaktır. Türkçedeki H sesi gibidir. Ya :ي Dilin ortası ile üst damak arasından, dil ortası damağa değmeden çıkarılır. İnce, yumuşak okunur. Türkçedeki Y sesi gibidir. Resim 2.3: Kur an okumaya başlamanın ilk adımı harfleri doğru öğrenmektir. KUR AN-I KERİM -9-37

38 2. Ünite İNCELEYELİM Aşağıdaki görseli inceleyin. Harfleri mahreçlerine uygun olarak öğretmeninizle birlikte koro halinde telaffuz etmeye çalışın İnce ve Kalın Sesli Harfler Kur an harfleri, ince ve kalın sesli olmak üzere iki gruba ayrılır. Bu harflerin 18 i ince, 10 u kalın sesle okunur. 38 KUR AN-I KERİM -9-

39 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme İnce sesli harfler ا ب ت ث ج د ذ ز س ش ف ك ل م ن و ه ى Kalın sesli harfler:.a ق غ ظ ط ض ص خ harfleri kalın sesle okunur. b. ع ve ح harfleri kalına yakın bir sesle okunur. c. ر harfi ise bazı durumlarda kalın bazen de ince okunur. 2 BULALIM-YAZALIM Aşağıda tespihte yer alan ince sesli harflerin bulunduğu boncukların yanına örnekte olduğu gibi İ, kalın sesli harflerin olduğu boncukların yanına da K harfi yazalım. K İ 2 Konunun ayrıntıları 12. sınıf 2. ünite 2.3. konusunda işlenecektir. KUR AN-I KERİM -9-39

40 2. Ünite 2. Harflerin Okunuşu 2.1. Harekeler: Üstün, Esre, Ötre Arap alfabesinde sesli harf yoktur. Harflere ses veren işaretlere hareke denir. Bu işaretler harflerin üstünde veya altında bulunur. Bu işaretler üç çeşittir: Üstün, esre ve ötre. Üstün: Harfin üstüne çizilen yatık bir çizgidir ( ). Bu işaretin adı Arapçada fetha dır. Üstün, ince harflerin e, kalın harflerin a sesiyle okunmasını sağlar. Örneğin; sin ( )س harfine üstün işareti konulunca se ( ) س, sad ( )ص harfine konulunca sa ( ) ص şeklinde okunur. Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. 40 KUR AN-I KERİM -9-

41 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme TEKRARLAYALIM Harfleri, öğretmeninizden dinledikten sonra üstün harekesiyle seslendiriniz. ALIŞTIRMALAR Aşağıdaki alıştırmayı arkadaşlarınızla birlikte tekrarlayınız. KUR AN-I KERİM -9-41

42 2. Ünite Esre: Harfin altına çizilen yatık bir çizgidir ( ). Bu işarete Arapçada kesre denilir. Esre, ince harflerin i sesiyle, kalın harflerin ı-i arası bir sesle okunmasını sağlar. Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. 42 KUR AN-I KERİM -9-

43 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme Ötre: Harfin üstüne çizilen ve küçük bir vav a benzeyen işarettir ( ). Bu işarete Arapçada damme denilir. Ötre, ince harflerin u-ü arası bir sesle, kalın harflerin u sesiyle okunmasını sağlar. Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. KUR AN-I KERİM -9-43

44 2. Ünite KARIŞIK ALIŞTIRMALAR Aşağıdaki alıştırmayı arkadaşlarınızla birlikte tekrarlayınız. 44 KUR AN-I KERİM -9-

45 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 2.2. Cezim (Sükun) Cezim, harfin üzerine çizilen daire şeklinde bir işarettir. Cezim, üzerinde bulunduğu harfi kendisinden önceki harfe sessiz bir şekilde bağlar. Cezim, harflerin harekesiz olarak okunmasını sağlar. Harekeli bir harf cezimli bir harfle birleşince Türkçedeki sessiz harfle biten kapalı hece biçimi oluşur. Örneğin, üstünlü hemze ile cezimli lam birleşince (el) şeklinde okunur. Aşağıdaki alıştırmaları okuyunuz. KUR AN-I KERİM -9-45

46 2. Ünite 2.3. Şedde Şedde kendisinden önceki harfi üzerinde bulunduğu harfe bağlar ve üzerinde bulunduğu harfin ikinci bir defa daha üzerindeki harekeye göre okunmasını sağlar. Şedde, harfin üzerine ters m harfine benzer şekilde yazılan bir işarettir. Şedde üzerinde bulunduğu harfin iki defa okunmasını sağlar. Dolayısıyla şeddeli harf, aslında iki harftir. Bunlardan birincisi cezimli, ikincisi harekelidir. Örneğin, şeklinde yazılan kelime (inne) diye okunur. Aşağıdaki örnekleri tekrarlayınız; 46 KUR AN-I KERİM -9-

47 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 2.4. Tenvin Tenvin, kelimenin sonuna cezimli nun sesi veren iki üstün, iki esre ve iki ötre işaretleridir. Arapçada sadece isimlerin sonunda bulunur. İki üstün: Harfin üzerine çizilen üst üste iki çizgidir ( ). Yuvarlak te ( ة ) ve hemze ( ء ) dışındaki harflerde elif ( ا ) desteği üzerine yazılır. İnce harfleri en sesiyle, kalın harfleri an sesiyle okutur. TEKRARLAYALIM Aşağıdaki tenvinli kelimeleri arkadaşlarınızla birlikte tekrarlayınız. KUR AN-I KERİM -9-47

48 2. Ünite İki esre: Harfin altına yazılır okunmasını sağlar.. İnce harflerin in sesiyle, kalın harflerin ın-in arası bir sesle TEKRARLAYALIM Aşağıdaki tenvinli kelimeleri arkadaşlarınızla birlikte tekrarlayınız. 48 KUR AN-I KERİM -9-

49 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme İki ötre: Harfin üzerine yazılır. sesiyle okunmasını sağlar. İnce harflerin un-ün arası bir sesle, kalın harflerin un TEKRARLAYALIM Aşağıdaki tenvinli kelimeleri arkadaşlarınızla birlikte tekrarlayınız. KUR AN-I KERİM -9-49

50 2. Ünite 2.5. Med Harfleri: Elif, Vav, Ya Med kelimesi uzatmak anlamına gelmektedir. Kendinden önceki harfin uzatılarak okunmasını sağlayan harflere med harfleri (uzatma harfleri) denir. Med harfleri, kelime içerisinde kendin-.(ى) ve Ya (و) Vâv,(ا) den önceki harfi uzatır. Bu harfler üç tanedir: Elif Elif :(ا) Kendisinden önceki üstünlü harfin uzatılarak okunmasını sağlar. Kendisi harekesiz, bir önceki harf üstünlü ise, onu elif diyecek kadar uzatır. Harf kalın ise a sesiyle, ince ise e-a arası bir sesle uzatır. Vav :(و) Kendisinden önceki ötreli harfin uzatılarak okunmasını sağlar. İnce harfleri u-ü arası bir sesle, kalın harfleri u sesiyle elif diyecek kadar uzatır. Ya :(ى) Kendisi harekesiz, bir önceki harf esreli ise, onu elif diyecek kadar uzatır. Harf kalın ise ı sesiyle, ince ise ı-i arası bir sesle uzatır. TEKRARLAYALIM Aşağıdaki uzatma harfi olan kelimeleri arkadaşlarınızla birlikte tekrarlayınız. 50 KUR AN-I KERİM -9-

51 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 2.6. Vav ve Ya Şeklinde Yazılan Elif Kur an-ı Kerim de elif harfi üç şekilde yazılır. 1. Genellikle, bildiğimiz elif (ا) şeklinde yazılır. Örnek: ve 2. Bazen vav (و) şeklinde yazılır. Örnek: 3. Bazen de ya (ى) şeklinde yazılır: TEKRARLAYALIM Aşağıdaki kelimeleri arkadaşlarınızla tekrarlayınız. KUR AN-I KERİM -9-51

52 2. Ünite 2.7. Uzatma (Âsar-Çeker) İşareti Harfin üstüne konulan uzatma işaretine âsar, altına konulan uzatma işaretine çeker denir. Bu işaretler o harfin uzatılacağını gösterir. Âsarda uzatma harfinin elif vâv veya ya olması fark etmez. Her üç durumda da, üstünde bulunduğu harfi yukarı doğru, üstün sesi yönünde çeker. 52 KUR AN-I KERİM -9-

53 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 3. Okunuşla İlgili Özel Durumlar 3.1. Elif Lam Takısının Okunuşu Arapçada bir nesneyi belirli kılmak için kelimenin başına Elif lâm (ال) harfleri getirilir. Başına Elif lâm gelen isme marife denir. Elif lâm ın okunuşu, başında bulunduğu kelimelere göre değişebilmektedir. harflerinden biriyle başlayan kelimelerin başına elif ا ب ج ح خ ع غ ف ق ك م و ه ى lâm takısı gelirse lâm harfi cezimli olarak okunur. Bu harflere kameri harfler denir. Elif lâm dan önce harekeli bir harf bulunursa sadece lâm okunur. Örneğin: şeklinde okunur. harflerinden biriyle başlayan kelimelerin başına ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن Elif lâm takısı gelirse lam harfi yazılır, fakat okunmaz. Sonraki harf şeddeli okunur. Bu harflere şemsi harfler denir. Örneğin: şeklinde okunur. TEKRARLAYALIM Aşağıdaki geçen kelimeleri arkadaşlarınızla tekrarlayınız. KUR AN-I KERİM -9-53

54 2. Ünite ALIŞTIRMALAR Aşağıdaki geçen kelimeleri arkadaşlarınızla tekrarlayınız. 54 KUR AN-I KERİM -9-

55 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 3.2. Zamir ve Okunuşu İsmin yerini tutan kelimeye zamir denir. Kur an okurken kelime sonunda bulunan ( ه ) harfinin özel bir okunuşu vardır. Zamir yerine kullanılan bu harfin okunuşuna örnek şöyledir: gibi. Bu durumda: *Önceki harf harekeli ise; he ( ه ) uzatılarak okunur. *Eğer öncesinde herhangi bir uzatma harfi veya cezimli bir harf varsa; he uzatılmadan, sadece harekesi ile okunur. Uzatılan he ( ه ) örnekleri: *Öncesi harekeli olduğu için uzatılan bu he ( ه ) geçiş yapılan bir kelimeye cezim veya şedde ile bağlanırsa; uzatılmadan okunur. Örnekler: KUR AN-I KERİM -9-55

56 2. Ünite Uzatılmayan he ( ه ) örnekleri: 3.3. Med-Kasr Kelimeleri Resim 2.4: Huve Cenab-ı Allah a işaret eden bir zamirdir. Kur an-ı Kerim de bazı kelimelerin altında küçük ve yatık olarak med veya kasr kelimeleri bulunur. Altında med yazısı bulunanlar harfi uzatarak okutur. Kasr ise altında bulunduğu harfin uzatılmadan okunacağını gösterir. 56 KUR AN-I KERİM -9-

57 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme BULALIM Aşağıdaki ayetlerde med ve kasra örnek olan kelimeleri okuyarak altını çiziniz. KUR AN-I KERİM -9-57

58 2. Ünite 3.4. Okunmayan Elif Elif harfi, bazen yazıldığı hâlde okunmaz. Örneğin, kelimesindeki birinci elif ( ا ), kaf ق harfinin uzatılmasını sağlar. Fakat kelimenin sonundaki elifin okunuşa herhangi bir etkisi yoktur. Elif Lâm takısının hemzesi, kendisinden önce harekeli bir harf geldiğinde okunmaz. Örneğin şeklinde okunur. BULALIM Aşağıdaki sureyi okuyarak okunmayan elife örnek olan harfleri yuvarlak içine alınız. Resim 2.5: Kültürümüzde minareler elif harfine benzetilir. 58 KUR AN-I KERİM -9-

59 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme 3.5. Hurûf-u Mukattaa Sözlükte kesik harfler anlamına gelen Hurûf-u Mukattaa, terim olarak herhangi bir konuda hitap ettiği kitlenin dikkatini çekmek için Kur an-ı Kerim de bazı sürelerin başında yer alan Elif- Lâm-Mim, Ya-Sin, Nun gibi harf veya harfler grubudur. 3 Kur an-ı Kerim in yirmi dokuz suresinin başında bulunur. Hurûf-u Mukattaa, bir veya birkaç harften oluşur. Kur an-ı Kerim e özgü olan Hurûf-u Mukattaa nın özel bir okunuş şekli vardır. Bu harfler okunurken de teker teker okunur, bir kelime gibi okunmaz. Tefsirciler bu harflerin anlamını sadece Allah (c.c.) ve Resulünün bileceğini beyan etmişlerdir. 3 Komisyon, Dini Terimler Sözlüğü, s Resim 2.6: Yasin suresinin ilk ayeti hurûf-u mukattaaya örnek teşkil eder. KUR AN-I KERİM -9-59

60 60 KUR AN-I KERİM Ünite

61 Kur an-ı Kerim i Okuma ve Ezberleme YAZALIM Aşağıdaki Hurûf-u Mukattaa harflerini okuyarak hangi surenin başında olduğunu altlarına yazınız. Resim 2.7: Kalem suresi nun harfi ile başlayan bir başka hurûf-u mukattaa örneğidir. KUR AN-I KERİM -9-61